PRAEFATIO
Phoebeo domitus Python cum decidit arcu
membraque Cirrhaeo fudit anhela iugo,
qui spiris tegeret montes, hauriret hiatu
flumina, sanguineis tingeret astra iubis,
5iam liber Parnasus erat, nexuque solutum
coeperat erecta surgere fronde nemus,
concussaeque diu spatiosis tractibus orni
securas ventis explicuere comas,
et qui vipereo spumavit saepe veneno
10Cephisos nitidis purior ibat aquis.
omnis 'io Paean' regio sonat, omnia Phoebum
rura canunt, tripodas plenior aura rotat,
auditoque procul Musarum carmine dulci
ad Themidis coëunt antra severa dei.
15nunc alio domini telis Pythone perempto
convenit ad nostram sacra caterva lyram,
qui stabilem servans Augustis fratribus orbem
iustitia pacem, viribus arma regit.
LIBER I
Saepe mihi dubiam traxit sententia mentem,
curarent superi terras an nullus inesset
rector et incerto fluerent mortalia casu.
nam cum dispositi quaesissem foedera mundi
5praescriptosque mari fines annique meatus
et lucis noctisque vices, tunc omnia rebar
consilio firmata dei, qui lege moveri
sidera, qui fruges diverso tempore nasci,
qui variam Phoeben alieno iusserit igni
10conpleri Solemque suo, porrexerit undis
litora, tellurem medio libraverit axe.
sed cum res hominum tanta caligine volvi
aspicerem laetosque diu florere nocentes
vexarique pios, rursus labefacta cadebat
15religio causaeque viam non sponte sequebar
alterius, vacuo quae currere semina motu
adfirmat magnumque novas per inane figuras
fortuna non arte regi, quae numina sensu
ambiguo vel nulla putat vel nescia nostri.
20abstulit hunc tandem Rufini poena tumultum
absolvitque deos. iam non ad culmina rerum
iniustos crevisse queror; tolluntur in altum
ut lapsu graviore ruant. nos pandite vati,
Pierides, quo tanta lues eruperit ortu.
25invidiae quondam stimulis incanduit atrox
Allecto, placidas late cum cerneret urbes.
protinus infernas ad limina taetra sorores,
concilium deforme, vocat. glomerantur in unum
innumerae pestes Erebi, quascumque sinistro
30Nox genuit fetu: nutrix Discordia belli,
imperiosa Fames, leto vicina Senectus
inpatiensque sui Morbus Livorque secundis
anxius et scisso maerens velamine Luctus
et Timor et caeco praeceps Audacia vultu
35et Luxus populator opum, quem semper adhaerens
infelix humili gressu comitatur Egestas,
foedaque Avaritiae conplexae pectora matris
insomnes longo veniunt examine Curae.
conplentur vario ferrata sedilia coetu
40torvaque conlectis stipatur curia monstris.
Allecto stetit in mediis vulgusque tacere
iussit et obstantes in tergum reppulit angues
perque umeros errare dedit. tum corde sub imo
inclusam rabidis patefecit vocibus iram:
45'sicine tranquillo produci saecula cursu,
sic fortunatas patiemur vivere gentes?
quae nova corrupit nostros clementia mores?
quo rabies innata perit? quid inania prosunt
verbera, quid facibus nequiquam cingimur atris?
50heu nimis ignavae, quas Iuppiter arcet Olympo,
Theodosius terris. en aurea nascitur aetas,
en proles antiqua redit. Concordia, Virtus,
cumque Fide Pietas alta cervice vagantur
insignemque canunt nostra de plebe triumphum.
55pro dolor! ipsa mihi liquidas delapsa per auras
Iustitia insultat vitiisque a stirpe recisis
elicit oppressas tenebroso carcere leges.
at nos indecores longo torpebimus aevo
omnibus eiectae regnis? agnoscite tandem
60quid Furias deceat; desuetas sumite vires
conventuque nefas tanto decernite dignum.
iam cupio Stygiis invadere nubibus astra,
iam flatu violare diem, laxare profundo
frena mari, fluvios ruptis inmittere ripis,
65et rerum vexare fidem.' sic fata cruentum
mugiit et totos serpentum erexit hiatus
noxiaque effudit concusso crine venena.
anceps motus erat vulgi: pars maxima bellum
indicit superis, pars Ditis iura tuetur,
70dissensuque alitur rumor: ceu murmurat alti
inpacata quies pelagi, cum flamine fracto
durat adhuc saevitque tumor dubiumque per aestum
lassa recedentis fluitant vestigia venti.
inproba mox surgit tristi de sede Megaera,
75quam penes insani fremitus animique profanus
error et undantes spumis furialibus irae:
non nisi quaesitum cognata caede cruorem
inlicitumve bibit, patrius quem fuderit ensis,
quem dederint fratres; haec terruit Herculis ora
80et defensores terrarum polluit arcus,
haec Athamanteae derexit spicula dextrae,
haec Agamemnonios intra bacchata penates
alternis misit iugulis; hac auspice taedae
Oedipoden matri, natae iunxere Thyesten.
85quae tunc horrisonis effatur talia dictis:
'signa quidem, o sociae, divos attollere contra
nec fas est nec posse reor; sed laedere mundum
si libet et populis commune intendere letum,
est mihi prodigium cunctis inmanius hydris,
90tigride mobilius feta, violentius Austris
acribus, Euripi refluis incertius undis,
Rufinus, quem prima meo de matre cadentem
suscepi gremio. parvus reptavit in isto
saepe sinu teneroque per ardua colla volutus
95ubera quaesivit fletu, linguisque trisulcis
mollia lambentes finxerunt membra cerastae.
meque etiam tradente dolos artesque nocendi
edidicit simulare fidem sensusque minaces
protegere et blando fraudem praetexere risu,
100plenus saevitiae lucrique cupidine fervens.
non Tartesiacis illum satiarit harenis
tempestas pretiosa Tagi, non stagna rubentis
aurea Pactoli; totumque exhauserit Hermum,
ardebit maiore siti. quam fallere mentes
105doctus et unanimos odiis turbare sodales!
talem progenies hominum si prisca tulisset,
Pirithoum fugeret Theseus, offensus Oresten
desereret Pylades, odisset Castora Pollux.
ipsa quidem vinci fateor rapidoque magistram
110praevenit ingenio. nec plus sermone morabor:
solus habet scelerum quidquid possedimus omnes.
hunc ego, si vestrae res est accommoda turbae,
regalem ad summi producam principis aulam.
sit licet ipse Numa gravior, sit denique Minos,
115cedet et insidiis nostri flectetur alumni.'
orantem sequitur clamor cunctaeque profanas
porrexere manus inventaque tristia laudant.
illa ubi caeruleo vestes conexuit angue
nodavitque adamante comas, Phlegethonta sonorum
120poscit et ambusto flagrantis ab aggere ripae
ingentem piceo succendit gurgite pinum
pigraque veloces per Tartara concutit alas.
est locus extremum pandit qua Gallia litus
Oceani praetentus aquis, ubi fertur Ulixes
125sanguine libato populum movisse silentem.
illic umbrarum tenui stridore volantum
flebilis auditur questus; simulacra coloni
pallida defunctasque vident migrare figuras.
hinc dea prosilvit Phoebique egressa serenos
130infecit radios ululatuque aethera rupit
terrifico: sensit ferale Britannia murmur
et Senonum quatit arva fragor revolutaque Tethys
substitit et Rhenus proiecta torpuit urna.
tunc in canitiem mutatis sponte colubris
135longaevum mentita senem rugisque severas
persulcata genas et ficto languida passu
invadit muros Elusae, notissima dudum
tecta petens, oculisque diu liventibus haesit
peiorem mirata virum; tum talia fatur:
140'otia te, Rufine, iuvant frustraque iuventae
consumis florem patriis inglorius arvis?
heu nescis quid fata tibi, quid sidera donent,
quid Fortuna paret: toto dominabere mundo
si parere velis! artus ne sperne seniles!
