Spero me secutum in libellis meis tale temperamentum ut de illis queri non possit quisquis de se bene senserit, cum salua infimarum quoque personarum reuerentia ludant; quae adeo antiquis auctoribus defuit ut nominibus non tantum ueris abusi sint sed et magnis. Mihi fama uilius constet et probetur in me nouissimum ingenium. Absit a iocorum nostrorum simplicitate malignus interpres nec epigrammata mea scribat: inprobe facit qui in alieno libro ingeniosus est. Lasciuam uerborum ueritatem, id est epigrammaton linguam, excusarem, si meum esset exemplum: sic scribit Catullus, sic Marsus, sic Pedo, sic Gaetulicus, sic quicumque perlegitur. Si quis tamen tam ambitiose tristis est ut apud illum in nulla pagina latine loqui fas sit, potest epistola uel potius titulo contentus esse. Epigrammata illis scribuntur qui solent spectare Florales. Non intret Cato theatrum meum, aut si intrauerit, spectet. Videor mihi meo iure facturus si epistolam uersibus clusero.
Nosses iocosae dulce cum sacrum Florae
festosque lusus et licentiam uolgi,
cur in theatrum, Cato seuere, uenisti?
An ideo tantum ueneras, ut exires?
I
Hic est quem legis ille, quem requiris,
toto notus in orbe Martialis
argutis epigrammaton libellis:
cui, lector studiose, quod dedisti
uiuenti decus atque sentienti,
rari post cineres habent poëtae.
II
Qui tecum cupis esse meos ubicumque libellos
et comites longae quaeris habere uiae,
hos eme, quos artat breuibus membrana tabellis:
scrinia da magnis, me manus una capit.
Ne tamen ignores ubi sim uenalis et erres
urbe uagus tota, me duce certus eris:
libertum docti Lucensis quaere Secundum
limina post Pacis Palladiumque forum.
III
Argiletanas mauis habitare tabernas,
cum tibi, parue liber, scrinia nostra uacent.
Nescis, heu, nescis dominae fastidia Romae:
crede mihi, nimium Martia turba sapit.
Maiores nusquam rhonchi: iuuenesque senesque
et pueri nasum rhinocerotis habent.
Audieris cum grande sophos, dum basia iactas,
ibis ab excusso missus in astra sago.
Sed tu ne totiens domini patiare lituras
neue notet lusus tristis harundo tuos,
aetherias, lasciue, cupis uolitare per auras:
i, fuge; sed poteras tutior esse domi.
IV
Contigeris nostros, Caesar, si forte libellos,
terrarum dominum pone supercilium.
Consueuere iocos uestri quoque ferre triumphi,
materiam dictis nec pudet esse ducem.
Qua Thymelen spectas derisoremque Latinum,
illa fronte precor carmina nostra legas.
Innocuos censum potest permittere lusus:
lasciua est nobis pagina, uita proba.
V
Do tibi naumachiam, tu das epigrammata nobis:
uis, puto, cum libro, Marce, natare tuo.
VI
Aetherias aquila puerum portante per auras
inlaesum timidis unguibus haesit onus:
nunc sua Caesareos exorat praeda leones
tutus et ingenti ludit in ore lepus.
Quae maiora putas miracula? Summus utrisque
auctor adest: haec sunt Caesaris, illa Iouis.
VII
Stellae delicium mei columba,
Verona licet audiente dicam,
uicit, Maxime, passerem Catulli.
Tanto Stella meus tuo Catullo
quanto passere maior est columba.
VIII
Quod magni Thraseae consummatique Catonis
dogmata sic sequeris saluos ut esse uelis,
pectore nec nudo strictos incurris in ensis,
quod fecisse uelim te, Deciane, facis.
Nolo uirum facili redemit qui sanguine famam,
hunc uolo, laudari qui sine morte potest.
IX
Bellus homo et magnus uis idem, Cotta, uideri:
sed qui bellus homo est, Cotta, pusillus homo est.
X
Petit Gemellus nuptias Maronillae
et cupit et instat et precatur et donat.
Adeone pulchra est? Immo foedius nil est.
Quid ergo in illa petitur et placet? Tussit.
XI
Cum data sint equiti bis quina nomismata, quare
bis decies solus, Sextiliane, bibis?
Iam defecisset portantis calda ministros,
si non potares, Sextiliane, merum.
XII
Itur ad Herculei gelidas qua Tiburis arces
canaque sulphureis Albula fumat aquis,
rura nemusque sacrum dilectaque iugera Musis
signat uicina quartus ab urbe lapis.
Hic rudis aestiuas praestabat porticus umbras,
heu quam paene nouum porticus ausa nefas!
Nam subito conlapsa ruit, cum mole sub illa
gestatus biiugis Regulus esset equis.
Nimirum timuit nostras Fortuna querelas,
quae par tam magnae non erat inuidiae.
Nunc et damna iuuant; sunt ipsa pericula tanti:
stantia non poterant tecta probare deos.
XIII
Casta suo gladium cum traderet Arria Paeto,
quem de uisceribus strinxerat ipsa suis,
"Si qua fides, uulnus quod feci non dolet", inquit,
"sed tu quod facies, hoc mihi, Paete, dolet".
XIV
Delicias, Caesar, lususque iocosque leonum
uidimus - hoc etiam praestat harena tibi -
cum prensus blando totiens a dente rediret
et per aperta uagus curreret ora lepus.
Vnde potest auidus captae leo parcere praedae?
Sed tamen esse tuus dicitur: ergo potest.
XV
O mihi post nullos, Iuli, memorande sodales,
si quid longa fides canaque iura ualent,
bis iam paene tibi consul tricensimus instat,
et numerat paucos uix tua uita dies.
Non bene distuleris uideas quae posse negari,
et solum hoc ducas, quod fuit, esse tuum.
Exspectant curaeque catenatique labores,
gaudia non remanent, sed fugitiua uolant.
Haec utraque manu conplexuque adsere toto:
saepe fluunt imo sic quoque lapsa sinu.
Non est, crede mihi, sapientis dicere "Viuam":
sera nimis uita est crastina: uiue hodie.
XVI
Sunt bona, sunt quaedam mediocria, sunt mala plura
quae legis hic: aliter non fit, Auite, liber.
XVII
Cogit me Titus actitare causas
et dicit mihi saepe "Magna res est".
Res magna est, Tite, quam facit colonus.
XVIII
Quid te, Tucca, iuuat uetulo miscere Falerno
in Vaticanis condita musta cadis?
Quid tantum fecere boni tibi pessima uina?
Aut quid fecerunt optima uina mali?
De nobis facile est, scelus est iugulare Falernum
et dare Campano toxica saeua mero.
Conuiuae meruere tui fortasse perire:
amphora non meruit tam pretiosa mori.
XIX
Si memini, fuerant tibi quattuor, Aelia, dentes:
expulit una duos tussis et una duos.
Iam secum potes totis tussire diebus:
nil istic quod agat tertia tussis habet.
XX
Dic mihi, quis furor est? Turba spectante uocata
solus boletos, Caeciliane, uoras.
Quid dignum tanto tibi uentre gulaque precabor?
Boletum qualem Claudius edit, edas.
XXI
Cum peteret regem, decepta satellite dextra
ingessit sacris se peritura focis.
Sed tam saeua pius miracula non tulit hostis
et raptum flammis iussit abire uirum:
urere quam potuit contempto Mucius igne,
hanc spectare manum Porsena non potuit.
Maior deceptae fama est et gloria dextrae:
si non errasset, fecerat illa minus.
XXII
Quid nunc saeua fugis placidi lepus ora leonis?
Frangere tam paruas non didicere feras.
Seruantur magnis isti ceruicibus ungues
nec gaudet tenui sanguine tanta sitis.
Praeda canum lepus est, uastos non implet hiatus:
non timeat Dacus Caesaris arma puer.
XXIII
Inuitas nullum nisi cum quo, Cotta, lauaris
et dant conuiuam balnea sola tibi.
Mirabar quare numquam me, Cotta, uocasses:
iam scio me nudum displicuisse tibi.
XXIV
Aspicis incomptis illum, Deciane, capillis,
cuius et ipse times triste supercilium,
qui loquitur Curios adsertoresque Camillos?
Nolito fronti credere: nupsit heri.
XXV
Ede tuos tandem populo, Faustine, libellos
et cultum docto pectore profer opus,
quod nec Cecropiae damnent Pandionis arces
nec sileant nostri praetereantque senes.
Ante fores stantem dubitas admittere Famam
teque piget curae praemia ferre tuae?
Post te uicturae per te quoque uiuere chartae
incipiant: cineri gloria sera uenit.
XXVI
Sextiliane, bibis quantum subsellia quinque
solus: aqua totiens ebrius esse potes;
nec consessorum uicina nomismata tantum,
aera sed a cuneis ulteriora petis.
Non haec Paelignis agitur uindemia prelis
uua nec in Tuscis nascitur ista iugis,
testa sed antiqui felix siccatur Opimi,
egerit et nigros Massica cella cados.
A copone tibi faex Laletana petatur,
si plus quam decies, Sextiliane, bibis.
XXVII
Hesterna tibi nocte dixeramus,
quincunces puto post decem peractos,
cenares hodie, Procille, mecum.
Tu factam tibi rem statim putasti
et non sobria uerba subnotasti
exemplo nimium periculoso:
miso mnamona sympotan, Procille.
XXVIII
Hesterno fetere mero qui credit Acerram,
fallitur: in lucem semper Acerra bibit.
XXIX
Fama refert nostros te, Fidentine, libellos
non aliter populo quam recitare tuos.
Si mea uis dici, gratis tibi carmina mittam:
si dici tua uis, hoc eme, ne mea sint.
XXX
Chirurgus fuerat, nunc est uispillo Diaulus.
Coepit quo poterat clinicus esse modo.
XXXI
Hos tibi, Phoebe, uouet totos a uertice crines
Encolpos, domini centurionis amor,
grata Pudens meriti tulerit cum praemia pili.
Quam primum longas, Phoebe, recide comas,
dum nulla teneri sordent lanugine uoltus
dumque decent fusae lactea colla iubae;
utque tuis longum dominusque puerque fruantur
muneribus, tonsum fac cito, sero uirum.
XXXII
Non amo te, Sabidi, nec possum dicere quare:
hoc tantum possum dicere, non amo te.
XXXIII
Amissum non flet cum sola est Gellia patrem,
si quis adest iussae prosiliunt lacrimae.
Non luget quisquis laudari, Gellia, quaerit,
ille dolet uere qui sine teste dolet.
XXXIV
Incustoditis et apertis, Lesbia, semper
liminibus peccas nec tua furta tegis,
et plus spectator quam te delectat adulter
nec sunt grata tibi gaudia si qua latent.
At meretrix abigit testem ueloque seraque
raraque Submemmi fornice rima patet.
A Chione saltem uel ab Iade disce pudorem:
abscondunt spurcas et monumenta lupas.
Numquid dura tibi nimium censura uidetur?
Deprendi ueto te, Lesbia, non futui.
XXXV
Versus scribere me parum seueros
nec quos praelegat in schola magister,
Corneli, quereris: sed hi libelli,
tamquam coniugibus suis mariti,
non possunt sine mentula placere.
Quid si me iubeas thalassionem
uerbis dicere non thalassionis?
Quis Floralia uestit et stolatum
permittit meretricibus pudorem?
Lex haec carminibus data est iocosis,
ne possint, nisi pruriant, iuuare.
Quare deposita seueritate
parcas lusibus et iocis rogamus,
nec castrare uelis meos libellos.
Gallo turpius est nihil Priapo.
XXXVI
Si, Lucane, tibi uel si tibi, Tulle, darentur
qualia Ledaei fata Lacones habent,
nobilis haec esset pietatis rixa duobus,
quod pro fratre mori uellet uterque prior,
diceret infernas et qui prior isset ad umbras:
"Viue tuo, frater, tempore, uiue meo".
XXXVII
Ventris onus misero, nec te pudet, excipis auro,
Basse, bibis uitro: carius ergo cacas.
XXXVIII
Quem recitas meus est, o Fidentine, libellus:
sed male cum recitas, incipit esse tuus.
XXXIX
Si quis erit raros inter numerandus amicos,
quales prisca fides famaque nouit anus,
si quis Cecropiae madidus Latiaeque Mineruae
artibus et uera simplicitate bonus,
si quis erit recti custos, mirator honesti
et nihil arcano qui roget ore deos,
si quis erit magnae subnixus robore mentis:
dispeream si non hic Decianus erit.
XL
Qui ducis uultus et non legis ista libenter,
omnibus inuideas, liuide, nemo tibi.
XLI
Vrbanus tibi, Caecili, uideris.
Non es, crede mihi. Quid ergo? Verna,
hoc quod transtiberinus ambulator,
qui pallentia sulphurata fractis
permutat uitreis, quod otiosae
uendit qui madidum cicer coronae,
quod custos dominusque uiperarum,
quod uiles pueri salariorum,
quod fumantia qui tomacla raucus
circumfert tepidis cocus popinis,
quod non optimus urbicus poëta,
quod de Gadibus inprobus magister,
quod bucca est uetuli dicax cinaedi.
Quare desine iam tibi uideri,
quod soli tibi, Caecili, uideris,
qui Gabbam salibus tuis et ipsum
posses uincere Tettium Caballum.
Non cuicumque datum est habere nasum:
ludit qui stolida procacitate,
non est Tettius ille, sed caballus.
XLII
Coniugis audisset fatum cum Porcia Bruti
et subtracta sibi quaereret arma dolor,
"Nondum scitis" ait "mortem non posse negari?
Credideram fatis hoc docuisse patrem".
Dixit et ardentis auido bibit ore fauillas.
I nunc et ferrum, turba molesta, nega.
XLIII
Bis tibi triceni fuimus, Mancine, uocati
et positum est nobis nil here praeter aprum,
non quae de tardis seruantur uitibus uuae
dulcibus aut certant quae melimela fauis,
non pira quae longa pendent religata genesta
aut imitata breuis Punica grana rosas,
rustica lactantis nec misit Sassina metas
nec de Picenis uenit oliua cadis:
nudus aper, sed et hic minimus qualisque necari
a non armato pumilione potest.
Et nihil inde datum est; tantum spectauimus omnes:
ponere aprum nobis sic et harena solet.
Ponatur tibi nullus aper post talia facta,
sed tu ponaris cui Charidemus apro.
XLIV
Lasciuos leporum cursus lususque leonum
quod maior nobis charta minorque gerit
et bis idem facimus, nimium si, Stella, uidetur
hoc tibi, bis leporem tu quoque pone mihi.
XLV
Edita ne breuibus pereat mihi cura libellis,
dicatur potius Ton d'apameibomenos.
XLVI
Cum dicis "Propero, fac si facis", Hedyle, languet
protinus et cessat debilitata Venus.
Exspectare iube: uelocius ibo retentus.
Hedyle, si properas, dic mihi, ne properem.
