0

Ēt spēs ēt rătĭō stŭdĭōrum īn Caēsărĕ tāntūm;

sōlŭs ĕnīm trīstēs hāc tēmpēstātĕ Cămēnās

rēspēxīt, cūm iām cĕlĕbrēs nōtīquĕ pŏētaē

bālnĕŏlūm Găbĭīs, Rōmaē cōndūcĕrĕ fūrnōs

tēmptārēnt, nēc foēdum ălĭī nēc tūrpĕ pŭtārēnt

praēcōnēs fĭĕrī, cūm dēsērtīs Ăgănīppēs

vāllĭbŭs ēsŭrĭēns mīgrārĕt ĭn ātrĭă Clīō.

nām sī Pīĕrĭā quādrāns tĭbĭ nūllŭs ĭn ūmbrā

ōstēndātŭr, ămēs nōmēn vīctūmquĕ Măchaēraē

ēt vēndās pŏtĭūs cōmmīssă quŏd aūctĭŏ vēndīt

stāntĭbŭs, oēnŏphŏrūm, trĭpĕdēs, ārmārĭă, cīstās,

Ālcĭthŏēn Pāccī, Thēbās ēt Tērĕă Faūstī.

hōc sătĭūs quām sī dīcās sūb iūdĭcĕ "vīdī"

quōd nōn vīdīstī; făcĭānt ĕquĭtēs Ăsĭānī,

[quāmquam ēt Cāppădŏcēs făcĭānt ĕquĭtēsquĕ Bĭthŷnī]

āltĕră quōs nūdō trādūcīt gāllĭcă tālō.

nēmŏ tămēn stŭdĭīs īndīgnūm fērrĕ lăbōrēm

cōgētūr pōsthāc, nēctīt quīcūmquĕ cănōrīs

ēlŏquĭūm vōcālĕ mŏdīs laūrūmquĕ mŏmōrdīt.

hōc ăgĭte, ō iŭvĕnēs. cīrcūmspĭcĭt ēt stĭmŭlāt vōs

mātĕrĭāmquĕ sĭbī dŭcĭs īndūlgēntĭă quaērīt.

sī qua ălĭūndĕ pŭtās rērum ēxspēctāndă tŭārūm

praēsĭdĭa ātque ĭdĕō crŏcĕaē mēmbrānă tăbēllaē

īmplētūr, līgnōrum ălĭquīd pōsce ōcĭŭs ēt quaē

cōmpōnīs dōnā Vĕnĕrīs, Tĕlĕsīnĕ, mărītō,

aūt clūde ēt pŏsĭtōs tĭnĕā pērtūndĕ lĭbēllōs.

frāngĕ mĭsēr călămūm vĭgĭlātăquĕ proēlĭă dēlē,

quī făcĭs īn pārvā sūblīmĭă cārmĭnă cēllā,

ūt dīgnūs vĕnĭās hĕdĕrīs ĕt ĭmāgĭnĕ mācrā.

spēs nūlla ūltĕrĭōr; dĭdĭcīt iām dīvĕs ăvārūs

tāntum ādmīrārī, tāntūm laūdārĕ dĭsērtōs,

ūt pŭĕrī Iūnōnĭs ăvēm. sēd dēflŭĭt aētās

ēt pĕlăgī pătĭēns ēt cāssĭdĭs ātquĕ lĭgōnīs.

taēdĭă tūnc sŭbĕūnt ănĭmōs, tūnc sēquĕ sŭāmquĕ

Tērpsīchōrĕn ŏdīt fācūnda ēt nūdă sĕnēctūs.

āccĭpĕ nūnc ārtēs. nē quīd tĭbĭ cōnfĕrăt īstĕ,

quēm cŏlĭs ēt Mūsārum ĕt Ăpōllĭnĭs aēdĕ rĕlīctā,

īpsĕ făcīt vērsūs ātque ūnī cēdĭt Hŏmērō

prōptēr mīlle ānnōs, ēt sī dūlcēdĭnĕ fāmaē

sūccēnsūs rĕcĭtēs, măcŭlōsās cōmmŏdăt aēdēs.

haēc lōngē fērrātă dŏmūs sērvīrĕ iŭbētūr

īn quā sōllĭcĭtās ĭmĭtātūr iānŭă pōrtās.

scīt dărĕ lībērtōs ēxtrēma īn pārtĕ sĕdēntīs

ōrdĭnĭs ēt māgnās cŏmĭtūm dīspōnĕrĕ vōcēs;

nēmŏ dăbīt rēgūm quāntī sūbsēllĭă cōnstānt

ēt quaē cōndūctō pēndēnt ănăbāthră tĭgīllō

quaēquĕ rĕpōrtāndīs pŏsĭta ēst ōrchēstră căthēdrīs.

