1.
Hōc quŏquĕ cōmpŏsŭī Paēlīgnīs nātŭs ăquōsīs
īlle ĕgŏ nēquĭtĭaē ‖ Nāsŏ pŏētă mĕaē;
hōc quŏquĕ iūssĭt Ămōr; prŏcŭl hīnc, prŏcŭl ēstĕ, sĕvērī;
nōn ēstīs tĕnĕrīs ‖ āptă thĕātră mŏdīs.
Mē lĕgăt īn spōnsī făcĭē nōn frīgĭdă vīrgŏ
ēt rŭdĭs īgnōtō ‖ tāctŭs ămōrĕ pŭēr;
ārte ălĭquīs iŭvĕnūm, quō nūnc ĕgŏ, saūcĭŭs ārcū
ādgnōscāt flāmmaē ‖ cōnscĭă sīgnă sŭaē
mīrātūsquĕ dĭū: «Quō» dīcăt «ăb īndĭcĕ dōctūs
cōnpŏsŭīt cāsūs ‖ īstĕ pŏētă mĕōs?».
Aūsŭs ĕrām, mĕmĭnī, caēlēstĭă dīcĕrĕ bēllă
cēntĭmănūmquĕ Gўēn ‖ (ēt sătĭs ōrĭs ĕrāt),
cūm mălĕ sē Tēllūs ūlta ēst īngēstăque Ŏlŷmpō
ārdŭă dēvēxūm ‖ Pēlĭŏn Ōssă tŭlīt:
īn mănĭbūs nīmbōs ēt cūm Iŏvĕ fūlmĕn hăbēbām,
quōd bĕnĕ prō caēlō ‖ mīttĕrĕt īllĕ sŭō.
Claūsĭt ămīcă fŏrēs: ĕgŏ cūm Iŏvĕ fūlmĕn ŏmīsī;
ēxcĭdĭt īngĕnĭō ‖ Iūppĭtĕr īpsĕ mĕō.
Iūppĭtĕr, īgnōscās: nīl mē tŭă tēlă iŭvābūnt;
claūsă tŭō māiūs ‖ iānŭă fūlmĕn hăbēt.
Blāndĭtĭās ĕlĕgōsquĕ lĕvīs, mĕă tēlă, rĕsūmpsī:
mōllĭĕrūnt dūrās ‖ lēnĭă vērbă fŏrēs.
Cārmĭnă sānguĭnĕaē dēdūcūnt cōrnŭă lūnaē
ēt rĕvŏcānt nĭvĕōs ‖ sōlĭs ĕūntĭs ĕquōs;
cārmĭnĕ dīssĭlĭūnt ābrūptīs faūcĭbŭs ānguēs
īnquĕ sŭōs fōntēs ‖ vērsă rĕcūrrĭt ăquă;
cārmĭnĭbūs cēssērĕ fŏrēs, īnsērtăquĕ pōstī,
quāmvīs rōbŭr ĕrāt, ‖ cārmĭnĕ vīctă sĕra ēst.
Quīd mĭhĭ prōfŭĕrīt vēlōx cāntātŭs Ăchīllēs?
Quīd prō me Ātrīdēs ‖ āltĕr ĕt āltĕr ăgēnt,
quīquĕ tŏt ērrāndō quōt bēllō pērdĭdĭt ānnōs,
rāptu ēt Haēmŏnĭīs ‖ flēbĭlĭs Hēctŏr ĕquīs?
Āt făcĭē tĕnĕraē laūdātā saēpĕ pŭēllaē
ād vātēm, prĕtĭūm ‖ cārmĭnĭs, īpsă vĕnīt.
Māgnă dătūr mērcēs: hērōūm clāră vălētē
nōmĭnă: nōn āpta ēst ‖ grātĭă vēstră mĭhī;
ād mĕă fōrmōsōs vūltūs ădhĭbētĕ pŭēllaē
cārmĭnă, pūrpŭrĕūs ‖ quaē mĭhĭ dīctăt Ămōr.
2.
