P. PAPINII STATII - THEBAIDOS LIBER IV

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

0

Tērtĭŭs hōrrēntēm Zĕphўrīs lāxāvĕrăt ānnūm

Phoēbŭs ĕt āngūstō cōgēbāt līmĭtĕ vērnūm

lōngĭŭs īrĕ dĭēm, cūm frācta īmpūlsăquĕ fātīs

cōnsĭlĭa ēt tāndēm mĭsĕrīs dătă cōpĭă bēllī.

Prīmă mănū rŭtĭlām dē vērtĭcĕ Lārīsaēō5

ōstēndīt Bēllōnă făcēm dēxtrāquĕ trăbālēm

hāstam īntōrsĭt ăgēns, lĭquĭdō quaē strīdŭlă caēlō

fūgĭt ĕt Āŏnĭaē cēlsō stĕtĭt āggĕrĕ Dīrcēs.

Mōx ēt cāstră sŭbīt fērrōque aūrōquĕ cŏrūscīs

mīxtă vĭrīs tūrmālĕ frĕmīt; dăt ĕūntĭbŭs ēnsīs,10

plaūdĭt ĕquōs, vŏcăt ād pōrtās; hōrtāmĭnă fōrtēs

praēvĕnĭūnt, tĭmĭdīsque ĕtĭām brĕvĭs āddĭtă vīrtūs.

Dīctă dĭēs ădĕrāt. Cădĭt īngēns rītĕ Tŏnāntī

Grādīvōquĕ pĕcūs, nūllīsquĕ sĕcūndŭs ĭn ēxtīs

pāllĕt ĕt ārmātīs sĭmŭlāt spērārĕ săcērdōs.15

Iāmquĕ sŭōs cīrcūm pŭĕrī nūptaēquĕ pătrēsquĕ

fūndūntūr mīxtī sūmmīsque ā pōstĭbŭs ōbstānt.

Nēc mŏdŭs ēst lăcrĭmīs: rōrānt clĭpĕīquĕ iŭbaēquĕ

trīstĕ sălūtāntum, ēt cūnctīs dēpēndĕt ăb ārmīs

suspiranda domus; galeis iuuat oscula clausis20

īnsĕrĕre āmplēxūquĕ trŭcēs dēdūcĕrĕ cōnōs.

Īllī, quīs fērrūm mŏdŏ, quīs mōrs īpsă plăcēbāt,

dānt gĕmĭtūs frāctaēquĕ lăbānt sīngūltĭbŭs īraē.

Sīc ŭbĭ fōrtĕ vĭrīs lōngūm sŭpĕr aēquŏr ĭtūrīs,

cūm iam ād vēlă nŏti ēt scīssō rĕdĭt āncŏră fūndō,25

haērĕt ămīcă mănūs: cērtānt īnnēctĕrĕ cōllō

brācchĭă, mānāntīsque ŏcŭlōs hīnc ōscŭlă tūrbānt,

hīnc māgnī cālīgŏ mărīs, tāndēmquĕ rĕlīctī

stānt īn rūpĕ tămēn; fŭgĭēntĭă cārbăsă vīsū

dūlcĕ sĕquī, pătrĭōsquĕ dŏlēnt crēbrēscĕrĕ vēntōs.30

Stānt tămĕn, ēt nōtā pūppīm dē rūpĕ sălūtānt.

Nūnc mĭhĭ, Fāmă prĭōr mūndīque ārcānă Vĕtūstās,

cuī mĕmĭnīssĕ dŭcūm vītāsque ēxtēndĕrĕ cūraē,

pāndĕ vĭrōs, tūque ō nĕmŏrīs rēgīnă sŏnōrī,

Cāllĭŏpē, quās īllĕ mănūs, quaē mōvĕrĭt ārmă35

Grādīvūs, quāntās pŏpŭlīs sōlāvĕrĭt ūrbēs,

sūblātā mōlīrĕ lўrā: nĕque ĕnim āltĭŏr ūllī

mēns haūstō dē fōntĕ vĕnīt. Rēx trīstĭs ĕt aēgēr

pōndĕrĕ cūrārūm prŏpĭōrque ăbĕūntĭbŭs ānnīs

īntĕr ădhōrtāntīs vīx spōnte īncēdĭt Ădrāstūs,40

cōntēntūs fērrō cīngī lătŭs; ārmă mănīplī

pōnĕ fĕrūnt, vŏlŭcrīs pōrtīs aūrīgă sŭb īpsīs

cōmĭt ĕquōs, ēt iam īndĕ iŭgō lūctātŭr Ărīōn.

Huīc ārmāt Lārīsă vĭrōs, huīc cēlsă Prŏsŷmnā,

āptĭŏr ārmēntīs Mĭdĕā pĕcŏrōsăquĕ Phlīūs,45

quaēquĕ păvēt lōngā spūmāntēm vāllĕ Chărādrōn

Nērĭs, ĕt īngēntī tūrrītaē mōlĕ Clĕōnaē

ēt Lăcĕdaēmŏnĭūm Thўrĕā lēctūră crŭōrēm.

iūngūntūr mĕmŏrēs trānsmīssi ăb ŏrīgĭnĕ rēgīs,

quī Drĕpănī scŏpŭlōs ĕt ŏlīvĭfĕraē Sĭcўōnīs50

cūltă sĕrūnt, quōs pīgră vădō Lāngīă tăcēntī

lāmbĭt ĕt ānfrāctū rīpārum īncūrvŭs Ĕlīssōn.

Saēvŭs hŏnōs flŭvĭō: Stўgĭās lūstrārĕ sĕvērīs

Eūmĕnĭdās pĕrhĭbētŭr ăquīs; hūc mērgĕrĕ suētaē

ōra ĕt ănhēlāntīs pōtō Phlĕgĕthōntĕ cĕrāstās55

seū Thrācūm vērtērĕ dŏmōs, seū tēctă Mўcēnēs

īmpĭă Cādmēūmvĕ lărēm; fŭgĭt īpsĕ nătāntīs

āmnĭs ĕt īnnŭmĕrīs līvēscūnt stāgnă vĕnēnīs.

Īt cŏmĕs Īnōās Ĕphўrē sōlātă quĕrēlās

Cēnchrēaēquĕ mănūs, vātūm quā cōnscĭŭs āmnīs60

Gōrgŏnĕō pērcūssŭs ĕquō, quăque ŏbīăcĕt āltō

Īsthmŏs ĕt ā tērrīs mărĭa īnclīnātă rĕpēllīt.

Haēc mănŭs Ādrāstūm nŭmĕrō tēr mīllĕ sĕcūtī

ēxsūltānt; pārs gaēsă mănū, pārs rōbŏră flāmmīs

īndūrātă dĭū - nōn ūnūs nāmquĕ mănīplīs65

mōs nĕquĕ sānguĭs - hăbēnt, tĕrĕtīs pārs vērtĕrĕ fūndaē

ādsuētī văcŭōquĕ dĭēm praēcīngĕrĕ gŷrō.

Īpse ānnīs scēptrīsquĕ sŭbīt vĕnĕrābĭlĭs aēquē:

ūt pōssēssă dĭū taūrūs mĕăt ārdŭŭs īntēr

pāscŭă iām lāxā cērvīce ĕt ĭnānĭbŭs ārmīs,70

dūx tămĕn: haūd īllūm bēllo āttēmptārĕ iŭvēncīs

sūnt ănĭmī; nām trūncă vĭdēnt dē vūlnĕrĕ mūltō

cōrnŭa ĕt īngēntīs plāgārum īn pēctŏrĕ nōdōs.

Prōxĭmă lōngaēvō prōfērt Dīrcaēŭs Ădrāstō

sīgnă gĕnēr, cuī bēllă făvēnt, cuī cōmmŏdăt īrās75

cūnctă cŏhōrs: huīc ēt pătrĭā dē sēdĕ vŏlēntēs

ādvēnērĕ vĭrī, seū quōs mŏvĕt ēxŭl ĕt haēsīt

trīstĭbŭs aūctă fĭdēs, seū quīs mūtārĕ pŏtēntīs

praēcĭpŭūm, mūltī, mĕlĭōr quōs caūsă quĕrēntī

cōncĭlĭāt; dĕdĕrāt nēc nōn sŏcĕr īpsĕ rĕgēndās80

Aēgĭŏn Ārēnēnque, ēt quās Thēsēĭă Troēzēn

āddĭt ŏpēs, nē rāră mŏvēns īnglōrĭŭs īrēt

āgmĭnă, neū rāptōs pătrĭaē sēntīrĕt hŏnōrēs.

Īdem hăbĭtūs, ĕădem ārmă vĭrō, quaē dēbĭtŭs hōspēs

hībērnā sūb nōctĕ tŭlīt: Teūmēsĭŭs īmplēt85

tērgă lĕo ēt gĕmĭnō lūcēnt hāstīlĭă fērrō,

āspĕră vūlnĭfĭcō sūbtēr lătŭs ēnsĕ rĭgēt Sphīnx.

Iām rēgnūm mātrīsquĕ sĭnūs fīdāsquĕ sŏrōrēs

spē vōtīsquĕ tĕnēt, tămĕn ēt dē tūrrĕ sŭprēmā

āttŏnĭtām tōtōque ēxstāntēm cōrpŏrĕ lōngē90

rēspĭcĭt Ārgīān; haēc mēntem ŏcŭlōsquĕ rĕdūcīt

cōniŭgĭs ēt dūlcīs āvērtīt pēctŏrĕ Thēbās.

Ēcce īntēr mĕdĭōs pătrĭaē cĭĕt āgmĭnă gēntīs

fūlmĭnĕūs Tŷdeūs, iām laētŭs ĕt īntĕgĕr ārtūs,

ūt prīmaē strĕpŭērĕ tŭbaē: ceū lūbrĭcŭs āltā95

ānguĭs hŭmō vērnī blānda ād spīrāmĭnă sōlīs

ērĭgĭtūr lībēr sĕnĭo ēt squālēntĭbŭs ānnīs

ēxūtūs laētīsquĕ mĭnāx īntērvĭrĕt hērbīs:

ā mĭsĕr, āgrēstūm sī quīs pēr grāmĕn hĭāntī

ōbvĭŭs ēt prīmō fraūdāvĕrĭt ōră vĕnēnō!100

huīc quŏquĕ praēstāntēs Aētōlīs ūrbĭbŭs ādfērt

bēllī fāmă vĭrōs: sēnsīt scŏpŭlōsă Pўlēnē

flētăquĕ cōgnātīs ăvĭbūs Mĕlĕāgrĭă Pleūrōn

ēt praēcēps Călўdōn, ēt quaē Iŏvĕ prōvŏcăt Īdēn

Ōlĕnŏs, Īŏnĭīs ēt flūctĭbŭs hōspĭtă pōrtū105

Chālcĭs ĕt Hērcŭlĕā tūrpātūs gŷmnădĕ vūltūs

āmnĭs; ădhūc īmīs vīx trūncam āttōllĕrĕ frōntēm

aūsŭs ăquīs glaūcōquĕ căpūt sūbmērsŭs ĭn āntrō

maērĕt, ănhēlāntēs aēgrēscūnt pūlvĕrĕ rīpaē.

Ōmnĭbŭs aērātaē prōpūgnānt pēctŏră crātēs,110

pīlăquĕ saēvă mănū, pătrĭūs stāt cāssĭdĕ Māvōrs.

Ūndĭquĕ māgnănĭmūm pūbēs dēlēctă cŏrōnānt

Oēnīdēn, hĭlărēm bēllō nōtīsquĕ dĕcōrūm

vūlnĕrĭbūs; nōn īllĕ mĭnīs Pŏlўnīcĭs ĕt īrā

īnfĕrĭōr, dŭbĭūmque ădĕō, cuī bēllă gĕrāntūr.115

Māiŏr ăt īndĕ nŏvīs īt Dōrĭcŭs ōrdŏ sŭb ārmīs,

quī rīpās, Lŷrcīĕ, tŭās, tŭă lītŏră mūltō

vōmĕrĕ sūspēndūnt, flŭvĭōrūm dūctŏr Ăchīvūm,

Īnăchĕ - Pērsēā nĕque ĕnīm vĭŏlēntĭŏr ēxīt

āmnĭs hŭmō, cūm Taūrum aūt Plīădăs haūsĭt ăquōsās120

spūmĕŭs ēt gĕnĕrō tŭmŭīt Iŏvĕ -, quōs cĕlĕr āmbīt

Āstĕrĭōn Drўŏpūmquĕ trăhēns Ĕrăsīnŭs ărīstās,

ēt quī rūră dŏmānt Ĕpĭdaūrĭă - dēxtĕr Ĭācchō

cōllĭs ăt Hēnnēaē Cĕrĕrī nĕgăt -; āvĭă Dŷmē

mīttĭt ŏpēm dēnsāsquĕ Pўlōs Nēlēĭă tūrmās;125

nōndūm nōtă Pўlōs iŭvĕnīsque aētātĕ sĕcūndā

Nēstŏr, ĕt īrĕ tămēn pĕrĭtūra īn cāstră nĕgāvīt.

Hōs ăgĭtāt pūlchraēquĕ dŏcēt vīrtūtĭs ămōrēm

ārdŭŭs Hīppŏmĕdōn; căpĭtī trĕmĭt aērĕă cāssīs

†tēr nĭvĕūm scāndēntĕ iŭbā†, lătŭs ōmnĕ sŭb ārmīs130

fērrĕă sūtă tĕrūnt, ŭmĕrōs āc pēctŏră lātē

flāmmĕŭs ōrbĭs hăbēt, pērfēctăquĕ vīvĭt ĭn aūrō

nōx Dănăī: sōntēs Fŭrĭārūm lāmpădĕ nīgrā

quīnquāgīnta ārdēnt thălămī; pătĕr īpsĕ crŭēntīs

īn fŏrĭbūs laūdātquĕ nĕfās ātque īnspĭcĭt ēnsīs.135

Īllūm Pāllădĭā sŏnĭpēs Nĕmĕaēŭs ăb ārcĕ

dēvĕhĭt ārmă păvēns ūmbrāque īmmānĕ vŏlāntī

īmplĕt ăgrōs lōngōque āttōllīt pūlvĕrĕ cāmpūm.

Nōn ălĭtēr sīlvās ŭmĕrīs ĕt ŭtrōquĕ rĕfrīngēns

pēctŏrĕ mōntānō dūplēx Hŷlaēŭs ăb āntrō140

praēcĭpĭtāt - păvĕt Ōssă - vĭās, pĕcŭdēsquĕ fĕraēquĕ

prōcŭbŭērĕ mĕtū; nōn īpsīs frātrĭbŭs hōrrōr

āfŭĭt, īngēntī dōnēc Pēnēĭă sāltū

stāgnă sŭbīt māgnūmque ōbiēctūs dētĭnĕt āmnēm.

Quīs nŭmĕrūm fērrī gēntīsque ēt rōbŏră dīctū145

aēquārīt mōrtālĕ sŏnāns? Sŭŭs ēxcĭt ĭn ārmă

āntīquām Tīrŷnthă dĕūs; nōn fōrtĭbŭs īllă

īnfēcūndă vĭrīs fāmāque īmmānĭs ălūmnī

dēgĕnĕrāt, sēd lāpsă sĭtū fōrtūnă, nĕque āddūnt

rōbŭr ŏpēs; rārūs văcŭīs hăbĭtātŏr ĭn ārvīs150

mōnstrāt Cŷclōpūm dūctās sūdōrĭbŭs ārcēs.

Dāt tămĕn haēc iŭvĕnūm tērcēntūm pēctŏră, vūlgūs

īnnŭmĕrūm bēllō, quĭbŭs haūd āmmēntă nĕc ēnsēs

trīstĕ mĭcānt: flāvaē căpĭtī tērgōquĕ lĕōnūm

ēxŭvĭaē gēntīlĭs hŏnōs, ēt pīnĕŭs ārmāt155

stīpĕs, ĭnēxhaūstīs ārtāntūr tēlă phărētrīs.

Hērcŭlĕūm paēānă cănūnt, vāstātăquĕ mōnstrīs

ōmnĭă; frōndōsā lōngūm dĕŭs aūdĭt ăb Oētā.