nōs tămĕn hōc ăgĭmūs tĕnŭīque īn pūlvĕrĕ sūlcōs

dūcĭmŭs ēt lītūs stĕrĭlī vērsāmŭs ărātrō.

nām sī dīscēdās, [lăquĕō tĕnĕt āmbĭtĭōsī

cōnsuētūdŏ mălī,] tĕnĕt īnsānābĭlĕ mūltōs

scrībēndī căcŏēthĕs ĕt aēgro īn cōrdĕ sĕnēscīt.

sēd vātem ēgrĕgĭūm, cuī nōn sīt pūblĭcă vēnă,

quī nĭhĭl ēxpŏsĭtūm sŏlĕāt dēdūcĕrĕ, nēc quī

cōmmūnī fĕrĭāt cārmēn trĭvĭālĕ mŏnētā,

hūnc, quālēm nĕquĕō mōnstrāre ēt sēntĭŏ tāntūm,

ānxĭĕtātĕ cărēns ănĭmūs făcĭt, ōmnĭs ăcērbī

īmpătĭēns, cŭpĭdūs sīlvārum āptūsquĕ bĭbēndīs

fōntĭbŭs Āŏnĭdūm. nĕque ĕnīm cāntārĕ sŭb āntrō

Pīĕrĭō thŷrsūmquĕ pŏtēst cōntīngĕrĕ maēstă

paūpērtās ātque aērĭs ĭnōps, quō nōctĕ dĭēquĕ

cōrpŭs ĕgēt: sătŭr ēst cūm dīcĭt Hŏrātĭŭs "eūhoē."

quīs lŏcŭs īngĕnĭō, nĭsĭ cūm sē cārmĭnĕ sōlō

vēxānt ēt dŏmĭnīs Cīrrhaē Nŷsaēquĕ fĕrūntūr

pēctŏră vēstră dŭās nōn ādmīttēntĭă cūrās?

māgnaē mēntĭs ŏpūs nēc dē lōdīcĕ părāndā

āttŏnĭtaē cūrrūs ĕt ĕquōs făcĭēsquĕ dĕōrūm

āspĭcĕre ēt quālīs Rŭtŭlūm cōnfūndăt Ĕrīnŷs.

nām sī Vērgĭlĭō pŭĕr ēt tŏlĕrābĭlĕ dēssēt

hōspĭtĭūm, cădĕrēnt ōmnēs ā crīnĭbŭs hŷdrī,

sūrdă nĭhīl gĕmĕrēt grăvĕ būcĭnă. pōscĭmŭs ūt sīt

nōn mĭnŏr āntīquō Rūbrēnūs Lāppă cŏtūrnō,

cūiŭs ĕt ālvĕŏlōs ēt laēnām pīgnĕrăt Ātreūs?

nōn hăbĕt īnfēlīx Nŭmĭtōr quōd mīttăt ămīcō,

Quīntīllaē quōd dōnĕt hăbēt, nēc dēfŭĭt īllī

ūnde ĕmĕrēt mūltā pāscēndūm cārnĕ lĕōnēm

iām dŏmĭtūm; cōnstāt lĕvĭōrī bēlŭă sūmptū

nīmīrum ēt căpĭūnt plūs īntēstīnă pŏētaē.

cōntēntūs fāmā iăcĕāt Lūcānŭs ĭn hōrtīs

mārmŏrĕīs, āt Sērrānō tĕnŭīquĕ Sălēiō

glōrĭă quāntălĭbēt quĭd ĕrīt, sī glōrĭă tāntūmst?

cūrrĭtŭr ād vōcēm iūcūndam ēt cārmĕn ămīcaē

Thēbăĭdōs, laētām cūm fēcīt Stātĭŭs ūrbēm

prōmīsītquĕ dĭēm: tāntā dūlcēdĭnĕ cāptōs

ādfĭcĭt īlle ănĭmōs tāntāquĕ lĭbīdĭnĕ vūlgī

aūdītūr. sēd cūm frēgīt sūbsēllĭă vērsū

ēsŭrĭt, īntāctām Părĭdī nĭsĭ vēndĭt Ăgāuēn.

