Stēmmătă quīd făcĭūnt? quīd prōdēst, Pōntĭcĕ, lōngō
sānguĭnĕ cēnsērī, pīctōs ōstēndĕrĕ vūltūs
māiōrum ēt stāntīs īn cūrrĭbŭs Aēmĭlĭānōs
ēt Cŭrĭōs iām dīmĭdĭōs ŭmĕrōquĕ mĭnōrēm
Cōrvīnum ēt Gālbam aūrĭcŭlīs nāsōquĕ cărēntēm,
[quīs frūctūs gĕnĕrīs tăbŭlā iāctārĕ căpācī
Cōrvīnūm, pōsthāc mūltā cōntīngĕrĕ vīrgā
fūmōsōs ĕquĭtūm cūm dīctātōrĕ măgīstrōs,]
sī cōrām Lĕpĭdīs mălĕ vīvĭtŭr? ēffĭgĭēs quō
tōt bēllātōrūm, sī lūdĭtŭr ālĕă pērnōx
āntĕ Nŭmāntīnōs, sī dōrmīre īncĭpĭs ōrtū
lūcĭfĕrī, quō sīgnă dŭcēs ēt cāstră mŏvēbānt?
cūr Āllōbrŏgĭcīs ēt māgnā gaūdĕăt ārā
nātŭs ĭn Hērcŭlĕō Făbĭūs lărĕ, sī cŭpĭdūs, sī
vānŭs ĕt Eūgănĕā quāntūmvīs mōllĭŏr āgnā,
sī tĕnĕrum āttrītūs Cătĭnēnsī pūmĭcĕ lūmbūm
squālēntīs trādūcĭt ăvōs ēmptōrquĕ vĕnēnī
frāngēndā mĭsĕrām fūnēstăt ĭmāgĭnĕ gēntēm?
tōtă lĭcēt vĕtĕrēs ēxōrnēnt ūndĭquĕ cēraē
ātrĭă, nōbĭlĭtās sōla ēst ātque ūnĭcă vīrtūs.
Paūlūs vēl Cōssūs vēl Drūsūs mōrĭbŭs ēstō,
hōs ānte ēffĭgĭēs māiōrūm pōnĕ tŭōrūm,
praēcēdānt īpsās īllī tē cōnsŭlĕ vīrgās.
prīmă mĭhī dēbēs ănĭmī bŏnă. sānctŭs hăbērī
iūstĭtĭaēquĕ tĕnāx fāctīs dīctīsquĕ mĕrērīs?
āgnōscō prŏcĕrēm; sālvē Gaētūlĭcĕ, seū tū
Sīlānūs: quōcūmque āltō dē sānguĭnĕ rārūs
cīvĭs ĕt ēgrĕgĭūs pătrĭaē cōntīngĭs ŏvāntī,
ēxclāmārĕ lĭbēt pŏpŭlūs quōd clāmăt Ŏsīrī
īnvēntō. quĭs ĕnīm gĕnĕrōsūm dīxĕrĭt hūnc quī
īndīgnūs gĕnĕre ēt praēclārō nōmĭnĕ tāntūm
īnsīgnīs? nānūm cūiūsdam Ātlāntă vŏcāmūs,
Aēthĭŏpēm Cŷcnūm, prāvam ēxtōrtāmquĕ pŭēllām
Eūrōpēn; cănĭbūs pīgrīs scăbĭēquĕ vĕtūstā
lēvĭbŭs ēt sīccaē lāmbēntĭbŭs ōră lŭcērnaē
nōmĕn ĕrīt pārdūs, tīgrīs, lĕŏ, sī quĭd ădhūc ēst
quōd frĕmăt īn tērrīs vĭŏlēntĭŭs. ērgŏ căvēbīs
ēt mĕtŭēs nē tū sīc Crētĭcŭs aūt Cămĕrīnūs.
hīs ĕgŏ quēm mŏnŭī? tēcūm mĭhĭ sērmŏ, Rŭbēllī
Blāndĕ. tŭmēs āltō Drūsōrūm stēmmătĕ, tāmquām
fēcĕrĭs īpse ălĭquīd prōptēr quōd nōbĭlĭs ēssēs,
ūt tē cōncĭpĕrēt quaē sānguĭnĕ fūlgĕt Ĭūlī,
nōn quaē vēntōsō cōndūctă sŭb āggĕrĕ tēxīt.
"vōs hŭmĭlēs" īnquīs "vūlgī pārs ūltĭmă nōstrī,
quōrūm nēmŏ quĕāt pătrĭām mōnstrārĕ părēntīs,
āst ĕgŏ Cēcrŏpĭdēs." vīvās ĕt ŏrīgĭnĭs hūiūs
gaūdĭă lōngă fĕrās. tămĕn īmā plēbĕ Quĭrītēm
fācūndum īnvĕnĭēs, sŏlĕt hīc dēfēndĕrĕ caūsās
nōbĭlĭs īndōctī; vĕnĭēt dē plēbĕ tŏgātā
quī iūrīs nōdōs ēt lēgum aēnīgmătă sōlvāt;
hīnc pĕtĭt Eūphrātēn iŭvĕnīs dŏmĭtīquĕ Bătāvī
cūstōdēs ăquĭlās ārmīs īndūstrĭŭs; āt tū
nīl nĭsĭ Cēcrŏpĭdēs trūncōquĕ sĭmīllĭmŭs Hērmaē.