Dāt Nĕmĕā cŏmĭtēs, ēt quās īn proēlĭă vīrīs

sācră Clĕōnaēī cōgūnt vīnētă Mŏlōrchī.160

Glōrĭă nōtă căsaē, fŏrĭbūs sĭmŭlātă sălīgnīs

hōspĭtĭs ārmă dĕī, pārvōque ōstēndĭtŭr ārvō,

rōbŭr ŭbi ēt lāxōs quā rēclīnāvĕrĭt ārcūs

īlĭcĕ, quā cŭbĭtī sĕdĕānt vēstīgĭă tērrā.

Āt pĕdĕs ēt tōtō dēspēctāns vērtĭcĕ bēllūm165

quāttŭŏr īndŏmĭtīs Căpăneūs ērēptă iŭvēncīs

tērgă sŭpērquĕ rĭgēns īniēctū mōlĭs ăēnaē

vērsăt ŏnūs; squālēt trĭplĭcī rāmōsă cŏrōnă

Hŷdră rĕcēns ŏbĭtū: pārs ānguĭbŭs āspĕră vīvīs

ārgēntō caēlātă mĭcāt, pārs ārtĕ rĕpērtā170

cōndĭtŭr ēt fūlvō mŏrĭēns īgnēscĭt ĭn aūrō;

cīrcum āmnīs tōrpēns ēt fērrō caērŭlă Lērnă.

Āt lătĕrūm trāctūs spătĭōsăquĕ pēctŏră sērvāt

nēxĭlĭs īnnŭmĕrō Chălўbūm sūbtēmĭnĕ thōrāx,

hōrrēndūm, nōn mātrĭs, ŏpūs; gălĕaēquĕ cŏrūscā175

prōmĭnĕt ārcĕ gĭgāns; ātque ūnī mīssĭlĭs īllī

cūspĭdĕ praēfīxā stāt frōndĭbŭs ōrbă cŭprēssūs.

Huīc pārērĕ dătī, quōs fērtĭlĭs Āmphĭgĕnīă

plānăquĕ Mēssēnē mōntōsăquĕ nūtrĭt Ĭthōmē,

quōs Thryōn ēt sūmmīs īngēstūm mōntĭbŭs Aēpŷ,180

quōs Hĕlŏs ēt Ptēleōn, Gĕtĭcō quōs flēbĭlĕ vātī

Dōriōn; hīc frētūs dōctās ānteīrĕ cănēndō

Aōnīdās mūtōs Thămўrīs dāmnātŭs ĭn ānnōs

ōrĕ sĭmūl cĭthărāquĕ - quĭs ōbvĭă nūmĭnă tēmnāt? -

cōntĭcŭīt praēcēps, quī nōn cērtāmĭnă Phoēbī185

nōssĕt ĕt īllūstrēs Sătўrō pēndēntĕ Cĕlaēnās.

Iāmque ēt fātĭdĭcī mēns ēxpūgnātă fătīscīt

aūgŭrĭs; īllĕ quĭdēm cāsūs ēt dīră vĭdēbāt

sīgnă, sĕd īpsă mănū cūnctānti ĭnĭēcĕrăt ārmă

Ātrŏpŏs ōbrŭĕrātquĕ dĕūm, nēc cōniŭgĭs ābsūnt190

īnsĭdĭaē, vĕtĭtōquĕ dŏmūs iām fūlgŭrăt aūrō.

Hōc aūrūm vātī fāta ēxĭtĭālĕ mŏnēbānt

Ārgŏlĭcō; scĭt ĕt īpsă - nĕfās!, - sēd pērfĭdă cōniūnx

dōnă vĭrō mūtārĕ vĕlīt, spŏlĭīsquĕ pŏtēntīs

īmmĭnĕt Ārgīaē rāptōque ēxcēllĕrĕ cūltū.195

īllă lĭbēns - nām rēgum ănĭmōs ēt pōndĕră bēllī

hāc nūtārĕ vĭdēt, părĭtēr sī prōvĭdŭs hērōs

mīlĭtĕt - īpsă săcrōs grĕmĭō Pŏlўnīcĭs ămātī

ēxŭĕrāt cūltūs haūt maēsta ātque īnsŭpĕr āddīt:

"Nōn haēc āptă mĭhī nĭtĭdīs ōrnātĭbŭs" īnquīt,200

"tēmpŏră, nēc mĭsĕraē plăcĕānt īnsīgnĭă fōrmaē

tē sĭnĕ: sāt dŭbĭūm coētū sōlāntĕ tĭmōrēm

fāllĕre ĕt īncūltōs ārīs ādvērrĕrĕ crīnīs.

Scīlĭcĕt - īnfāndūm! -, cūm tū claūdārĕ mĭnāntī

cāssĭdĕ fērrātūsquĕ sŏnēs, ĕgŏ dīvĭtĭs aūrūm205

Hārmŏnĭaē dōtālĕ gĕrām? dăbĭt āptĭŏr īstō

fōrs dĕcŭs, Ārgŏlĭcāsque hăbĭtū praēstābŏ mărītās,

cūm rēgīs cōniūnx, cūm tē mĭhĭ sōspĭtĕ tēmplă

vōtīvīs īmplēndă chŏrīs; nūnc īndŭăt īllă,

quaē pĕtĭt ēt bēllāntĕ pŏtēst gaūdērĕ mărītō".210

Sīc Ĕrĭphŷlaēōs aūrūm fātālĕ pĕnātīs

īrrūpīt scĕlĕrūmque īngēntĭă sēmĭnă mōvīt,

ēt grăvĕ Tīsĭphŏnē rīsīt gāvīsă fŭtūrīs.

Taēnărĭīs hīc cēlsŭs ĕquīs, quām dīspărĕ coētū

Cŷllărŭs īgnārō gĕnĕrārāt Cāstŏrĕ prōlēm,215

quāssăt hŭmūm; vātēm cūltū Pārnāsĭă mōnstrānt

vēllĕră: frōndēntī crīnītūr cāssĭs ŏlīvā

ālbăquĕ pūnĭcĕās īntērplĭcăt īnfŭlă crīstās.

Ārmă sĭmūl prēssāsquĕ iŭgō mŏdĕrātŭr hăbēnās.

Hīnc ātque īndĕ mŏraē iăcŭlīs, ēt fērrĕă cūrrū220

sīlvă trĕmīt; prŏcŭl īpsĕ grăvī mĕtŭēndŭs ĭn hāstā

ēmĭnĕt ēt clĭpĕō vīctūm Pŷthōnă cŏrūscāt.

Hūiŭs Ăpōllĭnĕaē cūrrūm cŏmĭtāntŭr Ămŷclaē,

quōs Hĕlŏs ēt dŭbĭīs Mălĕā vītātă cărīnīs

plaūdēntīque hăbĭlēs Cărўaē rĕsŏnārĕ Dĭānaē,225

quōs Phārīs vŏlŭcrūmquĕ părēns Cўthĕrēĭă Mēssē,

Tāўgĕtīquĕ phălānx ĕt ŏlōrĭfĕrī | Eūrōtaē

dūră mănūs. Deūs īpsĕ vĭrōs īn pūlvĕrĕ crūdō

Ārcăs ălīt nūdaēquĕ mŏdōs vīrtūtĭs ĕt īrās

īngĕnĕrāt; vĭgŏr īnde ănĭmīs ēt mōrtĭs hŏnōraē230

dūlcĕ săcrūm. Gaūdēnt nātōrūm fātă părēntēs

hōrtāntūrquĕ mŏrī, dēflēnt iāmque ōmnĭs ĕphēbūm

tūrbă, cŏrōnātō cōntēnta ēst fūnĕrĕ mātēr.

Frēnă tĕnēnt dūplēxque īnsērtō mīssĭlĕ nōdō,

ēxsērti īngēntīs ŭmĕrōs, chlămўs hōrrĭdă pēndēt,235

ēt cŏnŏ Lēdaēūs āpēx. Nōn hī tĭbĭ sōlūm,

Āmphĭărāĕ, mĕrēnt: aūgēt rĕsŭpīnă mănīplōs

Ēlīs, dēprēssaē pŏpŭlūs sŭbĭt īncŏlă Pīsaē,

quī tē, flāvĕ, nătānt, tērrīs Ālphēĕ Sĭcānīs

ādvĕnă tām lōngō nōn ūmquam īnfēctĕ prŏfūndō.240

Cūrrĭbŭs īnnŭmĕrīs lātē pŭtrĭa ārvă lăcēssūnt

ēt bēllīs ārmēntă dŏmānt: ĕă glōrĭă gēntī

īnfāndō dē mōre ēt frāctīs dūrăt ăb ūsquĕ

āxĭbŭs Oēnŏmăī; strīdēnt spūmāntĭă mōrsū

vīncŭla, ĕt ēffōssās nĭvĕūs rĭgăt īmbĕr hărēnās.245

Tū quŏquĕ Pārrhăsĭās īgnārā mātrĕ cătērvās

- ā rŭdĭs ānnōrūm, tāntūm nŏvă glōrĭă suādēt! -,

Pārthĕnŏpaēĕ, răpīs; sāltūs tūnc fōrtĕ rĕmōtōs

tōrvă părēns - nĕque ĕnim haēc iŭvĕnī fŏrĕt īrĕ pŏtēstās -

pācābāt cōrnū gĕlĭdīque āvērsă Lўcaēī.250

Pūlchrĭŏr haūd ūllī trīste ād dīscrīmĕn ĭtūrō

vūltŭs ĕt ēgrĕgĭaē tānta īndūlgēntĭă fōrmaē;

nēc dēsūnt ănĭmī, vĕnĭāt mŏdŏ fōrtĭŏr aētās.

Quās nōn īllĕ dŭcēs nĕmŏrūm flŭvĭīsquĕ dĭcātă

nūmĭnă, quās māgnō nōn ābstŭlĭt īgnĕ Năpaēās?255

Īpsām, Maēnălĭā pŭĕrūm cūm vīdĭt ĭn ūmbrā,

Dīānām, tĕnĕrō sīgnāntēm grāmĭnă pāssū,

īgnōvīssĕ fĕrūnt cŏmĭtī, Dīctaēăquĕ tēlă

īpsam ĕt Ămŷclaēās ŭmĕrīs āptāssĕ phărētrās.

Prōsĭlĭt aūdācī Mārtīs pērcūssŭs ămōrĕ,260

ārmă, tŭbās aūdīrĕ călēns ēt pūlvĕrĕ bēllī

flāvēntēm sōrdērĕ cŏmām cāptōquĕ rĕfērrī

hōstĭs ĕquō: taēdēt nĕmŏrūm, tĭtŭlūmquĕ nŏcēntēm

sānguĭnĭs hūmānī pŭdŏr ēst nēscīrĕ săgīttās.

Īgnĕŭs ānte ōmnīs aūrō mĭcăt, īgnĕŭs ōstrō,265

ūndāntēmquĕ sĭnūm nōdīs īrrūgăt Hĭbērīs,

īmbēllī pārmā pīctūs Călўdōnĭă mātrīs

proēlĭă; trūx laēvā sŏnăt ārcŭs, ĕt āspĕră plūmīs

tērgă Cўdōnēā cŏrўtōs hārūndĭnĕ pūlsāt

ēlēctrō pāllēns ĕt ĭāspĭdĕ clārŭs Ĕōā.270

Cōrnĭpĕdēm trĕpĭdōs suētūm praēvērtĕrĕ cērvōs,

vēlātūm gĕmĭnaē dēiēctū lŷncĭs ĕt ārmă

mīrāntēm grăvĭōrĭs ĕrī, sūblīmĭs ăgēbāt,

dūlcĕ rŭbēns vĭrĭdīquĕ gĕnās spēctābĭlĭs aēvō.

Ārcădĕs huīc vĕtĕrēs āstrīs lūnāquĕ prĭōrēs275

āgmĭnă fīdă dătīs, nĕmŏrūm quōs stīrpĕ rĭgēntī

fāmă sătōs, cūm prīmă pĕdūm vēstīgĭă tēllūs

ādmīrātă tŭlīt; nōndum ārvă dŏmūsquĕ nĕc ūrbēs

cōnŭbĭīsvĕ mŏdūs; quērcūs laūrīquĕ fĕrēbānt

crūdă pŭērpĕrĭa, āc pŏpŭlōs ūmbrōsă crĕāvīt280

frāxĭnŭs, ēt fētā vĭrĭdīs pŭĕr ēxcĭdĭt ōrnō.

Hī lūcīs stŭpŭīssĕ vĭcēs nōctīsquĕ fĕrūntūr

nūbĭla ĕt ōccĭdŭūm lōngē Tītānă sĕcūtī

dēspērāssĕ dĭēm. Rārēscūnt āltă cŏlōnīs

Maēnălă, Pārthĕnĭūm fŭgĭtūr nĕmŭs, āgmĭnă bēllō285

Rhīpēque ēt Strătĭē vēntōsăquĕ dōnăt Ĕnīspē.

Nōn Tēgēă, nŏn īpsă dĕō văcăt ālĭtĕ fēlīx

Cŷllēnē tēmplūmque Ălĕaē nĕmŏrālĕ Mĭnērvaē

ēt răpĭdūs Clītōr ēt quī tĭbĭ, Pŷthĭĕ, Lādōn

paēnĕ sŏcēr, cāndēnsquĕ iŭgīs Lāmpīă nĭvōsīs290

ēt Phĕnĕōs nīgrō Stўgă mīttĕrĕ crēdĭtă Dītī.

Vēnĭt ĕt Īdaēīs ŭlŭlātĭbŭs aēmŭlŭs Āzān

Pārrhăsĭīquĕ dŭcēs, ēt quaē rīsīstĭs, Ămōrēs,

grātă phărētrātō Nōnācrĭă rūră Tŏnāntī,

dīvĕs ĕt Ōrchŏmĕnōs pĕcŏrum ēt Cўnŏsūră fĕrārūm.295

Aegytios idem ardor agros Psophidaque celsam

vāstăt ĕt Hērcŭlĕō vūlgātōs rōbŏrĕ mōntīs

mōnstrĭfĕrūmque Ĕrўmānthŏn ĕt aērĭsŏnūm Stŷmphālōn.

Ārcădĕs hī, gēns ūnă vĭrīs, sēd dīssŏnă cūltū

scīndĭtŭr: hī Păphĭās mŷrtōs ā stīrpĕ rĕcūrvānt300

ēt pāstōrālī mĕdĭtāntūr proēlĭă trūncō,

hīs ārcūs, hīs tēlă sŭdēs, hīs cāssĭdă crīnīs

īntĕgĭt, Ārcădĭī mōrēm tĕnĕt īllĕ gălērī,

īllĕ Lўcāŏnĭaē rīctū căpŭt āspĕrăt ūrsaē.

Hōs bēllī coētūs iūrātăquĕ pēctŏră Mārtī305

mīlĭtĕ vīcīnaē nūllō iūvērĕ Mўcēnaē;

fūnĕrĕaē tūnc nāmquĕ dăpēs mĕdĭīquĕ rĕcūrsūs

sōlĭs, ĕt hīc ălĭī mīscēbānt proēlĭă frātrēs.

Iāmque Ătălāntaēās īmplērāt nūntĭŭs aūrīs,

īrĕ dŭcēm bēllō tōtāmque īmpēllĕrĕ nātūm310

Ārcădĭām: trĕmŭērĕ grădūs, ēlāpsăquĕ iūxtā

tēlă; fŭgīt sīlvās pērnīcĭŏr ālĭtĕ vēntō

sāxă pĕr ēt plēnīs ōbstāntĭă flūmĭnă rīpīs,

quālĭs ĕrāt, cōrrēptă sĭnūs ēt vērtĭcĕ flāvūm

crīnēm spārsă nŏtō; rāptīs vĕlŭt āspĕră nātīs315

praēdātōrĭs ĕquī sĕquĭtūr vēstīgĭă tīgrīs.

Ūt stĕtĭt ādvērsīsque īmpēgīt pēctŏră frēnīs

†īlle ăd hŭmūm pāllēns†: "Ūnde haēc fŭrĭbūndă cŭpīdŏ,

nātĕ, tĭbī? tĕnĕrōque ūnde īmprŏbă pēctŏrĕ vīrtūs?

