1

I

Aēquŏr Ĭāsŏnĭō pūlsātūm rēmĭgĕ prīmūm,

quaēquĕ nĕc hōstĕ fĕrō ‖ nēc nĭvĕ, tērră, cărēs,

ēcquŏd ĕrīt tēmpūs quō vōs ĕgŏ Nāsŏ rĕlīnquām

īn mĭnŭs hōstīlī ‖ iūssŭs ăbēssĕ lŏcō?

Ān mĭhĭ bārbărĭā vīvēndūm sēmpĕr ĭn īstā,

īnquĕ Tŏmītānā ‖ cōndăr ŏpōrtĕt hŭmō?

Pācĕ tŭā, sī pāx ūlla ēst tŭă, Pōntĭcă tēllūs,

fīnĭtĭmūs răpĭdō ‖ quām tĕrĭt hōstĭs ĕquō,

pācĕ tŭā dīxīssĕ vĕlīm, tū pēssĭmă dūrō

pārs ĕs ĭn ēxĭlĭō, ‖ tū mălă nōstră grăvās.

Tū nĕquĕ vēr sēntīs cīnctūm flōrēntĕ cŏrōnā,

tū nĕquĕ mēssōrūm ‖ cōrpŏră nūdă vĭdēs.

Nēc tĭbĭ pāmpĭnĕās aūtūmnūs pōrrĭgĭt ūvās:

cūnctă sĕd īnmŏdĭcūm ‖ tēmpŏră frīgŭs hăbēt.

Tū glăcĭē frĕtă vīnctă vĭdēs, ĕt ĭn aēquŏrĕ pīscīs

īnclūsūs tēctā ‖ saēpĕ nătāvĭt ăquā.

Nēc tĭbĭ sūnt fōntēs, lătĭcīs nĭsĭ paēnĕ mărīnī,

quī pōtūs dŭbĭūm ‖ sīstăt ălātnĕ sĭtīm.

Rāră, nĕque haēc fēlīx, ĭn ăpērtīs ēmĭnĕt ārvīs

ārbŏr, ĕt īn tērra ēst ‖ āltĕră fōrmă mărīs.

Nōn ăvĭs ōblŏquĭtūr, sīlvīs nĭsĭ sīquă rĕmōtă

aēquŏrĕās raūcō ‖ gūttŭrĕ pōtăt ăquās.

Trīstĭă pēr văcŭōs hōrrēnt ābsīnthĭă cāmpōs,

cōnvĕnĭēnsquĕ sŭō ‖ mēssĭs ămāră lŏcō.

Āddĕ mĕtūs, ēt quōd mūrūs pūlsātŭr ăb hōstĕ,

tīnctăquĕ mōrtĭfĕrā ‖ tābĕ săgīttă mădēt,

quōd prŏcŭl haēc, rĕgĭo ēst ĕt ăb ōmnī dēvĭă cūrsū,

nēc pĕdĕ quō quīsquām ‖ nēc rătĕ tūtŭs ĕāt.

Nōn ĭgĭtūr mīrūm, fīnēm quaērēntĭbŭs hōrūm

āltĕră sī nōbīs ‖ ūsquĕ rŏgātŭr hŭmūs.

Tē măgĭs ēst mīrūm nōn hōc ēvīncĕrĕ, cōniūnx,

īnquĕ mĕīs lăcrĭmās ‖ pōssĕ tĕnērĕ mălīs.

Quīd făcĭās, quaērīs? Quaērās hōc scīlĭcĕt īpsūm,

īnvĕnĭēs, vērē ‖ sī rĕpĕrīrĕ vŏlēs.

Vēllĕ părum ēst: cŭpĭās, ūt rē pŏtĭārĭs, ŏpōrtēt,

ēt făcĭāt sōmnōs ‖ haēc tĭbĭ cūră brĕvēs.

Vēllĕ rĕōr mūltōs: quĭs ĕnīm mĭhĭ tām sĭt ĭnīquūs,

ōptĕt ŭt ēxĭlĭūm ‖ pācĕ cărērĕ mĕūm?

Pēctŏrĕ tē tōtō cūnctīsque īncūmbĕrĕ nērvīs

ēt nītī prō mē ‖ nōctĕ dĭēquĕ dĕcēt.

Ūtquĕ iŭvēnt ălĭī, tū dēbēs vīncĕre ămīcōs,

ūxŏr, ĕt ād pārtīs ‖ prīmă vĕnīrĕ tŭās.

Māgnă tĭbi īmpŏsĭta ēst nōstrīs pērsōnă lĭbēllīs:

cōniŭgĭs ēxēmplūm ‖ dīcĕrĭs ēssĕ bŏnaē.

Hānc căvĕ dēgĕnĕrēs. Ūt sīnt praēcōnĭă nōstră

vēră, vĭdē fāmaē ‖ quōd tŭĕārĭs ŏpūs.

Ūt nĭhĭl īpsĕ quĕrār, tăcĭtō mē fāmă quĕrētūr.

Quaē dēbēt, fŭĕrīt ‖ nī tĭbĭ cūră mĕī.

Ēxpŏsŭīt mēmēt pŏpŭlō Fōrtūnă vĭdēndūm,

ēt plūs nōtĭtĭaē, ‖ quām fŭĭt āntĕ, dĕdīt.

Nōtĭŏr ēst fāctūs Căpănēŭs ă fūlmĭnĭs īctū:

nōtŭs hŭmō mērsīs ‖ Āmphĭărāŭs ĕquīs.

Sī mĭnŭs ērrāssēt, nōtūs mĭnŭs ēssĕt Ŭlīxēs:

māgnă Phĭlōctētaē ‖ vūlnĕrĕ fāmă sŭo ēst.

Sī lŏcŭs ēst ălĭquīs tānta īntēr nōmĭnă pārvīs,

nōs quŏquĕ cōnspĭcŭōs ‖ nōstră rŭīnă făcīt.

Nēc tē nēscīrī pătĭtūr mĕă pāgĭnă, quā nōn

īnfĕrĭūs Cōā ‖ Bīttĭdĕ nōmĕn hăbēs.

Quīcquĭd ăgēs ĭgĭtūr, scaēnā spēctābĕrĕ māgnā,

ēt pĭă nōn paūcīs ‖ tēstĭbŭs ūxŏr ĕrīs.

Crēdĕ mĭhī, quŏtĭēns laūdārīs cārmĭnĕ nōstrō,

quī lĕgĭt hās laūdēs, ‖ ān mĕrĕārĕ rŏgāt.

Ūtquĕ făvērĕ rĕōr plūrēs vīrtūtĭbŭs īstīs,

sīc tŭă nōn paūcaē ‖ cārpĕrĕ fāctă vŏlēnt.

Quārūm tū praēstā nē līvōr dīcĕrĕ pōssīt

"haēc ēst prō mĭsĕrī ‖ lēntă sălūtĕ vĭrī."

Cūmque ĕgŏ dēfĭcĭām, nēc pōssīm dūcĕrĕ cūrrūm,

fāc tū sūstĭnĕās ‖ dēbĭlĕ sōlă iŭgūm.

Ād mĕdĭcūm spēctō vēnīs fŭgĭēntĭbŭs aēgēr:

ūltĭmă pārs ănĭmaē ‖ dūm mĭhĭ rēstăt, ădēs;

quōdque ĕgŏ praēstārēm, sī tē măgĭs īpsĕ vălērēm,

īd mĭhĭ, cūm vălĕās ‖ fōrtĭŭs īpsă, rĕfēr.

Ēxĭgĭt hōc sŏcĭālĭs ămōr foēdūsquĕ mărītūm:

mōrĭbŭs hōc, cōniūnx, ‖ ēxĭgĭs īpsă tŭīs.

Hōc dŏmŭī dēbēs, dē quā cēnsērĭs, ŭt īllām

nōn măgĭs ōffĭcĭīs ‖ quām prŏbĭtātĕ cŏlās.

Cūnctă lĭcēt făcĭās, nĭsi ĕrīs laūdābĭlĭs ūxōr,

nōn pŏtĕrīt crēdī ‖ Mārcĭă cūltă tĭbī.

Nēc sŭmŭs īndīgnī: nēc, sī vīs vēră fătērī,

dēbētūr mĕrĭtīs ‖ grātĭă nūllă mĕīs.

Rēddĭtŭr īllă quĭdēm grāndī cūm faēnŏrĕ nōbīs,

nēc tē, sī cŭpĭāt, ‖ laēdĕrĕ rūmŏr hăbēt.

Sēd tămĕn hōc fāctīs ādiūngĕ prĭōrĭbŭs ūnūm,

prō nōstrīs ūt sīs ‖ āmbĭtĭōsă mălīs.

Ūt mĭnŭs īnfēstā iăcĕām rĕgĭōnĕ lăbōrā,

claūdă nĕc ōffĭcĭī ‖ pārs ĕrĭt ūllă tŭī.

Māgnă pĕtō, sēd nōn tămĕn īnvĭdĭōsă rŏgāntī:

ūtque ĕă nōn tĕnĕās, ‖ tūtă rĕpūlsă tŭa ēst.

Nēc mĭhĭ sūscēnsē, tŏtĭēns sī cārmĭnĕ nōstrō,

quōd făcĭs, ūt făcĭās, ‖ tēque ĭmĭtērĕ, rŏgō.

Fōrtĭbŭs ādsuēvīt tŭbĭcēn prōdēssĕ, sŭōquĕ

dūx bĕnĕ pūgnāntīs ‖ īncĭtăt ōrĕ vĭrōs.

Nōtă tŭa ēst prŏbĭtās tēstātăquĕ tēmpŭs ĭn ōmnĕ;

sīt vīrtūs ĕtĭām ‖ nōn prŏbĭtātĕ mĭnōr.

Nōn tĭbi Ămāzŏnĭa ēst prō mē sūmēndă sĕcūrīs,

aūt ēxcīsă lĕvī ‖ pēltă gĕrēndă mănū.

Nūmĕn ădōrāndum ēst, nōn ūt mĭhĭ fīăt ămīcūm,

sēd sĭt ŭt īrātūm, ‖ quām fŭĭt āntĕ, mĭnūs.

Grātĭă sī nūlla ēst, lăcrĭmaē tĭbĭ grātĭă fīēnt.

Hāc pŏtĕs aūt nūllā ‖ pārtĕ mŏvērĕ dĕōs.

Quaē tĭbĭ nē dēsīnt, bĕnĕ pēr mălă nōstră căvētūr:

mēquĕ vĭrō flēndī ‖ cōpĭă dīvĕs ădēst;

ūtquĕ mĕaē rēs sūnt, ōmnī, pŭtŏ, tēmpŏrĕ flēbīs.

Hās fōrtūnă tĭbī ‖ nōstră mĭnīstrăt ŏpēs.

Sī mĕă mōrs rĕdĭmēndă tŭā, quŏd ăbōmĭnŏr, ēssēt

Ādmētī cōniūnx, ‖ quām sĕquĕrērĭs, ĕrāt.

Aēmŭlă Pēnĕlŏpēs fĭĕrēs, sī fraūdĕ pŭdīcā

īnstāntīs vēllēs ‖ fāllĕrĕ nūptă prŏcōs.

Sī cŏmĕs ēxtīnctī Mānēs sĕquĕrērĕ mărītī,

ēssēt dūx fāctī ‖ Lāŭdămīă tŭī.

Īphĭăs ānte ŏcŭlōs tĭbi ĕrāt pōnēndă vŏlēntī

cōrpŭs ĭn āccēnsōs ‖ mīttĕrĕ fōrtĕ rŏgōs.

Mōrtĕ nĭhīl ŏpŭs ēst, nĭhĭl Īcărĭōtĭdĕ tēlā.

Caēsărĭs ēst cōniūnx ‖ ōrĕ prĕcāndă tŭō,

quaē praēstāt vīrtūtĕ sŭā, nē prīscă vĕtūstās

laūdĕ pŭdīcĭtĭaē ‖ saēcŭlă nōstră prĕmāt:

quaē Vĕnĕrīs fōrmām, mōrēs Iūnōnĭs hăbēndō

sōla ēst caēlēstī ‖ dīgnă rĕpērtă tŏrō

quīd trĕpĭdās ĕt ădīrĕ tĭmēs? Nōn īnpĭă Prōcnē

fīlĭăve Aēētaē ‖ vōcĕ mŏvēndă tŭa ēst,

nēc nŭrŭs Aēgŷptī, nēc saēva Ăgămēmnŏnĭs ūxōr,

Scŷllăquĕ, quaē Sĭcŭlās ‖ īnguĭnĕ tērrĕt ăquās,

Tēlĕgŏnīvĕ părēns vērtēndīs nātă fĭgūrīs,

nēxăquĕ nōdōsās ‖ ānguĕ Mĕdūsă cŏmās,

fēmĭnă sēd prīncēps, īn quā Fōrtūnă vĭdērĕ

sē prŏbăt ēt caēcaē ‖ crīmĭnă fālsă tŭlīt:

quā nĭhĭl īn tērrīs ād fīnēm sōlĭs ăb ōrtū

clārĭŭs ēxcēptō ‖ Caēsărĕ mūndŭs hăbēt.

Ēlĭgĭtō tēmpūs cāptātūm saēpĕ rŏgāndī,

ēxĕăt ādvērsā ‖ nē tŭă nāvĭs ăquā.

Nōn sēmpēr sācrās rēddūnt ōrācŭlă sōrtīs,

īpsăquĕ nōn ōmnī ‖ tēmpŏrĕ fānă pătēnt.

Cūm stătŭs ūrbĭs ĕrīt, quālēm nūnc aūgŭrŏr ēssĕ,

ēt nūllūs pŏpŭlī ‖ cōntrăhĕt ōră dŏlōr,

cūm dŏmŭs Aūgūstī, Căpĭtōlī mōrĕ cŏlēndă,

laētă, quŏd ēst ēt sīt, ‖ plēnăquĕ pācĭs ĕrīt,

tūm tĭbĭ dī făcĭānt ădĕūndī cōpĭă fīāt,

prōfēctūra ălĭquīd ‖ tūm tŭă vērbă pŭtēs.

