I
Sēxtūs mīttĭtŭr hīc tĭbī lĭbēllūs,
īn prīmīs mĭhĭ cārĕ Mārtĭālīs:
quēm sī tērsĕrĭs aūrĕ dīlĭgēntī,
aūdēbīt mĭnŭs ānxĭūs trĕmēnsquĕ
māgnās Caēsărĭs īn mănūs vĕnīrĕ.
II
Lūsŭs ĕrāt sācraē cōnūbĭă fāllĕrĕ taēdaē,
lūsŭs ĕt īnmĕrĭtōs ‖ ēxsĕcŭīssĕ mărēs.
Ūtrăquĕ tū prŏhĭbēs, Caēsār, pŏpŭlīsquĕ fŭtūrīs
sūccūrrīs, nāscī ‖ quōs sĭnĕ fraūdĕ iŭbēs.
Nēc spădŏ iām nēc moēchŭs ĕrīt tē praēsĭdĕ quīsquām:
āt prĭŭs - ō mōrēs! - ‖ ēt spădŏ moēchŭs ĕrāt.
III
Nāscĕrĕ Dārdănĭō prōmīssūm nōmĕn Ĭūlō
vēră dĕūm sŭbŏlēs; ‖ nāscĕrĕ, māgnĕ pŭēr,
cuī pătĕr aētērnās pōst saēcŭlă trādăt hăbēnās,
quīquĕ rĕgās ōrbēm ‖ cūm sĕnĭōrĕ sĕnēx.
Īpsă tĭbī nĭvĕō trăhĕt aūrĕă pōllĭcĕ fīlă
ēt tōtām Phrīxī ‖ Iūlĭă nēbĭt ŏvēm.
IV
Cēnsōr māxĭmĕ prīncĭpūmquĕ prīncēps,
cūm tōt iām tĭbĭ dēbĕāt trĭūmphōs,
tōt nāscēntĭă tēmplă, tōt rĕnātă,
tōt spēctācŭlă, tōt dĕōs, tŏt ūrbēs:
plūs dēbēt tĭbĭ Rōmă quōd pŭdīca ēst.
V
Rūstĭcă mērcātūs mūltīs sūm praēdĭă nūmmīs:
mūtŭă dēs cēntūm, ‖ Caēcĭlĭānĕ, rŏgō.
Nīl mĭhĭ rēspōndēs? Tăcĭtūm tē dīcĕrĕ crēdō
Nōn rēddēs: ĭdĕō, ‖ Caēcĭlĭānĕ, rŏgō.
VI
Cōmoēdī trēs sūnt, sĕd ămāt tŭă Paūlă, Lŭpērcĕ,
quāttŭŏr: ēt kōphōn ‖ Paūlă prŏsōpŏn ămāt.
VII
Iūlĭă lēx pŏpŭlīs ēx quō, Faūstīnĕ, rĕnāta ēst
ātque īntrārĕ dŏmōs ‖ iūssă Pŭdīcĭtĭa ēst,
aūt mĭnŭs aūt cērtē nōn plūs trīcēsĭmă lūx ēst,
ēt nūbīt dĕcĭmō ‖ iām Tĕlĕsīllă vĭrō.
Quaē nūbīt tŏtĭēns, nōn nūbĭt: ădūltĕră lēge ēst.
Ōffēndōr moēchā ‖ sīmplĭcĭōrĕ mĭnūs.
VIII
Praētōrēs dŭŏ, quāttŭōr trĭbūnī,
sēptēm caūsĭdĭcī, dĕcēm pŏētaē
cūiūsdām mŏdŏ nūptĭās pĕtēbānt
ā quōdām sĕnĕ. Nōn mŏrātŭs īllĕ
praēcōnī dĕdĭt Eūlŏgō pŭēllām.
Dīc, nūmquīd fătŭē, Sĕvērĕ, fēcīt?
IX
Īn Pōmpēiānō dōrmīs, Laēvīnĕ, thĕātrō:
ēt quĕrĕrīs sī tē ‖ sūscĭtăt Ōcĕănūs?
X
Paūcă Iŏvēm nūpēr cūm mīlĭă fōrtĕ rŏgārēm,
"Īllĕ dăbīt" dīxīt ‖ "quī mĭhĭ tēmplă dĕdīt".
Tēmplă quĭdēm dĕdĭt īllĕ Iŏvī sēd mīlĭă nōbīs
nūllă dĕdīt: pŭdĕt, āh, ‖ paūcă rŏgāssĕ Iŏvēm.
Āt quām nōn tĕtrĭcūs, quām nūllā nūbĭlŭs īrā,
quām plăcĭdō nōstrās ‖ lēgĕrăt ōrĕ prĕcēs!
Tālīs sūpplĭcĭbūs trĭbŭīt dĭădēmătă Dācīs
ēt Căpĭtōlīnās ‖ ītquĕ rĕdītquĕ vĭās.
Dīc prĕcŏr, ō nōstrī dīc cōnscĭă vīrgŏ Tŏnāntīs,
sī nĕgăt hōc vūltū, ‖ quō sŏlĕt ērgŏ dărĕ?
Sīc ĕgŏ: sīc brĕvĭtēr pŏsĭtā mĭhĭ Gōrgŏnĕ Pāllās:
"Quaē nōndūm dătă sūnt, ‖ stūltĕ, nĕgātă pŭtās?"
XI
Quōd nōn sīt Pўlădēs hōc tēmpŏrĕ, nōn sĭt Ŏrēstēs
mīrārīs? Pўlădēs, ‖ Mārcĕ, bĭbēbăt ĭdēm,
nēc mĕlĭōr pānīs tūrdūsvĕ dăbātŭr Ŏrēstaē,
sēd pār ātque ĕădēm ‖ cēnă dŭōbŭs ĕrāt.
Tū Lūcrīnă vŏrās, mē pāstĭt ăquōsă pĕlōrīs:
nōn mĭnŭs īngĕnŭa ēst ‖ ēt mĭhĭ, Mārcĕ, gŭlă.
Tē Cādmēă Tўrōs, mē pīnguīs Gāllĭă vēstīt:
vīs tē pūrpŭrĕūm, ‖ Mārcĕ, săgātŭs ămēm?
Ūt praēstēm Pўlădēn, ălĭquīs mĭhĭ praēstĕt Ŏrēstēn.
Hōc nōn fīt vērbīs, ‖ Mārce: ŭt ămērĭs, ămā.
XII
Iŭrāt căpīllŏs ēssĕ, quōs ĕmīt, sŭōs
Făbūllă: nūmquĭd īllă Paūlĕ, pēiĕrāt?
XIII
Quīs tē Phīdĭăcō fōrmātām, Iūlĭă, caēlō,
vēl quīs Pāllădĭaē ‖ nōn pŭtĕt ārtĭs ŏpūs?
Cāndĭdă nōn tăcĭtā rēspōndĕt ĭmāgĭnĕ lŷgdōs
ēt plăcĭdō fūlgēt ‖ vīvŭs ĭn ōrĕ dĕcōr.
Lūdĭt Ăcīdălĭō, sēd nōn mănŭs āspĕră, nōdō,
quēm răpŭīt cōllō, ‖ pārvĕ Cŭpīdŏ, tŭō.
Ūt Mārtīs rĕvŏcētŭr ămōr sūmmīquĕ Tŏnāntīs,
ā tē Iūnŏ pĕtāt ‖ cēstŏn ĕt īpsă Vĕnūs.
XIV
Vērsūs scrībĕrĕ pōssĕ tē dĭsērtōs
ādfīrmās, Lăbĕrī: quĭd ērgŏ nōn vīs?
Vērsūs scrībĕrĕ quī pŏtēst dĭsērtōs,
cōnscrībāt, Lăbĕrī: vĭrūm pŭtābō.
XV
Dūm Phăĕthōntēā fōrmīcă văgātŭr ĭn ūmbrā,
īnplĭcŭīt tĕnŭēm ‖ sūcĭnă gūttă fĕrām.
Sīc mŏdŏ quaē fŭĕrāt vītā cōntēmptă mănēntĕ,
fūnĕrĭbūs fācta ēst ‖ nūnc prĕtĭōsă sŭīs.
XVI
Tū quī pēnĕ vĭrōs tērrēs ēt fālcĕ cĭnaēdōs,
iūgĕră sēpŏsĭtī ‖ paūcă tŭērĕ sŏlī.
Sīc tŭă nōn īntrēnt vĕtŭlī pōmārĭă fūrēs,
sēd pŭĕr ēt lōngīs ‖ pūlchră pŭēllă cŏmīs.
XVII
Cīnnām, Cīnnămĕ, tē iŭbēs vŏcārī.
Nōn ēst hīc, rŏgŏ, Cīnnă, bārbărīsmūs?
Tū sī Fūrĭŭs āntĕ dīctŭs ēssēs,
Fūr īstā rătĭōnĕ dīcĕrērīs.
XVIII
Sānctă Sălōnīnī tērrīs rĕquĭēscĭt Hĭbērīs,
quā mĕlĭōr Stўgĭās ‖ nōn vĭdĕt ūmbră dŏmōs.
Sēd lūgērĕ nĕfās: nām quī tē, Frīscĕ, rĕlīquīt,
vīvīt quā vŏlŭīt ‖ vīvĕrĕ pārtĕ măgīs.
XIX
Nōn dē vī nĕquĕ caēdĕ nēc vĕnēnō,
sēd līs ēst mĭhĭ dē trĭbūs căpēllīs:
vīcīnī quĕrŏr hās ăbēssĕ fūrtō.
Hōc iūdēx sĭbĭ pōstŭlāt prŏbārī:
tū Cānnās Mĭthrĭdātĭcūmquĕ bēllūm
ēt pēriūrĭă Pūnĭcī fŭrōrīs
ēt Sūllās Mărĭōsquĕ Mūcĭōsquĕ
māgnā vōcĕ sŏnās mănūquĕ tōtā.
Iām dīc, Pōstŭmĕ, dē trĭbūs căpēllīs.
XX
Mūtŭă tē cēntūm sēstērtĭă, Phoēbĕ, rŏgāvī,
cūm mĭhĭ dīxīssēs ‖ "Ēxĭgĭs ērgŏ nĭhīl?"
Īnquīrīs, dŭbĭtās, cūnctārīs mēquĕ dĭēbūs
tēquĕ dĕcēm crŭcĭās: ‖ iām rŏgŏ, Phoēbĕ, nĕgā.
XXI
Pērpĕtŭām Stēllaē dūm iūngīt Iānthĭdă vātī
laētă Vĕnūs, dīxīt ‖ "Plūs dărĕ nōn pŏtŭī".
Haēc cōrām dŏmĭnā; sēd nēquĭŭs īllŭd ĭn aūrĕ:
"Tū nē quīd pēccēs, ‖ ēxĭtĭōsĕ, vĭdē.
Saēpe ĕgŏ lāscīvōm Mārtēm fŭrĭbūndă cĕcīdī,
lēgĭtĭmōs ēssēt ‖ cūm văgŭs āntĕ tŏrōs.
Sēd pōstquām mĕŭs ēst, nūllā mē paēlĭcĕ laēsīt:
tām frūgī Iūnō ‖ vēllĕt hăbērĕ vĭrūm".
