CN. NAEVII - FRAGMENTA

2

FABVLARVM COTHVRNATARVM FRAGMENTA

ANDROMACHA

Quod tu, mi gnate, quaeso ut in pectus tuum

demittas tamquam in fiscinam uindemitor.

DANAE

1.

Omnes formidant hominis eius ualentiam.

2.

Contempla placide formam et faciem uirginis.

3.

Excidit orationis omnis confidentia.

4.

Eam nunc esse inuentam probris compotem scis.

5.

... auri rubeo fonte lauere me memini manum.

6.

Desubito famam tollunt, si quam solam uidere in uia.

7.

Quin, ut quisque est meritus, praesens pretium pro factis ferat.

8.

... indigne exigor patria innocens.

9.

... quae quondam fulmine icit Iuppiter

10.

... manubias subpetat pro me ...

11.

Suo sonitu claro fulgoriuit Iuppiter.

EQVOS TROIANVS

Numquam hodie effugies quin mea moriaris manu.

HECTOR PROFICISCENS

1.

Tunc ipsos adoriant, ne qui hinc Spartam referat nuntium.

2.

Laetus sum laudari me abs te, pater, a laudato uiro.

IPHIGENIA

Passo uelod uicinum, Aquilo, me in portum fer foras.

LYCVRGVS

1.

Tuos qui celsos terminos tutant ...

2.

Alte iugatos angues in sese gerunt.

3.

I quaque incedunt omnis aruas opterunt.

4.

... suauisonum melos

5.

Vos qui regalis corporis custodias

agitatis, ite actutum in frondiferos locos

ingenio arbusta ubi nata sunt, non obsitu.

6.

Ducite eo tum argutis linguis mutas quadrupedis ...

7.

... alis sublimes saltus alites

inlicite, ubi bipedes uolucres lino linquant lumina.

8.

Vt in uenatu uitulantis ex suis

locis nos mittant poenis decoratas feris?

9.

Pergite, thyrsigerae Bacchae modo, Bacchico cum schemate.

10.

Ignoti iteris sumus; tute scis

11.

Dic quo pacto eum potiti: pugnan an dolis?

12.

Ne ille mei feri ingeni atque animi acrem acrimoniam.

13.

Caue sis tuam contendas iram contra cum ira Liberi.

14.

Oderunt di homines iniuros. Egone an ille iniurie facinus?

15.

Sed quasi amnis cita rapit, sed tamen inflexu flectitur.

16.

Iam ibi nos duplicat aduenientis timos pauos.

17.

Namque ludere ut laetantes inter sese uidimus

propter amnem, aquam creterris sumere ex fonte ...

18.

Pallis, patagiis, crocotis, malacis mortualibus.

19.

Sine ferro pecua manibus ut ad mortem meant.

20.

... ut uideam, Volcani opera, haec flammis flora fieri.

21.

Proinde huc Dryante regem prognatum patre

Lycurgum cette.

22.

Iam solis aestu candor cui liquesceret.

23.

Longe lateque Thraces nostros feruere.

24.

Vos qui astatis obstinati ...

FABVLARVM COTHVRNATARVM INCERTI NOMINIS RELIQVIAE

1.

Male parta male dilabuntur

2.

Mare interbibere

3.

Dubii fauentem per fretum intro currimus.

4.

Diabathra in pedibus habebat, erat amictus epicroco.

5.

In montes ubi uenti confrangebant locum

6.

Circumuenire uideo ferme iniuria.

7.

Struix malorum

8.

Neminem uidi, qui numero sciret quicquid scito opust.

9.

Trionum hic moderator rusticus

10.

Odi summussos: proinde aperte dice quid sit, quod times.

11.

Quam numquam uobis Grai atque barbari

12.

Vos qui adcolitis Histrum fluuium atque algidam

13.

Conferre queant ratem aeratam,

qui per liquidum mare sudantes

eunt atque sedentes ...

10.

Cum tu arquitenens sagittis pollens dea.