Sīquĭd ăgēt māiūs, dīffēr tŭă coēptă căvēquĕ

spēm fēstīnāndō ‖ praēcĭpĭtārĕ mĕām.

Nēc rūrsūs iŭbĕō dūm sīt văcŭīssĭmă quaērās:

cōrpŏrĭs ād cūrām ‖ vīx văcăt īllă sŭī.

Ōmnĭă...

Pēr rērūm tūrbām ‖ tū quŏque ŏpōrtĕt ĕās.

Cūm tĭbĭ cōntĭgĕrīt vūltūm Iūnōnĭs ădīrĕ,

fāc sīs pērsōnaē, ‖ quām tŭĕārĕ, mĕmōr.

Nēc fāctūm dēfēndĕ mĕūm: mălă caūsă sĭlēnda ēst.

nīl nĭsĭ sōllĭcĭtaē ‖ sīnt tŭă vērbă prĕcēs.

Tūm lăcrĭmīs dēmēndă mŏra ēst, sūmmīssăquĕ tērrā

ād nōn mōrtālīs ‖ brāchĭă tēndĕ pĕdēs.

Tūm pĕtĕ nīl ălĭūd, saēvō nĭsi ăb hōstĕ rĕcēdām

hōstēm Fōrtūnām ‖ sīt sătĭs ēssĕ mĭhī.

Plūră quĭdēm sŭbĕūnt, sēd sūnt tūrbātă tĭmōrĕ;

haēc quŏquĕ vīx pŏtĕrīs ‖ vōcĕ trĕmēntĕ lŏquī.

Sūspĭcŏr hōc dāmnō fŏrĕ nōn tĭbĭ. Sēntĭĕt īllă

tē māiēstātēm ‖ pērtĭmŭīssĕ sŭām.

Nēc, tŭă sī flētū scīndēntūr vērbă, nŏcēbīt:

īntērdūm lăcrĭmaē ‖ pōndĕră vōcĭs hăbēnt.

Lūx ĕtĭām coēptīs făcĭtō bŏnă tālĭbŭs ādsīt

hōrăquĕ cōnvĕnĭēns ‖ aūspĭcĭūmquĕ făvēns.

Sēd prĭŭs īnpŏsĭtō sānctīs āltārĭbŭs īgnī

tūră fĕr ād māgnōs ‖ vīnăquĕ pūră dĕōs.

Ē quĭbŭs ānte ōmnīs Aūgūstūm nūmĕn ădōrā

prōgĕnĭēmquĕ pĭām ‖ pārtĭcĭpēmquĕ tŏrī.

Sīnt ŭtĭnām mītēs sŏlĭtō tĭbĭ mōrĕ tŭāsquĕ

nōn dūrīs lăcrĭmās ‖ vūltĭbŭs āspĭcĭānt.

II

Quām lĕgĭs ā nōbīs mīssām tĭbĭ, Cōttă, sălūtēm,

mīssă sĭt ūt vērē ‖ pērvĕnĭātquĕ, prĕcōr.

Nāmquĕ mĕīs sōspēs mūltūm crŭcĭātĭbŭs aūfērs,

ātquĕ sĭt īn nōbīs ‖ pārs bŏnă sālvă făcīs.

Cūmquĕ lăbēnt ălĭquī iāctātăquĕ vēlă rĕlīnquānt,

tū lăcĕraē rĕmănēs ‖ āncŏră sōlă rătī.

Grātă tŭa ēst ĭgĭtūr pĭĕtās. Īgnōscĭmŭs īllīs

quī cūm Fōrtūnā ‖ tērgă dĕdērĕ fŭgaē.

Cūm fĕrĭānt ūnūm, nōn ūnūm fūlmĭnă tērrēnt,

iūnctăquĕ pērcūssō ‖ tūrbă păvērĕ sŏlēt:

cūmquĕ dĕdīt părĭēs vēntūraē sīgnă rŭīnaē,

sōllĭcĭtō văcŭūs ‖ fīt lŏcŭs īllĕ mĕtū.

Quīs nōn ē tĭmĭdīs aēgrī cōntāgĭă vītāt,

vīcīnūm mĕtŭēns ‖ nē trăhăt īndĕ mălūm?

Mē quŏque ămīcōrūm nĭmĭō tērrōrĕ mĕtūquĕ,

nōn ŏdĭō, quīdām ‖ dēstĭtŭērĕ mĕī.

Nōn īllīs pĭĕtās, nōn ōffĭcĭōsă vŏlūntās

dēfŭĭt: ādvērsōs ‖ ēxtĭmŭērĕ dĕōs.

Ūtquĕ măgīs caūtī pōssūnt tĭmĭdīquĕ vĭdērī,

sīc āppēllārī ‖ nōn mĕrŭērĕ mălī.

Aūt mĕŭs ēxcūsāt cārōs ĭtă cāndŏr ămīcōs,

ūtque hăbĕānt dē mē ‖ crīmĭnă nūllă, făvēt.

Sīnt hī cōntēntī vĕnĭā, iāctēntquĕ lĭcēbīt

pūrgārī fāctūm ‖ mē quŏquĕ tēstĕ sŭūm.

Pārs ēstīs paūcī mĕlĭōr, quī rēbŭs ĭn ārtīs

fērrĕ mĭhī nūllām ‖ tūrpĕ pŭtāstĭs ŏpēm.

Tūnc ĭgĭtūr mĕrĭtī mŏrĭētūr grātĭă vēstrī,

cūm cĭnĭs ābsūmptō ‖ cōrpŏrĕ fāctŭs ĕrō.

Fāllŏr, ĕt īllă mĕaē sŭpĕrābīt tēmpŏră vītaē,

sī tămĕn ā mĕmŏrī ‖ pōstĕrĭtātĕ lĕgār.

Cōrpŏră dēbēntūr maēstīs ēxsānguĭă būstīs:

ēffŭgĭūnt strūctōs ‖ nōmĕn hŏnōrquĕ rŏgōs.

Ōccĭdĭt ēt Thēseūs ēt quī cŏmĭtāvĭt Ŏrēstēm:

sēd tămĕn īn laūdēs ‖ vīvĭt ŭtērquĕ sŭās.

Vōs ĕtĭām sērī laūdābūnt saēpĕ nĕpōtēs,

clārăque ĕrīt scrīptīs ‖ glōrĭă vēstră mĕīs.

Hīc quŏquĕ Saūrŏmătaē iām vōs nōvērĕ Gĕtaēquĕ,

ēt tālēs ănĭmōs ‖ bārbără tūrbă prŏbāt.

Cūmque ĕgŏ dē vēstrā nūpēr prŏbĭtātĕ rĕfērrēm

(nām dĭdĭcī Gĕtĭcē ‖ Sārmătĭcēquĕ lŏquī),

fōrtĕ sĕnēx quīdām, coētū cūm stārĕt ĭn īllō,

rēddĭdĭt ād nōstrōs ‖ tālĭă vērbă sŏnōs:

"nōs quŏque ămīcĭtĭaē nōmēn, bŏnĕ, nōvĭmŭs, hōspēs,

quōs prŏcŭl ā vōbīs ‖ Pōntŭs ĕt Hīstĕr hăbēt.

Ēst lŏcŭs īn Scўthĭā, Taūrōs dīxērĕ prĭōrēs

quī Gĕtĭcā lōngē ‖ nōn ĭtă dīstăt hŭmō.

Hāc ĕgŏ sūm tērrā (pătrĭaē nēc paēnĭtĕt) ōrtūs:

cōnsōrtēm Phoēbī ‖ gēns cŏlĭt īllă dĕām.

Tēmplă mănēnt hŏdĭē vāstīs īnnīxă cŏlūmnīs,

pērquĕ quătēr dēnōs ‖ ītŭr ĭn īllă grădūs.

Fāmă rĕfērt īllīc sīgnūm caēlēstĕ fŭīssĕ:

quōquĕ mĭnūs dŭbĭtēs, ‖ stāt băsĭs ōrbă dĕā:

ārăquĕ, quaē fŭĕrāt nātūrā cāndĭdă sāxī,

dēcŏlŏr ādfūsō ‖ tīnctă crŭōrĕ rŭbēt.

Fēmĭnă sācră făcīt taēdaē nōn nōtă iŭgālī,

quaē sŭpĕrāt Scўthĭcās ‖ nōbĭlĭtātĕ nŭrūs.

Sācrĭfĭcī gĕnŭs ēst, sīc īnstĭtŭērĕ părēntēs,

ādvĕnă vīrgĭnĕō ‖ caēsŭs ŭt ēnsĕ cădāt.

Rēgnă Thŏāns hăbŭīt Maēōtĭdĕ clārŭs ĭn ōrā,

nēc fŭĭt Eūxīnīs ‖ nōtĭŏr āltĕr ăquīs.

Scēptră tĕnēnte īllō lĭquĭdās fēcīssĕ pĕr aūrās

nēscĭŏquām dīcūnt ‖ Īphĭgĕnīăn ĭtēr.

Quām lĕvĭbūs vēntīs sūb nūbĕ pĕr aēthĕră vēctām

crēdĭtŭr hīs Phoēbē ‖ dēpŏsŭīssĕ lŏcīs.

Praēfŭĕrāt tēmplō mūltōs ĕă rītĕ pĕr ānnōs,

īnvītā pĕrăgēns ‖ trīstĭă sācră mănū:

cūm dŭŏ vēlĭfĕrā iŭvĕnēs vēnērĕ cărīnā

prēssērūntquĕ sŭō ‖ lītŏră nōstră pĕdē.

Pār fŭĭt hīs aētās ĕt ămōr, quōrum āltĕr Ŏrēstēs,

āltĕr ĕrāt Pўlădēs: ‖ nōmĭnă fāmă tĕnēt.

Prōtĭnŭs īnmītēm Trĭvĭaē dūcūntŭr ăd ārām.

Ēvīnctī gĕmĭnās ‖ ād sŭă tērgă mănūs.

Spārgĭt ăquā cāptōs lūstrālĭ Grăīă săcērdōs,

āmbĭăt ūt fūlvās ‖ īnfŭlă lōngă cŏmās.

Dūmquĕ părāt sācrūm, dūm vēlāt tēmpŏră vīttīs,

dūm tārdaē caūsās ‖ īnvĕnĭt īpsă mŏraē,

"nōn ĕgŏ crūdēlīs, iŭvĕnēs, (īgnōscĭtĕ)" dīxīt

"sācră sŭō făcĭō ‖ bārbărĭōră lŏcō.

Rītŭs ĭs ēst gēntīs. Quā vōs tămĕn ūrbĕ vĕnītīs?

Quōdvĕ părūm faūstā ‖ pūppĕ pĕtīstĭs ĭtēr?

Dīxĭt, ĕt aūdītō pătrĭaē pĭă nōmĭnĕ vīrgŏ

cōnsōrtēs ūrbīs ‖ cōmpĕrĭt ēssĕ sŭaē.

"Āltĕr ŭt ē vōbīs" īnquīt "cădăt hōstĭă sācrīs,

ād pătrĭās sēdēs ‖ nūntĭŭs āltĕr ĕāt."

Īrĕ iŭbēt Pўlădēs cārūm pĕrĭtūrŭs Ŏrēstēm;

hīc nĕgăt īnquĕ vĭcēs ‖ pūgnăt ŭtērquĕ mŏrī.

Ēxtĭtĭt hōc ūnūm, quō nōn cōnvēnĕrĭt īllīs:

cētĕră pār cōncōrs ‖ ēt sĭnĕ lītĕ fŭīt.

Dūm pĕrăgūnt pūlchrī iŭvĕnēs cērtāmĕn ămōrīs,

ād frātrēm scrīptās ‖ ēxărăt īllă nŏtās.

Ād frātrēm māndātă dăbāt. Cuīque īllă dăbāntūr

(hūmānōs cāsūs ‖ āspĭcĕ) frātĕr ĕrāt.

Nēc mŏră, dē tēmplō răpĭūnt sĭmŭlācră Dĭānaē,

clāmquĕ pĕr īnmēnsās ‖ pūppĕ fĕrūntŭr ăquās.

Mīrŭs ămōr iŭvĕnūm: quāmvīs ăbĭērĕ tŏt ānnī,

īn Scўthĭā māgnūm ‖ nūnc quŏquĕ nōmĕn hăbēnt."

Fābŭlă nārrāta ēst pōstquām vūlgārĭs ăb īllō,

laūdārūnt ōmnēs ‖ fāctă pĭāmquĕ fĭdēm.

Scīlĭcĕt hāc ĕtĭām, quā nūllă fĕrōcĭŏr ōra ēst,

nōmĕn ămīcĭtĭaē ‖ bārbără cōrdă mŏvēt.

Quīd făcĕre Aūsŏnĭā gĕnĭtī dēbētĭs ĭn ūrbĕ,

cūm tāngānt dūrōs ‖ tālĭă fāctă Gĕtās?

Āddĕ quŏd ēst ănĭmūs sēmpēr tĭbĭ mītĭs, ĕt āltaē

īndĭcĭūm mōrēs ‖ nōbĭlĭtātĭs hăbēnt,

quōs Vŏlĕsūs pătrĭī cōgnōscāt nōmĭnĭs aūctōr,

quōs Nŭmă mātērnī ‖ nōn nĕgĕt ēssĕ sŭōs,

ādiēctīquĕ prŏbēnt gĕnĕtīva ād nōmĭnă Cōttaē,

sī tū nōn ēssēs, ‖ īntĕrĭtūră dŏmūs.

Dīgnĕ vĭr hāc sĕrĭē, lāssō sūccūrrĕre ămīcō

cōnvĕnĭēns īstīs ‖ mōrĭbŭs ēssĕ pŭtā.

