D. IUNII IUVENALIS - SATURA I

0

Sēmpĕr ĕgo aūdītōr tāntūm? nūmquāmnĕ rĕpōnām

vēxātūs tŏtĭēns raūcī Thēsēĭdĕ Cōrdī?

īmpūne ērgŏ mĭhī rĕcĭtāvĕrĭt īllĕ tŏgātās,

hīc ĕlĕgōs? īmpūnĕ dĭēm cōnsūmpsĕrĭt īngēns

Tēlĕphŭs aūt sūmmī plēnā iām mārgĭnĕ lībrī

scrīptŭs ĕt īn tērgō nēcdūm fīnītŭs Ŏrēstēs?

nōtă măgīs nūllī dŏmŭs ēst sŭă quām mĭhĭ lūcūs

Mārtĭs ĕt Aēŏlĭīs vīcīnūm rūpĭbŭs āntrūm

Vūlcānī; quĭd ăgānt vēntī, quās tōrquĕăt ūmbrās

Aēăcŭs, ūnde ălĭūs fūrtīvaē dēvĕhăt aūrūm

pēllĭcŭlaē, quāntās iăcŭlētūr Mōnўchŭs ōrnōs,

Frōntōnīs plătănī cōnvōlsăquĕ mārmŏră clāmānt

sēmpĕr ĕt ādsĭdŭō rūptaē lēctōrĕ cŏlūmnaē.

ēxspēctēs ĕădem ā sūmmō mĭnĭmōquĕ pŏētā.

ēt nōs ērgŏ mănūm fĕrŭlaē sūbdūxĭmŭs, ēt nōs

cōnsĭlĭūm dĕdĭmūs Sūllaē, prīvātŭs ŭt āltūm

dōrmīrēt. stūlta ēst clēmēntĭă, cūm tŏt ŭbīquĕ

vātĭbŭs ōccūrrās, pĕrĭtūraē pārcĕrĕ chārtaē.

cūr tămĕn hōc pŏtĭūs lĭbĕāt dēcūrrĕrĕ cāmpō,

pēr quēm māgnŭs ĕquōs Aūrūncaē flēxĭt ălūmnūs,

sī văcăt āc plăcĭdī rătĭōnem ādmīttĭtĭs, ēdām.

Cūm tĕnĕr ūxōrēm dūcāt spădŏ, Mēvĭă Tūscūm

fīgăt ăprum ēt nūdā tĕnĕāt vēnābŭlă māmmā,

pātrĭcĭōs ōmnīs ŏpĭbūs cūm prōvŏcĕt ūnūs

quō tōndēntĕ grăvīs iŭvĕnī mĭhĭ bārbă sŏnābāt,

cūm pārs Nīlĭăcaē plēbīs, cūm vērnă Cănōpī

Crīspīnūs Tўrĭās ŭmĕrō rĕvŏcāntĕ lăcērnās

vēntĭlĕt aēstīvūm dĭgĭtīs sūdāntĭbŭs aūrūm

nēc sūffērrĕ quĕāt māiōrīs pōndĕră gēmmaē,

dīffĭcĭle ēst sătŭrām nōn scrībĕrĕ. nām quĭs ĭnīquaē

tām pătĭēns ūrbīs, tām fērrĕŭs, ūt tĕnĕāt sē,

caūsĭdĭcī nŏvă cūm vĕnĭāt lēctīcă Măthōnīs

plēna īpsō, pōst hūnc māgnī dēlātŏr ămīcī

ēt cĭtŏ rāptūrūs dē nōbĭlĭtātĕ cŏmēsā

quōd sŭpĕrēst, quēm Māssă tĭmēt, quēm mūnĕrĕ pālpāt

Cārŭs ĕt ā trĕpĭdō Thўmĕlē sūmmīssă Lătīnō;

cūm tē sūmmŏvĕānt quī tēstāmēntă mĕrēntūr

nōctĭbŭs, īn caēlūm quōs ēvĕhĭt ōptĭmă sūmmī

nūnc vĭă prōcēssūs, vĕtŭlaē vēsīcă bĕātaē?

ūncĭŏlām Prŏcŭlēiŭs hăbēt, sēd Gīllŏ dĕūncēm,

pārtēs quīsquĕ sŭās ād mēnsūram īnguĭnĭs hērēs.