FABVLARVM PRAETEXTARVM RELIQVIAE

CLASTIDIVM

1.

Vitulantes

2.

Vita insepulta laetus in patriam redux.

LVPVS

Rex Veiens regem salutat Vibe Albanum Amulium

comiter senem sapientem. Contra redhostis? Min salus?

ROMVLVS

1.

casca

2.

sponsus

FABVLARVM PALLIATARVM FRAGMENTA

ACONTIZOMENOS

1.

Acontizomenos fabula est prime proba.

2.

Huius autem gnatus dicitur geminum alterum falso occidisse.

3.

Sublustri noctu interfecit ...

AGITATORIA

1.

age, ne tibi

med aduorsari dicas, hunc unum diem

de meod equos sinam esse. Tux pax. Postea

currenteis ego illos uendam, nisi tu uiceris.

2.

Quasi dedita opera quae ego uolo ea tu non uis, quae ego nolo ea cupis.

3.

ego semper pluris feci

potioremque habui libertatem multo quam pecuniam.

4.

eho an uicimus?

Vicistis. Volop est. Quo modo? Dicam tibi.

5.

Nimio arte colligor. Cur re inquaesita colligor?

6.

Secus si umquam quicquam Feci, carnificem cedo.

7. atque

AGRYPNVNTES

1.

si quidem uis loqui

non perdocere multa longe promicando, oratiost.

2.

Nam in scena uos nocturnos coepit praemiatores tollere.

APPELLA

1.

Cui caepe edundod oculus alter profluit.

2.

Vt illum di perdant qui primus holitor caepam protulit.

ARIOLVS

1.

Deprandi autem leoni si obdas oreas.

2.

Quis heri apud te? Praenestini et Lanuini hospites.

Suopte utrosque decuit acceptos cibo,

alteris inanem uoluulam madidam dari,

alteris nuces in procliui profundier.

ASTIOLOGA

Hac sibi prospica, hac despica

CARBONARIA

Tibi serui multi apud mensam astant: ille ipse astat quando edit.

CLAMIDARIA

Neque admodum a pueris abscessit neque admodum adulescentulust.

COLAX

1.

Qui decumas partes? Quantum mi alieni fuit,

polluxi tibi iam publicando epulo Herculis

decumas.

2.

et uolo

et uereor et facere in prolubio est ...

3.

et asseri

laudes ago, cum uotis me multat meis,

quod praeter quam mihi uellem audibam hoc eminus.

4.

Vbi uidi, exanimabiliter timidus pedibus protinam me dedi.

COMMOTRIA

carere

COROLLARIA

1.

Nolo ego

hanc adeo ecflictim amare: diu uiuat uolo,

ut mihi prodesse possit.

2.

Vltro meretur quam obrem ametur: ita dapsiliter suos amicos

alit.

3.

Riualis, salue. Quid 'salue'? attat attatae.

Quid istud uero te aduertisti tam cito?

4.

... utinam nasum abstulisset mordicusJ

5.

Num non uis te moneam unum, si uidetur, quippiam?

6.

Nimis homo formidulosust

7.

st, tace,

caue uerbum faxis!

8.

Haec demolite!

9.

diuidiaest

10.

confestim

11.

trit

DEMENTES

Animae pauxillulum in me habet

DEMETRIVS

persibus

DOLVS

caperata fronte

FIGVLVS

nimis auarus

GLAVCOMA

Quod de opsonio stilo mihi pupugit in manum

GVMINASTICVS

1.

In alto nauem iubeat destitui anchoris

2.

Dic utrum est melius: uirginemne an uiduam uxorem ducere?

Virginem, si musta est.

3.

Edepol, Cupido, cum tam pauxillus sis, nimis multum uales.

4.

Homines, pecua beluasque

5.

Saxa, siluas, lapides, montes, dissicis, dispulueras.

6.

atque meis bonis

omnibus ego te herem faciam.

7.

At enim tu nimis spisse atque tarde incedis ...

8.

Pol haut parasitorum aliorum simile est ...