Tū bēllīs āptārĕ vĭrōs, tū pōndĕră fērrĕ320

Mārtĭs ĕt ēnsĭfĕrās īntēr pŏtĕs īrĕ cătērvās?

quāmquam ŭtĭnām vīrēs! nūpēr tē pāllĭdă vīdī,

dūm prĕmĭs ōbnīxō vēnābŭlă cōmmĭnŭs āprō,

pōplĭtĕ sūccĭdŭō rĕsŭpīnum āc paēnĕ rŭēntēm,

ēt nī cūrvātō tōrsīssēm spīcŭlă cōrnū,325

nūnc ŭbĭ bēllă tĭbī? Nīl tē mĕă tēlă iŭvābūnt

nēc tĕrĕtēs ārcūs, măcŭlīs nēc dīscŏlŏr ātrīs

hīc, cuī fīdĭs, ĕquūs; māgnīs cōnātĭbŭs īnstās,

vīx Drўădūm thălămīs Ĕrўmānthĭădūmquĕ fŭrōrī

nŷmphārūm mātūrĕ pŭēr. sūnt ōmĭnă vēră:330

mīrābār, cūr tēmplă mĭhī trĕmŭīssĕ Dĭānaē

nūpĕr ĕt īnfĕrĭōr vūltū dĕă vīsă, săcrīsquĕ

ēxŭvĭaē cĕcĭdērĕ thŏlīs; hōc sēgnĭŏr ārcūs

dīffĭcĭlēsquĕ mănūs ēt nūllo īn vūlnĕrĕ cērtaē.

Ēxspēctā, dūm māiŏr hŏnōs, dūm fīrmĭŭs aēvūm,335

dūm rŏsĕīs vĕnĭt ūmbră gĕnīs vūltūsquĕ rĕcēdūnt

ōrĕ mĕī; tūnc bēllă tĭbī fērrūmquĕ, quŏd ārdēs,

īpsă dăbo, ēt nūllō mātrīs rĕvŏcābĕrĕ flētū.

Nūnc rĕfĕr ārmă dŏmūm! Vōs aūtem hūnc īrĕ sĭnētīs,

Ārcădĕs, ō sāxīs nīmīrum ēt rōbŏrĕ nātī!"340

Plūră cŭpīt; fūsī cīrcūm nātūsquĕ dŭcēsquĕ

sōlāntūr mĭnŭūntquĕ mĕtūs, ēt iam hōrrĭdă clāngūnt

sīgnă tŭbaē. Nĕquĭt īllă pĭō dīmīttĕrĕ nātūm

cōmplēxū mūltūmquĕ dŭcī cōmmēndăt Ădrāstō.

Āt pārte ēx ălĭā Cādmī Māvōrtĭă plēbēs,345

maēstă dŭcīs fŭrĭīs nēc mōllī tērrĭtă fāmā,

quāndo hīs vūlgātūm dēscēndĕrĕ vīrĭbŭs Ārgōs,

tārdĭŭs īllă quĭdēm rēgīs caūsaēquĕ pŭdōrĕ,

vērūm bēllă mŏvēt. Nūllī dēstrīngĕrĕ fērrūm

īmpĕtŭs, aūt ŭmĕrōs clĭpĕō claūsīssĕ pătērnō350

dūlcĕ nĕc ālĭpĕdūm iŭgă cōmĕrĕ, quālĭă bēllī

gaūdĭă; dēiēctī trĕpĭdās sĭnĕ mēntĕ, sĭne īrā

prōmīsērĕ mănūs; hīc aēgra īn sōrtĕ părēntēm

ūnănĭmum, hīc dūlcēs prīmaēvaē cōniŭgĭs ānnōs

īngĕmĭt, ēt grĕmĭō mĭsĕrōs āccrēscĕrĕ nātōs.355

Bēllātōr nūllī călŭīt dĕŭs; īpsă vĕtūstō

moēnĭă lāpsă sĭtū māgnaēque Āmphīŏnĭs ārcēs

iām fēssūm sĕnĭō nūdānt lătŭs, ēt fĭdĕ sācrā

aēquātōs caēlō sūrdum ātque īgnōbĭlĕ mūrōs

fīrmăt ŏpūs. Tămĕn ēt Boēōtīs ūrbĭbŭs ūltrīx360

āspīrāt fērrī răbĭēs, nēc rēgĭs ĭnīquī

sūbsĭdĭō, quāntūm sŏcĭā prō gēntĕ mŏvēntūr.

Īllĕ vĕlūt pĕcŏrīs lŭpŭs ēxpūgnātŏr ŏpīmī,

pēctŏră tābēntī sănĭē grăvĭs hīrtăquĕ saētīs

ōră crŭēntātā dēfōrmĭs hĭāntĭă lānā,365

dēcēdīt stābūlĭs hŭc īllūc tūrbĭdă vērsāns

lūmĭnă, sī dūrī cōmpērtā clādĕ sĕquāntūr

pāstōrēs, māgnīquĕ fŭgīt nōn īnscĭŭs aūsī.

Āccŭmŭlāt crēbrōs tūrbātrīx Fāmă păvōrēs:

hīc iām dīspērsōs ērrāre Āsōpĭdĕ rīpā370

Lērnaēōs ĕquĭtēs, hīc tē, bācchātĕ Cĭthaērōn,

īllĕ răpī Teūmēsŏn ăīt nōctīsquĕ pĕr ūmbrās

nūntĭăt ēxcŭbĭīs vĭgĭlēs ārsīssĕ Plătaēās.

Nām Tўrĭōs sūdārĕ lărēs ēt sānguĭnĕ Dīrcēn

īrrĭgŭām fētūsquĕ nŏvōs ĭtĕrūmquĕ lŏcūtām375

Sphīngă pĕtrīs, cuī nōn ēt scīrĕ lĭcēntĭă pāssīm

ēt vīdīssĕ fŭīt? Nŏvŭs hīs sŭpĕr ānxĭă tūrbāt

cōrdă mĕtūs: spārsīs sŭbĭtō cōrrēptă cănīstrīs

sīlvēstrīs rēgīnă chŏrī dēcūrrĭt ĭn aēquūm

vērtĭce ăb Ōgўgĭō trĭfĭdāmque hūc trīstĭs ĕt īllūc380

lūmĭnĕ sānguĭnĕō pīnūm dīsiēctăt ĕt ārdēns

ērēctam āttŏnĭtīs īmplēt clāmōrĭbŭs ūrbēm:

"Ōmnĭpŏtēns Nŷsaēĕ pătēr, cuī gēntĭs ăvītaē

prīdēm lāpsŭs ămōr, tū nūnc hōrrēntĕ sŭb Ārctō

bēllĭcă fērrātō răpĭdūs quătĭs Īsmără thŷrsō385

pāmpĭnĕūmquĕ iŭbēs nĕmŭs īrrēptārĕ Lўcūrgō,

aūt tŭmĭdūm Gāngēn aūt claūstră nŏvīssĭmă rūbraē

Tēthўŏs Ēōāsquĕ dŏmōs flāgrāntĕ trĭūmphō

pērfŭrĭs, aūt Hērmī dē fōntĭbŭs aūrĕŭs ēxīs:

āt tŭă prōgĕnĭēs, pŏsĭtīs gēntīlĭbŭs ārmīs390

quaē tĭbĭ fēstă lĭtānt, bēllūm lăcrĭmāsquĕ mĕtūmquĕ

cōgnātūmquĕ nĕfās, īniūstī mūnĕră rēgnī,

pēndĭmŭs. Aētnaēīs pŏtĭūs mē, Bācchĕ, prŭīnīs

trāns ĕt Ămāzŏnĭīs ŭlŭlātūm Caūcăsŏn ārmīs

sīstĕ fĕrēns, quām mōnstră dŭcūm stīrpēmquĕ prŏfānām395

ēlŏquăr. ēn ūrgēs; ălĭūm tĭbĭ, Bācchĕ, fŭrōrēm

iūrāvī: sĭmĭlīs vĭdĕō cōncūrrĕrĕ taūrōs;

īdem āmbōbŭs hŏnōs ūnūsque ăb ŏrīgĭnĕ sānguīs;

ārdŭă cōllātīs ōbnīxī cōrnŭă mīscēnt

frōntĭbŭs āltērnāquĕ trŭcēs mŏrĭūntŭr ĭn īrā.400

Tū pēiōr, tū cēdĕ, nŏcēns quī sōlŭs ăvītă

grāmĭnă cōmmūnēmquĕ pĕtīs dēfēndĕrĕ mōntēm.

Ā mĭsĕrī mōrūm! Bēllāstīs sānguĭnĕ tāntō,

ēt sāltūm dūx āltĕr hăbēt". Sīc fātă gĕlātīs

vūltĭbŭs ēt Bācchō iām dēmīgrāntĕ quĭēvīt.405

Āt trĕpĭdūs mōnstro ēt vărĭīs tērrōrĭbŭs īmpār

lōngaēvī rēx vātĭs ŏpēm tĕnĕbrāsquĕ săgācēs

Tīrĕsĭaē, quī mōs īncērtă păvēntĭbŭs, aēgēr

cōnsŭlĭt. Īllĕ dĕōs nōn lārgā caēdĕ iŭvēncūm,

nōn ălăcrī pīnna aūt vērūm sălĭēntĭbŭs ēxtīs,410

nēc trĭpŏde īnplĭcĭtō nŭmĕrīsquĕ sĕquēntĭbŭs āstră,

tūrĕă nēc sūprā vŏlĭtānte āltārĭă fūmō

tām pĕnĭtūs, dūraē quām mōrtīs līmĭtĕ mānīs

ēlĭcĭtōs pătŭīssĕ rĕfērt, Lēthaēăquĕ sācră

ēt mērsum Īsmēnī sūbtēr cōnfīnĭă pōntō415

mīscēntīs părăt āntĕ dŭcēm, cīrcūmquĕ bĭdēntūm

vīscĕrĭbūs lăcĕrīs ĕt ŏdōrī sūlpŭrĭs aūrā

grāmĭnĭbūsquĕ nŏvīs ēt lōngō mūrmŭrĕ pūrgāt.

Sīlvă căpāx aēvī vălĭdāque īncūrvă sĕnēctā,

aētērnum īntōnsaē frōntīs, stāt pērvĭă nūllīs420

sōlĭbŭs; haūd īllām brūmaē mĭnŭērĕ, Nŏtūsvĕ

iūs hăbĕt aūt Gĕtĭcā Bŏrĕās īmpāctŭs ăb Ūrsā.

Sūbtĕr ŏpērtă quĭēs, văcŭūsquĕ sĭlēntĭă sērvāt

hōrrŏr ĕt ēxclūsaē pāllēt mălĕ lūcĭs ĭmāgŏ.

Nēc cărĕt ūmbră dĕō: nĕmŏrī Lātōnĭă cūltrīx425

āddĭtŭr; hānc pĭcĕā cēdrōque ēt rōbŏre ĭn ōmnī

ēffīctām sānctīs ōccūltāt sīlvă tĕnēbrīs.

Hūiŭs ĭnāspēctaē lūcō strīdērĕ săgīttaē

nōctūrnīquĕ cănūm gĕmĭtūs, ŭbĭ līmĭnă pātruī

ēffŭgĭt īnquĕ nŏvaē mĕlĭōr rĕdĭt ōră Dĭānaē;430

aūt ŭbĭ fēssă iŭgīs, dūlcīsque āltīssĭmă sōmnōs

lūx mŏvĕt, hīc lātē iăcŭlīs cīrcum ūndĭquĕ fīxīs

ēffūsām phărĕtrā cērvīcem ēxcēptă quĭēscīt.

Ēxtra īmmānĕ pătēns tēllūs Māvōrtĭă cāmpī,

fētŭs ăgēr Cādmō, dūrūs quī vōmĕrĕ prīmō435

pōst cōnsānguĭnĕās ăcĭēs sūlcōsquĕ nŏcēntīs

aūsŭs hŭmūm vērsāre ēt mōllĭă sānguĭnĕ prātă

ērvīt; īngēntīs īnfēlīx tērră tŭmūltūs

lūcĭs ădhūc mĕdĭō sōlāque īn nōctĕ pĕr ūmbrās

ēxspīrāt, nīgrī cūm vāna īn proēlĭă sūrgūnt440

tērrĭgĕnaē; fŭgĭt īncēptō trĕmĭbūndŭs ăb ārvō

āgrĭcŏla īnsānīquĕ dŏmūm rĕdĭērĕ iŭvēncī.

Hīc sĕnĭōr vātēs - Stўgĭīs āccōmmŏdă quīppĕ

tērră săcrīs, vīvōquĕ plăcēnt sŏlă pīnguĭă tābō -

vēllĕrĭs ōbscūrī pĕcŭdēs ārmēntăquĕ sīstī445

ātră mŏnēt, quaēcūmquĕ grĕgūm pūlchērrĭmă cērvīx

dūcĭtŭr; īngĕmŭīt Dīrcē maēstūsquĕ Cĭthaērōn,

ēt nŏvă clāmōsaē stŭpŭērĕ sĭlēntĭă vāllēs.

Tūm fĕră caērŭlĕīs īntēxīt cōrnŭă sērtīs

īpsĕ mănū trāctāns, nōtaēque īn līmĭtĕ sīlvaē450

prīncĭpĭō lārgōs nŏvĭēns tēllūrĕ căvātā

īnclīnāt Bācchī lătĭcēs ēt mūnĕră vērnī

lāctĭs ĕt Āctaēōs īmbrīs suādūmquĕ crŭōrēm

mānĭbŭs; ādgĕrĭtūr, quāntūm bĭbĭt ārĭdă tēllūs.

Trūncă dĕhīnc nĕmŏra ādvōlvūnt, maēstūsquĕ săcērdōs455

trīs Hĕcătaē tŏtĭdēmquĕ sătīs Ăchĕrōntĕ nĕfāstō

vīrgĭnĭbūs iŭbĕt ēssĕ fŏcōs; tĭbĭ, rēctŏr Ăvērnī,

quāmquam īnfōssŭs hŭmō sŭpĕrāt tămĕn āggĕr ĭn aūrās

pīnĕŭs; hūnc iūxtā cŭmŭlō mĭnŏr āră prŏfūndaē

ērĭgĭtūr Cĕrĕrī; frōntēs ātque ōmnĕ cŭprēssūs460

īntēxīt plōrātă lătūs. Iāmque ārdŭă fērrō

sīgnātī căpĭta ēt frūgūm lībāmĭnĕ pūrō

īn vūlnūs cĕcĭdērĕ grĕgēs; tūnc īnnŭbă Māntō

ēxcēptūm pătĕrīs praēlībāt sānguĕn, ĕt ōmnēs

tēr cīrcum āctă pўrās sānctī dē mōrĕ părēntīs465

sēmĭnĕcēs fībrās ĕt ădhūc spīrāntĭă rēddīt

vīscĕră, nēc răpĭdās cūnctātūr frōndĭbŭs ātrīs

sūbiēctārĕ făcēs. Ātque īpsĕ sŏnāntĭă flāmmīs

vīrgūlta ēt trīstēs crĕpŭīsse ūt sēnsĭt ăcērvōs

Tīrĕsĭās - īllī nām plūrĭmŭs ārdŏr ănhēlāt470

āntĕ gĕnās īmplētquĕ căvōs văpŏr īgnĕŭs ōrbēs -,

ēxclāmāt - trĕmŭērĕ rŏgi ēt vōx tērrŭĭt īgnēm -:

"Tārtărĕaē sēdēs ēt fōrmīdābĭlĕ rēgnūm

mōrtĭs ĭnēxplētaē, tūque, ō saēvīssĭmĕ frātrūm,

cuī sērvīrĕ dătī mānēs aētērnăquĕ sōntūm475

sūpplĭcĭa ātque īmī fămŭlātūr rēgĭă mūndī,

sōlvĭtĕ pūlsāntī lŏcă mūta ĕt ĭnānĕ sĕvēraē

Pērsĕphŏnēs vūlgūsquĕ căvā sūb nōctĕ rĕpōstūm

ēlĭcĭte, ēt plēnā rĕdĕāt Stўgă pōrtĭtŏr ālnō.

Fērtĕ sĭmūl grēssūs, nēc sīmplēx mānĭbŭs ēstō480

īn lūcēm rĕmĕārĕ mŏdūs; tū sēpărĕ coētū

Ēlўsĭōs, Pērsēĭ, pĭōs, vīrgāquĕ pŏtēntī

nūbĭlŭs Ārcăs ăgāt; cōntrā pēr crīmĭnă fūnctīs,

quī plŭrĕs Ērēbō plūrēsque ē sānguĭnĕ Cādmī,

ānguĕ tĕr ēxcūsso ēt flāgrāntī praēvĭă tāxō,485

Tīsĭphŏnē, dūx pāndĕ dĭēm, nēc lūcĭs ĕgēntēs

Cērbĕrŭs ōccūrsū căpĭtūm dētōrquĕăt ūmbrās".