III

Sī văcăt ēxĭgŭūm prŏfŭgō dărĕ tēmpŭs ămīcō,

ō sīdūs Făbĭaē, ‖ Māxĭmĕ, gēntĭs, ădēs,

dūm tĭbĭ quaē vīdī rĕfĕrō, seū cōrpŏrĭs ūmbră

seū vērī spĕcĭēs ‖ seū fŭĭt īllĕ sŏpōr.

Nōx ĕrăt ēt bĭfŏrēs īntrābāt lūnă fĕnēstrās,

mēnsĕ fĕrē mĕdĭō ‖ quāntă nĭtērĕ sŏlēt.

Pūblĭcă mē rĕquĭēs cūrārūm sōmnŭs hăbēbāt,

fūsăque ĕrānt tōtō ‖ lānguĭdă mēmbră tŏrō,

cūm sŭbĭtō pīnnīs ăgĭtātŭs ĭnhōrrŭĭt āēr,

ēt gĕmŭīt pārvō ‖ mōtă fĕnēstră sŏnō.

Tērrĭtŭs īn cŭbĭtūm rĕlĕvō mĕă mēmbră sĭnīstrūm,

pūlsŭs ĕt ē trĕpĭdō ‖ pēctŏrĕ sōmnŭs ăbīt.

Stābăt Ămōr, vūltū nōn quō prĭŭs ēssĕ sŏlēbāt,

fūlcră tĕnēns laēvā ‖ trīstĭs ăcērnă mănū,

nēc tōrquēm cōllō, nĕc hăbēns crīnālĕ căpīllō,

nēc bĕnĕ dīspŏsĭtās ‖ cōmptŭs, ŭt āntĕ, cŏmās.

Hōrrĭdă pēndēbānt mōllēs sŭpĕr ōră căpīllī,

ēt vīsa ēst ŏcŭlīs ‖ hōrrĭdă pīnnă mĕīs,

quālĭs ĭn āĕrĭaē tērgō sŏlĕt ēssĕ cŏlūmbaē,

trāctātām mūltaē ‖ quām tĕtĭgērĕ mănūs.

Nūnc sĭmŭl āgnōvī, nĕque ĕnīm mĭhĭ nōtĭŏr āltēr,

tālĭbŭs ādfāta ēst ‖ lībĕră līnguă sŏnīs:

"ō pŭĕr, ēxĭlĭī dēcēptō caūsă măgīstrō,

quēm fŭĭt ūtĭlĭūs ‖ nōn dŏcŭīssĕ mĭhī,

hūc quŏquĕ vēnīstī, pāx ēst ŭbĭ tēmpŏrĕ nūllō,

ēt cŏĭt ādstrīctīs ‖ bārbărŭs Hīstĕr ăquīs?

Quaē tĭbĭ caūsă vĭaē, nĭsi ŭtī mălă nōstră vĭdērēs?

quaē sūnt, sī nēscīs, ‖ īnvĭdĭōsă tĭbī.

Tū mĭhĭ dīctāstī iŭvĕnālĭă cārmĭnă prīmūs:

āppŏsŭī sēnīs ‖ tē dŭcĕ quīnquĕ pĕdēs.

Nēc mē Maēŏnĭō cōnsūrgĕrĕ cārmĭnĕ nēc mē

dīcĕrĕ māgnōrūm ‖ pāssŭs ĕs āctă dŭcūm.

Fōrsĭtăn ēxĭgŭās, ălĭquās tămĕn, ārcŭs ĕt īgnēs

īngĕnĭī vīrēs ‖ cōmmĭnŭērĕ mĕī.

Nāmque ĕgŏ dūm cāntō tŭă rēgnă tŭaēquĕ părēntīs,

īn nūllūm mĕă mēns ‖ grāndĕ văcāvĭt ŏpūs.

Nēc sătĭs hōc fŭĕrāt. Stūltō quŏquĕ cārmĭnĕ fēcī,

Ārtĭbŭs ūt pōssēs ‖ nōn rŭdĭs ēssĕ mĕīs.

Prō quĭbŭs ēxĭlĭūm mĭsĕro ēst mĭhĭ rēddĭtă mērcēs,

īd quŏque ĭn ēxtrēmīs ‖ ēt sĭnĕ pācĕ lŏcīs.

Āt nōn Chīŏnĭdēs Eūmōlpūs īn Ōrphĕă tālīs,

īn Phrўgă nēc Sătўrūm ‖ tālĭs Ŏlŷmpŭs ĕrāt,

praēmĭă nēc Chīrōn ăb Ăchīllē tālĭă cēpīt,

Pŷthăgŏraēquĕ fĕrūnt ‖ nōn nŏcŭīssĕ Nŭmām.

Nōmĭnă neū rĕfĕrām lōngūm cōllēctă pĕr aēvūm,

dīscĭpŭlō pĕrĭī ‖ sōlŭs ăb īpsĕ mĕō.

Dūm dămŭs ārmă tĭbī, dūm tē, lāscīvĕ, dŏcēmūs,

haēc tē dīscĭpŭlō ‖ dōnă măgīstĕr hăbēt.

Scīs tămĕn, ēt lĭquĭdō iūrātūs dīcĕrĕ pōssīs,

nōn mē lēgĭtĭmōs ‖ sōllĭcĭtāssĕ tŏrōs.

Scrīpsĭmŭs haēc īllīs, quārūm nēc vīttă pŭdīcōs

cōntīngīt crīnēs ‖ nēc stŏlă lōngă pĕdēs.

Dīc, prĕcŏr, ēcquāndō dĭdĭcīstī fāllĕrĕ nūptās,

ēt făcĕre īncērtūm ‖ pēr mĕă iūssă gĕnūs?

Ān sĭt ăb hīs ōmnīs rĭgĭdē sūmmōtă lĭbēllīs,

quām lēx fūrtīvōs ‖ ārcĕt hăbērĕ vĭrōs?

Quīd tămĕn hōc prōdēst, vĕtĭtī sī lēgĕ sĕvērā

crēdŏr ădūltĕrĭī ‖ cōnpŏsŭīssĕ nŏtās?

Āt tū, sīc hăbĕās fĕrĭēntēs cūnctă săgīttās,

sīc nūmquām răpĭdō ‖ lāmpădĕs īgnĕ văcēnt,

sīc rĕgăt īmpĕrĭūm tērrāsquĕ cŏērcĕăt ōmnīs

Caēsăr, ăb Aēnēā ‖ quī tĭbĭ frātrĕ tŭūs,

ēffĭcĕ, sīt nōbīs nōn īnplācābĭlĭs īră,

mēquĕ lŏcō plēctī ‖ cōmmŏdĭōrĕ vĕlīt."

Haēc ĕgŏ vīsŭs ĕrām pŭĕrō dīxīssĕ vŏlūcrī,

hōs vīsūs nōbīs ‖ īllĕ dĕdīssĕ sŏnōs:

"Pēr mĕă tēlă, făcēs, ēt pēr mĕă tēlă, săgīttās,

pēr mātrēm iūrō ‖ Caēsărĕūmquĕ căpūt,

nīl nĭsĭ cōncēssūm nōs tē dĭdĭcīssĕ măgīstrō,

Ārtĭbŭs ēt nūllūm ‖ crīmĕn ĭnēssĕ tŭīs.

Ūtque hōc, sīc ŭtĭnām dēfēndĕrĕ cētĕră pōssēm!

Scīs ălĭūd, quōd tē ‖ laēsĕrĭt, ēssĕ, măgīs.

Quīcquĭd ĭd ēst (nĕque ĕnīm dēbēt dŏlŏr īpsĕ rĕfērrī,

nēc pŏtĕs ā cūlpā ‖ dīcĕre ăbēssĕ tŭā)

tū lĭcĕt ērrōrīs sŭb ĭmāgĭnĕ crīmĕn ŏbūmbrēs,

nōn grăvĭōr mĕrĭtō ‖ iūdĭcĭs īră fŭīt.

Ūt tămĕn āspĭcĕrēm cōnsōlārērquĕ iăcēntēm,

lāpsă pĕr īnmēnsās ‖ ēst mĕă pīnnă vĭās.

Haēc lŏcă tūm prīmūm vīdī, cūm mātrĕ rŏgāntĕ

Phāsĭăs ēst tēlīs ‖ fīxă pŭēllă mĕīs.

Quaē nūnc cūr ĭtĕrūm pōst saēcūlā,lōngă rĕvīsām,

tū făcĭs, ō cāstrīs ‖ mīlĕs ămīcĕ mĕīs.

Pōnĕ mĕtūs ĭgĭtūr: mītēscēt Caēsărĭs īră,

ēt vĕnĭēt vōtīs ‖ mōllĭŏr hōră tŭīs.

Nēvĕ mŏrām tĭmĕās, tēmpūs, quōd quaērĭmŭs, īnstāt,

cūnctăquĕ laētĭtĭaē ‖ plēnă trĭūmphŭs hăbēt.

Dūm dŏmŭs ēt nātī, dūm mātēr Līvĭă gaūdēt,

dūm gaūdēs, pătrĭaē ‖ māgnĕ dŭcīsquĕ pătēr,

dūm sĭbĭ grātātūr pŏpŭlūs, tōtāmquĕ pĕr ūrbēm

ōmnĭs ŏdōrātīs ‖ īgnĭbŭs āră călēt,

dūm făcĭlēs ădĭtūs praēbēt vĕnĕrābĭlĕ tēmplūm,

spērāndum ēst nōstrās ‖ pōssĕ vălērĕ prĕcēs."

Dīxĭt, ĕt aūt īlle ēst tĕnŭēs dīlāpsŭs ĭn aūrās,

coēpērūnt sēnsūs ‖ aūt vĭgĭlārĕ mĕī.

Sī dŭbĭtēm, făvĕās quīn hīs, ō Māxĭmĕ, dīctīs,

Mēmnŏnĭō cŷcnōs ‖ ēssĕ cŏlōrĕ pŭtēm.

Sēd nĕquĕ mūtātūr nīgrā pĭcĕ lāctĕŭs hūmōr,

nēc, quŏd ĕrāt cāndēns, ‖ fīt tĕrĕbīnthŭs ĕbūr.

cōnvĕnĭēns ănĭmō gĕnŭs ēst tĭbĭ, nōbĭlĕ nāmquĕ

pēctŭs ĕt Hērcŭlĕaē ‖ sīmplĭcĭtātĭs hăbēs.

Līvŏr, ĭnērs vĭtĭūm, mōrēs nōn ēxĭt ĭn āltōs,

ūtquĕ lătēns īmā ‖ vīpĕră sērpĭt hŭmō.

Mēns tŭă sūblīmīs sūprā gĕnŭs ēmĭnĕt īpsūm,

grāndĭŭs īngĕnĭō ‖ nēc tĭbĭ nōmĕn ĭnēst.

Ērgo ălĭī nŏcĕānt mĭsĕrīs ōptēntquĕ tĭmērī,

tīnctăquĕ mōrdācī ‖ spīcŭlă fēllĕ gĕrānt:

āt tŭă sūpplĭcĭbūs dŏmŭs ēst ādsuētă iŭvāndīs,

īn quōrūm nŭmĕrō ‖ mē, prĕcŏr, ēssĕ vĕlīs.

IV

Haēc tĭbĭ nōn vānām pōrtāntĭă vērbă sălūtēm

Nāsŏ Tŏmītānā ‖ mīttĭt ăb ūrbĕ tŭūs,

ūtquĕ sŭō făvĕās māndāt, Rūfīnĕ, trĭūmphō,

īn vēstrās vēnīt ‖ sī tămĕn īllĕ mănūs.

Ēst ŏpŭs ēxĭgŭūm vēstrīsquĕ părātĭbŭs īnpār:

quālĕ tămēn cūmque ēst, ‖ ūt tŭĕārĕ, rŏgō.

Fīrmă vălēnt pēr sē, nūllūmquĕ Măchāŏnă quaērūnt.

Ād mĕdĭcām dŭbĭūs ‖ cōnfŭgĭt aēgĕr ŏpēm.

Nōn ŏpŭs ēst māgnīs plăcĭdō lēctōrĕ pŏētīs:

quāmlĭbĕt īnvītūm ‖ dīffĭcĭlēmquĕ tĕnēnt.

Nōs, quĭbŭs īngĕnĭūm lōngī mĭnŭērĕ lăbōrēs,

aūt ĕtĭām nūllūm ‖ fōrsĭtăn āntĕ fŭīt,

vīrĭbŭs īnfīrmī, vēstrō cāndōrĕ vălēmūs:

quōd mĭhĭ sī dēmās, ‖ ōmnĭă rāptă pŭtēm.

Cūnctăquĕ cūm mĕă sīnt prōpēnsō nīxă făvōrĕ,

praēcĭpŭūm vĕnĭaē ‖ iūs hăbĕt īllĕ lĭbēr.

Spēctātūm vātēs ălĭī scrīpsērĕ trĭūmphūm:

ēst ălĭquīd mĕmŏrī ‖ vīsă nŏtārĕ mănū.

Nōs ĕă vīx ăvĭdām vūlgō cāptātă pĕr aūrēm

scrīpsĭmŭs, ātque ŏcŭlī ‖ fāmă fŭērĕ mĕī.

Scīlĭcĕt ādfēctūs sĭmĭlēs, aūt īnpĕtŭs īdēm

rēbŭs ăb aūdītīs ‖ cōnspĭcŭīsquĕ vĕnīt!

Nēc nĭtŏr ārgēntī, quēm vōs vīdīstĭs, ĕt aūrī

quōd mĭhĭ dēfŭĕrīt, ‖ pūrpŭrăque īllă, quĕrōr:

sēd lŏcă, sēd gēntēs fōrmātaē mīllĕ fĭgūrīs

nūtrīssēnt cārmēn ‖ proēlĭăque īpsă mĕūm,

ēt rēgūm vūltūs, cērtīssĭmă pīgnŏră mēntīs,

iūvīssēnt ălĭquā ‖ fōrsĭtăn īllŭd ŏpūs.