āccĭpĭāt sānē mērcēdēm sānguĭnĭs ēt sīc

pāllĕăt ūt nūdīs prēssīt quī cālcĭbŭs ānguēm

aūt Lŭgŭdūnēnsēm rhētōr dīctūrŭs ăd ārām.

quīd rĕfĕrām quāntā sīccūm iĕcŭr ārdĕăt īrā,

cūm pŏpŭlūm grĕgĭbūs cŏmĭtūm prĕmĭt hīc spŏlĭātōr

pūpīllī prōstāntĭs ĕt hīc dāmnātŭs ĭnānī

iūdĭcĭō? quĭd ĕnīm sālvīs īnfāmĭă nūmmīs?

ēxŭl ăb ōctāvā Mărĭūs bĭbĭt ēt frŭĭtūr dīs

īrātīs, āt tū vīctrīx, prōvīncĭă, plōrās.

haēc ĕgŏ nōn crēdām Vĕnŭsīnā dīgnă lŭcērnā?

haēc ĕgŏ nōn ăgĭtēm? sēd quīd măgĭs? Hērāclēās

aūt Dĭŏmēdēās aūt mūgītūm lăbўrīnthī

ēt mărĕ pērcūssūm pŭĕrō fābrūmquĕ vŏlāntēm,

cūm lēno āccĭpĭāt moēchī bŏnă, sī căpĭēndī

iūs nūllum ūxōrī, dōctūs spēctārĕ lăcūnār,

dōctŭs ĕt ād călĭcēm vĭgĭlāntī stērtĕrĕ nāsō;

cūm fās ēssĕ pŭtēt cūrām spērārĕ cŏhōrtīs

quī bŏnă dōnāvīt praēsēpĭbŭs ēt cărĕt ōmnī

māiōrūm cēnsū, dūm pērvŏlăt āxĕ cĭtātō

Flāmĭnĭām pŭĕr Aūtŏmĕdōn? nām lōră tĕnēbāt

īpsĕ, lăcērnātaē cūm sē iāctārĕt ămīcaē.

nōnnĕ lĭbēt mĕdĭō cērās īmplērĕ căpācēs

quādrĭvĭō, cūm iām sēxtā cērvīcĕ fĕrātūr

hīnc ātque īndĕ pătēns āc nūdā paēnĕ căthēdrā

ēt mūltūm rĕfĕrēns dē Maēcēnātĕ sŭpīnō

sīgnātōr fālsī, quī sē laūtum ātquĕ bĕātūm

ēxĭgŭīs tăbŭlīs ēt gēmmā fēcĕrĭt ūdā?

ōccūrrīt mātrōnă pŏtēns, quaē mōllĕ Călēnūm

pōrrēctūră vĭrō mīscēt sĭtĭēntĕ rŭbētām

īnstĭtŭītquĕ rŭdēs mĕlĭōr Lūcūstă prŏpīnquās

pēr fāmam ēt pŏpŭlūm nīgrōs ēffērrĕ mărītōs.

aūde ălĭquīd brĕvĭbūs Gўărīs ēt cārcĕrĕ dīgnūm,

sī vīs ēsse ălĭquīd. prŏbĭtās laūdātŭr ĕt ālgēt;

crīmĭnĭbūs dēbēnt hōrtōs, praētōrĭă, mēnsās,

ārgēntūm vĕtŭs ēt stāntem ēxtrā pōcŭlă cāprūm.

quēm pătĭtūr dōrmīrĕ nŭrūs cōrrūptŏr ăvāraē,

quēm spōnsaē tūrpēs ēt praētēxtātŭs ădūltēr?

sī nātūră nĕgāt, făcĭt īndīgnātĭŏ vērsūm

quālēmcūmquĕ pŏtēst, quālēs ĕgŏ vēl Clŭvĭēnūs.

Ēx quō Deūcălĭōn nīmbīs tōllēntĭbŭs aēquōr

nāvĭgĭō mōntem āscēndīt sōrtēsquĕ pŏpōscīt

paūlātīmque ănĭmā cālvērūnt mōllĭă sāxă

ēt mărĭbūs nūdās ōstēndīt Pŷrrhă pŭēllās,

quīdquĭd ăgūnt hŏmĭnēs, vōtūm, tĭmŏr, īră, vŏlūptās,

gaūdĭă, dīscūrsūs, nōstrī fārrāgŏ lĭbēllīst.