nūllō quīppe ălĭō vīncīs dīscrīmĭnĕ quām quōd
īllī mārmŏrĕūm căpŭt ēst, tŭă vīvĭt ĭmāgŏ.
dīc mĭhĭ, Teūcrōrūm prōlēs, ănĭmālĭă mūtă
quīs gĕnĕrōsă pŭtēt nĭsĭ fōrtĭă. nēmpĕ vŏlūcrēm
sīc laūdāmŭs ĕquūm, făcĭlī cuī plūrĭmă pālmă
fērvĕt ĕt ēxūltāt raūcō vīctōrĭă cīrcō;
nōbĭlĭs hīc, quōcūmquĕ vĕnīt dē grāmĭnĕ, cūiūs
clāră fŭga ānte ălĭōs ēt prīmŭs ĭn aēquŏrĕ pūlvīs.
sēd vēnālĕ pĕcūs Cŏrўphaēī pōstĕrĭtās ēt
Hīrpīnī, sī rāră iŭgō vīctōrĭă sēdīt.
nīl ĭbĭ māiōrūm rēspēctūs, grātĭă nūllă
ūmbrārūm; dŏmĭnōs prĕtĭīs mūtārĕ iŭbēntūr
ēxĭgŭīs, trītō dūcūnt ĕpĭraēdĭă cōllō
sēgnĭpĕdēs dīgnīquĕ mŏlām vērsārĕ nĕpōtēs.
ērgo ūt mīrēmūr tē, nōn tŭă, prīvum ălĭquīd dā
quōd pōssīm tĭtŭlīs īncīdĕrĕ praētĕr hŏnōrēs
quōs īllīs dămŭs āc dĕdĭmūs, quĭbŭs ōmnĭă dēbēs.
haēc sătĭs ād iŭvĕnēm quēm nōbīs fāmă sŭpērbūm
trādĭt ĕt īnflātūm plēnūmquĕ Nĕrōnĕ prŏpīnquō;
rārŭs ĕnīm fērmē sēnsūs cōmmūnĭs ĭn īllā
fōrtūnā. sēd tē cēnsērī laūdĕ tŭōrūm,
Pōntĭcĕ, nōlŭĕrīm sīc ūt nĭhĭl īpsĕ fŭtūraē
laūdĭs ăgās. mĭsĕrum ēst ălĭōrum īncūmbĕrĕ fāmaē,
nē cōllāpsă rŭānt sūbdūctīs tēctă cŏlūmnīs.
strātŭs hŭmī pālmēs vĭdŭās dēsīdĕrăt ūlmōs.
ēstŏ bŏnūs mīlēs, tūtōr bŏnŭs, ārbĭtĕr īdēm
īntĕgĕr; āmbĭgŭaē sī quāndŏ cĭtābĕrĕ tēstīs
īncērtaēquĕ rĕī, Phălărīs lĭcĕt īmpĕrĕt ūt sīs
fālsŭs ĕt ādmōtō dīctēt pēriūrĭă taūrō,
sūmmūm crēdĕ nĕfās ănĭmām praēfērrĕ pŭdōrī
ēt prōptēr vītām vīvēndī pērdĕrĕ caūsās.
dīgnūs mōrtĕ pĕrīt, cēnēt lĭcĕt ōstrĕă cēntūm
Gaūrāna ēt Cōsmī tōtō mērgātŭr ăēnō.
ēxspēctātă dĭū tāndēm prōvīncĭă cūm tē
rēctōrem āccĭpĭēt, pōne īraē frēnă mŏdūmquĕ,
pōne ĕt ăvārĭtĭaē, mĭsĕrēre ĭnŏpūm sŏcĭōrūm:
ōssă vĭdēs rērūm văcŭīs ēxsūctă mĕdūllīs.
rēspĭcĕ quīd mŏnĕānt lēgēs, quīd cūrĭă māndēt,
praēmĭă quāntă bŏnōs mănĕānt, quām fūlmĭnĕ iūstō
ēt Căpĭto ēt Tūtōr rŭĕrīnt dāmnāntĕ sĕnātū,
pīrātaē Cĭlĭcūm. sēd quīd dāmnātĭŏ cōnfērt?
praēcōnēm, Chaērīppĕ, tŭīs cīrcūmspĭcĕ pānnīs,
cūm Pānsa ērĭpĭāt quīdquīd tĭbĭ Nāttă rĕlīquīt,
iāmquĕ tăcē; fŭrŏr ēst pōst ōmnĭă pērdĕrĕ naūlūm.
nōn īdēm gĕmĭtūs ōlīm nĕquĕ vūlnŭs ĕrāt pār
dāmnōrūm sŏcĭīs flōrēntĭbŭs ēt mŏdŏ vīctīs.
plēnă dŏmūs tūnc ōmnĭs, ĕt īngēns stābăt ăcērvōs
nūmmōrūm, Spārtānă chlămŷs, cōnchŷlĭă Cōă,
ēt cūm Pārrhăsĭī tăbŭlīs sīgnīsquĕ Mўrōnīs
Phīdĭăcūm vīvēbăt ĕbūr, nēc nōn Pŏlўclītī
mūltŭs ŭbīquĕ lăbōr, rāraē sĭnĕ Mēntŏrĕ mēnsaē.
