VALERII MARTIALIS - EPIGRAMMATON LIBER VI

2

I

Sēxtūs mīttĭtŭr hīc tĭbī lĭbēllūs,

īn prīmīs mĭhĭ cārĕ Mārtĭālīs:

quēm sī tērsĕrĭs aūrĕ dīlĭgēntī,

aūdēbīt mĭnŭs ānxĭūs trĕmēnsquĕ

māgnās Caēsărĭs īn mănūs vĕnīrĕ.

II

Lūsŭs ĕrāt sācraē cōnūbĭă fāllĕrĕ taēdaē,

lūsŭs ĕt īnmĕrĭtōs ‖ ēxsĕcŭīssĕ mărēs.

Ūtrăquĕ tū prŏhĭbēs, Caēsār, pŏpŭlīsquĕ fŭtūrīs

sūccūrrīs, nāscī ‖ quōs sĭnĕ fraūdĕ iŭbēs.

Nēc spădŏ iām nēc moēchŭs ĕrīt tē praēsĭdĕ quīsquām:

āt prĭŭs - ō mōrēs! - ‖ ēt spădŏ moēchŭs ĕrāt.

III

Nāscĕrĕ Dārdănĭō prōmīssūm nōmĕn Ĭūlō

vēră dĕūm sŭbŏlēs; ‖ nāscĕrĕ, māgnĕ pŭēr,

cuī pătĕr aētērnās pōst saēcŭlă trādăt hăbēnās,

quīquĕ rĕgās ōrbēm ‖ cūm sĕnĭōrĕ sĕnēx.

Īpsă tĭbī nĭvĕō trăhĕt aūrĕă pōllĭcĕ fīlă

ēt tōtām Phrīxī ‖ Iūlĭă nēbĭt ŏvēm.

IV

Cēnsōr māxĭmĕ prīncĭpūmquĕ prīncēps,

cūm tōt iām tĭbĭ dēbĕāt trĭūmphōs,

tōt nāscēntĭă tēmplă, tōt rĕnātă,

tōt spēctācŭlă, tōt dĕōs, tŏt ūrbēs:

plūs dēbēt tĭbĭ Rōmă quōd pŭdīca ēst.

V

Rūstĭcă mērcātūs mūltīs sūm praēdĭă nūmmīs:

mūtŭă dēs cēntūm, ‖ Caēcĭlĭānĕ, rŏgō.

Nīl mĭhĭ rēspōndēs? Tăcĭtūm tē dīcĕrĕ crēdō

Nōn rēddēs: ĭdĕō, ‖ Caēcĭlĭānĕ, rŏgō.

VI

Cōmoēdī trēs sūnt, sĕd ămāt tŭă Paūlă, Lŭpērcĕ,

quāttŭŏr: ēt kōphōn ‖ Paūlă prŏsōpŏn ămāt.

VII

Iūlĭă lēx pŏpŭlīs ēx quō, Faūstīnĕ, rĕnāta ēst

ātque īntrārĕ dŏmōs ‖ iūssă Pŭdīcĭtĭa ēst,

aūt mĭnŭs aūt cērtē nōn plūs trīcēsĭmă lūx ēst,

ēt nūbīt dĕcĭmō ‖ iām Tĕlĕsīllă vĭrō.

Quaē nūbīt tŏtĭēns, nōn nūbĭt: ădūltĕră lēge ēst.

Ōffēndōr moēchā ‖ sīmplĭcĭōrĕ mĭnūs.

VIII

Praētōrēs dŭŏ, quāttŭōr trĭbūnī,

sēptēm caūsĭdĭcī, dĕcēm pŏētaē

cūiūsdām mŏdŏ nūptĭās pĕtēbānt

ā quōdām sĕnĕ. Nōn mŏrātŭs īllĕ

praēcōnī dĕdĭt Eūlŏgō pŭēllām.

Dīc, nūmquīd fătŭē, Sĕvērĕ, fēcīt?

IX

Īn Pōmpēiānō dōrmīs, Laēvīnĕ, thĕātrō:

ēt quĕrĕrīs sī tē ‖ sūscĭtăt Ōcĕănūs?

X

Paūcă Iŏvēm nūpēr cūm mīlĭă fōrtĕ rŏgārēm,

"Īllĕ dăbīt" dīxīt ‖ "quī mĭhĭ tēmplă dĕdīt".

Tēmplă quĭdēm dĕdĭt īllĕ Iŏvī sēd mīlĭă nōbīs

nūllă dĕdīt: pŭdĕt, āh, ‖ paūcă rŏgāssĕ Iŏvēm.

Āt quām nōn tĕtrĭcūs, quām nūllā nūbĭlŭs īrā,

quām plăcĭdō nōstrās ‖ lēgĕrăt ōrĕ prĕcēs!

Tālīs sūpplĭcĭbūs trĭbŭīt dĭădēmătă Dācīs

ēt Căpĭtōlīnās ‖ ītquĕ rĕdītquĕ vĭās.

Dīc prĕcŏr, ō nōstrī dīc cōnscĭă vīrgŏ Tŏnāntīs,

sī nĕgăt hōc vūltū, ‖ quō sŏlĕt ērgŏ dărĕ?

Sīc ĕgŏ: sīc brĕvĭtēr pŏsĭtā mĭhĭ Gōrgŏnĕ Pāllās:

"Quaē nōndūm dătă sūnt, ‖ stūltĕ, nĕgātă pŭtās?"

XI

Quōd nōn sīt Pўlădēs hōc tēmpŏrĕ, nōn sĭt Ŏrēstēs

mīrārīs? Pўlădēs, ‖ Mārcĕ, bĭbēbăt ĭdēm,

nēc mĕlĭōr pānīs tūrdūsvĕ dăbātŭr Ŏrēstaē,

sēd pār ātque ĕădēm ‖ cēnă dŭōbŭs ĕrāt.

Tū Lūcrīnă vŏrās, mē pāstĭt ăquōsă pĕlōrīs:

nōn mĭnŭs īngĕnŭa ēst ‖ ēt mĭhĭ, Mārcĕ, gŭlă.

Tē Cādmēă Tўrōs, mē pīnguīs Gāllĭă vēstīt:

vīs tē pūrpŭrĕūm, ‖ Mārcĕ, săgātŭs ămēm?

Ūt praēstēm Pўlădēn, ălĭquīs mĭhĭ praēstĕt Ŏrēstēn.

Hōc nōn fīt vērbīs, ‖ Mārce: ŭt ămērĭs, ămā.

XII

Iŭrāt căpīllŏs ēssĕ, quōs ĕmīt, sŭōs

Făbūllă: nūmquĭd īllă Paūlĕ, pēiĕrāt?

XIII

Quīs tē Phīdĭăcō fōrmātām, Iūlĭă, caēlō,

vēl quīs Pāllădĭaē ‖ nōn pŭtĕt ārtĭs ŏpūs?

Cāndĭdă nōn tăcĭtā rēspōndĕt ĭmāgĭnĕ lŷgdōs

ēt plăcĭdō fūlgēt ‖ vīvŭs ĭn ōrĕ dĕcōr.

Lūdĭt Ăcīdălĭō, sēd nōn mănŭs āspĕră, nōdō,

quēm răpŭīt cōllō, ‖ pārvĕ Cŭpīdŏ, tŭō.

Ūt Mārtīs rĕvŏcētŭr ămōr sūmmīquĕ Tŏnāntīs,

ā tē Iūnŏ pĕtāt ‖ cēstŏn ĕt īpsă Vĕnūs.

XIV

Vērsūs scrībĕrĕ pōssĕ tē dĭsērtōs

ādfīrmās, Lăbĕrī: quĭd ērgŏ nōn vīs?

Vērsūs scrībĕrĕ quī pŏtēst dĭsērtōs,

cōnscrībāt, Lăbĕrī: vĭrūm pŭtābō.

XV

Dūm Phăĕthōntēā fōrmīcă văgātŭr ĭn ūmbrā,

īnplĭcŭīt tĕnŭēm ‖ sūcĭnă gūttă fĕrām.

Sīc mŏdŏ quaē fŭĕrāt vītā cōntēmptă mănēntĕ,

fūnĕrĭbūs fācta ēst ‖ nūnc prĕtĭōsă sŭīs.

XVI

Tū quī pēnĕ vĭrōs tērrēs ēt fālcĕ cĭnaēdōs,

iūgĕră sēpŏsĭtī ‖ paūcă tŭērĕ sŏlī.

Sīc tŭă nōn īntrēnt vĕtŭlī pōmārĭă fūrēs,

sēd pŭĕr ēt lōngīs ‖ pūlchră pŭēllă cŏmīs.

XVII

Cīnnām, Cīnnămĕ, tē iŭbēs vŏcārī.

Nōn ēst hīc, rŏgŏ, Cīnnă, bārbărīsmūs?

Tū sī Fūrĭŭs āntĕ dīctŭs ēssēs,

Fūr īstā rătĭōnĕ dīcĕrērīs.

XVIII

Sānctă Sălōnīnī tērrīs rĕquĭēscĭt Hĭbērīs,

quā mĕlĭōr Stўgĭās ‖ nōn vĭdĕt ūmbră dŏmōs.

Sēd lūgērĕ nĕfās: nām quī tē, Frīscĕ, rĕlīquīt,

vīvīt quā vŏlŭīt ‖ vīvĕrĕ pārtĕ măgīs.

XIX

Nōn dē vī nĕquĕ caēdĕ nēc vĕnēnō,

sēd līs ēst mĭhĭ dē trĭbūs căpēllīs:

vīcīnī quĕrŏr hās ăbēssĕ fūrtō.

Hōc iūdēx sĭbĭ pōstŭlāt prŏbārī:

tū Cānnās Mĭthrĭdātĭcūmquĕ bēllūm

ēt pēriūrĭă Pūnĭcī fŭrōrīs

ēt Sūllās Mărĭōsquĕ Mūcĭōsquĕ

māgnā vōcĕ sŏnās mănūquĕ tōtā.

Iām dīc, Pōstŭmĕ, dē trĭbūs căpēllīs.

XX

Mūtŭă tē cēntūm sēstērtĭă, Phoēbĕ, rŏgāvī,

cūm mĭhĭ dīxīssēs ‖ "Ēxĭgĭs ērgŏ nĭhīl?"

Īnquīrīs, dŭbĭtās, cūnctārīs mēquĕ dĭēbūs

tēquĕ dĕcēm crŭcĭās: ‖ iām rŏgŏ, Phoēbĕ, nĕgā.

XXI

Pērpĕtŭām Stēllaē dūm iūngīt Iānthĭdă vātī

laētă Vĕnūs, dīxīt ‖ "Plūs dărĕ nōn pŏtŭī".

Haēc cōrām dŏmĭnā; sēd nēquĭŭs īllŭd ĭn aūrĕ:

"Tū nē quīd pēccēs, ‖ ēxĭtĭōsĕ, vĭdē.

Saēpe ĕgŏ lāscīvōm Mārtēm fŭrĭbūndă cĕcīdī,

lēgĭtĭmōs ēssēt ‖ cūm văgŭs āntĕ tŏrōs.

Sēd pōstquām mĕŭs ēst, nūllā mē paēlĭcĕ laēsīt:

tām frūgī Iūnō ‖ vēllĕt hăbērĕ vĭrūm".