145namque mihi magicae vires aevique futuri
praescius ardor inest; novi quo Thessala cantu
eripiat lunare iubar, quid signa sagacis
Aegypti valeant, qua gens Chaldaea vocatis
imperet arte deis, nec me latuere fluentes
150arboribus suci funestarumque potestas
herbarum, quidquid letali germine pollens
Caucasus et Scythicae vernant in crimina
rupes, quas legit Medea ferox et callida Circe.
saepius horrendos Manes sacrisque citavi
155nocturnis Hecaten et condita funera traxi
carminibus victura meis, multosque canendo,
quamuis Parcarum restarent fila, peremi.
ire vagas quercus et fulmen stare coëgi
versaque non prono curvavi flumina lapsu
160in fontes reditura suos. neu vana locutum
me fortasse putes, mutatos cerne penates.'
dixerat, et niveae (mirum!) coepere columnae
ditari subitoque trabes lucere metallo.
inlecebris capitur, nimiumque elatus avaro
165pascitur intuitu. sic rex ad prima tumebat
Maeonius, pulchro cum verteret omnia tactu;
sed postquam riguisse dapes fulvamque revinctos
in glaciem vidit latices, tum munus acerbum
sensit et inviso votum damnavit in auro.
170ergo animi victus 'sequimur quocumque vocabis,
seu tu vir seu numen' ait, patriaque relicta
Eoas Furiae iussu tendebat ad arces,
instabilesque olim Symplegadas et freta remis
incluta Thessalicis, celsa qua Bosporos urbe
175splendet et Odrysiis Asiam discriminat oris.
ut longum permensus iter ductusque maligno
stamine fatorum claram subrepsit in aulam,
ilicet ambitio nasci, discedere rectum,
venum cuncta dari. profert arcana, clientes
180fallit et ambitos a principe vendit honores.
ingeminat crimen, commoti pectoris ignem
nutrit et exiguum stimulando vulnus acerbat.
ac velut innumeros amnes accedere Nereus
nescit et undantem quamuis hinc hauriat Histrum,
185hinc bibat aestivum septeno gurgite Nilum,
par semper similisque manet: sic fluctibus auri
expleri calor ille nequit. cuicumque monile
contexture gemmis aut praedia culta fuissent,
Rufino populandus erat, dominoque parabat
190exitium fecundus ager; metuenda colonis
fertilitas; laribus pellit, detrudit avitis
finibus; aut aufert vivis aut occupat heres.
congestae cumulantur opes orbisque ruinas
accipit una domus; populi servire coacti
195plenaque privato succumbunt oppida regno.
quo, vaesane, ruis? teneas utrumque licebit
Oceanum, laxet rutilos tibi Lydia fontes,
iungantur solium Croesi Cyrique tiaras,
numquam dives eris, numquam satiabere quaestu.
200semper inops quicumque cupit. contentus honesto
Fabricius parvo spernebat munera regum
sudabatque gravi consul Serranus aratro
et casa pugnaces Curios angusta tegebat.
haec mihi paupertas opulentior, haec mihi tecta
205culminibus maiora tuis. ibi quaerit inanes
luxuries nocitura cibos: hic donat inemptas
terra dapes. rapiunt Tyrios ibi vellera fucos
et picturatae saturantur murice vestes;
hic radiant flores et prati viva voluptas
210ingenio variata suo. fulgentibus illic
surgunt strata toris; hic mollis panditur herba
sollicitum curis non abruptura soporem.
turba salutantum latas ibi perstrepit aedes;
hic avium cantus, labentis murmura rivi.
215vivitur exiguo melius; natura beatis
omnibus esse dedit, si quis cognoverit uti.
haec si nota forent, frueremur simplice cultu,
classica non gemerent, non stridula fraxinus iret,
non ventus quateret puppes, non machina muros.
220crescebat scelerata sitis praedaeque recentis
incestus flagrabat amor, nullusque petendi
cogendive pudor: crebris periuria nectit
blanditiis; sociat perituro foedere dextras.
si semel e tantis poscenti quisque negasset,
225effera praetumido quatiebat corda furore.
quae sic Gaetuli iaculo percussa leaena
aut Hyrcana premens raptorem belua partus
aut serpens calcata furit? iurata deorum
maiestas teritur; nusquam reverentia mensae.
230non coniunx, non ipse simul, non pignora caesa
sufficiunt odiis; non extinxisse propinquos,
non notos egisse sat est; excindere cives
funditus et nomen gentis delere laborat.
nec celeri perimit leto; crudelibus ante
235suppliciis fruitur; cruciatus, vincla, tenebras
dilato mucrone parat. pro saevior ense
parcendi rabies concessaque vita dolori!
mors adeone parum? causis fallacibus instat,
arguit attonitos se iudice. cetera segnis,
240ad facinus velox, penitus regione remotas
inpiger ire vias: non illum Sirius ardens
brumave Riphaeo stridens Aquilone retardat
effera torquebant avidae praecordia curae,
effugeret ne quis gladios neu perderet ullum
245Augusto miserante nefas. non flectitur annis,
non aetate labat: iuvenum rorantia colla
ante patrum vultus stricta cecidere securi;
ibat grandaevus nato moriente superstes
post trabeas exul. quis prodere tanta relatu
250funera, quis caedes possit deflere nefandas?
quid tale inmanes umquam gessisse feruntur
vel Sinis Isthmiaca pinu vel rupe profunda
Sciron vel Phalaris tauro vel carcere Sulla?
o mites Diomedis equi, Busiridis arae
255clementes! iam, Cinna, pius, iam, Spartace, lenis
Rufino conlatus eris! deiecerat omnes
occultis odiis terror tacitique sepultos
suspirant gemitus indignarique verentur.
at non magnanimi virtus Stilichonis eodem
260fracta metu; solus medio sed turbine rerum
contra letiferos rictus contraque rapacem
movit tela feram, volucris non praepete cursu
vectus equi, non Pegaseis adiutus habenis.
hic cunctis optata quies, hic sola pericli
265turris erat clipeusque trucem proiectus in hostem,
hic profugis sedes adversaque signa furori,
servandis hic castra bonis. hucusque minatus
haerebat retroque fuga cedebat inerti:
haud secus hiberno tumidus cum vertice torrens
270saxa rotat volvitque nemus pontesque revellit,
frangitur obiectu scopuli quaerensque meatum
spumat et inlisa montem circumtonat unda.
qua dignum te laude feram, qui paene ruenti
lapsuroque tuos umeros obieceris orbi?
275te nobis, trepidae sidus ceu dulce carinae,
ostendere dei, geminis quae lassa procellis
tunditur et victo trahitur iam caeca magistro.
Inachius rubro perhibetur in aequore Perseus.
Neptuni domuisse pecus, sed tutior alis:
280te non pinna vehit; rigida cum Gorgone Perseus:
tu non vipereo defensus crine Medusae;
illum vilis amor suspensae virginis egit:
te Romana salus. taceat superata vetustas,
Herculeos conferre tuis iam desinat actus.