ēt quāndo ūbĕrĭōr vĭtĭōrūm cōpĭă? quāndō

maior auaritiae patuit sinus? alea quando

hōs ănĭmōs? nĕque ĕnīm lŏcŭlīs cŏmĭtāntĭbŭs ītūr

ād cāsūm tăbŭlaē, pŏsĭtā sēd lūdĭtŭr ārcā.

proēlĭă quānta īllīc dīspēnsātōrĕ vĭdēbīs

ārmĭgĕrō! sīmplēxnĕ fŭrōr sēstērtĭă cēntūm

pērdĕre ĕt hōrrēntī tŭnĭcām nōn rēddĕrĕ sērvō?

quīs tŏtĭdem ērēxīt vīllās, quīs fērcŭlă sēptēm

sēcrētō cēnāvĭt ăvūs? nūnc spōrtŭlă prīmō

līmĭnĕ pārvă sĕdēt tūrbaē răpĭēndă tŏgātaē.

īllĕ tămēn făcĭēm prĭŭs īnspĭcĭt ēt trĕpĭdāt nē

sūppŏsĭtūs vĕnĭās āc fālsō nōmĭnĕ pōscās:

āgnĭtŭs āccĭpĭēs. iŭbĕt ā praēcōnĕ vŏcārī

īpsōs Trōiŭgĕnās, nām vēxānt līmĕn ĕt īpsī

nōbīscūm. "dā praētōrī, dā deīndĕ trĭbūnō."

sēd lībērtīnūs prĭŏr ēst. "prĭŏr" īnquĭt "ĕgo ādsūm.

cūr tĭmĕām dŭbĭtēmvĕ lŏcūm dēfēndĕrĕ, quāmvīs

nātŭs ăd Eūphrātēn, mōllēs quŏd ĭn aūrĕ fĕnēstraē

ārgŭĕrīnt, lĭcĕt īpsĕ nĕgēm? sēd quīnquĕ tăbērnaē

quādrīngēntă părānt. quīd cōnfērt pūrpŭră māiōr

ōptāndūm, sī Laūrēntī cūstōdĭt ĭn āgrō

cōndūctās Cōrvīnŭs ŏvīs, ĕgŏ pōssĭdĕō plūs

Pāllānte ēt Lĭcĭnīs?" ēxspēctēnt ērgŏ trĭbūnī,

vīncānt dīvĭtĭaē, sācrō nē cēdăt hŏnōrī

nūpĕr ĭn hānc ūrbēm pĕdĭbūs quī vēnĕrăt ālbīs,

quāndŏquĭdem īntēr nōs sānctīssĭmă dīvĭtĭārūm

māīēstās. ētsĭ fŭnēstă Pĕcūnĭă tēmplō

nōndum hăbĭtāt, nūllās nūmmōrum ērēxĭmŭs ārās,

ūt cŏlĭtūr Pāx ātquĕ Fĭdēs, Vīctōrĭă, Vīrtūs

quaēquĕ sălūtātō crĕpĭtāt Cōncōrdĭă nīdō.

sēd cūm sūmmŭs hŏnōr fīnītō cōmpŭtĕt ānnō,

spōrtŭlă quīd rĕfĕrāt, quāntūm rătĭōnĭbŭs āddāt,

quīd făcĭēnt cŏmĭtēs quĭbŭs hīnc tŏgă, cālcĕŭs hīnc ēst

ēt pānīs fūmūsquĕ dŏmī? dēnsīssĭmă cēntūm

quādrāntēs lēctīcă pĕtīt, sĕquĭtūrquĕ mărītūm

lānguĭdă vēl praēgnās ēt cīrcūmdūcĭtŭr ūxōr.

hīc pĕtĭt ābsēntī nōtā iām cāllĭdŭs ārtĕ

ōstēndēns văcŭam ēt claūsām prō cōniŭgĕ sēllām.

"Gāllă mĕa ēst" īnquīt, "cĭtĭūs dīmīttĕ. mŏrārīs?

prōfēr, Gāllă, căpūt. nōlī vēxārĕ, quĭēscēt."