LAMPADIO

protinam

LEON

...

LVDVS

Cedo qui uestram rem publicam tantam amisistis tam cito?

Proueniebant oratores noui, stulti adulescentuli.

NAGIDO

clucidatus

NAVTAE?

...

NERVOLARIA

... praecisum, omasum, pernam, callos, glisis, glandia

PAELEX

Desine socri tuo, fratri patrueli meo

PERSONATA

...

PROIECTVS

1.

populus patitur, tu patias

2.

quid moras? Quia imperas.

QVADRIGEMINI

... suo labori nullus parcuit

STALAGMVS

Visam: deo meo propitio meus homo est.

STIGMATIAS

praebia

TARENTILLA

1.

Quae ego in theatro hic meis probaui plausibus

ea non audere quemquam regem rumpere.

Quanto libertatem hanc hic superat seruitus!

2.

Quasi pila

in choro ludens datatim dat se et communem facit.

Alii adnutat, alii adnictat, alium amat, alium tenet.

Alibi manus est occupata, alii peruellit pedem,

anulum dat alii spectandum, a labris alium inuocat,

cum alio cantat, adtamen alii suo dat digito litteras.

3.

Facete et defricate

4.

... utrubi cenaturi estis, hicine an in triclinio?

5.

... attattatae caue cadas amabo

6.

... ubi isti duo adulescentes habent,

qui hic ante parta patria peregre prodigunt?

7.

uereor serio

8.

Salui et fortunati sitis duo, duum nostrum patres!

9.

Ei ei: etiamne audent mecum una apparere ...

10.

Qua pro confidentia ausus uerbum cum eo fuerim

facere rusus.

11.

Numquam quisquam amico amanti amica nimis fiet fidelis,

nec nimis morigera et deuota quisquam erit ...

12.

Primum ad uirtutem ut redeatis, abeatis ab ignauia,

domi patres patriam ut colatis potius quam peregri probra.

13.

confestim

14.

atque

15.

pallucidum

TECHNICVS

confictant

TESTICVLARIA

Immo quos scicidimus conscindam atque abiciam.

TRIBACELVS

Deos quaeso ut adimant et patrem et matrem meos.

TRIPHALLVS

Si umquam quicquam filium resciuero

argentum amoris causa sumpse mutuum,

extemplo illo te ducam, ubi non despuas.

TVNICVLARIA

1.

Theodotum

cum Apella comparas, qui Compitalibus

sedens in cella circumtectus tegetibus

Lares ludentes peni pinxit bubulo.

2.

exbolas

quassant aulas

3.

eius noctem nauco ducere

INCERTARVM FABVLARVM FRAGMENTA

1.

Pati necesse est multa mortales mala.

2.

Dictator ubi currum insidit, peruehitur usque ad oppidum.

3.

Etiam qui res magnas manu saepe gessit gloriose,

cuius facta uiua nunc uigent, qui apud gentes solus praestat,

eum suus pater cum pallio unod ab amica abduxit.

4.

filiis

regum linguis faueant atque adnutent et subseruiant.

5.

Libera lingua loquemur ludis Liberalibus.

6.

Pantaleo Pisatilis

7.

tantum ibi molae crepitum faciebant, tintinnabant compedes.

8.

... utrum scapulae plus an collus habeat calli nescio.

9.

et qui fuerit persibus carpenti adstractio

10.

non hercle apluda est hodie quam tu nequior.

11.

pessimorum pessime, audax, ganeo, lustro, aleo.

12.

uagus et lustro

13.

risi egomet mecum cassabundum ire ebrium.

14.

cocus edit Neptunum Cererem ...

et Venerem expertam Vulcanum, Liberumque obsorbuit

pariter.

15.

... petimine porcino qui meruerat

16.

penita offa

17.

merula sandaracino ore

18.

bilbit amphora

19.

An nata est sponsa praegnas? Vel ai uel nega.

20.

Vel quae sperat se nupturam uiridulo adulescentulo,

ea licet senile tractet detritum rutabulum.