Quēm pĕnĕs ēst dŏmĭnām sērvāndī cūră, Băgōă,
dūm pĕrăgō tēcūm ‖ paūcă, sĕd āptă, văcā.
Hēstērnā vīdī spătĭāntēm lūcĕ pŭēllām
īllā quaē Dănăī ‖ pōrtĭcŭs āgmĕn hăbēt.
Prōtĭnŭs, ūt plăcŭīt, mīsī scrīptōquĕ rŏgāvī;
rēscrīpsīt trĕpĭdā ‖ «Nōn lĭcĕt» īllă mănū,
ēt, cūr nōn lĭcĕāt, quaērēntī rēddĭtă caūsa ēst,
quōd nĭmĭūm dŏmĭnaē ‖ cūră mŏlēstă tŭa ēst.
Sī săpĭs, ō cūstōs, ŏdĭūm, mĭhĭ crēdĕ, mĕrērī
dēsĭnĕ: quēm mĕtŭīt ‖ quīsquĕ, pĕrīssĕ cŭpīt.
Vīr quŏquĕ nōn săpĭēns: quĭd ĕnīm sērvārĕ lăbōrēt
ūndĕ nĭhīl, quāmvīs ‖ nōn tŭĕārĕ, pĕrīt?
Sēd gĕrăt īllĕ sŭō mōrēm fŭrĭōsŭs ămōrī
ēt cāstūm, mūltīs ‖ quōd plăcĕt, ēssĕ pŭtēt;
huīc fūrtīvă tŭō lībērtās mūnĕrĕ dētūr,
quām dĕdĕrīs īllī, ‖ rēddăt ŭt īllă tĭbī.
Cōnscĭŭs ēssĕ vĕlīs? Dŏmĭna ēst ōbnōxĭă sērvō.
Cōnscĭŭs ēssĕ tĭmēs? ‖ Dīssĭmŭlārĕ lĭcēt.
Scrīptă lĕgēt sēcūm: mātrēm mīsīssĕ pŭtātō;
vēnērīt īgnōtūs: ‖ pŏstmŏdŏ nōtŭs ĕrīt;
ībĭt ăd āffēctām, quaē nōn lānguēbĭt, ămīcām:
vīsāt, iūdĭcĭīs ‖ aēgră sĭt īllă tŭīs.
[Sī făcĭēt tārdē, nē tē mŏră lōngă fătīgēt,
īmpŏsĭtā grĕmĭō ‖ stērtĕrĕ frōntĕ pŏtēs.]
Nēc tū lānĭgĕrām fĭĕrī quīd pōssĭt ăd Īsīn
quaēsĭĕrīs, nēc tū ‖ cūrvă thĕātră tĭmē.
Cōnscĭŭs āssĭdŭōs cōmmīssī tōllĕt hŏnōrēs:
quīs mĭnŏr ēst aūtēm ‖ quām tăcŭīssĕ lăbōr?
Īllĕ plăcēt vērsātquĕ dŏmūm nĕquĕ vērbĕră sēntīt,
īllĕ pŏtēns; ălĭī, ‖ sōrdĭdă tūrbă, iăcēnt.
Huīc, vērae ūt lătĕānt, caūsaē fīngūntŭr ĭnānēs;
ātque āmbō dŏmĭnī, ‖ quōd prŏbăt ūnă, prŏbānt.
Cūm bĕnĕ vīr trāxīt vūltūm rūgāsquĕ cŏēgīt,
quōd vŏlŭīt fĭĕrī ‖ blāndă pŭēllă, făcīt.
Sēd tămĕn īntērdūm tēcūm quŏquĕ iūrgĭă nēctāt
ēt sĭmŭlēt lăcrĭmās ‖ cārnĭfĭcēmquĕ vŏcēt;
tū cōntra ōbĭcĭēs quaē tūtō dīlŭăt īllă,
ēt vērīs fālsō ‖ crīmĭnĕ dēmĕ fĭdēm.
Sīc tĭbĭ sēmpĕr hŏnōs, sīc āltă pĕcūlĭă crēscēnt;
haēc făc, ĭn ēxĭgŭō ‖ tēmpŏrĕ lībĕr ĕrīs.