īndĕ †Dŏlabēlla ātque hīnc† Āntōnĭŭs, īndĕ
sācrĭlĕgūs Vērrēs rĕfĕrēbānt nāvĭbŭs āltīs
ōccūltā spŏlĭa ēt plūrēs dē pācĕ trĭūmphōs.
nūnc sŏcĭīs iŭgă paūcă bŏūm, grēx pārvŭs ĕquārūm,
ēt pătĕr ārmēntī cāpto ērĭpĭētŭr ăgēllō,
īpsī deīndĕ Lărēs, sī quōd spēctābĭlĕ sīgnūm.
[sī quĭs ĭn aēdĭcŭlā dĕŭs ūnĭcŭs; haēc ĕtĕnīm sūnt
prō sūmmīs, nām sūnt haēc māxĭmă. dēspĭcĭās tū]
fōrsĭtăn īmbēllīs Rhŏdĭōs ūnctāmquĕ Cŏrīnthōn
dēspĭcĭās mĕrĭtō: quīd rēsīnātă iŭvēntūs
crūrăquĕ tōtīūs făcĭēnt tĭbĭ lēvĭă gēntīs?
hōrrĭdă vītānda ēst Hīspānĭă, Gāllĭcŭs āxīs
Īllўrĭcūmquĕ lătūs; pārce ēt mēssōrĭbŭs īllīs
quī sătŭrānt ūrbēm cīrcō scēnaēquĕ văcāntēm;
quānta aūtem īndĕ fĕrēs tām dīraē praēmĭă cūlpaē,
cūm tĕnŭīs nūpēr Mărĭūs dīscīnxĕrĭt Āfrōs?
cūrāndum īn prīmīs nē māgna īniūrĭă fīāt
fōrtĭbŭs ēt mĭsĕrīs. tōllās lĭcĕt ōmnĕ quŏd ūsquam ēst
aūri ātque ārgēntī, scūtūm glădĭūmquĕ rĕlīnquēs.
ēt iăcŭlum ēt gălĕām; spŏlĭātīs ārmă sŭpērsūnt.
quōd mŏdŏ prōpŏsŭī, nōn ēst sēntēntĭă, vērum ēst;
crēdĭtĕ mē vōbīs fŏlĭūm rĕcĭtārĕ Sĭbŷllaē.
sī tĭbĭ sānctă cŏhōrs cŏmĭtūm, sī nēmŏ trĭbūnāl
vēndĭt ăcērsĕcŏmēs, sī nūllum īn cōniŭgĕ crīmēn
nēc pēr cōnvēntūs ēt cūnctă pĕr ōppĭdă cūrvīs
ūnguĭbŭs īrĕ părāt nūmmōs rāptūră Cĕlaēnō,
tūm lĭcĕt ā Pīcō nŭmĕrēs gĕnŭs, āltăquĕ sī tē
nōmĭnă dēlēctānt ōmnēm Tītānĭdă pūgnām
īntēr māiōrēs īpsūmquĕ Prŏmēthĕă pōnās.
[dē quōcūmquĕ vŏlēs prŏăvōm tĭbĭ sūmĭtŏ lībrō.]
quōd sī praēcĭpĭtēm răpĭt āmbĭtĭo ātquĕ lĭbīdŏ,
sī frāngīs vīrgās sŏcĭōrum īn sānguĭnĕ, sī tē
dēlēctānt hĕbĕtēs lāssō līctōrĕ sĕcūrēs,
īncĭpĭt īpsōrūm cōntrā tē stārĕ părēntūm
nōbĭlĭtās clārāmquĕ făcēm praēfērrĕ pŭdēndīs.
ōmne ănĭmī vĭtĭūm tāntō cōnspēctĭŭs īn sē
crīmĕn hăbēt, quāntō māiōr quī pēccăt hăbētūr.
quō mĭhĭ tē, sŏlĭtūm fālsās sīgnārĕ tăbēllās,
īn tēmplīs quaē fēcĭt ăvūs stătŭāmquĕ părēntīs
āntĕ trĭūmphālēm? quō, sī nōctūrnŭs ădūltēr
tēmpŏră Sāntŏnĭcō vēlās ădŏpērtă cŭcūllō?
praētēr māiōrūm cĭnĕrēs ātque ōssă vŏlūcrī
cārpēntō răpĭtūr pīnguīs Lătĕrānŭs, ĕt īpsĕ,
īpsĕ rŏtam ādstrīngīt sūfflāmĭnĕ mūlĭŏ cōnsūl,
nōctĕ quĭdēm, sēd Lūnă vĭdēt, sēd sīdĕră tēstēs
īntēndūnt ŏcŭlōs. fīnītūm tēmpŭs hŏnōrīs
cūm fŭĕrīt, clārā Lătĕrānūs lūcĕ flăgēllūm
sūmĕt ĕt ōccūrsūm nūmquām trĕpĭdābĭt ămīcī
iām sĕnĭs āc vīrgā prĭŏr ādnŭĕt ātquĕ mănīplōs
sōlvĕt ĕt īnfūndēt iūmēntīs hōrdĕă lāssīs.