īlle ēt mīlĭtĭaē mūltīs lārgītŭs hŏnōrēm

sēmēnstrī vātūm dĭgĭtōs cīrcūmlĭgăt aūrō.

quōd nōn dānt prŏcĕrēs, dăbĭt hīstrĭŏ. tū Cămĕrīnōs

ēt Bărĕām, tū nōbĭlĭūm māgna ātrĭă cūrās?

praēfēctōs Pĕlŏpēă făcīt, Phĭlŏmēlă trĭbūnōs.

haūt tămĕn īnvĭdĕās vātī quēm pūlpĭtă pāscūnt.

quīs tĭbĭ Maēcēnās, quīs nūnc ĕrĭt aūt Prŏcŭlēiūs

aūt Făbĭūs, quīs Cōtta ĭtĕrūm, quīs Lēntŭlŭs āltēr?

tūm pār īngĕnĭō prĕtĭūm, tūnc ūtĭlĕ mūltīs

pāllēre ēt vīnūm tōtō nēscīrĕ Dĕcēmbrī.

vēstēr pōrrŏ lăbōr fēcūndĭŏr, hīstŏrĭārūm

scrīptōrēs? pĕrĭt hīc plūs tēmpŏrĭs ātque ŏlĕī plūs.

nūllō quīppĕ mŏdō mīllēnsĭmă pāgĭnă sūrgīt

ōmnĭbŭs ēt crēscīt mūltā dāmnōsă păpŷrō;

Sīc īngēns rērūm nŭmĕrūs iŭbĕt ātque ŏpĕrūm lēx.

quaē tămĕn īndĕ sĕgēs? tērraē quīs frūctŭs ăpērtaē?

quīs dăbĭt hīstŏrĭcō quāntūm dărĕt āctă lĕgēntī?

"sēd gĕnŭs īgnāvūm, quōd lēctō gaūdĕt ĕt ūmbrā."

dīc ĭgĭtūr quīd caūsĭdĭcīs cīvīlĭă praēstēnt

ōffĭcĭa ēt māgnō cŏmĭtēs īn fāscĕ lĭbēllī.

īpsī māgnă sŏnānt, sēd tūm cūm crēdĭtŏr aūdīt

praēcĭpŭē, vēl sī tĕtĭgīt lătŭs ācrĭŏr īllō

quī vĕnĭt ād dŭbĭūm grāndī cūm cōdĭcĕ nōmēn.

tūnc īnmēnsă căvī spīrānt mēndācĭă fōllēs

cōnspŭĭtūrquĕ sĭnūs; vērām dēprēndĕrĕ mēssēm

sī lĭbĕt, hīnc cēntūm pătrĭmōnĭă caūsĭdĭcōrūm,

pārte ălĭā sōlūm rūssātī pōnĕ Lăcērtaē.

cōnsēdērĕ dŭcēs, sūrgīs tū pāllĭdŭs Āiāx

dīctūrūs dŭbĭā prō lībērtātĕ bŭbūlcō

iūdĭcĕ. rūmpĕ mĭsēr tēnsūm iĕcŭr, ūt tĭbĭ lāssō

fīgāntūr vĭrĭdēs, scālārūm glōrĭă, pālmaē.

quōd vōcīs prĕtĭūm? sīccūs pĕtăsūncŭlŭs ēt vās

pēlămўdum aūt vĕtĕrēs, Maūrōrum ĕpĭmēnĭă, būlbī

aūt vīnūm Tĭbĕrī dēvēctūm, quīnquĕ lăgōnaē.

sī quătĕr ēgīstī, sī cōntĭgĭt aūrĕŭs ūnūs,

īndĕ cădūnt pārtēs ēx foēdĕrĕ prāgmătĭcōrūm.

"Aēmĭlĭō dăbĭtūr quāntūm lĭcĕt, ēt mĕlĭūs nōs

ēgĭmŭs." hūiŭs ĕnīm stāt cūrrūs aēnĕŭs, āltī

quādrĭiŭgēs īn vēstĭbŭlīs, ātque īpsĕ fĕrōcī

bēllātōrĕ sĕdēns cūrvātum hāstīlĕ mĭnātūr

ēmĭnŭs ēt stătŭā mĕdĭtātūr proēlĭă lūscā.

sīc Pĕdŏ cōntūrbāt, Măthŏ dēfĭcĭt, ēxĭtŭs hīc ēst

Tōngĭlĭī, māgnō cūm rhīnŏcĕrōtĕ lăvārī

quī sŏlĕt ēt vēxāt lŭtŭlēntā bālnĕă tūrbā

pērquĕ fŏrūm iŭvĕnēs lōngō prĕmĭt āssĕrĕ Maēdōs

ēmptūrūs pŭĕrōs, ārgēntūm, mūrrĭnă, vīllās;

spōndĕt ĕnīm Tўrĭō stlāttārĭă pūrpŭră fīlō.