Plaūsĭbŭs ēx īpsīs pŏpŭlī laētōquĕ făvōrĕ

īngĕnĭūm quŏdŭīs ‖ īncălŭīssĕ pŏtēst:

tāmque ĕgŏ sūmpsīssēm tālī clāmōrĕ vĭgōrēm,

quām rŭdĭs aūdītā ‖ mīlĕs ăd ārmă tŭbā.

Pēctŏră sīnt nōbīs nĭvĭbūs glăcĭēquĕ lĭcēbīt

ātque hōc, quēm pătĭōr, ‖ frīgĭdĭōră lŏcō,

īllă dŭcīs făcĭēs īn cūrrū stāntĭs ĕbūrnō

ēxcŭtĕrēt frīgūs ‖ sēnsĭbŭs ōmnĕ mĕīs.

Hīs ĕgŏ dēfēctūs dŭbĭīsque aūctōrĭbŭs ūsūs

ād vēstrī vĕnĭō ‖ iūrĕ făvōrĭs ŏpēm.

Nēc mĭhĭ nōtă dŭcūm nēc sūnt mĭhĭ nōtă lŏcōrūm

nōmĭnă. Mātĕrĭām ‖ nōn hăbŭērĕ mănūs.

Pārs quŏtă dē tāntīs rēbūs, quām fāmă rĕfērrĕ

aūt ălĭquīs nōbīs ‖ scrībĕrĕ pōssĕt, ĕrāt?

Quō măgĭs, ō lēctōr, dēbēs īgnōscĕrĕ, sī quīd

ērrātum ēst īllīc ‖ praētĕrĭtūmvĕ mĭhī.

Āddĕ quŏd āssĭdŭē dŏmĭnī mĕdĭtātă quĕrēlās

ād laētūm cārmēn ‖ vīx mĕă vērsă lўra ēst.

Vīx bŏnă pōst tāntō quaērēntī vērbă sŭbībānt,

ēt gaūdēre ălĭquīd ‖ rēs mĭhĭ vīsă nŏva ēst.

Ūtquĕ rĕfōrmīdānt īnsuētūm lūmĭnă sōlēm,

sīc ād laētĭtĭām ‖ mēns mĕă sēgnĭs ĕrāt.

Ēst quŏquĕ cūnctārūm nŏvĭtās cārīssĭmă rērūm,

grātĭăque ōffĭcĭō, ‖ quōd mŏră tārdăt, ăbēst.

Cētĕră cērtātīm dē māgnō scrīptă trĭūmphō

iām prīdēm pŏpŭlī ‖ sūspĭcŏr ōrĕ lĕgī.

Īllă bĭbīt sĭtĭēns lēctōr, mĕă pōcŭlă plēnūs:

īllă rĕcēns pōta ēst, ‖ nōstră tĕpēbĭt ăquă.

Nōn ĕgŏ cēssāvī, nēc fēcĭt ĭnērtĭă sērūm.

Ūltĭmă mē vāstī ‖ sūstĭnĕt ōră frĕtī.

Dūm vĕnĭt hūc rūmōr prŏpĕrātăquĕ cārmĭnă fīūnt

fāctăque ĕūnt ād vōs, ‖ ānnŭs ăbīssĕ pŏtēst.

Nēc mĭnĭmūm rēfērt, īntāctă rŏsārĭă prīmūs,

ān sērā cārpās ‖ paēnĕ rĕlīctă mănū.

Quīd mīrūm, lēctīs ēxhaūstō flōrĭbŭs hōrtō,

sī dŭcĕ nōn fācta ēst ‖ dīgnă cŏrōnă tŭō?

Dēprĕcŏr hōc: vātūm cōntrā sŭă cārmĭnă nē quīs

dīctă pŭtēt! Prō sē ‖ Mūsă lŏcūtă mĕa ēst.

Sūnt mĭhĭ vōbīscūm cōmmūnĭă sācră, pŏētaē,

īn vēstrō mĭsĕrīs ‖ sī lĭcĕt ēssĕ chŏrō.

Māgnăquĕ pārs ănĭmaē mēcūm vīxīstĭs, ămīcī:

hāc ĕgŏ vōs ābsēns ‖ nūnc quŏquĕ pārtĕ cŏlō.

Sīnt ĭgĭtūr vēstrō mĕă cōmmēndātă făvōrĕ

cārmĭnă, nōn pōssūm ‖ prō quĭbŭs īpsĕ lŏquī.

Scrīptă plăcēnt ā mōrtĕ fĕrē, quĭă laēdĕrĕ vīvōs

līvŏr ĕt īniūstō ‖ cārpĕrĕ dēntĕ sŏlēt.

Sī gĕnŭs ēst mōrtīs mălĕ vīvĕrĕ, tērră mŏrātūr,

ēt dēsūnt fātīs ‖ sōlă sĕpūlchră mĕīs.

Dēnĭque ŏpūs cūraē cūlpētŭr ŭt ūndĭquĕ nōstraē,

ōffĭcĭūm nēmō ‖ quī rĕprĕhēndăt ĕrīt.

Ūt dēsīnt vīrēs, tămĕn ēst laūdāndă vŏlūntās:

hāc ĕgŏ cōntēntōs ‖ aūgŭrŏr ēssĕ dĕōs.

Haēc făcĭt ūt vĕnĭāt paūpēr quŏquĕ grātŭs ăd ārās,

ēt plăcĕāt caēsō ‖ nōn mĭnŭs āgnă bŏvē.

Rēs quŏquĕ tāntă fŭīt quāntaē sūbsīstĕrĕ sūmmō

Aēnĕădūm vātī ‖ grāndĕ fŭīssĕt ŏnūs.

Fērre ĕtĭām mōllēs ĕlĕgī tām vāstă trĭūmphī

pōndĕră dīspărĭbūs ‖ nōn pŏtŭērĕ rŏtīs.

Quō pĕdĕ nūnc ūtār, dŭbĭa ēst sēntēntĭă nōbīs:

āltĕr ĕnīm dē tē, ‖ Rhēnĕ, trĭūmphŭs ădēst.

Īnrĭtă vōtōrūm nōn sūnt praēsāgĭă vātūm:

dāndă Iŏvī laūrūs, ‖ dūm prĭŏr īllă vĭrēt.

Nēc mĕă vērbă lĕgīs, quī sūm sūmmōtŭs ăd Hīstrūm,

nōn bĕnĕ pācātīs ‖ flūmĭnă pōtă Gĕtīs:

īstă dĕī vōx ēst, dĕŭs ēst īn pēctŏrĕ nōstrō,

haēc dŭcĕ praēdīcō ‖ vātĭcĭnōrquĕ dĕō.

Quīd cēssās cūrrūm pōmpāmquĕ părārĕ trĭūmphīs,

Līvĭă? Dānt nūllās ‖ iām tĭbĭ bēllă mŏrās.

Pērfĭdă dāmnātās Gērmānĭă prōĭcĭt hāstās.

iām pōndūs dīcēs ‖ ōmĕn hăbērĕ mĕūm.

Crēdĕ, brĕvīquĕ fĭdēs ădĕrīt. Gĕmĭnābĭt hŏnōrēm

fīlĭŭs, ēt iūnctīs, ‖ ūt prĭŭs, ībĭt ĕquīs.

Prōmĕ, quŏd īnĭcĭās ŭmĕrīs vīctōrĭbŭs, ōstrūm:

īpsă pŏtēst sŏlĭtūm ‖ nōssĕ cŏrōnă căpūt:

scūtă sĕd ēt gălĕaē gēmmīs rădĭēntŭr ĕt aūrō,

stēntquĕ sŭpēr vīnctōs ‖ trūncă trŏpaēă vĭrōs:

ōppĭdă tūrrītīs cīngāntŭr ĕbūrnĕă mūrīs,

fīctăquĕ rēs vērō ‖ mōrĕ pŭtētŭr ăgī.

Squālĭdŭs īnmīssōs frāctā sŭb hărūndĭnĕ crīnēs

Rhēnŭs ĕt īnfēctās ‖ sānguĭnĕ pōrtĕt ăquās.

Bārbără iām cāptī pōscūnt īnsīgnĭă rēgēs

tēxtăquĕ fōrtūnā ‖ dīvĭtĭōră sŭā,

ēt quaē praētĕrĕā vīrtūs īnvīctă tŭōrūm

saēpĕ părātă tĭbī, ‖ saēpĕ părāndă făcīt.

Dī, quōrūm mŏnĭtū sŭmŭs ēvēntūră lŏcūtī,

vērbă, prĕcōr, cĕlĕrī ‖ nōstră prŏbātĕ fĭdē.

V

Quām lĕgĭs, ūndĕ tĭbī mīttātŭr ĕpīstŭlă, quaērīs?

Hīnc, ŭbĭ caērŭlĕīs ‖ iūngĭtŭr Hīstĕr ăquīs.

Ūt rĕgĭō dīcta ēst sūccūrrĕrĕ dēbĕt ĕt aūctōr,

laēsŭs ăb īngĕnĭō ‖ Nāsŏ pŏētă sŭō.

Quī tĭbĭ quām māllēt praēsēns ādfērrĕ sălūtēm,

mīttĭt ăb hīrsūtīs, ‖ Māxĭmĕ Cōttă, Gĕtīs.

Lēgĭmŭs, ō iŭvĕnīs pătrĭī nōn dēgĕnĕr ōrīs,

dīctă tĭbī plēnō ‖ vērbă dĭsērtă fŏrō.

Quaē quāmquām līnguā mĭhĭ sūnt prŏpĕrāntĕ pĕr hōrās

lēctă sătīs mūltās, ‖ paūcă fŭīssĕ quĕrōr.

Plūră sĕd haēc fēcī rĕlĕgēndō saēpĕ, nĕc ūmquām

nōn mĭhĭ, quām prīmō, ‖ grātă fŭērĕ măgīs.

Cūmquĕ nĭhīl tŏtĭēns lēcta ē dūlcēdĭnĕ pērdānt,

vīrĭbŭs īllă sŭīs, ‖ nōn nŏvĭtātĕ, plăcēnt.

Fēlīcēs quĭbŭs haēc īpsō cōgnōscĕre ĭn āctū

ēt tām fācūndō ‖ cōntĭgĭt ōrĕ frŭī!

Nām, quāmquām săpŏr ēst āllātā dūlcĭs ĭn ūndā,

grātĭŭs ēx īpsō ‖ fōntĕ bĭbūntŭr ăquaē.

Ēt măgĭs āddūctō pōmūm dēcērpĕrĕ rāmō

quām dē caēlātā ‖ sūmĕrĕ lāncĕ iŭvāt.

Āt nĭsĭ pēccāssēm, nĭsĭ mē mĕă Mūsă fŭgāssēt

quōd lēgī, tŭă vōx ‖ ēxhĭbŭīssĕt ŏpūs,

ūtquĕ fŭī sŏlĭtūs, sēdīssēm fōrsĭtăn ūnūs

dē cēntūm iūdēx ‖ īn tŭă vērbă vĭrīs,

māiŏr ĕt īmplēssēt praēcōrdĭă nōstră vŏlūptās,

cūm trăhĕrēr dīctīs ‖ ādnŭĕrēmquĕ tŭīs.

Quēm quŏnĭām fātūm pătrĭā vōbīsquĕ rĕlīctīs

īntĕr ĭnhūmānōs ‖ mālŭĭt ēssĕ Gĕtās,

quōd lĭcĕt, ūt vĭdĕār tēcūm măgĭs ēssĕ lŏquēndō,

saēpĕ, prĕcōr, stŭdĭī ‖ pīgnŏră mīttĕ tŭī,

ēxēmplōquĕ mĕō, nĭsĭ dēdīgnārĭs ĭd īpsūm,

ūtĕrĕ, quōd nōbīs ‖ rēctĭŭs īpsĕ dărēs.

Nāmque ĕgŏ, quī pĕrĭī iām prīdēm, Māxĭmĕ, vōbīs,

īngĕnĭō nītōr ‖ nōn pĕrĭīssĕ mĕō.

Rēddĕ vĭcēm, nēc rāră tŭī mŏnĭmēntă lăbōrīs

āccĭpĭānt nōstraē, ‖ grātă fŭtūră, mănūs.

Dīc tămĕn, ō iŭvĕnīs stŭdĭōrūm plēnĕ mĕōrūm,

ēcquĭd ăb hīs īpsīs ‖ ādmŏnĕārĕ mĕī.

Ēcquĭd, ŭbi aūt rĕcĭtās fāctūm mŏdŏ cārmĕn ămīcīs,

aūt, quōd saēpĕ sŏlēs, ‖ ēxĭgĭs ūt rĕcĭtēnt,

quaērŏr, ŭt īntērdūm tŭă mēns, ōblītă quĭd ābsīt,

nēscĭŏ quīd cērtē ‖ sēntĭt ăbēssĕ sŭī,

ūtquĕ lŏquī mūltūm dē mē praēsēntĕ sŏlēbās,

nūnc quŏquĕ Nāsōnīs ‖ nōmĕn ĭn ōrĕ tŭo ēst?

Īpsĕ quĭdēm Gĕtĭcō pĕrĕām vĭŏlātŭs ăb ārcū

(ēt sīt pēriūrī ‖ quām prŏpĕ poēnă, vĭdēs)

tē nĭsĭ mōmēntīs vĭdĕō paēne ōmnĭbŭs ābsēns.

Grātĭă quōd mēntī ‖ quōlĭbĕt īrĕ lĭcēt.

Hāc ŭbĭ pērvēnī nūllī cērnēndŭs ĭn ūrbēm,

saēpĕ lŏquōr tēcūm, ‖ saēpĕ lŏquēntĕ frŭōr.