XLVII
Nuper erat medicus, nunc est uispillo Diaulus:
quod uispillo facit, fecerat et medicus.
XLVIII
Rictibus his tauros non eripuere magistri,
per quos praeda fugax itque reditque lepus;
quodque magis mirum, uelocior exit ab hoste
nec nihil a tanta nobilitate refert.
Tutior in sola non est cum currit harena,
nec cauea tanta conditur ille fide.
Si uitare canum morsus, lepus inprobe, quaeris,
ad quae confugias ora leonis habes.
XLIX
Vir Celtiberis non tacende gentibus
nostraeque laus Hispaniae,
uidebis altam, Liciniane, Bilbilin,
equis et armis nobilem,
senemque Caium niuibus, et fractis sacrum
Vadaueronem montibus,
et delicati dulce Boterdi nemus,
Pomona quod felix amat.
Tepidi natabis lene Congedi uadum
mollesque Nympharum lacus,
quibus remissum corpus adstringes breui
Salone, qui ferrum gelat.
Praestabit illic ipsa figendas prope
Voberca prandenti feras.
Aestus serenos aureo franges Tago
obscurus umbris arborum;
auidam rigens Dercenna placabit sitim
et Nutha, quae uincit niues.
At cum December canus et bruma impotens
Aquilone rauco mugiet,
aprica repetes Tarraconis litora
tuamque Laletaniam.
Ibi inligatas mollibus dammas plagis
mactabis et uernas apros
leporemque forti callidum rumpes equo,
ceruos relinques uilico.
Vicina in ipsum silua descendet focum
infante cinctum sordido;
uocabitur uenator et ueniet tibi
conuiua clamatus prope;
lunata nusquam pellis et nusquam toga
olidaeque uestes murice;
procul horridus Liburnus et querulus cliens,
imperia uiduarum procul;
non rumpet altum pallidus somnum reus,
sed mane totum dormies.
Mereatur alius grande et insanum sophos:
miserere tu felicium
ueroque fruere non superbus gaudio,
dum Sura laudatur tuus.
Non inpudenter uita quod relicum est petit,
cum fama quod satis est habet.
L
Si tibi Mistyllos cocus, Aemiliane, uocatur,
dicatur quare non Taratalla mihi?
LI
Non facit ad saeuos ceruix, nisi prima, leones.
Quid fugis hos dentes, ambitiose lepus?
Scilicet a magnis ad te descendere tauris
et quae non cernunt frangere colla uelis.
Desperanda tibi est ingentis gloria fati:
non potes hoc tenuis praeda sub hoste mori.
LII
Commendo tibi, Quintiane, nostros -
nostros dicere si tamen libellos
possum, quos recitat tuus poëta -:
si de seruitio graui queruntur,
adsertor uenias satisque praestes,
et, cum se dominum uocabit ille,
dicas esse meos manuque missos.
Hoc si terque quaterque clamitaris,
inpones plagiario pudorem.
LIII
Vna est in nostris tua, Fidentine, libellis
pagina, sed certa domini signata figura,
quae tua traducit manifesto carmina furto.
Sic interpositus uillo contaminat uncto
urbica Lingonicus Tyrianthina bardocucullus,
sic Arretinae uiolant crystallina testae,
sic niger in ripis errat cum forte Caystri,
inter Ledaeos ridetur coruus olores,
sic ubi multisona feruet sacer Atthide lucus,
inproba Cecropias offendit pica querelas.
Indice non opus est nostris nec iudice libris,
stat contra dicitque tibi tua pagina "Fur es".
LIV
Si quid, Fusce, uacas adhuc amari -
nam sunt hinc tibi, sunt et hinc amici -
unum, si superest, locum rogamus,
nec me, quod tibi sim nouus, recuses:
omnes hoc ueteres tui fuerunt.
Tu tantum inspice qui nouus paratur
an possit fieri uetus sodalis.
LV
Vota tui breuiter si uis cognoscere Marci,
clarum militiae, Fronto, togaeque decus,
hoc petit, esse sui nec magni ruris arator,
sordidaque in paruis otia rebus amat.
Quisquam picta colit Spartani frigora saxi
et matutinum portat ineptus Haue,
cui licet exuuiis nemoris rurisque beato
ante focum plenas explicuisse plagas
et piscem tremula salientem ducere saeta
flauaque de rubro promere mella cado?
Pinguis inaequales onerat cui uilica mensas
et sua non emptus praeparat oua cinis?
Non amet hanc uitam quisquis me non amat, opto,
uiuat et urbanis albus in officiis.
LVI
Continuis uexata madet uindemia nimbis:
non potes, ut cupias, uendere, copo, merum.
LVII
Qualem, Flacce, uelim quaeris nolimue puellam?
Nolo nimis facilem difficilemque nimis.
Illud quod medium est atque inter utrumque probamus:
nec uolo quod cruciat nec uolo quod satiat.
LVIII
Milia pro puero centum me mango poposcit:
risi ego, sed Phoebus protinus illa dedit.
Hoc dolet et queritur de me mea mentula secum
laudaturque meam Phoebus in inuidiam.
Sed sestertiolum donauit mentula Phoebo
bis decies: hoc da tu mihi, pluris emam.
LIX
Dat Baiana mihi quadrantes sportula centum.
Inter delicias quid facit ista fames?
Redde Lupi nobis tenebrosaque balnea Grylli:
tam male cum cenem, cur bene, Fucce, lauer?
LX
Intres ampla licet torui lepus ora leonis,
esse tamen uacuo se leo dente putat.
Quod ruet in tergum uel quos procumbet in armos,
alta iuuencorum uolnera figet ubi?
Quid frustra nemorum dominum regemque fatigas?
Non nisi delecta pascitur ille fera.
LXI
Verona docti syllabas amat uatis,
Marone felix Mantua est,
censetur Aponi Liuio suo tellus
Stellaque nec Flacco minus,
Apollodoro plaudit imbrifer Nilus,
Nasone Paeligni sonant,
duosque Senecas unicumque Lucanum
facunda loquitur Corduba,
gaudent iocosae Canio suo Gades,
Emerita Deciano meo:
te, Liciniane, gloriabitur nostra
nec me tacebit Bilbilis.
LXII
Casta nec antiquis cedens Laeuina Sabinis
et quamuis tetrico tristior ipsa uiro
dum modo Lucrino, modo se permittit Auerno,
et dum Baianis saepe fouetur aquis,
incidit in flammas: iuuenemque secuta relicto
coniuge Penelope uenit, abit Helene.
LXIII
Vt recitem tibi nostra rogas epigrammata. Nolo.
Non audire, Celer, sed recitare cupis.
LXIV
Bella es, nouimus, et puella, uerum est,
et diues, quis enim potest negare?
Sed cum te nimium, Fabulla, laudas,
nec diues neque bella nec puella es.
LXV
Cum dixi ficus, rides quasi barbara uerba
et dici ficos, Caeciliane, iubes.
Dicemus ficus, quas scimus in arbore nasci,
dicemus ficos, Caeciliane, tuos.
LXVI
Erras, meorum fur auare librorum,
fieri poëtam posse qui putas tanti,
scriptura quanti constet et tomus uilis:
non sex paratur aut decem sophos nummis.
Secreta quaere carmina et rudes curas
quas nouit unus scrinioque signatas
custodit ipse uirginis pater chartae,
quae trita duro non inhorruit mento.
Mutare dominum non potest liber notus.
Sed pumicata fronte si quis est nondum
nec umbilicis cultus atque membrana,
mercare: tales habeo; nec sciet quisquam.
Aliena quisquis recitat et petit famam,
non emere librum, sed silentium debet.
LXVII
"Liber homo es nimium", dicis mihi, Ceryle, semper.
In te qui dicit, Ceryle, liber homo est.
LXVIII
Quidquid agit Rufus, nihil est nisi Naeuia Rufo.
Si gaudet, si flet, si tacet, hanc loquitur.
Cenat, propinat, poscit, negat, innuit: una est
Naeuia; si non sit Naeuia, mutus erit.
Scriberet hesterna patri cum luce salutem,
"Naeuia lux" inquit "Naeuia lumen, haue".
Haec legit et ridet demisso Naeuia uoltu.
Naeuia non una est: quid, uir inepte, furis?
LXIX
Coepit, Maxime, Pana quae solebat,
nunc ostendere Canium Tarentos.
LXX
Vade salutatum pro me, liber: ire iuberis
ad Proculi nitidos, officiose, lares.
Quaeris iter, dicam. Vicinum Castora canae
transibis Vestae uirgineamque domum;
inde sacro ueneranda petes Palatia cliuo,
plurima qua summi fulget imago ducis.
Nec te detineat miri radiata colossi
quae Rhodium moles uincere gaudet opus.
Flecte uias hac qua madidi sunt tecta Lyaei
et Cybeles picto stat Corybante tholus.
Protinus a laeua clari tibi fronte Penates
atriaque excelsae sunt adeunda domus.
Hanc pete: ne metuas fastus limenque superbum:
nulla magis toto ianua poste patet,
nec propior quam Phoebus amet doctaeque sorores.
Si dicet "Quare non tamen ipse uenit"?
sic licet excuses "Quia qualiacumque leguntur
ista, salutator scribere non potuit".
LXXI
Laeuia sex cyathis, septem Iustina bibatur,
quinque Lycas, Lyde quattuor, Ida tribus.
Omnis ab infuso numeretur amica Falerno,
et quia nulla uenit, tu mihi, Somne, ueni.
LXXII
Nostris uersibus esse te poëtam,
Fidentine, putas cupisque credi?
Sic dentata sibi uidetur Aegle
emptis ossibus Indicoque cornu;
sic quae nigrior est cadente moro,
cerussata sibi placet Lycoris.
Hac et tu ratione qua poëta es,
caluus cum fueris, eris comatus.
LXXIII
Nullus in urbe fuit tota qui tangere uellet
uxorem gratis, Caeciliane, tuam,
dum licuit: sed nunc positis custodibus ingens
turba fututorum est: ingeniosus homo es.
LXXIV
Moechus erat: poteras tamen hoc tu, Paula, negare.
Ecce uir est: numquid, Paula, negare potes?
LXXV
Dimidium donare Lino quam credere totum
qui mauolt, mauolt perdere dimidium.
LXXVI
O mihi curarum pretium non uile mearum,
Flacce, Antenorei spes et alumne laris,
Pierios differ cantus citharamque sororum;
aes dabit ex istis nulla puella tibi.
Quid petis a Phoebo? Nummos habet arca Mineruae;
haec sapit, haec omnes fenerat una deos.
Quid possunt hederae Bacchi dare? Pallados arbor
inclinat uarias pondere nigra comas.
Praeter aquas Helicon et serta lyrasque dearum
nil habet et magnum, sed perinane sophos.
Quid tibi cum Cirrha? Quid cum Permesside nuda?
Romanum propius diuitiusque forum est.
Illic aera sonant: at circum pulpita nostra
et steriles cathedras basia sola crepant.
LXXVII
Pulchre ualet Charinus et tamen pallet.
Parce bibit Charinus et tamen pallet.
Bene concoquit Charinus et tamen pallet.
Sole utitur Charinus et tamen pallet.
Tingit cutem Charinus et tamen pallet.
Cunnum Charinus lingit et tamen pallet.
LXXVIII
Indignas premeret pestis cum tabida fauces
inque ipsos uultus serperet atra lues,
siccis ipse genis flentes hortatus amicos
decreuit Stygios Festus adire lacus.
Nec tamen obscuro pia polluit ora ueneno
aut torsit lenta tristia fata fame,
sanctam Romana uitam sed morte peregit
dimisitque animam nobiliore rogo.
Hanc mortem fatis magni praeferre Catonis
fama potest: huius Caesar amicus erat.
LXXIX
Semper agis causas et res agis, Attale, semper:
est, non est quod agas, Attale, semper agis.
Si res et causae desunt, agis, Attale, mulas.
Attale, ne quod agas desit, agas animam.
LXXX
Sportula, Cane, tibi suprema nocte petita est.
Occidit puto te, Cane, quod una fuit.
LXXXI
A seruo scis te genitum blandeque fateris,
cum dicis dominum, Sosibiane, patrem.
LXXXII
Haec quae puluere dissipata multo
longas porticus explicat ruinas,
en quanto iacet absoluta casu!
Tectis nam modo Regulus sub illis
gestatus fuerat recesseratque,
uicta est pondere cum suo repente,
et postquam domino nihil timebat,
securo ruit incruenta damno.
Tantae, Regule, post metum querelae
quis curam neget esse te deorum,
propter quem fuit innocens ruina?
LXXXIII
Os et labra tibi lingit, Manneia, catellus:
non miror, merdas si libet esse cani.
LXXXIV
Vxorem habendam non putat Quirinalis,
cum uelit habere filios, et inuenit
quo possit istud more: futuit ancillas
domumque et agros implet equitibus uernis.
Pater familiae uerus est Quirinalis.
LXXXV
Venderet excultos colles cum praeco facetus
atque suburbani iugera pulchra soli,
"Errat" ait "si quis Mario putat esse necesse
uendere: nil debet, fenerat immo magis".
"Quae ratio est igitur"? "Seruos ibi perdidit omnes
et pecus et fructus, non amat inde locum".
Quis faceret pretium nisi qui sua perdere uellet
omnia? Sic Mario noxius haeret ager.
LXXXVI
Vicinus meus est manuque tangi
de nostris Nouius potest fenestris.
Quis non inuideat mihi putetque
horis omnibus esse me beatum,
iuncto cui liceat frui sodale?
Tam longe est mihi quam Terentianus,
qui nunc Niliacam regit Syenen.
Non conuiuere, nec uidere saltem,
non audire licet, nec urbe tota
quisquam est tam prope tam proculque nobis.
Migrandum est mihi longius uel illi
uicinus Nouio uel inquilinus
sit, si quis Nouium uidere non uolt.
LXXXVII
Ne grauis hesterno fragres, Fescennia, uino,
pastillos Cosmi luxuriosa uoras.
Ista linunt dentes iantacula, sed nihil opstant,
extremo ructus cum redit a barathro.
Quid quod olet grauius mixtum diapasmate uirus
atque duplex animae longius exit odor?
Notas ergo nimis fraudes deprensaque furta
iam tollas et sis ebria simpliciter.
LXXXVIII
Alcime, quem raptum domino crescentibus annis
Lauicana leui caespite uelat humus,
accipe non Pario nutantia pondera saxo,
quae cineri uanus dat ruitura labor,
sed faciles buxos et opacas palmitis umbras
quaeque uirent lacrimis roscida prata meis
accipe, care puer, nostri monimenta doloris:
hic tibi perpetuo tempore uiuet honor.
Cum mihi supremos Lachesis perneuerit annos,
non aliter cineres mando iacere meos.
LXXXIX
Garris in aurem semper omnibus, Cinna,
garrire et illud teste quod licet turba.