[ēt tămĕn ēst īllīs hōc ūtĭlĕ. pūrpŭră vēndīt]

caūsĭdĭcūm vēndūnt ămĕthŷstĭnă; cōnvĕnĭt īllī

ēt strĕpĭtu ēt făcĭē māiōrīs vīvĕrĕ cēnsūs,

sēd fīnem īmpēnsaē nōn sērvāt prōdĭgă Rōmă.

fīdĭmŭs ēlŏquĭō? Cĭcĕrōnī nēmŏ dŭcēntōs

nūnc dĕdĕrīt nūmmōs, nĭsĭ fūlsĕrĭt ānŭlŭs īngēns.

rēspĭcĭt haēc prīmūm quī lītĭgăt, ān tĭbĭ sērvī

ōctŏ, dĕcēm cŏmĭtēs, ān pōst tē sēllă, tŏgātī

āntĕ pĕdēs. ĭdĕō cōndūctā Paūlŭs ăgēbāt

sārdŏnўche, ātque ĭdĕō plūrīs quām Gāllŭs ăgēbāt,

quām Băsĭlūs. rāra īn tĕnŭī fācūndĭă pānnō.

quāndŏ lĭcēt Băsĭlō flēntēm prōdūcĕrĕ mātrēm?

quīs bĕnĕ dīcēntēm Băsĭlūm fĕrăt? āccĭpĭāt tē

Gāllĭă vēl pŏtĭūs nūtrīcŭlă caūsĭdĭcōrūm

Āfrĭcă, sī plăcŭīt mērcēdēm pōnĕrĕ līnguaē.

dēclāmārĕ dŏcēs? ō fērrĕă pēctŏră Vēttī,

cūm pĕrĭmīt saēvōs clāssīs nŭmĕrōsă tўrānnōs.

nām quaēcūmquĕ sĕdēns mŏdŏ lēgĕrăt, haēc ĕădēm stāns

pērfĕrĕt ātque ĕădēm cāntābīt vērsĭbŭs īsdēm.

ōccīdīt mĭsĕrōs crāmbē rĕpĕtītă măgīstrōs.

quīs cŏlŏr ēt quōd sīt caūsaē gĕnŭs ātque ŭbĭ sūmmă

quaēstĭŏ, quaē vĕnĭānt dīvērsā pārtĕ săgīttaē,

nōssĕ vŏlūnt ōmnēs, mērcēdēm sōlvĕrĕ nēmŏ.

"mērcēdem āppēllās? quĭd ĕnīm scĭŏ?" "cūlpă dŏcēntīs

scīlĭcĕt ārgŭĭtūr, quōd laēvaē pārtĕ mămīllaē

nīl sălĭt Ārcădĭcō iŭvĕnī, cūiūs mĭhĭ sēxtā

quāquĕ dĭē mĭsĕrūm dīrūs căpŭt Hānnĭbăl īmplēt,

quīdquĭd ĭd ēst dē quō dēlībĕrăt, ān pĕtăt ūrbēm

ā Cānnīs, ān pōst nīmbōs ēt fūlmĭnă caūtūs

cīrcŭmăgāt mădĭdās ā tēmpēstātĕ cŏhōrtēs.

quāntūm vīs stĭpŭlāre ēt prōtĭnŭs āccĭpĕ: quīd dō

ūt tŏtĭēns īllūm pătĕr aūdĭăt?" haēc ălĭī sēx

vēl plūrēs ūnō cōnclāmānt ōrĕ sŏphīstaē

ēt vērās ăgĭtānt lītēs rāptōrĕ rĕlīctō;

fūsă vĕnēnă sĭlēnt, mălŭs īngrātūsquĕ mărītūs

ēt quaē iām vĕtĕrēs sānānt mōrtārĭă caēcōs.

ērgŏ sĭbī dăbĭt īpsĕ rŭdēm, sī nōstră mŏvēbūnt

cōnsĭlĭa, ēt vītaē dīvērsum ĭtĕr īngrĕdĭētūr

ād pūgnām quī rhētŏrĭcā dēscēndĭt ăb ūmbrā,

sūmmŭlă nē pĕrĕāt quā vīlīs tēssĕră vēnīt

frūmēntī; quīppe haēc mērcēs laūtīssĭmă. tēmptā

Chrŷsŏgŏnūs quāntī dŏcĕāt vēl Pōllĭŏ quāntī

laūtōrūm pŭĕrōs, ārtēm scīndēs Thĕŏdōrī.

bālnĕă sēscēntīs ēt plūrīs pōrtĭcŭs īn quā

gēstētūr dŏmĭnūs quŏtĭēns plŭĭt. ānnĕ sĕrēnūm

ēxspēctēt spārgātquĕ lŭtō iūmēntă rĕcēntī?

hīc pŏtĭūs, nāmque hīc mūndaē nĭtĕt ūngŭlă mūlaē.

pārte ălĭā lōngīs Nŭmĭdārūm fūltă cŏlūmnīs

sūrgăt ĕt ālgēntēm răpĭāt cēnātĭŏ sōlēm.