Tūm mĭhĭ dīffĭcĭle ēst, quām sīt bĕnĕ, dīcĕrĕ, quāmquĕ

cāndĭdă iūdĭcĭīs ‖ īllă sĭt hōră mĕīs.

Tūm mē, sī quă fĭdēs, caēlēstī sēdĕ rĕcēptūm

cūm fōrtūnātīs ‖ sūspĭcŏr ēssĕ dĕīs.

Rūrsŭs ŭbi hūc rĕdĭī, caēlūm sŭpĕrōsquĕ rĕlīnquō,

ā Stўgĕ nēc lōngē ‖ Pōntĭcă dīstăt hŭmūs.

Ūnde ĕgŏ sī fātō nītōr prŏhĭbēntĕ rĕvērtī,

spēm sĭnĕ prōfēctū, ‖ Māxĭmĕ, tōllĕ mĭhī.

VI

Nāsŏ sŭō (pŏsŭīt nōmēn quām paēnĕ!) sŏdālī

mīttĭt ăb Eūxīnīs ‖ hōc brĕvĕ cārmĕn ăquīs.

Āt sī caūtă părūm scrīpsīssēt dēxtră quĭs ēssēs,

fōrsĭtăn ōffĭcĭō ‖ pārtă quĕrēlă fŏrēt.

Cūr tămĕn, hōc ălĭīs tūtūm crēdēntĭbŭs, ūnūs,

ādpēllēnt nē tē ‖ cārmĭnă nōstră, rŏgās?

Quāntă sĭt īn mĕdĭā clēmēntĭă Caēsărĭs īrā,

sī nēscīs, ēx mē ‖ cērtĭŏr ēssĕ pŏtēs.

Huīc ĕgŏ, quām pătĭōr, nīl pōssēm dēmĕrĕ poēnaē,

sī iūdēx mĕrĭtī ‖ cōgĕrĕr ēssĕ mĕī.

Nōn vĕtăt īllĕ sŭī quēmquām mĕmĭnīssĕ sŏdālīs,

nēc prŏhĭbēt tĭbĭ mē ‖ scrībĕrĕ tēquĕ mĭhī.

Nēc scĕlŭs ādmīttās, sī cōnsōlērĭs ămīcūm,

mōllĭbŭs ēt vērbīs ‖ āspĕră fātă lĕvēs.

Cūr, dūm tūtă tĭmēs, făcĭs ūt rĕvĕrēntĭă tālīs

fīăt ĭn Aūgūstōs ‖ īnvĭdĭōsă dĕōs?

Fūlmĭnĭs ādflātōs īntērdūm vīvĕrĕ tēlīs

vīdĭmŭs ēt rĕfĭcī, ‖ nōn prŏhĭbēntĕ Iŏvĕ.

Nēc, quĭă Nēptūnūs nāvēm lăcĕrārăt Ŭlīxīs,

Leūcŏthĕā nāntī ‖ fērrĕ nĕgāvĭt ŏpēm.

Crēdĕ mĭhī, mĭsĕrīs caēlēstĭă nūmĭnă pārcūnt,

nēc sēmpēr laēsōs ‖ ēt sĭnĕ fīnĕ prĕmūnt.

Prīncĭpĕ nēc nōstrō dĕŭs ēst mŏdĕrātĭŏr ūllūs:

Iūstĭtĭā vīrēs ‖ tēmpĕrăt īllĕ sŭās.

Nūpĕr ĕām Caēsār fāctō dē mārmŏrĕ tēmplō,

iāmprīdēm pŏsŭīt ‖ mēntĭs ĭn aēdĕ sŭaē.

Iūppĭtĕr īn mūltōs tĕmĕrārĭă fūlmĭnă tōrquēt,

quī poēnām cūlpā ‖ nōn mĕrŭērĕ pătī.

Ōbrŭĕrīt cūm tōt saēvīs dĕŭs aēquŏrĭs ūndīs,

ēx īllīs mērgī ‖ pārs quŏtă dīgnă fŭīt?

Cūm pĕrĕānt ăcĭē fōrtīssĭmă quaēquĕ, vĕl īpsō

iūdĭcĕ dīlēctūs ‖ Mārtĭs ĭnīquŭs ĕrīt.

Āt sī fōrtĕ vĕlīs īn nōs īnquīrĕrĕ, nēmo ēst

quī sē, quōd pătĭtūr, ‖ cōnmĕrŭīssĕ nĕgēt.

Āddĕ quŏd ēxtīnctōs vĕl ăquā vēl Mārtĕ vĕl īgnī

nūllă pŏtēst ĭtĕrūm ‖ rēstĭtŭīssĕ dĭēs.

Rēstĭtŭīt mūltōs aūt poēnaē pārtĕ lĕvāvīt

Caēsăr: ĕt īn mūltīs ‖ mē, prĕcŏr, ēssĕ vĕlīt.

Āt tū, cūm tālī pŏpŭlūs sūb prīncĭpĕ sīmūs,

ādlŏquĭō prŏfŭgī ‖ crēdĭs ĭnēssĕ mĕtūm?

Fōrsĭtăn haēc dŏmĭnō Būsīrĭdĕ iūrĕ tĭmērēs,

aūt sŏlĭtō claūsōs ‖ ūrĕre ĭn aērĕ vĭrōs.

Dēsĭnĕ mītem ănĭmūm vāno īnfāmārĕ tĭmōrĕ.

Saēvă quĭd īn plăcĭdīs ‖ sāxă vĕrērĭs ăquīs?

Īpse ĕgŏ quōd prīmō scrīpsī sĭnĕ nōmĭnĕ vōbīs,

vīx ēxcūsārī ‖ pōssĕ mĭhī vĭdĕōr.

Sēd păvŏr āttŏnĭtō rătĭōnĭs ădēmĕrăt ūsūm,

cēssĕrăt ōmnĕ nŏvīs ‖ cōnsĭlĭūmquĕ mălīs,

fōrtūnāmquĕ mĕām mĕtŭēns, nōn vīndĭcĭs īrām,

tērrēbār tĭtŭlō ‖ nōmĭnĭs īpsĕ mĕī.

Hāctĕnŭs ādmŏnĭtūs mĕmŏrī cōncēdĕ pŏētaē

pōnăt ŭt īn chārtīs ‖ nōmĭnă cāră sŭīs.

Tūrpe ĕrĭt āmbōbūs, lōngō mĭhĭ prōxĭmŭs ūsū

sī nūllā lībrī ‖ pārtĕ lĕgērĕ mĕī.

Nē tămĕn īstĕ mĕtūs sōmnōs tĭbĭ rūmpĕrĕ pōssīt,

nōn ūltrā, quām vīs, ‖ ōffĭcĭōsŭs ĕrō,

tēquĕ tĕgām, quī sīs, nĭsĭ cūm pērmīsĕrĭs īpsĕ

cōgētūr nēmō ‖ mūnŭs hăbērĕ mĕūm.

Tū mŏdŏ, quēm pŏtĕrās vĕl ăpērtē tūtŭs ămārĕ,

sī rēs ēst āncēps ‖ īstă, lătēntĕr ămā.

VII

Vērbă mĭhī dēsūnt ĕădēm tām saēpĕ rŏgāntī.

iāmquĕ pŭdēt vānās ‖ fīnĕ cărērĕ prĕcēs.

Taēdĭă cōnsĭmĭlī fĭĕrī dē cārmĭnĕ vōbīs,

quīdquĕ pĕtām cūnctōs ‖ ēdĭdĭcīssĕ rĕōr.

Nōstrăquĕ quīd pōrtēt iām nōstĭs ĕpīstŭlă, quāmvīs

cēră sĭt ā vīnclīs ‖ nōn lăbĕfāctă mĕīs.

Ērgō mūtētūr scrīptī sēntēntĭă nōstrī,

nē tŏtĭēns cōntrā, ‖ quām răpĭt āmnĭs, ĕām.

Quōd bĕnĕ dē vōbīs spērāvi, īgnōscĭte, ămīcī:

tālĭă pēccāndī ‖ iām mĭhĭ fīnĭs ĕrīt.

Nēc grăvĭs ūxōrī dīcār: quaē scīlĭcĕt īn mē

quām prŏbă tām tĭmĭda ēst ‖ ēxpĕrĭēnsquĕ părūm.

Hōc quŏquĕ, Nāsŏ, fĕrēs: ĕtĕnīm pēiōră tŭlīstī.

iām tĭbĭ sēntīrī ‖ sārcĭnă nūllă pŏtēst.

Dūctŭs ăb ārmēntō taūrūs dētrēctĕt ărātrūm,

sūbtrăhăt ēt dūrō ‖ cōllă nŏvēllă iŭgō.

Nōs, quĭbŭs ādsuēvīt fātūm crūdēlĭtĕr ūtī,

ād mălă iām prīdēm ‖ nōn sŭmŭs ūllă rŭdēs.

Vēnĭmŭs īn Gĕtĭcōs fīnēs: mŏrĭāmŭr ĭn īllīs,

Pārcăque ăd ēxtrēmūm ‖ quā mĕă coēpĭt ĕāt.

Spēm iŭvăt āmplēctī, quaē nōn iŭvăt īnrĭtă sēmpēr:

ēt, fĭĕrī cŭpĭās ‖ sīquă, fŭtūră pŭtēs.

Prōxĭmŭs huīc grădŭs ēst bĕnĕ dēspērārĕ sălūtēm,

sēquĕ sĕmēl vērā ‖ scīrĕ pĕrīssĕ fĭdē.

Cūrāndō fĭĕrī quaēdām māiōră vĭdēmūs

vūlnĕră, quaē mĕlĭūs ‖ nōn tĕtĭgīssĕ fŭīt.

Mītĭŭs īllĕ pĕrīt sŭbĭtā quī mērgĭtŭr ūndā,

quām sŭă quī tŭmĭdīs ‖ brāchĭă lāssăt ăquīs.

Cūr ĕgŏ cōncēpī Scўthĭcīs mē pōssĕ cărērĕ

fīnĭbŭs ēt tērrā ‖ prōspĕrĭōrĕ frŭī?

Cūr ălĭquīd dē mē spērāvī lēnĭŭs ūmquām?

Ān fōrtūnă mĭhī ‖ sīc mĕă nōtă fŭīt?

tōrquĕŏr ēn grăvĭūs, rĕpĕtītăquĕ fōrmă lŏcōrūm

ēxĭlĭūm rĕnŏvāt ‖ trīstĕ rĕcēnsquĕ făcīt.

Ēst tămĕn ūtĭlĭūs, stŭdĭūm cēssārĕ mĕōrūm,

quām, quās ādmōrīnt, ‖ nōn vălŭīssĕ prĕcēs.

Māgnă quĭdēm rēs ēst, quām nōn aūdētĭs, ămīcī:

sēd sī quīs pĕtĕrēt, ‖ quī dărĕ vēllĕt, ĕrāt.

Dūmmŏdŏ nōn nōbīs hōc Caēsărĭs īră nĕgārīt,

fōrtĭtĕr Eūxīnīs ‖ īnmŏrĭēmŭr ăquīs.

VIII

Quaē tĭbĭ quaērēbām mĕmŏrēm tēstāntĭă cūrām

dōnă Tŏmītānūs ‖ mīttĕrĕ pōssĕt ăgēr.

Dīgnŭs ĕs ārgēntō, fūlvō quŏquĕ dīgnĭŏr aūrō,

sēd tē, cūm dōnās, ‖ īstă iŭvārĕ sŏlēnt.

Nēc tămĕn haēc lŏcă sūnt ūllō prĕtĭōsă mĕtāllō:

hōstĭs ăb āgrĭcŏlā ‖ vīx sĭnĭt īllă fŏdī.

Pūrpŭră saēpĕ tŭōs fūlgēns praētēxĭt ămīctūs.

Sēd nōn Sārmătĭcō ‖ tīngĭtŭr īllă mărī.

Vēllĕră dūră fĕrūnt pĕcŭdēs, ēt Pāllădĭs ūtī

ārtĕ Tŏmītānaē ‖ nōn dĭdĭcērĕ nŭrūs.

Fēmĭnă prō lānā Cĕrĕālĭă mūnĕră frāngīt,

sūppŏsĭtōquĕ grăvēm ‖ vērtĭcĕ pōrtăt ăquām.

Nōn hīc pāmpĭnĕīs ămĭcītūr vītĭbŭs ūlmūs,

nūllă prĕmūnt rāmōs ‖ pōndĕrĕ pōmă sŭōs.

Trīstĭă dēfōrmēs părĭūnt ābsīnthĭă cāmpī,

tērrăquĕ dē frūctū ‖ quām sĭt ămāră dŏcēt.

Nīl ĭgĭtūr tōtā Pōntī rĕgĭōnĕ Sĭnīstrī,

quōd mĕă sēdŭlĭtās ‖ mīttĕrĕ pōssĕt, ĕrāt.

Claūsă tămēn mĭsĭ Scŷthīcā tĭbĭ tēlă phărētrā:

hōstĕ prĕcōr fīānt ‖ īllă crŭēntă tŭō.

Hōs hăbĕt haēc călămōs, hōs haēc hăbĕt ōră lĭbēllōs.

Haēc vĭgĕt īn nōstrīs, ‖ Māxĭmĕ, Mūsă lŏcīs!

Quaē quāmquām mīsīssĕ pŭdēt, quĭă pārvă vĭdēntūr,

tū tămĕn haēc, quaēsō, ‖ cōnsŭlĕ mīssă bŏnī.

IX

Quōd sĭt ĭn hīs ĕădēm sēntēntĭă, Brūtĕ, lĭbēllīs,

cārmĭnă nēscĭŏquēm ‖ cārpĕrĕ nōstră rĕfērs:

nīl nĭsĭ mē tērrā frŭăr ūt prŏpĭōrĕ rŏgārĕ,

ēt quām sīm dēnsō ‖ cīnctŭs ăb hōstĕ lŏquī.