Dīxĭt ĕt ārcānō pērcūssīt pēctŏră lōrō.
Plāgă iŭvāt: sēd tū ‖ iām, dĕă, caēdĕ dŭōs.
XXII
Quōd nūbīs, Prŏcŭlīnă, cōncŭbīnō
ēt, moēchūm mŏdŏ, nūnc făcīs mărītūm,
nē lēx Iūlĭă tē nŏtārĕ pōssīt:
nōn nūbīs, Prŏcŭlīnă, sēd fătērīs.
XXIII
Stārĕ iŭbēs sēmpēr nōstrūm tĭbĭ, Lēsbĭă, pēnēm:
crēdĕ mĭhī, nōn ēst ‖ mēntŭlă quōd dĭgĭtūs.
Tū lĭcĕt ēt mănĭbūs blāndīs ēt vōcĭbŭs īnstēs,
tē cōntrā făcĭēs ‖ īmpĕrĭōsă tŭa ēst.
XXIV
Nīl lāscīvĭŭs ēst Chărīsĭānō:
Sātūrnālĭbŭs āmbŭlāt tŏgātūs.
XXV
Mārcēllīnĕ, bŏnī sŭbŏlēs sīncēră părēntīs,
hōrrĭdă Pārrhăsĭō ‖ quēm tĕgĭt ūrsă iŭgō,
īllĕ vĕtūs prō tē pătrĭūsquĕ quĭd ōptĕt ămīcūs
āccĭpe ĕt haēc mĕmŏrī ‖ pēctŏrĕ vōtă tĕnē:
caūtă sĭt ūt vīrtūs nēc tē tĕmĕrārĭŭs ārdōr
īn mĕdĭōs ēnsēs ‖ saēvăquĕ tēlă fĕrāt.
Bēllă vĕlīnt Mārtēmquĕ fĕrūm rătĭōnĭs ĕgēntēs,
tū pŏtĕs ēt pātrīs ‖ mīlĕs ĕt ēssĕ dŭcīs.
XXVI
Pĕrīclĭtātūr căpĭtĕ Sōtădēs nōstēr.
Rĕūm pŭtātĭs ēssĕ Sōtădēn? Nōn ēst.
Ārrĭgĕrĕ dēsīt pōssĕ Sōtădēs: līngīt.
XXVII
Bīs vīcīnĕ Nĕpōs - nām tū quŏquĕ prōxĭmă Flōraē
īncŏlĭs ēt vĕtĕrēs ‖ tū quŏquĕ Fīcĕlĭās -
ēst tĭbĭ, quaē pătrĭā sīgnātŭr ĭmāgĭnĕ vōltūs,
tēstīs mātērnaē ‖ nātă pŭdīcĭtĭaē.
Tū tămĕn ānnōsō nĭmĭūm nē pārcĕ Fălērnō,
ēt pŏtĭūs plēnōs ‖ aērĕ rĕlīnquĕ cădōs.
Sīt pĭă, sī lŏcŭplēs, ēt pōtēt fīlĭă mūstūm:
āmphŏră cūm dŏmĭnā ‖ nūnc nŏvă fīĕt ănūs.
Caēcŭbă nōn sōlōs vīndēmĭă nūtrĭăt ōrbōs:
pōssūnt ēt pātrēs ‖ vīvĕrĕ, crēdĕ mĭhī.
XXVIII
Lībērtūs Mĕlĭōrĭs īllĕ nōtūs,
tōtā quī cĕcĭdīt dŏlēntĕ Rōmā,
cārī dēlĭcĭaē brĕvēs pătrōnī,
hōc sūb mārmŏrĕ Glaūcĭās hŭmātūs
iūnctō Flāmĭnĭaē iăcēt sĕpūlchrō:
cāstūs mōrĭbŭs, īntĕgēr pŭdōrĕ,
vēlōx īngĕnĭō, dĕcōrĕ fēlīx.
Bīs sēnīs mŏdŏ mēssĭbūs pĕrāctīs
vīx ūnūm pŭĕr ādplĭcābăt ānnūm.
Quī flēs tālĭă, nīl flĕās, vĭātōr.
XXIX
Nōn dē plēbĕ dŏmūs nĕc ăvāraē vērnă cătāstaē,
sēd dŏmĭnī sānctō ‖ dīgnŭs ămōrĕ pŭēr,
mūnĕră cūm pōssēt nōndūm sēntīrĕ pătrōnī,
Glaūcĭă lībērtūs ‖ iām Mĕlĭōrĭs ĕrāt.
Mōrĭbŭs hōc fōrmaēquĕ dătūm: quīs blāndĭŏr īllō?
Aūt quĭs Ăpōllĭnĕō ‖ pūlchrĭŏr ōrĕ fŭīt?
Īnmŏdĭcīs brĕvĭs ēst aētās ēt rāră sĕnēctūs.
Quīdquĭd ămās, cŭpĭās ‖ nōn plăcŭīssĕ nĭmīs.
XXX
Sēx sēstērtĭă sī stătīm dĕdīssēs,
cūm dīxtī mĭhĭ "Sūmĕ, tōllĕ, dōnō",
dēbērēm tĭbĭ, Paētĕ, prō dŭcēntīs.
Āt nūnc cūm dĕdĕrīs dĭū mŏrātūs,
pōst sēptēm, pŭtŏ, vēl nŏvēm Kălēndās,
vīs dīcām tĭbĭ vērĭōră vērīs?
Sēx sēstērtĭă, Paētĕ, pērdĭdīstī.
XXXI
Ūxōrēm, Chărĭdēmĕ, tŭām scīs īpsĕ sĭnīsquĕ
ā mĕdĭcō fŭtŭī: ‖ vīs sĭnĕ fēbrĕ mŏrī.
XXXII
Cūm dŭbĭtārĕt ădhūc bēllī cīvīlĭs Ĕnŷō
fōrsĭtăn ēt pōssēt ‖ vīncĕrĕ mōllĭs Ŏthŏ,
dāmnāvīt mūltō stātūrūm sānguĭnĕ Mārtēm
ēt fōdīt cērtā ‖ pēctŏră tōtă mănū.
Sīt Cătŏ, dūm vīvīt, sānē vēl Caēsărĕ māiōr:
dūm mŏrĭtūr, nūmquīd ‖ māiŏr Ŏthōnĕ fŭīt?
XXXIII
Nīl mĭsĕrābĭlĭūs, Māthō, pĕdĭcōnĕ Săbēllō
vīdīstī, quō nīl ‖ laētĭŭs āntĕ fŭīt.
Fūrtă, fŭgaē, mōrtēs sērvōrum, īncēndĭă, lūctūs
ādflīgūnt hŏmĭnēm, ‖ iām mĭsĕr ēt fŭtŭīt.
XXXIV
Bāsĭă dā nōbīs, Dĭădūmĕnĕ, prēssă. "Quŏt" īnquīs?
Ōcĕănī flūctūs ‖ mē nŭmĕrārĕ iŭbēs
ēt mărĭs Aēgaēī spārsās pēr lītŏră cōnchās
ēt quaē Cēcrŏpĭō ‖ mōntĕ văgāntŭr ăpēs,
quaēquĕ sŏnānt plēnō vōcēsquĕ mănūsquĕ thĕātrō,
cūm pŏpŭlūs sŭbĭtī ‖ Caēsărĭs ōră vĭdēt.
Nōlŏ quŏt ārgūtō dĕdĭt ēxōrātă Cătūllō
Lēsbĭă: paūcă cŭpīt ‖ quī nŭmĕrārĕ pŏtēst.
XXXV
Sēptēm clēpsŷdrās māgnā tĭbĭ vōcĕ pĕtēntī
ārbĭtĕr īnvītūs, ‖ Caēcĭlĭānĕ, dĕdīt.
Āt tū mūltă dĭū dīcīs vĭtrĕīsquĕ tĕpēntēm
āmpūllīs pōtās ‖ sēmĭsŭpīnŭs ăquām.
Ūt tāndēm sătĭēs vōcēmquĕ sĭtīmquĕ, rŏgāmūs
iām dē clēpsŷdrā, ‖ Caēcĭlĭānĕ, bĭbās.
XXXVI
Mēntŭlă tām māgna ēst quāntūs tĭbĭ, Pāpўlĕ, nāsūs,
ūt pōssīs, quŏtĭēns ‖ ārrĭgĭs, ōlfăcĕrĕ.
XXXVII
Sēctī pōdĭcĭs ūsque ăd ūmbĭlīcūm
nūllās rēlĭquĭās hăbēt Chărīnūs,
ēt prūrīt tămĕn ūsque ăd ūmbĭlīcūm.
Ō quāntā scăbĭē mĭsēr lăbōrāt!
Cūlūm nōn hăbĕt, ēst tămēn cĭnaēdūs.
XXXVIII
Āspĭcĭs ūt pārvūs nĕc ădhūc trĭĕtērĭdĕ plēnā
Rēgŭlŭs aūdītūm ‖ laūdĕt ĕt īpsĕ pătrēm?
Mātērnōsquĕ sĭnūs vīsō gĕnĭtōrĕ rĕlīnquāt
ēt pătrĭās laūdēs ‖ sēntĭăt ēssĕ sŭās?
Iām clāmōr cēntūmquĕ vĭrī dēnsūmquĕ cŏrōnā
vōlgŭs ĕt īnfāntī ‖ Iūlĭă tēctă plăcēnt.
Ācrĭs ĕquī sŭbŏlēs māgnō sīc pūlvĕrĕ gaūdēt,
sīc vĭtŭlūs mōllī ‖ proēlĭă frōntĕ cŭpīt.
Dī, sērvātĕ, prĕcōr, mātrī sŭă vōtă pătrīquĕ,
aūdĭăt ūt nātūm ‖ Rēgŭlŭs, īllă dŭōs.
XXXIX
Pătĕr ēx Mărūllā, Cīnnă, fāctŭs ēs sēptēm
nōn lībĕrōrūm: nāmquĕ nēc tŭūs quīsquām
nĕc ēst ămīcī fīlĭūsvĕ vīcīnī,
sĕd īn grăbātīs tĕgĕtĭbūsquĕ cōncēptī
mătērnă prōdūnt căpĭtĭbūs sŭīs fūrtă.
Hīc quī rĕtōrtō crīnĕ Maūrŭs īncēdīt
sŭbŏlēm fătētŭr ēssĕ sē cŏcī Sāntraē.
Ăt īllĕ sīmā nārĕ, tūrgĭdīs lābrīs
īpsa ēst ĭmāgŏ Pānnўchī pălaēstrītaē.
Pīstōrĭs ēssĕ tērtĭūm quĭs īgnōrāt,
quĭcūmquĕ līppūm nōvĭt ēt vĭdēt Dāmām?
Quārtūs cĭnaēdā frōntĕ, cāndĭdō vōltū
ēx cōncŭbīnō nātŭs ēst tĭbī Lŷgdō:
pērcīdĕ, sī vīs, fīlĭūm: nĕfās nōn ēst.
Hūnc vēro ăcūtō căpĭte ĕt aūrĭbūs lōngīs,
quaē sīc mŏvēntŭr ūt sŏlēnt ăsēllōrūm,
quīs mŏrīŏnīs fīlĭūm nēgāt Cŷrtaē?