Āspĭcĭs īndĭcĭbūs nēxās pēr cōllă cătēnās?
Squālĭdŭs ōrbă fĭdē ‖ pēctŏră cārcĕr hăbēt.
Quaērĭt ăquās ĭn ăquīs ēt pōmă fŭgācĭă cāptāt
Tāntălŭs: hōc īllī ‖ gārrŭlă līnguă dĕdīt;
dūm nĭmĭūm sērvāt cūstōs Iūnōnĭŭs Īōn,
āntĕ sŭōs ānnōs ‖ ōccĭdĭt; īllă dĕa ēst.
Vīdi ĕgŏ cōmpĕdĭbūs līvēntĭă crūră gĕrēntēm
ūndĕ vĭr īncēstūm ‖ scīrĕ cŏāctŭs ĕrāt;
poēnă mĭnōr mĕrĭtō: nŏcŭīt mălă līnguă dŭōbūs;
vīr dŏlŭīt, fāmaē ‖ dāmnă pŭēllă tŭlīt.
Crēdĕ mĭhī, nūllī sūnt crīmĭnă grātă mărītō,
nēc quēmquām, quāmvīs ‖ aūdĭăt, īllă iŭvānt:
seū tĕpĕt, īndĭcĭūm sēcūrās pērdĭs ăd aūrēs;
sīve ămăt, ōffĭcĭō ‖ fīt mĭsĕr īllĕ tŭō.
Cūlpă nĕc ēx făcĭlī quāmvīs mănĭfēstă prŏbātūr:
iūdĭcĭs īllă sŭī ‖ tūtă făvōrĕ vĕnīt.
Vīdĕrĭt īpsĕ lĭcēt, crēdēt tămĕn īllĕ nĕgāntī
dāmnābītque ŏcŭlōs ‖ ēt sĭbĭ vērbă dăbīt;
āspĭcĭāt dŏmĭnaē lăcrĭmās, plōrābĭt ĕt īpsĕ
ēt dīcēt: «Poēnās ‖ gārrŭlŭs īstĕ dăbīt.»
Quīd dīspār cērtāmĕn ĭnīs? Tĭbĭ vērbĕră vīctō
ādsūnt, īn grĕmĭō ‖ iūdĭcĭs īllă sĕdēt.
Nōn scĕlŭs ādgrĕdĭmūr, nōn ād mīscēndă cŏīmūs
tōxĭcă, nōn strīctō ‖ fūlmĭnăt ēnsĕ mănūs;
quaērĭmŭs ūt tūtō pēr tē pōssīmŭs ămārĕ:
quīd prĕcĭbūs nōstrīs ‖ mōllĭŭs ēssĕ pŏtēst?
3.
Eī mĭhĭ, quōd dŏmĭnām nēc vīr nēc fēmĭnă sērvās,
mūtŭă nēc Vĕnĕrīs ‖ gaūdĭă nōssĕ pŏtēs.
Quī prīmūs pŭĕrīs gĕnĭtālĭă mēmbră rĕcīdīt,
vūlnĕră quaē fēcīt ‖ dēbŭĭt īpsĕ pătī.
Mōllĭs ĭn ōbsĕquĭūm făcĭlīsquĕ rŏgāntĭbŭs ēssēs,
sī tŭŭs īn quāvīs ‖ praētĕpŭīssĕt ămōr.
Nōn tū nātŭs ĕquō, nōn fōrtĭbŭs ūtĭlĭs ārmīs,
bēllĭcă nōn dēxtraē ‖ cōnvĕnĭt hāstă tŭaē.
Īstă mărēs trāctēnt; tū spēs dēpōnĕ vĭrīlēs:
sūnt tĭbĭ cūm dŏmĭnā ‖ sīgnă fĕrēndă tŭā.
Hānc īmplē mĕrĭtīs, hūiūs tĭbĭ grātĭă prōsīt;
sī cărĕās īllā, ‖ quīs tŭŭs ūsŭs ĕrīt?