quāntīcūmquĕ dŏmūs, vĕnĭēt quī fērcŭlă dōctē

cōnpōnīt, vĕnĭēt quī pūlmēntārĭă cōndīt.

hōs īntēr sūmptūs sēstērtĭă Quīntĭlĭānō,

ūt mūltūm, dŭŏ sūffĭcĭēnt: rēs nūllă mĭnōrīs

cōnstābīt pātrī quām fīlĭŭs. "ūnde ĭgĭtūr tōt

Quīntīliānŭs hăbēt sāltūs?" ēxēmplă nŏvōrūm

fātōrūm trānsī. fēlīx ēt pūlchĕr ĕt ācēr,

fēlīx ēt săpĭēns ēt nōbĭlĭs ēt gĕnĕrōsūs

ādpŏsĭtām nīgraē lūnām sūbtēxĭt ălūtaē,

fēlīx ōrātōr quŏquĕ māxĭmŭs ēt iăcŭlātōr

ēt, sī pērfrīxīt, cāntāt bĕnĕ. dīstăt ĕnīm quaē

sīdĕră te ēxcĭpĭānt mŏdŏ prīmōs īncĭpĭēntēm

ēdĕrĕ vāgĭtŭs ēt ādhūc ā mātrĕ rŭbēntēm.

sī Fōrtūnă vŏlēt, fīēs dē rhētŏrĕ cōnsūl;

sī vŏlĕt haēc ĕădēm, fīēt dē cōnsŭlĕ rhētōr.

Vēntĭdĭūs quĭd ĕnīm? quīd Tūllĭŭs? ānne ălĭūd quām

sīdŭs ĕt ōccūltī mīrāndă pŏtēntĭă fātī?

sērvīs rēgnă dăbūnt, cāptīvīs fātă trĭūmphūm.

fēlīx īllĕ tămēn cōrvō quŏquĕ rārĭŏr ālbō.

paēnĭtŭīt mūltōs vānaē stĕrĭlīsquĕ căthēdraē,

sīcūt Thārsĭmăchī prŏbăt ēxĭtŭs ātquĕ Sĕcūndī

Cārrīnātĭs; ĕt hūnc ĭnŏpēm vīdīstĭs, Ăthēnaē,

nīl praētēr gĕlĭdās aūsaē cōnfērrĕ cĭcūtās.

dī māiōrum ūmbrīs tĕnŭem ēt sĭnĕ pōndĕrĕ tērrām

spīrāntīsquĕ crŏcōs ĕt ĭn ūrnā pērpĕtŭūm vēr,

quī praēcēptōrēm sānctī vŏlŭērĕ părēntīs

ēssĕ lŏcō. mĕtŭēns vīrgaē iām grāndĭs Ăchīllēs

cāntābāt pătrĭīs īn mōntĭbŭs ēt cuī nōn tūnc

ēlĭcĕrēt rīsūm cĭthăroēdī caūdă măgīstrī;

sēd Rūfum ātque ălĭōs caēdīt sŭă quēmquĕ iŭvēntūs,

Rūfūm, quēm tŏtĭēns Cĭcĕrōnem Āllōbrŏgă dīxīt.

quīs grĕmĭō Cĕlădī dōctīquĕ Pălaēmŏnĭs ādfērt

quāntūm grāmmătĭcūs mĕrŭīt lăbŏr? ēt tămĕn ēx hōc,

quōdcūmque ēst (mĭnŭs ēst aūtēm quām rhētŏrĭs aēră),

dīscĭpŭlī cūstōs praēmōrdĕt ăcoēnōnoētūs

ēt quī dīspēnsāt frāngīt sĭbĭ. cēdĕ, Pălaēmōn,

ēt pătĕre īnde ălĭquīd dēcrēscĕrĕ, nōn ălĭtēr quām

īnstĭtŏr hībērnaē tĕgĕtīs nĭvĕīquĕ cădūrcī,

dūmmŏdŏ nōn pĕrĕāt mĕdĭaē quōd nōctĭs ăb hōrā

sēdīstī, quā nēmŏ făbēr, quā nēmŏ sĕdērēt

quī dŏcĕt ōblīquō lānām dēdūcĕrĕ fērrō,

dūmmŏdŏ nōn pĕrĕāt tŏtĭdem ōlfēcīssĕ lŭcērnās

quōt stābānt pŭĕrī, cūm tōtūs dēcŏlŏr ēssēt

Flāccŭs ĕt haērērēt nīgrō fūlīgŏ Mărōnī.