Dŭaē sŏrōrĕs, īllă nīgra ĕt haēc rūfă,
Crŏtī chŏraūlaē vīlĭcīquĕ sūnt Cārpī.
Iām Nĭŏbĭdārūm grēx tĭbī fŏrēt plēnūs
sī spădŏ Cŏrēsūs Dīndўmūsquĕ nōn ēssēt.
XL
Fēmĭnă praēfērrī pŏtŭīt tĭbĭ nūllă, Lўcōrĭ:
praēfērrī Glўcĕraē ‖ fēmĭnă nūllă pŏtēst.
Haēc ĕrĭt hōc quōd tū: tū nōn pŏtĕs ēssĕ quŏd haēc ēst.
Tēmpŏră quīd făcĭūnt! ‖ Hānc vŏlŏ, tē vŏlŭī.
XLI
Quī rĕcĭtāt lānā faūcēs ēt cōllă rĕvīnctūs,
hīc sē pōssĕ lŏquī, ‖ pōssĕ tăcērĕ nĕgāt.
XLII
Ētrūscī nĭsĭ thērmŭlīs lăvārīs,
īnlōtūs mŏrĭērĭs, Ōppĭānĕ.
Nūllaē sīc tĭbĭ blāndĭēntŭr ūndaē,
nōn fōntēs Ăpŏnī rŭdēs pŭēllīs,
nōn mōllīs Sĭnŭēssă fērvĭdīquĕ
flūctūs Pāssĕrĭs aūt sŭpērbŭs Ānxūr,
nōn Phoēbī vădă prīncĭpēsquĕ Baīaē.
Nūsquām tām nĭtĭdūm văcāt sĕrēnūm:
lūx īpsa ēst ĭbĭ lōngĭōr, dĭēsquē
nūllō tārdĭŭs ā lŏcō rĕcēdīt.
Īllīc Tāўgĕtī vĭrēnt mĕtāllă
ēt cērtānt vărĭō dĕcōrĕ sāxă,
quaē Phrŷx ēt Lĭbўs āltĭūs cĕcīdīt.
Sīccōs pīnguĭs ŏnŷx ănhēlăt aēstūs
ēt flāmmā tĕnŭī călēnt ŏphītaē:
rītūs sī plăcĕānt tĭbī Lăcōnūm,
cōntēntūs pŏtĕs ārĭdō văpōrē
crūdā Vīrgĭnĕ Mārcĭāvĕ mērgī;
quaē tām cāndĭdă, tām sĕrēnă lūcēt
ūt nūllās ĭbĭ sūspĭcērĭs ūndās
ēt crēdās văcŭām nĭtērĕ lŷgdōn.
Nōn ādtēndĭs ĕt aūrĕ mē sŭpīnā
iām dūdūm quăsĭ nēglĕgēntĕr aūdīs.
īnlōtūs mŏrĭērĭs, Ōppĭānĕ.
XLIII
Dūm tĭbĭ fēlĭcĕs īndūlgēnt, Cāstrīcĕ, Bāiaē
cānăquĕ sūlphŭrĕīs ‖ nŷmphă nătātŭr ăquīs,
mē Nōmēntānī cōnfīrmānt ōtĭă rūrīs
ēt căsă iūgĕrĭbūs ‖ nōn ŏnĕrōsă sŭīs.
Hōc mĭhĭ Bāiānī sōlēs mōllīsquĕ Lŭcrīnūs,
hōc vēstraē mĭhĭ sūnt, ‖ Cāstrĭcĕ, dīvĭtĭaē.
Quōndām laūdātās quōcūmquĕ lĭbēbăt ăd ūndās
cūrrĕrĕ nēc lōngās ‖ pērtĭmŭīssĕ vĭās,
nūnc ūrbīs vīcīnă iŭvānt făcĭlēsquĕ rĕcēssūs,
ēt sătĭs ēst pīgrō ‖ sī lĭcĕt ēssĕ mĭhī.
XLIV
Fēstīvē crēdīs tē, Cāllĭŏdōrĕ, iŏcārī
ēt sōlūm mūltō ‖ pērmădŭīssĕ sălĕ.
Ōmnĭbŭs ādrīdēs, dīctērĭă dīcĭs ĭn ōmnīs;
sīc tē cōnvīvām ‖ pōssĕ plăcērĕ pŭtās.
Āt si ĕgŏ nōn bēllē, sēd vērē dīxĕrŏ quīddām,
nēmŏ prŏpīnābīt, ‖ Cāllĭŏdōrĕ, tĭbī.
XLV
Lūsīstīs, sătĭs ēst: lāscīvī nūbĭtĕ cūnnī:
pērmīssa ēst vōbīs ‖ nōn nĭsĭ cāstă Vĕnūs.
Haēc ēst cāstă Vĕnūs? Nūbīt Laētōrĭă Lŷgdō:
tūrpĭŏr ūxŏr ĕrīt ‖ quām mŏdŏ moēchă fŭīt.
XLVI
Vāpŭlăt ādsĭdŭē vĕnĕtī quādrīgă flăgēllō
nēc cūrrīt: māgnām ‖ rēm, Cătĭānĕ, făcīt.
XLVII
Nŷmphă, mĕī Stēllaē quaē fōntĕ dŏmēstĭcă pūrō
lābĕrĭs ēt dŏmĭnī ‖ gēmmĕă tēctă sŭbīs,
sīvĕ Nŭmaē cōniūnx Trĭvĭaē tē mīsĭt ăb āntrīs
sīvĕ Cămēnārūm ‖ dē grĕgĕ nōnă vĕnīs:
ēxsōlvīt vōtīs hāc sē tĭbĭ vīrgĭnĕ pōrcā
Mārcūs, fūrtīvām ‖ quōd bĭbĭt, aēgĕr, ăquām.
Tū cōntēntă mĕō iām crīmĭnĕ gaūdĭă fōntīs
dā sēcūră tŭī: ‖ sīt mĭhĭ sānă sĭtīs.
XLVIII
Quōd tām grāndĕ sŏphōs clāmāt tĭbĭ tūrbă tŏgātă,
nōn tū, Pōmpōnī, ‖ cēnă dĭsērtă tŭa ēst.
XLIX
Nōn sūm dē frăgĭlī dŏlātŭs ūlmō,
nēc quaē stāt rĭgĭdā sŭpīnă vēnā
dē līgnō mĭhĭ quōlĭbēt cŏlūmna ēst,
sēd vīvā gĕnĕrātă dē cŭprēssū:
quaē nēc saēcŭlă cēntĭēns pĕrāctă
nēc lōngaē cărĭēm tĭmēt sĕnēctaē.
Hānc tū, quīsquĭs ĕs ō mălūs, tĭmētō.
Nām sī vēl mĭnĭmōs mănū răpācī
hōc dē pālmĭtĕ laēsĕrīs răcēmōs,
nāscētūr, lĭcĕt hōc vĕlīs nĕgārĕ,
īnsērtā tĭbĭ fīcŭs ā cŭprēssū.
L
Cūm cŏlĕrēt pūrōs paūpēr Tĕlĕsīnŭs ămīcōs,
ērrābāt gĕlĭdā ‖ sōrdĭdŭs īn tŏgŭlā:
ōbscēnōs ēx quō coēpīt cūrārĕ cĭnaēdōs,
ārgēntūm, mēnsās, ‖ praēdĭă sōlŭs ĕmīt.
Vīs fĭĕrī dīvēs, Bīthŷnĭcĕ? Cōnscĭŭs ēstō.
Nīl tĭbĭ vēl mĭnĭmūm ‖ bāsĭă pūră dăbūnt.
LI
Quōd cōnvīvārīs sĭnĕ mē tām saēpĕ, Lŭpērcĕ,
īnvēnī nŏcĕām ‖ quā rătĭōnĕ tĭbī.
Īrāscōr: lĭcĕt ūsquĕ vŏcēs mīttāsquĕ rŏgēsquĕ -
"Quīd făcĭēs?" īnquīt. ‖ Quīd făcĭām? vĕnĭām.
LII
Hōc iăcĕt īn tŭmŭlō rāptūs pŭĕrīlĭbŭs ānnīs
Pāntăgăthūs, dŏmĭnī ‖ cūră dŏlōrquĕ sŭī,
vīx tāngēntĕ văgōs fērrō rĕsĕcārĕ căpīllōs
dōctŭs ĕt hīrsūtās ‖ ēxcŏlŭīssĕ gĕnās.
Sīs lĭcĕt, ūt dēbēs, tēllūs, plācātă lĕvīsquĕ,
ārtĭfĭcīs lĕvĭōr ‖ nōn pŏtĕs ēssĕ mănū.
LIII
Lōtūs nōbīscum ēst, hĭlărīs cēnāvĭt, ĕt īdēm
īnvēntūs māne ēst ‖ mōrtŭŭs Āndrăgŏrās.
Tām sŭbĭtaē mōrtīs caūsām, Faūstīnĕ, rĕquīrīs?
Īn sōmnīs mĕdĭcūm ‖ vīdĕrăt Hērmŏcrătēn.
LIV
Tāntōs ēt tāntās sī dīcĕrĕ Sēxtĭlĭānūm,
Aūlĕ, vĕtēs, iūngēt ‖ vīx trĭă vērbă mĭsēr.
"Quīd sĭbĭ vūlt?" īnquīs. Dīcām quīd sūspĭcĕr ēssĕ:
tāntōs ēt tāntās ‖ Sēxtĭlĭānŭs ămāt.
LV
Quōd sēmpēr căsĭāquĕ cīnnămōquĕ
ēt nīdō nĭgĕr ālĭtīs sŭpērbaē
frāgrās plūmbĕă Nīcĕrōtĭānă,
rīdēs nōs, Cŏrăcīnĕ, nīl ŏlēntīs:
mālō quām bĕne ŏlērĕ nīl ŏlērē.
LVI
Quōd tĭbĭ crūră rĭgēnt saētīs ēt pēctŏră vīllīs,
vērbă pŭtās fāmaē ‖ tē, Chărĭdēmĕ, dărĕ?
ēxstīrpā, mĭhĭ crēdĕ, pĭlōs dē cōrpŏrĕ tōtō
tēquĕ pĭlārĕ tŭās ‖ tēstĭfĭcārĕ nătīs.
"Quaē rătĭo ēst?" īnquīs. Scīs mūltōs dīcĕrĕ mūltă:
fāc pēdīcārī ‖ tē, Chărĭdēmĕ, pŭtēnt.
LVII
Mēntīrīs fīctōs ūnguēntō, Phoēbĕ, căpīllōs
ēt tĕgĭtūr pīctīs ‖ sōrdĭdă cālvă cŏmīs.
Tōnsōrēm căpĭtī nōn ēst ădhĭbērĕ nĕcēssĕ:
rādĕrĕ tē mĕlĭūs ‖ spōngĕă, Phoēbĕ, pŏtēst.
LVIII
Cērnĕrĕ Pārrhăsĭōs dūm tē iŭvăt, Aūlĕ, trĭōnēs
cōmmĭnŭs ēt Gĕtĭcī ‖ sīdĕră pīgră pŏlī,
ō quām paēnĕ tĭbī Stўgĭās ĕgŏ rāptŭs ăd ūndās
Ēlўsĭaē vīdī ‖ nūbĭlă fūscă plăgaē!