Dīxĭt ĕt ārcānō pērcūssīt pēctŏră lōrō.

Plāgă iŭvāt: sēd tū ‖ iām, dĕă, caēdĕ dŭōs.

XXII

Quōd nūbīs, Prŏcŭlīnă, cōncŭbīnō

ēt, moēchūm mŏdŏ, nūnc făcīs mărītūm,

nē lēx Iūlĭă tē nŏtārĕ pōssīt:

nōn nūbīs, Prŏcŭlīnă, sēd fătērīs.

XXIII

Stārĕ iŭbēs sēmpēr nōstrūm tĭbĭ, Lēsbĭă, pēnēm:

crēdĕ mĭhī, nōn ēst ‖ mēntŭlă quōd dĭgĭtūs.

Tū lĭcĕt ēt mănĭbūs blāndīs ēt vōcĭbŭs īnstēs,

tē cōntrā făcĭēs ‖ īmpĕrĭōsă tŭa ēst.

XXIV

Nīl lāscīvĭŭs ēst Chărīsĭānō:

Sātūrnālĭbŭs āmbŭlāt tŏgātūs.

XXV

Mārcēllīnĕ, bŏnī sŭbŏlēs sīncēră părēntīs,

hōrrĭdă Pārrhăsĭō ‖ quēm tĕgĭt ūrsă iŭgō,

īllĕ vĕtūs prō tē pătrĭūsquĕ quĭd ōptĕt ămīcūs

āccĭpe ĕt haēc mĕmŏrī ‖ pēctŏrĕ vōtă tĕnē:

caūtă sĭt ūt vīrtūs nēc tē tĕmĕrārĭŭs ārdōr

īn mĕdĭōs ēnsēs ‖ saēvăquĕ tēlă fĕrāt.

Bēllă vĕlīnt Mārtēmquĕ fĕrūm rătĭōnĭs ĕgēntēs,

tū pŏtĕs ēt pātrīs ‖ mīlĕs ĕt ēssĕ dŭcīs.

XXVI

Pĕrīclĭtātūr căpĭtĕ Sōtădēs nōstēr.

Rĕūm pŭtātĭs ēssĕ Sōtădēn? Nōn ēst.

Ārrĭgĕrĕ dēsīt pōssĕ Sōtădēs: līngīt.

XXVII

Bīs vīcīnĕ Nĕpōs - nām tū quŏquĕ prōxĭmă Flōraē

īncŏlĭs ēt vĕtĕrēs ‖ tū quŏquĕ Fīcĕlĭās -

ēst tĭbĭ, quaē pătrĭā sīgnātŭr ĭmāgĭnĕ vōltūs,

tēstīs mātērnaē ‖ nātă pŭdīcĭtĭaē.

Tū tămĕn ānnōsō nĭmĭūm nē pārcĕ Fălērnō,

ēt pŏtĭūs plēnōs ‖ aērĕ rĕlīnquĕ cădōs.

Sīt pĭă, sī lŏcŭplēs, ēt pōtēt fīlĭă mūstūm:

āmphŏră cūm dŏmĭnā ‖ nūnc nŏvă fīĕt ănūs.

Caēcŭbă nōn sōlōs vīndēmĭă nūtrĭăt ōrbōs:

pōssūnt ēt pātrēs ‖ vīvĕrĕ, crēdĕ mĭhī.

XXVIII

Lībērtūs Mĕlĭōrĭs īllĕ nōtūs,

tōtā quī cĕcĭdīt dŏlēntĕ Rōmā,

cārī dēlĭcĭaē brĕvēs pătrōnī,

hōc sūb mārmŏrĕ Glaūcĭās hŭmātūs

iūnctō Flāmĭnĭaē iăcēt sĕpūlchrō:

cāstūs mōrĭbŭs, īntĕgēr pŭdōrĕ,

vēlōx īngĕnĭō, dĕcōrĕ fēlīx.

Bīs sēnīs mŏdŏ mēssĭbūs pĕrāctīs

vīx ūnūm pŭĕr ādplĭcābăt ānnūm.

Quī flēs tālĭă, nīl flĕās, vĭātōr.

XXIX

Nōn dē plēbĕ dŏmūs nĕc ăvāraē vērnă cătāstaē,

sēd dŏmĭnī sānctō ‖ dīgnŭs ămōrĕ pŭēr,

mūnĕră cūm pōssēt nōndūm sēntīrĕ pătrōnī,

Glaūcĭă lībērtūs ‖ iām Mĕlĭōrĭs ĕrāt.

Mōrĭbŭs hōc fōrmaēquĕ dătūm: quīs blāndĭŏr īllō?

Aūt quĭs Ăpōllĭnĕō ‖ pūlchrĭŏr ōrĕ fŭīt?

Īnmŏdĭcīs brĕvĭs ēst aētās ēt rāră sĕnēctūs.

Quīdquĭd ămās, cŭpĭās ‖ nōn plăcŭīssĕ nĭmīs.

XXX

Sēx sēstērtĭă sī stătīm dĕdīssēs,

cūm dīxtī mĭhĭ "Sūmĕ, tōllĕ, dōnō",

dēbērēm tĭbĭ, Paētĕ, prō dŭcēntīs.

Āt nūnc cūm dĕdĕrīs dĭū mŏrātūs,

pōst sēptēm, pŭtŏ, vēl nŏvēm Kălēndās,

vīs dīcām tĭbĭ vērĭōră vērīs?

Sēx sēstērtĭă, Paētĕ, pērdĭdīstī.

XXXI

Ūxōrēm, Chărĭdēmĕ, tŭām scīs īpsĕ sĭnīsquĕ

ā mĕdĭcō fŭtŭī: ‖ vīs sĭnĕ fēbrĕ mŏrī.

XXXII

Cūm dŭbĭtārĕt ădhūc bēllī cīvīlĭs Ĕnŷō

fōrsĭtăn ēt pōssēt ‖ vīncĕrĕ mōllĭs Ŏthŏ,

dāmnāvīt mūltō stātūrūm sānguĭnĕ Mārtēm

ēt fōdīt cērtā ‖ pēctŏră tōtă mănū.

Sīt Cătŏ, dūm vīvīt, sānē vēl Caēsărĕ māiōr:

dūm mŏrĭtūr, nūmquīd ‖ māiŏr Ŏthōnĕ fŭīt?

XXXIII

Nīl mĭsĕrābĭlĭūs, Māthō, pĕdĭcōnĕ Săbēllō

vīdīstī, quō nīl ‖ laētĭŭs āntĕ fŭīt.

Fūrtă, fŭgaē, mōrtēs sērvōrum, īncēndĭă, lūctūs

ādflīgūnt hŏmĭnēm, ‖ iām mĭsĕr ēt fŭtŭīt.

XXXIV

Bāsĭă dā nōbīs, Dĭădūmĕnĕ, prēssă. "Quŏt" īnquīs?

Ōcĕănī flūctūs ‖ mē nŭmĕrārĕ iŭbēs

ēt mărĭs Aēgaēī spārsās pēr lītŏră cōnchās

ēt quaē Cēcrŏpĭō ‖ mōntĕ văgāntŭr ăpēs,

quaēquĕ sŏnānt plēnō vōcēsquĕ mănūsquĕ thĕātrō,

cūm pŏpŭlūs sŭbĭtī ‖ Caēsărĭs ōră vĭdēt.

Nōlŏ quŏt ārgūtō dĕdĭt ēxōrātă Cătūllō

Lēsbĭă: paūcă cŭpīt ‖ quī nŭmĕrārĕ pŏtēst.

XXXV

Sēptēm clēpsŷdrās māgnā tĭbĭ vōcĕ pĕtēntī

ārbĭtĕr īnvītūs, ‖ Caēcĭlĭānĕ, dĕdīt.

Āt tū mūltă dĭū dīcīs vĭtrĕīsquĕ tĕpēntēm

āmpūllīs pōtās ‖ sēmĭsŭpīnŭs ăquām.

Ūt tāndēm sătĭēs vōcēmquĕ sĭtīmquĕ, rŏgāmūs

iām dē clēpsŷdrā, ‖ Caēcĭlĭānĕ, bĭbās.

XXXVI

Mēntŭlă tām māgna ēst quāntūs tĭbĭ, Pāpўlĕ, nāsūs,

ūt pōssīs, quŏtĭēns ‖ ārrĭgĭs, ōlfăcĕrĕ.

XXXVII

Sēctī pōdĭcĭs ūsque ăd ūmbĭlīcūm

nūllās rēlĭquĭās hăbēt Chărīnūs,

ēt prūrīt tămĕn ūsque ăd ūmbĭlīcūm.

Ō quāntā scăbĭē mĭsēr lăbōrāt!

Cūlūm nōn hăbĕt, ēst tămēn cĭnaēdūs.

XXXVIII

Āspĭcĭs ūt pārvūs nĕc ădhūc trĭĕtērĭdĕ plēnā

Rēgŭlŭs aūdītūm ‖ laūdĕt ĕt īpsĕ pătrēm?

Mātērnōsquĕ sĭnūs vīsō gĕnĭtōrĕ rĕlīnquāt

ēt pătrĭās laūdēs ‖ sēntĭăt ēssĕ sŭās?

Iām clāmōr cēntūmquĕ vĭrī dēnsūmquĕ cŏrōnā

vōlgŭs ĕt īnfāntī ‖ Iūlĭă tēctă plăcēnt.

Ācrĭs ĕquī sŭbŏlēs māgnō sīc pūlvĕrĕ gaūdēt,

sīc vĭtŭlūs mōllī ‖ proēlĭă frōntĕ cŭpīt.

Dī, sērvātĕ, prĕcōr, mātrī sŭă vōtă pătrīquĕ,

aūdĭăt ūt nātūm ‖ Rēgŭlŭs, īllă dŭōs.

XXXIX

Pătĕr ēx Mărūllā, Cīnnă, fāctŭs ēs sēptēm

nōn lībĕrōrūm: nāmquĕ nēc tŭūs quīsquām

nĕc ēst ămīcī fīlĭūsvĕ vīcīnī,

sĕd īn grăbātīs tĕgĕtĭbūsquĕ cōncēptī

mătērnă prōdūnt căpĭtĭbūs sŭīs fūrtă.

Hīc quī rĕtōrtō crīnĕ Maūrŭs īncēdīt

sŭbŏlēm fătētŭr ēssĕ sē cŏcī Sāntraē.

Ăt īllĕ sīmā nārĕ, tūrgĭdīs lābrīs

īpsa ēst ĭmāgŏ Pānnўchī pălaēstrītaē.

Pīstōrĭs ēssĕ tērtĭūm quĭs īgnōrāt,

quĭcūmquĕ līppūm nōvĭt ēt vĭdēt Dāmām?

Quārtūs cĭnaēdā frōntĕ, cāndĭdō vōltū

ēx cōncŭbīnō nātŭs ēst tĭbī Lŷgdō:

pērcīdĕ, sī vīs, fīlĭūm: nĕfās nōn ēst.

Hūnc vēro ăcūtō căpĭte ĕt aūrĭbūs lōngīs,

quaē sīc mŏvēntŭr ūt sŏlēnt ăsēllōrūm,

quīs mŏrīŏnīs fīlĭūm nēgāt Cŷrtaē?