īntĕrĕā, dūm lānātās rōbūmquĕ iŭvēncūm
mōrĕ Nŭmaē caēdīt, Iŏvĭs ānte āltārĭă iūrāt
sōlam Ĕpŏnam ēt făcĭēs ŏlĭda ād praēsēpĭă pīctās.
sēd cūm pērvĭgĭlēs plăcĕt īnstaūrārĕ pŏpīnās,
ōbvĭŭs ādsĭdŭō Sўrŏphoēnīx ūdŭs ămōmō
cūrrĭt, Ĭdŷmaēaē Sўrŏphoēnīx īncŏlă pōrtaē
hōspĭtĭs ādfēctū dŏmĭnūm rēgēmquĕ sălūtāt,
ēt cūm vēnālī Cўănē sūccīnctă lăgōnā.
dēfēnsōr cūlpaē dīcēt mĭhĭ "fēcĭmŭs ēt nōs
haēc iŭvĕnēs." ēstō, dēsīstī nēmpĕ nĕc ūltrā
fōvīsti ērrōrēm. brĕvĕ sīt quōd tūrpĭtĕr aūdēs,
quaēdām cūm prīmā rĕsĕcēntūr crīmĭnă bārbā.
īndūlgē vĕnĭām pŭĕrīs: Lătĕrānŭs ăd īllōs
thērmārūm călĭcēs īnscrīptăquĕ līntĕă vādīt
mātūrūs bēllo Ārmĕnĭaē Sўrĭaēquĕ tŭēndīs
āmnĭbŭs ēt Rhēno ātque Hīstrō. praēstārĕ Nĕrōnēm
sēcūrūm vălĕt haēc aētās. mītte Ōstĭă, Caēsār,
mīttĕ, sĕd īn māgnā lēgātūm quaērĕ pŏpīnā:
īnvĕnĭēs ălĭquō cūm pērcūssōrĕ iăcēntēm,
pērmīxtūm naūtīs ēt fūrĭbŭs āc fŭgĭtīvīs,
īntēr cārnĭfĭcēs ēt fābrōs sāndăpĭlārūm
ēt rĕsŭpīnātī cēssāntĭă tŷmpănă gāllī.
aēqua ĭbĭ lībērtās, cōmmūnĭă pōcŭlă, lēctūs
nōn ălĭūs cuīquām, nēc mēnsă rĕmōtĭŏr ūllī.
quīd făcĭās tālēm sōrtītūs, Pōntĭcĕ, sērvūm?
nēmpe īn Lūcānōs aūt Tūsca ērgāstŭlă mīttās.
āt vōs, Trōiŭgĕnaē, vōbīs īgnōscĭtĭs ēt quaē
tūrpĭă cērdōnī Vŏlĕsōs Brūtūmquĕ dĕcēbūnt.
quīd sī nūmquam ădĕō foēdīs ădĕōquĕ pŭdēndīs
ūtĭmŭr ēxēmplīs, ūt nōn pēiōră sŭpērsīnt?
cōnsūmptīs ŏpĭbūs vōcēm, Dămăsīppĕ, lŏcāstī
sīpărĭō, clāmōsum ăgĕrēs ūt Phāsmă Cătūllī.
Laūrĕŏlūm vēlōx ĕtĭām bĕnĕ Lēntŭlŭs ēgīt,
iūdĭcĕ mē dīgnūs vērā crŭcĕ. nēc tămĕn īpsī
īgnōscās pŏpŭlō; pŏpŭlī frōns dūrĭŏr hūiūs,
quī sĕdĕt ēt spēctāt trīscūrrĭă pātrĭcĭōrūm,
plānĭpĕdēs aūdīt Făbĭōs, rīdērĕ pŏtēst quī
Māmērcōrum ălăpās. quāntī sŭă fūnĕră vēndānt
quīd rēfērt? vēndūnt nūllō cōgēntĕ Nĕrōnĕ,
nēc dŭbĭtānt cēlsī praētōrīs vēndĕrĕ lūdīs.
fīngĕ tămēn glădĭōs īnde ātque hīnc pūlpĭtă pōnī,
quīd sătĭūs? mōrtēm sīc quīsquam ēxhōrrŭĭt, ūt sīt
zēlŏtўpūs Thўmĕlēs, stŭpĭdī cōllēgă Cŏrīnthī?
rēs haūt mīră tămēn cĭthăroēdō prīncĭpĕ mīmūs
nōbĭlĭs. haēc ūltrā quĭd ĕrīt nĭsĭ lūdŭs? ĕt īllīc
dēdĕcŭs ūrbĭs hăbēs, nēc mūrmīllōnĭs ĭn ārmīs
nēc clĭpĕō Grācchūm pūgnāntem aūt fālcĕ sŭpīnā;
dāmnăt ĕnīm tālīs hăbĭtūs [sēd dāmnăt ĕt ōdīt,
nēc gălĕā făcĭem ābscōndīt]: mŏvĕt ēccĕ trĭdēntēm.
pōstquām vībrātā pēndēntĭă rētĭă dēxtrā
nēquīquam ēffūdīt, nūdum ād spēctācŭlă vūltūm
ērĭgĭt ēt tōtā fŭgĭt āgnōscēndŭs hărēnā.
crēdāmūs tŭnĭcaē, dē faūcĭbŭs aūrĕă cūm sē
pōrrĭgăt ēt lōngō iāctētūr spīră gălērō.