Rides in aurem, quereris, arguis, ploras,
cantas in aurem, iudicas, taces, clamas,
adeoque penitus sedit hic tibi morbus,
ut saepe in aurem, Cinna, Caesarem laudes.
XC
Quod numquam maribus iunctam te, Bassa, uidebam
quodque tibi moechum fabula nulla dabat,
omne sed officium circa te semper obibat
turba tui sexus, non adeunte uiro,
esse uidebaris, fateor, Lucretia nobis:
at tu, pro facinus, Bassa, fututor eras.
Inter se geminos audes committere cunnos
mentiturque uirum prodigiosa Venus.
Commenta es dignum Thebano aenigmate monstrum,
hic ubi uir non est, ut sit adulterium.
XCI
Cum tua non edas, carpis mea carmina, Laeli.
Carpere uel noli nostra uel ede tua.
XCII
Saepe mihi queritur non siccis Cestos ocellis,
tangi se digito, Mamuriane, tuo.
Non opus est digito: totum tibi Ceston habeto,
si dest nil aliud, Mamuriane, tibi.
Sed si nec focus est nudi nec sponda grabati
nec curtus Chiones Antiopesue calix,
cerea si pendet lumbis et scripta lacerna
dimidiasque nates Gallica paeda tegit,
pasceris et nigrae solo nidore culinae
et bibis inmundam cum cane pronus aquam:
non culum, neque enim est culus, qui non cacat olim,
sed fodiam digito qui superest oculum:
nec me zelotypum nec dixeris esse malignum.
Denique pedica, Mamuriane, satur.
XCIII
Fabricio iunctus fido requiescit Aquinus,
qui prior Elysias gaudet adisse domos.
Ara duplex primi testatur munera pili:
plus tamen est, titulo quod breuiore legis:
"Iunctus uterque sacro laudatae foedere uitae,
famaque quod raro nouit, amicus erat".
XCIV
Cantasti male, dum fututa es, Aegle.
Iam cantas bene; basianda non es.
XCV
Quod clamas semper, quod agentibus obstrepis, Aeli,
non facis hoc gratis: accipis, ut taceas.
XCVI
Si non molestum est teque non piget, scazon,
nostro rogamus pauca uerba Materno
dicas in aurem sic ut audiat solus.
Amator ille tristium lacernarum
et baeticatus atque leucophaeatus,
qui coccinatos non putat uiros esse
amethystinasque mulierum uocat uestes,
natiua laudet, habeat et licet semper
fuscos colores, galbinos habet mores.
Rogabit unde suspicer uirum mollem.
Vna lauamur: aspicit nihil sursum,
sed spectat oculis deuorantibus draucos
nec otiosis mentulas uidet labris.
Quaeris quis hic sit? Excidit mihi nomen.
XCVII
Cum clamant omnes, loqueris tunc, Naeuole, tantum,
et te patronum causidicumque putas.
Hac ratione potest nemo non esse disertus.
Ecce, tacent omnes: Naeuole, dic aliquid.
XCVIII
Litigat et podagra Diodorus, Flacce, laborat.
Sed nil patrono porrigit: haec cheragra est.
XCIX
Non plenum modo uicies habebas,
sed tam prodigus atque liberalis
et tam lautus eras, Calene, ut omnes
optarent tibi centies amici.
Audit uota deus precesque nostras
atque intra, puto, septimas Kalendas
mortes hoc tibi quattuor dederunt.
At tu sic quasi non foret relictum,
sed raptum tibi centies, abisti
in tantam miser esuritionem,
ut conuiuia sumptuosiora,
toto quae semel apparas in anno,
nigrae sordibus explices monetae,
et septem ueteres tui sodales
constemus tibi plumbea selibra.
Quid dignum meritis precemur istis?
Optamus tibi milies, Calene.
Hoc si contigerit, fame peribis.
C
Mammas atque tatas habet Afra, sed ipsa tatarum
dici et mammarum maxima mamma potest.
CI
Illa manus quondam studiorum fida meorum
et felix domino notaque Caesaribus,
destituit primos uiridis Demetrius annos:
quarta tribus lustris addita messis erat.
Ne tamen ad Stygias famulus descenderet umbras,
ureret inplicitum cum scelerata lues,
cauimus et domini ius omne remisimus aegro:
munere dignus erat conualuisse meo.
Sensit deficiens sua praemia meque patronum
dixit ad infernas liber iturus aquas.
CII
Qui pinxit Venerem tuam, Lycori,
blanditus, puto, pictor est Mineruae.
CIII
"Si dederint superi decies mihi milia centum"
dicebas nondum, Scaeuola, iustus eques,
"qualiter o uiuam, quam large quamque beate"!
Riserunt faciles et tribuere dei.
Sordidior multo post hoc toga, paenula peior,
calceus est sarta terque quaterque cute:
deque decem plures semper seruantur oliuae,
explicat et cenas unica mensa duas,
et Veientani bibitur faex crassa rubelli,
asse cicer tepidum constat et asse Venus.
In ius, o fallax atque infitiator, eamus:
aut uiue aut decies, Scaeuola, redde deis.
CIV
Picto quod iuga delicata collo
pardus sustinet inprobaeque tigres
indulgent patientiam flagello,
mordent aurea quod lupata cerui,
quod frenis Libyci domantur ursi
et, quantum Calydon tulisse fertur,
paret purpureis aper capistris,
turpes esseda quod trahunt uisontes
et molles dare iussa quod choreas
nigro belua non negat magistro:
quis spectacula non putet deorum?
Haec transit tamen, ut minora, quisquis
uenatus humiles uidet leonum,
quos uelox leporum timor fatigat.
Dimittunt, repetunt, amantque captos,
et securior est in ore praeda,
laxos cui dare peruiosque rictus
gaudent et timidos tenere dentes,
mollem frangere dum pudet rapinam,
stratis cum modo uenerint iuuencis.
Haec clementia non paratur arte,
sed norunt cui seruiant leones.
CV
In Nomentanis, Ouidi, quod nascitur agris,
accepit quotiens tempora longa, merum
exuit annosa mores nomenque senecta:
et quidquid uoluit, testa uocatur anus.
CVI
Interponis aquam subinde, Rufe,
et si cogeris a sodale, raram
diluti bibis unciam Falerni.
Numquid pollicita est tibi beatam
noctem Naeuia sobriasque mauis
certae nequitias fututionis?
Suspiras, retices, gemis: negauit.
Crebros ergo licet bibas trientes
et durum iugules mero dolorem.
Quid parcis tibi, Rufe? Dormiendum est.
CVII
Saepe mihi dicis, Luci carissime Iuli,
"Scribe aliquid magnum: desidiosus homo es".
Otia da nobis, sed qualia fecerat olim
Maecenas Flacco Vergilioque suo:
condere uicturas temptem per saecula curas
et nomen flammis eripuisse meum.
In steriles nolunt campos iuga ferre iuuenci:
pingue solum lassat, sed iuuat ipse labor.
CVIII
Est tibi - sitque precor multos crescatque per annos -
pulchra quidem, uerum transtiberina domus:
at mea Vipsanas spectant cenacula laurus,
factus in hac ego sum iam regione senex.
Migrandum est, ut mane domi te, Galle, salutem:
est tanti, uel si longius illa foret.
Sed tibi non multum est, unum si praesto togatum:
multum est, hunc unum si mihi, Galle, nego.
Ipse salutabo decuma te saepius hora:
mane tibi pro me dicet hauere liber.
CIX
Issa est passere nequior Catulli,
Issa est purior osculo columbae,
Issa est blandior omnibus puellis,
Issa est carior Indicis lapillis,
Issa est deliciae catella Publi.
Hanc tu, si queritur, loqui putabis;
sentit tristitiamque gaudiumque
collo nixa cubat capitque somnos,
ut suspiria nulla sentiantur;
et desiderio coacta uentris
gutta pallia non fefellit ulla,
sed blando pede suscitat toroque
deponi monet et rogat leuari.
Castae tantus inest pudor catellae,
ignorat Venerem; nec inuenimus
dignum tam tenera uirum puella.
Hanc ne lux rapiat suprema totam,
picta Publius exprimit tabella,
in qua tam similem uidebis Issam,
ut sit tam similis sibi nec ipsa.
Issam denique pone cum tabella:
aut utramque putabis esse ueram,
aut utramque putabis esse pictam.
CX
Scribere me quereris, Velox, epigrammata longa.
Ipse nihil scribis: tu breuiora facis.
CXI
Cum tibi sit sophiae par fama et cura deorum,
ingenio pietas nec minor ipsa suo:
ignorat meritis dare munera, qui tibi librum
et qui miratur, Regule, tura dari.
CXII
Cum te non nossem, dominum regemque uocabam:
nunc bene te noui: iam mihi Priscus eris.
CXIII
Quaecumque lusi iuuenis et puer quondam
apinasque nostras, quas nec ipse iam noui,
male conlocare si bonas uoles horas
et inuidebis otio tuo, lector,
a Valeriano Pollio petes Quinto,
per quem perire non licet meis nugis.
CXIV
Hos tibi uicinos, Faustine, Telesphorus hortos
Faenius et breue rus udaque prata tenet.
Condidit hic natae cineres nomenque sacrauit
quod legis Antullae, dignior ipse legi.
Ad Stygias aequum fuerat pater isset ut umbras:
quod quia non licuit, uiuat, ut ossa colat.
CXV
Quaedam me cupit, - inuide, Procille! -
loto candidior puella cycno,
argento, niue, lilio, ligustro:
sed quandam uolo nocte nigriorem,
formica, pice, graculo, cicada.
Iam suspendia saeua cogitabas:
si noui bene te, Procille, uiues.
CXVI
Hoc nemus aeterno cinerum sacrauit honori
Faenius et culti iugera pulchra soli.
Hoc tegitur cito rapta suis Antulla sepulchro,
hoc erit Antullae mixtus uterque parens.
Si cupit hunc aliquis, moneo, ne speret agellum:
perpetuo dominis seruiet iste suis.
CXVII
Occurris quotiens, Luperce, nobis,
"Vis mittam puerum" subinde dicis,
"cui tradas epigrammaton libellum,
lectum quem tibi protinus remittam".
Non est quod puerum, Luperce, uexes.
Longum est, si uelit ad Pirum uenire,
et scalis habito tribus sed altis.
Quod quaeris propius petas licebit.
Argi nempe soles subire Letum:
contra Caesaris est forum taberna
scriptis postibus hinc et inde totis,
omnis ut cito perlegas poëtas.
Illinc me pete. Nec roges Atrectum -
hoc nomen dominus gerit tabernae -:
de primo dabit alteroue nido
rasum pumice purpuraque cultum
denaris tibi quinque Martialem.
"Tanti non es" ais? Sapis, Luperce.
CXVIII
Cui legisse satis non est epigrammata centum,
nil illi satis est, Caediciane, mali.
Spero me secutum in libellis meis tale temperamentum ut de illis queri non possit quisquis de se bene senserit, cum salua infimarum quoque personarum reuerentia ludant; quae adeo antiquis auctoribus defuit ut nominibus non tantum ueris abusi sint sed et magnis. Mihi fama uilius constet et probetur in me nouissimum ingenium. Absit a iocorum nostrorum simplicitate malignus interpres nec epigrammata mea scribat: inprobe facit qui in alieno libro ingeniosus est. Lasciuam uerborum ueritatem, id est epigrammaton linguam, excusarem, si meum esset exemplum: sic scribit Catullus, sic Marsus, sic Pedo, sic Gaetulicus, sic quicumque perlegitur. Si quis tamen tam ambitiose tristis est ut apud illum in nulla pagina latine loqui fas sit, potest epistola uel potius titulo contentus esse. Epigrammata illis scribuntur qui solent spectare Florales. Non intret Cato theatrum meum, aut si intrauerit, spectet. Videor mihi meo iure facturus si epistolam uersibus clusero.
Nōssēs iŏcōsaē dūlcĕ cūm săcrūm Flōraē
fēstōsquĕ lūsūs ēt lĭcēntĭām vōlgī,
cŭr īn thĕātrūm, Cătŏ sĕvērĕ, vēnīstī?
Ăn ĭdĕō tāntūm vēnĕrăs, ŭt ēxīrēs?
I
Hīc ēst quēm lĕgĭs īllĕ, quēm rĕquīrīs,
tōtō nōtŭs ĭn ōrbĕ Mārtĭālīs
ārgūtīs ĕpĭgrāmmătōn lĭbēllīs:
cuī, lēctōr stŭdĭōsĕ, quōd dĕdīstī
vīvēntī dĕcŭs ātquĕ sēntĭēntī,
rārī pōst cĭnĕrēs hăbēnt pŏētaē.
II
Quī tēcūm cŭpĭs ēssĕ mĕōs ŭbĭcūmquĕ lĭbēllōs
ēt cŏmĭtēs lōngaē ‖ quaērĭs hăbērĕ vĭaē,
hōs ĕmĕ, quōs ārtāt brĕvĭbūs mēmbrānă tăbēllīs:
scrīnĭă dā māgnīs, ‖ mē mănŭs ūnă căpīt.
Nē tămĕn īgnōrēs ŭbĭ sīm vēnālĭs ĕt ērrēs
ūrbĕ văgūs tōtā, ‖ mē dŭcĕ cērtŭs ĕrīs:
lībērtūm dōctī Lūcēnsīs quaērĕ Sĕcūndūm
līmĭnă pōst Pācīs ‖ Pāllădĭūmquĕ fŏrūm.
III
Ārgīlētānās māvīs hăbĭtārĕ tăbērnās,
cūm tĭbĭ, pārvĕ lĭbēr, ‖ scrīnĭă nōstră văcēnt.
Nēscīs, heū, nēscīs dŏmĭnaē fāstīdĭă Rōmaē:
crēdĕ mĭhī, nĭmĭūm ‖ Mārtĭă tūrbă săpīt.
Māĭŏrēs nūsquām rhōnchī: iŭvĕnēsquĕ sĕnēsquĕ
ēt pŭĕrī nāsūm ‖ rhīnŏcĕrōtĭs hăbēnt.
Aūdĭĕrīs cūm grāndĕ sŏphōs, dūm bāsĭă iāctās,
ībĭs ăb ēxcūssō ‖ mīssŭs ĭn āstră săgō.
Sēd tū nē tŏtĭēns dŏmĭnī pătĭārĕ lĭtūrās
nēvĕ nŏtēt lūsūs ‖ trīstĭs hărūndŏ tŭōs,
aēthĕrĭās, lāscīvĕ, cŭpīs vŏlĭtārĕ pĕr aūrās:
ī, fŭgĕ; sēd pŏtĕrās ‖ tūtĭŏr ēssĕ dŏmī.
IV
Cōntĭgĕrīs nōstrōs, Caēsār, sī fōrtĕ lĭbēllōs,
tērrārūm dŏmĭnūm ‖ pōnĕ sŭpērcĭlĭūm.
