DECIMI MAGNI AUSONII - DE HEREDIOLO

1

[Cum de palatio post multos annos honoratissimus quippe iam consul redisset ad patriam, villulam quam pater liquerat introgressus his versibus lusit Luciliano stilo].

Sālve, hērēdĭŏlūm, māiōrūm rēgnă mĕōrūm,

quōd prŏăvūs, quŏd ăvūs, ‖ quōd pătĕr ēxcŏlŭīt,

quōd mĭhĭ iām sĕnĭōr prŏpĕrātā mōrtĕ rĕlīquīt:

ēheū nōlŭĕrām ‖ tām cĭtŏ pōssĕ frŭī!

Iūstă quĭdēm sĕrĭēs pātrī sūccēdĕrĕ, vērūm

ēssĕ sĭmūl dŏmĭnōs ‖ grātĭŏr ōrdŏ pĭīs.

Nūnc lăbŏr ēt cūraē mĕă sūnt: sōla āntĕ vŏlūptās

pārtĭbŭs īn nōstrīs, ‖ cētĕră pātrĭs ĕrānt.

Pārvum hērēdĭŏlūm, fătĕōr: sēt nūllă fŭīt rēs

pārva ūmquam aēquănĭmīs, ‖ ādde ĕtĭam ūnănĭmīs.

Ēx ănĭmō rēm stāre aēquūm pŭtŏ, nōn ănĭmum ēx rē.

Cūnctă cŭpīt Croēsūs, ‖ Dīŏgĕnēs nĭhĭlūm.

Spārgĭt Ărīstīppūs mĕdĭīs īn Sŷrtĭbŭs aūrūm,

aūrĕă nōn sătĭs ēst ‖ Lŷdĭă tōtă Mĭdaē.

Cuī nūllūs fīnīs cūpiēndi, ēst nūllŭs hăbēndī.

Īlle ŏpĭbūs mŏdŭs ēst, ‖ quēm stătŭās ănĭmō.

Vērum ăgĕr īstĕ mĕūs quāntūs sīt, nōsce: ĕtĭām mē

nōvĕrĭs ēt nōrīs ‖ tē quŏquĕ, sī pŏtĭs ēs.

Quāmquām dīffĭcĭle ēst sē nōscĕrĕ: gnōthĭ sĕaūtōn

quām prŏpĕrē lĕgĭmūs, ‖ tām cĭtŏ nēclĕgĭmūs.

Āgrī bīs cēntūm cŏlŏ iūgĕră, vīnĕă cēntūm

iūgĕrĭbūs cŏlĭtūr ‖ prātăquĕ dīmĭdĭō.

Sīlvă sŭprā dūplūm, quām prāta ēt vīnĕa ĕt ārvūm.

Cūltŏr ăgrī nōbīs ‖ nēc sŭpĕrēst nĕc ăbēst.

Fōns prōptēr pŭtĕūsquĕ brĕvīs, tūm pūrŭs ĕt āmnīs;

nāvĭgĕr hīc rĕflŭūs ‖ mē vĕhĭt āc rĕvĕhīt.

Cōndūntūr frūctūs gĕmĭnūm mĭhĭ sēmpĕr ĭn ānnūm.

Cuī nōn lōngă pĕnūs, ‖ huīc quŏquĕ prōmptă fămēs.

Haēc mĭhĭ nēc prŏcŭl ūrbĕ sĭta ēst, nēc prōrsŭs ăd ūrbēm,

nē pătĭār tūrbās ‖ ūtquĕ bŏnīs pŏtĭār.

Ēt quŏtĭēns mūtārĕ lŏcūm fāstīdĭă cōgūnt,

trānsĕo ĕt āltērnīs ‖ rūrĕ vĕl ūrbĕ frŭōr.

Salve, herediolum, maiorum regna meorum,

quod proavus, quod avus, quod pater excoluit,

quod mihi iam senior properata morte reliquit:

eheu nolueram tam cito posse frui!

Iusta quidem series patri succedere, verum

esse simul dominos gratior ordo piis.

Nunc labor et curae mea sunt: sola ante voluptas

partibus in nostris, cetera patris erant.

Parvum herediolum, fateor: set nulla fuit res

parva umquam aequanimis, adde etiam unanimis.

Ex animo rem stare aequum puto, non animum ex re.

Cuncta cupit Croesus, Diogenes nihilum.

Spargit Aristippus mediis in Syrtibus aurum,

aurea non satis est Lydia tota Midae.

Cui nullus finis cupiendi, est nullus habendi.

Ille opibus modus est, quem statuas animo.

Verum ager iste meus quantus sit, nosce: etiam me

noveris et noris te quoque, si potis es.

Quamquam difficile est se noscere: gnothi seauton

quam propere legimus, tam cito neclegimus.

Agri bis centum colo iugera, vinea centum

iugeribus colitur prataque dimidio.

Silva supra duplum, quam prata et vinea et arvum.

Cultor agri nobis nec superest nec abest.

Fons propter puteusque brevis, tum purus et amnis;

naviger hic refluus me vehit ac revehit.

Conduntur fructus geminum mihi semper in annum.

Cui non longa penus, huic quoque prompta fames.

Haec mihi nec procul urbe sita est, nec prorsus ad urbem,

ne patiar turbas utque bonis potiar.

Et quotiens mutare locum fastidia cogunt,

transeo et alternis rure vel urbe fruor.