Quāmvīs lāssă tŭōs quaērēbānt lūmĭnă vūltūs
ātque ĕrăt īn gĕlĭdō ‖ plūrĭmŭs ōrĕ Pŭdēns.
Sī mĭhĭ lānĭfĭcaē dūcūnt nōn pūllă sŏrōrēs
stāmĭnă nēc sūrdōs ‖ vōx hăbĕt īstă dĕōs,
sōspĭtĕ mē sōspēs Lătĭās rĕvĕhērĭs ăd ūrbēs
ēt rĕfĕrēs pīlī ‖ praēmĭă clārŭs ĕquēs.
LIX
Ēt dŏlĕt ēt quĕrĭtūr sĭbĭ nōn cōntīngĕrĕ frīgūs
prōptēr sēscēntās ‖ Bāccără gaūsăpĭnās,
ōptăt ĕt ōbscūrās lūcēs vēntōsquĕ nĭvēsquĕ
ōdĭt ĕt hībērnōs, ‖ sī tĕpŭērĕ, dĭēs.
Quīd fēcērĕ mălī nōstraē tĭbĭ, saēvĕ, lăcērnaē
tōllĕrĕ dē scăpŭlīs ‖ quās lĕvĭs aūră pŏtēst?
Quāntō sīmplĭcĭūs, quānto ēst hūmānĭŭs īllūd,
mēnsĕ vĕl Aūgūstō ‖ sūmĕrĕ gaūsăpĭnās!
LX (LXI)
Laūdăt, ămāt, cāntāt nōstrōs mĕă Rōmă lĭbēllōs,
mēquĕ sĭnūs ōmnēs, ‖ mē mănŭs ōmnĭs hăbēt.
Ēccĕ rŭbēt quīdām, pāllēt, stŭpĕt, ōscĭtăt, ōdīt.
Hōc vŏlŏ: nūnc nōbīs ‖ cārmĭnă nōstră plăcēnt.
LXI (LX)
Rēm fāctām Pōmpūllŭs hăbēt, Faūstīnĕ: lĕgētūr
ēt nōmēn tōtō ‖ spārgĕt ĭn ōrbĕ sŭūm.
"Sīc lĕvĕ flāvōrūm vălĕāt gĕnŭs Ūsīpōrūm
quīsquĭs ĕt Aūsŏnĭūm ‖ nōn ămăt īmpĕrĭūm".
Īngĕnĭōsă tămēn Pōmpūllī scrīptă fĕrūntūr:
"Sēd fāmaē nōn ēst ‖ hōc, mĭhĭ crēdĕ, sătīs:
quām mūltī tĭnĕās pāscūnt blāttāsquĕ dĭsērtī
ēt rĕdĭmūnt sōlī ‖ cārmĭnă dōctă cŏcī!
Nēscĭŏquīd plūs ēst, quōd dōnāt saēcŭlă chārtīs
vīctūrūs gĕnĭūm ‖ dēbĕt hăbērĕ lĭbēr".
LXII
Āmīsīt pătĕr ūnĭcūm Sălānūs:
cēssās mūnĕră mīttĕre, Ōppĭānĕ?
Heū crūdēlĕ nĕfās mălaēquĕ Pārcaē!
cūiūs vūltŭrĭs hōc ĕrīt cădāvēr?
LXIII
Scīs tē cāptārī, scīs hūnc quī cāptăt, ăvārūm,
ēt scīs quī cāptāt ‖ quīd, Mărĭānĕ, vĕlīt.
Tū tămĕn hūnc tăbŭlīs hērēdēm, stūltĕ, sŭprēmīs
scrībĭs ĕt ēssĕ tŭō ‖ vīs, fŭrĭōsĕ, lŏcō.
"Mūnĕră māgnă tămēn mīsīt". Sēd mīsĭt ĭn hāmō;
ēt pīscātōrēm ‖ pīscĭs ămārĕ pŏtēst?
Hīcĭnĕ dēflēbīt vērō tŭă fātă dŏlōrĕ?
Sī cŭpĭs, ūt plōrēt, ‖ dēs, Mărĭānĕ, nĭhīl.
LXIV
Cūm sīs nēc rĭgĭdā Făbĭōrūm gēntĕ crĕātūs
nēc quālēm Cŭrĭō, dūm prāndĭă pōrtăt ărāntī,
hīrsūtā pĕpĕrīt rŭbĭcūndă sŭb īlĭcĕ cōniūnx,
sēd pătrĭs ād spĕcŭlūm tōnsī mātrīsquĕ tŏgātaē
fīlĭŭs ēt pōssīt spōnsām tē spōnsă vŏcārĕ:
ēmēndārĕ mĕōs, quōs nōvīt fāmă, lĭbēllōs
ēt tĭbĭ pērmīttīs fēlīcīs cārpĕrĕ nūgās, -
hās, īnquām, nūgās, quĭbŭs aūrem ādvērtĕrĕ tōtām
nōn āspērnāntūr prŏcĕrēs ūrbīsquĕ fŏrīquĕ,
quās ēt pērpĕtŭī dīgnāntūr scrīnĭă Sīlī
ēt rĕpĕtīt tŏtĭēns fācūndō Rēgŭlŭs ōrĕ,
quīquĕ vĭdēt prŏpĭūs māgnī cērtāmĭnă Cīrcī
laūdăt Ăvēntīnaē vīcīnūs Sūră Dĭānaē,
īpse ĕtĭām tāntō dŏmĭnūs sūb pōndĕrĕ rērūm
nōn dēdīgnātūr bīs tērquĕ rĕvōlvĕrĕ Caēsār.
Sēd tĭbĭ plūs mēntīs, tĭbĭ cōr līmāntĕ Mĭnērvā
ācrĭŭs ēt tĕnŭēs fīnxērūnt pēctŭs Ăthēnaē.
Nē vălĕām, sī nōn mūltō săpĭt āltĭŭs īllūd,
quōd cūm pāntĭcĭbūs lāxīs ēt cūm pĕdĕ grāndī
ēt rūbrō pūlmōnĕ vĕtūs nāsīsquĕ tĭmēndūm
ōmnĭă crūdēlīs lănĭūs pēr cōmpĭtă pōrtāt.
Aūdēs praētĕrĕā, quōs nūllūs nōvĕrĭt, īn mē
scrībĕrĕ vērsĭcŭlōs mĭsĕrās ēt pērdĕrĕ chārtās.
Āt sī quīd nōstraē tĭbĭ bīlĭs ĭnūssĕrĭt ārdōr,
vīvĕt ĕt haērēbīt tōtōquĕ lĕgētŭr ĭn ōrbĕ
stīgmătă nēc vāfrā dēlēbīt Cīnnămŭs ārtĕ.
Sēd mĭsĕrērĕ tŭī răbĭdō nēc pērdĭtŭs ōrĕ
fūmāntēm nāsūm vīvī tēmptāvĕrĭs ūrsī.
Sīt plăcĭdūs lĭcĕt ēt lāmbāt dĭgĭtōsquĕ mănūsquĕ,
sī dŏlŏr ēt bīlīs, sī iūstă cŏēgĕrĭt īră,
ūrsŭs ĕrīt: văcŭā dēntēs īn pēllĕ fătīgēs
ēt tăcĭtām quaērās, quām pōssīs rōdĕrĕ, cārnēm.
LXV
"Hēxămĕtrīs ĕpĭgrāmmă făcīs" scĭŏ dīcĕrĕ Tūccām.
Tūccă, sŏlēt fĭĕrī, ‖ dēnĭquĕ, Tūccă, lĭcēt.
"Sēd tămĕn hōc lōngum ēst". Sŏlĕt hōc quŏquĕ, Tūccă, lĭcētquĕ:
sī brĕvĭōră prŏbās, ‖ dīstĭchă sōlă lĕgās.
Cōnvĕnĭāt nōbīs ūt fās ĕpĭgrāmmătă lōngă
sīt trānsīrĕ tĭbī, ‖ scrībĕrĕ, Tūccă, mĭhī.
LXVI
Fāmaē nōn nĭmĭūm bŏnaē pŭēllām,
quālēs īn mĕdĭā sĕdēnt Sŭbūrā,
vēndēbāt mŏdŏ praēcŏ Gēllĭānūs.
Pārvō cūm prĕtĭō dĭū lĭcērēt,
dūm pūrām cŭpĭt ādprŏbārĕ cūnctīs,
ādtrāxīt prŏpĕ sē mănū nĕgāntēm
ēt bīs tērquĕ quătērquĕ bāsĭāvīt.
Quīd prōfēcĕrĭt ōscŭlō rĕquīrīs?
Sēscēntōs mŏdŏ quī dăbāt nĕgāvīt.
LXVII
Cūr tāntum eūnūchōs hăbĕāt tŭă Gēllĭă quaērīs,
Pānnўchĕ? Vōlt fŭtŭī ‖ Gēllĭă nēc părĕrĕ.
LXVIII
Flētĕ nĕfās vēstrūm sēd tōtō flētĕ Lŭcrīnō,
Nāĭdĕs, ēt lūctūs ‖ sēntĭăt īpsă Thĕtīs.
Īntēr Bāiānās rāptūs pŭĕr ōccĭdĭt ūndās
Eūtўchŏs īllĕ, tŭūm, ‖ Cāstrĭcĕ, dūlcĕ lătūs.
Hīc tĭbĭ cūrārūm sŏcĭūs blāndūmquĕ lĕvāmēn,
hīc ămŏr, hīc nōstrī ‖ vātĭs Ălēxĭs ĕrāt.
Nūmquīd tē vĭtrĕīs nūdūm lāscīvă sŭb ūndīs
vīdĭt ĕt Ālcīdaē ‖ nŷmphă rĕmīsĭt Hўlān?
Ān dĕă fēmĭnĕūm iām nēglĕgĭt Hērmăphrŏdītūm
āmplēxū tĕnĕrī ‖ sōllĭcĭtātă vĭrī?
Quīdquĭd ĭd ēst, sŭbĭtaē quaēcūmque ēst caūsă răpīnaē,
sīt, prĕcŏr, ēt tēllūs ‖ mītĭs ĕt ūndă tĭbī.
LXIX
Nōn mīrōr quōd pōtăt ăquām tŭă Bāssă, Cătūllĕ:
mīrōr quōd Bāssaē ‖ fīlĭă pōtĕt ăquām.
LXX
Sēxāgēsĭmă, Mārcĭānĕ, mēssīs
ācta ēst ēt, pŭtŏ, iām sĕcūndă Cōttaē
nēc sē taēdĭă lēctŭlī călēntīs
ēxpērtūm mĕmĭnīt dĭē vĕl ūnō.
Ōstēndīt dĭgĭtūm, sĕd īnpŭdīcūm,
Ālcōntī Dăsĭōquĕ Sŷmmăchōquĕ.
Āt nōstrī bĕnĕ cōnpŭtēntŭr ānnī
ēt quāntūm tĕtrĭcaē tŭlērĕ fēbrēs
aūt lānguōr grăvĭs aūt mălī dŏlōrēs
ā vītā mĕlĭōrĕ sēpărēntūr:
īnfāntēs sŭmŭs ēt sĕnēs vĭdēmūr.