Ēst ĕtĭām făcĭēs, sūnt āptī lūsĭbŭs ānnī:
īndīgna ēst pīgrō ‖ fōrmă pĕrīrĕ sĭtū.
Fāllĕrĕ tē pŏtŭīt, quāmvīs hăbĕārĕ mŏlēstūs:
nōn cărĕt ēffēctū ‖ quōd vŏlŭērĕ dŭō.
Āptĭŭs āt fŭĕrīt prĕcĭbūs tēmptāssĕ: rŏgāmūs,
dūm bĕnĕ pōnēndī ‖ mūnĕră tēmpŭs hăbēs.
4.
Nōn ĕgŏ mēndōsōs aūsīm dēfēndĕrĕ mōrēs
fālsăquĕ prō vĭtĭīs ‖ ārmă mŏvērĕ mĕīs.
Cōnfĭtĕōr, sī quīd prōdēst dēlīctă fătērī;
īn mĕă nūnc dēmēns ‖ crīmĭnă fāssŭs ĕō.
Ōdī, nēc pōssūm cŭpĭēns nōn ēssĕ, quŏd ōdī:
heū quām, quaē stŭdĕās ‖ pōnĕrĕ, fērrĕ grăve ēst!
Nām dēsūnt vīrēs ād mē mĭhĭ iūsquĕ rĕgēndūm;
aūfĕrŏr, ūt răpĭdā ‖ cōncĭtă pūppĭs ăquā.
Nōn ēst cērtă mĕōs quaē fōrma īnvītĕt ămōrēs:
cēntūm sūnt caūsaē ‖ cūr ĕgŏ sēmpĕr ămēm.
Sīve ălĭqua ēst ŏcŭlōs īn sē dēiēctă mŏdēstōs,
ūrŏr, ĕt īnsĭdĭaē ‖ sūnt pŭdŏr īllĕ mĕaē;
sīvĕ prŏcāx ălĭqua ēst, căpĭōr quĭă rūstĭcă nōn ēst
spēmquĕ dăt īn mōllī ‖ mōbĭlĭs ēssĕ tŏrō;
āspĕră sī vīsa ēst rĭgĭdāsque ĭmĭtātă Săbīnās,
vēllĕ sĕd ēx āltō ‖ dīssĭmŭlārĕ pŭtō;
sīve ēs dōctă, plăcēs rārās dōtātă pĕr ārtēs;
sīvĕ rŭdīs, plăcĭta ēs ‖ sīmplĭcĭtātĕ tŭā.
Ēst quaē Cāllĭmăchī praē nōstrīs rūstĭcă dīcāt
cārmĭnă: cuī plăcĕō, ‖ prōtĭnŭs īpsă plăcēt;
ēst ĕtĭām quaē mē vātem ēt mĕă cārmĭnă cūlpēt:
cūlpāntīs cŭpĭām ‖ sūstĭnŭīssĕ fĕmūr.
Mōllĭtĕr īncēdīt: mōtū căpĭt; āltĕră dūra ēst:
āt pŏtĕrīt tāctō ‖ mōllĭŏr ēssĕ vĭrō.
Haēc quĭă dūlcĕ cănīt flēctītquĕ făcīllĭmă vōcēm,
ōscŭlă cāntāntī ‖ rāptă dĕdīssĕ vĕlīm;
haēc quĕrŭlās hăbĭlī pērcūrrīt pōllĭcĕ chōrdās:
tām dōctās quīs nōn ‖ pōssĭt ămārĕ mănūs?
Īllă plăcēt gēstū nŭmĕrōsăquĕ brācchĭă dūcīt
ēt tĕnĕrūm mōllī ‖ tōrquĕt ăb ārtĕ lătūs:
ūt tăcĕām dē mē, quī caūsā tāngŏr ăb ōmnī,
īllīc Hīppŏlўtūm ‖ pōnĕ, Prĭāpŭs ĕrīt.