285una Cleonaeum pascebat silva leonem;
Arcadiae saltum vastabat dentibus unum
saevus aper, tuque, o conpressa matre rebellis,
non ultra Libyae fines, Antaee, nocebas
solaque fulmineo resonabat Creta iuvenco
290Lernaeamque virens obsederat hydra paludem.
hoc monstrum non una palus, non una tremebat
insula, sed Latia quidquid dicione subactum
dividit a primis Gangen horrebat Hiberis.
hoc neque Geryones triplex nec turbidus Orci
295ianitor aequabit nec si concurrat in unum
vis hydrae Scyllaeque fames et flamma Chimaerae.
certamen sublime diu, sed moribus inpar,
virtutum scelerumque fuit. iugulare minatur,
tu prohibes; ditem spoliat, tu reddis egenti.
300ervit, instauras; accendit proelia, vincis.
ac, velut infecto morbus crudescere caelo
incipiens primos pecudum depascitur artus,
mox populos urbesque rapit ventisque perustis
corruptos Stygiam pestem desudat in amnes,
305sic avidus praedo iam non per singula saevit,
sed sceptris inferre minas omnique perempto
milite Romanas ardet prosternere vires.
iamque Getas Histrumque movet Scythiamque receptat
auxilio traditque suas hostilibus armis
310reliquias. mixtis descendit Sarmata Dacis,
et qui cornipedes in pocula vulnerat audax
Massagetes caesamque bibens Maeotin Alanus
membraque qui ferro gaudet pinxisse Gelonus,
Rufino collecta manus. vetat ille domari
315innectitque moras et congrua tempora differt.
nam tua cum Geticas stravisset dextra catervas,
ulta ducis socii letum, parsque una maneret
debilior facilisque capi, tunc inpius ille
proditor imperii coniuratusque Getarum
320distulit instantes eluso principe pugnas,
Hunorum laturus opem, quos adfore bello
norat et invisis mox se coniungere castris.
est genus extremos Scythiae vergentis in ortus
trans gelidum Tanain, quo non famosius ullum
325Arctos alit. turpes habitus obscaenaque visu
corpora; mens duro numquam cessura labori;
praeda cibus, vitanda Ceres, frontemque secari
ludus et occisos pulchrum iurare parentes.
nec plus nubigenas duplex natura biformes
330cognatis aptavit equis: acerrima nullo
ordine mobilitas insperatique recursus.
quos tamen inpavidus contra spumantis ad Hebri
tendis aquas, sic ante tubas aciemque precatus:
'Mavors. nubifero seu tu procumbis in Haemo
335seu te cana gelu Rhodope seu remige Medo
sollicitatus Athos seu caligantia nigris
ilicibus Pangaea tenent, accingere mecum
et Thracas defende tuos. si laetior adsit
gloria, vestita spoliis donabere quercu.'
340audiit illa pater scopulisque nivalibus Haemi
surgit et hortatur celeres clamore ministros:
'fer galeam, Bellona, mihi nexusque rotarum
tende, Pavor. frenet rapidos Formido iugales.
festinas urgete manus. meus ecce paratur
345ad bellum Stilicho. qui me de more tropaeis
ditat et hostiles suspendit in arbore cristas.
communes sonipes litui, communia nobis
signa canunt iunctoque sequor tentoria curru.'
sic fatus campo insilvit lateque fugatas
350hinc Stilicho turmas, illinc Gradivus agebant
et clipeis et mole pares: stat cassis utrique
sidereis hirsuta iubis loricaque cursu
aestuat et largo satiatur vulnere cornus.
acrior interea voto multisque Megaera
355luxuriata malis maestam deprendit in arce
Iustitiam diroque prior sic ore lacessit:
'en tibi prisca quies renovataque saecula rursus,
ut rebare, vigent! en nostra potentia cessit
nec locus est usquam Furiis! huc lumina flecte.
360aspice barbaricis iaceant quot moenia flammis,
quas mihi Rufinus strages quantumque cruoris
praebeat et quantis epulentur caedibus hydri.
linque homines sortemque meam, pete sidera, notis
autumni te redde plagis, qua vergit in Austrum
365Signifer: aestivo sedes vicina Leoni
iam pridem gelidaeque vacant confinia Librae.
atque utinam per magna sequi convexa liceret!'
diva refert: 'non ulterius bacchabere demens.
iam poenas tuus iste dabit, iam debitus ultor
370inminet, et terras qui nunc ipsumque fatigat
aethera nec vili moriens condetur harena.
iamque aderit laeto promissus Honorius aevo
nec forti genitore minor nec fratre corusco,
qui subiget Medos, qui cuspide proteret Indos.
375sub iuga venturi reges; calcabitur asper
Phasis equo pontemque pati cogetur Araxes,
tuque simul gravibus ferri religata catenis
expellere die debellatasque draconum
tonsa comas imo barathri claudere recessu.
380tum tellus communis erit, tum limite nullo
discernetur ager; nec vomere sulcus obunco
findetur: subitis messor gaudebit aristis.
rorabunt querceta favis; stagnantia passim
vina fluent oleumque lacus; nec murice tinctis
385velleribus quaeretur honos, sed sponte rubebunt
attonito pastore greges pontumque per omnem
ridebunt virides gemmis nascentibus algae.'
PRAEFATIO
Phoēbēō dŏmĭtūs Pŷthōn cūm dēcĭdĭt ārcū
mēmbrăquĕ Cīrrhaēō ‖ fūdĭt ănhēlă iŭgō,
quī spīrīs tĕgĕrēt mōntēs, haūrīrĕt hĭātū
flūmĭnă, sānguĭnĕīs ‖ tīngĕrĕt āstră iŭbīs,
iām lībēr Pārnāsŭs ĕrāt, nēxūquĕ sŏlūtūm
coēpĕrăt ērēctā ‖ sūrgĕrĕ frōndĕ nĕmūs,
cōncūssaēquĕ dĭū spătĭōsīs trāctĭbŭs ōrnī
sēcūrās vēntīs ‖ ēxplĭcŭērĕ cŏmās,
ēt quī vīpĕrĕō spūmāvīt saēpĕ vĕnēnō
Cēphīsōs nĭtĭdīs ‖ pūrĭŏr ībăt ăquīs.
ōmnĭs 'ĭō Paēān' rĕgĭō sŏnăt, ōmnĭă Phoēbūm
rūră cănūnt, trĭpŏdās ‖ plēnĭŏr aūră rŏtāt,
aūdītōquĕ prŏcūl Mūsārūm cārmĭnĕ dūlcī
ād Thĕmĭdīs cŏĕūnt ‖ āntră sĕvēră dĕī.
nūnc ălĭō dŏmĭnī tēlīs Pŷthōnĕ pĕrēmptō
cōnvĕnĭt ād nōstrām ‖ sācră cătērvă lўrām,
quī stăbĭlēm sērvāns Aūgūstīs frātrĭbŭs ōrbēm
iūstĭtĭā pācēm, ‖ vīrĭbŭs ārmă rĕgīt.