ērgo īgnōmĭnĭām grăvĭōrēm pērtŭlĭt ōmnī
vūlnĕrĕ cūm Grācchō iūssūs pūgnārĕ sĕcūtōr.
lībĕră sī dēntūr pŏpŭlō sūffrāgĭă, quīs tām
pērdĭtŭs ūt dŭbĭtēt Sĕnĕcām praēfērrĕ Nĕrōnī?
cūiūs sūpplĭcĭō nōn dēbŭĭt ūnă părārī
sīmĭă nēc sērpēns ūnūs nēc cūllĕŭs ūnūs.
pār Ăgămēmnŏnĭdaē crīmēn, sēd caūsă făcīt rēm
dīssĭmĭlēm. quīppe īllĕ dĕīs aūctōrĭbŭs ūltōr
pātrĭs ĕrāt caēsī mĕdĭa īntēr pōcŭlă, sēd nēc
Ēlēctraē iŭgŭlō sē pōllŭĭt aūt Spārtānī
sānguĭnĕ cōniŭgĭī, nūllīs ăcŏnītă prŏpīnquīs
mīscŭĭt, īn scēnā nūmquām cāntāvĭt Ŏrēstēs,
Trōĭcă nōn scrīpsīt. quĭd ĕnīm Vērgīnĭŭs ārmīs
dēbŭĭt ūlcīscī măgĭs aūt cūm Vīndĭcĕ Gālbă,
quōd Nĕrŏ tām saēvā crūdāquĕ tўrānnĭdĕ fēcīt?
haēc ŏpĕra ātque haē sūnt gĕnĕrōsī prīncĭpĭs ārtēs,
gaūdēntīs foēdō pĕrĕgrīna ād pūlpĭtă cāntū
prōstĭtŭī Grāiaēque ăpĭūm mĕrŭīssĕ cŏrōnaē.
māiōrum ēffĭgĭēs hăbĕānt īnsīgnĭă vōcīs,
āntĕ pĕdēs Dŏmĭtī lōngūm tū pōnĕ Thўēstaē
sŷrmă vĕl Āntĭgŏnēs seū pērsōnām Mĕlănīppēs,
ēt dē mārmŏrĕō cĭthărām sūspēndĕ cŏlōssō.
quīd, Cătĭlīnă, tŭīs nātālĭbŭs ātquĕ Cĕthēgī
īnvĕnĭēt quīsquām sūblīmĭŭs? ārmă tămēn vōs
nōctūrna ēt flāmmās dŏmĭbūs tēmplīsquĕ părātīs
ūt brācātōrūm pŭĕrī Sĕnŏnūmquĕ mĭnōrēs,
aūsī quōd lĭcĕāt tŭnĭcā pūnīrĕ mŏlēstā.
sēd vĭgĭlāt cōnsūl vēxīllăquĕ vēstră cŏērcēt.
hīc nŏvŭs Ārpīnās, īgnōbĭlĭs ēt mŏdŏ Rōmaē
mūnĭcĭpālĭs ĕquēs, gălĕātūm pōnĭt ŭbīquĕ
praēsĭdĭum āttŏnĭtīs ĕt ĭn ōmnī mōntĕ lăbōrāt.
tāntum ĭgĭtūr mūrōs īntrā tŏgă cōntŭlĭt īllī
nōmĭnĭs āc tĭtŭlī, quāntūm †īn† Leūcădĕ, quāntūm
Thēssălĭaē cāmpīs Ōctāvĭŭs ābstŭlĭt ūdō
caēdĭbŭs ādsĭdŭīs glădĭō; sēd Rōmă părēntēm,
Rōmă pătrēm pătrĭaē Cĭcĕrōnēm lībĕră dīxīt.
Ārpīnās ălĭūs Vōlscōrum īn mōntĕ sŏlēbāt
pōscĕrĕ mērcēdēs ălĭēnō lāssŭs ărātrō;
nōdōsām pōst haēc frāngēbāt vērtĭcĕ vītēm,
sī lēntūs pīgrā mūnīrēt cāstră dŏlābrā.
hīc tămĕn ēt Cīmbrōs ēt sūmmă pĕrīcŭlă rērūm
ēxcĭpĭt ēt sōlūs trĕpĭdāntēm prōtĕgĭt ūrbēm,
ātque ĭdĕō, pōstquam ād Cīmbrōs strāgēmquĕ vŏlābānt
quī nūmquam āttĭgĕrānt māiōră cădāvĕră cōrvī,
nōbĭlĭs ōrnātūr laūrō cōllēgă sĕcūndā.
plēbēiaē Dĕcĭōrum ănĭmaē, plēbēiă fŭērūnt
nōmĭnă; prō tōtīs lĕgĭōnĭbŭs hī tămĕn ēt prō
ōmnĭbŭs aūxĭlĭīs ātque ōmnī pūbĕ Lătīnā
sūffĭcĭūnt dīs īnfērnīs Tērraēquĕ părēntī.
[plūrĭs ĕnīm Dĕcĭī quām quaē sērvāntŭr ăb īllīs.]