Dīxĕrăt, ēt părĭtēr sĕnĭōr Phoēbēăquĕ vīrgŏ

ērēxēre ănĭmōs; īllī fōrmīdĭnĕ nūllā,

quīppe īn cōrdĕ dĕūs, sōlūm tĭmŏr ōbrŭĭt īngēns490

Oēdĭpŏdīŏnĭdēn, vātīsque hōrrēndă cănēntīs

nūnc ŭmĕrōs nūnc īllĕ mănūs ēt vēllĕră prēssāt

ānxĭŭs īncēptīsquĕ vĕlīt dēsīstĕrĕ sācrīs.

Quālīs Gaētūlaē stăbŭlāntem ād cōnfrăgă sīlvaē

vēnātōr lōngō mōtūm clāmōrĕ lĕōnēm495

ēxspēctāt fīrmāns ănĭmum ēt sūdāntĭă nīsū

tēlă prĕmēns; gĕlăt ōră păvōr grēssūsquĕ trĕmīscūnt,

quīs vĕnĭāt quāntūsquĕ, sĕd hōrrĭdă sīgnă frĕmēntīs

āccĭpĭt ēt caēcā mētītūr mūrmŭră cūrā.

Ātque hīc Tīrĕsĭās nōndum ādvēntāntĭbŭs ūmbrīs:500

"vōs tēstōr, dīvaē, quĭbŭs hūnc sătŭrāvĭmŭs īgnēm

laēvăquĕ cōnvūlsaē dĕdĭmūs cārchēsĭă tērraē,

iām nĕquĕō tŏlĕrārĕ mŏrām. Cāssūsnĕ săcērdōs

aūdĭŏr? ān răbĭdō iŭbĕāt sī Thēssălă cāntū

ībĭtĭs ēt Scўthĭcīs quŏtĭēns mĕdĭcātă vĕnēnīs505

Cōlchĭs ăgīt, trĕpĭdō pāllēbūnt Tārtără mōtū:

nōstrī cūră mĭnōr, sī nōn āttōllĕrĕ būstīs

cōrpŏră nēc plēnās āntīquīs ōssĭbŭs ūrnās

ēgĕrĕre ēt mīxtōs caēlīque Ĕrĕbīquĕ sŭb ūnūm

fūnēstārĕ dĕōs lĭbĕt aūt ēxsānguĭă fērrō510

ōră sĕqui ātque aēgrās fūnctōrūm cārpĕrĕ fībrās?

Nē tĕnŭīs ānnōs nūbēmque hānc frōntĭs ŏpācaē

spērnĭtĕ, nē, mŏnĕo; ēt nōbīs saēvīrĕ făcūltās.

Nōvĭmŭs ēt quīdquīd dīcī nōscīquĕ tĭmētīs,

ēt tūrbāre Hĕcătēn, nī tē, Thŷmbraēĕ, vĕrērēr515

ēt trĭplĭcīs mūndī sūmmūm, quēm scīrĕ nĕfāstūm.

Īllūm... Sēd tăcĕō: prŏhĭbēt trānquīllă sĕnēctūs.

Iāmque ĕgŏ vōs..." Ăvĭdē sŭbĭcīt Phoēbēĭă Māntō:

Aūdīrīs, gĕnĭtōr, vūlgūsque ēxsānguĕ prŏpīnquāt.

Pāndĭtŭr Ēlўsĭūm chăŏs, ēt tēllūrĭs ŏpērtaē520

dīssĭlĭt ūmbră căpāx, sīlvaēque ēt nīgră pătēscūnt

flūmĭnă, līvēntīs Ăchĕrōn ēiēctăt hărēnās.

Fūmĭdŭs ātră vădīs Phlĕgĕthōn īncēndĭă vōlvīt,

ēt Stŷx dīscrētīs īntērflŭă mānĭbŭs ōbstāt.

Īpsūm pāllēntēm sŏlĭō cīrcūmquĕ mĭnīstrās525

fūnēstōrum ŏpĕrum Eūmĕnĭdās Stўgĭaēquĕ sĕvērōs

Iūnōnīs thălămōs ēt tōrvă cŭbīlĭă cērnō.

Īn spĕcŭlīs Mōrs ātră sĕdēt dŏmĭnōquĕ sĭlēntīs

ādnŭmĕrāt pŏpŭlōs; māiōr sŭpĕrīmmĭnĕt ōrdŏ.

Ārbĭtĕr hōs dūrā vērsāt Gōrtŷnĭŭs ūrnā530

vēră mĭnīs pōscēns ădĭgītque ēxprōmĕrĕ vītās

ūsquĕ rĕtro ēt tāndēm poēnārūm lūcră fătērī.

Quīd tĭbĭ mōnstra Ĕrĕbī, Scŷllās ĕt ĭnānĕ fŭrēntīs

Cēntaūrōs sŏlĭdōque īntōrta ădămāntĕ Gĭgāntūm

vīncŭla ĕt āngūstām cēntēni Aēgaēŏnĭs ūmbrām?"535

"Īmmo" ăĭt, "ō nōstraē rĕgĭmēn vīrēsquĕ sĕnēctaē,

nē vūlgātă mĭhī. Quĭs ĕnīm rĕmĕābĭlĕ sāxūm

fāllēntēsquĕ lăcūs Tĭtўōnque ălĭmēntă vŏlūcrūm

ēt cālīgāntēm lōngīs Īxīŏnă gŷrīs

nēscĭăt? Īpse ĕtĭām, mĕlĭōr cūm sānguĭs, ŏpērtās540

īnspēxī sēdēs, Hĕcătē dūcēntĕ, prĭūsquām

ōbrŭĭt ōră dĕūs tōtāmque īn pēctŏră lūcēm

dētŭlĭt. Ārgŏlĭcās măgĭs hūc āppēllĕ prĕcāndō

Thēbānāsque ănĭmās; ălĭās āvērtĕrĕ grēssūs

lāctĕ quătēr spārsās maēstōque ēxcēdĕrĕ lūcō,545

nātă, iŭbē; tūm quī vūltūs hăbĭtūsquĕ, quĭs ārdōr

sānguĭnĭs āffūsī, gēns ūtră sŭpērbĭŏr ādsīt,

dīc ăgĕdūm nōstrāmquĕ mŏnē pēr sīngŭlă nōctēm."

Iūssă făcīt cārmēnquĕ sĕrīt, quō dīssĭpăt ūmbrās,

quō rĕcĭēt spārsās; quālīs, sī crīmĭnă dēmās,550

Cōlchĭs ĕt Aēaēō sĭmŭlātrīx lītŏrĕ Cīrcē.

Tūnc hīs sācrĭfĭcūm dīctīs ādfātă părēntēm:

"Prīmūs sānguĭnĕō sūbmīttĭt ĭnērtĭă Cādmūs

ōră lăcū, iūxtāquĕ vĭrūm Cўthĕrēĭă prōlēs

īnsĕquĭtūr, gĕmĭnūsquĕ bĭbīt dē vērtĭcĕ sērpēns.555

Tērrĭgĕnaē cŏmĭtēs īllōs, gēns Mārtĭă, cīngūnt,

quīs aēvī mēnsūră dĭēs, mănŭs ōmnĭs ĭn ārmīs,

ōmnĭs ĕt īn căpŭlō; prŏhĭbēnt ōbstāntquĕ rŭūntquĕ

spīrāntūm răbĭē, nēc trīsti īncūmbĕrĕ fōssaē

cūră, sĕd āltērnūm sĭtĭs ēxhaūrīrĕ crŭōrēm.560

Prōxĭmă nātārūm mănŭs ēst flētīquĕ nĕpōtēs,

hīc ōrbam Aūtŏnŏēn ĕt ănhēlām cērnĭmŭs Īnō

rēspēctāntem ārcūs ĕt ăd ūbĕră dūlcĕ prĕmēntēm

pīgnŭs ĕt ōppŏsĭtīs Sĕmĕlēn ā vēntrĕ lăcērtīs.

Pēnthĕă iām frāctīs gĕnĕtrīx Cādmēĭă thŷrsīs565

iāmquĕ rĕmīssă dĕō pēctūsque ădŏpērtă crŭēntūm

īnsĕquĭtūr plānctū; fŭgĭt īllĕ pĕr āvĭă Lēthēs

ēt Stўgĭōs sŭpĕr ūsquĕ lăcūs, ŭbĭ mītĭŏr īllūm

flēt pătĕr ēt lăcĕrūm cōmpōnīt cōrpŭs Ĕchīōn.

Trīstēm nōscŏ Lўcūm dēxtrāmque īn tērgă rĕflēxūm570

Aēŏlĭdēn, ŭmĕrō iāctāntēm fūnŭs ŏnūstō.

Nēcdum īlle aūt hăbĭtūs aūt vērsaē crīmĭnă fōrmaē

mūtăt Ărīstaēō gĕnĭtūs: frōns āspĕră cōrnū,

tēlă mănū, rĕĭcītquĕ cănēs īn vūlnŭs hĭāntēs.

Ēcce aūtēm māgnā sŭbĭt īnvĭdĭōsă cătērvā575

Tāntălĭs ēt tŭmĭdō pērcēnsēt fūnĕră lūctū,

nīl dēiēctă mălīs; iŭvăt ēffūgīssĕ dĕōrūm

nūmĭna ĕt īnsānaē plūs iām pērmīttĕrĕ līnguaē".

Tālĭă dūm pātrī cănĭt īntĕmĕrātă săcērdōs,

īllĭŭs ēlātīs trĕmĕfācta āssūrgĕrĕ vīttīs580

cānĭtĭēs tĕnŭīsque īmpēllī sānguĭnĕ vūltūs.

Nēc iām fīrmāntī băcŭlō nēc vīrgĭnĕ fīdā

nītĭtŭr, ērēctūsquĕ sŏlō: "Dēsīstĕ cănēndō,

nāta" ăĭt, "ēxtērnaē sătĭs ēst mĭhĭ lūcĭs, ĭnērtēs

dīscēdūnt nĕbŭlae, ēt vūltūm nĭgĕr ēxsĕrĭt āēr.585

Ūmbrīsne ān sŭpĕrō dīmīssŭs Ăpōllĭnĕ cōmplēt

spīrĭtŭs? Ēn vĭdĕō quaēcūmque aūdītă. Sĕd ēccĕ

maērēnt Ārgŏlĭcī dēiēctō lūmĭnĕ mānēs!

Tōrvŭs Ăbās Proētūsquĕ nŏcēns mītīsquĕ Phŏrōneūs

trūncātūsquĕ Pĕlōps ēt saēvō pūlvĕrĕ sōrdēns590

Oēnŏmăūs lārgīs ūmēctānt īmbrĭbŭs ōră.

Aūgŭrŏr hīnc Thēbīs bēllī mĕlĭōră. Quĭd aūtēm

hī grĕgĕ cōndēnsō, quāntum ārma ēt vūlnĕră mōnstrānt,

pūgnācēs ănĭmaē, nōbīs īn sānguĭnĕ mūltō

ōrăquĕ pēctŏrăque ēt fālsō clāmōrĕ lĕvātās595

īntēndūnt sĭnĕ pācĕ mănūs? Rēx, fāllŏr, ăn hī sūnt

quīnquāgīnta īllī? Cērnīs Chthŏnĭūmquĕ Chrŏmīnquĕ

Phēgĕăque ēt nōstrā praēsīgnēm Maēŏnă laūrō.

Nē saēvītĕ, dŭcēs, nĭhĭl hīc mōrtālĭbŭs aūsūm,

crēdĭtĕ, cōnsĭlĭīs: hōs fērrĕă nēvĕrăt ānnōs600

Ātrŏpŏs. ēxīstīs cāsūs: bēlla hōrrĭdă nōbīs,

ātque ĭtĕrūm Tŷdeūs". Dīcīt, vīttāquĕ lĭgātīs

frōndĭbŭs īnstāntēs ăbĭgīt mōnstrātquĕ crŭōrēm.

Stābăt ĭnōps cŏmĭtūm Cōcŷti īn lītŏrĕ maēstō

Lāĭŭs, īmmītī quēm iām dĕŭs ālĕs Ăvērnō605

rēddĭdĕrāt, dīrūmquĕ tŭēns ōblīquă nĕpōtēm

- nōscĭt ĕnīm vūltū - nōn īlle aūt sānguĭnĭs haūstūs,

cētĕră ceū plēbēs, ălĭūmve āccēdĭt ăd īmbrēm,

īmmōrtāle ŏdĭūm spīrāns. Sēd prōlĭcĭt ūltrō

Āŏnĭūs vātēs: "Tўrĭaē dūx īnclўtĕ Thēbēs,610

cūiŭs ăb īntĕrĭtū nōn ūlla Āmphīŏnĭs ārcēs

vīdĭt ămīcă dĭēs, ō iām sătĭs ūltĕ crŭēntūm

ēxĭtĭum ēt mūltūm plācātă mĭnōrĭbŭs ūmbrā,

quō mĭsĕrāndĕ fŭgīs? iăcĕt īlle īn fūnĕrĕ lōngō,

quēm frĕmĭs, ēt iūnctaē sēntīt cōnfīnĭă mōrtīs,615

ōbsĭtŭs ēxhaūstōs paēdōre ēt sānguĭnĕ vūltūs

ēiēctūsquĕ dĭē: sōrs lētō dūrĭŏr ōmnī,

crēdĕ mĭhī! quaēnam īmmĕrĭtūm vītārĕ nĕpōtēm

caūsă tĭbī? Cōnfēr vūltum ēt sătĭārĕ lĭtāntī

sānguĭnĕ vēntūrāsquĕ vĭcēs ēt fūnĕră bēllī620

pāndĕ vĕl īnfēnsūs vēl rēs mĭsĕrātĕ tŭōrūm.

Tūnc ĕgŏ te ōptātā vĕtĭtām trānsmīttĕrĕ Lēthēn

pūppĕ dăbō plăcĭdūmquĕ pĭā tēllūrĕ rĕpōnām

ēt Stўgĭīs māndābŏ dĕīs". Mūlcētŭr hŏnōrīs

mūnĕrĭbūs tīnguītquĕ gĕnās, deīn tālĭă rēddīt:625

"Cūr tĭbĭ vērsāntī mānīs, aēquaēvĕ săcērdōs,

lēctŭs ĕgo aūgŭrĭō tāntīsquĕ pŏtīssĭmŭs ūmbrīs,

quī vēntūră lŏquār? Sătĭs ēst mĕmĭnīssĕ prĭōrūm.

nōstrănĕ praēclārī, pŭdĕāt, cōnsūltă nĕpōtēs

pōscĭtĭs? Īllum, īllūm sācrīs ădhĭbētĕ nĕfāstīs,630

quī laētō fŏdĭt ēnsĕ pătrēm, quī sēmĕt ĭn ōrtūs

vērtĭt ĕt īndīgnaē rĕgĕrīt sŭă pīgnŏră mātrī.

Ēt nūnc īllĕ dĕōs Fŭrĭārūmque ātră fătīgāt

cōncĭlĭa ēt nōstrōs rŏgăt haēc īn proēlĭă mānīs.

Quōdsi ădĕō plăcŭī dēflēnda īn tēmpŏră vātēs,635

dīcam ĕquĭdēm, quō mē Lăchĕsīs, quō tōrvă Mĕgaēră

ūsquĕ sĭnūnt: bēllum, īnnŭmĕrō vĕnĭt ūndĭquĕ bēllūm

āgmĭnĕ, Lērnaēōsquĕ trăhīt fātālĭs ălūmnōs

Grādīvūs stĭmŭlīs; hōs tērraē mōnstră dĕūmquĕ

tēlă mănēnt pūlchrīque ŏbĭtūs ĕt ăb īgnĕ sŭprēmō640

sōntēs lēgĕ mŏraē. Cērta ēst vīctōrĭă Thēbīs,

nē trĕpĭdā, nēc rēgnă fĕrōx gērmānŭs hăbēbīt,

sēd Fŭrĭaē gĕmĭnūmquĕ nĕfās, mĭsĕrōsquĕ pĕr ēnsīs,

ēĭ mĭhī! crŭdĕlīs vīncīt pătĕr". Haēc ŭbĭ fātūs,

lābĭtŭr ēt flēxā dŭbĭōs āmbāgĕ rĕlīnquīt.645

Īntĕrĕā gĕlĭdām Nĕmĕēn ēt cōnscĭă laūdīs

Hērcŭlĕaē dūmētă văgā lĕgĭōnĕ tĕnēbānt

Īnăchĭdaē; iām Sīdŏnĭās āvērtĕrĕ praēdās,

stērnĕrĕ, fērrĕ dŏmōs ārdēnt īnstāntquĕ. Quĭs īrās

flēxĕrĭt, ūndĕ mŏraē, mĕdĭūs quĭs ĕūntĭbŭs ērrōr,650

Phoēbĕ, dŏcē: nōs rāră mănēnt ēxōrdĭă fāmaē.