Cōnsuēvērĕ iŏcōs vēstrī quŏquĕ fērrĕ trĭūmphī,
mātĕrĭām dīctīs ‖ nēc pŭdĕt ēssĕ dŭcēm.
Quā Thўmĕlēn spēctās dērīsōrēmquĕ Lătīnūm,
īllā frōntĕ prĕcōr ‖ cārmĭnă nōstră lĕgās.
Īnnŏcŭōs cēnsūm pōtēst pērmīttĕrĕ lūsūs:
lāscīva ēst nōbīs ‖ pāgĭnă, vītă prŏbă.
V
Dō tĭbĭ naūmăchĭām, tū dās ĕpĭgrāmmătă nōbīs:
vīs, pŭtŏ, cūm lībrō, ‖ Mārcĕ, nătārĕ tŭō.
VI
Aēthĕrĭās ăquĭlā pŭĕrūm pōrtāntĕ pĕr aūrās
īnlaēsūm tĭmĭdīs ‖ ūnguĭbŭs haēsĭt ŏnūs:
nūnc sŭă Caēsărĕōs ēxōrāt praēdă lĕōnēs
tūtŭs ĕt īngēntī ‖ lūdĭt ĭn ōrĕ lĕpūs.
Quaē māiōră pŭtās mīrācŭlă? Sūmmŭs ŭtrīsquĕ
aūctŏr ădēst: haēc sūnt ‖ Caēsărĭs, īllă Iŏvīs.
VII
Stēllaē dēlĭcĭūm mĕī cŏlūmbă,
Vērōnā lĭcĕt aūdĭēntĕ dīcām,
vīcīt, Māxĭmĕ, pāssĕrēm Cătūllī.
Tāntō Stēllă mĕūs tŭō Cătūllō
quāntō pāssĕrĕ māiŏr ēst cŏlūmbă.
VIII
Quōd māgnī Thrăsĕaē cōnsūmmātīquĕ Cătōnīs
dōgmătă sīc sĕquĕrīs ‖ sālvŏs ŭt ēssĕ vĕlīs,
pēctŏrĕ nēc nūdō strīctōs īncūrrĭs ĭn ēnsīs,
quōd fēcīssĕ vĕlīm ‖ tē, Dĕcĭānĕ, făcīs.
Nōlŏ vĭrūm făcĭlī rĕdĕmīt quī sānguĭnĕ fāmām,
hūnc vŏlŏ, laūdārī ‖ quī sĭnĕ mōrtĕ pŏtēst.
IX
Bēllŭs hŏmo ēt māgnūs vīs īdēm, Cōttă, vĭdērī:
sēd quī bēllŭs hŏmo ēst, ‖ Cōttă, pŭsīllŭs hŏmo ēst.
X
Pĕtīt Gĕmēllūs nūptĭās Mărōnīllaē
ēt cŭpĭt ĕt īnstăt ēt prĕcātŭr ēt dōnāt.
Ādeōnĕ pūlchra ēst? Īmmŏ foēdĭūs nīl ēst.
Quīd ērgo ĭn īllā pĕtĭtŭr ēt plăcēt? Tūssīt.
XI
Cūm dătă sīnt ĕquĭtī bīs quīnă nŏmīsmătă, quārē
bīs dĕcĭēs sōlūs, ‖ Sēxtĭlĭānĕ, bĭbīs?
Iām dēfēcīssēt pōrtāntīs cāldă mĭnīstrōs,
sī nōn pōtārēs, ‖ Sēxtĭlĭānĕ, mĕrūm.
XII
Ītŭr ăd Hērcŭlĕī gĕlĭdās quā Tībŭrĭs ārcēs
cānăquĕ sūlphŭrĕīs ‖ Ālbŭlă fūmăt ăquīs,
rūră nĕmūsquĕ săcrūm dīlēctăquĕ iūgĕră Mūsīs
sīgnāt vīcīnā ‖ quārtŭs ăb ūrbĕ lăpīs.
Hīc rŭdĭs aēstīvās praēstābāt pōrtĭcŭs ūmbrās,
heū quām paēnĕ nŏvūm ‖ pōrtĭcŭs aūsă nĕfās!
Nām sŭbĭtō cōnlāpsă rŭīt, cūm mōlĕ sŭb īllā
gēstātūs bĭiŭgīs ‖ Rēgŭlŭs ēssĕt ĕquīs.
Nīmīrūm tĭmŭīt nōstrās Fōrtūnă quĕrēlās,
quaē pār tām māgnaē ‖ nōn ĕrăt īnvĭdĭaē.
Nūnc ēt dāmnă iŭvānt; sūnt īpsă pĕrīcŭlă tāntī:
stāntĭă nōn pŏtĕrānt ‖ tēctă prŏbārĕ dĕōs.
XIII
Cāstă sŭō glădĭūm cūm trādĕrĕt Ārrĭă Paētō,
quēm dē vīscĕrĭbūs ‖ strīnxĕrăt īpsă sŭīs,
"Sī quă fĭdēs, vūlnūs quōd fēcī nōn dŏlĕt", īnquīt,
"sēd tū quōd făcĭēs, ‖ hōc mĭhĭ, Paētĕ, dŏlēt".
XIV
Dēlĭcĭās, Caēsār, lūsūsquĕ iŏcōsquĕ lĕōnūm
vīdĭmŭs - hōc ĕtĭām ‖ praēstăt hărēnă tĭbī -
cūm prēnsūs blāndō tŏtĭēns ā dēntĕ rĕdīrēt
ēt pĕr ăpērtă văgūs ‖ cūrrĕrĕt ōră lĕpūs.
Ūndĕ pŏtēst ăvĭdūs cāptaē lĕŏ pārcĕrĕ praēdaē?
Sēd tămĕn ēssĕ tŭūs ‖ dīcĭtŭr: ērgŏ pŏtēst.
XV
Ō mĭhĭ pōst nūllōs, Iūlī, mĕmŏrāndĕ sŏdālēs,
sī quīd lōngă fĭdēs ‖ cānăquĕ iūră vălēnt,
bīs iām paēnĕ tĭbī cōnsūl trīcēnsĭmŭs īnstāt,
ēt nŭmĕrāt paūcōs ‖ vīx tŭă vītă dĭēs.
Nōn bĕnĕ dīstŭlĕrīs vĭdĕās quaē pōssĕ nĕgārī,
ēt sōlum hōc dūcās, ‖ quōd fŭĭt, ēssĕ tŭūm.
Ēxspēctānt cūraēquĕ cătēnātīquĕ lăbōrēs,
gaūdĭă nōn rĕmănēnt, ‖ sēd fŭgĭtīvă vŏlānt.
Haēc ūtrāquĕ mănū cōnplēxūque ādsĕrĕ tōtō:
saēpĕ flŭūnt īmō ‖ sīc quŏquĕ lāpsă sĭnū.
Nōn ēst, crēdĕ mĭhī, săpĭēntīs dīcĕrĕ "Vīvām":
sēră nĭmīs vīta ēst ‖ crāstĭnă: vīve hŏdĭē.
XVI
Sūnt bŏnă, sūnt quaēdām mĕdĭōcrĭă, sūnt mălă plūră
quaē lĕgĭs hīc: ălĭtēr ‖ nōn fĭt, Ăvītĕ, lĭbēr.
XVII
Cōgīt mē Tĭtŭs āctĭtārĕ caūsās
ēt dīcīt mĭhĭ saēpĕ "Māgnă rēs ēst".
Rēs māgna ēst, Tĭtĕ, quām făcīt cŏlōnūs.
XVIII
Quīd tē, Tūccă, iŭvāt vĕtŭlō mīscērĕ Fălērnō
īn Vātīcānīs ‖ cōndĭtă mūstă cădīs?
Quīd tāntūm fēcērĕ bŏnī tĭbĭ pēssĭmă vīnă?
Aūt quīd fēcērūnt ‖ ōptĭmă vīnă mălī?
Dē nōbīs făcĭle ēst, scĕlŭs ēst iŭgŭlārĕ Fălērnūm
ēt dărĕ Cāmpānō ‖ tōxĭcă saēvă mĕrō.
Cōnvīvaē mĕrŭērĕ tŭī fōrtāssĕ pĕrīrĕ:
āmphŏră nōn mĕrŭīt ‖ tām prĕtĭōsă mŏrī.
XIX
Sī mĕmĭnī, fŭĕrānt tĭbĭ quāttŭŏr, Aēlĭă, dēntēs:
ēxpŭlĭt ūnă dŭōs ‖ tūssĭs ĕt ūnă dŭōs.
Iām sēcūm pōtēs tōtīs tūssīrĕ dĭēbūs:
nīl īstīc quŏd ăgāt ‖ tērtĭă tūssĭs hăbēt.
XX
Dīc mĭhĭ, quīs fŭrŏr ēst? Tūrbā spēctāntĕ vŏcātā
sōlūs bōlētōs, ‖ Caēcĭlĭānĕ, vŏrās.
Quīd dīgnūm tāntō tĭbĭ vēntrĕ gŭlāquĕ prĕcābōr?
Bōlētūm quālēm ‖ Claūdĭŭs ēdĭt, ĕdās.
XXI
Cūm pĕtĕrēt rēgēm, dēcēptă sătēllĭtĕ dēxtră
īngēssīt sācrīs ‖ sē pĕrĭtūră fŏcīs.
Sēd tām saēvă pĭūs mīrācŭlă nōn tŭlĭt hōstīs
ēt rāptūm flāmmīs ‖ iūssĭt ăbīrĕ vĭrūm:
ūrĕrĕ quām pŏtŭīt cōntēmptō Mūcĭŭs īgnĕ,
hānc spēctārĕ mănūm ‖ Pōrsĕnă nōn pŏtŭīt.
Māiōr dēcēptaē fāma ēst ēt glōrĭă dēxtraē:
sī nōn ērrāssēt, ‖ fēcĕrăt īllă mĭnūs.
XXII
Quīd nūnc saēvă fŭgīs plăcĭdī lĕpŭs ōră lĕōnīs?
Frāngĕrĕ tām pārvās ‖ nōn dĭdĭcērĕ fĕrās.
Sērvāntūr māgnīs īstī cērvīcĭbŭs ūnguēs
nēc gaūdēt tĕnŭī ‖ sānguĭnĕ tāntă sĭtīs.
Praēdă cănūm lĕpŭs ēst, vāstōs nōn īmplĕt hĭātūs:
nōn tĭmĕāt Dācūs ‖ Caēsărĭs ārmă pŭēr.
XXIII
Īnvītās nūllūm nĭsĭ cūm quō, Cōttă, lăvārīs
ēt dānt cōnvīvām ‖ bālnĕă sōlă tĭbī.
Mīrābār quārē nūmquām mē, Cōttă, vŏcāssēs:
iām scĭŏ mē nūdūm ‖ dīsplĭcŭīssĕ tĭbī.
XXIV
Āspĭcĭs īncōmptīs īllūm, Dĕcĭānĕ, căpīllīs,
cūiŭs ĕt īpsĕ tĭmēs ‖ trīstĕ sŭpērcĭlĭūm,
quī lŏquĭtūr Cŭrĭōs ādsērtōrēsquĕ Cămīllōs?
Nōlītō frōntī ‖ crēdĕrĕ: nūpsĭt hĕrī.
XXV
Ēdĕ tŭōs tāndēm pŏpŭlō, Faūstīnĕ, lĭbēllōs
ēt cūltūm dōctō ‖ pēctŏrĕ prōfĕr ŏpūs,
quōd nēc Cēcrŏpĭaē dāmnēnt Pāndīŏnĭs ārcēs
nēc sĭlĕānt nōstrī ‖ praētĕrĕāntquĕ sĕnēs.
Āntĕ fŏrēs stāntēm dŭbĭtās ādmīttĕrĕ Fāmām
tēquĕ pĭgēt cūraē ‖ praēmĭă fērrĕ tŭaē?
Pōst tē vīctūraē pēr tē quŏquĕ vīvĕrĕ chārtaē
īncĭpĭānt: cĭnĕrī ‖ glōrĭă sēră vĕnīt.
XXVI
Sēxtĭlĭānĕ, bĭbīs quāntūm sūbsēllĭă quīnquĕ
sōlŭs: ăquā tŏtĭēns ‖ ēbrĭŭs ēssĕ pŏtēs;
nēc cōnsēssōrūm vīcīnă nŏmīsmătă tāntūm,
aēră sĕd ā cŭnĕīs ‖ ūltĕrĭōră pĕtīs.
Nōn haēc Paēlīgnīs ăgĭtūr vīndēmĭă prēlīs
ūvă nĕc īn Tūscīs ‖ nāscĭtŭr īstă iŭgīs,
tēstă sĕd āntīquī fēlīx sīccātŭr Ŏpīmī,
ēgĕrĭt ēt nīgrōs ‖ Māssĭcă cēllă cădōs.
Ā cōpōnĕ tĭbī faēx Lālētānă pĕtātūr,
sī plūs quām dĕcĭēs, ‖ Sēxtĭlĭānĕ, bĭbīs.
XXVII
Hēstērnā tĭbĭ nōctĕ dīxĕrāmūs,
quīncūncēs pŭtŏ pōst dĕcēm pĕrāctōs,
cēnārēs hŏdĭē, Prŏcīllĕ, mēcūm.
Tū fāctām tĭbĭ rēm stătīm pŭtāstī
ēt nōn sōbrĭă vērbă sūbnŏtāstī
ēxēmplō nĭmĭūm pĕrīcŭlōsō:
mīsō mnāmŏnă sŷmpŏtān, Prŏcīllē.
XXVIII
Hēstērnō fētērĕ mĕrō quī crēdĭt Ăcērrām,
fāllĭtŭr: īn lūcēm ‖ sēmpĕr Ăcērră bĭbīt.
XXIX
Fāmă rĕfērt nōstrōs tē, Fīdēntīnĕ, lĭbēllōs
nōn ălĭtēr pŏpŭlō ‖ quām rĕcĭtārĕ tŭōs.
Sī mĕă vīs dīcī, grātīs tĭbĭ cārmĭnă mīttām:
sī dīcī tŭă vīs, ‖ hōc ĕmĕ, nē mĕă sīnt.
XXX
Chīrūrgūs fŭĕrāt, nūnc ēst vīspīllŏ Dĭaūlūs.
Coēpīt quō pŏtĕrāt ‖ clīnĭcŭs ēssĕ mŏdō.
XXXI
Hōs tĭbĭ, Phoēbĕ, vŏvēt tōtōs ā vērtĭcĕ crīnēs
Ēncōlpōs, dŏmĭnī ‖ cēntŭrĭōnĭs ămōr,
grātă Pŭdēns mĕrĭtī tŭlĕrīt cūm praēmĭă pīlī.