Dŭaē sŏrōrĕs, īllă nīgra ĕt haēc rūfă,

Crŏtī chŏraūlaē vīlĭcīquĕ sūnt Cārpī.

Iām Nĭŏbĭdārūm grēx tĭbī fŏrēt plēnūs

sī spădŏ Cŏrēsūs Dīndўmūsquĕ nōn ēssēt.

XL

Fēmĭnă praēfērrī pŏtŭīt tĭbĭ nūllă, Lўcōrĭ:

praēfērrī Glўcĕraē ‖ fēmĭnă nūllă pŏtēst.

Haēc ĕrĭt hōc quōd tū: tū nōn pŏtĕs ēssĕ quŏd haēc ēst.

Tēmpŏră quīd făcĭūnt! ‖ Hānc vŏlŏ, tē vŏlŭī.

XLI

Quī rĕcĭtāt lānā faūcēs ēt cōllă rĕvīnctūs,

hīc sē pōssĕ lŏquī, ‖ pōssĕ tăcērĕ nĕgāt.

XLII

Ētrūscī nĭsĭ thērmŭlīs lăvārīs,

īnlōtūs mŏrĭērĭs, Ōppĭānĕ.

Nūllaē sīc tĭbĭ blāndĭēntŭr ūndaē,

nōn fōntēs Ăpŏnī rŭdēs pŭēllīs,

nōn mōllīs Sĭnŭēssă fērvĭdīquĕ

flūctūs Pāssĕrĭs aūt sŭpērbŭs Ānxūr,

nōn Phoēbī vădă prīncĭpēsquĕ Baīaē.

Nūsquām tām nĭtĭdūm văcāt sĕrēnūm:

lūx īpsa ēst ĭbĭ lōngĭōr, dĭēsquē

nūllō tārdĭŭs ā lŏcō rĕcēdīt.

Īllīc Tāўgĕtī vĭrēnt mĕtāllă

ēt cērtānt vărĭō dĕcōrĕ sāxă,

quaē Phrŷx ēt Lĭbўs āltĭūs cĕcīdīt.

Sīccōs pīnguĭs ŏnŷx ănhēlăt aēstūs

ēt flāmmā tĕnŭī călēnt ŏphītaē:

rītūs sī plăcĕānt tĭbī Lăcōnūm,

cōntēntūs pŏtĕs ārĭdō văpōrē

crūdā Vīrgĭnĕ Mārcĭāvĕ mērgī;

quaē tām cāndĭdă, tām sĕrēnă lūcēt

ūt nūllās ĭbĭ sūspĭcērĭs ūndās

ēt crēdās văcŭām nĭtērĕ lŷgdōn.

Nōn ādtēndĭs ĕt aūrĕ mē sŭpīnā

iām dūdūm quăsĭ nēglĕgēntĕr aūdīs.

īnlōtūs mŏrĭērĭs, Ōppĭānĕ.

XLIII

Dūm tĭbĭ fēlĭcĕs īndūlgēnt, Cāstrīcĕ, Bāiaē

cānăquĕ sūlphŭrĕīs ‖ nŷmphă nătātŭr ăquīs,

mē Nōmēntānī cōnfīrmānt ōtĭă rūrīs

ēt căsă iūgĕrĭbūs ‖ nōn ŏnĕrōsă sŭīs.

Hōc mĭhĭ Bāiānī sōlēs mōllīsquĕ Lŭcrīnūs,

hōc vēstraē mĭhĭ sūnt, ‖ Cāstrĭcĕ, dīvĭtĭaē.

Quōndām laūdātās quōcūmquĕ lĭbēbăt ăd ūndās

cūrrĕrĕ nēc lōngās ‖ pērtĭmŭīssĕ vĭās,

nūnc ūrbīs vīcīnă iŭvānt făcĭlēsquĕ rĕcēssūs,

ēt sătĭs ēst pīgrō ‖ sī lĭcĕt ēssĕ mĭhī.

XLIV

Fēstīvē crēdīs tē, Cāllĭŏdōrĕ, iŏcārī

ēt sōlūm mūltō ‖ pērmădŭīssĕ sălĕ.

Ōmnĭbŭs ādrīdēs, dīctērĭă dīcĭs ĭn ōmnīs;

sīc tē cōnvīvām ‖ pōssĕ plăcērĕ pŭtās.

Āt si ĕgŏ nōn bēllē, sēd vērē dīxĕrŏ quīddām,

nēmŏ prŏpīnābīt, ‖ Cāllĭŏdōrĕ, tĭbī.

XLV

Lūsīstīs, sătĭs ēst: lāscīvī nūbĭtĕ cūnnī:

pērmīssa ēst vōbīs ‖ nōn nĭsĭ cāstă Vĕnūs.

Haēc ēst cāstă Vĕnūs? Nūbīt Laētōrĭă Lŷgdō:

tūrpĭŏr ūxŏr ĕrīt ‖ quām mŏdŏ moēchă fŭīt.

XLVI

Vāpŭlăt ādsĭdŭē vĕnĕtī quādrīgă flăgēllō

nēc cūrrīt: māgnām ‖ rēm, Cătĭānĕ, făcīt.

XLVII

Nŷmphă, mĕī Stēllaē quaē fōntĕ dŏmēstĭcă pūrō

lābĕrĭs ēt dŏmĭnī ‖ gēmmĕă tēctă sŭbīs,

sīvĕ Nŭmaē cōniūnx Trĭvĭaē tē mīsĭt ăb āntrīs

sīvĕ Cămēnārūm ‖ dē grĕgĕ nōnă vĕnīs:

ēxsōlvīt vōtīs hāc sē tĭbĭ vīrgĭnĕ pōrcā

Mārcūs, fūrtīvām ‖ quōd bĭbĭt, aēgĕr, ăquām.

Tū cōntēntă mĕō iām crīmĭnĕ gaūdĭă fōntīs

dā sēcūră tŭī: ‖ sīt mĭhĭ sānă sĭtīs.

XLVIII

Quōd tām grāndĕ sŏphōs clāmāt tĭbĭ tūrbă tŏgātă,

nōn tū, Pōmpōnī, ‖ cēnă dĭsērtă tŭa ēst.

XLIX

Nōn sūm dē frăgĭlī dŏlātŭs ūlmō,

nēc quaē stāt rĭgĭdā sŭpīnă vēnā

dē līgnō mĭhĭ quōlĭbēt cŏlūmna ēst,

sēd vīvā gĕnĕrātă dē cŭprēssū:

quaē nēc saēcŭlă cēntĭēns pĕrāctă

nēc lōngaē cărĭēm tĭmēt sĕnēctaē.

Hānc tū, quīsquĭs ĕs ō mălūs, tĭmētō.

Nām sī vēl mĭnĭmōs mănū răpācī

hōc dē pālmĭtĕ laēsĕrīs răcēmōs,

nāscētūr, lĭcĕt hōc vĕlīs nĕgārĕ,

īnsērtā tĭbĭ fīcŭs ā cŭprēssū.

L

Cūm cŏlĕrēt pūrōs paūpēr Tĕlĕsīnŭs ămīcōs,

ērrābāt gĕlĭdā ‖ sōrdĭdŭs īn tŏgŭlā:

ōbscēnōs ēx quō coēpīt cūrārĕ cĭnaēdōs,

ārgēntūm, mēnsās, ‖ praēdĭă sōlŭs ĕmīt.

Vīs fĭĕrī dīvēs, Bīthŷnĭcĕ? Cōnscĭŭs ēstō.

Nīl tĭbĭ vēl mĭnĭmūm ‖ bāsĭă pūră dăbūnt.

LI

Quōd cōnvīvārīs sĭnĕ mē tām saēpĕ, Lŭpērcĕ,

īnvēnī nŏcĕām ‖ quā rătĭōnĕ tĭbī.

Īrāscōr: lĭcĕt ūsquĕ vŏcēs mīttāsquĕ rŏgēsquĕ -

"Quīd făcĭēs?" īnquīt. ‖ Quīd făcĭām? vĕnĭām.

LII

Hōc iăcĕt īn tŭmŭlō rāptūs pŭĕrīlĭbŭs ānnīs

Pāntăgăthūs, dŏmĭnī ‖ cūră dŏlōrquĕ sŭī,

vīx tāngēntĕ văgōs fērrō rĕsĕcārĕ căpīllōs

dōctŭs ĕt hīrsūtās ‖ ēxcŏlŭīssĕ gĕnās.

Sīs lĭcĕt, ūt dēbēs, tēllūs, plācātă lĕvīsquĕ,

ārtĭfĭcīs lĕvĭōr ‖ nōn pŏtĕs ēssĕ mănū.

LIII

Lōtūs nōbīscum ēst, hĭlărīs cēnāvĭt, ĕt īdēm

īnvēntūs māne ēst ‖ mōrtŭŭs Āndrăgŏrās.

Tām sŭbĭtaē mōrtīs caūsām, Faūstīnĕ, rĕquīrīs?

Īn sōmnīs mĕdĭcūm ‖ vīdĕrăt Hērmŏcrătēn.

LIV

Tāntōs ēt tāntās sī dīcĕrĕ Sēxtĭlĭānūm,

Aūlĕ, vĕtēs, iūngēt ‖ vīx trĭă vērbă mĭsēr.

"Quīd sĭbĭ vūlt?" īnquīs. Dīcām quīd sūspĭcĕr ēssĕ:

tāntōs ēt tāntās ‖ Sēxtĭlĭānŭs ămāt.

LV

Quōd sēmpēr căsĭāquĕ cīnnămōquĕ

ēt nīdō nĭgĕr ālĭtīs sŭpērbaē

frāgrās plūmbĕă Nīcĕrōtĭānă,

rīdēs nōs, Cŏrăcīnĕ, nīl ŏlēntīs:

mālō quām bĕne ŏlērĕ nīl ŏlērē.

LVI

Quōd tĭbĭ crūră rĭgēnt saētīs ēt pēctŏră vīllīs,

vērbă pŭtās fāmaē ‖ tē, Chărĭdēmĕ, dărĕ?

ēxstīrpā, mĭhĭ crēdĕ, pĭlōs dē cōrpŏrĕ tōtō

tēquĕ pĭlārĕ tŭās ‖ tēstĭfĭcārĕ nătīs.

"Quaē rătĭo ēst?" īnquīs. Scīs mūltōs dīcĕrĕ mūltă:

fāc pēdīcārī ‖ tē, Chărĭdēmĕ, pŭtēnt.

LVII

Mēntīrīs fīctōs ūnguēntō, Phoēbĕ, căpīllōs

ēt tĕgĭtūr pīctīs ‖ sōrdĭdă cālvă cŏmīs.

Tōnsōrēm căpĭtī nōn ēst ădhĭbērĕ nĕcēssĕ:

rādĕrĕ tē mĕlĭūs ‖ spōngĕă, Phoēbĕ, pŏtēst.

LVIII

Cērnĕrĕ Pārrhăsĭōs dūm tē iŭvăt, Aūlĕ, trĭōnēs

cōmmĭnŭs ēt Gĕtĭcī ‖ sīdĕră pīgră pŏlī,

ō quām paēnĕ tĭbī Stўgĭās ĕgŏ rāptŭs ăd ūndās

Ēlўsĭaē vīdī ‖ nūbĭlă fūscă plăgaē!