Mārcĭdŭs ēdŏmĭtō bēllūm rĕfĕrēbăt ăb Haēmō

Lībĕr; ĭbi ārmĭfĕrōs gĕmĭnaē iām sīdĕră brūmaē

ōrgĭă fērrĕ Gĕtās cānūmquĕ vĭrēscĕrĕ dōrsō

Ōthrўn ĕt Īcărĭā Rhŏdŏpēn āssuēvĕrăt ūmbrā,655

ēt iām pāmpĭnĕōs mātērna ād moēnĭă cūrrūs

prōmŏvĕt; ēffrēnaē dēxtrā laēvāquĕ sĕquūntūr

lŷncĕs ĕt ūdă mĕrō lāmbūnt rĕtĭnācŭlă tīgrēs.

Pōst ēxsūltāntēs spŏlĭa ārmēntālĭă pōrtānt

sēmĭnĕcēsquĕ lŭpōs scīssāsquĕ Mĭmāllŏnĕs ūrsās.660

Nēc cŏmĭtātŭs ĭnērs: sūnt īllīc Īră Fŭrōrquĕ

ēt Mĕtŭs ēt Vīrtūs ēt nūmquām sōbrĭŭs Ārdōr

sūccĭdŭīquĕ grădūs ēt cāstră sĭmīllĭmă rēgī.

Īsque ŭbĭ pūlvĕrĕā Nĕmĕēn ēffērvĕrĕ nūbĕ

cōnspĭcĭt ēt sōlēm rădĭīs īgnēscĕrĕ fērrī,665

nēcdūm cōmpŏsĭtās bēlli īn cērtāmĭnă Thēbās,

cōncūssūs vīsīs, quāmquam ōre ēt pēctŏrĕ mārcēt,

aērăquĕ tŷmpănăque ēt bĭfŏrēm rĕtĭcērĕ tŭmūltūm

īmpĕrăt, āttŏnĭtās quī cīrcūm plūrĭmŭs aūrīs,

ātque ĭtă: "Mē glŏbŭs īstĕ mĕāmque ēxscīndĕrĕ gēntēm670

āppărăt; ēx lōngō rĕcălēt fŭrŏr; hōc mĭhĭ saēvūm

Ārgŏs ĕt īndŏmĭtaē bēllūm cĭĕt īră nŏvērcaē.

Ūsque ādeōnĕ părūm cĭnĕrī dătă mātĕr ĭnīquō

nātālēsquĕ rŏgī quaēque īpsĕ mĭcāntĭă sēnsī

fūlgŭră? rēlĭquĭās ĕtĭām fūsaēquĕ sĕpūlcrūm675

paēlĭcĭs ēt rĕsĭdēm fērrō pĕtĭt īmpĭă Thēbēn.

Nēctām fraūdĕ mŏrās; īllum, īllūm tēndĭtĕ cāmpūm,

tēndĭtĕ, iō, cŏmĭtēs." Hŷrcānae ād sīgnă iŭgālēs

īntŭmŭērĕ iŭbās, dīctō prĭŭs āstĭtĭt ārvīs.

Tēmpŭs ĕrāt, mĕdĭī cūm sōlem īn cūlmĭnă mūndī680

tōllĭt ănhēlă dĭēs, ŭbĭ tārdŭs hĭāntĭbŭs ārvīs

stāt văpŏr ātque ōmnēs ādmīttūnt aēthĕră lūcī.

Ūndārūm vŏcăt īllĕ dĕās mĕdĭūsquĕ sĭlēntūm

īncĭpĭt: "Āgrēstēs flŭvĭōrūm nūmĭnă Nŷmphaē

ēt nōstrī pārs māgnă grĕgīs, pērfērtĕ lăbōrēm,685

quēm dămŭs. Ārgŏlĭcōs paūlūm mĭhĭ fōntĭbŭs āmnīs

stāgnăque ĕt ērrāntīs ōbdūcĭtĕ pūlvĕrĕ rīvōs.

Praēcĭpŭām Nĕmĕēn, quā nōstra īn moēnĭă bēllīs

nūnc ĭtĕr, ēx āltō fŭgĭāt lĭquŏr; ādiŭvăt īpsĕ

Phoēbŭs ădhūc sūmmō, cēssēt nī vēstră vŏlūntās,690

līmĭtĕ; vīm coēptīs īndūlgēnt āstră, mĕaēquĕ

aēstĭfĕr Ērĭgŏnēs spūmāt cănĭs. ītĕ vŏlēntēs,

īte ĭn ŏpērtă sŏlī; pōst vōs ĕgŏ gūrgĭtĕ plēnō

ēlĭcĭam, ēt quaē dōnă mĕīs āmplīssĭmă sācrīs,

vēstĕr hăbēbĭt hŏnōs, nōctūrnăquĕ fūrtă lĭcēntūm695

cōrnĭpĕdum ēt cŭpĭdās Faūnōrum ārcēbŏ răpīnās".

Dīxĕrăt; āst īllīs tĕnŭīs pērcūrrĕrĕ vīsūs

ōră sĭtūs, vĭrĭdīsquĕ cŏmīs ēxhōrrŭĭt ūmōr.

Prōtĭnŭs Īnăchĭōs haūrīt sĭtĭs īgnĕă cāmpōs:

dīffūgēre ūndaē, squālēnt fōntēsquĕ lăcūsquĕ,700

ēt căvă fērvēntī dūrēscūnt flūmĭnă līmō.

Aēgră sŏlō măcĭēs, tĕnĕrīque ĭn ŏrīgĭnĕ cūlmī

īnclīnātă sĕgēs, dēcēptūm mārgĭnĕ rīpaē

stāt pĕcŭs, ātque āmnīs quaērūnt ārmēntă nătātūs.

Sīc ŭbĭ sē māgnīs rĕflŭūs sūpprēssĭt ĭn āntrīs705

Nīlŭs ĕt Ēōaē līquēntĭă pābŭlă brūmaē

ōrĕ prĕmīt, fūmānt dēsērtaē gūrgĭtĕ vāllēs

ēt pătrĭs ūndōsī sŏnĭtūs ēxspēctăt hĭūlcă

Aēgŷptōs, dōnēc Phărĭīs ălĭmēntă rŏgātūs

dōnĕt ăgrīs māgnūmque īndūcāt mēssĭbŭs ānnūm.710

Ārēt Lērnă nŏcēns, ārēt Lŷrcīŭs ĕt īngēns

Īnăchŭs ādvōlvēnsquĕ nătāntĭă sāxă Chărādrūs

ēt nūmquam īn rīpīs aūdāx Ĕrăsīnŭs ĕt aēquūs

flūctĭbŭs Āstĕrĭōn, īlle āltă pĕr āvĭă nōtūs

aūdīri ēt lōngē pāstōrūm rūmpĕrĕ sōmnōs.715

Sīc Hўpĕrīōnīs cūm lūx ēffrēnă pĕr ōrbēm

rāptă rŭīt Phăĕthōntĭs ĕquōs, māgnūmquĕ lăbōrēm

dīscōrdēs gĕmŭērĕ pŏlī, dūm pōntŭs ĕt ārvă

stēllārūmquĕ rŭūnt crīnēs, nōn āmnĭbŭs ūndaē,

nōn lūcīs mānsērĕ cŏmaē, sēd mūltŭs ŭbīquĕ720

īgnĭs, ŭbīquĕ făcēs ēt lōngā flūmĭnĭs īnstār

īndĭgĕt Aēgaēōn dēcēptŭs ĭmāgĭnĕ rīpaē.

Ūnă tămēn tăcĭtās sēd iūssū nūmĭnĭs ūndās

haēc quŏquĕ sēcrētā nūtrīt Lāngīă sŭb ūmbrā.

Nōndum īllī rāptūs dĕdĕrāt lăcrĭmābĭlĕ nōmēn725

Ārchĕmŏrūs, nēc fāmă dĕaē; tămĕn āvĭă sērvāt

ēt nĕmŭs ēt flŭvĭūm; mănĕt īngēns glōrĭă nŷmphām,

dūm trīstem Hŷpsĭpўlēn dŭcĭbūs sūdātŭs Ăchaēīs

lūdŭs ĕt ātră săcrūm rĕcŏlīt trĭĕtērĭs Ŏphēltēn.

Ērgŏ nĕc ārdēntīs clĭpĕōs vēctārĕ nĕc ārtōs730

thōrācūm nēxūs - tāntūm sĭtĭs hōrrĭdă tōrrēt -

sūffĭcĭūnt; nōn ōră mŏdo āngūstīsquĕ pĕrūstī

faūcĭbŭs, īntĕrĭōr sēd vīs quătĭt; āspĕră pūlsū

cōrdă, gĕlānt vēnae, ēt sīccīs crŭŏr aēgĕr ădhaērēt

vīscĕrĭbūs; tūnc sōlĕ pŭtrīs, tūnc pūlvĕrĕ tēllūs735

ēxhālāt călĭdām nūbēm. Nōn spūmĕŭs īmbēr

mānăt ĕquūm: sīccīs īllīdūnt ōră lŭpātīs,

ōră cătēnātās prŏcŭl ēxsērtāntĭă līnguās;

nēc lēgēm dŏmĭnōsvĕ pătī, sēd pērfŭrĭt ārvīs

flāmmātūm pĕcŭs. hūc īllūc īmpēllĭt Ădrāstūs740

ēxplōrātōrēs, sī stāgnă Lĭcŷmnĭă rēstēnt,

sī quīs Āmўmŏnēs sŭpĕrēt lĭquŏr: ōmnĭă caēcīs

īgnĭbŭs haūstă sĕdēnt, nēc spēs ūmēntĭs Ŏlŷmpī,

ceū flāvām Lĭbўēn dēsērtăquĕ pūlvĕrĭs Āfrī

cōllūstrēnt nūllāque ūmbrātām nūbĕ Sўēnēn.745

Tāndem īntēr sīlvās - sīc Eūhĭŭs īpsĕ părārāt -

ērrāntēs sŭbĭtām pūlchro īn maērōrĕ tŭēntūr

Hŷpsĭpўlēn; īllī quāmvīs ĕt ăb ūbĕre Ŏphēltēs

nōn sŭŭs, Īnăchĭī prōlēs īnfaūstă Lўcūrgī,

dēpēndēt - nēglēctă cŏmām nēc dīvĕs ămīctū -,750

rēgālēs tămĕn ōrĕ nŏtaē, nēc mērsŭs ăcērbīs

ēxstăt hŏnōs. Tūnc haēc ădĕō stŭpĕfāctŭs Ădrāstūs:

"Dīvă pŏtēns nĕmŏrūm - nām tē vūltūsquĕ pŭdōrquĕ

mōrtālī dē stīrpĕ nĕgānt -, quaē laētă sŭb īstō

īgnĕ pŏlī nōn quaērĭs ăquās, sūccūrrĕ prŏpīnquīs755

gēntĭbŭs; Ārquĭtĕnēns seū tē Lātōnĭă cāstō

dē grĕgĕ trānsmīsīt thălămīs, seū lāpsŭs ăb āstrīs

nōn hŭmĭlīs fēcūndăt ămōr - nĕque ĕnim īpsĕ dĕōrūm

ārbĭtĕr Ārgŏlĭdūm thălămīs nŏvŭs -, āspĭcĕ maēstă

āgmĭnă. nōs fērrō mĕrĭtās ēxscīndĕrĕ Thēbās760

mēns tŭlĭt, īmbēllī sēd nūnc sĭtĭs āspĕră fātō

sūbmīttītque ănĭmōs ĕt ĭnērtĭă rōbŏră cārpīt.

Dā fēssīs īn rēbŭs ŏpēm, seū tūrbĭdŭs āmnīs,

seū tĭbĭ foēdă pălūs; nĭhĭl hāc īn sōrtĕ pŭdēndūm,

nīl hŭmĭle ēst; tū nūnc ūndīs -Plŭvĭōquĕ rŏgārīs765

prō Iŏvĕ -, tū rĕfŭgās vīrēs ēt pēctŏră bēllīs

ēxănĭmātă rĕplē: sīc hōc tĭbĭ sīdĕrĕ dēxtrō

crēscăt ŏnūs. tāntūm rĕdŭcēs dēt flēctĕrĕ grēssūs

Iūppĭtĕr, ō quāntā bēllī dōnābĕrĕ praēdā!

Dīrcaēōs tĭbĭ, dīvă, grĕgēs nŭmĕrūmquĕ rĕpēndām770

sānguĭnĭs, ēt māgna hīc lūcūs sīgnābĭtŭr ārā."

Dīxĭt, ĕt ōrāntīs mĕdĭa īntĕr ănhēlĭtŭs ārdēns

vērbă răpīt, cūrsūque ănĭmaē lăbăt ārĭdă līnguă;

īdem ōmnēs pāllōrquĕ vĭrōs flātūsquĕ sŏlūtī

ōrĭs hăbēt. Rēddīt dēmīssō Lēmnĭă vūltū:775

"Dīvă quĭdēm vōbīs, ētsī caēlēstĭs ŏrīgōst,

ūnde ĕgŏ? mōrtālēs ŭtĭnam haūt trānsgrēssă fŭīssēm

lūctĭbŭs! Āltrīcēm māndātī cērnĭtĭs ōrbām

pīgnŏrĭs; āt nōstrīs ān quīs sĭnŭs ūbĕrăque ūllă,

scīt dĕŭs, ēt nōbīs rēgnūm tămĕn ēt pătĕr īngēns.780

Sēd quĭd ĕgo haēc, fēssōsque ōptātīs dēmŏrŏr ūndīs?

mēcum ăgĕ nūnc, sī fōrtĕ vădō Lāngīă pĕrēnnēs

sērvăt ăquās; sŏlĕt ēt răbĭdī sūb līmĭtĕ Cāncrī

sēmpĕr, ĕt Īcărĭī quāmvīs iŭbă fūlgŭrĕt āstrī,

īrĕ tămēn". Sĭmŭl haērēntēm, nē tārdă Pĕlāsgīs785

dūx fŏrĕt, ā! mĭsĕrūm vīcīnō caēspĭte ălūmnūm

sīc Pārcaē vŏlŭērĕ - lŏcāt pōnīquĕ nĕgāntīs

flōrĭbŭs ādgēstīs ĕt ămīcō mūrmŭrĕ dūlcēs

sōlātūr lăcrĭmās: quālīs Bĕrĕcŷntĭă mātēr,

dūm pārvūm cīrcā iŭbĕt ēxsūltārĕ Tŏnāntēm790

Cūrētās trĕpĭdōs; īllī cērtāntĭă plaūdūnt

ōrgĭă, sēd māgnīs rĕsŏnāt vāgītĭbŭs Īdē.

Āt pŭĕr īn grĕmĭō vērnaē tēllūrĭs ĕt āltō

grāmĭnĕ nūnc făcĭlēs stērnīt prōcūrsĭbŭs hērbās

īn vūltūm nītēns, cārām mŏdŏ lāctĭs ĕgēnō795

nūtrīcēm clāngōrĕ cĭēns ĭtĕrūmquĕ rĕnīdēns

ēt tĕnĕrīs mĕdĭtāns vērba īllūctāntĭă lābrīs

mīrātūr nĕmŏrūm strĕpĭtūs aūt ōbvĭă cārpīt

aūt pătŭlō trăhĭt ōrĕ dĭēm nĕmŏrīquĕ mălōrūm

īnscĭŭs ēt vītaē mūltūm sēcūrŭs ĭnērrāt.800

Sīc tĕnĕr Ōdrўsĭā Māvōrs nĭvĕ, sīc pŭĕr ālēs

vērtĭcĕ Maēnălĭō, tālīs pēr lītŏră rēptāns

īmprŏbŭs Ōrtўgĭaē lătŭs īnclīnābăt Ăpōllŏ.