rāră tămēn mērcēs quaē cōgnĭtĭōnĕ trĭbūnī

nōn ĕgĕāt. sēd vōs saēvās īmpōnĭtĕ lēgēs,

ūt praēcēptōrī vērbōrūm rēgŭlă cōnstēt,

ūt lĕgăt hīstŏrĭās, aūctōrēs nōvĕrĭt ōmnēs

tāmquam ūnguēs dĭgĭtōsquĕ sŭōs, ūt fōrtĕ rŏgātūs,

dūm pĕtĭt aūt thērmās aūt Phoēbī bālnĕă, dīcāt

nūtrīcem Ānchīsaē, nōmēn pătrĭāmquĕ nŏvērcaē

Ānchĕmŏlī, dīcāt quŏt Ăcēstēs vīxĕrĭt ānnīs,

quōt Sĭcŭlī Phrўgĭbūs vīnī dōnāvĕrĭt ūrnās.

ēxĭgĭte ūt mōrēs tĕnĕrōs ceū pōllĭcĕ dūcāt,

ūt sī quīs cērā vōltūm făcĭt; ēxĭgĭte ūt sīt

ēt pătĕr īpsīūs coētūs, nē tūrpĭă lūdānt,

nē făcĭānt vĭcĭbūs. nōn ēst lĕvĕ tōt pŭĕrōrūm

ōbsērvārĕ mănūs ŏcŭlōsque īn fīnĕ trĕmēntīs.

"haēc" īnquīt "cūrā; sēd cūm sē vērtĕrĭt ānnūs,

āccĭpĕ, vīctōrī pŏpŭlūs quōd pōstŭlăt, aūrūm."

Et spes et ratio studiorum in Caesare tantum;

solus enim tristes hac tempestate Camenas

respexit, cum iam celebres notique poëtae

balneolum Gabiis, Romae conducere furnos

temptarent, nec foedum alii nec turpe putarent

praecones fieri, cum desertis Aganippes

uallibus esuriens migraret in atria Clio.

nam si Pieria quadrans tibi nullus in umbra

ostendatur, ames nomen uictumque Machaerae

et uendas potius commissa quod auctio uendit

stantibus, oenophorum, tripedes, armaria, cistas,

Alcithoën Pacci, Thebas et Terea Fausti.

hoc satius quam si dicas sub iudice "uidi"

quod non uidisti; faciant equites Asiani,

[quamquam et Cappadoces faciant equitesque Bithyni]

altera quos nudo traducit gallica talo.

nemo tamen studiis indignum ferre laborem

cogetur posthac, nectit quicumque canoris

eloquium uocale modis laurumque momordit.

hoc agite, o iuuenes. circumspicit et stimulat uos

materiamque sibi ducis indulgentia quaerit.

si qua aliunde putas rerum exspectanda tuarum

praesidia atque ideo croceae membrana tabellae

impletur, lignorum aliquid posce ocius et quae

componis dona Veneris, Telesine, marito,

aut clude et positos tinea pertunde libellos.

frange miser calamum uigilataque proelia dele,

qui facis in parua sublimia carmina cella,

ut dignus uenias hederis et imagine macra.

spes nulla ulterior; didicit iam diues auarus

tantum admirari, tantum laudare disertos,

ut pueri Iunonis auem. sed defluit aetas

et pelagi patiens et cassidis atque ligonis.

taedia tunc subeunt animos, tunc seque suamque

Terpsichoren odit facunda et nuda senectus.

accipe nunc artes. ne quid tibi conferat iste,

quem colis et Musarum et Apollinis aede relicta,

ipse facit uersus atque uni cedit Homero

propter mille annos, et si dulcedine famae

succensus recites, maculosas commodat aedes.

haec longe ferrata domus seruire iubetur

in qua sollicitas imitatur ianua portas.

scit dare libertos extrema in parte sedentis

ordinis et magnas comitum disponere uoces;

nemo dabit regum quanti subsellia constant

et quae conducto pendent anabathra tigillo

quaeque reportandis posita est orchestra cathedris.

nos tamen hoc agimus tenuique in puluere sulcos

ducimus et litus sterili uersamus aratro.

nam si discedas, [laqueo tenet ambitiosi

consuetudo mali,] tenet insanabile multos

scribendi cacoëthes et aegro in corde senescit.

sed uatem egregium, cui non sit publica uena,

qui nihil expositum soleat deducere, nec qui

communi feriat carmen triuiale moneta,

hunc, qualem nequeo monstrare et sentio tantum,

anxietate carens animus facit, omnis acerbi

impatiens, cupidus siluarum aptusque bibendis

fontibus Aonidum. neque enim cantare sub antro

Pierio thyrsumque potest contingere maesta

paupertas atque aeris inops, quo nocte dieque

corpus eget: satur est cum dicit Horatius "euhoe."