LIBER I
Saēpĕ mĭhī dŭbĭām trāxīt sēntēntĭă mēntēm,
cūrārēnt sŭpĕrī tērrās ān nūllŭs ĭnēssēt
rēctŏr ĕt īncērtō flŭĕrēnt mōrtālĭă cāsū.
nām cūm dīspŏsĭtī quaēsīssēm foēdĕră mūndī
praēscrīptōsquĕ mărī fīnēs ānnīquĕ mĕātūs
ēt lūcīs nōctīsquĕ vĭcēs, tūnc ōmnĭă rēbār
cōnsĭlĭō fīrmātă dĕī, quī lēgĕ mŏvērī
sīdĕră, quī frūgēs dīvērsō tēmpŏrĕ nāscī,
quī vărĭām Phoēbēn ălĭēnō iūssĕrĭt īgnī
cōnplērī Sōlēmquĕ sŭō, pōrrēxĕrĭt ūndīs
lītŏră, tēllūrēm mĕdĭō lībrāvĕrĭt āxĕ.
sēd cūm rēs hŏmĭnūm tāntā cālīgĭnĕ vōlvī
āspĭcĕrēm laētōsquĕ dĭū flōrērĕ nŏcēntēs
vēxārīquĕ pĭōs, rūrsūs lăbĕfāctă cădēbāt
rēlĭgĭō caūsaēquĕ vĭām nōn spōntĕ sĕquēbār
āltĕrĭūs, văcŭō quaē cūrrĕrĕ sēmĭnă mōtū
ādfīrmāt māgnūmquĕ nŏvās pĕr ĭnānĕ fĭgūrās
fōrtūnā nōn ārtĕ rĕgī, quaē nūmĭnă sēnsū
āmbĭgŭō vēl nūllă pŭtāt vēl nēscĭă nōstrī.
ābstŭlĭt hūnc tāndēm Rūfīnī poēnă tŭmūltūm
ābsōlvītquĕ dĕōs. iām nōn ād cūlmĭnă rērūm
īniūstōs crēvīssĕ quĕrōr; tōllūntŭr ĭn āltūm
ūt lāpsū grăvĭōrĕ rŭānt. nōs pāndĭtĕ vātī,
Pīĕrĭdēs, quō tāntă lŭēs ērūpĕrĭt ōrtū.
īnvĭdĭaē quōndām stĭmŭlīs īncāndŭĭt ātrōx
Āllēctō, plăcĭdās lātē cūm cērnĕrĕt ūrbēs.
prōtĭnŭs īnfērnās ād līmĭnă taētră sŏrōrēs,
cōncĭlĭūm dēfōrmĕ, vŏcāt. glŏmĕrāntŭr ĭn ūnūm
īnnŭmĕraē pēstēs Ĕrĕbī, quāscūmquĕ sĭnīstrō
Nōx gĕnŭīt fētū: nūtrīx Dīscōrdĭă bēllī,
īmpĕrĭōsă Fămēs, lētō vīcīnă Sĕnēctūs
īnpātiēnsquĕ sŭī Mōrbūs Līvōrquĕ sĕcūndīs
ānxĭŭs ēt scīssō maērēns vēlāmĭnĕ Lūctūs
ēt Tĭmŏr ēt caēcō praēcēps Aūdācĭă vūltū
ēt Lūxūs pŏpŭlātŏr ŏpūm, quēm sēmpĕr ădhaērēns
īnfēlīx hŭmĭlī grēssū cŏmĭtātŭr Ĕgēstās,
foēdăque Ăvārĭtĭaē cōnplēxaē pēctŏră mātrīs
īnsōmnēs lōngō vĕnĭūnt ēxāmĭnĕ Cūraē.
cōnplēntūr vărĭō fērrātă sĕdīlĭă coētū
tōrvăquĕ cōnlēctīs stīpātūr cūrĭă mōnstrīs.
Āllēctō stĕtĭt īn mĕdĭīs vūlgūsquĕ tăcērĕ
iūssĭt ĕt ōbstāntēs īn tērgūm rēppŭlĭt ānguēs
pērque ŭmĕrōs ērrārĕ dĕdīt. tūm cōrdĕ sŭb īmō
īnclūsām răbĭdīs pătĕfēcīt vōcĭbŭs īrām:
'sīcĭnĕ trānquīllō prōdūcī saēcŭlă cūrsū,
sīc fōrtūnātās pătĭēmūr vīvĕrĕ gēntēs?
quaē nŏvă cōrrūpīt nōstrōs clēmēntĭă mōrēs?
quō răbĭēs īnnātă pĕrīt? quĭd ĭnānĭă prōsūnt
vērbĕră, quīd făcĭbūs nēquīquām cīngĭmŭr ātrīs?
heū nĭmĭs īgnāvaē, quās Iūppĭtĕr ārcĕt Ŏlŷmpō,
Theōdŏsĭūs tērrīs. ēn aūrĕă nāscĭtŭr aētās,
ēn prōlēs āntīquă rĕdīt. Cōncōrdĭă, Vīrtūs,
cūmquĕ Fĭdē Pĭĕtās āltā cērvīcĕ văgāntūr
īnsīgnēmquĕ cănūnt nōstrā dē plēbĕ trĭūmphūm.
prō dŏlŏr! īpsă mĭhī lĭquĭdās dēlāpsă pĕr aūrās
Iūstĭtĭa īnsūltāt vĭtĭīsque ā stīrpĕ rĕcīsīs
ēlĭcĭt ōpprēssās tĕnĕbrōsō cārcĕrĕ lēgēs.
āt nōs īndĕcŏrēs lōngō tōrpēbĭmŭs aēvō
ōmnĭbŭs ēiēctaē rēgnīs? āgnōscĭtĕ tāndēm
quīd Fŭrĭās dĕcĕāt; dēsuētās sūmĭtĕ vīrēs
cōnvēntūquĕ nĕfās tāntō dēcērnĭtĕ dīgnūm.
iām cŭpĭō Stўgĭīs īnvādĕrĕ nūbĭbŭs āstră,
iām flātū vĭŏlārĕ dĭēm, lāxārĕ prŏfūndō
frēnă mărī, flŭvĭōs rūptīs īnmīttĕrĕ rīpīs,
ēt rērūm vēxārĕ fĭdēm.' sīc fātă crŭēntūm
mūgĭĭt ēt tōtōs sērpēntum ērēxĭt hĭātūs
nōxĭăque ēffūdīt cōncūssō crīnĕ vĕnēnă.
āncēps mōtŭs ĕrāt vūlgī: pārs māxĭmă bēllūm
īndīcīt sŭpĕrīs, pārs Dītīs iūră tŭētūr,
dīssēnsūque ălĭtūr rūmōr: ceū mūrmŭrăt āltī
īnpācātă quĭēs pĕlăgī, cūm flāmĭnĕ frāctō
dūrăt ădhūc saēvītquĕ tŭmōr dŭbĭūmquĕ pĕr aēstūm
lāssă rĕcēdēntīs flŭĭtānt vēstīgĭă vēntī.