21.

Sonticam esse oportet causam, quam obrem perdas mulierem.

22.

Haec quidem mehercle, opinor, praefica est: nam mortuum

collaudat.

23.

... quid si taceat? dum uideat, tam sciat

quid scriptum sit.

24.

buttubatta

25.

concipilauisti

26.

consponsi

27.

... depuit me miseram ad necem.

28.

Ingurgitauit usque ad imum gutturem.

29.

... animum amore capitali compleuerint

30.

nunc primulum amasco ...

BELLI POENICI FRAGMENTA

LIBER I

1.

Nouem Iouis concordes filiae sorores

2.

Gell. XVII 21, 45 eodemque anno [519 a.u.c. 235 a.Ch.n.] Cn. Naeuius poeta fabulas apud populum dedit, quem M. Varro in libro de poetis primo stipendia fecisse ait bello Poenico primo idque ipsum Naeuium dicere in eo carmine, quod de eodem bello scripsit.

3.

Scopas atque uerbenas sagmina sumpserunt.

4.

Manius Valerius

consul partem exerciti in expeditionem

ducit.

5.

fames acer augescit hostibus ...

6.

apud emporium in campo hostium pro moene

7.

Inerant signa expressa, quomodo Titani,

bicorpores Gigantes magnique Atlantes

Runcus ac Purpureus filii Terras

8.

amborum uxores

noctu Troiad exibant capitibus opertis,

flentes ambae, abeuntes lacrimis cum multis.

9.

Seru. Dan. Aen. X 712 Prochyta ... hanc Naeuius in primo belli Punici de cognata Aeneae nomen accepisse dicit.

10.

Eorum sectam sequuntur multi mortales ...

multi alii e Troia strenui uiri ...

ubi foras cum auro illinc exibant.

11.

Seru. Dan. Aen. I 170 nouam ... rem Naeuius bello Punico dicit, unam nauem habuisse Aeneam, quam Mercurius fecerit.

12.

Res diuas edicit, praedicit castus.

13.

Schol. Verg. Aen. Cod. Paris. lat.7930 saec. XI ad Aen. VII 123 Anchises fatorum arcana reliquit] hoc autem non praedixit Anchises, sed Celaeno: unde uel catasiopomenon intellegendum est uel diuinitatem Anchisae assignat, qui ubique diuinus dicitur. Naeuius enim dicit Venerem libros futura continentes Anchisae dedisse, unde reliquit aut mandauit significat aut libros reliquit qui haec responsa continebant.

14.

Senex fretus pietati deum adlocutus

summi deum regis fratrem Neptunum

regnatorem marum

15.

Siluicolae homines bellique inertes

16.

Macrob. VI 2, 31 in principio Aeneidos tempestas describitur et Venus apud Iouem queritur ... hic locus totus sumptus a Naeuio est ex primo libro Punici belli. illic enim aeque Venus Troianis tempestate laborantibus cum Ioue queritur, et secuntur uerba Iouis filiam consolatis spe futurorum.

17.

Seru. Dan. Aen. I 198 et totus hic locus de Naeuio belli Punici libro translatus est.

18.

ei uenit in mentem hominum fortunas.

19.

patrem suum supremum optumum appellat.

20.

summe deum regnator quianam genus odisti?

LIBER II

21.

prima incedit Cereris Proserpina puer

22.

dein pollens sagittis inclutus arquitenens

sanctus Ioue prognatus Pythius Apollo

23.

Seru. Dan. Aen. IV 9 cuius filiae fuerint Anna et Dido Naeuius dicit.

24.

pulchraque ... ex auro uestemque citrosam

25.

ferunt pulchras creterras, aureas lepistas.

26.

C.Gl.L. II 17,34 angla oges trapezai trigonoi, hos Nebios.

27.

Fest. p. 406 L. supparus ... parum puni ... cat neuius de ... co.

28.

blande et docte percontat Aenea quo pacto

Troiam urbem liquerit

29.