Īllī pēr dūmōs ĕt ŏpācă vĭrēntĭbŭs ūmbrīs

dēvĭă; pārs cīngūnt, pārs ārtā plēbĕ sĕquūntūr805

praēcĕlĕrāntquĕ dŭcēm. mĕdĭūm sŭbĭt īllă pĕr āgmēn

nōn hŭmĭlī fēstīnă mŏdō; iāmque āmnĕ prŏpīnquō

raūcă sŏnāt vāllīs, sāxōsūmque īmpŭlĭt aūrēs

mūrmŭr: ĭbi ēxsūltāns cōnclāmăt ăb āgmĭnĕ prīmūs,

sīcŭt ĕrāt lĕvĭbūs tōllēns vēxīllă mănīplīs810

Ārgŭs: "ăquaē!" lōngūsquĕ vĭrūm sŭpĕr ōră cŭcūrrīt

clāmŏr: "ăquaē!" sīc Āmbrăcĭī pēr lītŏră pōntī

naūtĭcŭs īn rēmīs iŭvĕnūm mōnstrāntĕ măgīstrō

fīt sŏnŭs īnquĕ vĭcēm cōntrā pērcūssă rĕclāmāt

tērră, sălūtātūs cūm Leūcădă pāndĭt Ăpōllŏ.815

Īncŭbŭērĕ vădīs pāssīm dīscrīmĭnĕ nūllō

tūrbă sĭmūl prīmīquĕ, nĕquīt sēcērnĕrĕ mīxtōs

aēquă sĭtīs, frēnātă sŭīs īn cūrrĭbŭs īntrānt

ārmēnta, ēt plēnī dŏmĭnīs ārmīsquĕ fĕrūntūr

quādrĭpĕdēs; hōs tūrbŏ răpāx, hōs lūbrĭcă fāllūnt820

sāxă, nĕc īmplĭcĭtōs flŭvĭō rĕvĕrēntĭă rēgēs

prōtĕrĕre aūt mērsīssĕ vădō clāmāntĭs ămīcī

ōră. frĕmūnt ūndaē, lōngūsque ā fōntĭbŭs āmnīs

dīrĭpĭtūr, mŏdŏ lēnĕ vĭrēns ēt gūrgĭtĕ pūrō

pērspĭcŭūs nūnc sōrdĕt ăquīs ēgēstŭs ăb īmīs825

ālvĕŭs; īndĕ tŏrī rīpārum ēt prōrŭtă tūrbānt

grāmĭnă; iām crāssūs caēnōque ēt pūlvĕrĕ sōrdēns,

quāmquam ēxplētă sĭtīs, bĭbĭtūr tămĕn. Āgmĭnă bēllō

dēcērtārĕ pŭtēs iūstūmque īn gūrgĭtĕ Mārtēm

pērfŭrĕre aūt cāptām tōllī vīctōrĭbŭs ūrbēm.830

Ātque ălĭquīs rēgūm mĕdĭō cīrcūmflŭŭs āmnī:

"Sīlvārūm, Nĕmĕā, lōngē rēgīnă vĭrēntūm,

lēctă Iŏvī sēdēs, quām tū nōn Hērcŭlĭs āctīs

dūră măgīs, răbĭdī cūm cōllă cŏmāntĭă mōnstrī

frāngĕrĕt ēt tŭmĭdōs ănĭmam āngūstārĕt ĭn ārtūs!835

Hāc saēvīssĕ tĕnūs pŏpŭlōrum īn coēptă tŭōrūm

sūffĭcĭāt; tūque ō cūnctīs īnsuētĕ dŏmārī

sōlĭbŭs, aētērnaē lārgītōr cōrnĭgĕr ūndaē

laētŭs ĕās, quācūmquĕ dŏmō gĕlĭda ōră rĕsōlvīs

īmmōrtālĕ tŭmēns; nĕque ĕnīm tĭbĭ cānă rĕpōstās840

brūmă nĭvēs rāptāsque ălĭō dē fōntĕ rĕfūndīt

ārcŭs ăquās grăvĭdīve īndūlgēnt nūbĭlă Cōrī,

sēd tŭŭs ēt nūllī rŭĭs ēxpūgnābĭlĭs āstrō.

Tē nĕc Ăpōllĭnĕūs Lādōn nēc Xānthŭs ŭtērquĕ

Spērchēōsquĕ mĭnāx Cēntaūrēūsquĕ Lўcōrmās845

praēstĭtĕrīnt; tū pācĕ mĭhī, tū nūbĕ sŭb īpsā

ārmōrūm fēstāsquĕ sŭpēr cĕlĕbrābĕrĕ mēnsās

ā Iŏvĕ prīmŭs hŏnōs. bēllīs mŏdŏ laētŭs ŏvāntēs

āccĭpĭās fēssīsquĕ lĭbēns ĭtĕrum hōspĭtă pāndās

flūmĭnă dēfēnsāsquĕ vĕlīs āgnōscĕrĕ tūrmās."850

Tertius horrentem Zephyris laxaverat annum

Phoebus et angusto cogebat limite vernum

longius ire diem, cum fracta impulsaque fatis

consilia et tandem miseris data copia belli.

5Prima manu rutilam de vertice Larisaeo

ostendit Bellona facem dextraque trabalem

hastam intorsit agens, liquido quae stridula caelo

fugit et Aoniae celso stetit aggere Dirces.

Mox et castra subit ferroque auroque coruscis

10mixta viris turmale fremit; dat euntibus ensis,

plaudit equos, vocat ad portas; hortamina fortes

praeveniunt, timidisque etiam brevis addita virtus.

Dicta dies aderat. Cadit ingens rite Tonanti

Gradivoque pecus, nullisque secundus in extis

15pallet et armatis simulat sperare sacerdos.

Iamque suos circum pueri nuptaeque patresque

funduntur mixti summisque a postibus obstant.

Nec modus est lacrimis: rorant clipeique iubaeque

triste salutantum, et cunctis dependet ab armis

20suspiranda domus; galeis iuvat oscula clausis

inserere amplexuque truces deducere conos.

Illi, quis ferrum modo, quis mors ipsa placebat,

dant gemitus fractaeque labant singultibus irae.

Sic ubi forte viris longum super aequor ituris,

25cum iam ad vela noti et scisso redit ancora fundo,

haeret amica manus: certant innectere collo

bracchia, manantisque oculos hinc oscula turbant,

hinc magni caligo maris, tandemque relicti

stant in rupe tamen; fugientia carbasa visu

30dulce sequi, patriosque dolent crebrescere ventos.

Stant tamen, et nota puppim de rupe salutant.

Nunc mihi, Fama prior mundique arcana Vetustas,

cui meminisse ducum vitasque extendere curae,

pande viros, tuque o nemoris regina sonori,

35Calliope, quas ille manus, quae moverit arma

Gradivus, quantas populis solaverit urbes,

sublata molire lyra: neque enim altior ulli

mens hausto de fonte venit. Rex tristis et aeger

pondere curarum propiorque abeuntibus annis

40inter adhortantis vix sponte incedit Adrastus,

contentus ferro cingi latus; arma manipli

pone ferunt, volucris portis auriga sub ipsis

comit equos, et iam inde iugo luctatur Arion.

Huic armat Larisa viros, huic celsa Prosymna,

45aptior armentis Midea pecorosaque Phlius,

quaeque pavet longa spumantem valle Charadron

Neris, et ingenti turritae mole Cleonae

et Lacedaemonium Thyrea lectura cruorem.

iunguntur memores transmissi ab origine regis,

50qui Drepani scopulos et oliviferae Sicyonis

culta serunt, quos pigra vado Langia tacenti

lambit et anfractu riparum incurvus Elisson.

Saevus honos fluvio: Stygias lustrare severis

Eumenidas perhibetur aquis; huc mergere suetae

55ora et anhelantis poto Phlegethonte cerastas

seu Thracum vertere domos, seu tecta Mycenes

impia Cadmeumve larem; fugit ipse natantis

amnis et innumeris livescunt stagna venenis.

It comes Inoas Ephyre solata querelas

60Cenchreaeque manus, vatum qua conscius amnis

Gorgoneo percussus equo, quaque obiacet alto

Isthmos et a terris maria inclinata repellit.

Haec manus Adrastum numero ter mille secuti

exsultant; pars gaesa manu, pars robora flammis

65indurata diu - non unus namque maniplis

mos neque sanguis - habent, teretis pars vertere fundae

adsueti vacuoque diem praecingere gyro.

Ipse annis sceptrisque subit venerabilis aeque:

ut possessa diu taurus meat arduus inter

70pascua iam laxa cervice et inanibus armis,

dux tamen: haud illum bello attemptare iuvencis

sunt animi; nam trunca vident de vulnere multo

cornua et ingentis plagarum in pectore nodos.

Proxima longaevo profert Dircaeus Adrasto

75signa gener, cui bella favent, cui commodat iras

cuncta cohors: huic et patria de sede volentes

advenere viri, seu quos movet exul et haesit

tristibus aucta fides, seu quis mutare potentis

praecipuum, multi, melior quos causa querenti

80conciliat; dederat nec non socer ipse regendas

Aegion Arenenque, et quas Theseia Troezen

addit opes, ne rara movens inglorius iret

agmina, neu raptos patriae sentiret honores.

Idem habitus, eadem arma viro, quae debitus hospes

85hiberna sub nocte tulit: Teumesius implet

terga leo et gemino lucent hastilia ferro,

aspera vulnifico subter latus ense riget Sphinx.

Iam regnum matrisque sinus fidasque sorores

spe votisque tenet, tamen et de turre suprema

90attonitam totoque exstantem corpore longe

respicit Argian; haec mentem oculosque reducit

coniugis et dulcis avertit pectore Thebas.

Ecce inter medios patriae ciet agmina gentis

fulmineus Tydeus, iam laetus et integer artus,

95ut primae strepuere tubae: ceu lubricus alta

anguis humo verni blanda ad spiramina solis

erigitur liber senio et squalentibus annis

exutus laetisque minax interviret herbis:

a miser, agrestum si quis per gramen hianti

100obvius et primo fraudaverit ora veneno!

huic quoque praestantes Aetolis urbibus adfert

belli fama viros: sensit scopulosa Pylene

fletaque cognatis avibus Meleagria Pleuron

et praeceps Calydon, et quae Iove provocat Iden

105Olenos, Ioniis et fluctibus hospita portu

Chalcis et Herculea turpatus gymnade vultus

amnis; adhuc imis vix truncam attollere frontem

ausus aquis glaucoque caput submersus in antro

maeret, anhelantes aegrescunt pulvere ripae.

110Omnibus aeratae propugnant pectora crates,

pilaque saeva manu, patrius stat casside Mavors.

Undique magnanimum pubes delecta coronant

Oeniden, hilarem bello notisque decorum

vulneribus; non ille minis Polynicis et ira

115inferior, dubiumque adeo, cui bella gerantur.

Maior at inde novis it Doricus ordo sub armis,

qui ripas, Lyrcie, tuas, tua litora multo

vomere suspendunt, fluviorum ductor Achivum,

Inache - Persea neque enim violentior exit

120amnis humo, cum Taurum aut Pliadas hausit aquosas

spumeus et genero tumuit Iove -, quos celer ambit

Asterion Dryopumque trahens Erasinus aristas,

et qui rura domant Epidauria - dexter Iaccho

collis at Henneae Cereri negat -; avia Dyme

125mittit opem densasque Pylos Neleia turmas;

nondum nota Pylos iuvenisque aetate secunda

Nestor, et ire tamen peritura in castra negavit.

Hos agitat pulchraeque docet virtutis amorem

arduus Hippomedon; capiti tremit aerea cassis

130†ter niveum scandente iuba†, latus omne sub armis

ferrea suta terunt, umeros ac pectora late

flammeus orbis habet, perfectaque vivit in auro

nox Danai: sontes Furiarum lampade nigra

quinquaginta ardent thalami; pater ipse cruentis

135in foribus laudatque nefas atque inspicit ensis.

Illum Palladia sonipes Nemeaeus ab arce

devehit arma pavens umbraque immane volanti

implet agros longoque attollit pulvere campum.

Non aliter silvas umeris et utroque refringens

140pectore montano duplex Hylaeus ab antro

praecipitat - pavet Ossa - vias, pecudesque feraeque

procubuere metu; non ipsis fratribus horror

afuit, ingenti donec Peneia saltu

stagna subit magnumque obiectus detinet amnem.

145Quis numerum ferri gentisque et robora dictu

aequarit mortale sonans? Suus excit in arma

antiquam Tiryntha deus; non fortibus illa

infecunda viris famaque immanis alumni

degenerat, sed lapsa situ fortuna, neque addunt

150robur opes; rarus vacuis habitator in arvis

monstrat Cyclopum ductas sudoribus arces.

Dat tamen haec iuvenum tercentum pectora, vulgus

innumerum bello, quibus haud ammenta nec enses

triste micant: flavae capiti tergoque leonum

155exuviae gentilis honos, et pineus armat

stipes, inexhaustis artantur tela pharetris.

Herculeum paeana canunt, vastataque monstris

omnia; frondosa longum deus audit ab Oeta.

Dat Nemea comites, et quas in proelia viris

160sacra Cleonaei cogunt vineta Molorchi.

Gloria nota casae, foribus simulata salignis

hospitis arma dei, parvoque ostenditur arvo,

robur ubi et laxos qua reclinaverit arcus

ilice, qua cubiti sedeant vestigia terra.

165At pedes et toto despectans vertice bellum

quattuor indomitis Capaneus erepta iuvencis

terga superque rigens iniectu molis aenae

versat onus; squalet triplici ramosa corona

Hydra recens obitu: pars anguibus aspera vivis

170argento caelata micat, pars arte reperta

conditur et fulvo moriens ignescit in auro;

circum amnis torpens et ferro caerula Lerna.

At laterum tractus spatiosaque pectora servat

nexilis innumero Chalybum subtemine thorax,

175horrendum, non matris, opus; galeaeque corusca

prominet arce gigans; atque uni missilis illi

cuspide praefixa stat frondibus orba cupressus.

Huic parere dati, quos fertilis Amphigenia

planaque Messene montosaque nutrit Ithome,

180quos Thryon et summis ingestum montibus Aepy,

quos Helos et Pteleon, Getico quos flebile vati

Dorion; hic fretus doctas anteire canendo

Aonidas mutos Thamyris damnatus in annos

ore simul citharaque - quis obvia numina temnat? -

185conticuit praeceps, qui non certamina Phoebi

nosset et illustres Satyro pendente Celaenas.

Iamque et fatidici mens expugnata fatiscit

auguris; ille quidem casus et dira videbat

signa, sed ipsa manu cunctanti iniecerat arma

190Atropos obrueratque deum, nec coniugis absunt

insidiae, vetitoque domus iam fulgurat auro.

Hoc aurum vati fata exitiale monebant

Argolico; scit et ipsa - nefas! -, sed perfida coniunx

dona viro mutare velit, spoliisque potentis

195imminet Argiae raptoque excellere cultu.

illa libens -nam regum animos et pondera belli

hac nutare videt, pariter si providus heros

militet- ipsa sacros gremio Polynicis amati

exuerat cultus haut maesta atque insuper addit:

200"Non haec apta mihi nitidis ornatibus" inquit,

"tempora, nec miserae placeant insignia formae

te sine: sat dubium coetu solante timorem

fallere et incultos aris adverrere crinis.

Scilicet - infandum! -, cum tu claudare minanti

205casside ferratusque sones, ego divitis aurum

Harmoniae dotale geram? dabit aptior isto

fors decus, Argolicasque habitu praestabo maritas,

cum regis coniunx, cum te mihi sospite templa

votivis implenda choris; nunc induat illa,

210quae petit et bellante potest gaudere marito".

Sic Eriphylaeos aurum fatale penatis

irrupit scelerumque ingentia semina movit,

et grave Tisiphone risit gavisa futuris.

Taenariis hic celsus equis, quam dispare coetu

215Cyllarus ignaro generarat Castore prolem,

quassat humum; vatem cultu Parnasia monstrant

vellera: frondenti crinitur cassis oliva

albaque puniceas interplicat infula cristas.

Arma simul pressasque iugo moderatur habenas.