Ō, quām dē mūltīs vĭtĭūm rĕprĕhēndĭtŭr ūnūm!

Hōc pēccāt sōlūm ‖ sī mĕă Mūsă, bĕne ēst.

Īpse ĕgŏ lībrōrūm vĭdĕō dēlīctă mĕōrūm,

cūm sŭă plūs iūstō ‖ cārmĭnă quīsquĕ prŏbēt.

Aūctŏr ŏpūs laūdāt: sīc fōrsĭtăn Āgrĭŭs ōlīm

Thērsītēn făcĭē ‖ dīxĕrĭt ēssĕ bŏnā.

Iūdĭcĭūm tămĕn hīc nōstrūm nōn dēcĭpĭt ērrōr,

nēc, quīcquīd gĕnŭī, ‖ prōtĭnŭs īllŭd ămō.

Cūr ĭgĭtūr, sī mē vĭdĕām dēlīnquĕrĕ, pēccēm,

ēt pătĭār scrīptō ‖ crīmĕn ĭnēssĕ, rŏgās?

Nōn ĕădēm rătĭo ēst sēntīre ēt dēmĕrĕ mōrbōs.

Sēnsŭs ĭnēst cūnctīs, ‖ tōllĭtŭr ārtĕ mălūm.

Saēpe ălĭquōd vērbūm cŭpĭēns mūtārĕ rĕlīquī,

iūdĭcĭūm vīrēs ‖ dēstĭtŭūntquĕ mĕūm.

Saēpĕ pĭgēt (quĭd ĕnīm dŭbĭtēm tĭbĭ vēră fătērī?)

Cōrrĭgĕre ēt lōngī ‖ fērrĕ lăbōrĭs ŏnūs.

Scrībēntēm iŭvăt īpsĕ lăbōr mĭnŭītquĕ lăbōrēm,

cūmquĕ sŭō crēscēns ‖ pēctŏrĕ fērvĕt ŏpūs.

Cōrrĭgĕre ūt rēs ēst tāntō măgĭs ārdŭă quāntō

māgnŭs Ărīstārchō ‖ māiŏr Hŏmērŭs ĕrāt,

sīc ănĭmūm lēntō cūrārūm frīgŏrĕ laēdīt

ēt cŭpĭdī cūrsūs ‖ frēnă rĕtēntăt ĕquī.

Ātque ĭtă dī mītēs mĭnŭānt mĭhĭ Caēsărĭs īrām,

ōssăquĕ pācātā ‖ nōstră tĕgāntŭr hŭmō,

ūt mĭhĭ cōnāntī nōnnūmquam īntēndĕrĕ cūrās

fōrtūnaē spĕcĭēs ‖ ōbstăt ăcērbă mĕaē,

vīxquĕ mĭhī vĭdĕōr, făcĭām quī cārmĭnă, sānūs,

īnquĕ fĕrīs cūrēm ‖ cōrrĭgĕre īllă Gĕtīs.

Nīl tămĕn ē scrīptīs măgĭs ēxcūsābĭlĕ nōstrīs,

quām sēnsūs cūnctīs ‖ paēnĕ quŏd ūnŭs ĭnēst.

Laētă fĕrē laētūs cĕcĭnī, cănŏ trīstĭă trīstīs:

cōnvĕnĭēns ŏpĕrī ‖ tēmpŭs ŭtrūmquĕ sŭo ēst.

Quīd nĭsĭ dē vĭtĭō scrībām rĕgĭōnĭs ămāraē,

ūtquĕ lŏcō mŏrĭār ‖ cōmmŏdĭōrĕ prĕcēr?

Cūm tŏtĭēns ĕădēm dīcām, vīx aūdĭŏr ūllī,

vērbăquĕ prōfēctū ‖ dīssĭmŭlātă cărēnt.

Ēt tămĕn haēc ĕădēm cūm sīnt, nōn scrīpsĭmŭs īsdēm,

ūnăquĕ pēr plūrēs ‖ vōx mĕă tēmptăt ŏpēm.

Ān, nē bīs sēnsūm lēctōr rĕpĕrīrĕt ĕūndēm,

ūnŭs ămīcōrūm, ‖ Brūtĕ, rŏgāndŭs ĕrās?

Nōn fŭĭt hōc tāntī. Cōnfēsso īgnōscĭtĕ, dōctī:

vīlĭŏr ēst ŏpĕrīs ‖ fāmă sălūtĕ mĕā.

Dēnĭquĕ mātĕrĭām, quām quīs sĭbĭ fīnxĕrĭt īpsĕ,

ārbĭtrĭō vărĭāt ‖ mūltă pŏētă sŭō.

Mūsă mĕa ēst īndēx nĭmĭūm quŏquĕ vēră mălōrūm,

ātque īncōrrūptī ‖ pōndĕră tēstĭs hăbēt.

Nēc lĭbĕr ūt fĭĕrēt, sĕd ŭtī sŭă cuīquĕ dărētūr

līttĕră, prōpŏsĭtūm ‖ cūrăquĕ nōstră fŭīt.

Pōstmŏdŏ cōllēctās ūtcūmquĕ sĭne ōrdĭnĕ iūnxī:

hōc ŏpŭs ēlēctūm ‖ nē mĭhĭ fōrtĕ pŭtēs.

Dā vĕnĭām scrīptīs, quōrūm nōn glōrĭă nōbīs

caūsă, sĕd ūtĭlĭtās ‖ ōffĭcĭūmquĕ fŭīt.

I

Aequor Iasonio pulsatum remige primum,

quaeque nec hoste fero nec niue, terra, cares,

ecquod erit tempus quo uos ego Naso relinquam

in minus hostili iussus abesse loco?

An mihi barbaria uiuendum semper in ista,

inque Tomitana condar oportet humo?

Pace tua, si pax ulla est tua, Pontica tellus,

finitimus rapido quam terit hostis equo,

pace tua dixisse uelim, tu pessima duro

pars es in exilio, tu mala nostra grauas.

Tu neque uer sentis cinctum florente corona,

tu neque messorum corpora nuda uides.

Nec tibi pampineas autumnus porrigit uuas:

cuncta sed inmodicum tempora frigus habet.

Tu glacie freta uincta uides, et in aequore piscis

inclusus tecta saepe natauit aqua.

Nec tibi sunt fontes, laticis nisi paene marini,

qui potus dubium sistat alatne sitim.

Rara, neque haec felix, in apertis eminet aruis

arbor, et in terra est altera forma maris.

Non auis obloquitur, siluis nisi siqua remota

aequoreas rauco gutture potat aquas.

Tristia per uacuos horrent absinthia campos,

conueniensque suo messis amara loco.

Adde metus, et quod murus pulsatur ab hoste,

tinctaque mortifera tabe sagitta madet,

quod procul haec, regio est et ab omni deuia cursu,

nec pede quo quisquam nec rate tutus eat.

Non igitur mirum, finem quaerentibus horum

altera si nobis usque rogatur humus.

Te magis est mirum non hoc euincere, coniunx,

inque meis lacrimas posse tenere malis.

Quid facias, quaeris? Quaeras hoc scilicet ipsum,

inuenies, uere si reperire uoles.

Velle parum est: cupias, ut re potiaris, oportet,

et faciat somnos haec tibi cura breues.

Velle reor multos: quis enim mihi tam sit iniquus,

optet ut exilium pace carere meum?

Pectore te toto cunctisque incumbere neruis

et niti pro me nocte dieque decet.

Vtque iuuent alii, tu debes uincere amicos,

uxor, et ad partis prima uenire tuas.

Magna tibi imposita est nostris persona libellis:

coniugis exemplum diceris esse bonae.

Hanc caue degeneres. Vt sint praeconia nostra

uera, uide famae quod tuearis opus.

Vt nihil ipse querar, tacito me fama queretur.

Quae debet, fuerit ni tibi cura mei.

Exposuit memet populo Fortuna uidendum,

et plus notitiae, quam fuit ante, dedit.

Notior est factus Capaneus a fulminis ictu:

notus humo mersis Amphiaraus equis.

Si minus errasset, notus minus esset Vlixes:

magna Philoctetae uulnere fama suo est.

Si locus est aliquis tanta inter nomina paruis,

nos quoque conspicuos nostra ruina facit.

Nec te nesciri patitur mea pagina, qua non

inferius Coa Bittide nomen habes.

Quicquid ages igitur, scaena spectabere magna,

et pia non paucis testibus uxor eris.

Crede mihi, quotiens laudaris carmine nostro,

qui legit has laudes, an mereare rogat.

Vtque fauere reor plures uirtutibus istis,

sic tua non paucae carpere facta uolent.

Quarum tu praesta ne liuor dicere possit

"haec est pro miseri lenta salute uiri."

Cumque ego deficiam, nec possim ducere currum,

fac tu sustineas debile sola iugum.

Ad medicum specto uenis fugientibus aeger:

ultima pars animae dum mihi restat, ades;

quodque ego praestarem, si te magis ipse ualerem,

id mihi, cum ualeas fortius ipsa, refer.

Exigit hoc socialis amor foedusque maritum:

moribus hoc, coniunx, exigis ipsa tuis.

Hoc domui debes, de qua censeris, ut illam

non magis officiis quam probitate colas.

Cuncta licet facias, nisi eris laudabilis uxor,

non poterit credi Marcia culta tibi.

Nec sumus indigni: nec, si uis uera fateri,

debetur meritis gratia nulla meis.

Redditur illa quidem grandi cum faenore nobis,

nec te, si cupiat, laedere rumor habet.

Sed tamen hoc factis adiunge prioribus unum,

pro nostris ut sis ambitiosa malis.

Vt minus infesta iaceam regione labora,

clauda nec officii pars erit ulla tui.

Magna peto, sed non tamen inuidiosa roganti:

utque ea non teneas, tuta repulsa tua est.

Nec mihi suscense, totiens si carmine nostro,

quod facis, ut facias, teque imitere, rogo.

Fortibus adsueuit tubicen prodesse, suoque

dux bene pugnantis incitat ore uiros.

Nota tua est probitas testataque tempus in omne;

sit uirtus etiam non probitate minor.

Non tibi Amazonia est pro me sumenda securis,

aut excisa leui pelta gerenda manu.

Numen adorandum est, non ut mihi fiat amicum,

sed sit ut iratum, quam fuit ante, minus.

Gratia si nulla est, lacrimae tibi gratia fient.

Hac potes aut nulla parte mouere deos.

Quae tibi ne desint, bene per mala nostra cauetur:

meque uiro flendi copia diues adest;

utque meae res sunt, omni, puto, tempore flebis.

Has fortuna tibi nostra ministrat opes.

Si mea mors redimenda tua, quod abominor, esset

Admeti coniunx, quam sequereris, erat.

Aemula Penelopes fieres, si fraude pudica

instantis uelles fallere nupta procos.

Si comes extincti Manes sequerere mariti,

esset dux facti Laudamia tui.

Iphias ante oculos tibi erat ponenda uolenti

corpus in accensos mittere forte rogos.

Morte nihil opus est, nihil Icariotide tela.

Caesaris est coniunx ore precanda tuo,

quae praestat uirtute sua, ne prisca uetustas

laude pudicitiae saecula nostra premat:

quae Veneris formam, mores Iunonis habendo

sola est caelesti digna reperta toro

quid trepidas et adire times? Non inpia Procne

filiaue Aeetae uoce mouenda tua est,

nec nurus Aegypti, nec saeua Agamemnonis uxor,

Scyllaque, quae Siculas inguine terret aquas,

Telegoniue parens uertendis nata figuris,

nexaque nodosas angue Medusa comas,

femina sed princeps, in qua Fortuna uidere

se probat et caecae crimina falsa tulit:

qua nihil in terris ad finem solis ab ortu

clarius excepto Caesare mundus habet.

Eligito tempus captatum saepe rogandi,

exeat aduersa ne tua nauis aqua.

Non semper sacras reddunt oracula sortis,

ipsaque non omni tempore fana patent.

Cum status urbis erit, qualem nunc auguror esse,

et nullus populi contrahet ora dolor,

cum domus Augusti, Capitoli more colenda,

laeta, quod est et sit, plenaque pacis erit,

tum tibi di faciant adeundi copia fiat,

profectura aliquid tum tua uerba putes.

Siquid aget maius, differ tua coepta caueque

spem festinando praecipitare meam.

Nec rursus iubeo dum sit uacuissima quaeras:

corporis ad curam uix uacat illa sui.

Omnia...

Per rerum turbam tu quoque oportet eas.

Cum tibi contigerit uultum Iunonis adire,

fac sis personae, quam tueare, memor.

Nec factum defende meum: mala causa silenda est.

nil nisi sollicitae sint tua uerba preces.

Tum lacrimis demenda mora est, summissaque terra

ad non mortalis brachia tende pedes.

Tum pete nil aliud, saeuo nisi ab hoste recedam

hostem Fortunam sit satis esse mihi.

Plura quidem subeunt, sed sunt turbata timore;

haec quoque uix poteris uoce tremente loqui.

Suspicor hoc damno fore non tibi. Sentiet illa

te maiestatem pertimuisse suam.

Nec, tua si fletu scindentur uerba, nocebit:

interdum lacrimae pondera uocis habent.

Lux etiam coeptis facito bona talibus adsit

horaque conueniens auspiciumque fauens.

Sed prius inposito sanctis altaribus igni

tura fer ad magnos uinaque pura deos.

E quibus ante omnis Augustum numen adora

progeniemque piam participemque tori.

Sint utinam mites solito tibi more tuasque

non duris lacrimas uultibus aspiciant.

II

Quam legis a nobis missam tibi, Cotta, salutem,

missa sit ut uere perueniatque, precor.

Namque meis sospes multum cruciatibus aufers,

atque sit in nobis pars bona salua facis.