Quām prīmūm lōngās, ‖ Phoēbĕ, rĕcīdĕ cŏmās,
dūm nūllā tĕnĕrī sōrdēnt lānūgĭnĕ vōltūs
dūmquĕ dĕcēnt fūsaē ‖ lāctĕă cōllă iŭbaē;
ūtquĕ tŭīs lōngūm dŏmĭnūsquĕ pŭērquĕ frŭāntūr
mūnĕrĭbūs, tōnsūm ‖ fāc cĭtŏ, sērŏ vĭrūm.
XXXII
Nōn ămŏ tē, Săbĭdī, nēc pōssūm dīcĕrĕ quārē:
hōc tāntūm pōssūm ‖ dīcĕrĕ, nōn ămŏ tē.
XXXIII
Āmīssūm nōn flēt cūm sōla ēst Gēllĭă pātrēm,
sī quĭs ădēst iūssaē ‖ prōsĭlĭūnt lăcrĭmaē.
Nōn lūgēt quīsquīs laūdārī, Gēllĭă, quaērīt,
īllĕ dŏlēt vērē ‖ quī sĭnĕ tēstĕ dŏlēt.
XXXIV
Īncūstōdītīs ĕt ăpērtīs, Lēsbĭă, sēmpēr
līmĭnĭbūs pēccās ‖ nēc tŭă fūrtă tĕgīs,
ēt plūs spēctātōr quām tē dēlēctăt ădūltēr
nēc sūnt grātă tĭbī ‖ gaūdĭă sī quă lătēnt.
Āt mĕrĕtrīx ăbĭgīt tēstēm vēlōquĕ sĕrāquĕ
rārăquĕ Sūbmēmmī ‖ fōrnĭcĕ rīmă pătēt.
Ā Chĭŏnē sāltēm vĕl ăb Īădĕ dīscĕ pŭdōrēm:
ābscōndūnt spūrcās ‖ ēt mŏnŭmēntă lŭpās.
Nūmquīd dūră tĭbī nĭmĭūm cēnsūră vĭdētūr?
Dēprēndī vĕtŏ tē, ‖ Lēsbĭă, nōn fŭtŭī.
XXXV
Vērsūs scrībĕrĕ mē părūm sĕvērōs
nēc quōs praēlĕgăt īn schŏlā măgīstēr,
Cōrnēlī, quĕrĕrīs: sĕd hī lĭbēllī,
tāmquām cōniŭgĭbūs sŭīs mărītī,
nōn pōssūnt sĭnĕ mēntŭlā plăcērē.
Quīd sī mē iŭbĕās thălāssĭōnēm
vērbīs dīcĕrĕ nōn thălāssĭōnīs?
Quīs Flōrālĭă vēstĭt ēt stŏlātūm
pērmīttīt mĕrĕtrīcĭbūs pŭdōrēm?
Lēx haēc cārmĭnĭbūs dăta ēst iŏcōsīs,
nē pōssīnt, nĭsĭ prūrĭānt, iŭvārē.
Quārē dēpŏsĭtā sĕvērĭtātē
pārcās lūsĭbŭs ēt iŏcīs rŏgāmūs,
nēc cāstrārĕ vĕlīs mĕōs lĭbēllōs.
Gāllō tūrpĭŭs ēst nĭhīl Prĭāpō.
XXXVI
Sī, Lūcānĕ, tĭbī vēl sī tĭbĭ, Tūllĕ, dărēntūr
quālĭă Lēdaēī ‖ fātă Lăcōnĕs hăbēnt,
nōbĭlĭs haēc ēssēt pĭĕtātīs rīxă dŭōbūs,
quōd prō frātrĕ mŏrī ‖ vēllĕt ŭtērquĕ prĭōr,
dīcĕrĕt īnfērnās ēt quī prĭŏr īssĕt ăd ūmbrās:
"Vīvĕ tŭō, frātēr, ‖ tēmpŏrĕ, vīvĕ mĕō".
XXXVII
Vēntrĭs ŏnūs mĭsĕrō, nēc tē pŭdĕt, ēxcĭpĭs aūrō,
Bāssĕ, bĭbīs vītrō: ‖ cārĭŭs ērgŏ căcās.
XXXVIII
Quēm rĕcĭtās mĕŭs ēst, ō Fīdēntīnĕ, lĭbēllūs:
sēd mălĕ cūm rĕcĭtās, ‖ īncĭpĭt ēssĕ tŭūs.
XXXIX
Sī quĭs ĕrīt rārōs īntēr nŭmĕrāndŭs ămīcōs,
quālēs prīscă fĭdēs ‖ fāmăquĕ nōvĭt ănūs,
sī quīs Cēcrŏpĭaē mădĭdūs Lătĭaēquĕ Mĭnērvaē
ārtĭbŭs ēt vērā ‖ sīmplĭcĭtātĕ bŏnūs,
sī quĭs ĕrīt rēctī cūstōs, mīrātŏr hŏnēstī
ēt nĭhĭl ārcānō ‖ quī rŏgĕt ōrĕ dĕōs,
sī quĭs ĕrīt māgnaē sūbnīxūs rōbŏrĕ mēntīs:
dīspĕrĕām sī nōn ‖ hīc Dĕcĭānŭs ĕrīt.
XL
Quī dūcīs vūltūs ēt nōn lĕgĭs īstă lĭbēntēr,
ōmnĭbŭs īnvĭdĕās, ‖ līvĭdĕ, nēmŏ tĭbī.
XLI
Ūrbānūs tĭbĭ, Caēcĭlī, vĭdērīs.
Nōn ēs, crēdĕ mĭhī. Quĭd ērgŏ? Vērnă,
hōc quōd trānstĭbĕrīnŭs āmbŭlātōr,
quī pāllēntĭă sūlphŭrātă frāctīs
pērmūtāt vĭtrĕīs, quŏd ōtĭōsaē
vēndīt quī mădĭdūm cĭcēr cŏrōnaē,
quōd cūstōs dŏmĭnūsquĕ vīpĕrārūm,
quōd vīlēs pŭĕrī sălārĭōrūm,
quōd fūmāntĭă quī tŏmāclă raūcūs
cīrcūmfērt tĕpĭdīs cŏcūs pŏpīnīs,
quōd nōn ōptĭmŭs ūrbĭcūs pŏētă,
quōd dē Gādĭbŭs īnprŏbūs măgīstēr,
quōd būcca ēst vĕtŭlī dĭcāx cĭnaēdī.
Quārē dēsĭnĕ iām tĭbī vĭdērī,
quōd sōlī tĭbĭ, Caēcĭlī, vĭdērīs,
quī Gābbām sălĭbūs tŭīs ĕt īpsūm
pōssēs vīncĕrĕ Tēttĭūm Căbāllūm.
Nōn cuīcūmquĕ dătum ēst hăbērĕ nāsūm:
lūdīt quī stŏlĭdā prŏcācĭtātē,
nōn ēst Tēttĭŭs īllĕ, sēd căbāllūs.
XLII
Cōniŭgĭs aūdīssēt fātūm cūm Pōrcĭă Brūtī
ēt sūbtrāctă sĭbī ‖ quaērĕrĕt ārmă dŏlōr,
"Nōndūm scītĭs" ăīt "mōrtēm nōn pōssĕ nĕgārī?
Crēdĭdĕrām fātīs ‖ hōc dŏcŭīssĕ pătrēm".
Dīxĭt ĕt ārdēntīs ăvĭdō bĭbĭt ōrĕ făvīllās.
Ī nūnc ēt fērrūm, ‖ tūrbă mŏlēstă, nĕgā.
XLIII
Bīs tĭbĭ trīcēnī fŭĭmūs, Māncīnĕ, vŏcātī
ēt pŏsĭtum ēst nōbīs ‖ nīl hĕrĕ praētĕr ăprūm,
nōn quaē dē tārdīs sērvāntūr vītĭbŭs ūvaē
dūlcĭbŭs aūt cērtānt ‖ quaē mĕlĭmēlă făvīs,
nōn pĭră quaē lōngā pēndēnt rĕlĭgātă gĕnēstā
aūt ĭmĭtātă brĕvīs ‖ Pūnĭcă grānă rŏsās,
rūstĭcă lāctāntīs nēc mīsīt Sāssĭnă mētās
nēc dē Pīcēnīs ‖ vēnĭt ŏlīvă cădīs:
nūdŭs ăpēr, sĕd ĕt hīc mĭnĭmūs quālīsquĕ nĕcārī
ā nōn ārmātō ‖ pūmĭlĭōnĕ pŏtēst.
Ēt nĭhĭl īndĕ dătum ēst; tāntūm spēctāvĭmŭs ōmnēs:
pōnĕre ăprūm nōbīs ‖ sīc ĕt hărēnă sŏlēt.
Pōnātūr tĭbĭ nūllŭs ăpēr pōst tālĭă fāctă,
sēd tū pōnārīs ‖ cuī Chărĭdēmŭs ăprō.
XLIV
Lāscīvōs lĕpŏrūm cūrsūs lūsūsquĕ lĕōnūm
quōd māiōr nōbīs ‖ chārtă mĭnōrquĕ gĕrīt
ēt bĭs ĭdēm făcĭmūs, nĭmĭūm sī, Stēllă, vĭdētūr
hōc tĭbĭ, bīs lĕpŏrēm ‖ tū quŏquĕ pōnĕ mĭhī.
XLV
Ēdĭtă nē brĕvĭbūs pĕrĕāt mĭhĭ cūră lĭbēllīs,
dīcātūr pŏtĭūs ‖ Tōn d'ăpămeībŏmĕnōs.
XLVI
Cūm dīcīs "Prŏpĕrō, fāc sī făcĭs", Hēdўlĕ, lānguēt
prōtĭnŭs ēt cēssāt ‖ dēbĭlĭtātă Vĕnūs.
Ēxspēctārĕ iŭbē: vēlōcĭŭs ībŏ rĕtēntūs.
Hēdўlĕ, sī prŏpĕrās, ‖ dīc mĭhĭ, nē prŏpĕrēm.
XLVII
Nūpĕr ĕrāt mĕdĭcūs, nūnc ēst vīspīllŏ Dĭaūlūs:
quōd vīspīllŏ făcīt, ‖ fēcĕrăt ēt mĕdĭcūs.
XLVIII
Rīctĭbŭs hīs taūrōs nōn ērĭpŭērĕ măgīstrī,
pēr quōs praēdă fŭgāx ‖ ītquĕ rĕdītquĕ lĕpūs;
quōdquĕ măgīs mīrūm, vēlōcĭŏr ēxĭt ăb hōstĕ
nēc nĭhĭl ā tāntā ‖ nōbĭlĭtātĕ rĕfērt.
Tūtĭŏr īn sōlā nōn ēst cūm cūrrĭt hărēnā,
nēc căvĕā tāntā ‖ cōndĭtŭr īllĕ fĭdē.
Sī vītārĕ cănūm mōrsūs, lĕpŭs īnprŏbĕ, quaērīs,
ād quaē cōnfŭgĭās ‖ ōră lĕōnĭs hăbēs.
XLIX
Vīr Cēltĭbērīs nōn tăcēndĕ gēntĭbūs
nōstraēquĕ laūs Hīspānĭaē,
vĭdēbĭs āltām, Līcĭniānĕ, Bīlbĭlīn,
ĕquīs ĕt ārmīs nōbĭlēm,
sĕnēmquĕ Cāiūm nīvĭbŭs, ēt frāctīs săcrūm
Vădāvĕrōnēm mōntĭbūs,
ēt dēlĭcātī dūlcĕ Bōtērdī nĕmūs,
Pŏmōnă quōd fēlīx ămāt.
Tĕpĭdī nătābīs lēnĕ Cōngĕdī vădūm
mōllēsquĕ Nŷmphārūm lăcūs,
quĭbūs rĕmīssūm cōrpŭs ādstrīngēs brĕvī
Sălōnĕ, quī fērrūm gĕlāt.
Praēstābĭt īllĭc īpsă fīgēndās prŏpĕ
Vŏbērcă prāndēntī fĕrās.
Aēstūs sĕrēnōs aūrĕō frāngēs Tăgō
ōbscūrŭs ūmbrīs ārbŏrūm;
ăvĭdām rĭgēns Dērcēnnă plācābīt sĭtīm
ēt Nūthă, quaē vīncīt nĭvēs.
Āt cūm Dĕcēmbēr cānŭs ēt brūma īmpŏtēns
Ăquĭlōnĕ raūcō mūgĭēt,
āprīcă rĕpĕtēs Tārrăcōnīs lītŏrā
tŭāmquĕ Lālĕtānĭām.
Ĭbi īnlĭgātās mōllĭbūs dāmmās plăgīs
māctābĭs ēt vērnās ăprōs
lĕpŏrēmquĕ fōrtī cāllĭdūm rūmpēs ĕquō,
cērvōs rĕlīnquēs vīlĭcō.
Vīcīna ĭn īpsūm sīlvă dēscēndēt fŏcūm
īnfāntĕ cīnctūm sōrdĭdō;
uocabitur uenator et ueniet tibi
cōnvīvă clāmātūs prŏpĕ;
lŭnātă nūsquām pēllĭs ēt nūsquām tŏgă
ŏlĭdaēquĕ vēstēs mūrĭcĕ;
prŏcŭl hōrrĭdūs Lĭbūrnŭs ēt quĕrŭlūs clĭēns,
īmpērĭă vīduărūm prŏcūl;
nōn rūmpĕt āltūm pāllĭdūs sōmnūm rĕūs,
sēd mānĕ tōtūm dōrmĭēs.
Mĕreātŭr āliūs grānde ĕt īnsānūm sŏphōs:
mĭsĕrērĕ tū fēlīcĭūm
vērōquĕ frŭĕrĕ nōn sŭpērbūs gaūdĭō,
dūm Sūră laūdātūr tŭūs.
Nōn īnpŭdēntēr vītă quōd rĕlĭcum ēst pĕtīt,
cūm fāmă quōd sătĭs ēst hăbēt.
L
Sī tĭbĭ Mīstŷllōs cŏcŭs, Aēmĭlĭānĕ, vŏcātūr,
dīcātūr quārē ‖ nōn Tărătāllă mĭhī?
LI
Nōn făcĭt ād saēvōs cērvīx, nĭsĭ prīmă, lĕōnēs.
Quīd fŭgĭs hōs dēntēs, ‖ āmbĭtĭōsĕ lĕpūs?
Scīlĭcĕt ā māgnīs ād tē dēscēndĕrĕ taūrīs
ēt quaē nōn cērnūnt ‖ frāngĕrĕ cōllă vĕlīs.
Dēspērāndă tĭbi ēst īngēntīs glōrĭă fātī:
nōn pŏtĕs hōc tĕnŭīs ‖ praēdă sŭb hōstĕ mŏrī.
LII
Cōmmēndō tĭbĭ, Quīntĭānĕ, nōstrōs -
nōstrōs dīcĕrĕ sī tămēn lĭbēllōs
pōssūm, quōs rĕcĭtāt tŭūs pŏētă: -
sī dē sērvĭtĭō grăvī quĕrūntūr,
ādsērtōr vĕnĭās sătīsquĕ praēstēs,
ēt, cūm sē dŏmĭnūm vŏcābĭt īllĕ,
dīcās ēssĕ mĕōs mănūquĕ mīssōs.