Aētātēm Prĭămīquĕ Nēstŏrīsquĕ
lōngām quī pŭtăt ēssĕ, Mārcĭānĕ,
mūltūm dēcĭpĭtūrquĕ fāllĭtūrquĕ.
Nōn ēst vīvĕrĕ, sēd vălērĕ vīta ēst.
LXXI
Ēdĕrĕ lāscīvōs ād Baētĭcă crūsmătă gēstūs
ēt Gādītānīs ‖ lūdĕrĕ dōctă mŏdīs,
tēndĕrĕ quaē trĕmŭlūm Pĕlĭān Hĕcŭbaēquĕ mărītūm
pōssĕt ăd Hēctŏrĕōs ‖ sōllĭcĭtātă rŏgōs,
ūrĭt ĕt ēxcrŭcĭāt dŏmĭnūm Tĕlĕthūsă prĭōrēm:
vēndĭdĭt āncīllām, ‖ nūnc rĕdĭmīt dŏmĭnām.
LXXII
Fūr nōtaē nĭmĭūm răpācĭtātīs
cōnpīlārĕ Cĭlīx vŏlēbăt hōrtūm,
īngēntī sĕd ĕrāt, Făbūlle, ĭn hōrtō
praētēr mārmŏrĕūm nĭhīl Prĭāpūm.
Dūm nōn vūlt văcŭā mănū rĕdīrĕ,
īpsūm sūbrĭpŭīt Cĭlīx Prĭāpūm.
LXXIII
Nōn rŭdĭs īndōctā fēcīt mē fālcĕ cŏlōnūs:
dīspēnsātōrīs ‖ nōbĭlĕ cērnĭs ŏpūs.
Nām Caērētānī cūltōr dītīssĭmŭs āgrī
hōs Hĭlărūs cōllēs ‖ ēt iŭgă laētă tĕnēt.
Āspĭcĕ quām cērtō vĭdĕār nōn līgnĕŭs ōrĕ
nēc dēvōtă fŏcīs ‖ īnguĭnĭs ārmă gĕrām,
sēd mĭhĭ pērpĕtŭā nūmquām mŏrĭtūră cŭprēssō
Phīdĭăcā rĭgĕāt ‖ mēntŭlă dīgnă mănū.
Vīcīnī, mŏnĕō, sānctūm cĕlĕbrātĕ Prĭāpūm
ēt bīs sēptēnīs ‖ pārcĭtĕ iūgĕrĭbūs.
LXXIV
Mĕdĭō rĕcūmbĭt īmŭs īllĕ quī lēctō,
cālvām trĭfīlēm sēmĭtātŭs ūnguēntō,
fōdītquĕ tōnsĭs ōră lāxă lēntīscīs,
mēntītŭr, Aēfŭlānĕ: nōn hăbēt dēntēs.
LXXV
Cūm mīttīs tūrdūmvĕ mĭhī quādrāmvĕ plăcēntaē,
sīvĕ fĕmūr lĕpŏrīs ‖ sīvĕ quĭd hīs sĭmĭle ēst,
būccēllās mīsīssĕ tŭās tē, Pōntĭă, dīcīs.
Hās ĕgŏ nōn mīttām, ‖ Pōntĭă, sēd nĕc ĕdām.
LXXVI
Īllĕ săcrī lătĕrīs cūstōs Mārtīsquĕ tŏgātī,
crēdĭtă cuī sūmmī ‖ cāstră fŭērĕ dŭcīs,
hīc sĭtŭs ēst Fūscūs. Lĭcĕt hōc, Fōrtūnă, fătērī:
nōn tĭmĕt hōstīlīs ‖ iām lăpĭs īstĕ mĭnās;
grāndĕ iŭgūm dŏmĭtā Dācūs cērvīcĕ rĕcēpīt
ēt fămŭlūm vīctrīx ‖ pōssĭdĕt ūmbră nĕmūs.
LXXVII
Cūm sīs tām paūpēr quām nēc mĭsĕrābĭlĭs Īrōs,
tām iŭvĕnīs quām nēc ‖ Pārthĕnŏpaēŭs ĕrāt,
tām fōrtīs quām nēc cūm vīncĕrĕt Ārtĕmĭdōrūs,
quīd tē Cāppădŏcūm ‖ sēx ŏnŭs ēssĕ iŭvāt?
Rīdērīs mūltōquĕ măgīs trādūcĕrĭs, Āfēr,
quām nūdūs mĕdĭō ‖ sī spătĭērĕ fŏrō.
Nōn ălĭtēr mōnstrātŭr Ătlāns cūm cōmpărĕ gīnnō
quaēquĕ vĕhīt sĭmĭlēm ‖ bēlŭă nīgră Lĭbŷn.
Īnvĭdĭōsă tĭbī quām sīt lēctīcă rĕquīrīs?
Nōn dēbēs fērrī ‖ mōrtŭŭs hēxăphŏrō.
LXXVIII
Pōtōr nōbĭlĭs, Aūlĕ, lūmĭne ūnō
lūscūs Phrŷx ĕrăt āltĕrōquĕ līppūs.
Huīc Hērās mĕdĭcūs "Bĭbās căvētō:
vīnūm sī bĭbĕrīs, nĭhīl vĭdēbīs".
Rīdēns Phrŷx ŏcŭlō "Vălēbĭs" īnquīt.
Mīscērī sĭbĭ prōtĭnūs dĕūncēs
sēd crēbrōs iŭbĕt. Ēxĭtūm rĕquīrīs?
Vīnūm Phrŷx, ŏcŭlūs bĭbīt vĕnēnūm.
LXXIX
Trīstĭs ĕs ēt fēlīx. Scĭăt hōc Fōrtūnă căvētŏ:
īngrātūm dīcēt ‖ tē, Lŭpĕ, sī scĭĕrīt.
LXXX
Ūt nŏvă dōnă tĭbī, Caēsār, Nīlōtĭcă tēllūs
mīsĕrăt hībērnās ‖ āmbĭtĭōsă rŏsās.
Nāvĭtă dērīsīt Phărĭōs Mēmphītĭcŭs hōrtōs,
ūrbĭs ŭt īntrāvīt ‖ līmĭnă prīmă tŭaē:
tāntūs vērĭs hŏnōs ĕt ŏdōraē grātĭă Flōraē
tāntăquĕ Paēstānī ‖ glōrĭă rūrĭs ĕrāt;
sīc, quācūmquĕ văgūs grēssūmque ŏcŭlōsquĕ fĕrēbāt,
tōnsĭlĭbūs sērtīs ‖ ōmnĕ rŭbēbăt ĭtēr.
Āt tū Rōmānaē iūssūs iām cēdĕrĕ brūmaē
mīttĕ tŭās mēssēs, ‖ āccĭpĕ, Nīlĕ, rŏsās.
LXXXI
Īrātūs tāmquām pŏpŭlō, Chărĭdēmĕ, lăvārīs:
īnguĭnă sīc tōtō ‖ sūblŭĭs īn sŏlĭō.
Nēc căpŭt hīc vēllēm sīc tē, Chărĭdēmĕ, lăvārĕ.
Ēt căpŭt ēccĕ lăvās: ‖ īnguĭnă mālŏ lăvēs.
LXXXII
Quīdām mē mŏdŏ, Rūfĕ, dīlĭgēntēr
īnspēctūm, vĕlŭt ēmptŏr aūt lănīstă,
cūm vūltū dĭgĭtōquĕ sūbnŏtāssēt,
"Tūne ēs, tūne" ăĭt "īllĕ Mārtĭālīs,
cūiūs nēquĭtĭās iŏcōsquĕ nōvīt
aūrēm quī mŏdŏ nōn hăbēt Bătāvām?"
Sūbrīsī mŏdĭcē, lĕvīquĕ nūtū
mē quēm dīxĕrăt ēssĕ nōn nĕgāvī.
"Cūr ērgo" īnquĭs "hăbēs mălās lăcērnās?"
Rēspōndī: "Quĭă sŭm mălūs pŏētă".
Hōc nē saēpĭŭs āccĭdāt pŏētaē,
mīttās, Rūfĕ, mĭhī bŏnās lăcērnās.
LXXXIII
Quāntūm sōllĭcĭtō fōrtūnă părēntĭs Ĕtrūscō,
tāntūm, sūmmĕ dŭcūm, ‖ dēbĕt ŭtērquĕ tĭbī.
Nām tū mīssă tŭā rĕvŏcāstī fūlmĭnă dēxtrā:
hōs cŭpĕrēm mōrēs ‖ īgnĭbŭs ēssĕ Iŏvīs;
sī tŭă sīt sūmmō, Caēsār, nātūră Tŏnāntī,
ūtētūr tōtō ‖ fūlmĭnĕ rāră mănūs.
Mūnĕrĭs hōc ūtrūmquĕ tŭī tēstātŭr Ĕtrūscūs,
ēssĕ quŏd ēt cŏmĭtī ‖ cōntĭgĭt ēt rĕdŭcī.
LXXXIV
Ōctăphŏrō sānūs pōrtātŭr, Ăvītĕ, Phĭlīppūs.
Hūnc tū sī sānūm ‖ crēdĭs, Ăvītĕ, fŭrīs.
LXXXV
Ēdĭtŭr ēn sēxtūs sĭnĕ tē mĭhĭ, Rūfĕ Cămōnī,
nēc tē lēctōrēm ‖ spērăt, ămīcĕ, lĭbēr:
īmpĭă Cāppădŏcūm tēllūs ēt nūmĭnĕ laēvō
vīsă tĭbī cĭnĕrēs ‖ rēddĭt ĕt ōssă pătrī.
Fūndĕ tŭō lăcrĭmās ōrbātă Bŏnōnĭă Rūfō,
ēt rĕsŏnēt tōtā ‖ plānctŭs ĭn Aēmĭlĭā:
heū quālīs pĭĕtās, heū quām brĕvĭs ōccĭdĭt aētās!
Vīdĕrăt Ālphēī ‖ praēmĭă quīntă mŏdō.
Pēctŏrĕ tū mĕmŏrī nōstrōs ēvōlvĕrĕ lūsūs,
tū sŏlĭtūs tōtōs, ‖ Rūfĕ, tĕnērĕ iŏcōs,
āccĭpĕ cūm flētū maēstī brĕvĕ cārmĕn ămīcī
ātque haēc āpsēntīs ‖ tūră fŭīssĕ pŭtā.
LXXXVI
Sētīnūm dŏmĭnaēquĕ nĭvēs dēnsīquĕ trĭēntēs,
quāndo ĕgŏ vōs mĕdĭcō ‖ nōn prŏhĭbēntĕ bĭbām?
Stūltŭs ĕt īngrātūs nēc tāntō mūnĕrĕ dīgnūs
quī māvūlt hērēs ‖ dīvĭtĭs ēssĕ Mĭdaē.
Pōssĭdĕāt Lĭbўcās mēssīs Hērmūmquĕ Tăgūmquĕ,
ēt pōtēt cāldām, ‖ quī mĭhĭ līvĕt, ăquām.
LXXXVII
Dī tĭbĭ dēnt ēt tū, Caēsār, quaēcūmquĕ mĕrērīs:
dī mĭhĭ dēnt ēt tū ‖ quaē vŏlŏ, sī mĕrŭī.
LXXXVIII
Mānĕ sălūtāvī vērō tē nōmĭnĕ cāsū
nēc dīxī dŏmĭnūm, ‖ Caēcĭlĭānĕ, mĕūm.