Cumque labent aliqui iactataque uela relinquant,

tu lacerae remanes ancora sola rati.

Grata tua est igitur pietas. Ignoscimus illis

qui cum Fortuna terga dedere fugae.

Cum feriant unum, non unum fulmina terrent,

iunctaque percusso turba pauere solet:

cumque dedit paries uenturae signa ruinae,

sollicito uacuus fit locus ille metu.

Quis non e timidis aegri contagia uitat,

uicinum metuens ne trahat inde malum?

Me quoque amicorum nimio terrore metuque,

non odio, quidam destituere mei.

Non illis pietas, non officiosa uoluntas

defuit: aduersos extimuere deos.

Vtque magis cauti possunt timidique uideri,

sic appellari non meruere mali.

Aut meus excusat caros ita candor amicos,

utque habeant de me crimina nulla, fauet.

Sint hi contenti uenia, iactentque licebit

purgari factum me quoque teste suum.

Pars estis pauci melior, qui rebus in artis

ferre mihi nullam turpe putastis opem.

Tunc igitur meriti morietur gratia uestri,

cum cinis absumpto corpore factus ero.

Fallor, et illa meae superabit tempora uitae,

si tamen a memori posteritate legar.

Corpora debentur maestis exsanguia bustis:

effugiunt structos nomen honorque rogos.

Occidit et Theseus et qui comitauit Orestem:

sed tamen in laudes uiuit uterque suas.

Vos etiam seri laudabunt saepe nepotes,

claraque erit scriptis gloria uestra meis.

Hic quoque Sauromatae iam uos nouere Getaeque,

et tales animos barbara turba probat.

Cumque ego de uestra nuper probitate referrem

(nam didici Getice Sarmaticeque loqui),

forte senex quidam, coetu cum staret in illo,

reddidit ad nostros talia uerba sonos:

"nos quoque amicitiae nomen, bone, nouimus, hospes,

quos procul a uobis Pontus et Hister habet.

Est locus in Scythia, Tauros dixere priores

qui Getica longe non ita distat humo.

Hac ego sum terra (patriae nec paenitet) ortus:

consortem Phoebi gens colit illa deam.

Templa manent hodie uastis innixa columnis,

perque quater denos itur in illa gradus.

Fama refert illic signum caeleste fuisse:

quoque minus dubites, stat basis orba dea:

araque, quae fuerat natura candida saxi,

decolor adfuso tincta cruore rubet.

Femina sacra facit taedae non nota iugali,

quae superat Scythicas nobilitate nurus.

Sacrifici genus est, sic instituere parentes,

aduena uirgineo caesus ut ense cadat.

Regna Thoans habuit Maeotide clarus in ora,

nec fuit Euxinis notior alter aquis.

Sceptra tenente illo liquidas fecisse per auras

nescioquam dicunt Iphigenian iter.

Quam leuibus uentis sub nube per aethera uectam

creditur his Phoebe deposuisse locis.

Praefuerat templo multos ea rite per annos,

inuita peragens tristia sacra manu:

cum duo uelifera iuuenes uenere carina

presseruntque suo litora nostra pede.

Par fuit his aetas et amor, quorum alter Orestes,

alter erat Pylades: nomina fama tenet.

Protinus inmitem Triuiae ducuntur ad aram.

Euincti geminas ad sua terga manus.

Spargit aqua captos lustrali Graia sacerdos,

ambiat ut fuluas infula longa comas.

Dumque parat sacrum, dum uelat tempora uittis,

dum tardae causas inuenit ipsa morae,

"non ego crudelis, iuuenes, (ignoscite)" dixit

"sacra suo facio barbariora loco.

Ritus is est gentis. Qua uos tamen urbe uenitis?

Quodue parum fausta puppe petistis iter?"

Dixit, et audito patriae pia nomine uirgo

consortes urbis comperit esse suae.

"Alter ut e uobis" inquit "cadat hostia sacris,

ad patrias sedes nuntius alter eat."

Ire iubet Pylades carum periturus Orestem;

hic negat inque uices pugnat uterque mori.

Extitit hoc unum, quo non conuenerit illis:

cetera par concors et sine lite fuit.

Dum peragunt pulchri iuuenes certamen amoris,

ad fratrem scriptas exarat illa notas.

Ad fratrem mandata dabat. Cuique illa dabantur

(humanos casus aspice) frater erat.

Nec mora, de templo rapiunt simulacra Dianae,

clamque per inmensas puppe feruntur aquas.

Mirus amor iuuenum: quamuis abiere tot anni,

in Scythia magnum nunc quoque nomen habent."

Fabula narrata est postquam uulgaris ab illo,

laudarunt omnes facta piamque fidem.

Scilicet hac etiam, qua nulla ferocior ora est,

nomen amicitiae barbara corda mouet.

Quid facere Ausonia geniti debetis in urbe,

cum tangant duros talia facta Getas?

Adde quod est animus semper tibi mitis, et altae

indicium mores nobilitatis habent,

quos Volesus patrii cognoscat nominis auctor,

quos Numa materni non neget esse suos,

adiectique probent genetiua ad nomina Cottae,

si tu non esses, interitura domus.

Digne uir hac serie, lasso succurrere amico

conueniens istis moribus esse puta.

III

Si uacat exiguum profugo dare tempus amico,

o sidus Fabiae, Maxime, gentis, ades,

dum tibi quae uidi refero, seu corporis umbra

seu ueri species seu fuit ille sopor.

Nox erat et bifores intrabat luna fenestras,

mense fere medio quanta nitere solet.

Publica me requies curarum somnus habebat,

fusaque erant toto languida membra toro,

cum subito pinnis agitatus inhorruit aër,

et gemuit paruo mota fenestra sono.

Territus in cubitum releuo mea membra sinistrum,

pulsus et e trepido pectore somnus abit.

Stabat Amor, uultu non quo prius esse solebat,

fulcra tenens laeua tristis acerna manu,

nec torquem collo, nec habens crinale capillo,

nec bene dispositas comptus, ut ante, comas.

Horrida pendebant molles super ora capilli,

et uisa est oculis horrida pinna meis,

qualis in aëriae tergo solet esse columbae,

tractatam multae quam tetigere manus.

Nunc simul agnoui, neque enim mihi notior alter,

talibus adfata est libera lingua sonis:

"o puer, exilii decepto causa magistro,

quem fuit utilius non docuisse mihi,

huc quoque uenisti, pax est ubi tempore nullo,

et coit adstrictis barbarus Hister aquis?

Quae tibi causa uiae, nisi uti mala nostra uideres?

quae sunt, si nescis, inuidiosa tibi.

Tu mihi dictasti iuuenalia carmina primus:

apposui senis te duce quinque pedes.

Nec me Maeonio consurgere carmine nec me

dicere magnorum passus es acta ducum.

Forsitan exiguas, aliquas tamen, arcus et ignes

ingenii uires comminuere mei.

Namque ego dum canto tua regna tuaeque parentis,

in nullum mea mens grande uacauit opus.

Nec satis hoc fuerat. Stulto quoque carmine feci,

Artibus ut posses non rudis esse meis.

Pro quibus exilium misero est mihi reddita merces,

id quoque in extremis et sine pace locis.

At non Chionides Eumolpus in Orphea talis,

in Phryga nec Satyrum talis Olympus erat,

praemia nec Chiron ab Achille talia cepit,

Pythagoraeque ferunt non nocuisse Numam.

Nomina neu referam longum collecta per aeuum,

discipulo perii solus ab ipse meo.

Dum damus arma tibi, dum te, lasciue, docemus,

haec te discipulo dona magister habet.

Scis tamen, et liquido iuratus dicere possis,

non me legitimos sollicitasse toros.

Scripsimus haec illis, quarum nec uitta pudicos

contingit crines nec stola longa pedes.

Dic, precor, ecquando didicisti fallere nuptas,

et facere incertum per mea iussa genus?

An sit ab his omnis rigide summota libellis,

quam lex furtiuos arcet habere uiros?

Quid tamen hoc prodest, uetiti si lege seuera

credor adulterii conposuisse notas?

At tu, sic habeas ferientes cuncta sagittas,

sic numquam rapido lampades igne uacent,

sic regat imperium terrasque coërceat omnis

Caesar, ab Aenea qui tibi fratre tuus,

effice, sit nobis non inplacabilis ira,

meque loco plecti commodiore uelit."

Haec ego uisus eram puero dixisse uolucri,

hos uisus nobis ille dedisse sonos:

"Per mea tela, faces, et per mea tela, sagittas,

per matrem iuro Caesareumque caput,

nil nisi concessum nos te didicisse magistro,

Artibus et nullum crimen inesse tuis.

Vtque hoc, sic utinam defendere cetera possem!

Scis aliud, quod te laeserit, esse, magis.

Quicquid id est (neque enim debet dolor ipse referri,

nec potes a culpa dicere abesse tua)

tu licet erroris sub imagine crimen obumbres,

non grauior merito iudicis ira fuit.

Vt tamen aspicerem consolarerque iacentem,

lapsa per inmensas est mea pinna uias.

Haec loca tum primum uidi, cum matre rogante

Phasias est telis fixa puella meis.

Quae nunc cur iterum post saecula,longa reuisam,

tu facis, o castris miles amice meis.

Pone metus igitur: mitescet Caesaris ira,

et ueniet uotis mollior hora tuis.

Neue moram timeas, tempus, quod quaerimus, instat,

cunctaque laetitiae plena triumphus habet.

Dum domus et nati, dum mater Liuia gaudet,

dum gaudes, patriae magne ducisque pater,

dum sibi gratatur populus, totamque per urbem

omnis odoratis ignibus ara calet,

dum faciles aditus praebet uenerabile templum,

sperandum est nostras posse ualere preces."

Dixit, et aut ille est tenues dilapsus in auras,

coeperunt sensus aut uigilare mei.

Si dubitem, faueas quin his, o Maxime, dictis,

Memnonio cycnos esse colore putem.

Sed neque mutatur nigra pice lacteus humor,

nec, quod erat candens, fit terebinthus ebur.

conueniens animo genus est tibi, nobile namque

pectus et Herculeae simplicitatis habes.

Liuor, iners uitium, mores non exit in altos,

utque latens ima uipera serpit humo.

Mens tua sublimis supra genus eminet ipsum,

grandius ingenio nec tibi nomen inest.

Ergo alii noceant miseris optentque timeri,

tinctaque mordaci spicula felle gerant:

at tua supplicibus domus est adsueta iuuandis,

in quorum numero me, precor, esse uelis.

IV

Haec tibi non uanam portantia uerba salutem

Naso Tomitana mittit ab urbe tuus,

utque suo faueas mandat, Rufine, triumpho,

in uestras uenit si tamen ille manus.

Est opus exiguum uestrisque paratibus inpar:

quale tamen cumque est, ut tueare, rogo.

Firma ualent per se, nullumque Machaona quaerunt.

Ad medicam dubius confugit aeger opem.

Non opus est magnis placido lectore poëtis:

quamlibet inuitum difficilemque tenent.

Nos, quibus ingenium longi minuere labores,

aut etiam nullum forsitan ante fuit,

uiribus infirmi, uestro candore ualemus:

quod mihi si demas, omnia rapta putem.

Cunctaque cum mea sint propenso nixa fauore,

praecipuum ueniae ius habet ille liber.

Spectatum uates alii scripsere triumphum:

est aliquid memori uisa notare manu.

Nos ea uix auidam uulgo captata per aurem

scripsimus, atque oculi fama fuere mei.

Scilicet adfectus similes, aut inpetus idem

rebus ab auditis conspicuisque uenit!

Nec nitor argenti, quem uos uidistis, et auri

quod mihi defuerit, purpuraque illa, queror:

sed loca, sed gentes formatae mille figuris

nutrissent carmen proeliaque ipsa meum,

et regum uultus, certissima pignora mentis,

iuuissent aliqua forsitan illud opus.

Plausibus ex ipsis populi laetoque fauore

ingenium quoduis incaluisse potest:

tamque ego sumpsissem tali clamore uigorem,

quam rudis audita miles ad arma tuba.

Pectora sint nobis niuibus glacieque licebit

atque hoc, quem patior, frigidiora loco,

illa ducis facies in curru stantis eburno

excuteret frigus sensibus omne meis.

His ego defectus dubiisque auctoribus usus

ad uestri uenio iure fauoris opem.

Nec mihi nota ducum nec sunt mihi nota locorum

nomina. Materiam non habuere manus.

Pars quota de tantis rebus, quam fama referre

aut aliquis nobis scribere posset, erat?

Quo magis, o lector, debes ignoscere, si quid

erratum est illic praeteritumue mihi.

Adde quod assidue domini meditata querelas

ad laetum carmen uix mea uersa lyra est.

Vix bona post tanto quaerenti uerba subibant,

et gaudere aliquid res mihi uisa noua est.

Vtque reformidant insuetum lumina solem,

sic ad laetitiam mens mea segnis erat.

Est quoque cunctarum nouitas carissima rerum,

gratiaque officio, quod mora tardat, abest.

Cetera certatim de magno scripta triumpho

iam pridem populi suspicor ore legi.

Illa bibit sitiens lector, mea pocula plenus:

illa recens pota est, nostra tepebit aqua.

Non ego cessaui, nec fecit inertia serum.

Vltima me uasti sustinet ora freti.

Dum uenit huc rumor properataque carmina fiunt

factaque eunt ad uos, annus abisse potest.

Nec minimum refert, intacta rosaria primus,

an sera carpas paene relicta manu.

Quid mirum, lectis exhausto floribus horto,

si duce non facta est digna corona tuo?

Deprecor hoc: uatum contra sua carmina ne quis

dicta putet! Pro se Musa locuta mea est.

Sunt mihi uobiscum communia sacra, poëtae,

in uestro miseris si licet esse choro.

Magnaque pars animae mecum uixistis, amici:

hac ego uos absens nunc quoque parte colo.