Hōc sī tērquĕ quătērquĕ clāmĭtārīs,
īnpōnēs plăgĭārĭō pŭdōrēm.
LIII
Ūna ēst īn nōstrīs tŭă, Fīdēntīnĕ, lĭbēllīs
pāgĭnă, sēd cērtā dŏmĭnī sīgnātă fĭgūrā,
quaē tŭă trādūcīt mănĭfēstō cārmĭnă fūrtō.
Sīc īntērpŏsĭtūs vīllō cōntāmĭnăt ūnctō
ūrbĭcă Līngŏnĭcūs Tŷriānthĭnă bārdŏcŭcūllūs,
sīc Ārrētīnaē vĭŏlānt crŷstāllĭnă tēstaē,
sīc nĭgĕr īn rīpīs ērrāt cūm fōrtĕ Căŷstrī,
īntēr Lēdaēōs rīdētūr cōrvŭs ŏlōrēs,
sīc ŭbĭ mūltĭsŏnā fērvēt săcĕr Ātthĭdĕ lūcūs,
īnprŏbă Cēcrŏpĭās ōffēndīt pīcă quĕrēlās.
Īndĭcĕ nōn ŏpŭs ēst nōstrīs nēc iūdĭcĕ lībrīs,
stāt cōntrā dīcītquĕ tĭbī tŭă pāgĭnă "Fūr ēs".
LIV
Sī quīd, Fūscĕ, văcās ădhūc ămārī
nām sūnt hīnc tĭbĭ, sūnt ĕt hīnc ămīcī
ūnūm, sī sŭpĕrēst, lŏcūm rŏgāmūs,
nēc mē, quōd tĭbĭ sīm nŏvūs, rĕcūsēs:
ōmnĕs hōc vĕtĕrēs tŭī fŭērūnt.
Tū tāntum īnspĭcĕ quī nŏvūs părātūr
ān pōssīt fĭĕrī vĕtūs sŏdālīs.
LV
Vōtă tŭī brĕvĭtēr sī vīs cōgnōscĕrĕ Mārcī,
clārūm mīlĭtĭaē, ‖ Frōntŏ, tŏgaēquĕ dĕcūs,
hōc pĕtĭt, ēssĕ sŭī nēc māgnī rūrĭs ărātōr,
sōrdĭdăque īn pārvīs ‖ ōtĭă rēbŭs ămāt.
Quīsquām pīctă cŏlīt Spārtānī frīgŏră sāxī
ēt mātūtīnūm ‖ pōrtăt ĭnēptŭs Hăvē,
cuī lĭcĕt ēxŭvĭīs nĕmŏrīs rūrīsquĕ bĕātō
āntĕ fŏcūm plēnās ‖ ēxplĭcŭīssĕ plăgās
ēt pīscēm trĕmŭlā sălĭēntēm dūcĕrĕ saētā
flāvăquĕ dē rūbrō ‖ prōmĕrĕ mēllă cădō?
Pīnguĭs ĭnaēquālēs ŏnĕrāt cuī vīlĭcă mēnsās
ēt sŭă nōn ēmptūs ‖ praēpărăt ōvă cĭnīs?
Nōn ămĕt hānc vītām quīsquīs mē nōn ămăt, ōptō,
vīvăt ĕt ūrbānīs ‖ ālbŭs ĭn ōffĭcĭīs.
LVI
Cōntĭnŭīs vēxātă mădēt vīndēmĭă nīmbīs:
nōn pŏtĕs, ūt cŭpĭās, ‖ vēndĕrĕ, cōpŏ, mĕrūm.
LVII
Quālēm, Flāccĕ, vĕlīm quaērīs nōlīmvĕ pŭēllām?
Nōlŏ nĭmīs făcĭlēm ‖ dīffĭcĭlēmquĕ nĭmīs.
Īllūd quōd mĕdĭum ēst ātque īntĕr ŭtrūmquĕ prŏbāmūs:
nēc vŏlŏ quōd crŭcĭāt ‖ nēc vŏlŏ quōd sătĭāt.
LVIII
Mīlĭă prō pŭĕrō cēntūm mē māngŏ pŏpōscīt:
rīsi ĕgŏ, sēd Phoēbūs ‖ prōtĭnŭs īllă dĕdīt.
Hōc dŏlĕt ēt quĕrĭtūr dē mē mĕă mēntŭlă sēcūm
laūdātūrquĕ mĕām ‖ Phoēbŭs ĭn īnvĭdĭām.
Sēd sēstērtĭŏlūm dōnāvīt mēntŭlă Phoēbō
bīs dĕcĭēs: hōc dā ‖ tū mĭhĭ, plūrĭs ĕmām.
LIX
Dāt Bāiānă mĭhī quādrāntēs spōrtŭlă cēntūm.
Īntēr dēlĭcĭās ‖ quīd făcĭt īstă fămēs?
Rēddĕ Lŭpī nōbīs tĕnĕbrōsăquĕ bālnĕă Grŷllī:
tām mălĕ cūm cēnēm, ‖ cūr bĕnĕ, Fūccĕ, lăvēr?
LX
Īntrēs āmplă lĭcēt tōrvī lĕpŭs ōră lĕōnīs,
ēssĕ tămēn văcŭō ‖ sē lĕŏ dēntĕ pŭtāt.
Quōd rŭĕt īn tērgūm vēl quōs prōcūmbĕt ĭn ārmōs,
āltă iŭvēncōrūm ‖ vōlnĕră fīgĕt ŭbī?
Quīd frūstrā nĕmŏrūm dŏmĭnūm rēgēmquĕ fătīgās?
Nōn nĭsĭ dēlēctā ‖ pāscĭtŭr īllĕ fĕrā.
LXI
Vĕrōnă dōctī sŷllăbās ămāt vātīs,
Mărōnĕ fēlīx Māntŭa ēst,
cēnsētŭr Ăpŏnī Līvĭō sŭō tēllūs
Stēllāquĕ nēc Flāccō mĭnūs,
Ăpōllŏdōrō plaūdĭt īmbrĭfēr Nīlūs,
Năsōnĕ Paēlīgnī sŏnānt,
dŭōsquĕ Sĕnĕcās ūnĭcūmquĕ Lūcānūm
făcūndă lŏquĭtŭr Cōrdŭbā,
gaūdēnt iŏcōsaē Cānĭō sŭō Gādēs,
Ĕmērĭtă Dēciănō mĕō:
tē, Līcĭniānĕ, glōrĭābĭtūr nōstră
nēc mē tăcēbīt Bīlbĭlīs.
LXII
Cāstă nĕc āntīquīs cēdēns Laēvīnă Săbīnīs
ēt quămŭīs tĕtrĭcō ‖ trīstĭŏr īpsă vĭrō
dūm mŏdŏ Lūcrīnō, mŏdŏ sē pērmīttĭt Ăvērnō,
ēt dūm Bāiānīs ‖ saēpĕ fŏvētŭr ăquīs,
īncĭdĭt īn flāmmās: iŭvĕnēmquĕ sĕcūtă rĕlīctō
cōniŭgĕ Pēnĕlŏpē ‖ vēnĭt, ăbīt Hĕlĕnē.
LXIII
Ūt rĕcĭtēm tĭbĭ nōstră rŏgās ĕpĭgrāmmătă. Nōlō.
Nōn aūdīrĕ, Cĕlēr, ‖ sēd rĕcĭtārĕ cŭpīs.
LXIV
Bēlla ēs, nōvĭmŭs, ēt pŭēllă, vērum ēst,
ēt dīvēs, quĭs ĕnīm pŏtēst nĕgārĕ?
Sēd cūm tē nĭmĭūm, Făbūllă, laūdās,
nēc dīvēs nĕquĕ bēllă nēc pŭēlla ēs.
LXV
Cūm dīxī fīcūs, rīdēs quăsĭ bārbără vērbă
ēt dīcī fīcōs, ‖ Caēcĭlĭānĕ, iŭbēs.
Dīcēmūs fīcūs, quās scīmŭs ĭn ārbŏrĕ nāscī,
dīcēmūs fīcōs, ‖ Caēcĭlĭānĕ, tŭōs.
LXVI
Ērrās, mĕōrūm fūr ăvārĕ lībrōrūm,
fĭĕrī pŏētām pōssĕ quī pŭtās tāntī,
scrīptūră quāntī cōnstĕt ēt tŏmūs vīlīs:
nōn sēx părātŭr aūt dĕcēm sŏphōs nūmmīs.
Sēcrētă quaērĕ cārmĭna ēt rŭdēs cūrās
quās nōvĭt ūnūs scrīnĭōquĕ sīgnātās
cūstōdĭt īpsĕ vīrgĭnīs pătēr chārtaē,
quaē trītă dūrō nōn ĭnhōrrŭīt mēntō.
Mūtārĕ dŏmĭnūm nōn pŏtēst lĭbēr nōtūs.
Sēd pūmĭcātā frōntĕ sī quĭs ēst nōndūm
nĕc ūmbĭlīcīs cūltŭs ātquĕ mēmbrānā,
mērcārĕ: tālēs hăbĕŏ; nēc scīēt quīsquām.
Ălĭēnă quīsquīs rĕcĭtăt ēt pĕtīt fāmām,
nōn ĕmĕrĕ lībrūm, sēd sĭlēntĭūm dēbēt.
LXVII
"Lībĕr hŏmo ēs nĭmĭūm", dīcīs mĭhĭ, Cērўlĕ, sēmpēr.
Īn tē quī dīcīt, ‖ Cērўlĕ, lībĕr hŏmo ēst.
LXVIII
Quīdquĭd ăgīt Rūfūs, nĭhĭl ēst nĭsĭ Naēvĭă Rūfō.
Sī gaūdēt, sī flēt, ‖ sī tăcĕt, hānc lŏquĭtūr.
Cēnāt, prōpīnāt, pōscīt, nĕgăt, īnnŭĭt: ūna ēst
Naēvĭă; sī nōn sīt ‖ Naēvĭă, mūtŭs ĕrīt.
Scrībĕrĕt hēstērnā pātrī cūm lūcĕ sălūtēm,
"Naēvĭă lūx" īnquīt ‖ "Naēvĭă lūmĕn, hăvē".
Haēc lĕgĭt ēt rīdēt dēmīssō Naēvĭă vōltū.
Naēvĭă nōn ūna ēst: ‖ quīd, vĭr ĭnēptĕ, fŭrīs?
LXIX
Coēpīt, Māxĭmĕ, Pānă quaē sŏlēbāt,
nūnc ōstēndĕrĕ Cānĭūm Tărēntōs.
LXX
Vādĕ sălūtātūm prō mē, lĭbĕr: īrĕ iŭbērīs
ād Prŏcŭlī nĭtĭdōs, ‖ ōffĭcĭōsĕ, lărēs.
Quaērĭs ĭtēr, dīcām. Vīcīnūm Cāstŏră cānaē
trānsībīs Vēstaē ‖ vīrgĭnĕāmquĕ dŏmūm;
īndĕ săcrō vĕnĕrāndă pĕtēs Pālātĭă clīvō,
plūrĭmă quā sūmmī ‖ fūlgĕt ĭmāgŏ dŭcīs.
Nēc tē dētĭnĕāt mīrī rădĭātă cŏlōssī
quaē Rhŏdĭūm mōlēs ‖ vīncĕrĕ gaūdĕt ŏpūs.
Flēctĕ vĭās hāc quā mădĭdī sūnt tēctă Lўaēī
ēt Cўbĕlēs pīctō ‖ stāt Cŏrўbāntĕ thŏlūs.
Prōtĭnŭs ā laēvā clārī tĭbĭ frōntĕ Pĕnātēs
ātrĭăque ēxcēlsaē ‖ sūnt ădĕūndă dŏmūs.
Hānc pĕtĕ: nē mĕtŭās fāstūs līmēnquĕ sŭpērbūm:
nūllă măgīs tōtō ‖ iānŭă pōstĕ pătēt,
nēc prŏpĭōr quām Phoēbŭs ămēt dōctaēquĕ sŏrōrēs.
Sī dīcēt "Quārē ‖ nōn tămĕn īpsĕ vĕnīt"?
sīc lĭcĕt ēxcūsēs "Quĭă quālĭăcūmquĕ lĕgūntūr
īstă, sălūtātōr ‖ scrībĕrĕ nōn pŏtŭīt".
LXXI
Laēvĭă sēx cўăthīs, sēptēm Iūstīnă bĭbātūr,
quīnquĕ Lўcās, Lŷdē ‖ quāttŭŏr, Īdă trĭbūs.
Ōmnĭs ăb īnfūsō nŭmĕrētŭr ămīcă Fălērnō,
ēt quĭă nūllă vĕnīt, ‖ tū mĭhĭ, Sōmnĕ, vĕnī.
LXXII
Nōstrīs vērsĭbŭs ēssĕ tē pŏētām,
Fīdēntīnĕ, pŭtās cŭpīsquĕ crēdī?
Sīc dēntātă sĭbī vĭdētŭr Aēglē
ēmptīs ōssĭbŭs Īndĭcōquĕ cōrnū;
sīc quaē nīgrĭŏr ēst cădēntĕ mōrō,
cērūssātă sĭbī plăcēt Lўcōrīs.
Hāc ēt tū rătĭōnĕ quā pŏēta ēs,
cālvūs cūm fŭĕrīs, ĕrīs cŏmātūs.
LXXIII
Nūllŭs ĭn ūrbĕ fŭīt tōtā quī tāngĕrĕ vēllēt
ūxōrēm grātīs, ‖ Caēcĭlĭānĕ, tŭām,
dūm lĭcŭīt: sēd nūnc pŏsĭtīs cūstōdĭbŭs īngēns
tūrbă fŭtūtōrum ēst: ‖ īngĕnĭōsŭs hŏmo ēs.
LXXIV
Moēchŭs ĕrāt: pŏtĕrās tămĕn hōc tū, Paūlă, nĕgārĕ.
Ēccĕ vĭr ēst: nūmquīd, ‖ Paūlă, nĕgārĕ pŏtēs?
LXXV
Dīmĭdĭūm dōnārĕ Lĭnō quām crēdĕrĕ tōtūm
quī māvōlt, māvōlt ‖ pērdĕrĕ dīmĭdĭūm.
LXXVI
Ō mĭhĭ cūrārūm prĕtĭūm nōn vīlĕ mĕārūm,
Flācce, Āntēnŏrĕī ‖ spēs ĕt ălūmnĕ lărīs,
Pīĕrĭōs dīffēr cāntūs cĭthărāmquĕ sŏrōrūm;
aēs dăbĭt ēx īstīs ‖ nūllă pŭēllă tĭbī.
Quīd pĕtĭs ā Phoēbō? Nūmmōs hăbĕt ārcă Mĭnērvaē;
haēc săpĭt, haēc ōmnēs ‖ fēnĕrăt ūnă dĕōs.