Quāmvīs lāssă tŭōs quaērēbānt lūmĭnă vūltūs

ātque ĕrăt īn gĕlĭdō ‖ plūrĭmŭs ōrĕ Pŭdēns.

Sī mĭhĭ lānĭfĭcaē dūcūnt nōn pūllă sŏrōrēs

stāmĭnă nēc sūrdōs ‖ vōx hăbĕt īstă dĕōs,

sōspĭtĕ mē sōspēs Lătĭās rĕvĕhērĭs ăd ūrbēs

ēt rĕfĕrēs pīlī ‖ praēmĭă clārŭs ĕquēs.

LIX

Ēt dŏlĕt ēt quĕrĭtūr sĭbĭ nōn cōntīngĕrĕ frīgūs

prōptēr sēscēntās ‖ Bāccără gaūsăpĭnās,

ōptăt ĕt ōbscūrās lūcēs vēntōsquĕ nĭvēsquĕ

ōdĭt ĕt hībērnōs, ‖ sī tĕpŭērĕ, dĭēs.

Quīd fēcērĕ mălī nōstraē tĭbĭ, saēvĕ, lăcērnaē

tōllĕrĕ dē scăpŭlīs ‖ quās lĕvĭs aūră pŏtēst?

Quāntō sīmplĭcĭūs, quānto ēst hūmānĭŭs īllūd,

mēnsĕ vĕl Aūgūstō ‖ sūmĕrĕ gaūsăpĭnās!

LX (LXI)

Laūdăt, ămāt, cāntāt nōstrōs mĕă Rōmă lĭbēllōs,

mēquĕ sĭnūs ōmnēs, ‖ mē mănŭs ōmnĭs hăbēt.

Ēccĕ rŭbēt quīdām, pāllēt, stŭpĕt, ōscĭtăt, ōdīt.

Hōc vŏlŏ: nūnc nōbīs ‖ cārmĭnă nōstră plăcēnt.

LXI (LX)

Rēm fāctām Pōmpūllŭs hăbēt, Faūstīnĕ: lĕgētūr

ēt nōmēn tōtō ‖ spārgĕt ĭn ōrbĕ sŭūm.

"Sīc lĕvĕ flāvōrūm vălĕāt gĕnŭs Ūsīpōrūm

quīsquĭs ĕt Aūsŏnĭūm ‖ nōn ămăt īmpĕrĭūm".

Īngĕnĭōsă tămēn Pōmpūllī scrīptă fĕrūntūr:

"Sēd fāmaē nōn ēst ‖ hōc, mĭhĭ crēdĕ, sătīs:

quām mūltī tĭnĕās pāscūnt blāttāsquĕ dĭsērtī

ēt rĕdĭmūnt sōlī ‖ cārmĭnă dōctă cŏcī!

Nēscĭŏquīd plūs ēst, quōd dōnāt saēcŭlă chārtīs

vīctūrūs gĕnĭūm ‖ dēbĕt hăbērĕ lĭbēr".

LXII

Āmīsīt pătĕr ūnĭcūm Sălānūs:

cēssās mūnĕră mīttĕre, Ōppĭānĕ?

Heū crūdēlĕ nĕfās mălaēquĕ Pārcaē!

cūiūs vūltŭrĭs hōc ĕrīt cădāvēr?

LXIII

Scīs tē cāptārī, scīs hūnc quī cāptăt, ăvārūm,

ēt scīs quī cāptāt ‖ quīd, Mărĭānĕ, vĕlīt.

Tū tămĕn hūnc tăbŭlīs hērēdēm, stūltĕ, sŭprēmīs

scrībĭs ĕt ēssĕ tŭō ‖ vīs, fŭrĭōsĕ, lŏcō.

"Mūnĕră māgnă tămēn mīsīt". Sēd mīsĭt ĭn hāmō;

ēt pīscātōrēm ‖ pīscĭs ămārĕ pŏtēst?

Hīcĭnĕ dēflēbīt vērō tŭă fātă dŏlōrĕ?

Sī cŭpĭs, ūt plōrēt, ‖ dēs, Mărĭānĕ, nĭhīl.

LXIV

Cūm sīs nēc rĭgĭdā Făbĭōrūm gēntĕ crĕātūs

nēc quālēm Cŭrĭō, dūm prāndĭă pōrtăt ărāntī,

hīrsūtā pĕpĕrīt rŭbĭcūndă sŭb īlĭcĕ cōniūnx,

sēd pătrĭs ād spĕcŭlūm tōnsī mātrīsquĕ tŏgātaē

fīlĭŭs ēt pōssīt spōnsām tē spōnsă vŏcārĕ:

ēmēndārĕ mĕōs, quōs nōvīt fāmă, lĭbēllōs

ēt tĭbĭ pērmīttīs fēlīcīs cārpĕrĕ nūgās, -

hās, īnquām, nūgās, quĭbŭs aūrem ādvērtĕrĕ tōtām

nōn āspērnāntūr prŏcĕrēs ūrbīsquĕ fŏrīquĕ,

quās ēt pērpĕtŭī dīgnāntūr scrīnĭă Sīlī

ēt rĕpĕtīt tŏtĭēns fācūndō Rēgŭlŭs ōrĕ,

quīquĕ vĭdēt prŏpĭūs māgnī cērtāmĭnă Cīrcī

laūdăt Ăvēntīnaē vīcīnūs Sūră Dĭānaē,

īpse ĕtĭām tāntō dŏmĭnūs sūb pōndĕrĕ rērūm

nōn dēdīgnātūr bīs tērquĕ rĕvōlvĕrĕ Caēsār.

Sēd tĭbĭ plūs mēntīs, tĭbĭ cōr līmāntĕ Mĭnērvā

ācrĭŭs ēt tĕnŭēs fīnxērūnt pēctŭs Ăthēnaē.

Nē vălĕām, sī nōn mūltō săpĭt āltĭŭs īllūd,

quōd cūm pāntĭcĭbūs lāxīs ēt cūm pĕdĕ grāndī

ēt rūbrō pūlmōnĕ vĕtūs nāsīsquĕ tĭmēndūm

ōmnĭă crūdēlīs lănĭūs pēr cōmpĭtă pōrtāt.

Aūdēs praētĕrĕā, quōs nūllūs nōvĕrĭt, īn mē

scrībĕrĕ vērsĭcŭlōs mĭsĕrās ēt pērdĕrĕ chārtās.

Āt sī quīd nōstraē tĭbĭ bīlĭs ĭnūssĕrĭt ārdōr,

vīvĕt ĕt haērēbīt tōtōquĕ lĕgētŭr ĭn ōrbĕ

stīgmătă nēc vāfrā dēlēbīt Cīnnămŭs ārtĕ.

Sēd mĭsĕrērĕ tŭī răbĭdō nēc pērdĭtŭs ōrĕ

fūmāntēm nāsūm vīvī tēmptāvĕrĭs ūrsī.

Sīt plăcĭdūs lĭcĕt ēt lāmbāt dĭgĭtōsquĕ mănūsquĕ,

sī dŏlŏr ēt bīlīs, sī iūstă cŏēgĕrĭt īră,

ūrsŭs ĕrīt: văcŭā dēntēs īn pēllĕ fătīgēs

ēt tăcĭtām quaērās, quām pōssīs rōdĕrĕ, cārnēm.

LXV

"Hēxămĕtrīs ĕpĭgrāmmă făcīs" scĭŏ dīcĕrĕ Tūccām.

Tūccă, sŏlēt fĭĕrī, ‖ dēnĭquĕ, Tūccă, lĭcēt.

"Sēd tămĕn hōc lōngum ēst". Sŏlĕt hōc quŏquĕ, Tūccă, lĭcētquĕ:

sī brĕvĭōră prŏbās, ‖ dīstĭchă sōlă lĕgās.

Cōnvĕnĭāt nōbīs ūt fās ĕpĭgrāmmătă lōngă

sīt trānsīrĕ tĭbī, ‖ scrībĕrĕ, Tūccă, mĭhī.

LXVI

Fāmaē nōn nĭmĭūm bŏnaē pŭēllām,

quālēs īn mĕdĭā sĕdēnt Sŭbūrā,

vēndēbāt mŏdŏ praēcŏ Gēllĭānūs.

Pārvō cūm prĕtĭō dĭū lĭcērēt,

dūm pūrām cŭpĭt ādprŏbārĕ cūnctīs,

ādtrāxīt prŏpĕ sē mănū nĕgāntēm

ēt bīs tērquĕ quătērquĕ bāsĭāvīt.

Quīd prōfēcĕrĭt ōscŭlō rĕquīrīs?

Sēscēntōs mŏdŏ quī dăbāt nĕgāvīt.

LXVII

Cūr tāntum eūnūchōs hăbĕāt tŭă Gēllĭă quaērīs,

Pānnўchĕ? Vōlt fŭtŭī ‖ Gēllĭă nēc părĕrĕ.

LXVIII

Flētĕ nĕfās vēstrūm sēd tōtō flētĕ Lŭcrīnō,

Nāĭdĕs, ēt lūctūs ‖ sēntĭăt īpsă Thĕtīs.

Īntēr Bāiānās rāptūs pŭĕr ōccĭdĭt ūndās

Eūtўchŏs īllĕ, tŭūm, ‖ Cāstrĭcĕ, dūlcĕ lătūs.

Hīc tĭbĭ cūrārūm sŏcĭūs blāndūmquĕ lĕvāmēn,

hīc ămŏr, hīc nōstrī ‖ vātĭs Ălēxĭs ĕrāt.

Nūmquīd tē vĭtrĕīs nūdūm lāscīvă sŭb ūndīs

vīdĭt ĕt Ālcīdaē ‖ nŷmphă rĕmīsĭt Hўlān?

Ān dĕă fēmĭnĕūm iām nēglĕgĭt Hērmăphrŏdītūm

āmplēxū tĕnĕrī ‖ sōllĭcĭtātă vĭrī?

Quīdquĭd ĭd ēst, sŭbĭtaē quaēcūmque ēst caūsă răpīnaē,

sīt, prĕcŏr, ēt tēllūs ‖ mītĭs ĕt ūndă tĭbī.

LXIX

Nōn mīrōr quōd pōtăt ăquām tŭă Bāssă, Cătūllĕ:

mīrōr quōd Bāssaē ‖ fīlĭă pōtĕt ăquām.

LXX

Sēxāgēsĭmă, Mārcĭānĕ, mēssīs

ācta ēst ēt, pŭtŏ, iām sĕcūndă Cōttaē

nēc sē taēdĭă lēctŭlī călēntīs

ēxpērtūm mĕmĭnīt dĭē vĕl ūnō.

Ōstēndīt dĭgĭtūm, sĕd īnpŭdīcūm,

Ālcōntī Dăsĭōquĕ Sŷmmăchōquĕ.

Āt nōstrī bĕnĕ cōnpŭtēntŭr ānnī

ēt quāntūm tĕtrĭcaē tŭlērĕ fēbrēs

aūt lānguōr grăvĭs aūt mălī dŏlōrēs

ā vītā mĕlĭōrĕ sēpărēntūr:

īnfāntēs sŭmŭs ēt sĕnēs vĭdēmūr.