Sint igitur uestro mea commendata fauore

carmina, non possum pro quibus ipse loqui.

Scripta placent a morte fere, quia laedere uiuos

liuor et iniusto carpere dente solet.

Si genus est mortis male uiuere, terra moratur,

et desunt fatis sola sepulchra meis.

Denique opus curae culpetur ut undique nostrae,

officium nemo qui reprehendat erit.

Vt desint uires, tamen est laudanda uoluntas:

hac ego contentos auguror esse deos.

Haec facit ut ueniat pauper quoque gratus ad aras,

et placeat caeso non minus agna boue.

Res quoque tanta fuit quantae subsistere summo

Aeneadum uati grande fuisset onus.

Ferre etiam molles elegi tam uasta triumphi

pondera disparibus non potuere rotis.

Quo pede nunc utar, dubia est sententia nobis:

alter enim de te, Rhene, triumphus adest.

Inrita uotorum non sunt praesagia uatum:

danda Ioui laurus, dum prior illa uiret.

Nec mea uerba legis, qui sum summotus ad Histrum,

non bene pacatis flumina pota Getis:

ista dei uox est, deus est in pectore nostro,

haec duce praedico uaticinorque deo.

Quid cessas currum pompamque parare triumphis,

Liuia? Dant nullas iam tibi bella moras.

Perfida damnatas Germania proicit hastas.

iam pondus dices omen habere meum.

Crede, breuique fides aderit. Geminabit honorem

filius, et iunctis, ut prius, ibit equis.

Prome, quod inicias umeris uictoribus, ostrum:

ipsa potest solitum nosse corona caput:

scuta sed et galeae gemmis radientur et auro,

stentque super uinctos trunca tropaea uiros:

oppida turritis cingantur eburnea muris,

fictaque res uero more putetur agi.

Squalidus inmissos fracta sub harundine crines

Rhenus et infectas sanguine portet aquas.

Barbara iam capti poscunt insignia reges

textaque fortuna diuitiora sua,

et quae praeterea uirtus inuicta tuorum

saepe parata tibi, saepe paranda facit.

Di, quorum monitu sumus euentura locuti,

uerba, precor, celeri nostra probate fide.

V

Quam legis, unde tibi mittatur epistula, quaeris?

Hinc, ubi caeruleis iungitur Hister aquis.

Vt regio dicta est succurrere debet et auctor,

laesus ab ingenio Naso poëta suo.

Qui tibi quam mallet praesens adferre salutem,

mittit ab hirsutis, Maxime Cotta, Getis.

Legimus, o iuuenis patrii non degener oris,

dicta tibi pleno uerba diserta foro.

Quae quamquam lingua mihi sunt properante per horas

lecta satis multas, pauca fuisse queror.

Plura sed haec feci relegendo saepe, nec umquam

non mihi, quam primo, grata fuere magis.

Cumque nihil totiens lecta e dulcedine perdant,

uiribus illa suis, non nouitate, placent.

Felices quibus haec ipso cognoscere in actu

et tam facundo contigit ore frui!

Nam, quamquam sapor est allata dulcis in unda,

gratius ex ipso fonte bibuntur aquae.

Et magis adducto pomum decerpere ramo

quam de caelata sumere lance iuuat.

At nisi peccassem, nisi me mea Musa fugasset

quod legi, tua uox exhibuisset opus,

utque fui solitus, sedissem forsitan unus

de centum iudex in tua uerba uiris,

maior et implesset praecordia nostra uoluptas,

cum traherer dictis adnueremque tuis.

Quem quoniam fatum patria uobisque relictis

inter inhumanos maluit esse Getas,

quod licet, ut uidear tecum magis esse loquendo,

saepe, precor, studii pignora mitte tui,

exemploque meo, nisi dedignaris id ipsum,

utere, quod nobis rectius ipse dares.

Namque ego, qui perii iam pridem, Maxime, uobis,

ingenio nitor non periisse meo.

Redde uicem, nec rara tui monimenta laboris

accipiant nostrae, grata futura, manus.

Dic tamen, o iuuenis studiorum plene meorum,

ecquid ab his ipsis admoneare mei.

Ecquid, ubi aut recitas factum modo carmen amicis,

aut, quod saepe soles, exigis ut recitent,

quaeror, ut interdum tua mens, oblita quid absit,

nescio quid certe sentit abesse sui,

utque loqui multum de me praesente solebas,

nunc quoque Nasonis nomen in ore tuo est?

Ipse quidem Getico peream uiolatus ab arcu

(et sit periuri quam prope poena, uides)

te nisi momentis uideo paene omnibus absens.

Gratia quod menti quolibet ire licet.

Hac ubi perueni nulli cernendus in urbem,

saepe loquor tecum, saepe loquente fruor.

Tum mihi difficile est, quam sit bene, dicere, quamque

candida iudiciis illa sit hora meis.

Tum me, si qua fides, caelesti sede receptum

cum fortunatis suspicor esse deis.

Rursus ubi huc redii, caelum superosque relinquo,

a Styge nec longe Pontica distat humus.

Vnde ego si fato nitor prohibente reuerti,

spem sine profectu, Maxime, tolle mihi.

VI

Naso suo (posuit nomen quam paene!) sodali

mittit ab Euxinis hoc breue carmen aquis.

At si cauta parum scripsisset dextra quis esses,

forsitan officio parta querela foret.

Cur tamen, hoc aliis tutum credentibus, unus,

adpellent ne te carmina nostra, rogas?

Quanta sit in media clementia Caesaris ira,

si nescis, ex me certior esse potes.

Huic ego, quam patior, nil possem demere poenae,

si iudex meriti cogerer esse mei.

Non uetat ille sui quemquam meminisse sodalis,

nec prohibet tibi me scribere teque mihi.

Nec scelus admittas, si consoleris amicum,

mollibus et uerbis aspera fata leues.

Cur, dum tuta times, facis ut reuerentia talis

fiat in Augustos inuidiosa deos?

Fulminis adflatos interdum uiuere telis

uidimus et refici, non prohibente Ioue.

Nec, quia Neptunus nauem lacerarat Vlixis,

Leucothea nanti ferre negauit opem.

Crede mihi, miseris caelestia numina parcunt,

nec semper laesos et sine fine premunt.

Principe nec nostro deus est moderatior ullus:

Iustitia uires temperat ille suas.

Nuper eam Caesar facto de marmore templo,

iampridem posuit mentis in aede suae.

Iuppiter in multos temeraria fulmina torquet,

qui poenam culpa non meruere pati.

Obruerit cum tot saeuis deus aequoris undis,

ex illis mergi pars quota digna fuit?

Cum pereant acie fortissima quaeque, uel ipso

iudice dilectus Martis iniquus erit.

At si forte uelis in nos inquirere, nemo est

qui se, quod patitur, conmeruisse neget.

Adde quod extinctos uel aqua uel Marte uel igni

nulla potest iterum restituisse dies.

Restituit multos aut poenae parte leuauit

Caesar: et in multis me, precor, esse uelit.

At tu, cum tali populus sub principe simus,

adloquio profugi credis inesse metum?

Forsitan haec domino Busiride iure timeres,

aut solito clausos urere in aere uiros.

Desine mitem animum uano infamare timore.

Saeua quid in placidis saxa uereris aquis?

Ipse ego quod primo scripsi sine nomine uobis,

uix excusari posse mihi uideor.

Sed pauor attonito rationis ademerat usum,

cesserat omne nouis consiliumque malis,

fortunamque meam metuens, non uindicis iram,

terrebar titulo nominis ipse mei.

Hactenus admonitus memori concede poëtae

ponat ut in chartis nomina cara suis.

Turpe erit ambobus, longo mihi proximus usu

si nulla libri parte legere mei.

Ne tamen iste metus somnos tibi rumpere possit,

non ultra, quam uis, officiosus ero,

teque tegam, qui sis, nisi cum permiseris ipse

cogetur nemo munus habere meum.

Tu modo, quem poteras uel aperte tutus amare,

si res est anceps ista, latenter ama.

VII

Verba mihi desunt eadem tam saepe roganti.

iamque pudet uanas fine carere preces.

Taedia consimili fieri de carmine uobis,

quidque petam cunctos edidicisse reor.

Nostraque quid portet iam nostis epistula, quamuis

cera sit a uinclis non labefacta meis.

Ergo mutetur scripti sententia nostri,

ne totiens contra, quam rapit amnis, eam.

Quod bene de uobis speraui, ignoscite, amici:

talia peccandi iam mihi finis erit.

Nec grauis uxori dicar: quae scilicet in me

quam proba tam timida est experiensque parum.

Hoc quoque, Naso, feres: etenim peiora tulisti.

iam tibi sentiri sarcina nulla potest.

Ductus ab armento taurus detrectet aratrum,

subtrahat et duro colla nouella iugo.

Nos, quibus adsueuit fatum crudeliter uti,

ad mala iam pridem non sumus ulla rudes.

Venimus in Geticos fines: moriamur in illis,

Parcaque ad extremum qua mea coepit eat.

Spem iuuat amplecti, quae non iuuat inrita semper:

et, fieri cupias siqua, futura putes.

Proximus huic gradus est bene desperare salutem,

seque semel uera scire perisse fide.

Curando fieri quaedam maiora uidemus

uulnera, quae melius non tetigisse fuit.

Mitius ille perit subita qui mergitur unda,

quam sua qui tumidis brachia lassat aquis.

Cur ego concepi Scythicis me posse carere

finibus et terra prosperiore frui?

Cur aliquid de me speraui lenius umquam?

An fortuna mihi sic mea nota fuit?

torqueor en grauius, repetitaque forma locorum

exilium renouat triste recensque facit.

Est tamen utilius, studium cessare meorum,

quam, quas admorint, non ualuisse preces.

Magna quidem res est, quam non audetis, amici:

sed si quis peteret, qui dare uellet, erat.

Dummodo non nobis hoc Caesaris ira negarit,

fortiter Euxinis inmoriemur aquis.

VIII

Quae tibi quaerebam memorem testantia curam

dona Tomitanus mittere posset ager.

Dignus es argento, fuluo quoque dignior auro,

sed te, cum donas, ista iuuare solent.

Nec tamen haec loca sunt ullo pretiosa metallo:

hostis ab agricola uix sinit illa fodi.

Purpura saepe tuos fulgens praetexit amictus.

Sed non Sarmatico tingitur illa mari.

Vellera dura ferunt pecudes, et Palladis uti

arte Tomitanae non didicere nurus.

Femina pro lana Cerealia munera frangit,

suppositoque grauem uertice portat aquam.

Non hic pampineis amicitur uitibus ulmus,

nulla premunt ramos pondere poma suos.

Tristia deformes pariunt absinthia campi,

terraque de fructu quam sit amara docet.

Nil igitur tota Ponti regione Sinistri,

quod mea sedulitas mittere posset, erat.

Clausa tamen misi Scythica tibi tela pharetra:

hoste precor fiant illa cruenta tuo.

Hos habet haec calamos, hos haec habet ora libellos.

Haec uiget in nostris, Maxime, Musa locis!

Quae quamquam misisse pudet, quia parua uidentur,

tu tamen haec, quaeso, consule missa boni.

IX

Quod sit in his eadem sententia, Brute, libellis,

carmina nescioquem carpere nostra refers:

nil nisi me terra fruar ut propiore rogare,

et quam sim denso cinctus ab hoste loqui.

O, quam de multis uitium reprehenditur unum!

Hoc peccat solum si mea Musa, bene est.

Ipse ego librorum uideo delicta meorum,

cum sua plus iusto carmina quisque probet.

Auctor opus laudat: sic forsitan Agrius olim

Thersiten facie dixerit esse bona.

Iudicium tamen hic nostrum non decipit error,

nec, quicquid genui, protinus illud amo.

Cur igitur, si me uideam delinquere, peccem,

et patiar scripto crimen inesse, rogas?

Non eadem ratio est sentire et demere morbos.

Sensus inest cunctis, tollitur arte malum.

Saepe aliquod uerbum cupiens mutare reliqui,

iudicium uires destituuntque meum.

Saepe piget (quid enim dubitem tibi uera fateri?)

Corrigere et longi ferre laboris onus.

Scribentem iuuat ipse labor minuitque laborem,

cumque suo crescens pectore feruet opus.

Corrigere ut res est tanto magis ardua quanto

magnus Aristarcho maior Homerus erat,

sic animum lento curarum frigore laedit

et cupidi cursus frena retentat equi.

Atque ita di mites minuant mihi Caesaris iram,

ossaque pacata nostra tegantur humo,

ut mihi conanti nonnumquam intendere curas

fortunae species obstat acerba meae,

uixque mihi uideor, faciam qui carmina, sanus,

inque feris curem corrigere illa Getis.

Nil tamen e scriptis magis excusabile nostris,

quam sensus cunctis paene quod unus inest.

Laeta fere laetus cecini, cano tristia tristis:

conueniens operi tempus utrumque suo est.

Quid nisi de uitio scribam regionis amarae,

utque loco moriar commodiore precer?

Cum totiens eadem dicam, uix audior ulli,

uerbaque profectu dissimulata carent.

Et tamen haec eadem cum sint, non scripsimus isdem,

unaque per plures uox mea temptat opem.

An, ne bis sensum lector reperiret eundem,

unus amicorum, Brute, rogandus eras?

Non fuit hoc tanti. Confesso ignoscite, docti:

uilior est operis fama salute mea.

Denique materiam, quam quis sibi finxerit ipse,

arbitrio uariat multa poëta suo.

Musa mea est index nimium quoque uera malorum,

atque incorrupti pondera testis habet.

Nec liber ut fieret, sed uti sua cuique daretur

littera, propositum curaque nostra fuit.

Postmodo collectas utcumque sine ordine iunxi:

hoc opus electum ne mihi forte putes.

Da ueniam scriptis, quorum non gloria nobis

causa, sed utilitas officiumque fuit.