quis locus ingenio, nisi cum se carmine solo

uexant et dominis Cirrhae Nysaeque feruntur

pectora uestra duas non admittentia curas?

magnae mentis opus nec de lodice paranda

attonitae currus et equos faciesque deorum

aspicere et qualis Rutulum confundat Erinys.

nam si Vergilio puer et tolerabile desset

hospitium, caderent omnes a crinibus hydri,

surda nihil gemeret graue bucina. poscimus ut sit

non minor antiquo Rubrenus Lappa coturno,

cuius et alueolos et laenam pignerat Atreus?

non habet infelix Numitor quod mittat amico,

Quintillae quod donet habet, nec defuit illi

unde emeret multa pascendum carne leonem

iam domitum; constat leuiori belua sumptu

nimirum et capiunt plus intestina poëtae.

contentus fama iaceat Lucanus in hortis

marmoreis, at Serrano tenuique Saleio

gloria quantalibet quid erit, si gloria tantumst?

curritur ad uocem iucundam et carmen amicae

Thebaidos, laetam cum fecit Statius urbem

promisitque diem: tanta dulcedine captos

adficit ille animos tantaque libidine uulgi

auditur. sed cum fregit subsellia uersu

esurit, intactam Paridi nisi uendit Agauen.

ille et militiae multis largitus honorem

semenstri uatum digitos circumligat auro.

quod non dant proceres, dabit histrio. tu Camerinos

et Baream, tu nobilium magna atria curas?

praefectos Pelopea facit, Philomela tribunos.

haut tamen inuideas uati quem pulpita pascunt.

quis tibi Maecenas, quis nunc erit aut Proculeius

aut Fabius, quis Cotta iterum, quis Lentulus alter?

tum par ingenio pretium, tunc utile multis

pallere et uinum toto nescire Decembri.

uester porro labor fecundior, historiarum

scriptores? perit hic plus temporis atque olei plus.

nullo quippe modo millensima pagina surgit

omnibus et crescit multa damnosa papyro;

Sic ingens rerum numerus iubet atque operum lex.

quae tamen inde seges? terrae quis fructus apertae?

quis dabit historico quantum daret acta legenti?

"sed genus ignauum, quod lecto gaudet et umbra."

dic igitur quid causidicis ciuilia praestent

officia et magno comites in fasce libelli.

ipsi magna sonant, sed tum cum creditor audit

praecipue, uel si tetigit latus acrior illo

qui uenit ad dubium grandi cum codice nomen.

tunc inmensa caui spirant mendacia folles

conspuiturque sinus; ueram deprendere messem

si libet, hinc centum patrimonia causidicorum,

parte alia solum russati pone Lacertae.

consedere duces, surgis tu pallidus Aiax

dicturus dubia pro libertate bubulco

iudice. rumpe miser tensum iecur, ut tibi lasso

figantur uirides, scalarum gloria, palmae.

quod uocis pretium? siccus petasunculus et uas

pelamydum aut ueteres, Maurorum epimenia, bulbi

aut uinum Tiberi deuectum, quinque lagonae.

si quater egisti, si contigit aureus unus,

inde cadunt partes ex foedere pragmaticorum.

"Aemilio dabitur quantum licet, et melius nos

egimus." huius enim stat currus aeneus, alti

quadriiuges in uestibulis, atque ipse feroci

bellatore sedens curuatum hastile minatur

eminus et statua meditatur proelia lusca.

sic Pedo conturbat, Matho deficit, exitus hic est

Tongilii, magno cum rhinocerote lauari

qui solet et uexat lutulenta balnea turba

perque forum iuuenes longo premit assere Maedos

empturus pueros, argentum, murrina, uillas;

spondet enim Tyrio stlattaria purpura filo.

[et tamen est illis hoc utile. purpura uendit]

causidicum uendunt amethystina; conuenit illi

et strepitu et facie maioris uiuere census,

sed finem impensae non seruat prodiga Roma.

fidimus eloquio? Ciceroni nemo ducentos

nunc dederit nummos, nisi fulserit anulus ingens.

respicit haec primum qui litigat, an tibi serui

octo, decem comites, an post te sella, togati

ante pedes. ideo conducta Paulus agebat

sardonyche, atque ideo pluris quam Gallus agebat,

quam Basilus. rara in tenui facundia panno.

quando licet Basilo flentem producere matrem?

quis bene dicentem Basilum ferat? accipiat te

Gallia uel potius nutricula causidicorum

Africa, si placuit mercedem ponere linguae.

declamare doces? o ferrea pectora Vetti,

cum perimit saeuos classis numerosa tyrannos.

nam quaecumque sedens modo legerat, haec eadem stans

perferet atque eadem cantabit uersibus isdem.

occidit miseros crambe repetita magistros.

quis color et quod sit causae genus atque ubi summa

quaestio, quae ueniant diuersa parte sagittae,

nosse uolunt omnes, mercedem soluere nemo.