Aētātēm Prĭămīquĕ Nēstŏrīsquĕ

lōngām quī pŭtăt ēssĕ, Mārcĭānĕ,

mūltūm dēcĭpĭtūrquĕ fāllĭtūrquĕ.

Nōn ēst vīvĕrĕ, sēd vălērĕ vīta ēst.

LXXI

Ēdĕrĕ lāscīvōs ād Baētĭcă crūsmătă gēstūs

ēt Gādītānīs ‖ lūdĕrĕ dōctă mŏdīs,

tēndĕrĕ quaē trĕmŭlūm Pĕlĭān Hĕcŭbaēquĕ mărītūm

pōssĕt ăd Hēctŏrĕōs ‖ sōllĭcĭtātă rŏgōs,

ūrĭt ĕt ēxcrŭcĭāt dŏmĭnūm Tĕlĕthūsă prĭōrēm:

vēndĭdĭt āncīllām, ‖ nūnc rĕdĭmīt dŏmĭnām.

LXXII

Fūr nōtaē nĭmĭūm răpācĭtātīs

cōnpīlārĕ Cĭlīx vŏlēbăt hōrtūm,

īngēntī sĕd ĕrāt, Făbūlle, ĭn hōrtō

praētēr mārmŏrĕūm nĭhīl Prĭāpūm.

Dūm nōn vūlt văcŭā mănū rĕdīrĕ,

īpsūm sūbrĭpŭīt Cĭlīx Prĭāpūm.

LXXIII

Nōn rŭdĭs īndōctā fēcīt mē fālcĕ cŏlōnūs:

dīspēnsātōrīs ‖ nōbĭlĕ cērnĭs ŏpūs.

Nām Caērētānī cūltōr dītīssĭmŭs āgrī

hōs Hĭlărūs cōllēs ‖ ēt iŭgă laētă tĕnēt.

Āspĭcĕ quām cērtō vĭdĕār nōn līgnĕŭs ōrĕ

nēc dēvōtă fŏcīs ‖ īnguĭnĭs ārmă gĕrām,

sēd mĭhĭ pērpĕtŭā nūmquām mŏrĭtūră cŭprēssō

Phīdĭăcā rĭgĕāt ‖ mēntŭlă dīgnă mănū.

Vīcīnī, mŏnĕō, sānctūm cĕlĕbrātĕ Prĭāpūm

ēt bīs sēptēnīs ‖ pārcĭtĕ iūgĕrĭbūs.

LXXIV

Mĕdĭō rĕcūmbĭt īmŭs īllĕ quī lēctō,

cālvām trĭfīlēm sēmĭtātŭs ūnguēntō,

fōdītquĕ tōnsĭs ōră lāxă lēntīscīs,

mēntītŭr, Aēfŭlānĕ: nōn hăbēt dēntēs.

LXXV

Cūm mīttīs tūrdūmvĕ mĭhī quādrāmvĕ plăcēntaē,

sīvĕ fĕmūr lĕpŏrīs ‖ sīvĕ quĭd hīs sĭmĭle ēst,

būccēllās mīsīssĕ tŭās tē, Pōntĭă, dīcīs.

Hās ĕgŏ nōn mīttām, ‖ Pōntĭă, sēd nĕc ĕdām.

LXXVI

Īllĕ săcrī lătĕrīs cūstōs Mārtīsquĕ tŏgātī,

crēdĭtă cuī sūmmī ‖ cāstră fŭērĕ dŭcīs,

hīc sĭtŭs ēst Fūscūs. Lĭcĕt hōc, Fōrtūnă, fătērī:

nōn tĭmĕt hōstīlīs ‖ iām lăpĭs īstĕ mĭnās;

grāndĕ iŭgūm dŏmĭtā Dācūs cērvīcĕ rĕcēpīt

ēt fămŭlūm vīctrīx ‖ pōssĭdĕt ūmbră nĕmūs.

LXXVII

Cūm sīs tām paūpēr quām nēc mĭsĕrābĭlĭs Īrōs,

tām iŭvĕnīs quām nēc ‖ Pārthĕnŏpaēŭs ĕrāt,

tām fōrtīs quām nēc cūm vīncĕrĕt Ārtĕmĭdōrūs,

quīd tē Cāppădŏcūm ‖ sēx ŏnŭs ēssĕ iŭvāt?

Rīdērīs mūltōquĕ măgīs trādūcĕrĭs, Āfēr,

quām nūdūs mĕdĭō ‖ sī spătĭērĕ fŏrō.

Nōn ălĭtēr mōnstrātŭr Ătlāns cūm cōmpărĕ gīnnō

quaēquĕ vĕhīt sĭmĭlēm ‖ bēlŭă nīgră Lĭbŷn.

Īnvĭdĭōsă tĭbī quām sīt lēctīcă rĕquīrīs?

Nōn dēbēs fērrī ‖ mōrtŭŭs hēxăphŏrō.

LXXVIII

Pōtōr nōbĭlĭs, Aūlĕ, lūmĭne ūnō

lūscūs Phrŷx ĕrăt āltĕrōquĕ līppūs.

Huīc Hērās mĕdĭcūs "Bĭbās căvētō:

vīnūm sī bĭbĕrīs, nĭhīl vĭdēbīs".

Rīdēns Phrŷx ŏcŭlō "Vălēbĭs" īnquīt.

Mīscērī sĭbĭ prōtĭnūs dĕūncēs

sēd crēbrōs iŭbĕt. Ēxĭtūm rĕquīrīs?

Vīnūm Phrŷx, ŏcŭlūs bĭbīt vĕnēnūm.

LXXIX

Trīstĭs ĕs ēt fēlīx. Scĭăt hōc Fōrtūnă căvētŏ:

īngrātūm dīcēt ‖ tē, Lŭpĕ, sī scĭĕrīt.

LXXX

Ūt nŏvă dōnă tĭbī, Caēsār, Nīlōtĭcă tēllūs

mīsĕrăt hībērnās ‖ āmbĭtĭōsă rŏsās.

Nāvĭtă dērīsīt Phărĭōs Mēmphītĭcŭs hōrtōs,

ūrbĭs ŭt īntrāvīt ‖ līmĭnă prīmă tŭaē:

tāntūs vērĭs hŏnōs ĕt ŏdōraē grātĭă Flōraē

tāntăquĕ Paēstānī ‖ glōrĭă rūrĭs ĕrāt;

sīc, quācūmquĕ văgūs grēssūmque ŏcŭlōsquĕ fĕrēbāt,

tōnsĭlĭbūs sērtīs ‖ ōmnĕ rŭbēbăt ĭtēr.

Āt tū Rōmānaē iūssūs iām cēdĕrĕ brūmaē

mīttĕ tŭās mēssēs, ‖ āccĭpĕ, Nīlĕ, rŏsās.

LXXXI

Īrātūs tāmquām pŏpŭlō, Chărĭdēmĕ, lăvārīs:

īnguĭnă sīc tōtō ‖ sūblŭĭs īn sŏlĭō.

Nēc căpŭt hīc vēllēm sīc tē, Chărĭdēmĕ, lăvārĕ.

Ēt căpŭt ēccĕ lăvās: ‖ īnguĭnă mālŏ lăvēs.

LXXXII

Quīdām mē mŏdŏ, Rūfĕ, dīlĭgēntēr

īnspēctūm, vĕlŭt ēmptŏr aūt lănīstă,

cūm vūltū dĭgĭtōquĕ sūbnŏtāssēt,

"Tūne ēs, tūne" ăĭt "īllĕ Mārtĭālīs,

cūiūs nēquĭtĭās iŏcōsquĕ nōvīt

aūrēm quī mŏdŏ nōn hăbēt Bătāvām?"

Sūbrīsī mŏdĭcē, lĕvīquĕ nūtū

mē quēm dīxĕrăt ēssĕ nōn nĕgāvī.

"Cūr ērgo" īnquĭs "hăbēs mălās lăcērnās?"

Rēspōndī: "Quĭă sŭm mălūs pŏētă".

Hōc nē saēpĭŭs āccĭdāt pŏētaē,

mīttās, Rūfĕ, mĭhī bŏnās lăcērnās.

LXXXIII

Quāntūm sōllĭcĭtō fōrtūnă părēntĭs Ĕtrūscō,

tāntūm, sūmmĕ dŭcūm, ‖ dēbĕt ŭtērquĕ tĭbī.

Nām tū mīssă tŭā rĕvŏcāstī fūlmĭnă dēxtrā:

hōs cŭpĕrēm mōrēs ‖ īgnĭbŭs ēssĕ Iŏvīs;

sī tŭă sīt sūmmō, Caēsār, nātūră Tŏnāntī,

ūtētūr tōtō ‖ fūlmĭnĕ rāră mănūs.

Mūnĕrĭs hōc ūtrūmquĕ tŭī tēstātŭr Ĕtrūscūs,

ēssĕ quŏd ēt cŏmĭtī ‖ cōntĭgĭt ēt rĕdŭcī.

LXXXIV

Ōctăphŏrō sānūs pōrtātŭr, Ăvītĕ, Phĭlīppūs.

Hūnc tū sī sānūm ‖ crēdĭs, Ăvītĕ, fŭrīs.

LXXXV

Ēdĭtŭr ēn sēxtūs sĭnĕ tē mĭhĭ, Rūfĕ Cămōnī,

nēc tē lēctōrēm ‖ spērăt, ămīcĕ, lĭbēr:

īmpĭă Cāppădŏcūm tēllūs ēt nūmĭnĕ laēvō

vīsă tĭbī cĭnĕrēs ‖ rēddĭt ĕt ōssă pătrī.

Fūndĕ tŭō lăcrĭmās ōrbātă Bŏnōnĭă Rūfō,

ēt rĕsŏnēt tōtā ‖ plānctŭs ĭn Aēmĭlĭā:

heū quālīs pĭĕtās, heū quām brĕvĭs ōccĭdĭt aētās!

Vīdĕrăt Ālphēī ‖ praēmĭă quīntă mŏdō.

Pēctŏrĕ tū mĕmŏrī nōstrōs ēvōlvĕrĕ lūsūs,

tū sŏlĭtūs tōtōs, ‖ Rūfĕ, tĕnērĕ iŏcōs,

āccĭpĕ cūm flētū maēstī brĕvĕ cārmĕn ămīcī

ātque haēc āpsēntīs ‖ tūră fŭīssĕ pŭtā.

LXXXVI

Sētīnūm dŏmĭnaēquĕ nĭvēs dēnsīquĕ trĭēntēs,

quāndo ĕgŏ vōs mĕdĭcō ‖ nōn prŏhĭbēntĕ bĭbām?

Stūltŭs ĕt īngrātūs nēc tāntō mūnĕrĕ dīgnūs

quī māvūlt hērēs ‖ dīvĭtĭs ēssĕ Mĭdaē.

Pōssĭdĕāt Lĭbўcās mēssīs Hērmūmquĕ Tăgūmquĕ,

ēt pōtēt cāldām, ‖ quī mĭhĭ līvĕt, ăquām.

LXXXVII

Dī tĭbĭ dēnt ēt tū, Caēsār, quaēcūmquĕ mĕrērīs:

dī mĭhĭ dēnt ēt tū ‖ quaē vŏlŏ, sī mĕrŭī.