220Hinc atque inde morae iaculis, et ferrea curru

silva tremit; procul ipse gravi metuendus in hasta

eminet et clipeo victum Pythona coruscat.

Huius Apollineae currum comitantur Amyclae,

quos Helos et dubiis Malea vitata carinis

225plaudentique habiles Caryae resonare Dianae,

quos Pharis volucrumque parens Cythereia Messe,

Taygetique phalanx et oloriferi | Eurotae

dura manus. Deus ipse viros in pulvere crudo

Arcas alit nudaeque modos virtutis et iras

230ingenerat; vigor inde animis et mortis honorae

dulce sacrum. Gaudent natorum fata parentes

hortanturque mori, deflent iamque omnis ephebum

turba, coronato contenta est funere mater.

Frena tenent duplexque inserto missile nodo,

235exserti ingentis umeros, chlamys horrida pendet,

et cono Ledaeus apex. Non hi tibi solum,

Amphiaraë, merent: auget resupina maniplos

Elis, depressae populus subit incola Pisae,

qui te, flave, natant, terris Alphee Sicanis

240advena tam longo non umquam infecte profundo.

Curribus innumeris late putria arva lacessunt

et bellis armenta domant: ea gloria genti

infando de more et fractis durat ab usque

axibus Oenomai; strident spumantia morsu

245vincula, et effossas niveus rigat imber harenas.

Tu quoque Parrhasias ignara matre catervas

- a rudis annorum, tantum nova gloria suadet! -,

Parthenopaee, rapis; saltus tunc forte remotos

torva parens - neque enim haec iuveni foret ire potestas -

250pacabat cornu gelidique aversa Lycaei.

Pulchrior haud ulli triste ad discrimen ituro

vultus et egregiae tanta indulgentia formae;

nec desunt animi, veniat modo fortior aetas.

Quas non ille duces nemorum fluviisque dicata

255numina, quas magno non abstulit igne Napaeas?

Ipsam, Maenalia puerum cum vidit in umbra,

Dianam, tenero signantem gramina passu,

ignovisse ferunt comiti, Dictaeaque tela

ipsam et Amyclaeas umeris aptasse pharetras.

260Prosilit audaci Martis percussus amore,

arma, tubas audire calens et pulvere belli

flaventem sordere comam captoque referri

hostis equo: taedet nemorum, titulumque nocentem

sanguinis humani pudor est nescire sagittas.

265Igneus ante omnis auro micat, igneus ostro,

undantemque sinum nodis irrugat Hiberis,

imbelli parma pictus Calydonia matris

proelia; trux laeva sonat arcus, et aspera plumis

terga Cydonea corytos harundine pulsat

270electro pallens et iaspide clarus Eoa.

Cornipedem trepidos suetum praevertere cervos,

velatum geminae deiectu lyncis et arma

mirantem gravioris eri, sublimis agebat,

dulce rubens viridique genas spectabilis aevo.

275Arcades huic veteres astris lunaque priores

agmina fida datis, nemorum quos stirpe rigenti

fama satos, cum prima pedum vestigia tellus

admirata tulit; nondum arva domusque nec urbes

conubiisve modus; quercus laurique ferebant

280cruda puerperia, ac populos umbrosa creavit

fraxinus, et feta viridis puer excidit orno.

Hi lucis stupuisse vices noctisque feruntur

nubila et occiduum longe Titana secuti

desperasse diem. Rarescunt alta colonis

285Maenala, Parthenium fugitur nemus, agmina bello

Rhipeque et Stratie ventosaque donat Enispe.

Non Tegea, non ipsa deo vacat alite felix

Cyllene templumque Aleae nemorale Minervae

et rapidus Clitor et qui tibi, Pythie, Ladon

290paene socer, candensque iugis Lampia nivosis

et Pheneos nigro Styga mittere credita Diti.

Venit et Idaeis ululatibus aemulus Azan

Parrhasiique duces, et quae risistis, Amores,

grata pharetrato Nonacria rura Tonanti,

295dives et Orchomenos pecorum et Cynosura ferarum.

Aegytios idem ardor agros Psophidaque celsam

vastat et Herculeo vulgatos robore montis

monstriferumque Erymanthon et aerisonum Stymphalon.

Arcades hi, gens una viris, sed dissona cultu

300scinditur: hi Paphias myrtos a stirpe recurvant

et pastorali meditantur proelia trunco,

his arcus, his tela sudes, his cassida crinis

integit, Arcadii morem tenet ille galeri,

ille Lycaoniae rictu caput asperat ursae.

305Hos belli coetus iurataque pectora Marti

milite vicinae nullo iuvere Mycenae;

funereae tunc namque dapes mediique recursus

solis, et hic alii miscebant proelia fratres.

Iamque Atalantaeas implerat nuntius auris,

310ire ducem bello totamque impellere natum

Arcadiam: tremuere gradus, elapsaque iuxta

tela; fugit silvas pernicior alite vento

saxa per et plenis obstantia flumina ripis,

qualis erat, correpta sinus et vertice flavum

315crinem sparsa noto; raptis velut aspera natis

praedatoris equi sequitur vestigia tigris.

Ut stetit adversisque impegit pectora frenis

†ille ad humum pallens†: "Unde haec furibunda cupido,

nate, tibi? teneroque unde improba pectore virtus?

320Tu bellis aptare viros, tu pondera ferre

Martis et ensiferas inter potes ire catervas?

quamquam utinam vires! nuper te pallida vidi,

dum premis obnixo venabula comminus apro,

poplite succiduo resupinum ac paene ruentem,

325et ni curvato torsissem spicula cornu,

nunc ubi bella tibi? Nil te mea tela iuvabunt

nec teretes arcus, maculis nec discolor atris

hic, cui fidis, equus; magnis conatibus instas,

vix Dryadum thalamis Erymanthiadumque furori

330nympharum mature puer. sunt omina vera:

mirabar, cur templa mihi tremuisse Dianae

nuper et inferior vultu dea visa, sacrisque

exuviae cecidere tholis; hoc segnior arcus

difficilesque manus et nullo in vulnere certae.

335Exspecta, dum maior honos, dum firmius aevum,

dum roseis venit umbra genis vultusque recedunt

ore mei; tunc bella tibi ferrumque, quod ardes,

ipsa dabo, et nullo matris revocabere fletu.

Nunc refer arma domum! Vos autem hunc ire sinetis,

340Arcades, o saxis nimirum et robore nati!"

Plura cupit; fusi circum natusque ducesque

solantur minuuntque metus, et iam horrida clangunt

signa tubae. Nequit illa pio dimittere natum

complexu multumque duci commendat Adrasto.

345At parte ex alia Cadmi Mavortia plebes,

maesta ducis furiis nec molli territa fama,

quando his vulgatum descendere viribus Argos,

tardius illa quidem regis causaeque pudore,

verum bella movet. Nulli destringere ferrum

350impetus, aut umeros clipeo clausisse paterno

dulce nec alipedum iuga comere, qualia belli

gaudia; deiecti trepidas sine mente, sine ira

promisere manus; hic aegra in sorte parentem

unanimum, hic dulces primaevae coniugis annos

355ingemit, et gremio miseros accrescere natos.

Bellator nulli calvit deus; ipsa vetusto

moenia lapsa situ magnaeque Amphionis arces

iam fessum senio nudant latus, et fide sacra

aequatos caelo surdum atque ignobile muros

360firmat opus. Tamen et Boeotis urbibus ultrix

aspirat ferri rabies, nec regis iniqui

subsidio, quantum socia pro gente moventur.

Ille velut pecoris lupus expugnator opimi,

pectora tabenti sanie gravis hirtaque saetis

365ora cruentata deformis hiantia lana,

decedit stabulis huc illuc turbida versans

lumina, si duri comperta clade sequantur

pastores, magnique fugit non inscius ausi.

Accumulat crebros turbatrix Fama pavores:

370hic iam dispersos errare Asopide ripa

Lernaeos equites, hic te, bacchate Cithaeron,

ille rapi Teumeson ait noctisque per umbras

nuntiat excubiis vigiles arsisse Plataeas.

Nam Tyrios sudare lares et sanguine Dircen

375irriguam fetusque novos iterumque locutam

Sphinga petris, cui non et scire licentia passim

et vidisse fuit? Novus his super anxia turbat

corda metus: sparsis subito correpta canistris

silvestris regina chori decurrit in aequum

380vertice ab Ogygio trifidamque huc tristis et illuc

lumine sanguineo pinum disiectat et ardens

erectam attonitis implet clamoribus urbem:

"Omnipotens Nysaee pater, cui gentis avitae

pridem lapsus amor, tu nunc horrente sub Arcto

385bellica ferrato rapidus quatis Ismara thyrso

pampineumque iubes nemus irreptare Lycurgo,

aut tumidum Gangen aut claustra novissima rubrae

Tethyos Eoasque domos flagrante triumpho

perfuris, aut Hermi de fontibus aureus exis:

390at tua progenies, positis gentilibus armis

quae tibi festa litant, bellum lacrimasque metumque

cognatumque nefas, iniusti munera regni,

pendimus. Aetnaeis potius me, Bacche, pruinis

trans et Amazoniis ululatum Caucason armis

395siste ferens, quam monstra ducum stirpemque profanam

eloquar. en urges; alium tibi, Bacche, furorem

iuravi: similis video concurrere tauros;

idem ambobus honos unusque ab origine sanguis;

ardua collatis obnixi cornua miscent

400frontibus alternaque truces moriuntur in ira.

Tu peior, tu cede, nocens qui solus avita

gramina communemque petis defendere montem.

A miseri morum! Bellastis sanguine tanto,

et saltum dux alter habet". Sic fata gelatis

405vultibus et Baccho iam demigrante quievit.

At trepidus monstro et variis terroribus impar

longaevi rex vatis opem tenebrasque sagaces

Tiresiae, qui mos incerta paventibus, aeger

consulit. Ille deos non larga caede iuvencum,

410non alacri pinna aut verum salientibus extis,

nec tripode inplicito numerisque sequentibus astra,

turea nec supra volitante altaria fumo

tam penitus, durae quam mortis limite manis

elicitos patuisse refert, Lethaeaque sacra

415et mersum Ismeni subter confinia ponto

miscentis parat ante ducem, circumque bidentum

visceribus laceris et odori sulpuris aura

graminibusque novis et longo murmure purgat.

Silva capax aevi validaque incurva senecta,

420aeternum intonsae frontis, stat pervia nullis

solibus; haud illam brumae minuere, Notusve

ius habet aut Getica Boreas impactus ab Ursa.

Subter operta quies, vacuusque silentia servat

horror et exclusae pallet male lucis imago.

425Nec caret umbra deo: nemori Latonia cultrix

additur; hanc picea cedroque et robore in omni

effictam sanctis occultat silva tenebris.

Huius inaspectae luco stridere sagittae

nocturnique canum gemitus, ubi limina patrui

430effugit inque novae melior redit ora Dianae;

aut ubi fessa iugis, dulcisque altissima somnos

lux movet, hic late iaculis circum undique fixis

effusam pharetra cervicem excepta quiescit.

Extra immane patens tellus Mavortia campi,

435fetus ager Cadmo, durus qui vomere primo

post consanguineas acies sulcosque nocentis

ausus humum versare et mollia sanguine prata

ervit; ingentis infelix terra tumultus

lucis adhuc medio solaque in nocte per umbras

440exspirat, nigri cum vana in proelia surgunt

terrigenae; fugit incepto tremibundus ab arvo

agricola insanique domum rediere iuvenci.

Hic senior vates - Stygiis accommoda quippe

terra sacris, vivoque placent sola pinguia tabo -

445velleris obscuri pecudes armentaque sisti

atra monet, quaecumque gregum pulcherrima cervix

ducitur; ingemuit Dirce maestusque Cithaeron,

et nova clamosae stupuere silentia valles.

Tum fera caeruleis intexit cornua sertis

450ipse manu tractans, notaeque in limite silvae

principio largos noviens tellure cavata

inclinat Bacchi latices et munera verni

lactis et Actaeos imbris suadumque cruorem

manibus; adgeritur, quantum bibit arida tellus.

455Trunca dehinc nemora advolvunt, maestusque sacerdos

tris Hecatae totidemque satis Acheronte nefasto

virginibus iubet esse focos; tibi, rector Averni,

quamquam infossus humo superat tamen agger in auras

pineus; hunc iuxta cumulo minor ara profundae

460erigitur Cereri; frontes atque omne cupressus

intexit plorata latus. Iamque ardua ferro

signati capita et frugum libamine puro

in vulnus cecidere greges; tunc innuba Manto

exceptum pateris praelibat sanguen, et omnes

465ter circum acta pyras sancti de more parentis

semineces fibras et adhuc spirantia reddit

viscera, nec rapidas cunctatur frondibus atris

subiectare faces. Atque ipse sonantia flammis

virgulta et tristes crepuisse ut sensit acervos

470Tiresias - illi nam plurimus ardor anhelat

ante genas impletque cavos vapor igneus orbes -,

exclamat - tremuere rogi et vox terruit ignem -:

"Tartareae sedes et formidabile regnum

mortis inexpletae, tuque, o saevissime fratrum,

475cui servire dati manes aeternaque sontum

supplicia atque imi famulatur regia mundi,

solvite pulsanti loca muta et inane severae

Persephones vulgusque cava sub nocte repostum

elicite, et plena redeat Styga portitor alno.

480Ferte simul gressus, nec simplex manibus esto

in lucem remeare modus; tu separe coetu

Elysios, Persei, pios, virgaque potenti

nubilus Arcas agat; contra per crimina functis,

qui plures Erebo pluresque e sanguine Cadmi,

485angue ter excusso et flagranti praevia taxo,

Tisiphone, dux pande diem, nec lucis egentes

Cerberus occursu capitum detorqueat umbras".

Dixerat, et pariter senior Phoebeaque virgo

erexere animos; illi formidine nulla,

490quippe in corde deus, solum timor obruit ingens

Oedipodioniden, vatisque horrenda canentis

nunc umeros nunc ille manus et vellera pressat

anxius inceptisque velit desistere sacris.

Qualis Gaetulae stabulantem ad confraga silvae

495venator longo motum clamore leonem

exspectat firmans animum et sudantia nisu

tela premens; gelat ora pavor gressusque tremiscunt,

quis veniat quantusque, sed horrida signa frementis

accipit et caeca metitur murmura cura.

500Atque hic Tiresias nondum adventantibus umbris:

"vos testor, divae, quibus hunc saturavimus ignem

laevaque convulsae dedimus carchesia terrae,

iam nequeo tolerare moram. Cassusne sacerdos

audior? an rabido iubeat si Thessala cantu

505ibitis et Scythicis quotiens medicata venenis

Colchis agit, trepido pallebunt Tartara motu:

nostri cura minor, si non attollere bustis

corpora nec plenas antiquis ossibus urnas

egerere et mixtos caelique Erebique sub unum

510funestare deos libet aut exsanguia ferro

ora sequi atque aegras functorum carpere fibras?

Ne tenuis annos nubemque hanc frontis opacae

spernite, ne, moneo; et nobis saevire facultas.

Novimus et quidquid dici noscique timetis,

515et turbare Hecaten, ni te, Thymbraee, vererer

et triplicis mundi summum, quem scire nefastum.

Illum... Sed taceo: prohibet tranquilla senectus.

Iamque ego vos..." Avide subicit Phoebeia Manto:

"Audiris, genitor, vulgusque exsangue propinquat.

520Panditur Elysium chaos, et telluris opertae

dissilit umbra capax, silvaeque et nigra patescunt

flumina, liventis Acheron eiectat harenas.

Fumidus atra vadis Phlegethon incendia volvit,

et Styx discretis interflua manibus obstat.

525Ipsum pallentem solio circumque ministras

funestorum operum Eumenidas Stygiaeque severos

Iunonis thalamos et torva cubilia cerno.

In speculis Mors atra sedet dominoque silentis

adnumerat populos; maior superimminet ordo.

530Arbiter hos dura versat Gortynius urna

vera minis poscens adigitque expromere vitas

usque retro et tandem poenarum lucra fateri.

Quid tibi monstra Erebi, Scyllas et inane furentis

Centauros solidoque intorta adamante Gigantum

535vincula et angustam centeni Aegaeonis umbram?"