"mercedem appellas? quid enim scio?" "culpa docentis

scilicet arguitur, quod laeuae parte mamillae

nil salit Arcadico iuueni, cuius mihi sexta

quaque die miserum dirus caput Hannibal implet,

quidquid id est de quo deliberat, an petat urbem

a Cannis, an post nimbos et fulmina cautus

circumagat madidas a tempestate cohortes.

quantum uis stipulare et protinus accipe: quid do

ut totiens illum pater audiat?" haec alii sex

uel plures uno conclamant ore sophistae

et ueras agitant lites raptore relicto;

fusa uenena silent, malus ingratusque maritus

et quae iam ueteres sanant mortaria caecos.

ergo sibi dabit ipse rudem, si nostra mouebunt

consilia, et uitae diuersum iter ingredietur

ad pugnam qui rhetorica descendit ab umbra,

summula ne pereat qua uilis tessera uenit

frumenti; quippe haec merces lautissima. tempta

Chrysogonus quanti doceat uel Pollio quanti

lautorum pueros, artem scindes Theodori.

balnea sescentis et pluris porticus in qua

gestetur dominus quotiens pluit. anne serenum

exspectet spargatque luto iumenta recenti?

hic potius, namque hic mundae nitet ungula mulae.

parte alia longis Numidarum fulta columnis

surgat et algentem rapiat cenatio solem.

quanticumque domus, ueniet qui fercula docte

conponit, ueniet qui pulmentaria condit.

hos inter sumptus sestertia Quintiliano,

ut multum, duo sufficient: res nulla minoris

constabit patri quam filius. "unde igitur tot

Quintilianus habet saltus?" exempla nouorum

fatorum transi. felix et pulcher et acer,

felix et sapiens et nobilis et generosus

adpositam nigrae lunam subtexit alutae,

felix orator quoque maximus et iaculator

et, si perfrixit, cantat bene. distat enim quae

sidera te excipiant modo primos incipientem

edere uagitus et adhuc a matre rubentem.

si Fortuna uolet, fies de rhetore consul;

si uolet haec eadem, fiet de consule rhetor.

Ventidius quid enim? quid Tullius? anne aliud quam

sidus et occulti miranda potentia fati?

seruis regna dabunt, captiuis fata triumphum.

felix ille tamen coruo quoque rarior albo.

paenituit multos uanae sterilisque cathedrae,

sicut Tharsimachi probat exitus atque Secundi

Carrinatis; et hunc inopem uidistis, Athenae,

nil praeter gelidas ausae conferre cicutas.

di maiorum umbris tenuem et sine pondere terram

spirantisque crocos et in urna perpetuum uer,

qui praeceptorem sancti uoluere parentis

esse loco. metuens uirgae iam grandis Achilles

cantabat patriis in montibus et cui non tunc

eliceret risum citharoedi cauda magistri;

sed Rufum atque alios caedit sua quemque iuuentus,

Rufum, quem totiens Ciceronem Allobroga dixit.

quis gremio Celadi doctique Palaemonis adfert

quantum grammaticus meruit labor? et tamen ex hoc,

quodcumque est (minus est autem quam rhetoris aera),

discipuli custos praemordet acoenonoetus

et qui dispensat frangit sibi. cede, Palaemon,

et patere inde aliquid decrescere, non aliter quam

institor hibernae tegetis niueique cadurci,

dummodo non pereat mediae quod noctis ab hora

sedisti, qua nemo faber, qua nemo sederet

qui docet obliquo lanam deducere ferro,

dummodo non pereat totidem olfecisse lucernas

quot stabant pueri, cum totus decolor esset

Flaccus et haereret nigro fuligo Maroni.

rara tamen merces quae cognitione tribuni

non egeat. sed uos saeuas imponite leges,

ut praeceptori uerborum regula constet,

ut legat historias, auctores nouerit omnes

tamquam ungues digitosque suos, ut forte rogatus,

dum petit aut thermas aut Phoebi balnea, dicat

nutricem Anchisae, nomen patriamque nouercae

Anchemoli, dicat quot Acestes uixerit annis,

quot Siculi Phrygibus uini donauerit urnas.

exigite ut mores teneros ceu pollice ducat,

ut si quis cera uoltum facit; exigite ut sit

et pater ipsius coetus, ne turpia ludant,

ne faciant uicibus. non est leue tot puerorum

obseruare manus oculosque in fine trementis.

"haec" inquit "cura; sed cum se uerterit annus,

accipe, uictori populus quod postulat, aurum."