LXXXVIII

Mānĕ sălūtāvī vērō tē nōmĭnĕ cāsū

nēc dīxī dŏmĭnūm, ‖ Caēcĭlĭānĕ, mĕūm.

Quāntī lībērtās cōnstāt mĭhĭ tāntă, rĕquīrīs?

Cēntūm quādrāntēs ‖ ābstŭlĭt īllă mĭhī.

LXXXIX

Cūm pĕtĕrēt sērām mĕdĭā iām nōctĕ mătēllām

ārgūtō mădĭdūs ‖ pōllĭcĕ Pānărĕtūs,

Spōlētīnă dăta ēst sēd quām sīccāvĕrăt īpsĕ,

nēc fŭĕrāt sōlī ‖ tōtă lăgōnă sătīs.

Īllĕ fĭdē sūmmā tēstaē sŭă vīnă rĕmēnsūs

rēddĭdĭt oēnŏphŏrī ‖ pōndĕră plēnă sŭī.

Mīrārīs, quāntūm bĭbĕrāt, cēpīssĕ lăgōnām?

Dēsĭnĕ mīrārī, ‖ Rūfĕ: mĕrūm bĭbĕrāt.

XC

Moēchūm Gēllĭă nōn hăbēt nĭsi ūnūm.

Tūrpe ēst hōc măgĭs: ūxŏr ēst dŭōrūm.

XCI

Sānctă dŭcīs sūmmī prŏhĭbēt cēnsūră vĕtātquĕ

moēchārī. Gaūdē, ‖ Zōĭlĕ, nōn fŭtŭīs.

XCII

Caēlātūs tĭbĭ cūm sĭt, Ānnĭānĕ,

sērpēns īn pătĕrā Mўrōnŏs ārtĕ,

Vātīcānă bĭbīs: bĭbīs vĕnēnūm.

XCIII

Tām mălĕ Thāĭs ŏlēt quām nōn fūllōnĭs ăvārī

tēstă vĕtūs mĕdĭā ‖ sēd mŏdŏ frāctă vĭā,

nōn ăb ămōrĕ rĕcēns hīrcūs, nōn ōră lĕōnīs,

nōn dētrāctă cănī ‖ trānstĭbĕrīnă cŭtīs,

pūllŭs ăbōrtīvō nēc cūm pūtrēscĭt ĭn ōvō,

āmphŏră cōrrūptō ‖ nēc vĭtĭātă gărō.

Vīrŭs ŭt hōc ălĭō fāllāx pērmūtĕt ŏdōrĕ,

dēpŏsĭtā quŏtĭēns ‖ bālnĕă vēstĕ pĕtīt,

psīlōthrō vĭrĕt aūt ăcĭdā lătĕt ōblĭtă crētā

aūt tĕgĭtūr pīnguī ‖ tērquĕ quătērquĕ făbā.

Cūm bĕnĕ sē tūtām pēr fraūdēs mīllĕ pŭtāvīt,

ōmnĭă cūm fēcīt, ‖ Thāĭdă Thāĭs ŏlēt.

XCIV

Pōnūntūr sēmpēr chrŷsēndĕtă Cālpĕtĭānō

sīvĕ fŏrīs seū cūm ‖ cēnăt ĭn ūrbĕ dŏmī.

Sīc ĕtĭam īn stăbŭlō sēmpēr, sīc cēnăt ĭn āgrō.

Nōn hăbĕt ērgo ălĭūd? ‖ Nōn hăbĕt īmmŏ sŭūm.

I

Sextus mittitur hic tibi libellus,

in primis mihi care Martialis:

quem si terseris aure diligenti,

audebit minus anxius tremensque

magnas Caesaris in manus uenire.

II

Lusus erat sacrae conubia fallere taedae,

lusus et inmeritos exsecuisse mares.

Vtraque tu prohibes, Caesar, populisque futuris

succurris, nasci quos sine fraude iubes.

Nec spado iam nec moechus erit te praeside quisquam:

at prius - o mores! - et spado moechus erat.

III

Nascere Dardanio promissum nomen Iulo

uera deum suboles; nascere, magne puer,

cui pater aeternas post saecula tradat habenas,

quique regas orbem cum seniore senex.

Ipsa tibi niueo trahet aurea pollice fila

et totam Phrixi Iulia nebit ouem.

IV

Censor maxime principumque princeps,

cum tot iam tibi debeat triumphos,

tot nascentia templa, tot renata,

tot spectacula, tot deos, tot urbes:

plus debet tibi Roma quod pudica est.

V

Rustica mercatus multis sum praedia nummis:

mutua des centum, Caeciliane, rogo.

Nil mihi respondes? Tacitum te dicere credo

"Non reddes": ideo, Caeciliane, rogo.

VI

Comoedi tres sunt, sed amat tua Paula, Luperce,

quattuor: et kophon Paula prosopon amat.

VII

Iulia lex populis ex quo, Faustine, renata est

atque intrare domos iussa Pudicitia est,

aut minus aut certe non plus tricesima lux est,

et nubit decimo iam Telesilla uiro.

Quae nubit totiens, non nubit: adultera lege est.

Offendor moecha simpliciore minus.

VIII

Praetores duo, quattuor tribuni,

septem causidici, decem poetae

cuiusdam modo nuptias petebant

a quodam sene. Non moratus ille

praeconi dedit Eulogo puellam.

Dic, numquid fatue, Seuere, fecit?

IX

In Pompeiano dormis, Laeuine, theatro:

et quereris si te suscitat Oceanus?

X

Pauca Iouem nuper cum milia forte rogarem,

"Ille dabit" dixit "qui mihi templa dedit".

Templa quidem dedit ille Ioui sed milia nobis

nulla dedit: pudet, ah, pauca rogasse Iouem.

At quam non tetricus, quam nulla nubilus ira,

quam placido nostras legerat ore preces!

Talis supplicibus tribuit diademata Dacis

et Capitolinas itque reditque uias.

Dic precor, o nostri dic conscia uirgo Tonantis,

si negat hoc uultu, quo solet ergo dare?

Sic ego: sic breuiter posita mihi Gorgone Pallas:

"Quae nondum data sunt, stulte, negata putas?"

XI

Quod non sit Pylades hoc tempore, non sit Orestes

miraris? Pylades, Marce, bibebat idem,

nec melior panis turdusue dabatur Orestae,

sed par atque eadem cena duobus erat.

Tu Lucrina uoras, me pastit aquosa peloris:

non minus ingenua est et mihi, Marce, gula.

Te Cadmea Tyros, me pinguis Gallia uestit:

uis te purpureum, Marce, sagatus amem?

Vt praestem Pyladen, aliquis mihi praestet Oresten.

Hoc non fit uerbis, Marce: ut ameris, ama.

XII

Iurat capillos esse, quos emit, suos

Fabulla: numquid illa Paule, peierat?

XIII

Quis te Phidiaco formatam, Iulia, caelo,

uel quis Palladiae non putet artis opus?

Candida non tacita respondet imagine lygdos

et placido fulget uiuus in ore decor.

Ludit Acidalio, sed non manus aspera, nodo,

quem rapuit collo, parue Cupido, tuo.

Vt Martis reuocetur amor summique Tonantis,

a te Iuno petat ceston et ipsa Venus.

XIV

Versus scribere posse te disertos

adfirmas, Laberi: quid ergo non uis?

Versus scribere qui potest disertos,

conscribat, Laberi: uirum putabo.

XV

Dum Phaëthontea formica uagatur in umbra,

inplicuit tenuem sucina gutta feram.

Sic modo quae fuerat uita contempta manente,

funeribus facta est nunc pretiosa suis.

XVI

Tu qui pene uiros terres et falce cinaedos,

iugera sepositi pauca tuere soli.

Sic tua non intrent uetuli pomaria fures,

sed puer et longis pulchra puella comis.

XVII

Cinnam, Cinname, te iubes uocari.

Non est hic, rogo, Cinna, barbarismus?

Tu si Furius ante dictus esses,

Fur ista ratione dicereris.

XVIII

Sancta Salonini terris requiescit Hiberis,

qua melior Stygias non uidet umbra domos.

Sed lugere nefas: nam qui te, Frisce, reliquit,

uiuit qua uoluit uiuere parte magis.

XIX

Non de ui neque caede nec ueneno,

sed lis est mihi de tribus capellis:

uicini queror has abesse furto.

Hoc iudex sibi postulat probari:

tu Cannas Mithridaticumque bellum

et periuria Punici furoris

et Sullas Mariosque Muciosque

magna uoce sonas manuque tota.

Iam dic, Postume, de tribus capellis.

XX

Mutua te centum sestertia, Phoebe, rogaui,

cum mihi dixisses "Exigis ergo nihil?"

Inquiris, dubitas, cunctaris meque diebus

teque decem crucias: iam rogo, Phoebe, nega.

XXI

Perpetuam Stellae dum iungit Ianthida uati

laeta Venus, dixit "Plus dare non potui".

Haec coram domina; sed nequius illud in aure:

"Tu ne quid pecces, exitiose, uide.

Saepe ego lasciuom Martem furibunda cecidi,

legitimos esset cum uagus ante toros.

Sed postquam meus est, nulla me paelice laesit:

tam frugi Iuno uellet habere uirum".

Dixit et arcano percussit pectora loro.

Plaga iuuat: sed tu iam, dea, caede duos.

XXII

Quod nubis, Proculina, concubino

et, moechum modo, nunc facis maritum,

ne lex Iulia te notare possit:

non nubis, Proculina, sed fateris.

XXIII

Stare iubes semper nostrum tibi, Lesbia, penem:

crede mihi, non est mentula quod digitus.

Tu licet et manibus blandis et uocibus instes,

te contra facies imperiosa tua est.

XXIV

Nil lasciuius est Charisiano:

Saturnalibus ambulat togatus.

XXV

Marcelline, boni suboles sincera parentis,

horrida Parrhasio quem tegit ursa iugo,

ille uetus pro te patriusque quid optet amicus

accipe et haec memori pectore uota tene:

cauta sit ut uirtus nec te temerarius ardor

in medios enses saeuaque tela ferat.

Bella uelint Martemque ferum rationis egentes,

tu potes et patris miles et esse ducis.

XXVI

Periclitatur capite Sotades noster.

Reum putatis esse Sotaden? Non est.

Arrigere desit posse Sotades: lingit.

XXVII

Bis uicine Nepos - nam tu quoque proxima Florae

incolis et ueteres tu quoque Ficelias -

est tibi, quae patria signatur imagine uoltus,

testis maternae nata pudicitiae.

Tu tamen annoso nimium ne parce Falerno,

et potius plenos aere relinque cados.

Sit pia, si locuples, et potet filia mustum:

amphora cum domina nunc noua fiet anus.

Caecuba non solos uindemia nutriat orbos:

possunt et patres uiuere, crede mihi.

XXVIII

Libertus Melioris ille notus,

tota qui cecidit dolente Roma,

cari deliciae breues patroni,

hoc sub marmore Glaucias humatus

iuncto Flaminiae iacet sepulchro:

castus moribus, integer pudore,

uelox ingenio, decore felix.

Bis senis modo messibus peractis

uix unum puer adplicabat annum.

Qui fles talia, nil fleas, uiator.

XXIX

Non de plebe domus nec auarae uerna catastae,

sed domini sancto dignus amore puer,

munera cum posset nondum sentire patroni,

Glaucia libertus iam Melioris erat.