Quīd pōssūnt hĕdĕraē Bācchī dărĕ? Pāllădŏs ārbōr
īnclīnāt vărĭās ‖ pōndĕrĕ nīgră cŏmās.
Praētĕr ăquās Hĕlĭcōn ēt sērtă lўrāsquĕ dĕārūm
nīl hăbĕt ēt māgnūm, ‖ sēd pĕrĭnānĕ sŏphōs.
Quīd tĭbĭ cūm Cīrrhā? Quīd cūm Pērmēssĭdĕ nūdā?
Rōmānūm prŏpĭūs ‖ dīvĭtĭūsquĕ fŏrum ēst.
Īllīc aēră sŏnānt: āt cīrcūm pūlpĭtă nōstră
ēt stĕrĭlēs căthĕdrās ‖ bāsĭă sōlă crĕpānt.
LXXVII
Pūlchrē vălēt Chărīnŭs ēt tămēn pāllēt.
Pārcē bĭbīt Chărīnŭs ēt tămēn pāllēt.
Bĕnĕ cōncŏquīt Chărīnŭs ēt tămēn pāllēt.
Sōle ūtĭtūr Chărīnŭs ēt tămēn pāllēt.
Tīngīt cŭtēm Chărīnŭs ēt tămēn pāllēt.
Cūnnūm Chărīnūs līngĭt ēt tămēn pāllēt.
LXXVIII
Īndīgnās prĕmĕrēt pēstīs cūm tābĭdă faūcēs
īnque īpsōs vūltūs ‖ sērpĕrĕt ātră lŭēs,
sīccīs īpsĕ gĕnīs flēntēs hōrtātŭs ămīcōs
dēcrēvīt Stўgĭōs ‖ Fēstŭs ădīrĕ lăcūs.
Nēc tămĕn ōbscūrō pĭă pōllŭĭt ōră vĕnēnō
aūt tōrsīt lēntā ‖ trīstĭă fātă fămĕ,
sānctām Rōmānā vītām sēd mōrtĕ pĕrēgīt
dīmīsītque ănĭmām ‖ nōbĭlĭōrĕ rŏgō.
Hānc mōrtēm fātīs māgnī praēfērrĕ Cătōnīs
fāmă pŏtēst: hūiūs ‖ Caēsăr ămīcŭs ĕrāt.
LXXIX
Sēmpĕr ăgīs caūsās ēt rēs ăgĭs, Āttălĕ, sēmpēr:
ēst, nōn ēst quŏd ăgās, ‖ Āttălĕ, sēmpĕr ăgīs.
Sī rēs ēt caūsaē dēsūnt, ăgĭs, Āttălĕ, mūlās.
Āttălĕ, nē quŏd ăgās ‖ dēsĭt, ăgās ănĭmām.
LXXX
Spōrtŭlă, Cānĕ, tĭbī sūprēmā nōctĕ pĕtīta ēst.
Ōccīdīt pŭtŏ tē, ‖ Cānĕ, quŏd ūnă fŭīt.
LXXXI
Ā sērvō scīs tē gĕnĭtūm blāndēquĕ fătērīs,
cūm dīcīs dōmīnūm, ‖ Sŏsĭbiānĕ, pătrēm.
LXXXII
Haēc quaē pūlvĕrĕ dīssĭpātă mūltō
lōngās pōrtĭcŭs ēxplĭcāt rŭīnās,
ēn quāntō iăcĕt ābsŏlūtă cāsū!
Tēctīs nām mŏdŏ Rēgŭlūs sŭb īllīs
gēstātūs fŭĕrāt rĕcēssĕrātquĕ,
vīcta ēst pōndĕrĕ cūm sŭō rĕpēntĕ,
ēt pōstquām dŏmĭnō nĭhīl tĭmēbāt,
sēcūrō rŭĭt īncrŭēntă dāmnō.
Tāntaē, Rēgŭlĕ, pōst mĕtūm quĕrēlaē
quīs cūrām nĕgĕt ēssĕ tē dĕōrūm,
prōptēr quēm fŭĭt īnnŏcēns rŭīnă?
LXXXIII
Ōs ēt lābră tĭbī līngīt, Mānnēiă, cătēllūs:
nōn mīrōr, mērdās ‖ sī lĭbĕt ēssĕ cănī.
LXXXIV
Ūxōrem hăbēndām nōn pŭtāt Quĭrīnālīs,
cūm vēlĭt hăbērĕ fīlĭōs, ĕt īnvēnīt
quō pōssĭt īstŭd mōrĕ: fŭtŭĭt āncīllās
dŏmūmque ĕt āgrōs īmplĕt ĕquĭtĭbūs vērnīs.
Pătēr fămīliaē vērŭs ēst Quĭrīnālīs.
LXXXV
Vēndĕrĕt ēxcūltōs cōllēs cūm praēcŏ făcētūs
ātquĕ sŭbūrbānī ‖ iūgĕră pūlchră sŏlī,
"Ērrăt" ăīt "sī quīs Mărĭō pŭtăt ēssĕ nĕcēssĕ
vēndĕrĕ: nīl dēbēt, ‖ fēnĕrăt īmmŏ măgīs".
"Quaē rătĭo ēst ĭgĭtūr"? "Sērvōs ĭbĭ pērdĭdĭt ōmnēs
ēt pĕcŭs ēt frūctūs, ‖ nōn ămăt īndĕ lŏcūm".
Quīs făcĕrēt prĕtĭūm nĭsĭ quī sŭă pērdĕrĕ vēllēt
ōmnĭă? Sīc Mărĭō ‖ nōxĭŭs haērĕt ăgēr.
LXXXVI
Vīcīnūs mĕŭs ēst mănūquĕ tāngī
dē nōstrīs Nŏvĭūs pŏtēst fĕnēstrīs.
Quīs nōn īnvĭdĕāt mĭhī pŭtētquĕ
hōrīs ōmnĭbŭs ēssĕ mē bĕātūm,
iūnctō cuī lĭcĕāt frŭī sŏdālĕ?
Tām lōnge ēst mĭhĭ quām Tĕrēntĭānūs,
quī nūnc Nīlĭăcām rĕgīt Sўēnēn.
Nōn cōnvīvĕrĕ, nēc vĭdērĕ sāltēm,
nōn aūdīrĕ lĭcēt, nĕc ūrbĕ tōtā
quīsquam ēst tām prŏpĕ tām prŏcūlquĕ nōbīs.
Mīgrāndum ēst mĭhĭ lōngĭūs vĕl īllī
vīcīnūs Nŏvĭō vĕl īnquĭlīnūs
sīt, sī quīs Nŏvĭūm vĭdērĕ nōn vōlt.
LXXXVII
Nē grăvĭs hēstērnō frāgrēs, Fēscēnnĭă, vīnō,
pāstīllōs Cōsmī ‖ lūxŭrĭōsă vŏrās.
Īstă lĭnūnt dēntēs iāntācŭlă, sēd nĭhĭl ōpstānt,
ēxtrēmō rūctūs ‖ cūm rĕdĭt ā bărăthrō.
Quīd quŏd ŏlēt grăvĭūs mīxtūm dĭăpāsmătĕ vīrūs
ātquĕ dŭplēx ănĭmaē ‖ lōngĭŭs ēxĭt ŏdōr?
Nōtās ērgŏ nĭmīs fraūdēs dēprēnsăquĕ fūrtă
iām tōllās ēt sīs ‖ ēbrĭă sīmplĭcĭtēr.
LXXXVIII
Ālcĭmĕ, quēm rāptūm dŏmĭnō crēscēntĭbŭs ānnīs
Lāvīcānă lĕvī ‖ caēspĭtĕ vēlăt hŭmūs,
āccĭpĕ nōn Părĭō nūtāntĭă pōndĕră sāxō,
quaē cĭnĕrī vānūs ‖ dāt rŭĭtūră lăbōr,
sēd făcĭlēs būxōs ĕt ŏpācās pālmĭtĭs ūmbrās
quaēquĕ vĭrēnt lăcrĭmīs ‖ rōscĭdă prātă mĕīs
āccĭpĕ, cārĕ pŭēr, nōstrī mŏnĭmēntă dŏlōrīs:
hīc tĭbĭ pērpĕtŭō ‖ tēmpŏrĕ vīvĕt hŏnōr.
Cūm mĭhĭ sūprēmōs Lăchĕsīs pērnēvĕrĭt ānnōs,
nōn ălĭtēr cĭnĕrēs ‖ māndŏ iăcērĕ mĕōs.
LXXXIX
Gārrīs ĭn aūrēm sēmpĕr ōmnĭbūs, Cīnnă,
gārrīre ĕt īllūd tēstĕ quōd lĭcēt tūrbā.
Rīdēs ĭn aūrēm, quĕrĕrĭs, ārgŭīs, plōrās,
cāntās ĭn aūrēm, iūdĭcās, tăcēs, clāmās,
ădĕōquĕ pĕnĭtŭs sēdĭt hīc tĭbī mōrbūs,
ūt saēpe ĭn aūrēm, Cīnnă, Caēsărēm laūdēs.
XC
Quōd nūmquām mărĭbūs iūnctām tē, Bāssă, vĭdēbām
quōdquĕ tĭbī moēchūm ‖ fābŭlă nūllă dăbāt,
ōmnĕ sĕd ōffĭcĭūm cīrcā tē sēmpĕr ŏbībāt
tūrbă tŭī sēxūs, ‖ nōn ădĕūntĕ vĭrō,
ēssĕ vĭdēbārīs, fătĕōr, Lūcrētĭă nōbīs:
āt tū, prō făcĭnūs, ‖ Bāssă, fŭtūtŏr ĕrās.
Īntēr sē gĕmĭnōs aūdēs cōmmīttĕrĕ cūnnōs
mēntītūrquĕ vĭrūm ‖ prōdĭgĭōsă Vĕnūs.
Cōmmēnta ēs dīgnūm Thēbāno aēnīgmătĕ mōnstrūm,
hīc ŭbĭ vīr nōn ēst, ‖ ūt sĭt ădūltĕrĭūm.
XCI
Cūm tŭă nōn ēdās, cārpīs mĕă cārmĭnă, Laēlī.
Cārpĕrĕ vēl nōlī ‖ nōstră vĕl ēdĕ tŭā.
XCII
Saēpĕ mĭhī quĕrĭtūr nōn sīccīs Cēstŏs ŏcēllīs,
tāngī sē dĭgĭtō, ‖ Māmŭrĭānĕ, tŭō.
Nōn ŏpŭs ēst dĭgĭtō: tōtūm tĭbĭ Cēstŏn hăbētō,
sī dēst nīl ālīūd, ‖ Mămŭriānĕ, tĭbī.
Sēd sī nēc fŏcŭs ēst nūdī nēc spōndă grăbātī
nēc cūrtūs Chiōnēs ‖ Āntĭŏpēsvĕ călīx,
cērĕă sī pēndēt lūmbīs ēt scrīptă lăcērnă
dīmĭdĭāsquĕ nătēs ‖ Gāllĭcă paēdă tĕgīt,
pāscĕrĭs ēt nīgraē sōlō nīdōrĕ cŭlīnaē
ēt bĭbĭs īnmūndām ‖ cūm cănĕ prōnŭs ăquām:
nōn cūlūm, nĕque ĕnim ēst cūlūs, quī nōn căcăt ōlīm,
sēd fŏdĭām dĭgĭtō ‖ quī sŭpĕrēst ŏcŭlūm:
nēc mē zēlŏtўpūm nēc dīxĕrĭs ēssĕ mălīgnūm.
Dēnĭquĕ pēdīcā, ‖ Māmŭrĭānĕ, sătūr.
XCIII
Fābrĭcĭō iūnctūs fīdō rĕquĭēscĭt Ăquīnūs,
quī prĭŏr Ēlўsĭās ‖ gaūdĕt ădīssĕ dŏmōs.
Āră dŭplēx prīmī tēstātūr mūnĕră pīlī:
plūs tămĕn ēst, tĭtŭlō ‖ quōd brĕvĭōrĕ lĕgīs:
"Iūnctŭs ŭtērquĕ săcrō laūdātaē foēdĕrĕ vītaē,
fāmăquĕ quōd rārō ‖ nōvĭt, ămīcŭs ĕrāt".
XCIV
Cāntāstī mălĕ, dūm fŭtūta ĕs, Aēglē.
Iām cāntās bĕnĕ; bāsĭāndă nōn ēs.
XCV
Quōd clāmās sēmpēr, quŏd ăgēntĭbŭs ōbstrĕpĭs, Aēlī,
nōn făcĭs hōc grātīs: ‖ āccĭpĭs, ūt tăcĕās.
XCVI
Sī nōn mŏlēstum ēst tēquĕ nōn pĭgēt, scāzōn,
nōstrō rŏgāmūs paūcă vērbă Mātērnō
dīcās ĭn aūrēm sīc ŭt aūdĭāt sōlūs.
Ămātŏr īllĕ trīstĭūm lăcērnārūm
ēt baētĭcātŭs ātquĕ leūcŏphaēātūs,
quī cōccĭnātōs nōn pŭtāt vĭrōs ēssĕ
ămĕthŷstĭnāsquĕ mŭlĭĕrūm vŏcāt vēstēs,
nătīvă laūdĕt, hăbĕăt ēt lĭcēt sēmpēr
fūscōs cŏlōrēs, gālbĭnōs hăbēt mōrēs.
Rŏgābĭt ūndĕ sūspĭcēr vĭrūm mōllēm.
Ūnā lăvāmŭr: āspĭcīt nĭhīl sūrsūm,
sēd spēctăt ŏcŭlīs dēvŏrāntĭbūs draūcōs
nĕc ōtĭōsīs mēntŭlās vĭdēt lābrīs.
Quaērīs quĭs hīc sīt? Ēxcĭdīt mĭhī nōmēn.
XCVII
Cūm clāmānt ōmnēs, lŏquĕrīs tūnc, Naēvŏlĕ, tāntūm,
ēt tē pātrōnūm ‖ caūsĭdĭcūmquĕ pŭtās.
Hāc rătĭōnĕ pŏtēst nēmō nōn ēssĕ dĭsērtūs.
Ēccĕ, tăcēnt ōmnēs: ‖ Naēvŏlĕ, dīc ălĭquīd.
XCVIII
Lītĭgăt ēt pŏdăgrā Dĭŏdōrūs, Flāccĕ, lăbōrāt.
Sēd nīl pātrōnō ‖ pōrrĭgĭt: haēc chĕrăgra ēst.
XCIX
Nōn plēnūm mŏdŏ vīcĭēs hăbēbās,
sēd tām prōdĭgŭs ātquĕ lībĕrālīs
ēt tām laūtŭs ĕrās, Călēne, ŭt ōmnēs
ōptārēnt tĭbĭ cēntĭēs ămīcī.