Īpsĕ dĭēs pūlchrō dīstīnguĭtŭr ōrdĭnĕ rērūm:

spōrtŭlă, deīndĕ fŏrūm iūrīsquĕ pĕrītŭs Ăpōllŏ

ātquĕ trĭūmphālēs, īntēr quās aūsŭs hăbērĕ

nēscĭŏ quīs tĭtŭlōs Aēgŷptĭŭs ātque Ărăbārchēs,

cūiŭs ăd ēffĭgĭēm nōn tāntūm mēiĕrĕ fās ēst.

vēstĭbŭlīs ăbĕūnt vĕtĕrēs lāssīquĕ clĭēntēs

vōtăquĕ dēpōnūnt, quāmquām lōngīssĭmă cēnaē

spēs hŏmĭnī; caūlīs mĭsĕrīs ātque īgnĭs ĕmēndūs.

ōptĭmă sīlvārum īntĕrĕā pĕlăgīquĕ vŏrābīt

rēx hōrūm văcŭīsquĕ tŏrīs tāntum īpsĕ iăcēbīt.

nām dē tōt pūlchrīs ēt lātīs ōrbĭbŭs ēt tām

āntīquīs ūnā cŏmĕdūnt pătrĭmōnĭă mēnsā.

nūllūs iām părăsītŭs ĕrīt. sēd quīs fĕrăt īstās

lūxŭrĭaē sōrdēs? quānta ēst gŭlă quaē sĭbĭ tōtōs

pōnĭt ăprōs, ănĭmāl prōptēr cōnvīvĭă nātūm!

poēnă tămēn praēsēns, cūm tū dēpōnĭs ămīctūs

tūrgĭdŭs ēt crūdūm pāvōnem īn bālnĕă pōrtās.

hīnc sŭbĭtaē mōrtēs ātque īntēstātă sĕnēctūs.

īt nŏvă nēc trīstīs pēr cūnctās fābŭlă cēnās;

dūcĭtŭr īrātīs plaūdēndūm fūnŭs ămīcīs.

Nīl ĕrĭt ūltĕrĭūs quōd nōstrīs mōrĭbŭs āddāt

pōstĕrĭtās, ĕădēm făcĭēnt cŭpĭēntquĕ mĭnōrēs,

ōmne īn praēcĭpĭtī vĭtĭūm stĕtĭt. ūtĕrĕ vēlīs,

tōtōs pāndĕ sĭnūs. dĭcĕs hīc fōrsĭtăn "ūndĕ

īngĕnĭūm pār mātĕrĭaē? | ūnde īllă prĭōrūm

scrībēndī quōdcūmque ănĭmō flāgrāntĕ lĭbērēt

sīmplĭcĭtās? "cūiūs nōn aūdĕŏ dīcĕrĕ nōmēn?

quīd rēfērt dīctīs īgnōscāt Mūcĭŭs ān nōn?"

pōnĕ Tĭgēllīnūm, taēdā lūcēbĭs ĭn īllā

quā stāntēs ārdēnt quī fīxō gūttŭrĕ fūmānt,

ēt lātūm mĕdĭā sūlcūm dēdūcĭt hărēnā."

quī dĕdĭt ērgŏ trĭbūs pătrŭīs ăcŏnītă, vĕhātūr

pēnsĭlĭbūs plūmīs ātque īllīnc dēspĭcĭāt nōs?

"cūm vĕnĭēt cōntrā, dĭgĭtō cōmpēscĕ lăbēllūm:

āccūsātŏr ĕrīt quī vērbūm dīxĕrĭt "hīc ēst."

sēcūrūs lĭcĕt Aēnēān Rŭtŭlūmquĕ fĕrōcēm

cōmmīttās, nūllī grăvĭs ēst pērcūssŭs Ăchīllēs

aūt mūltūm quaēsītŭs Hўlās ūrnāmquĕ sĕcūtūs:

ēnsĕ vĕlūt strīctō quŏtĭēns Lūcīlĭŭs ārdēns

īnfrĕmŭīt, rŭbĕt aūdītōr cuī frīgĭdă mēns ēst

crīmĭnĭbūs, tăcĭtā sūdānt praēcōrdĭă cūlpā.

īnde īra ēt lăcrĭmaē. tēcūm prĭŭs ērgŏ vŏlūtā

haēc ănĭmo āntĕ tŭbās: gălĕātūm sērŏ dŭēllī

paēnĭtĕt." ēxpĕrĭār quīd cōncēdātŭr ĭn īllōs

quōrūm Flāmĭnĭā tĕgĭtūr cĭnĭs ātquĕ Lătīnā.