Varro in libris rerum diuinarum ap. Lactant. inst. I 6,9 quartam [sc. Sibyllam] Cimmeriam in Italia Naeuius in libris belli Punici, Piso in annalibus [fr. 41 Peter] nominat.

30.

iamque eius mentem fortuna fecerat quietem.

LIBER III

31.

postquam auem aspexit in templo Anchisa,

sacra in mensa penatium ordine ponuntur;

immolabat auream uictimam pulchram.

32.

manusque susum ad caelum sustulit suas rex Amulius diuisque gratulabatur.

33.

Seru. Dan. Aen. I 273 Naeuius et Ennius Aeneae ex filia nepotem Romulum conditorem urbis tradunt.

34.

Varr. l. L. V 43 quartae regionis Palatium ... eundem hunc locum a pecore dictum putant quidam. itaque Naeuius Balatium appellat.

35. Varr. l. L. V 43 Auentinum aliquot de causis dicunt. Naeuius ab auibus, quod eo se ab Tiberi ferrent aues.

LIBER IV

36.

simul atrocia proicerent exta ministratores

37.

uirum praetor aduenit auspicat auspicium prosperum.

38.

Fest. p. 156 L. nauali corona ... primus eam accepit ... C. Atilius bello Punico primo, ut a Naeuio narratum est in carmine belli Punici.

39.

Priscian. G.L.K. II p. 249 huius [sc. uocis Samnis] neutrum Naeuius Samnite protulit in carmine belli Punici. Ibid. p. 388 Naeuius neutraliter hoc Samnite protulit in carmine belli Punici.

40.

transit Melitam

Romanus exercitus, insulam integram urit

populatur, uastat, rem hostium concinnat.

41.

... eam carnem uictoribus danunt

42.

uicissatim uolui uictoriam ...

LIBER V

43.

seseque ei perire mauolunt ibidem

quam cum stupro redire ad suos popularis.

44.

sin illos deserant fortissimos uiros,

magnum stuprum populo Fieri per gentes.

LIBER VI

45.

censet eo uenturum obuiam Poenum

46.

fato Metelli Romae fiunt consules.

47.

superbiter contemptim conterit legiones.

48.

onerariae onustae stabant in flustris

49.

conuenit regnum simul atque locos ut haberent

50.

septimum decimum annum ilico sedent.

LIBER VII

51.

Sicilienses paciscit obsides ut reddant

52.

id quoque paciscunt moenia sint quae

Lutatium reconciliant, captiuos plurimos

BELLLI PVNICI FRAGMENTA INCERTAE SEDIS ET DVBIA

53.

magnam domum decoremque ditem uexerant.

54.

simul alius aliunde rumitant inter se.

55.

magnae metus tumultus pectora possidit.

56.

plerique omnes subiguntur sub unum iudicium.

57.

quod bruti nec satis sardare queunt

58.

atque prius pariet locusta lucam bouem

59.

Gell. V 12,7 Lucetium ... Iouem Cn. Naeuius in libris belli Poenici appellat.

60.

Fest. p. 316 L. runa genus teli significat ... Naeui ...

61.

Fest. p. 158 L. nemut nisi etiam uel ... i Punici cum ait nemut ... aerumnas.

62.

Paul. exc. Fest. p. 18 L. Aenesi dicti sunt comites Aeneae.

63.

Paul. exc. Fest. p. 18 L. Aenariam appellauere locum, ubi Aeneas classem a Troia ueniens appulit.

64.

Fest. 482 L. topper significare ait Artorius cito, fortasse, celeriter, temere ... citius; sic C. Naeui

capesset flammam Volcani.

65.

Fest. p. 374 L. sublicium pontem ... et meminit s ... qui ait

in belli ... quam liquidum ... amnem.

SATVRA

66.

quianam Saturnium populum pepulisti?

EPITAPHIVM NAEVII

67.

inmortales mortales si foret fas flere,

flerent diuae Camenae Naeuium poetam.

itaque postquam est Orcho traditus thesauro,

obliti sunt Romae loquier lingua Latina.