Tū, quĭă tām lōnga ēs, vĕtĕrēs hērōĭdăs aēquās
ēt pŏtĕs īn tōtō ‖ mūltă iăcērĕ tŏrō;
haēc hăbĭlīs brĕvĭtātĕ sŭa ēst: cōrrūmpŏr ŭtrāquĕ;
cōnvĕnĭūnt vōtō ‖ lōngă brĕvīsquĕ mĕō.
Nōn ēst cūltă: sŭbīt quīd cūltae āccēdĕrĕ pōssīt;
ōrnāta ēst: dōtēs ‖ ēxhĭbĕt īpsă sŭās.
Cāndĭdă mē căpĭēt, căpĭēt mē flāvă pŭēllă;
ēst ĕtĭam īn fūscō ‖ grātă cŏlōrĕ vĕnūs.
Seū pēndēnt nĭvĕā pūllī cērvīcĕ căpīllī,
Lēdă fŭīt nīgrā ‖ cōnspĭcĭēndă cŏmā;
seū flāvēnt, plăcŭīt crŏcĕīs Aūrōră căpīllīs:
ōmnĭbŭs hīstŏrĭīs ‖ sē mĕŭs āptăt ămōr.
Mē nŏvă sōllĭcĭtāt, mē tāngīt sērĭŏr aētās:
haēc mĕlĭōr spĕcĭē, ‖ mōrĭbŭs īllă plăcēt.
Dēnĭquĕ quōs tōtā quīsquām prŏbăt Ūrbĕ pŭēllās,
nōstĕr ĭn hās ōmnīs ‖ āmbĭtĭōsŭs ămōr.
5.
Nūllŭs ămōr tānti ēst (ăbĕās, phărĕtrātĕ Cŭpīdŏ),
ūt mĭhĭ sīnt tŏtĭēns ‖ māxĭmă vōtă mŏrī.
Vōtă mŏrī mĕă sūnt, cūm tē pēccāssĕ rĕcōrdōr,
eī mĭhĭ, pērpĕtŭūm ‖ nātă pŭēllă mălūm.
Nōn mĭhĭ dēcēptaē nūdānt tŭă fāctă tăbēllaē
nēc dătă fūrtīvē ‖ mūnĕră crīmĕn hăbēnt.
Ō | ŭtĭnam ārgŭĕrēm sīc, ūt nōn vīncĕrĕ pōssēm!
Mē mĭsĕrūm, quārē ‖ tām bŏnă caūsă mĕa ēst?
Fēlīx, quī quŏd ămāt dēfēndĕrĕ fōrtĭtĕr aūdēt,
cuī sŭă «Nōn fēcī» ‖ dīcĕre ămīcă pŏtēst.
Fērrĕŭs ēst nĭmĭūmquĕ sŭō făvĕt īllĕ dŏlōrī,
cuī pĕtĭtūr vīctā ‖ pālmă crŭēntă rĕā.
Īpsĕ mĭsēr vīdī, cūm mē dōrmīrĕ pŭtārēs,
sōbrĭŭs āppŏsĭtō ‖ crīmĭnă vēstră mĕrō:
mūltă sŭpērcĭlĭō vīdī vībrāntĕ lŏquēntēs;
nūtĭbŭs īn vēstrīs ‖ pārs bŏnă vōcĭs ĕrāt.
Nōn ŏcŭlī tăcŭērĕ tŭī cōnscrīptăquĕ vīnō
mēnsă, nĕc īn dĭgĭtīs ‖ līttĕră nūllă fŭīt.
Sērmōnem ādgnōvī, quōd nōn vĭdĕātŭr, ăgēntēm
vērbăquĕ prō cērtīs ‖ iūssă vălērĕ nŏtīs.
Iāmquĕ frĕquēns iērāt mēnsā cōnvīvă rĕlīctā;
cōmpŏsĭtī iŭvĕnēs ‖ ūnŭs ĕt āltĕr ĕrānt:
īnprŏbă tūm vērō iūngēntēs ōscŭlă vīdī
(īllă mĭhī līnguā ‖ nēxă fŭīssĕ lĭquēt),
quālĭă nōn frātrī tŭlĕrīt gērmānă sĕvērō,
sēd tŭlĕrīt cŭpĭdō ‖ mōllĭs ămīcă vĭrō;
quālĭă crēdĭbĭle ēst nōn Phoēbō fērrĕ Dĭānām,
sēd Vĕnĕrēm Mārtī ‖ saēpĕ tŭlīssĕ sŭō.