āncīllā nātūs trăbĕam ēt dĭădēmă Quĭrīnī
ēt fāscīs mĕrŭīt, rēgum ūltĭmŭs īllĕ bŏnōrūm.
prōdĭtă lāxābānt pōrtārūm claūstră tўrānnīs
ēxŭlĭbūs iŭvĕnēs īpsīūs cōnsŭlĭs ēt quōs
māgnum ălĭquīd dŭbĭā prō lībērtātĕ dĕcērēt,
quōd mīrārētūr cūm Cōclĭtĕ Mūcĭŭs ēt quaē
īmpĕrĭī fīnīs Tĭbĕrīnūm vīrgŏ nătāvīt.
ōccūlta ād pātrēs prōdūxīt crīmĭnă sērvūs
mātrōnīs lūgēndŭs; ăt īllōs vērbĕră iūstīs
ādfĭcĭūnt poēnīs ēt lēgūm prīmă sĕcūrīs.
mālŏ pătēr tĭbĭ sīt Thērsītēs, dūmmŏdŏ tū sīs
Aēăcĭdaē sĭmĭlīs Vūlcānĭăque ārmă căpēssās,
quām tē Thērsītaē sĭmĭlēm prōdūcăt Ăchīllēs.
ēt tămĕn, ūt lōngē rĕpĕtās lōngēquĕ rĕvōlvās
nōmĕn, ăb īnfāmī gēntēm dēdūcĭs ăsŷlō;
māiōrūm prīmūs, quīsquīs fŭĭt īllĕ, tŭōrūm
aūt pāstōr fŭĭt aūt īllūd quōd dīcĕrĕ nōlō.
Stemmata quid faciunt? quid prodest, Pontice, longo
sanguine censeri, pictos ostendere uultus
maiorum et stantis in curribus Aemilianos
et Curios iam dimidios umeroque minorem
Coruinum et Galbam auriculis nasoque carentem,
[quis fructus generis tabula iactare capaci
Coruinum, posthac multa contingere uirga
fumosos equitum cum dictatore magistros,]
si coram Lepidis male uiuitur? effigies quo
tot bellatorum, si luditur alea pernox
ante Numantinos, si dormire incipis ortu
luciferi, quo signa duces et castra mouebant?
cur Allobrogicis et magna gaudeat ara
natus in Herculeo Fabius lare, si cupidus, si
uanus et Euganea quantumuis mollior agna,
si tenerum attritus Catinensi pumice lumbum
squalentis traducit auos emptorque ueneni
frangenda miseram funestat imagine gentem?
tota licet ueteres exornent undique cerae
atria, nobilitas sola est atque unica uirtus.
Paulus uel Cossus uel Drusus moribus esto,
hos ante effigies maiorum pone tuorum,
praecedant ipsas illi te consule uirgas.
prima mihi debes animi bona. sanctus haberi
iustitiaeque tenax factis dictisque mereris?
agnosco procerem; salue Gaetulice, seu tu
Silanus: quocumque alto de sanguine rarus
ciuis et egregius patriae contingis ouanti,
exclamare libet populus quod clamat Osiri
inuento. quis enim generosum dixerit hunc qui
indignus genere et praeclaro nomine tantum
insignis? nanum cuiusdam Atlanta uocamus,
Aethiopem Cycnum, prauam extortamque puellam
Europen; canibus pigris scabieque uetusta
leuibus et siccae lambentibus ora lucernae
nomen erit pardus, tigris, leo, si quid adhuc est
quod fremat in terris uiolentius. ergo cauebis
et metues ne tu sic Creticus aut Camerinus.
his ego quem monui? tecum mihi sermo, Rubelli
Blande. tumes alto Drusorum stemmate, tamquam
feceris ipse aliquid propter quod nobilis esses,
ut te conciperet quae sanguine fulget Iuli,
non quae uentoso conducta sub aggere texit.
"uos humiles" inquis "uulgi pars ultima nostri,
quorum nemo queat patriam monstrare parentis,
ast ego Cecropides." uiuas et originis huius
gaudia longa feras. tamen ima plebe Quiritem
facundum inuenies, solet hic defendere causas
nobilis indocti; ueniet de plebe togata
qui iuris nodos et legum aenigmata soluat;
hinc petit Euphraten iuuenis domitique Bataui
custodes aquilas armis industrius; at tu
nil nisi Cecropides truncoque simillimus Hermae.
nullo quippe alio uincis discrimine quam quod
illi marmoreum caput est, tua uiuit imago.
dic mihi, Teucrorum proles, animalia muta
quis generosa putet nisi fortia. nempe uolucrem
sic laudamus equum, facili cui plurima palma
feruet et exultat rauco uictoria circo;
nobilis hic, quocumque uenit de gramine, cuius
clara fuga ante alios et primus in aequore puluis.
sed uenale pecus Coryphaei posteritas et
Hirpini, si rara iugo uictoria sedit.
nil ibi maiorum respectus, gratia nulla
umbrarum; dominos pretiis mutare iubentur
exiguis, trito ducunt epiraedia collo
segnipedes dignique molam uersare nepotes.
ergo ut miremur te, non tua, priuum aliquid da
quod possim titulis incidere praeter honores
quos illis damus ac dedimus, quibus omnia debes.