īnprŏbă mōx sūrgīt trīstī dē sēdĕ Mĕgaēră,
quām pĕnĕs īnsānī frĕmĭtūs ănĭmīquĕ prŏfānūs
ērrŏr ĕt ūndāntēs spūmīs fŭrĭālĭbŭs īraē:
nōn nĭsĭ quaēsītūm cōgnātā caēdĕ crŭōrēm
īnlĭcĭtūmvĕ bĭbīt, pătrĭūs quēm fūdĕrĭt ēnsīs,
quēm dĕdĕrīnt frātrēs; haēc tērrŭĭt Hērcŭlĭs ōră
ēt dēfēnsōrēs tērrārūm pōllŭĭt ārcūs,
haēc Ăthămāntēaē dērēxīt spīcŭlă dēxtraē,
haēc Ăgămēmnŏnĭōs īntrā bācchātă pĕnātēs
āltērnīs mīsīt iŭgŭlīs; hāc aūspĭcĕ taēdaē
Oēdĭpŏdēn mātrī, nātaē iūnxērĕ Thўēstēn.
quaē tūnc hōrrĭsŏnīs ēffātūr tālĭă dīctīs:
'sīgnă quĭdem, ō sŏcĭaē, dīvōs āttōllĕrĕ cōntrā
nēc fās ēst nēc pōssĕ rĕōr; sēd laēdĕrĕ mūndūm
sī lĭbĕt ēt pŏpŭlīs cōmmūne īntēndĕrĕ lētūm,
ēst mĭhĭ prōdĭgĭūm cūnctīs īnmānĭŭs hŷdrīs,
tīgrĭdĕ mōbĭlĭūs fētā, vĭŏlēntĭŭs Aūstrīs
ācrĭbŭs, Eūrīpī rĕflŭīs īncērtĭŭs ūndīs,
Rūfīnūs, quēm prīmă mĕō dē mātrĕ cădēntēm
sūscēpī grĕmĭō. pārvūs rēptāvĭt ĭn īstō
saēpĕ sĭnū tĕnĕrōquĕ pĕr ārdŭă cōllă vŏlūtūs
ūbĕră quaēsīvīt flētū, līnguīsquĕ trĭsūlcīs
mōllĭă lāmbēntēs fīnxērūnt mēmbră cĕrāstaē.
mēque ĕtĭām trādēntĕ dŏlōs ārtēsquĕ nŏcēndī
ēdĭdĭcīt sĭmŭlārĕ fĭdēm sēnsūsquĕ mĭnācēs
prōtĕgĕre ēt blāndō fraūdēm praētēxĕrĕ rīsū,
plēnūs saēvĭtĭaē lūcrīquĕ cŭpīdĭnĕ fērvēns.
nōn Tārtēsĭăcīs īllūm sătĭārĭt hărēnīs
tēmpēstās prĕtĭōsă Tăgī, nōn stāgnă rŭbēntīs
aūrĕă Pāctōlī; tōtūmque ēxhaūsĕrĭt Hērmūm,
ārdēbīt māiōrĕ sĭtī. quām fāllĕrĕ mēntēs
dōctŭs ĕt ūnănĭmōs ŏdĭīs tūrbārĕ sŏdālēs!
tālēm prōgĕnĭēs hŏmĭnūm sī prīscă tŭlīssēt,
Pīrĭthŏūm fŭgĕrēt Thēseūs, ōffēnsŭs Ŏrēstēn
dēsĕrĕrēt Pўlădēs, ōdīssēt Cāstŏră Pōllūx.
īpsă quĭdēm vīncī fătĕōr răpĭdōquĕ măgīstrām
praēvĕnĭt īngĕnĭō. nēc plūs sērmōnĕ mŏrābōr:
sōlŭs hăbēt scĕlĕrūm quīdquīd pōssēdĭmŭs ōmnēs.
hūnc ĕgŏ, sī vēstraē rēs ēst āccōmmŏdă tūrbaē,
rēgālem ād sūmmī prōdūcām prīncĭpĭs aūlām.
sīt lĭcĕt īpsĕ Nŭmā grăvĭōr, sīt dēnĭquĕ Mīnōs,
cēdĕt ĕt īnsĭdĭīs nōstrī flēctētŭr ălūmnī.'
ōrāntēm sĕquĭtūr clāmōr cūnctaēquĕ prŏfānās
pōrrēxērĕ mănūs īnvēntăquĕ trīstĭă laūdānt.
īlla ŭbĭ caērŭlĕō vēstēs cōnēxŭĭt ānguĕ
nōdāvītque ădămāntĕ cŏmās, Phlĕgĕthōntă sŏnōrūm
pōscĭt ĕt āmbūstō flāgrāntĭs ăb āggĕrĕ rīpaē
īngēntēm pĭcĕō sūccēndīt gūrgĭtĕ pīnūm
pīgrăquĕ vēlōcēs pēr Tārtără cōncŭtĭt ālās.
ēst lŏcŭs ēxtrēmūm pāndīt quā Gāllĭă lītūs
Ōcĕănī praētēntŭs ăquīs, ŭbĭ fērtŭr Ŭlīxēs
sānguĭnĕ lībātō pŏpŭlūm mōvīssĕ sĭlēntēm.
īllīc ūmbrārūm tĕnŭī strīdōrĕ vŏlāntūm
flēbĭlĭs aūdītūr quēstūs; sĭmŭlācră cŏlōnī
pāllĭdă dēfūnctāsquĕ vĭdēnt mīgrārĕ fĭgūrās.
hīnc dĕă prōsĭlŭīt Phoēbīque ēgrēssă sĕrēnōs
īnfēcīt rădĭōs ŭlŭlātūque aēthĕră rūpīt
tērrĭfĭcō: sēnsīt fērālĕ Brĭtānnĭă mūrmūr
ēt Sĕnŏnūm quătĭt ārvă frăgōr rĕvŏlūtăquĕ Tēthŷs
sūbstĭtĭt ēt Rhēnūs prōiēctā tōrpŭĭt ūrnā.
tūnc īn cānĭtĭēm mūtātīs spōntĕ cŏlūbrīs
lōngaēvūm mēntītă sĕnēm rūgīsquĕ sĕvērās
pērsūlcātă gĕnās ēt fīctō lānguĭdă pāssū
īnvādīt mūrōs Ĕlŭsaē, nōtīssĭmă dūdūm
tēctă pĕtēns, ŏcŭlīsquĕ dĭū līvēntĭbŭs haēsīt
pēĭŏrēm mīrātă vĭrūm; tūm tālĭă fātūr:
'ōtĭă tē, Rūfīnĕ, iŭvānt frūstrāquĕ iŭvēntaē
cōnsūmīs flōrēm pătrĭīs īnglōrĭŭs ārvīs?
heū nēscīs quīd fātă tĭbī, quīd sīdĕră dōnēnt,
quīd Fōrtūnă părēt: tōtō dŏmĭnābĕrĕ mūndō
sī pārērĕ vĕlīs! ārtūs nē spērnĕ sĕnīlēs!
nāmquĕ mĭhī măgĭcaē vīrēs aēvīquĕ fŭtūrī
praēscĭŭs ārdŏr ĭnēst; nōvī quō Thēssălă cāntū
ērĭpĭāt lūnārĕ iŭbār, quīd sīgnă săgācīs
Aēgŷptī vălĕānt, quā gēns Chāldaēă vŏcātīs
īmpĕrĕt ārtĕ dĕīs, nēc mē lătŭērĕ flŭēntēs
ārbŏrĭbūs sūcī fūnēstārūmquĕ pŏtēstās
hērbārūm, quīdquīd lētālī gērmĭnĕ pōllēns
Caūcăsŭs ēt Scŷthīcaē vērnānt īn crīmīnă
rūpēs, quās lēgīt Mēdēă fĕrōx ēt cāllĭdă Cīrcē.
saēpĭŭs hōrrēndōs Mānēs sācrīsquĕ cĭtāvī
nōctūrnīs Hĕcătēn ēt cōndĭtă fūnĕră trāxī
cārmĭnĭbūs vīctūră mĕīs, mūltōsquĕ cănēndō,
quāmvīs Pārcārūm rēstārēnt fīlă, pĕrēmī.