«Quīd făcĭs» ēxclāmō «quō nūnc mĕă gaūdĭă dēfērs?
Īnĭcĭām dŏmĭnās ‖ īn mĕă iūră mănūs.
Haēc tĭbĭ sūnt mēcūm, mĭhĭ sūnt cōmmūnĭă tēcūm:
īn bŏnă cūr quīsquām ‖ tērtĭŭs īstă vĕnīt?»
Haēc ĕgŏ, quaēquĕ dŏlōr līnguaē dīctāvĭt; ăt īllī
cōnscĭă pūrpŭrĕūs ‖ vēnĭt ĭn ōră pŭdōr.
Quālĕ cŏlōrātūm Tīthōnī cōniŭgĕ caēlūm
sūbrŭbĕt, aūt spōnsō ‖ vīsă pŭēllă nŏvō;
quālĕ rŏsaē fūlgēnt īntēr sŭă līlĭă mīxtaē
aūt, ŭbĭ cāntātīs, ‖ Lūnă, lăbōrăt ĕquīs;
aūt quōd, nē lōngīs flāvēscĕrĕ pōssĭt ăb ānnīs,
Maēŏnĭs Āssўrĭūm ‖ fēmĭnă tīnxĭt ĕbūr:
hīs ĕrăt aūt ălĭcuī cŏlŏr īllĕ sĭmīllĭmŭs hōrūm,
ēt nūmquām cāsū ‖ pūlchrĭŏr īllă fŭīt.
Spēctābāt tērrām: tērrām spēctārĕ dĕcēbāt;
maēsta ĕrăt īn vūltū: ‖ maēstă dĕcēntĕr ĕrāt.
Sīcŭt ĕrānt (ĕt ĕrānt cūltī) lănĭārĕ căpīllōs
ēt fŭĭt īn tĕnĕrās ‖ īmpĕtŭs īrĕ gĕnās;
ūt făcĭēm vīdī, fōrtēs cĕcĭdērĕ lăcērtī:
dēfēnsa ēst ārmīs ‖ nōstră pŭēllă sŭīs.
Quī mŏdŏ saēvŭs ĕrām, sūpplēx ūltrōquĕ rŏgāvī
ōscŭlă nē nōbīs ‖ dētĕrĭōră dărēt.
Rīsĭt ĕt ēx ănĭmō dĕdĭt ōptĭmă, quālĭă pōssēnt
ēxcŭtĕre īrātō ‖ tēlă trĭsūlcă Iŏvī:
tōrquĕŏr īnfēlīx, nē tām bŏnă sēnsĕrĭt āltēr,
ēt vŏlŏ nōn ēx hāc ‖ īllă fŭīssĕ nŏtā.
Haēc quŏquĕ, quām dŏcŭī, mūltō mĕlĭōră fŭērūnt,
ēt quīddām vīsa ēst ‖ āddĭdĭcīssĕ nŏvī.
Quōd nĭmĭūm plăcŭērĕ, mălum ēst, quōd tōtă lăbēllīs
līnguă tŭa ēst nōstrīs, ‖ nōstră rĕcēptă tŭīs.
Nēc tămĕn hōc ūnūm dŏlĕō, nōn ōscŭlă tāntūm
iūnctă quĕrōr, quāmvīs ‖ haēc quŏquĕ iūnctă quĕrōr:
īllă nĭsi īn lēctō nūsquām pŏtŭērĕ dŏcērī;
nēscĭŏquīs prĕtĭūm ‖ grāndĕ măgīstĕr hăbēt.
6.