Aūdīt vōtă dĕūs prĕcēsquĕ nōstrās
ātque īntrā, pŭtŏ, sēptĭmās Kălēndās
mōrtĕs hōc tĭbĭ quāttŭōr dĕdērūnt.
Āt tū sīc quăsĭ nōn fŏrēt rĕlīctūm,
sēd rāptūm tĭbĭ cēntĭēs, ăbīstī
īn tāntām mĭsĕr ēsŭrītĭōnēm,
ūt cōnvīvĭă sūmptŭōsĭōră,
tōtō quaē sĕmĕl āppărās ĭn ānnō,
nīgraē sōrdĭbŭs ēxplĭcēs mŏnētaē,
ēt sēptēm vĕtĕrēs tŭī sŏdālēs
cōnstēmūs tĭbĭ plūmbĕā sĕlībrā.
Quīd dīgnūm mĕrĭtīs prĕcēmŭr īstīs?
Ōptāmūs tĭbĭ mīlĭēs, Călēnĕ.
Hōc sī cōntĭgĕrīt, fămē pĕrībīs.
C
Māmmās ātquĕ tătās hăbĕt Āfră, sĕd īpsă tătārūm
dīci ēt māmmārūm ‖ māxĭmă māmmă pŏtēst.
CI
Īllă mănūs quōndām stŭdĭōrūm fīdă mĕōrūm
ēt fēlīx dŏmĭnō ‖ nōtăquĕ Caēsărĭbūs,
dēstĭtŭīt prīmōs vĭrĭdīs Dēmētrĭŭs ānnōs:
quārtă trĭbūs lūstrīs ‖ āddĭtă mēssĭs ĕrāt.
Nē tămĕn ād Stўgĭās fămŭlūs dēscēndĕrĕt ūmbrās,
ūrĕrĕt īnplĭcĭtūm ‖ cūm scĕlĕrātă lŭēs,
cāvĭmŭs ēt dŏmĭnī iūs ōmnĕ rĕmīsĭmŭs aēgrō:
mūnĕrĕ dīgnŭs ĕrāt ‖ cōnvălŭīssĕ mĕō.
Sēnsīt dēfĭcĭēns sŭă praēmĭă mēquĕ pătrōnūm
dīxĭt ăd īnfērnās ‖ lībĕr ĭtūrŭs ăquās.
CII
Quī pīnxīt Vĕnĕrēm tŭām, Lўcōrĭ,
blāndītūs, pŭtŏ, pīctŏr ēst Mĭnērvaē.
CIII
"Sī dĕdĕrīnt sŭpĕrī dĕcĭēs mĭhĭ mīlĭă cēntūm"
dīcēbās nōndūm, ‖ Scaēvŏlă, iūstŭs ĕquēs,
"quālĭtĕr ō vīvām, quām lārgē quāmquĕ bĕātē"!
Rīsērūnt făcĭlēs ‖ ēt trĭbŭērĕ dĕī.
Sōrdĭdĭōr mūltō pōst hōc tŏgă, paēnŭlă pēiōr,
cālcĕŭs ēst sārtā ‖ tērquĕ quătērquĕ cŭtĕ:
dēquĕ dĕcēm plūrēs sēmpēr sērvāntŭr ŏlīvaē,
ēxplĭcăt ēt cēnās ‖ ūnĭcă mēnsă dŭās,
ēt Vēiēntānī bĭbĭtūr faēx crāssă rŭbēllī,
āssĕ cĭcēr tĕpĭdūm ‖ cōnstăt ĕt āssĕ Vĕnūs.
Īn iūs, ō fāllāx ātque īnfĭtĭātŏr, ĕāmūs:
aūt vīve aūt dĕcĭēs, ‖ Scaēvŏlă, rēddĕ dĕīs.
CIV
Pīctō quōd iŭgă dēlĭcātă cōllō
pārdūs sūstĭnĕt īnprŏbaēquĕ tīgrēs
īndūlgēnt pătĭēntĭām flăgēllō,
mōrdēnt aūrĕă quōd lŭpātă cērvī,
quōd frēnīs Lĭbўcī dŏmāntŭr ūrsī
ēt, quāntūm Călўdōn tŭlīssĕ fērtūr,
pārēt pūrpŭrĕīs ăpēr căpīstrīs,
tūrpĕs ēssĕdă quōd trăhūnt vĭsōntēs
ēt mōllēs dărĕ iūssă quōd chŏrēās
nīgrō bēlŭă nōn nĕgāt măgīstrō:
quīs spēctācŭlă nōn pŭtēt dĕōrūm?
Haēc trānsīt tămĕn, ūt mĭnōră, quīsquīs
vēnātūs hŭmĭlēs vĭdēt lĕōnūm,
quōs vēlōx lĕpŏrūm tĭmōr fătīgāt.
Dīmīttūnt, rĕpĕtūnt, ămāntquĕ cāptōs,
ēt sēcūrĭŏr ēst ĭn ōrĕ praēdă,
lāxōs cuī dărĕ pērvĭōsquĕ rīctūs
gaūdēnt ēt tĭmĭdōs tĕnērĕ dēntēs,
mōllēm frāngĕrĕ dūm pŭdēt răpīnām,
strātīs cūm mŏdŏ vēnĕrīnt iŭvēncīs.
Haēc clēmēntĭă nōn părātŭr ārtĕ,
sēd nōrūnt cŭĭ sērvĭānt lĕōnēs.
CV
Īn Nōmēntānīs, Ŏvĭdī, quōd nāscĭtŭr āgrīs,
āccēpīt quŏtĭēns ‖ tēmpŏră lōngă, mĕrūm
ēxŭĭt ānnōsā mōrēs nōmēnquĕ sĕnēctā:
ēt quīdquīd vŏlŭīt, ‖ tēstă vŏcātŭr ănūs.
CVI
Īntērpōnĭs ăquām sŭbīndĕ, Rūfĕ,
ēt sī cōgĕrĭs ā sŏdālĕ, rārām
dīlūtī bĭbĭs ūncĭām Fălērnī.
Nūmquīd pōllĭcĭta ēst tĭbī bĕātām
nōctēm Naēvĭă sōbrĭāsquĕ māvīs
cērtaē nēquĭtĭās fŭtūtĭōnīs?
Sūspīrās, rĕtĭcēs, gĕmīs: nĕgāvīt.
Crēbrōs ērgŏ lĭcēt bĭbās trĭēntēs
ēt dūrūm iŭgŭlēs mĕrō dŏlōrēm.
Quīd pārcīs tĭbĭ, Rūfĕ? Dōrmĭēndum ēst.
CVII
Saēpĕ mĭhī dīcīs, Lūcī cārīssĭmĕ Iūlī,
"Scrībe ălĭquīd māgnūm: ‖ dēsĭdĭōsŭs hŏmo ēs".
Ōtĭă dā nōbīs, sēd quālĭă fēcĕrăt ōlīm
Maēcēnās Flāccō ‖ Vērgĭlĭōquĕ sŭō:
cōndĕrĕ vīctūrās tēmptēm pēr saēcŭlă cūrās
ēt nōmēn flāmmīs ‖ ērĭpŭīssĕ mĕūm.
Īn stĕrĭlēs nōlūnt cāmpōs iŭgă fērrĕ iŭvēncī:
pīnguĕ sŏlūm lāssāt, ‖ sēd iŭvăt īpsĕ lăbōr.
CVIII
Ēst tĭbĭ - sītquĕ prĕcōr mūltōs crēscātquĕ pĕr ānnōs -
pūlchră quĭdēm, vērūm ‖ trānstĭbĕrīnă dŏmūs:
āt mĕă Vīpsānās spēctānt cēnācŭlă laūrūs,
fāctŭs ĭn hāc ĕgŏ sūm ‖ iām rĕgĭōnĕ sĕnēx.
Mīgrāndum ēst, ūt mānĕ dŏmī tē, Gāllĕ, sălūtēm:
ēst tāntī, vēl sī ‖ lōngĭŭs īllă fŏrēt.
Sēd tĭbĭ nōn mūltum ēst, ūnūm sī praēstŏ tŏgātūm:
mūltum ēst, hūnc ūnūm ‖ sī mĭhĭ, Gāllĕ, nĕgō.
Īpsĕ sălūtābō dĕcŭmā tē saēpĭŭs hōrā:
mānĕ tĭbī prō mē ‖ dīcĕt hăvērĕ lĭbēr.
CIX
Īssa ēst pāssĕrĕ nēquĭōr Cătūllī,
Īssa ēst pūrĭŏr ōscŭlō cŏlūmbaē,
Īssa ēst blāndĭŏr ōmnĭbūs pŭēllīs,
Īssa ēst cārĭŏr Īndĭcīs lăpīllīs,
Īssa ēst dēlĭcĭaē cătēllă Pūblī.
Hānc tū, sī quĕrĭtūr, lŏquī pŭtābīs;
sēntīt trīstĭtĭāmquĕ gaūdĭūmquĕ
cōllō nīxă cŭbāt căpītquĕ sōmnōs,
ūt sūspīrĭă nūllă sēntĭāntūr;
ēt dēsīdĕrĭō cŏāctă vēntrīs
gūttā pāllĭă nōn fĕfēllĭt ūllā,
sēd blāndō pĕdĕ sūscĭtāt tŏrōquĕ
dēpōnī mŏnĕt ēt rŏgāt lĕvārī.
Cāstaē tāntŭs ĭnēst pŭdōr cătēllaē,
īgnōrāt Vĕnĕrēm; nĕc īnvĕnīmūs
dīgnūm tām tĕnĕrā vĭrūm pŭēllā.
Hānc nē lūx răpĭāt sŭprēmă tōtām,
pīctā Pūblĭŭs ēxprĭmīt tăbēllā,
īn quā tām sĭmĭlēm vĭdēbĭs Īssām,
ūt sīt tām sĭmĭlīs sĭbī nĕc īpsă.
Īssām dēnĭquĕ pōnĕ cūm tăbēllā:
aūt ūtrāmquĕ pŭtābĭs ēssĕ vērām,
aūt ūtrāmquĕ pŭtābĭs ēssĕ pīctām.
CX
Scrībĕrĕ mē quĕrĕrīs, Vēlōx, ĕpĭgrāmmătă lōngă.
Īpsĕ nĭhīl scrībīs: ‖ tū brĕvĭōră făcīs.
CXI
Cūm tĭbĭ sīt sŏphĭaē pār fāma ēt cūră dĕōrūm,
īngĕnĭō pĭĕtās ‖ nēc mĭnŏr īpsă sŭō:
īgnōrāt mĕrĭtīs dărĕ mūnĕră, quī tĭbĭ lībrūm
ēt quī mīrātūr, ‖ Rēgŭlĕ, tūră dărī.
CXII
Cūm tē nōn nōssēm, dŏmĭnūm rēgēmquĕ vŏcābām:
nūnc bĕnĕ tē nōvī: ‖ iām mĭhĭ Prīscŭs ĕrīs.
CXIII
Quaēcūmquĕ lūsī iūvĕnĭs ēt pŭēr quōndām
ăpĭnāsquĕ nōstrās, quās nĕc īpsĕ iām nōvī,
mălĕ cōnlŏcārĕ sī bŏnās vŏlēs hōrās
ĕt īnvĭdēbĭs ōtĭō tŭō, lēctōr,
ā Vălērĭānō Pōllĭō pĕtēs Quīntō,
pēr quēm pĕrīrĕ nōn lĭcēt mĕīs nūgīs.
CXIV
Hōs tĭbĭ vīcīnōs, Faūstīnĕ, Tĕlēsphŏrŭs hōrtōs
Faēnĭŭs ēt brĕvĕ rūs ‖ ūdăquĕ prātă tĕnēt.
Cōndĭdĭt hīc nātaē cĭnĕrēs nōmēnquĕ săcrāvīt
quōd lĕgĭs Āntūllaē, ‖ dīgnĭŏr īpsĕ lĕgī.
Ād Stўgĭās aēquūm fŭĕrāt pătĕr īssĕt ŭt ūmbrās:
quōd quĭă nōn lĭcŭīt, ‖ vīvăt, ŭt ōssă cŏlāt.
CXV
Quaēdām mē cŭpĭt, īnvĭdē, Prŏcīllĕ!
lōtō cāndĭdĭōr pŭēllă cŷcnō,
ārgēntō, nĭvĕ, līlĭō, lĭgūstrō:
sēd quāndām vŏlŏ nōctĕ nīgrĭōrēm,
fōrmĭcā, pĭcĕ, grācŭlō, cĭcādā.
Iām sūspēndĭă saēvă cōgĭtābās:
sī nōvī bĕnĕ tē, Prŏcīllĕ, vīvēs.
CXVI
Hōc nĕmŭs aētērnō cĭnĕrūm sācrāvĭt hŏnōrī
Faēnĭŭs ēt cūltī ‖ iūgĕră pūlchră sŏlī.
Hōc tĕgĭtūr cĭtŏ rāptă sŭīs Āntūllă sĕpūlchrō,
hōc ĕrĭt Āntūllaē ‖ mīxtŭs ŭtērquĕ părēns.
Sī cŭpĭt hūnc ălĭquīs, mŏnĕō, nē spērĕt ăgēllūm:
pērpĕtŭō dŏmĭnīs ‖ sērvĭĕt īstĕ sŭīs.
CXVII
Ōccūrrīs quŏtĭēns, Lŭpērcĕ, nōbīs,
"Vīs mīttām pŭĕrūm" sŭbīndĕ dīcīs,
"cuī trādās ĕpĭgrāmmătōn lĭbēllūm,
lēctūm quēm tĭbĭ prōtĭnūs rĕmīttām".
Nōn ēst quōd pŭĕrūm, Lŭpērcĕ, vēxēs.
Lōngum ēst, sī vĕlĭt ād Pĭrūm vĕnīrĕ,
ēt scālīs hăbĭtō trĭbūs sĕd āltīs.
Quōd quaērīs prŏpĭūs pĕtās lĭcēbīt.
Ārgī nēmpĕ sŏlēs sŭbīrĕ Lētūm:
cōntrā Caēsărĭs ēst fŏrūm tăbērnă
scrīptīs pōstĭbŭs hīnc ĕt īndĕ tōtīs,
ōmnīs ūt cĭtŏ pērlĕgās pŏētās.
Īllīnc mē pĕtĕ. Nēc rŏgēs Ătrēctūm -
hōc nōmēn dŏmĭnūs gĕrīt tăbērnaē: -
dē prĭmō dăbĭt āltĕrōvĕ nīdō
rāsūm pūmĭcĕ pūrpŭrāquĕ cūltūm
dēnārīs tĭbĭ quīnquĕ Mārtĭālēm.
"Tāntī nōn ĕs" ăīs? Săpīs, Lŭpērcĕ.
CXVIII
Cuī lēgīssĕ sătīs nōn ēst ĕpĭgrāmmătă cēntūm,
nīl īllī sătĭs ēst, ‖ Caēdĭcĭānĕ, mălī.