Quāntī lībērtās cōnstāt mĭhĭ tāntă, rĕquīrīs?
Cēntūm quādrāntēs ‖ ābstŭlĭt īllă mĭhī.
LXXXIX
Cūm pĕtĕrēt sērām mĕdĭā iām nōctĕ mătēllām
ārgūtō mădĭdūs ‖ pōllĭcĕ Pānărĕtūs,
Spōlētīnă dăta ēst sēd quām sīccāvĕrăt īpsĕ,
nēc fŭĕrāt sōlī ‖ tōtă lăgōnă sătīs.
Īllĕ fĭdē sūmmā tēstaē sŭă vīnă rĕmēnsūs
rēddĭdĭt oēnŏphŏrī ‖ pōndĕră plēnă sŭī.
Mīrārīs, quāntūm bĭbĕrāt, cēpīssĕ lăgōnām?
Dēsĭnĕ mīrārī, ‖ Rūfĕ: mĕrūm bĭbĕrāt.
XC
Moēchūm Gēllĭă nōn hăbēt nĭsi ūnūm.
Tūrpe ēst hōc măgĭs: ūxŏr ēst dŭōrūm.
XCI
Sānctă dŭcīs sūmmī prŏhĭbēt cēnsūră vĕtātquĕ
moēchārī. Gaūdē, ‖ Zōĭlĕ, nōn fŭtŭīs.
XCII
Caēlātūs tĭbĭ cūm sĭt, Ānnĭānĕ,
sērpēns īn pătĕrā Mўrōnŏs ārtĕ,
Vātīcānă bĭbīs: bĭbīs vĕnēnūm.
XCIII
Tām mălĕ Thāĭs ŏlēt quām nōn fūllōnĭs ăvārī
tēstă vĕtūs mĕdĭā ‖ sēd mŏdŏ frāctă vĭā,
nōn ăb ămōrĕ rĕcēns hīrcūs, nōn ōră lĕōnīs,
nōn dētrāctă cănī ‖ trānstĭbĕrīnă cŭtīs,
pūllŭs ăbōrtīvō nēc cūm pūtrēscĭt ĭn ōvō,
āmphŏră cōrrūptō ‖ nēc vĭtĭātă gărō.
Vīrŭs ŭt hōc ălĭō fāllāx pērmūtĕt ŏdōrĕ,
dēpŏsĭtā quŏtĭēns ‖ bālnĕă vēstĕ pĕtīt,
psīlōthrō vĭrĕt aūt ăcĭdā lătĕt ōblĭtă crētā
aūt tĕgĭtūr pīnguī ‖ tērquĕ quătērquĕ făbā.
Cūm bĕnĕ sē tūtām pēr fraūdēs mīllĕ pŭtāvīt,
ōmnĭă cūm fēcīt, ‖ Thāĭdă Thāĭs ŏlēt.
XCIV
Pōnūntūr sēmpēr chrŷsēndĕtă Cālpĕtĭānō
sīvĕ fŏrīs seū cūm ‖ cēnăt ĭn ūrbĕ dŏmī.
Sīc ĕtĭam īn stăbŭlō sēmpēr, sīc cēnăt ĭn āgrō.
Nōn hăbĕt ērgo ălĭūd? ‖ Nōn hăbĕt īmmŏ sŭūm.
I
Sextus mittitur hic tibi libellus,
in primis mihi care Martialis:
quem si terseris aure diligenti,
audebit minus anxius tremensque
magnas Caesaris in manus uenire.
II
Lusus erat sacrae conubia fallere taedae,
lusus et inmeritos exsecuisse mares.
Vtraque tu prohibes, Caesar, populisque futuris
succurris, nasci quos sine fraude iubes.
Nec spado iam nec moechus erit te praeside quisquam:
at prius - o mores! - et spado moechus erat.
III
Nascere Dardanio promissum nomen Iulo
uera deum suboles; nascere, magne puer,
cui pater aeternas post saecula tradat habenas,
quique regas orbem cum seniore senex.
Ipsa tibi niueo trahet aurea pollice fila
et totam Phrixi Iulia nebit ouem.
IV
Censor maxime principumque princeps,
cum tot iam tibi debeat triumphos,
tot nascentia templa, tot renata,
tot spectacula, tot deos, tot urbes:
plus debet tibi Roma quod pudica est.
V
Rustica mercatus multis sum praedia nummis:
mutua des centum, Caeciliane, rogo.
Nil mihi respondes? Tacitum te dicere credo
"Non reddes": ideo, Caeciliane, rogo.
VI
Comoedi tres sunt, sed amat tua Paula, Luperce,
quattuor: et kophon Paula prosopon amat.
VII
Iulia lex populis ex quo, Faustine, renata est
atque intrare domos iussa Pudicitia est,
aut minus aut certe non plus tricesima lux est,
et nubit decimo iam Telesilla uiro.
Quae nubit totiens, non nubit: adultera lege est.
Offendor moecha simpliciore minus.
VIII
Praetores duo, quattuor tribuni,
septem causidici, decem poetae
cuiusdam modo nuptias petebant
a quodam sene. Non moratus ille
praeconi dedit Eulogo puellam.
Dic, numquid fatue, Seuere, fecit?
IX
In Pompeiano dormis, Laeuine, theatro:
et quereris si te suscitat Oceanus?
X
Pauca Iouem nuper cum milia forte rogarem,
"Ille dabit" dixit "qui mihi templa dedit".
Templa quidem dedit ille Ioui sed milia nobis
nulla dedit: pudet, ah, pauca rogasse Iouem.
At quam non tetricus, quam nulla nubilus ira,
quam placido nostras legerat ore preces!
Talis supplicibus tribuit diademata Dacis
et Capitolinas itque reditque uias.
Dic precor, o nostri dic conscia uirgo Tonantis,
si negat hoc uultu, quo solet ergo dare?
Sic ego: sic breuiter posita mihi Gorgone Pallas:
"Quae nondum data sunt, stulte, negata putas?"
XI
Quod non sit Pylades hoc tempore, non sit Orestes
miraris? Pylades, Marce, bibebat idem,
nec melior panis turdusue dabatur Orestae,
sed par atque eadem cena duobus erat.
Tu Lucrina uoras, me pastit aquosa peloris:
non minus ingenua est et mihi, Marce, gula.
Te Cadmea Tyros, me pinguis Gallia uestit:
uis te purpureum, Marce, sagatus amem?
Vt praestem Pyladen, aliquis mihi praestet Oresten.
Hoc non fit uerbis, Marce: ut ameris, ama.
XII
Iurat capillos esse, quos emit, suos
Fabulla: numquid illa Paule, peierat?
XIII
Quis te Phidiaco formatam, Iulia, caelo,
uel quis Palladiae non putet artis opus?
Candida non tacita respondet imagine lygdos
et placido fulget uiuus in ore decor.
Ludit Acidalio, sed non manus aspera, nodo,
quem rapuit collo, parue Cupido, tuo.
Vt Martis reuocetur amor summique Tonantis,
a te Iuno petat ceston et ipsa Venus.
XIV
Versus scribere posse te disertos
adfirmas, Laberi: quid ergo non uis?
Versus scribere qui potest disertos,
conscribat, Laberi: uirum putabo.
XV
Dum Phaëthontea formica uagatur in umbra,
inplicuit tenuem sucina gutta feram.
Sic modo quae fuerat uita contempta manente,
funeribus facta est nunc pretiosa suis.
XVI
Tu qui pene uiros terres et falce cinaedos,
iugera sepositi pauca tuere soli.
Sic tua non intrent uetuli pomaria fures,
sed puer et longis pulchra puella comis.
XVII
Cinnam, Cinname, te iubes uocari.
Non est hic, rogo, Cinna, barbarismus?
Tu si Furius ante dictus esses,
Fur ista ratione dicereris.
XVIII
Sancta Salonini terris requiescit Hiberis,
qua melior Stygias non uidet umbra domos.
Sed lugere nefas: nam qui te, Frisce, reliquit,
uiuit qua uoluit uiuere parte magis.
XIX
Non de ui neque caede nec ueneno,
sed lis est mihi de tribus capellis:
uicini queror has abesse furto.
Hoc iudex sibi postulat probari:
tu Cannas Mithridaticumque bellum
et periuria Punici furoris
et Sullas Mariosque Muciosque
magna uoce sonas manuque tota.
Iam dic, Postume, de tribus capellis.
XX
Mutua te centum sestertia, Phoebe, rogaui,
cum mihi dixisses "Exigis ergo nihil?"
Inquiris, dubitas, cunctaris meque diebus
teque decem crucias: iam rogo, Phoebe, nega.
XXI
Perpetuam Stellae dum iungit Ianthida uati
laeta Venus, dixit "Plus dare non potui".
Haec coram domina; sed nequius illud in aure:
"Tu ne quid pecces, exitiose, uide.
Saepe ego lasciuom Martem furibunda cecidi,
legitimos esset cum uagus ante toros.
Sed postquam meus est, nulla me paelice laesit:
tam frugi Iuno uellet habere uirum".
Dixit et arcano percussit pectora loro.
Plaga iuuat: sed tu iam, dea, caede duos.
XXII
Quod nubis, Proculina, concubino
et, moechum modo, nunc facis maritum,
ne lex Iulia te notare possit:
non nubis, Proculina, sed fateris.
XXIII
Stare iubes semper nostrum tibi, Lesbia, penem:
crede mihi, non est mentula quod digitus.
Tu licet et manibus blandis et uocibus instes,
te contra facies imperiosa tua est.
XXIV
Nil lasciuius est Charisiano:
Saturnalibus ambulat togatus.
XXV
Marcelline, boni suboles sincera parentis,
horrida Parrhasio quem tegit ursa iugo,
ille uetus pro te patriusque quid optet amicus
accipe et haec memori pectore uota tene:
cauta sit ut uirtus nec te temerarius ardor
in medios enses saeuaque tela ferat.
Bella uelint Martemque ferum rationis egentes,
tu potes et patris miles et esse ducis.
XXVI
Periclitatur capite Sotades noster.
Reum putatis esse Sotaden? Non est.
Arrigere desit posse Sotades: lingit.
XXVII
Bis uicine Nepos - nam tu quoque proxima Florae
incolis et ueteres tu quoque Ficelias -
est tibi, quae patria signatur imagine uoltus,
testis maternae nata pudicitiae.
Tu tamen annoso nimium ne parce Falerno,
et potius plenos aere relinque cados.
Sit pia, si locuples, et potet filia mustum:
amphora cum domina nunc noua fiet anus.
Caecuba non solos uindemia nutriat orbos:
possunt et patres uiuere, crede mihi.
XXVIII
Libertus Melioris ille notus,
tota qui cecidit dolente Roma,
cari deliciae breues patroni,
hoc sub marmore Glaucias humatus
iuncto Flaminiae iacet sepulchro:
castus moribus, integer pudore,
uelox ingenio, decore felix.
Bis senis modo messibus peractis
uix unum puer adplicabat annum.
Qui fles talia, nil fleas, uiator.
XXIX
Non de plebe domus nec auarae uerna catastae,
sed domini sancto dignus amore puer,
munera cum posset nondum sentire patroni,
Glaucia libertus iam Melioris erat.