Moribus hoc formaeque datum: quis blandior illo?

Aut quis Apollineo pulchrior ore fuit?

Inmodicis breuis est aetas et rara senectus.

Quidquid amas, cupias non placuisse nimis.

XXX

Sex sestertia si statim dedisses,

cum dixti mihi "Sume, tolle, dono",

deberem tibi, Paete, pro ducentis.

At nunc cum dederis diu moratus,

post septem, puto, uel nouem Kalendas,

uis dicam tibi ueriora ueris?

Sex sestertia, Paete, perdidisti.

XXXI

Vxorem, Charideme, tuam scis ipse sinisque

a medico futui: uis sine febre mori.

XXXII

Cum dubitaret adhuc belli ciuilis Enyo

forsitan et posset uincere mollis Otho,

damnauit multo staturum sanguine Martem

et fodit certa pectora tota manu.

Sit Cato, dum uiuit, sane uel Caesare maior:

dum moritur, numquid maior Othone fuit?

XXXIII

Nil miserabilius, Matho, pedicone Sabello

uidisti, quo nil laetius ante fuit.

Furta, fugae, mortes seruorum, incendia, luctus

adfligunt hominem, iam miser et futuit.

XXXIV

Basia da nobis, Diadumene, pressa. "Quot" inquis?

Oceani fluctus me numerare iubes

et maris Aegaei sparsas per litora conchas

et quae Cecropio monte uagantur apes,

quaeque sonant pleno uocesque manusque theatro,

cum populus subiti Caesaris ora uidet.

Nolo quot arguto dedit exorata Catullo

Lesbia: pauca cupit qui numerare potest.

XXXV

Septem clepsydras magna tibi uoce petenti

arbiter inuitus, Caeciliane, dedit.

At tu multa diu dicis uitreisque tepentem

ampullis potas semisupinus aquam.

Vt tandem saties uocemque sitimque, rogamus

iam de clepsydra, Caeciliane, bibas.

XXXVI

Mentula tam magna est quantus tibi, Papyle, nasus,

ut possis, quotiens arrigis, olfacere.

XXXVII

Secti podicis usque ad umbilicum

nullas reliquias habet Charinus,

et prurit tamen usque ad umbilicum.

O quanta scabie miser laborat!

Culum non habet, est tamen cinaedus.

XXXVIII

Aspicis ut paruus nec adhuc trieteride plena

Regulus auditum laudet et ipse patrem?

Maternosque sinus uiso genitore relinquat

et patrias laudes sentiat esse suas?

Iam clamor centumque uiri densumque corona

uolgus et infanti Iulia tecta placent.

Acris equi suboles magno sic puluere gaudet,

sic uitulus molli proelia fronte cupit.

Di, seruate, precor, matri sua uota patrique,

audiat ut natum Regulus, illa duos.

XXXIX

Pater ex Marulla, Cinna, factus es septem

non liberorum: namque nec tuus quisquam

nec est amici filiusue uicini,

sed in grabatis tegetibusque concepti

materna produnt capitibus suis furta.

Hic qui retorto crine Maurus incedit

subolem fatetur esse se coci Santrae.

At ille sima nare, turgidis labris

ipsa est imago Pannychi palaestritae.

Pistoris esse tertium quis ignorat,

quicumque lippum nouit et uidet Damam?

Quartus cinaeda fronte, candido uoltu

ex concubino natus est tibi Lygdo:

percide, si uis, filium: nefas non est.

Hunc uero acuto capite et auribus longis,

quae sic mouentur ut solent asellorum,

quis morionis filium negat Cyrtae?

Duae sorores, illa nigra et haec rufa,

Croti choraulae uilicique sunt Carpi.

Iam Niobidarum grex tibi foret plenus

si spado Coresus Dindymusque non esset.

XL

Femina praeferri potuit tibi nulla, Lycori:

praeferri Glycerae femina nulla potest.

Haec erit hoc quod tu: tu non potes esse quod haec est.

Tempora quid faciunt! Hanc uolo, te uolui.

XLI

Qui recitat lana fauces et colla reuinctus,

hic se posse loqui, posse tacere negat.

XLII

Etrusci nisi thermulis lauaris,

inlotus morieris, Oppiane.

Nullae sic tibi blandientur undae,

non fontes Aponi rudes puellis,

non mollis Sinuessa feruidique

fluctus Passeris aut superbus Anxur,

non Phoebi uada principesque Baiae.

Nusquam tam nitidum uacat serenum:

lux ipsa est ibi longior, diesque

nullo tardius a loco recedit.

Illic Taygeti uirent metalla

et certant uario decore saxa,

quae Phryx et Libys altius cecidit.

Siccos pinguis onyx anhelat aestus

et flamma tenui calent ophitae:

ritus si placeant tibi Laconum,

contentus potes arido uapore

cruda Virgine Marciaue mergi;

quae tam candida, tam serena lucet

ut nullas ibi suspiceris undas

et credas uacuam nitere lygdon.

Non adtendis et aure me supina

iam dudum quasi neglegenter audis.

Inlotus morieris, Oppiane.

XLIII

Dum tibi felices indulgent, Castrice, Baiae

canaque sulphureis nympha natatur aquis,

me Nomentani confirmant otia ruris

et casa iugeribus non onerosa suis.

Hoc mihi Baiani soles mollisque Lucrinus,

hoc uestrae mihi sunt, Castrice, diuitiae.

Quondam laudatas quocumque libebat ad undas

currere nec longas pertimuisse uias,

nunc urbis uicina iuuant facilesque recessus,

et satis est pigro si licet esse mihi.

XLIV

Festiue credis te, Calliodore, iocari

et solum multo permaduisse sale.

Omnibus adrides, dicteria dicis in omnis;

sic te conuiuam posse placere putas.

At si ego non belle, sed uere dixero quiddam,

nemo propinabit, Calliodore, tibi.

XLV

Lusistis, satis est: lasciui nubite cunni:

permissa est uobis non nisi casta Venus.

Haec est casta Venus? Nubit Laetoria Lygdo:

turpior uxor erit quam modo moecha fuit.

XLVI

Vapulat adsidue ueneti quadriga flagello

nec currit: magnam rem, Catiane, facit.

XLVII

Nympha, mei Stellae quae fonte domestica puro

laberis et domini gemmea tecta subis,

siue Numae coniunx Triuiae te misit ab antris

siue Camenarum de grege nona uenis:

exsoluit uotis hac se tibi uirgine porca

Marcus, furtiuam quod bibit, aeger, aquam.

Tu contenta meo iam crimine gaudia fontis

da secura tui: sit mihi sana sitis.

XLVIII

Quod tam grande sophos clamat tibi turba togata,

non tu, Pomponi, cena diserta tua est.

XLIX

Non sum de fragili dolatus ulmo,

nec quae stat rigida supina uena

de ligno mihi quolibet columna est,

sed uiua generata de cupressu:

quae nec saecula centiens peracta

nec longae cariem timet senectae.

Hanc tu, quisquis es o malus, timeto.

Nam si uel minimos manu rapaci

hoc de palmite laeseris racemos,

nascetur, licet hoc uelis negare,

inserta tibi ficus a cupressu.

L

Cum coleret puros pauper Telesinus amicos,

errabat gelida sordidus in togula:

obscenos ex quo coepit curare cinaedos,

argentum, mensas, praedia solus emit.

Vis fieri diues, Bithynice? Conscius esto.

Nil tibi uel minimum basia pura dabunt.

LI

Quod conuiuaris sine me tam saepe, Luperce,

inueni noceam qua ratione tibi.

Irascor: licet usque uoces mittasque rogesque -

"Quid facies?" inquit. Quid faciam? ueniam.

LII

Hoc iacet in tumulo raptus puerilibus annis

Pantagathus, domini cura dolorque sui,

uix tangente uagos ferro resecare capillos

doctus et hirsutas excoluisse genas.

Sis licet, ut debes, tellus, placata leuisque,

artificis leuior non potes esse manu.

LIII

Lotus nobiscum est, hilaris cenauit, et idem

inuentus mane est mortuus Andragoras.

Tam subitae mortis causam, Faustine, requiris?

In somnis medicum uiderat Hermocraten.

LIV

Tantos et tantas si dicere Sextilianum,

Aule, uetes, iunget uix tria uerba miser.

"Quid sibi uult?" inquis. Dicam quid suspicer esse:

tantos et tantas Sextilianus amat.

LV

Quod semper casiaque cinnamoque

et nido niger alitis superbae

fragras plumbea Nicerotiana,

rides nos, Coracine, nil olentis:

malo quam bene olere nil olere.

LVI

Quod tibi crura rigent saetis et pectora uillis,

uerba putas famae te, Charideme, dare?

exstirpa, mihi crede, pilos de corpore toto

teque pilare tuas testificare natis.

"Quae ratio est?" inquis. Scis multos dicere multa:

fac pedicari te, Charideme, putent.

LVII

Mentiris fictos unguento, Phoebe, capillos

et tegitur pictis sordida calua comis.

Tonsorem capiti non est adhibere necesse:

radere te melius spongea, Phoebe, potest.

LVIII

Cernere Parrhasios dum te iuuat, Aule, triones

comminus et Getici sidera pigra poli,

o quam paene tibi Stygias ego raptus ad undas

Elysiae uidi nubila fusca plagae!

Quamuis lassa tuos quaerebant lumina uultus

atque erat in gelido plurimus ore Pudens.

Si mihi lanificae ducunt non pulla sorores

stamina nec surdos uox habet ista deos,

sospite me sospes Latias reueheris ad urbes

et referes pili praemia clarus eques.

LIX

Et dolet et queritur sibi non contingere frigus

propter sescentas Baccara gausapinas,

optat et obscuras luces uentosque niuesque

odit et hibernos, si tepuere, dies.

Quid fecere mali nostrae tibi, saeue, lacernae

tollere de scapulis quas leuis aura potest?

Quanto simplicius, quanto est humanius illud,

mense uel Augusto sumere gausapinas!

LX (LXI)

Laudat, amat, cantat nostros mea Roma libellos,

meque sinus omnes, me manus omnis habet.

Ecce rubet quidam, pallet, stupet, oscitat, odit.

Hoc uolo: nunc nobis carmina nostra placent.

LXI (LX)

Rem factam Pompullus habet, Faustine: legetur

et nomen toto sparget in orbe suum.

"Sic leue flauorum ualeat genus Vsiporum

quisquis et Ausonium non amat imperium".

Ingeniosa tamen Pompulli scripta feruntur:

"Sed famae non est hoc, mihi crede, satis:

quam multi tineas pascunt blattasque diserti

et redimunt soli carmina docta coci!

Nescioquid plus est, quod donat saecula chartis

uicturus genium debet habere liber".

LXII

Amisit pater unicum Salanus:

cessas munera mittere, Oppiane?

Heu crudele nefas malaeque Parcae!

Cuius uulturis hoc erit cadauer?

LXIII

Scis te captari, scis hunc qui captat, auarum,

et scis qui captat quid, Mariane, uelit.

Tu tamen hunc tabulis heredem, stulte, supremis

scribis et esse tuo uis, furiose, loco.

"Munera magna tamen misit". Sed misit in hamo;

et piscatorem piscis amare potest?