īrĕ văgās quērcūs ēt fūlmēn stārĕ cŏēgī
vērsăquĕ nōn prōnō cūrvāvī flūmĭnă lāpsū
īn fōntēs rĕdĭtūră sŭōs. neū vānă lŏcūtūm
mē fōrtāssĕ pŭtēs, mūtātōs cērnĕ pĕnātēs.'
dīxĕrăt, ēt nĭvĕaē (mīrūm!) coēpērĕ cŏlūmnaē
dītārī sŭbĭtōquĕ trăbēs lūcērĕ mĕtāllō.
īnlĕcĕbrīs căpĭtūr, nĭmĭūmque ēlātŭs ăvārō
pāscĭtŭr īntŭĭtū. sīc rēx ād prīmă tŭmēbāt
Maēŏnĭūs, pūlchrō cūm vērtĕrĕt ōmnĭă tāctū;
sēd pōstquām rĭgŭīssĕ dăpēs fūlvāmquĕ rĕvīnctōs
īn glăcĭēm vīdīt lătĭcēs, tūm mūnŭs ăcērbūm
sēnsĭt ĕt īnvīsō vōtūm dāmnāvĭt ĭn aūrō.
ērgo ănĭmī vīctūs 'sĕquĭmūr quōcūmquĕ vŏcābīs,
seū tū vīr seū nūmĕn' ăīt, pătrĭāquĕ rĕlīctā
Ēōās Fŭrĭaē iūssū tēndēbăt ăd ārcēs,
īnstăbĭlēsque ōlīm Sŷmplēgădăs ēt frĕtă rēmīs
īnclŭtă Thēssălĭcīs, cēlsā quā Bōspŏrŏs ūrbĕ
splēndĕt ĕt Ōdrўsĭīs Ăsĭām dīscrīmĭnăt ōrīs.
ūt lōngūm pērmēnsŭs ĭtēr dūctūsquĕ mălīgnō
stāmĭnĕ fātōrūm clārām sūbrēpsĭt ĭn aūlām,
īlĭcĕt āmbĭtĭō nāscī, dīscēdĕrĕ rēctūm,
vēnūm cūnctă dărī. prōfērt ārcānă, clĭēntēs
fāllĭt ĕt āmbītōs ā prīncĭpĕ vēndĭt hŏnōrēs.
īngĕmĭnāt crīmēn, cōmmōtī pēctŏrĭs īgnēm
nūtrĭt ĕt ēxĭgŭūm stĭmŭlāndō vūlnŭs ăcērbāt.
ac uelut innumeros amnes accedere Nereus
nēscĭt ĕt ūndāntēm quămŭīs hīnc haūrĭăt Hīstrūm,
hīnc bĭbăt aēstīvūm sēptēnō gūrgĭtĕ Nīlūm,
pār sēmpēr sĭmĭlīsquĕ mănēt: sīc flūctĭbŭs aūrī
ēxplērī călŏr īllĕ nĕquīt. cuīcūmquĕ mŏnīlĕ
contexture gemmis aut praedia culta fuissent,
Rūfīnō pŏpŭlāndŭs ĕrāt, dŏmĭnōquĕ părābāt
ēxĭtĭūm fēcūndŭs ăgēr; mĕtŭēndă cŏlōnīs
fērtĭlĭtās; lărĭbūs pēllīt, dētrūdĭt ăvītīs
fīnĭbŭs; aūt aūfērt vīvīs aūt ōccŭpăt hērēs.
cōngēstaē cŭmŭlāntŭr ŏpēs ōrbīsquĕ rŭīnās
āccĭpĭt ūnă dŏmūs; pŏpŭlī sērvīrĕ cŏāctī
plēnăquĕ prīvātō sūccūmbūnt ōppĭdă rēgnō.
quō, vaēsānĕ, rŭīs? tĕnĕās ūtrūmquĕ lĭcēbīt
Ōcĕănūm, lāxēt rŭtĭlōs tĭbĭ Lŷdĭă fōntēs,
iūngāntūr sŏlĭūm Croēsī Cŷrīquĕ tĭārās,
nūmquām dīvĕs ĕrīs, nūmquām sătĭābĕrĕ quaēstū.
sēmpĕr ĭnōps quīcūmquĕ cŭpīt. cōntēntŭs hŏnēstō
Fābrĭcĭūs pārvō spērnēbāt mūnĕră rēgūm
sūdābātquĕ grăvī cōnsūl Sērrānŭs ărātrō
ēt căsă pūgnācēs Cŭrĭōs āngūstă tĕgēbāt.
haēc mĭhĭ paūpērtās ŏpŭlēntĭŏr, haēc mĭhĭ tēctă
cūlmĭnĭbūs māiōră tŭīs. ĭbĭ quaērĭt ĭnānēs
lūxŭrĭēs nŏcĭtūră cĭbōs: hīc dōnăt ĭnēmptās
tērră dăpēs. răpĭūnt Tўrĭōs ĭbĭ vēllĕră fūcōs
ēt pīctūrātaē sătŭrāntūr mūrĭcĕ vēstēs;
hīc rădĭānt flōrēs ēt prātī vīvă vŏlūptās
īngĕnĭō vărĭātă sŭō. fūlgēntĭbŭs īllīc
sūrgūnt strātă tŏrīs; hīc mōllīs pāndĭtŭr hērbă
sōllĭcĭtūm cūrīs nōn ābrūptūră sŏpōrēm.
tūrbă sălūtāntūm lātās ĭbĭ pērstrĕpĭt aēdēs;
hīc ăvĭūm cāntūs, lābēntīs mūrmŭră rīvī.
vīvĭtŭr ēxĭgŭō mĕlĭūs; nātūră bĕātīs
ōmnĭbŭs ēssĕ dĕdīt, sī quīs cōgnōvĕrĭt ūtī.
haēc sī nōtă fŏrēnt, frŭĕrēmūr sīmplĭcĕ cūltū,
clāssĭcă nōn gĕmĕrēnt, nōn strīdŭlă frāxĭnŭs īrēt,
nōn vēntūs quătĕrēt pūppēs, nōn māchĭnă mūrōs.
crēscēbāt scĕlĕrātă sĭtīs praēdaēquĕ rĕcēntīs
īncēstūs flāgrābăt ămōr, nūllūsquĕ pĕtēndī
cōgēndīvĕ pŭdōr: crēbrīs pĕrĭūrĭă nēctīt
blāndĭtĭīs; sŏcĭāt pĕrĭtūrō foēdĕrĕ dēxtrās.
sī sĕmĕl ē tāntīs pōscēntī quīsquĕ nĕgāssēt,
ēffĕră praētŭmĭdō quătĭēbāt cōrdă fŭrōrĕ.
quaē sīc Gaētūlī iăcŭlō pērcūssă lĕaēnă
aūt Hŷrcānă prĕmēns rāptōrēm bēlvā pārtūs
aūt sērpēns cālcātă fŭrīt? iūrātă dĕōrūm
māiēstās tĕrĭtūr; nūsquām rĕvĕrēntĭă mēnsaē.
nōn cōniūnx, nōn īpsĕ sĭmūl, nōn pīgnŏră caēsă
sūffĭcĭūnt ŏdĭīs; nōn ēxtīnxīssĕ prŏpīnquōs,
nōn nōtōs ēgīssĕ săt ēst; ēxcīndĕrĕ cīvēs
fūndĭtŭs ēt nōmēn gēntīs dēlērĕ lăbōrāt.
nēc cĕlĕrī pĕrĭmīt lētō; crūdēlĭbŭs āntĕ
sūpplĭcĭīs frŭĭtūr; crŭcĭātūs, vīnclă, tĕnēbrās
dīlātō mūcrōnĕ părāt. prō saēvĭŏr ēnsĕ
pārcēndī răbĭēs cōncēssăquĕ vītă dŏlōrī!