haec satis ad iuuenem quem nobis fama superbum
tradit et inflatum plenumque Nerone propinquo;
rarus enim ferme sensus communis in illa
fortuna. sed te censeri laude tuorum,
Pontice, noluerim sic ut nihil ipse futurae
laudis agas. miserum est aliorum incumbere famae,
ne collapsa ruant subductis tecta columnis.
stratus humi palmes uiduas desiderat ulmos.
esto bonus miles, tutor bonus, arbiter idem
integer; ambiguae si quando citabere testis
incertaeque rei, Phalaris licet imperet ut sis
falsus et admoto dictet periuria tauro,
summum crede nefas animam praeferre pudori
et propter uitam uiuendi perdere causas.
dignus morte perit, cenet licet ostrea centum
Gaurana et Cosmi toto mergatur aeno.
exspectata diu tandem prouincia cum te
rectorem accipiet, pone irae frena modumque,
pone et auaritiae, miserere inopum sociorum:
ossa uides rerum uacuis exsucta medullis.
respice quid moneant leges, quid curia mandet,
praemia quanta bonos maneant, quam fulmine iusto
et Capito et Tutor ruerint damnante senatu,
piratae Cilicum. sed quid damnatio confert?
praeconem, Chaerippe, tuis circumspice pannis,
cum Pansa eripiat quidquid tibi Natta reliquit,
iamque tace; furor est post omnia perdere naulum.
non idem gemitus olim neque uulnus erat par
damnorum sociis florentibus et modo uictis.
plena domus tunc omnis, et ingens stabat aceruos
nummorum, Spartana chlamys, conchylia Coa,
et cum Parrhasii tabulis signisque Myronis
Phidiacum uiuebat ebur, nec non Polycliti
multus ubique labor, rarae sine Mentore mensae.
inde †Dolabella atque hinc† Antonius, inde
sacrilegus Verres referebant nauibus altis
occulta spolia et plures de pace triumphos.
nunc sociis iuga pauca boum, grex paruus equarum,
et pater armenti capto eripietur agello,
ipsi deinde Lares, si quod spectabile signum.
[si quis in aedicula deus unicus; haec etenim sunt
pro summis, nam sunt haec maxima. despicias tu]
forsitan imbellis Rhodios unctamque Corinthon
despicias merito: quid resinata iuuentus
cruraque totius facient tibi leuia gentis?
horrida uitanda est Hispania, Gallicus axis
Illyricumque latus; parce et messoribus illis
qui saturant urbem circo scenaeque uacantem;
quanta autem inde feres tam dirae praemia culpae,
cum tenuis nuper Marius discinxerit Afros?
curandum in primis ne magna iniuria fiat
fortibus et miseris. tollas licet omne quod usquam est
auri atque argenti, scutum gladiumque relinques.
et iaculum et galeam; spoliatis arma supersunt.
quod modo proposui, non est sententia, uerum est;
credite me uobis folium recitare Sibyllae.
si tibi sancta cohors comitum, si nemo tribunal
uendit acersecomes, si nullum in coniuge crimen
nec per conuentus et cuncta per oppida curuis
unguibus ire parat nummos raptura Celaeno,
tum licet a Pico numeres genus, altaque si te
nomina delectant omnem Titanida pugnam
inter maiores ipsumque Promethea ponas.
[de quocumque uoles proauom tibi sumito libro.]
quod si praecipitem rapit ambitio atque libido,
si frangis uirgas sociorum in sanguine, si te
delectant hebetes lasso lictore secures,
incipit ipsorum contra te stare parentum
nobilitas claramque facem praeferre pudendis.
omne animi uitium tanto conspectius in se
crimen habet, quanto maior qui peccat habetur.
quo mihi te, solitum falsas signare tabellas,
in templis quae fecit auus statuamque parentis
ante triumphalem? quo, si nocturnus adulter
tempora Santonico uelas adoperta cucullo?
praeter maiorum cineres atque ossa uolucri
carpento rapitur pinguis Lateranus, et ipse,
ipse rotam adstringit sufflamine mulio consul,
nocte quidem, sed Luna uidet, sed sidera testes
intendunt oculos. finitum tempus honoris
cum fuerit, clara Lateranus luce flagellum
sumet et occursum numquam trepidabit amici
iam senis ac uirga prior adnuet atque maniplos
soluet et infundet iumentis hordea lassis.
interea, dum lanatas robumque iuuencum
more Numae caedit, Iouis ante altaria iurat
solam Eponam et facies olida ad praesepia pictas.
sed cum peruigiles placet instaurare popinas,
obuius adsiduo Syrophoenix udus amomo
currit, Idymaeae Syrophoenix incola portae
hospitis adfectu dominum regemque salutat,
et cum uenali Cyane succincta lagona.
defensor culpae dicet mihi "fecimus et nos
haec iuuenes." esto, desisti nempe nec ultra
fouisti errorem. breue sit quod turpiter audes,
quaedam cum prima resecentur crimina barba.
indulge ueniam pueris: Lateranus ad illos
thermarum calices inscriptaque lintea uadit
maturus bello Armeniae Syriaeque tuendis
amnibus et Rheno atque Histro. praestare Neronem
securum ualet haec aetas. mitte Ostia, Caesar,
mitte, sed in magna legatum quaere popina:
inuenies aliquo cum percussore iacentem,
permixtum nautis et furibus ac fugitiuis,
inter carnifices et fabros sandapilarum
et resupinati cessantia tympana galli.
aequa ibi libertas, communia pocula, lectus
non alius cuiquam, nec mensa remotior ulli.
quid facias talem sortitus, Pontice, seruum?
nempe in Lucanos aut Tusca ergastula mittas.
at uos, Troiugenae, uobis ignoscitis et quae
turpia cerdoni Volesos Brutumque decebunt.
quid si numquam adeo foedis adeoque pudendis
utimur exemplis, ut non peiora supersint?
consumptis opibus uocem, Damasippe, locasti
sipario, clamosum ageres ut Phasma Catulli.