Moribus hoc formaeque datum: quis blandior illo?
Aut quis Apollineo pulchrior ore fuit?
Inmodicis breuis est aetas et rara senectus.
Quidquid amas, cupias non placuisse nimis.
XXX
Sex sestertia si statim dedisses,
cum dixti mihi "Sume, tolle, dono",
deberem tibi, Paete, pro ducentis.
At nunc cum dederis diu moratus,
post septem, puto, uel nouem Kalendas,
uis dicam tibi ueriora ueris?
Sex sestertia, Paete, perdidisti.
XXXI
Vxorem, Charideme, tuam scis ipse sinisque
a medico futui: uis sine febre mori.
XXXII
Cum dubitaret adhuc belli ciuilis Enyo
forsitan et posset uincere mollis Otho,
damnauit multo staturum sanguine Martem
et fodit certa pectora tota manu.
Sit Cato, dum uiuit, sane uel Caesare maior:
dum moritur, numquid maior Othone fuit?
XXXIII
Nil miserabilius, Matho, pedicone Sabello
uidisti, quo nil laetius ante fuit.
Furta, fugae, mortes seruorum, incendia, luctus
adfligunt hominem, iam miser et futuit.
XXXIV
Basia da nobis, Diadumene, pressa. "Quot" inquis?
Oceani fluctus me numerare iubes
et maris Aegaei sparsas per litora conchas
et quae Cecropio monte uagantur apes,
quaeque sonant pleno uocesque manusque theatro,
cum populus subiti Caesaris ora uidet.
Nolo quot arguto dedit exorata Catullo
Lesbia: pauca cupit qui numerare potest.
XXXV
Septem clepsydras magna tibi uoce petenti
arbiter inuitus, Caeciliane, dedit.
At tu multa diu dicis uitreisque tepentem
ampullis potas semisupinus aquam.
Vt tandem saties uocemque sitimque, rogamus
iam de clepsydra, Caeciliane, bibas.
XXXVI
Mentula tam magna est quantus tibi, Papyle, nasus,
ut possis, quotiens arrigis, olfacere.
XXXVII
Secti podicis usque ad umbilicum
nullas reliquias habet Charinus,
et prurit tamen usque ad umbilicum.
O quanta scabie miser laborat!
Culum non habet, est tamen cinaedus.
XXXVIII
Aspicis ut paruus nec adhuc trieteride plena
Regulus auditum laudet et ipse patrem?
Maternosque sinus uiso genitore relinquat
et patrias laudes sentiat esse suas?
Iam clamor centumque uiri densumque corona
uolgus et infanti Iulia tecta placent.
Acris equi suboles magno sic puluere gaudet,
sic uitulus molli proelia fronte cupit.
Di, seruate, precor, matri sua uota patrique,
audiat ut natum Regulus, illa duos.
XXXIX
Pater ex Marulla, Cinna, factus es septem
non liberorum: namque nec tuus quisquam
nec est amici filiusue uicini,
sed in grabatis tegetibusque concepti
materna produnt capitibus suis furta.
Hic qui retorto crine Maurus incedit
subolem fatetur esse se coci Santrae.
At ille sima nare, turgidis labris
ipsa est imago Pannychi palaestritae.
Pistoris esse tertium quis ignorat,
quicumque lippum nouit et uidet Damam?
Quartus cinaeda fronte, candido uoltu
ex concubino natus est tibi Lygdo:
percide, si uis, filium: nefas non est.
Hunc uero acuto capite et auribus longis,
quae sic mouentur ut solent asellorum,
quis morionis filium negat Cyrtae?
Duae sorores, illa nigra et haec rufa,
Croti choraulae uilicique sunt Carpi.
Iam Niobidarum grex tibi foret plenus
si spado Coresus Dindymusque non esset.
XL
Femina praeferri potuit tibi nulla, Lycori:
praeferri Glycerae femina nulla potest.
Haec erit hoc quod tu: tu non potes esse quod haec est.
Tempora quid faciunt! Hanc uolo, te uolui.
XLI
Qui recitat lana fauces et colla reuinctus,
hic se posse loqui, posse tacere negat.
XLII
Etrusci nisi thermulis lauaris,
inlotus morieris, Oppiane.
Nullae sic tibi blandientur undae,
non fontes Aponi rudes puellis,
non mollis Sinuessa feruidique
fluctus Passeris aut superbus Anxur,
non Phoebi uada principesque Baiae.
Nusquam tam nitidum uacat serenum:
lux ipsa est ibi longior, diesque
nullo tardius a loco recedit.
Illic Taygeti uirent metalla
et certant uario decore saxa,
quae Phryx et Libys altius cecidit.
Siccos pinguis onyx anhelat aestus
et flamma tenui calent ophitae:
ritus si placeant tibi Laconum,
contentus potes arido uapore
cruda Virgine Marciaue mergi;
quae tam candida, tam serena lucet
ut nullas ibi suspiceris undas
et credas uacuam nitere lygdon.
Non adtendis et aure me supina
iam dudum quasi neglegenter audis.
Inlotus morieris, Oppiane.
XLIII
Dum tibi felices indulgent, Castrice, Baiae
canaque sulphureis nympha natatur aquis,
me Nomentani confirmant otia ruris
et casa iugeribus non onerosa suis.
Hoc mihi Baiani soles mollisque Lucrinus,
hoc uestrae mihi sunt, Castrice, diuitiae.
Quondam laudatas quocumque libebat ad undas
currere nec longas pertimuisse uias,
nunc urbis uicina iuuant facilesque recessus,
et satis est pigro si licet esse mihi.
XLIV
Festiue credis te, Calliodore, iocari
et solum multo permaduisse sale.
Omnibus adrides, dicteria dicis in omnis;
sic te conuiuam posse placere putas.
At si ego non belle, sed uere dixero quiddam,
nemo propinabit, Calliodore, tibi.
XLV
Lusistis, satis est: lasciui nubite cunni:
permissa est uobis non nisi casta Venus.
Haec est casta Venus? Nubit Laetoria Lygdo:
turpior uxor erit quam modo moecha fuit.
XLVI
Vapulat adsidue ueneti quadriga flagello
nec currit: magnam rem, Catiane, facit.
XLVII
Nympha, mei Stellae quae fonte domestica puro
laberis et domini gemmea tecta subis,
siue Numae coniunx Triuiae te misit ab antris
siue Camenarum de grege nona uenis:
exsoluit uotis hac se tibi uirgine porca
Marcus, furtiuam quod bibit, aeger, aquam.
Tu contenta meo iam crimine gaudia fontis
da secura tui: sit mihi sana sitis.
XLVIII
Quod tam grande sophos clamat tibi turba togata,
non tu, Pomponi, cena diserta tua est.
XLIX
Non sum de fragili dolatus ulmo,
nec quae stat rigida supina uena
de ligno mihi quolibet columna est,
sed uiua generata de cupressu:
quae nec saecula centiens peracta
nec longae cariem timet senectae.
Hanc tu, quisquis es o malus, timeto.
Nam si uel minimos manu rapaci
hoc de palmite laeseris racemos,
nascetur, licet hoc uelis negare,
inserta tibi ficus a cupressu.
L
Cum coleret puros pauper Telesinus amicos,
errabat gelida sordidus in togula:
obscenos ex quo coepit curare cinaedos,
argentum, mensas, praedia solus emit.
Vis fieri diues, Bithynice? Conscius esto.
Nil tibi uel minimum basia pura dabunt.
LI
Quod conuiuaris sine me tam saepe, Luperce,
inueni noceam qua ratione tibi.
Irascor: licet usque uoces mittasque rogesque -
"Quid facies?" inquit. Quid faciam? ueniam.
LII
Hoc iacet in tumulo raptus puerilibus annis
Pantagathus, domini cura dolorque sui,
uix tangente uagos ferro resecare capillos
doctus et hirsutas excoluisse genas.
Sis licet, ut debes, tellus, placata leuisque,
artificis leuior non potes esse manu.
LIII
Lotus nobiscum est, hilaris cenauit, et idem
inuentus mane est mortuus Andragoras.
Tam subitae mortis causam, Faustine, requiris?
In somnis medicum uiderat Hermocraten.
LIV
Tantos et tantas si dicere Sextilianum,
Aule, uetes, iunget uix tria uerba miser.
"Quid sibi uult?" inquis. Dicam quid suspicer esse:
tantos et tantas Sextilianus amat.
LV
Quod semper casiaque cinnamoque
et nido niger alitis superbae
fragras plumbea Nicerotiana,
rides nos, Coracine, nil olentis:
malo quam bene olere nil olere.
LVI
Quod tibi crura rigent saetis et pectora uillis,
uerba putas famae te, Charideme, dare?
exstirpa, mihi crede, pilos de corpore toto
teque pilare tuas testificare natis.
"Quae ratio est?" inquis. Scis multos dicere multa:
fac pedicari te, Charideme, putent.
LVII
Mentiris fictos unguento, Phoebe, capillos
et tegitur pictis sordida calua comis.
Tonsorem capiti non est adhibere necesse:
radere te melius spongea, Phoebe, potest.
LVIII
Cernere Parrhasios dum te iuuat, Aule, triones
comminus et Getici sidera pigra poli,
o quam paene tibi Stygias ego raptus ad undas
Elysiae uidi nubila fusca plagae!
Quamuis lassa tuos quaerebant lumina uultus
atque erat in gelido plurimus ore Pudens.
Si mihi lanificae ducunt non pulla sorores
stamina nec surdos uox habet ista deos,
sospite me sospes Latias reueheris ad urbes
et referes pili praemia clarus eques.
LIX
Et dolet et queritur sibi non contingere frigus
propter sescentas Baccara gausapinas,
optat et obscuras luces uentosque niuesque
odit et hibernos, si tepuere, dies.
Quid fecere mali nostrae tibi, saeue, lacernae
tollere de scapulis quas leuis aura potest?
Quanto simplicius, quanto est humanius illud,
mense uel Augusto sumere gausapinas!
LX (LXI)
Laudat, amat, cantat nostros mea Roma libellos,
meque sinus omnes, me manus omnis habet.
Ecce rubet quidam, pallet, stupet, oscitat, odit.
Hoc uolo: nunc nobis carmina nostra placent.
LXI (LX)
Rem factam Pompullus habet, Faustine: legetur
et nomen toto sparget in orbe suum.
"Sic leue flauorum ualeat genus Vsiporum
quisquis et Ausonium non amat imperium".
Ingeniosa tamen Pompulli scripta feruntur:
"Sed famae non est hoc, mihi crede, satis:
quam multi tineas pascunt blattasque diserti
et redimunt soli carmina docta coci!
Nescioquid plus est, quod donat saecula chartis
uicturus genium debet habere liber".
LXII
Amisit pater unicum Salanus:
cessas munera mittere, Oppiane?
Heu crudele nefas malaeque Parcae!
Cuius uulturis hoc erit cadauer?
LXIII
Scis te captari, scis hunc qui captat, auarum,
et scis qui captat quid, Mariane, uelit.
Tu tamen hunc tabulis heredem, stulte, supremis
scribis et esse tuo uis, furiose, loco.
"Munera magna tamen misit". Sed misit in hamo;
et piscatorem piscis amare potest?
Hicine deflebit uero tua fata dolore?