mōrs ādeōnĕ părūm? caūsīs fāllācĭbŭs īnstāt,
ārgŭĭt āttŏnĭtōs sē iūdĭcĕ. cētĕră sēgnīs,
ād făcĭnūs vēlōx, pĕnĭtūs rĕgĭōnĕ rĕmōtās
īnpĭgĕr īrĕ vĭās: nōn īllūm Sīrĭŭs ārdēns
brūmăvĕ Rīphaēō strīdēns Ăquĭlōnĕ rĕtārdāt
ēffĕră tōrquēbānt ăvĭdaē praēcōrdĭă cūraē,
ēffŭgĕrēt nē quīs glădĭōs neū pērdĕrĕt ūllūm
Aūgūstō mĭsĕrāntĕ nĕfās. nōn flēctĭtŭr ānnīs,
nōn aētātĕ lăbāt: iŭvĕnūm rōrāntĭă cōllă
āntĕ pătrūm vūltūs strīctā cĕcĭdērĕ sĕcūrī;
ībāt grāndaēvūs nātō mŏrĭēntĕ sŭpērstēs
pōst trăbĕās ēxūl. quīs prōdĕrĕ tāntă rĕlātū
fūnĕră, quīs caēdēs pōssīt dēflērĕ nĕfāndās?
quīd tāle īnmānēs ūmquām gēssīssĕ fĕrūntūr
vēl Sĭnĭs Īsthmĭăcā pīnū vēl rūpĕ prŏfūndā
Scīrōn vēl Phălărīs taūrō vēl cārcĕrĕ Sūllă?
ō mītēs Dĭŏmēdĭs ĕquī, Būsīrĭdĭs āraē
clēmēntēs! iām, Cīnnă, pĭūs, iām, Spārtăcĕ, lēnīs
Rūfīnō cōnlātŭs ĕrīs! dēiēcĕrăt ōmnēs
ōccūltīs ŏdĭīs tērrōr tăcĭtīquĕ sĕpūltōs
sūspīrānt gĕmĭtūs īndīgnārīquĕ vĕrēntūr.
āt nōn māgnănĭmī vīrtūs Stĭlĭchōnĭs ĕōdēm
frāctă mĕtū; sōlūs mĕdĭō sēd tūrbĭnĕ rērūm
cōntrā lētĭfĕrōs rīctūs cōntrāquĕ răpācēm
mōvīt tēlă fĕrām, vŏlŭcrīs nōn praēpĕtĕ cūrsū
vēctŭs ĕquī, nōn Pēgăsĕīs ādiūtŭs hăbēnīs.
hīc cūnctīs ōptātă quĭēs, hīc sōlă pĕrīclī
tūrrĭs ĕrāt clĭpĕūsquĕ trŭcēm prōiēctŭs ĭn hōstēm,
hīc prŏfŭgīs sēdēs ādvērsăquĕ sīgnă fŭrōrī,
sērvāndīs hīc cāstră bŏnīs. hūcūsquĕ mĭnātūs
haērēbāt rētrōquĕ fŭgā cēdēbăt ĭnērtī:
haūd sĕcŭs hībērnō tŭmĭdūs cūm vērtĭcĕ tōrrēns
sāxă rŏtāt vōlvītquĕ nĕmūs pōntēsquĕ rĕvēllīt,
frāngĭtŭr ōbiēctū scŏpŭlī quaērēnsquĕ mĕātūm
spūmăt ĕt īnlīsā mōntēm cīrcūmtŏnăt ūndā.
quā dīgnūm tē laūdĕ fĕrām, quī paēnĕ rŭēntī
lāpsūrōquĕ tŭōs ŭmĕrōs ŏbĭēcĕrĭs ōrbī?
tē nōbīs, trĕpĭdaē sīdūs ceū dūlcĕ cărīnaē,
ōstēndērĕ dĕī, gĕmĭnīs quaē lāssă prŏcēllīs
tūndĭtŭr ēt vīctō trăhĭtūr iām caēcă măgīstrō.
Īnăchĭūs rūbrō pĕrhĭbētŭr ĭn aēquŏrĕ Pērseūs.
Nēptūnī dŏmŭīssĕ pĕcūs, sēd tūtĭŏr ālīs:
tē nōn pīnnă vĕhīt; rĭgĭdā cūm Gōrgŏnĕ Pērseūs:
tū nōn vīpĕrĕō dēfēnsūs crīnĕ Mĕdūsaē;
īllūm vīlĭs ămōr sūspēnsaē vīrgĭnĭs ēgīt:
tē Rōmānă sălūs. tăcĕāt sŭpĕrātă vĕtūstās,
Hērcŭlĕōs cōnfērrĕ tŭīs iām dēsĭnăt āctūs.
ūnă Clĕōnaēūm pāscēbāt sīlvă lĕōnēm;
Ārcădĭaē sāltūm vāstābāt dēntĭbŭs ūnūm
saēvŭs ăpēr, tūque, ō cōnprēssā mātrĕ rĕbēllīs,
nōn ūltrā Lĭbўaē fīnēs, Āntaēĕ, nŏcēbās
sōlăquĕ fūlmĭnĕō rĕsŏnābāt Crētă iŭvēncō
Lērnaēāmquĕ vĭrēns ōbsēdĕrăt hŷdră pălūdēm.
hōc mōnstrūm nōn ūnă pălūs, nōn ūnă trĕmēbāt
īnsŭlă, sēd Lătĭā quīdquīd dĭciŏnē sūbāctūm
dīvĭdĭt ā prīmīs Gāngēn hōrrēbăt Hĭbērīs.
hōc nĕquĕ Gērŷōnēs trīplēx nēc tūrbĭdŭs Ōrcī
iānĭtŏr aēquābīt nēc sī cōncūrrăt ĭn ūnūm
vīs hŷdraē Scŷllaēquĕ fămēs ēt flāmmă Chĭmaēraē.
cērtāmēn sūblīmĕ dĭū, sēd mōrĭbŭs īnpār,
vīrtūtūm scĕlĕrūmquĕ fŭīt. iŭgŭlārĕ mĭnātūr,
tū prŏhĭbēs; dītēm spŏlĭāt, tū rēddĭs ĕgēntī.
ērŭĭt, īnstaūrās; āccēndīt proēlĭă, vīncīs.
āc, vĕlŭt īnfēctō mōrbūs crūdēscĕrĕ caēlō
īncĭpĭēns prīmōs pĕcŭdūm dēpāscĭtŭr ārtūs,
mōx pŏpŭlōs ūrbēsquĕ răpīt vēntīsquĕ pĕrūstīs
cōrrūptōs Stўgĭām pēstēm dēsūdăt ĭn āmnēs,
sīc ăvĭdūs praēdō iām nōn pēr sīngŭlă saēvīt,
sēd scēptrīs īnfērrĕ mĭnās ōmnīquĕ pĕrēmptō
mīlĭtĕ Rōmānās ārdēt prōstērnĕrĕ vīrēs.
iāmquĕ Gĕtās Hīstrūmquĕ mŏvēt Scўthĭāmquĕ rĕcēptāt
aūxĭlĭō trādītquĕ sŭās hōstīlĭbŭs ārmīs
rēlĭquĭās. mīxtīs dēscēndīt Sārmătă Dācīs,
ēt quī cōrnĭpĕdēs īn pōcŭlă vūlnĕrăt aūdāx
Māssăgĕtēs caēsāmquĕ bĭbēns Maēōtĭn Ălānūs
mēmbrăquĕ quī fērrō gaūdēt pīnxīssĕ Gĕlōnūs,
Rūfīnō cōllēctă mănūs. vĕtăt īllĕ dŏmārī
īnnēctītquĕ mŏrās ēt cōngrŭă tēmpŏră dīffērt.
nām tŭă cūm Gĕtĭcās strāvīssēt dēxtră cătērvās,
ūltă dŭcīs sŏcĭī lētūm, pārsque ūnă mănērēt
dēbĭlĭōr făcĭlīsquĕ căpī, tūnc īnpĭŭs īllĕ
prōdĭtŏr īmpĕrĭī cŏnĭūrātūsquĕ Gĕtārūm
dīstŭlĭt īnstāntēs ēlūsō prīncĭpĕ pūgnās,
Hūnōrūm lātūrŭs ŏpēm, quōs ādfŏrĕ bēllō
nōrăt ĕt īnvīsīs mōx sē cōniūngĕrĕ cāstrīs.