Laureolum uelox etiam bene Lentulus egit,
iudice me dignus uera cruce. nec tamen ipsi
ignoscas populo; populi frons durior huius,
qui sedet et spectat triscurria patriciorum,
planipedes audit Fabios, ridere potest qui
Mamercorum alapas. quanti sua funera uendant
quid refert? uendunt nullo cogente Nerone,
nec dubitant celsi praetoris uendere ludis.
finge tamen gladios inde atque hinc pulpita poni,
quid satius? mortem sic quisquam exhorruit, ut sit
zelotypus Thymeles, stupidi collega Corinthi?
res haut mira tamen citharoedo principe mimus
nobilis. haec ultra quid erit nisi ludus? et illic
dedecus urbis habes, nec murmillonis in armis
nec clipeo Gracchum pugnantem aut falce supina;
damnat enim talis habitus [sed damnat et odit,
nec galea faciem abscondit]: mouet ecce tridentem.
postquam uibrata pendentia retia dextra
nequiquam effudit, nudum ad spectacula uultum
erigit et tota fugit agnoscendus harena.
credamus tunicae, de faucibus aurea cum se
porrigat et longo iactetur spira galero.
ergo ignominiam grauiorem pertulit omni
uulnere cum Graccho iussus pugnare secutor.
libera si dentur populo suffragia, quis tam
perditus ut dubitet Senecam praeferre Neroni?
cuius supplicio non debuit una parari
simia nec serpens unus nec culleus unus.
par Agamemnonidae crimen, sed causa facit rem
dissimilem. quippe ille deis auctoribus ultor
patris erat caesi media inter pocula, sed nec
Electrae iugulo se polluit aut Spartani
sanguine coniugii, nullis aconita propinquis
miscuit, in scena numquam cantauit Orestes,
Troica non scripsit. quid enim Verginius armis
debuit ulcisci magis aut cum Vindice Galba,
quod Nero tam saeua crudaque tyrannide fecit?
haec opera atque hae sunt generosi principis artes,
gaudentis foedo peregrina ad pulpita cantu
prostitui Graiaeque apium meruisse coronae.
maiorum effigies habeant insignia uocis,
ante pedes Domiti longum tu pone Thyestae
syrma uel Antigones seu personam Melanippes,
et de marmoreo citharam suspende colosso.
quid, Catilina, tuis natalibus atque Cethegi
inueniet quisquam sublimius? arma tamen uos
nocturna et flammas domibus templisque paratis
ut bracatorum pueri Senonumque minores,
ausi quod liceat tunica punire molesta.
sed uigilat consul uexillaque uestra coërcet.
hic nouus Arpinas, ignobilis et modo Romae
municipalis eques, galeatum ponit ubique
praesidium attonitis et in omni monte laborat.
tantum igitur muros intra toga contulit illi
nominis ac tituli, quantum †in† Leucade, quantum
Thessaliae campis Octauius abstulit udo
caedibus adsiduis gladio; sed Roma parentem,
Roma patrem patriae Ciceronem libera dixit.
Arpinas alius Volscorum in monte solebat
poscere mercedes alieno lassus aratro;
nodosam post haec frangebat uertice uitem,
si lentus pigra muniret castra dolabra.
hic tamen et Cimbros et summa pericula rerum
excipit et solus trepidantem protegit urbem,
atque ideo, postquam ad Cimbros stragemque uolabant
qui numquam attigerant maiora cadauera corui,
nobilis ornatur lauro collega secunda.
plebeiae Deciorum animae, plebeia fuerunt
nomina; pro totis legionibus hi tamen et pro
omnibus auxiliis atque omni pube Latina
sufficiunt dis infernis Terraeque parenti.
[pluris enim Decii quam quae seruantur ab illis.]
ancilla natus trabeam et diadema Quirini
et fascis meruit, regum ultimus ille bonorum.
prodita laxabant portarum claustra tyrannis
exulibus iuuenes ipsius consulis et quos
magnum aliquid dubia pro libertate deceret,
quod miraretur cum Coclite Mucius et quae
imperii finis Tiberinum uirgo natauit.
occulta ad patres produxit crimina seruus
matronis lugendus; at illos uerbera iustis
adficiunt poenis et legum prima securis.
malo pater tibi sit Thersites, dummodo tu sis
Aeacidae similis Vulcaniaque arma capessas,
quam te Thersitae similem producat Achilles.
et tamen, ut longe repetas longeque reuoluas
nomen, ab infami gentem deducis asylo;
maiorum primus, quisquis fuit ille, tuorum
aut pastor fuit aut illud quod dicere nolo.