Semper ego auditor tantum? numquamne reponam

uexatus totiens rauci Theseide Cordi?

impune ergo mihi recitauerit ille togatas,

hic elegos? impune diem consumpserit ingens

Telephus aut summi plena iam margine libri

scriptus et in tergo necdum finitus Orestes?

nota magis nulli domus est sua quam mihi lucus

Martis et Aeoliis uicinum rupibus antrum

Vulcani; quid agant uenti, quas torqueat umbras

Aeacus, unde alius furtiuae deuehat aurum

pelliculae, quantas iaculetur Monychus ornos,

Frontonis platani conuolsaque marmora clamant

semper et adsiduo ruptae lectore columnae.

exspectes eadem a summo minimoque poeta.

et nos ergo manum ferulae subduximus, et nos

consilium dedimus Sullae, priuatus ut altum

dormiret. stulta est clementia, cum tot ubique

uatibus occurras, periturae parcere chartae.

cur tamen hoc potius libeat decurrere campo,

per quem magnus equos Auruncae flexit alumnus,

si uacat ac placidi rationem admittitis, edam.

Cum tener uxorem ducat spado, Meuia Tuscum

figat aprum et nuda teneat uenabula mamma,

patricios omnis opibus cum prouocet unus

quo tondente grauis iuueni mihi barba sonabat,

cum pars Niliacae plebis, cum uerna Canopi

Crispinus Tyrias umero reuocante lacernas

uentilet aestiuum digitis sudantibus aurum

nec sufferre queat maioris pondera gemmae,

difficile est saturam non scribere. nam quis iniquae

tam patiens urbis, tam ferreus, ut teneat se,

causidici noua cum ueniat lectica Mathonis

plena ipso, post hunc magni delator amici

et cito rapturus de nobilitate comesa

quod superest, quem Massa timet, quem munere palpat

Carus et a trepido Thymele summissa Latino;

cum te summoueant qui testamenta merentur

noctibus, in caelum quos euehit optima summi

nunc uia processus, uetulae uesica beatae?

unciolam Proculeius habet, sed Gillo deuncem,

partes quisque suas ad mensuram inguinis heres.

accipiat sane mercedem sanguinis et sic

palleat ut nudis pressit qui calcibus anguem

aut Lugudunensem rhetor dicturus ad aram.

quid referam quanta siccum iecur ardeat ira,

cum populum gregibus comitum premit hic spoliator

pupilli prostantis et hic damnatus inani

iudicio? quid enim saluis infamia nummis?

exul ab octaua Marius bibit et fruitur dis

iratis, at tu uictrix, prouincia, ploras.

haec ego non credam Venusina digna lucerna?

haec ego non agitem? sed quid magis? Heracleas

aut Diomedeas aut mugitum labyrinthi

et mare percussum puero fabrumque uolantem,

cum leno accipiat moechi bona, si capiendi

ius nullum uxori, doctus spectare lacunar,

doctus et ad calicem uigilanti stertere naso;

cum fas esse putet curam sperare cohortis

qui bona donauit praesepibus et caret omni

maiorum censu, dum peruolat axe citato

Flaminiam puer Automedon? nam lora tenebat

ipse, lacernatae cum se iactaret amicae.

nonne libet medio ceras implere capaces

quadriuio, cum iam sexta ceruice feratur

hinc atque inde patens ac nuda paene cathedra

et multum referens de Maecenate supino

signator falsi, qui se lautum atque beatum

exiguis tabulis et gemma fecerit uda?

occurrit matrona potens, quae molle Calenum

porrectura uiro miscet sitiente rubetam

instituitque rudes melior Lucusta propinquas

per famam et populum nigros efferre maritos.

aude aliquid breuibus Gyaris et carcere dignum,

si uis esse aliquid. probitas laudatur et alget;

criminibus debent hortos, praetoria, mensas,

argentum uetus et stantem extra pocula caprum.

quem patitur dormire nurus corruptor auarae,

quem sponsae turpes et praetextatus adulter?

si natura negat, facit indignatio uersum

qualemcumque potest, quales ego uel Cluuienus.