Hicine deflebit uero tua fata dolore?

Si cupis, ut ploret, des, Mariane, nihil.

LXIV

Cum sis nec rigida Fabiorum gente creatus

nec qualem Curio, dum prandia portat aranti,

hirsuta peperit rubicunda sub ilice coniunx,

sed patris ad speculum tonsi matrisque togatae

filius et possit sponsam te sponsa uocare:

emendare meos, quos nouit fama, libellos

et tibi permittis felicis carpere nugas, -

has, inquam, nugas, quibus aurem aduertere totam

non aspernantur proceres urbisque forique,

quas et perpetui dignantur scrinia Sili

et repetit totiens facundo Regulus ore,

quique uidet propius magni certamina Circi

laudat Auentinae uicinus Sura Dianae,

ipse etiam tanto dominus sub pondere rerum

non dedignatur bis terque reuoluere Caesar.

Sed tibi plus mentis, tibi cor limante Minerua

acrius et tenues finxerunt pectus Athenae.

Ne ualeam, si non multo sapit altius illud,

quod cum panticibus laxis et cum pede grandi

et rubro pulmone uetus nasisque timendum

omnia crudelis lanius per compita portat.

Audes praeterea, quos nullus nouerit, in me

scribere uersiculos miseras et perdere chartas.

At si quid nostrae tibi bilis inusserit ardor,

uiuet et haerebit totoque legetur in orbe

stigmata nec uafra delebit Cinnamus arte.

Sed miserere tui rabido nec perditus ore

fumantem nasum uiui temptaueris ursi.

Sit placidus licet et lambat digitosque manusque,

si dolor et bilis, si iusta coëgerit ira,

ursus erit: uacua dentes in pelle fatiges

et tacitam quaeras, quam possis rodere, carnem.

LXV

"Hexametris epigramma facis" scio dicere Tuccam.

Tucca, solet fieri, denique, Tucca, licet.

"Sed tamen hoc longum est". Solet hoc quoque, Tucca, licetque:

si breuiora probas, disticha sola legas.

Conueniat nobis ut fas epigrammata longa

sit transire tibi, scribere, Tucca, mihi.

LXVI

Famae non nimium bonae puellam,

quales in media sedent Subura,

uendebat modo praeco Gellianus.

Paruo cum pretio diu liceret,

dum puram cupit adprobare cunctis,

adtraxit prope se manu negantem

et bis terque quaterque basiauit.

Quid profecerit osculo requiris?

Sescentos modo qui dabat negauit.

LXVII

Cur tantum eunuchos habeat tua Gellia quaeris,

Pannyche? Volt futui Gellia nec parere.

LXVIII

Flete nefas uestrum sed toto flete Lucrino,

Naides, et luctus sentiat ipsa Thetis.

Inter Baianas raptus puer occidit undas

Eutychos ille, tuum, Castrice, dulce latus.

Hic tibi curarum socius blandumque leuamen,

hic amor, hic nostri uatis Alexis erat.

Numquid te uitreis nudum lasciua sub undis

uidit et Alcidae nympha remisit Hylan?

An dea femineum iam neglegit Hermaphroditum

amplexu teneri sollicitata uiri?

Quidquid id est, subitae quaecumque est causa rapinae,

sit, precor, et tellus mitis et unda tibi.

LXIX

Non miror quod potat aquam tua Bassa, Catulle:

miror quod Bassae filia potet aquam.

LXX

Sexagesima, Marciane, messis

acta est et, puto, iam secunda Cottae

nec se taedia lectuli calentis

expertum meminit die uel uno.

Ostendit digitum, sed inpudicum,

Alconti Dasioque Symmachoque.

At nostri bene conputentur anni

et quantum tetricae tulere febres

aut languor grauis aut mali dolores

a uita meliore separentur:

infantes sumus et senes uidemur.

Aetatem Priamique Nestorisque

longam qui putat esse, Marciane,

multum decipiturque falliturque.

Non est uiuere, sed ualere uita est.

LXXI

Edere lasciuos ad Baetica crusmata gestus

et Gaditanis ludere docta modis,

tendere quae tremulum Pelian Hecubaeque maritum

posset ad Hectoreos sollicitata rogos,

urit et excruciat dominum Telethusa priorem:

uendidit ancillam, nunc redimit dominam.

LXXII

Fur notae nimium rapacitatis

conpilare Cilix uolebat hortum,

ingenti sed erat, Fabulle, in horto

praeter marmoreum nihil Priapum.

Dum non uult uacua manu redire,

ipsum subripuit Cilix Priapum.

LXXIII

Non rudis indocta fecit me falce colonus:

dispensatoris nobile cernis opus.

Nam Caeretani cultor ditissimus agri

hos Hilarus colles et iuga laeta tenet.

Aspice quam certo uidear non ligneus ore

nec deuota focis inguinis arma geram,

sed mihi perpetua numquam moritura cupresso

Phidiaca rigeat mentula digna manu.

Vicini, moneo, sanctum celebrate Priapum

et bis septenis parcite iugeribus.

LXXIV

Medio recumbit imus ille qui lecto,

caluam trifilem semitatus unguento,

foditque tonsis ora laxa lentiscis,

mentitur, Aefulane: non habet dentes.

LXXV

Cum mittis turdumue mihi quadramue placentae,

siue femur leporis siue quid his simile est,

buccellas misisse tuas te, Pontia, dicis.

Has ego non mittam, Pontia, sed nec edam.

LXXVI

Ille sacri lateris custos Martisque togati,

credita cui summi castra fuere ducis,

hic situs est Fuscus. Licet hoc, Fortuna, fateri:

non timet hostilis iam lapis iste minas;

grande iugum domita Dacus ceruice recepit

et famulum uictrix possidet umbra nemus.

LXXVII

Cum sis tam pauper quam nec miserabilis Iros,

tam iuuenis quam nec Parthenopaeus erat,

tam fortis quam nec cum uinceret Artemidorus,

quid te Cappadocum sex onus esse iuuat?

Rideris multoque magis traduceris, Afer,

quam nudus medio si spatiere foro.

Non aliter monstratur Atlans cum compare ginno

quaeque uehit similem belua nigra Libyn.

Inuidiosa tibi quam sit lectica requiris?

Non debes ferri mortuus hexaphoro.

LXXVIII

Potor nobilis, Aule, lumine uno

luscus Phryx erat alteroque lippus.

Huic Heras medicus "Bibas caueto:

uinum si biberis, nihil uidebis".

Ridens Phryx oculo "Valebis" inquit.

Misceri sibi protinus deunces

sed crebros iubet. Exitum requiris?

Vinum Phryx, oculus bibit uenenum.

LXXIX

Tristis es et felix. Sciat hoc Fortuna caueto:

ingratum dicet te, Lupe, si scierit.

LXXX

Vt noua dona tibi, Caesar, Nilotica tellus

miserat hibernas ambitiosa rosas.

Nauita derisit Pharios Memphiticus hortos,

urbis ut intrauit limina prima tuae:

tantus ueris honos et odorae gratia Florae

tantaque Paestani gloria ruris erat;

sic, quacumque uagus gressumque oculosque ferebat,

tonsilibus sertis omne rubebat iter.

At tu Romanae iussus iam cedere brumae

mitte tuas messes, accipe, Nile, rosas.

LXXXI

Iratus tamquam populo, Charideme, lauaris:

inguina sic toto subluis in solio.

Nec caput hic uellem sic te, Charideme, lauare.

Et caput ecce lauas: inguina malo laues.

LXXXII

Quidam me modo, Rufe, diligenter

inspectum, uelut emptor aut lanista,

cum uultu digitoque subnotasset,

"Tune es, tune" ait "ille Martialis,

cuius nequitias iocosque nouit

aurem qui modo non habet Batauam?"

Subrisi modice, leuique nutu

me quem dixerat esse non negaui.

"Cur ergo" inquis "habes malas lacernas?"

Respondi: "Quia sum malus poëta".

Hoc ne saepius accidat poëtae,

mittas, Rufe, mihi bonas lacernas.

LXXXIII

Quantum sollicito fortuna parentis Etrusco,

tantum, summe ducum, debet uterque tibi.

Nam tu missa tua reuocasti fulmina dextra:

hos cuperem mores ignibus esse Iouis;

si tua sit summo, Caesar, natura Tonanti,

utetur toto fulmine rara manus.

Muneris hoc utrumque tui testatur Etruscus,

esse quod et comiti contigit et reduci.

LXXXIV

Octaphoro sanus portatur, Auite, Philippus.

Hunc tu si sanum credis, Auite, furis.

LXXXV

Editur en sextus sine te mihi, Rufe Camoni,

nec te lectorem sperat, amice, liber:

impia Cappadocum tellus et numine laeuo

uisa tibi cineres reddit et ossa patri.

Funde tuo lacrimas orbata Bononia Rufo,

et resonet tota planctus in Aemilia:

heu qualis pietas, heu quam breuis occidit aetas!

Viderat Alphei praemia quinta modo.

Pectore tu memori nostros euoluere lusus,

tu solitus totos, Rufe, tenere iocos,

accipe cum fletu maesti breue carmen amici

atque haec apsentis tura fuisse puta.

LXXXVI

Setinum dominaeque niues densique trientes,

quando ego uos medico non prohibente bibam?

Stultus et ingratus nec tanto munere dignus

qui mauult heres diuitis esse Midae.

Possideat Libycas messis Hermumque Tagumque,

et potet caldam, qui mihi liuet, aquam.

LXXXVII

Di tibi dent et tu, Caesar, quaecumque mereris:

di mihi dent et tu quae uolo, si merui.

LXXXVIII

Mane salutaui uero te nomine casu

nec dixi dominum, Caeciliane, meum.

Quanti libertas constat mihi tanta, requiris?

Centum quadrantes abstulit illa mihi.

LXXXIX

Cum peteret seram media iam nocte matellam

arguto madidus pollice Panaretus,

Spoletina data est sed quam siccauerat ipse,

nec fuerat soli tota lagona satis.

Ille fide summa testae sua uina remensus

reddidit oenophori pondera plena sui.

Miraris, quantum biberat, cepisse lagonam?

Desine mirari, Rufe: merum biberat.

XC

Moechum Gellia non habet nisi unum.

Turpe est hoc magis: uxor est duorum.

XCI

Sancta ducis summi prohibet censura uetatque

moechari. Gaude, Zoile, non futuis.

XCII

Caelatus tibi cum sit, Anniane,

serpens in patera Myronos arte,

Vaticana bibis: bibis uenenum.

XCIII

Tam male Thais olet quam non fullonis auari

testa uetus media sed modo fracta uia,

non ab amore recens hircus, non ora leonis,

non detracta cani transtiberina cutis,

pullus abortiuo nec cum putrescit in ouo,

amphora corrupto nec uitiata garo.

Virus ut hoc alio fallax permutet odore,

deposita quotiens balnea ueste petit,

psilothro uiret aut acida latet oblita creta

aut tegitur pingui terque quaterque faba.

Cum bene se tutam per fraudes mille putauit,

omnia cum fecit, Thaida Thais olet.

XCIV

Ponuntur semper chrysendeta Calpetiano

siue foris seu cum cenat in urbe domi.

Sic etiam in stabulo semper, sic cenat in agro.

Non habet ergo aliud? Non habet immo suum.