"Immo" ait, "o nostrae regimen viresque senectae,

ne vulgata mihi. Quis enim remeabile saxum

fallentesque lacus Tityonque alimenta volucrum

et caligantem longis Ixiona gyris

540nesciat? Ipse etiam, melior cum sanguis, opertas

inspexi sedes, Hecate ducente, priusquam

obruit ora deus totamque in pectora lucem

detulit. Argolicas magis huc appelle precando

Thebanasque animas; alias avertere gressus

545lacte quater sparsas maestoque excedere luco,

nata, iube; tum qui vultus habitusque, quis ardor

sanguinis affusi, gens utra superbior adsit,

dic agedum nostramque mone per singula noctem."

Iussa facit carmenque serit, quo dissipat umbras,

550quo reciet sparsas; qualis, si crimina demas,

Colchis et Aeaeo simulatrix litore Circe.

Tunc his sacrificum dictis adfata parentem:

"Primus sanguineo submittit inertia Cadmus

ora lacu, iuxtaque virum Cythereia proles

555insequitur, geminusque bibit de vertice serpens.

Terrigenae comites illos, gens Martia, cingunt,

quis aevi mensura dies, manus omnis in armis,

omnis et in capulo; prohibent obstantque ruuntque

spirantum rabie, nec tristi incumbere fossae

560cura, sed alternum sitis exhaurire cruorem.

Proxima natarum manus est fletique nepotes,

hic orbam Autonoën et anhelam cernimus Ino

respectantem arcus et ad ubera dulce prementem

pignus et oppositis Semelen a ventre lacertis.

565Penthea iam fractis genetrix Cadmeia thyrsis

iamque remissa deo pectusque adoperta cruentum

insequitur planctu; fugit ille per avia Lethes

et Stygios super usque lacus, ubi mitior illum

flet pater et lacerum componit corpus Echion.

570Tristem nosco Lycum dextramque in terga reflexum

Aeoliden, umero iactantem funus onusto.

Necdum ille aut habitus aut versae crimina formae

mutat Aristaeo genitus: frons aspera cornu,

tela manu, reicitque canes in vulnus hiantes.

575Ecce autem magna subit invidiosa caterva

Tantalis et tumido percenset funera luctu,

nil deiecta malis; iuvat effugisse deorum

numina et insanae plus iam permittere linguae".

Talia dum patri canit intemerata sacerdos,

580illius elatis tremefacta assurgere vittis

canities tenuisque impelli sanguine vultus.

Nec iam firmanti baculo nec virgine fida

nititur, erectusque solo: "Desiste canendo,

nata" ait, "externae satis est mihi lucis, inertes

585discedunt nebulae, et vultum niger exserit aër.

Umbrisne an supero dimissus Apolline complet

spiritus? En video quaecumque audita. Sed ecce

maerent Argolici deiecto lumine manes!

Torvus Abas Proetusque nocens mitisque Phoroneus

590truncatusque Pelops et saevo pulvere sordens

Oenomaus largis umectant imbribus ora.

Auguror hinc Thebis belli meliora. Quid autem

hi grege condenso, quantum arma et vulnera monstrant,

pugnaces animae, nobis in sanguine multo

595oraque pectoraque et falso clamore levatas

intendunt sine pace manus? Rex, fallor, an hi sunt

quinquaginta illi? Cernis Chthoniumque Chrominque

Phegeaque et nostra praesignem Maeona lauro.

Ne saevite, duces, nihil hic mortalibus ausum,

600credite, consiliis: hos ferrea neverat annos

Atropos. existis casus: bella horrida nobis,

atque iterum Tydeus". Dicit, vittaque ligatis

frondibus instantes abigit monstratque cruorem.

Stabat inops comitum Cocyti in litore maesto

605Laius, immiti quem iam deus ales Averno

reddiderat, dirumque tuens obliqua nepotem

- noscit enim vultu - non ille aut sanguinis haustus,

cetera ceu plebes, aliumve accedit ad imbrem,

immortale odium spirans. Sed prolicit ultro

610Aonius vates: "Tyriae dux inclyte Thebes,

cuius ab interitu non ulla Amphionis arces

vidit amica dies, o iam satis ulte cruentum

exitium et multum placata minoribus umbra,

quo miserande fugis? iacet ille in funere longo,

615quem fremis, et iunctae sentit confinia mortis,

obsitus exhaustos paedore et sanguine vultus

eiectusque die: sors leto durior omni,

crede mihi! quaenam immeritum vitare nepotem

causa tibi? Confer vultum et satiare litanti

620sanguine venturasque vices et funera belli

pande vel infensus vel res miserate tuorum.

Tunc ego te optata vetitam transmittere Lethen

puppe dabo placidumque pia tellure reponam

et Stygiis mandabo deis". Mulcetur honoris

625muneribus tinguitque genas, dein talia reddit:

"Cur tibi versanti manis, aequaeve sacerdos,

lectus ego augurio tantisque potissimus umbris,

qui ventura loquar? Satis est meminisse priorum.

nostrane praeclari, pudeat, consulta nepotes

630poscitis? Illum, illum sacris adhibete nefastis,

qui laeto fodit ense patrem, qui semet in ortus

vertit et indignae regerit sua pignora matri.

Et nunc ille deos Furiarumque atra fatigat

concilia et nostros rogat haec in proelia manis.

635Quodsi adeo placui deflenda in tempora vates,

dicam equidem, quo me Lachesis, quo torva Megaera

usque sinunt: bellum, innumero venit undique bellum

agmine, Lernaeosque trahit fatalis alumnos

Gradivus stimulis; hos terrae monstra deumque

640tela manent pulchrique obitus et ab igne supremo

sontes lege morae. Certa est victoria Thebis,

ne trepida, nec regna ferox germanus habebit,

sed Furiae geminumque nefas, miserosque per ensis,

ei mihi! crudelis vincit pater". Haec ubi fatus,

645labitur et flexa dubios ambage relinquit.

Interea gelidam Nemeen et conscia laudis

Herculeae dumeta vaga legione tenebant

Inachidae; iam Sidonias avertere praedas,

sternere, ferre domos ardent instantque. Quis iras

650flexerit, unde morae, medius quis euntibus error,

Phoebe, doce: nos rara manent exordia famae.

Marcidus edomito bellum referebat ab Haemo

Liber; ibi armiferos geminae iam sidera brumae

orgia ferre Getas canumque virescere dorso

655Othryn et Icaria Rhodopen assueverat umbra,

et iam pampineos materna ad moenia currus

promovet; effrenae dextra laevaque sequuntur

lynces et uda mero lambunt retinacula tigres.

Post exsultantes spolia armentalia portant

660seminecesque lupos scissasque Mimallones ursas.

Nec comitatus iners: sunt illic Ira Furorque

et Metus et Virtus et numquam sobrius Ardor

succiduique gradus et castra simillima regi.

Isque ubi pulverea Nemeen effervere nube

665conspicit et solem radiis ignescere ferri,

necdum compositas belli in certamina Thebas,

concussus visis, quamquam ore et pectore marcet,

aeraque tympanaque et biforem reticere tumultum

imperat, attonitas qui circum plurimus auris,

670atque ita: "Me globus iste meamque exscindere gentem

apparat; ex longo recalet furor; hoc mihi saevum

Argos et indomitae bellum ciet ira novercae.

Usque adeone parum cineri data mater iniquo

natalesque rogi quaeque ipse micantia sensi

675fulgura? reliquias etiam fusaeque sepulcrum

paelicis et residem ferro petit impia Theben.

Nectam fraude moras; illum, illum tendite campum,

tendite, io, comites." Hyrcanae ad signa iugales

intumuere iubas, dicto prius astitit arvis.

680Tempus erat, medii cum solem in culmina mundi

tollit anhela dies, ubi tardus hiantibus arvis

stat vapor atque omnes admittunt aethera luci.

Undarum vocat ille deas mediusque silentum

incipit: "Agrestes fluviorum numina Nymphae

685et nostri pars magna gregis, perferte laborem,

quem damus. Argolicos paulum mihi fontibus amnis

stagnaque et errantis obducite pulvere rivos.

Praecipuam Nemeen, qua nostra in moenia bellis

nunc iter, ex alto fugiat liquor; adiuvat ipse

690Phoebus adhuc summo, cesset ni vestra voluntas,

limite; vim coeptis indulgent astra, meaeque

aestifer Erigones spumat canis. ite volentes,

ite in operta soli; post vos ego gurgite pleno

eliciam, et quae dona meis amplissima sacris,

695vester habebit honos, nocturnaque furta licentum

cornipedum et cupidas Faunorum arcebo rapinas".

Dixerat; ast illis tenuis percurrere visus

ora situs, viridisque comis exhorruit umor.

Protinus Inachios haurit sitis ignea campos:

700diffugere undae, squalent fontesque lacusque,

et cava ferventi durescunt flumina limo.

Aegra solo macies, tenerique in origine culmi

inclinata seges, deceptum margine ripae

stat pecus, atque amnis quaerunt armenta natatus.

705Sic ubi se magnis refluus suppressit in antris

Nilus et Eoae liquentia pabula brumae

ore premit, fumant desertae gurgite valles

et patris undosi sonitus exspectat hiulca

Aegyptos, donec Phariis alimenta rogatus

710donet agris magnumque inducat messibus annum.

Aret Lerna nocens, aret Lyrcius et ingens

Inachus advolvensque natantia saxa Charadrus

et numquam in ripis audax Erasinus et aequus

fluctibus Asterion, ille alta per avia notus

715audiri et longe pastorum rumpere somnos.

Sic Hyperionis cum lux effrena per orbem

rapta ruit Phaëthontis equos, magnumque laborem

discordes gemuere poli, dum pontus et arva

stellarumque ruunt crines, non amnibus undae,

720non lucis mansere comae, sed multus ubique

ignis, ubique faces et longa fluminis instar

indiget Aegaeon deceptus imagine ripae.

Una tamen tacitas sed iussu numinis undas

haec quoque secreta nutrit Langia sub umbra.

725Nondum illi raptus dederat lacrimabile nomen

Archemorus, nec fama deae; tamen avia servat

et nemus et fluvium; manet ingens gloria nympham,

dum tristem Hypsipylen ducibus sudatus Achaeis

ludus et atra sacrum recolit trieteris Ophelten.

730Ergo nec ardentis clipeos vectare nec artos

thoracum nexus - tantum sitis horrida torret -

sufficiunt; non ora modo angustisque perusti

faucibus, interior sed vis quatit; aspera pulsu

corda, gelant venae, et siccis cruor aeger adhaeret

735visceribus; tunc sole putris, tunc pulvere tellus

exhalat calidam nubem. Non spumeus imber

manat equum: siccis illidunt ora lupatis,

ora catenatas procul exsertantia linguas;

nec legem dominosve pati, sed perfurit arvis

740flammatum pecus. huc illuc impellit Adrastus

exploratores, si stagna Licymnia restent,

si quis Amymones superet liquor: omnia caecis

ignibus hausta sedent, nec spes umentis Olympi,

ceu flavam Libyen desertaque pulveris Afri

745collustrent nullaque umbratam nube Syenen.

Tandem inter silvas - sic Euhius ipse pararat -

errantes subitam pulchro in maerore tuentur

Hypsipylen; illi quamuis et ab ubere Opheltes

non suus, Inachii proles infausta Lycurgi,

750dependet - neglecta comam nec dives amictu -,

regales tamen ore notae, nec mersus acerbis

exstat honos. Tunc haec adeo stupefactus Adrastus:

"Diva potens nemorum -nam te vultusque pudorque

mortali de stirpe negant -, quae laeta sub isto

755igne poli non quaeris aquas, succurre propinquis

gentibus; Arquitenens seu te Latonia casto

de grege transmisit thalamis, seu lapsus ab astris

non humilis fecundat amor - neque enim ipse deorum

arbiter Argolidum thalamis novus -, aspice maesta

760agmina. nos ferro meritas exscindere Thebas

mens tulit, imbelli sed nunc sitis aspera fato

submittitque animos et inertia robora carpit.

Da fessis in rebus opem, seu turbidus amnis,

seu tibi foeda palus; nihil hac in sorte pudendum,

765nil humile est; tu nunc undis - Pluvioque rogaris

pro Iove -, tu refugas vires et pectora bellis

exanimata reple: sic hoc tibi sidere dextro

crescat onus. tantum reduces det flectere gressus

Iuppiter, o quanta belli donabere praeda!

770Dircaeos tibi, diva, greges numerumque rependam

sanguinis, et magna hic lucus signabitur ara."

Dixit, et orantis media inter anhelitus ardens

verba rapit, cursuque animae labat arida lingua;

idem omnes pallorque viros flatusque soluti

775oris habet. Reddit demisso Lemnia vultu:

"Diva quidem vobis, etsi caelestis origost,

unde ego? mortales utinam haut transgressa fuissem

luctibus! Altricem mandati cernitis orbam

pignoris; at nostris an quis sinus uberaque ulla,

780scit deus, et nobis regnum tamen et pater ingens.

Sed quid ego haec, fessosque optatis demoror undis?

mecum age nunc, si forte vado Langia perennes

servat aquas; solet et rabidi sub limite Cancri

semper, et Icarii quamuis iuba fulguret astri,

785ire tamen". Simul haerentem, ne tarda Pelasgis

dux foret, a! miserum vicino caespite alumnum

- sic Parcae volvere - locat ponique negantis

floribus adgestis et amico murmure dulces

solatur lacrimas: qualis Berecyntia mater,

790dum parvum circa iubet exsultare Tonantem

Curetas trepidos; illi certantia plaudunt

orgia, sed magnis resonat vagitibus Ide.

At puer in gremio vernae telluris et alto

gramine nunc faciles sternit procursibus herbas

795in vultum nitens, caram modo lactis egeno

nutricem clangore ciens iterumque renidens

et teneris meditans verba illuctantia labris

miratur nemorum strepitus aut obvia carpit

aut patulo trahit ore diem nemorique malorum

800inscius et vitae multum securus inerrat.

Sic tener Odrysia Mavors nive, sic puer ales

vertice Maenalio, talis per litora reptans

improbus Ortygiae latus inclinabat Apollo.

Illi per dumos et opaca virentibus umbris

805devia; pars cingunt, pars arta plebe sequuntur

praecelerantque ducem. medium subit illa per agmen

non humili festina modo; iamque amne propinquo

rauca sonat vallis, saxosumque impulit aures

murmur: ibi exsultans conclamat ab agmine primus,

810sicut erat levibus tollens vexilla maniplis

Argus: "aquae!" longusque virum super ora cucurrit

clamor: "aquae!" sic Ambracii per litora ponti

nauticus in remis iuvenum monstrante magistro

fit sonus inque vicem contra percussa reclamat

815terra, salutatus cum Leucada pandit Apollo.

Incubuere vadis passim discrimine nullo

turba simul primique, nequit secernere mixtos

aequa sitis, frenata suis in curribus intrant

armenta, et pleni dominis armisque feruntur

820quadripedes; hos turbo rapax, hos lubrica fallunt

saxa, nec implicitos fluvio reverentia reges

proterere aut mersisse vado clamantis amici

ora. fremunt undae, longusque a fontibus amnis

diripitur, modo lene virens et gurgite puro

825perspicuus nunc sordet aquis egestus ab imis

alveus; inde tori riparum et proruta turbant

gramina; iam crassus caenoque et pulvere sordens,

quamquam expleta sitis, bibitur tamen. Agmina bello

decertare putes iustumque in gurgite Martem

830perfurere aut captam tolli victoribus urbem.

Atque aliquis regum medio circumfluus amni:

"Silvarum, Nemea, longe regina virentum,

lecta Iovi sedes, quam tu non Herculis actis

dura magis, rabidi cum colla comantia monstri

835frangeret et tumidos animam angustaret in artus!

Hac saevisse tenus populorum in coepta tuorum

sufficiat; tuque o cunctis insuete domari

solibus, aeternae largitor corniger undae

laetus eas, quacumque domo gelida ora resolvis

840immortale tumens; neque enim tibi cana repostas

bruma nives raptasque alio de fonte refundit

arcus aquas gravidive indulgent nubila Cori,

sed tuus et nulli ruis expugnabilis astro.

Te nec Apollineus Ladon nec Xanthus uterque

845Spercheosque minax Centaureusque Lycormas

praestiterint; tu pace mihi, tu nube sub ipsa

armorum festasque super celebrabere mensas

a Iove primus honos. bellis modo laetus ovantes

accipias fessisque libens iterum hospita pandas

850flumina defensasque velis agnoscere turmas."