Ex quo Deucalion nimbis tollentibus aequor

nauigio montem ascendit sortesque poposcit

paulatimque anima caluerunt mollia saxa

et maribus nudas ostendit Pyrrha puellas,

quidquid agunt homines, uotum, timor, ira, uoluptas,

gaudia, discursus, nostri farrago libellist.

et quando uberior uitiorum copia? quando

maior auaritiae patuit sinus? alea quando

hos animos? neque enim loculis comitantibus itur

ad casum tabulae, posita sed luditur arca.

proelia quanta illic dispensatore uidebis

armigero! simplexne furor sestertia centum

perdere et horrenti tunicam non reddere seruo?

quis totidem erexit uillas, quis fercula septem

secreto cenauit auus? nunc sportula primo

limine parua sedet turbae rapienda togatae.

ille tamen faciem prius inspicit et trepidat ne

suppositus uenias ac falso nomine poscas:

agnitus accipies. iubet a praecone uocari

ipsos Troiugenas, nam uexant limen et ipsi

nobiscum. "da praetori, da deinde tribuno."

sed libertinus prior est. "prior" inquit "ego adsum.

cur timeam dubitemue locum defendere, quamuis

natus ad Euphraten, molles quod in aure fenestrae

arguerint, licet ipse negem? sed quinque tabernae

quadringenta parant. quid confert purpura maior

optandum, si Laurenti custodit in agro

conductas Coruinus ouis, ego possideo plus

Pallante et Licinis?" exspectent ergo tribuni,

uincant diuitiae, sacro ne cedat honori

nuper in hanc urbem pedibus qui uenerat albis,

quandoquidem inter nos sanctissima diuitiarum

maiestas. etsi funesta Pecunia templo

nondum habitat, nullas nummorum ereximus aras,

ut colitur Pax atque Fides, Victoria, Virtus

quaeque salutato crepitat Concordia nido.

sed cum summus honor finito computet anno,

sportula quid referat, quantum rationibus addat,

quid facient comites quibus hinc toga, calceus hinc est

et panis fumusque domi? densissima centum

quadrantes lectica petit, sequiturque maritum

languida uel praegnas et circumducitur uxor.

hic petit absenti nota iam callidus arte

ostendens uacuam et clausam pro coniuge sellam.

"Galla mea est" inquit, "citius dimitte. moraris?

profer, Galla, caput. noli uexare, quiescet."

Ipse dies pulchro distinguitur ordine rerum:

sportula, deinde forum iurisque peritus Apollo

atque triumphales, inter quas ausus habere

nescio quis titulos Aegyptius atque Arabarches,

cuius ad effigiem non tantum meiere fas est.

uestibulis abeunt ueteres lassique clientes

uotaque deponunt, quamquam longissima cenae

spes homini; caulis miseris atque ignis emendus.

optima siluarum interea pelagique uorabit

rex horum uacuisque toris tantum ipse iacebit.

nam de tot pulchris et latis orbibus et tam

antiquis una comedunt patrimonia mensa.

nullus iam parasitus erit. sed quis ferat istas

luxuriae sordes? quanta est gula quae sibi totos

ponit apros, animal propter conuiuia natum!

poena tamen praesens, cum tu deponis amictus

turgidus et crudum pauonem in balnea portas.

hinc subitae mortes atque intestata senectus.

it noua nec tristis per cunctas fabula cenas;

ducitur iratis plaudendum funus amicis.

Nil erit ulterius quod nostris moribus addat

posteritas, eadem facient cupientque minores,

omne in praecipiti uitium stetit. utere uelis,

totos pande sinus. dices hic forsitan "unde

ingenium par materiae? | unde illa priorum

scribendi quodcumque animo flagrante liberet

simplicitas? "cuius non audeo dicere nomen?

quid refert dictis ignoscat Mucius an non?"

pone Tigellinum, taeda lucebis in illa

qua stantes ardent qui fixo gutture fumant,

et latum media sulcum deducit harena."

qui dedit ergo tribus patruis aconita, uehatur

pensilibus plumis atque illinc despiciat nos?

"cum ueniet contra, digito compesce labellum:

accusator erit qui uerbum dixerit "hic est."

securus licet Aenean Rutulumque ferocem

committas, nulli grauis est percussus Achilles

aut multum quaesitus Hylas urnamque secutus:

ense uelut stricto quotiens Lucilius ardens

infremuit, rubet auditor cui frigida mens est

criminibus, tacita sudant praecordia culpa.

inde ira et lacrimae. tecum prius ergo uoluta

haec animo ante tubas: galeatum sero duelli

paenitet." experiar quid concedatur in illos

quorum Flaminia tegitur cinis atque Latina.