Si cupis, ut ploret, des, Mariane, nihil.
LXIV
Cum sis nec rigida Fabiorum gente creatus
nec qualem Curio, dum prandia portat aranti,
hirsuta peperit rubicunda sub ilice coniunx,
sed patris ad speculum tonsi matrisque togatae
filius et possit sponsam te sponsa uocare:
emendare meos, quos nouit fama, libellos
et tibi permittis felicis carpere nugas, -
has, inquam, nugas, quibus aurem aduertere totam
non aspernantur proceres urbisque forique,
quas et perpetui dignantur scrinia Sili
et repetit totiens facundo Regulus ore,
quique uidet propius magni certamina Circi
laudat Auentinae uicinus Sura Dianae,
ipse etiam tanto dominus sub pondere rerum
non dedignatur bis terque reuoluere Caesar.
Sed tibi plus mentis, tibi cor limante Minerua
acrius et tenues finxerunt pectus Athenae.
Ne ualeam, si non multo sapit altius illud,
quod cum panticibus laxis et cum pede grandi
et rubro pulmone uetus nasisque timendum
omnia crudelis lanius per compita portat.
Audes praeterea, quos nullus nouerit, in me
scribere uersiculos miseras et perdere chartas.
At si quid nostrae tibi bilis inusserit ardor,
uiuet et haerebit totoque legetur in orbe
stigmata nec uafra delebit Cinnamus arte.
Sed miserere tui rabido nec perditus ore
fumantem nasum uiui temptaueris ursi.
Sit placidus licet et lambat digitosque manusque,
si dolor et bilis, si iusta coëgerit ira,
ursus erit: uacua dentes in pelle fatiges
et tacitam quaeras, quam possis rodere, carnem.
LXV
"Hexametris epigramma facis" scio dicere Tuccam.
Tucca, solet fieri, denique, Tucca, licet.
"Sed tamen hoc longum est". Solet hoc quoque, Tucca, licetque:
si breuiora probas, disticha sola legas.
Conueniat nobis ut fas epigrammata longa
sit transire tibi, scribere, Tucca, mihi.
LXVI
Famae non nimium bonae puellam,
quales in media sedent Subura,
uendebat modo praeco Gellianus.
Paruo cum pretio diu liceret,
dum puram cupit adprobare cunctis,
adtraxit prope se manu negantem
et bis terque quaterque basiauit.
Quid profecerit osculo requiris?
Sescentos modo qui dabat negauit.
LXVII
Cur tantum eunuchos habeat tua Gellia quaeris,
Pannyche? Volt futui Gellia nec parere.
LXVIII
Flete nefas uestrum sed toto flete Lucrino,
Naides, et luctus sentiat ipsa Thetis.
Inter Baianas raptus puer occidit undas
Eutychos ille, tuum, Castrice, dulce latus.
Hic tibi curarum socius blandumque leuamen,
hic amor, hic nostri uatis Alexis erat.
Numquid te uitreis nudum lasciua sub undis
uidit et Alcidae nympha remisit Hylan?
An dea femineum iam neglegit Hermaphroditum
amplexu teneri sollicitata uiri?
Quidquid id est, subitae quaecumque est causa rapinae,
sit, precor, et tellus mitis et unda tibi.
LXIX
Non miror quod potat aquam tua Bassa, Catulle:
miror quod Bassae filia potet aquam.
LXX
Sexagesima, Marciane, messis
acta est et, puto, iam secunda Cottae
nec se taedia lectuli calentis
expertum meminit die uel uno.
Ostendit digitum, sed inpudicum,
Alconti Dasioque Symmachoque.
At nostri bene conputentur anni
et quantum tetricae tulere febres
aut languor grauis aut mali dolores
a uita meliore separentur:
infantes sumus et senes uidemur.
Aetatem Priamique Nestorisque
longam qui putat esse, Marciane,
multum decipiturque falliturque.
Non est uiuere, sed ualere uita est.
LXXI
Edere lasciuos ad Baetica crusmata gestus
et Gaditanis ludere docta modis,
tendere quae tremulum Pelian Hecubaeque maritum
posset ad Hectoreos sollicitata rogos,
urit et excruciat dominum Telethusa priorem:
uendidit ancillam, nunc redimit dominam.
LXXII
Fur notae nimium rapacitatis
conpilare Cilix uolebat hortum,
ingenti sed erat, Fabulle, in horto
praeter marmoreum nihil Priapum.
Dum non uult uacua manu redire,
ipsum subripuit Cilix Priapum.
LXXIII
Non rudis indocta fecit me falce colonus:
dispensatoris nobile cernis opus.
Nam Caeretani cultor ditissimus agri
hos Hilarus colles et iuga laeta tenet.
Aspice quam certo uidear non ligneus ore
nec deuota focis inguinis arma geram,
sed mihi perpetua numquam moritura cupresso
Phidiaca rigeat mentula digna manu.
Vicini, moneo, sanctum celebrate Priapum
et bis septenis parcite iugeribus.
LXXIV
Medio recumbit imus ille qui lecto,
caluam trifilem semitatus unguento,
foditque tonsis ora laxa lentiscis,
mentitur, Aefulane: non habet dentes.
LXXV
Cum mittis turdumue mihi quadramue placentae,
siue femur leporis siue quid his simile est,
buccellas misisse tuas te, Pontia, dicis.
Has ego non mittam, Pontia, sed nec edam.
LXXVI
Ille sacri lateris custos Martisque togati,
credita cui summi castra fuere ducis,
hic situs est Fuscus. Licet hoc, Fortuna, fateri:
non timet hostilis iam lapis iste minas;
grande iugum domita Dacus ceruice recepit
et famulum uictrix possidet umbra nemus.
LXXVII
Cum sis tam pauper quam nec miserabilis Iros,
tam iuuenis quam nec Parthenopaeus erat,
tam fortis quam nec cum uinceret Artemidorus,
quid te Cappadocum sex onus esse iuuat?
Rideris multoque magis traduceris, Afer,
quam nudus medio si spatiere foro.
Non aliter monstratur Atlans cum compare ginno
quaeque uehit similem belua nigra Libyn.
Inuidiosa tibi quam sit lectica requiris?
Non debes ferri mortuus hexaphoro.
LXXVIII
Potor nobilis, Aule, lumine uno
luscus Phryx erat alteroque lippus.
Huic Heras medicus "Bibas caueto:
uinum si biberis, nihil uidebis".
Ridens Phryx oculo "Valebis" inquit.
Misceri sibi protinus deunces
sed crebros iubet. Exitum requiris?
Vinum Phryx, oculus bibit uenenum.
LXXIX
Tristis es et felix. Sciat hoc Fortuna caueto:
ingratum dicet te, Lupe, si scierit.
LXXX
Vt noua dona tibi, Caesar, Nilotica tellus
miserat hibernas ambitiosa rosas.
Nauita derisit Pharios Memphiticus hortos,
urbis ut intrauit limina prima tuae:
tantus ueris honos et odorae gratia Florae
tantaque Paestani gloria ruris erat;
sic, quacumque uagus gressumque oculosque ferebat,
tonsilibus sertis omne rubebat iter.
At tu Romanae iussus iam cedere brumae
mitte tuas messes, accipe, Nile, rosas.
LXXXI
Iratus tamquam populo, Charideme, lauaris:
inguina sic toto subluis in solio.
Nec caput hic uellem sic te, Charideme, lauare.
Et caput ecce lauas: inguina malo laues.
LXXXII
Quidam me modo, Rufe, diligenter
inspectum, uelut emptor aut lanista,
cum uultu digitoque subnotasset,
"Tune es, tune" ait "ille Martialis,
cuius nequitias iocosque nouit
aurem qui modo non habet Batauam?"
Subrisi modice, leuique nutu
me quem dixerat esse non negaui.
"Cur ergo" inquis "habes malas lacernas?"
Respondi: "Quia sum malus poëta".
Hoc ne saepius accidat poëtae,
mittas, Rufe, mihi bonas lacernas.
LXXXIII
Quantum sollicito fortuna parentis Etrusco,
tantum, summe ducum, debet uterque tibi.
Nam tu missa tua reuocasti fulmina dextra:
hos cuperem mores ignibus esse Iouis;
si tua sit summo, Caesar, natura Tonanti,
utetur toto fulmine rara manus.
Muneris hoc utrumque tui testatur Etruscus,
esse quod et comiti contigit et reduci.
LXXXIV
Octaphoro sanus portatur, Auite, Philippus.
Hunc tu si sanum credis, Auite, furis.
LXXXV
Editur en sextus sine te mihi, Rufe Camoni,
nec te lectorem sperat, amice, liber:
impia Cappadocum tellus et numine laeuo
uisa tibi cineres reddit et ossa patri.
Funde tuo lacrimas orbata Bononia Rufo,
et resonet tota planctus in Aemilia:
heu qualis pietas, heu quam breuis occidit aetas!
Viderat Alphei praemia quinta modo.
Pectore tu memori nostros euoluere lusus,
tu solitus totos, Rufe, tenere iocos,
accipe cum fletu maesti breue carmen amici
atque haec apsentis tura fuisse puta.
LXXXVI
Setinum dominaeque niues densique trientes,
quando ego uos medico non prohibente bibam?
Stultus et ingratus nec tanto munere dignus
qui mauult heres diuitis esse Midae.
Possideat Libycas messis Hermumque Tagumque,
et potet caldam, qui mihi liuet, aquam.
LXXXVII
Di tibi dent et tu, Caesar, quaecumque mereris:
di mihi dent et tu quae uolo, si merui.
LXXXVIII
Mane salutaui uero te nomine casu
nec dixi dominum, Caeciliane, meum.
Quanti libertas constat mihi tanta, requiris?
Centum quadrantes abstulit illa mihi.
LXXXIX
Cum peteret seram media iam nocte matellam
arguto madidus pollice Panaretus,
Spoletina data est sed quam siccauerat ipse,
nec fuerat soli tota lagona satis.
Ille fide summa testae sua uina remensus
reddidit oenophori pondera plena sui.
Miraris, quantum biberat, cepisse lagonam?
Desine mirari, Rufe: merum biberat.
XC
Moechum Gellia non habet nisi unum.
Turpe est hoc magis: uxor est duorum.
XCI
Sancta ducis summi prohibet censura uetatque
moechari. Gaude, Zoile, non futuis.
XCII
Caelatus tibi cum sit, Anniane,
serpens in patera Myronos arte,
Vaticana bibis: bibis uenenum.
XCIII
Tam male Thais olet quam non fullonis auari
testa uetus media sed modo fracta uia,
non ab amore recens hircus, non ora leonis,
non detracta cani transtiberina cutis,
pullus abortiuo nec cum putrescit in ouo,
amphora corrupto nec uitiata garo.
Virus ut hoc alio fallax permutet odore,
deposita quotiens balnea ueste petit,
psilothro uiret aut acida latet oblita creta
aut tegitur pingui terque quaterque faba.
Cum bene se tutam per fraudes mille putauit,
omnia cum fecit, Thaida Thais olet.
XCIV
Ponuntur semper chrysendeta Calpetiano
siue foris seu cum cenat in urbe domi.
Sic etiam in stabulo semper, sic cenat in agro.
Non habet ergo aliud? Non habet immo suum.