ēst gĕnŭs ēxtrēmōs Scўthĭaē vērgēntĭs ĭn ōrtūs
trāns gĕlĭdūm Tănăīn, quō nōn fāmōsĭŭs ūllūm
Ārctŏs ălīt. tūrpēs hăbĭtūs ōbscaēnăquĕ vīsū
cōrpŏră; mēns dūrō nūmquām cēssūră lăbōrī;
praēdă cĭbūs, vītāndă Cĕrēs, frōntēmquĕ sĕcārī
lūdŭs ĕt ōccīsōs pūlchrūm iūrārĕ părēntēs.
nēc plūs nūbĭgĕnās dūplēx nātūră bĭfōrmēs
cōgnātīs āptāvĭt ĕquīs: ācērrĭmă nūllō
ōrdĭnĕ mōbĭlĭtās īnspērātīquĕ rĕcūrsūs.
quōs tămĕn īnpăvĭdūs cōntrā spūmāntĭs ăd Hēbrī
tēndĭs ăquās, sīc āntĕ tŭbās ăcĭēmquĕ prĕcātūs:
'Māvōrs. nūbĭfĕrō seū tū prōcūmbĭs ĭn Haēmō
seū tē cānă gĕlū Rhŏdŏpē seū rēmĭgĕ Mēdō
sōllĭcĭtātŭs Ăthōs seū cālīgāntĭă nīgrīs
īlĭcĭbūs Pāngaēă tĕnēnt, āccīngĕrĕ mēcūm
ēt Thrācās dēfēndĕ tŭōs. sī laētĭŏr ādsīt
glōrĭă, vēstītā spŏlĭīs dōnābĕrĕ quērcū.'
aūdĭĭt īllă pătēr scŏpŭlīsquĕ nĭvālĭbŭs Haēmī
sūrgĭt ĕt hōrtātūr cĕlĕrēs clāmōrĕ mĭnīstrōs:
'fēr gălĕām, Bēllōnă, mĭhī nēxūsquĕ rŏtārūm
tēndĕ, Păvōr. frēnēt răpĭdōs Fōrmīdŏ iŭgālēs.
fēstīnās ūrgētĕ mănūs. mĕŭs ēccĕ părātūr
ād bēllūm Stĭlĭchō. quī mē dē mōrĕ trŏpaēīs
dītăt ĕt hōstīlēs sūspēndĭt ĭn ārbŏrĕ crīstās.
cōmmūnēs sŏnĭpēs lĭtŭī, cōmmūnĭă nōbīs
sīgnă cănūnt iūnctōquĕ sĕquōr tēntōrĭă cūrrū.'
sīc fātūs cāmpo īnsĭlŭīt lātēquĕ fŭgātās
hīnc Stĭlĭchō tūrmās, īllīnc Grādīvŭs ăgēbānt
ēt clĭpĕīs ēt mōlĕ părēs: stāt cāssĭs ŭtrīquĕ
sīdĕrĕīs hīrsūtă iŭbīs lōrīcăquĕ cūrsū
aēstŭăt ēt lārgō sătĭātūr vūlnĕrĕ cōrnūs.
ācrĭŏr īntĕrĕā vōtō mūltīsquĕ Mĕgaēră
lūxŭrĭātă mălīs maēstām dēprēndĭt ĭn ārcĕ
Iūstĭtĭām dīrōquĕ prĭōr sīc ōrĕ lăcēssīt:
'ēn tĭbĭ prīscă quĭēs rĕnŏvātăquĕ saēcŭlă rūrsūs,
ūt rēbārĕ, vĭgēnt! ēn nōstră pŏtēntĭă cēssīt
nēc lŏcŭs ēst ūsquām Fŭrĭīs! hūc lūmĭnă flēctĕ.
āspĭcĕ bārbărĭcīs iăcĕānt quōt moēnĭă flāmmīs,
quās mĭhĭ Rūfīnūs strāgēs quāntūmquĕ crŭōrīs
praēbĕăt ēt quāntīs ĕpŭlēntūr caēdĭbŭs hŷdrī.
līnque hŏmĭnēs sōrtēmquĕ mĕām, pĕtĕ sīdĕră, nōtīs
aūtūmnī tē rēddĕ plăgīs, quā vērgĭt ĭn Aūstrūm
Sīgnĭfĕr: aēstīvō sēdēs vīcīnă Lĕōnī
iām prīdēm gĕlĭdaēquĕ văcānt cōnfīnĭă Lībraē.
ātque ŭtĭnām pēr māgnă sĕquī cōnvēxă lĭcērēt!'
dīvă rĕfērt: 'nōn ūltĕrĭūs bācchābĕrĕ dēmēns.
iām poēnās tŭŭs īstĕ dăbīt, iām dēbĭtŭs ūltōr
īnmĭnĕt, ēt tērrās quī nūnc īpsūmquĕ fătīgāt
aēthĕră nēc vīlī mŏrĭēns cōndētŭr hărēnā.
iāmque ădĕrīt laētō prōmīssŭs Hŏnōrĭŭs aēvō
nēc fōrtī gĕnĭtōrĕ mĭnōr nēc frātrĕ cŏrūscō,
quī sŭbĭgēt Mēdōs, quī cūspĭdĕ prōtĕrĕt Īndōs.
sūb iŭgă vēntūrī rēgēs; cālcābĭtŭr āspēr
Phāsĭs ĕquō pōntēmquĕ pătī cōgētŭr Ărāxēs,
tūquĕ sĭmūl grăvĭbūs fērrī rĕlĭgātă cătēnīs
ēxpēllērĕ dĭē dēbēllātāsquĕ drăcōnūm
tōnsă cŏmās īmō bărăthrī claūdērĕ rĕcēssū.
tūm tēllūs cōmmūnĭs ĕrīt, tūm līmĭtĕ nūllō
dīscērnētŭr ăgēr; nēc vōmĕrĕ sūlcŭs ŏbūncō
fīndētūr: sŭbĭtīs mēssōr gaūdēbĭt ărīstīs.
rōrābūnt quērcētă făvīs; stāgnāntĭă pāssīm
vīnă flŭēnt ŏlĕūmquĕ lăcūs; nēc mūrĭcĕ tīnctīs
vēllĕrĭbūs quaērētŭr hŏnōs, sēd spōntĕ rŭbēbūnt
āttŏnĭtō pāstōrĕ grĕgēs pōntūmquĕ pĕr ōmnēm
rīdēbūnt vĭrĭdēs gēmmīs nāscēntĭbŭs ālgaē.'