Psīttăcŭs, Ēōīs ĭmĭtātrīx ālĕs ăb Īndīs,
ōccĭdĭt: ēxsĕquĭās ‖ ītĕ frĕquēntĕs, ăvēs;
ītĕ, pĭaē vŏlŭcrēs, ēt plāngĭtĕ pēctŏră pīnnīs
ēt rĭgĭdō tĕnĕrās ‖ ūnguĕ nŏtātĕ gĕnās;
hōrrĭdă prō maēstīs lănĭētūr plūmă căpīllīs,
prō lōngā rĕsŏnēnt ‖ cārmĭnă vēstră tŭbā.
Quōd scĕlŭs Īsmărĭī quĕrĕrīs, Phĭlŏmēlă, tўrānnī,
ēxplēta ēst ānnīs ‖ īstă quĕrēlă sŭīs;
ālĭtĭs īn rāraē mĭsĕrūm dēvērtĕrĕ fūnūs:
māgnă sĕd āntīquam ēst ‖ caūsă dŏlōrĭs Ĭtŷs.
Ōmnēs, quaē lĭquĭdō lībrātĭs ĭn āĕrĕ cūrsūs,
tū tămĕn ānte ălĭōs, ‖ tūrtŭr ămīcĕ, dŏlē.
Plēnă fŭīt vōbīs ōmnī cōncōrdĭă vītā
ēt stĕtĭt ād fīnēm ‖ lōngă tĕnāxquĕ fĭdēs.
Quōd fŭĭt Ārgŏlĭcō iŭvĕnīs Phōcēŭs Ŏrēstaē,
hōc tĭbĭ, dūm lĭcŭīt, ‖ psīttăcĕ, tūrtŭr ĕrāt.
Quīd tămĕn īstă fĭdēs, quīd rārī fōrmă cŏlōrīs,
quī vōx mūtāndīs ‖ īngĕnĭōsă sŏnīs,
quīd iŭvăt, ūt dătŭs ēs, nōstraē plăcŭīssĕ pŭēllaē?
Īnfēlīx ăvĭūm ‖ glōrĭă nēmpĕ iăcēs.
Tū pŏtĕrās frăgĭlēs pīnnīs hĕbĕtārĕ zmărāgdōs
tīnctă gĕrēns rūbrō ‖ Pūnĭcă rōstră crŏcō.
Nōn fŭĭt īn tērrīs vōcūm sĭmŭlāntĭŏr ālēs:
rēddēbās blaēsō ‖ tām bĕnĕ vērbă sŏnō.
Rāptŭs ĕs īnvĭdĭā: nōn tū fĕră bēllă mŏvēbās;
gārrŭlŭs ēt plăcĭdē ‖ pācĭs ămātŏr ĕrās.
Ēccĕ, cŏtūrnīcēs īntēr sŭă proēlĭă vīvūnt,
fōrsĭtăn ēt fīānt ‖ īndĕ frĕquēntĕr ănūs.
Plēnŭs ĕrās mĭnĭmō, nēc praē sērmōnĭs ămōrĕ
īn mūltōs pŏtĕrās ‖ ōră văcārĕ cĭbōs:
nūx ĕrăt ēscă tĭbī caūsaēquĕ păpāvĕră sōmnī,
pēllēbātquĕ sĭtīm ‖ sīmplĭcĭs ūmŏr ăquaē.
Vīvĭt ĕdāx vūltūr dūcēnsquĕ pĕr āĕră gŷrōs
mīlvūs ēt plŭvĭaē ‖ grācŭlŭs aūctŏr ăquaē;
vīvĭt ĕt ārmĭfĕraē cōrnīx īnvīsă Mĭnērvaē,
īllă quĭdēm saēclīs ‖ vīx mŏrĭtūră nŏvēm.
Ōccĭdĭt īllĕ lŏquāx hūmānaē vōcĭs ĭmāgŏ
psīttăcŭs, ēxtrēmō ‖ mūnŭs ăb ōrbĕ dătūm.
Ōptĭmă prīmă fĕrē Mănĭbūs răpĭūntŭr ăvārīs;
īmplēntūr nŭmĕrīs ‖ dētĕrĭōră sŭīs:
trīstĭă Phŷlăcĭdaē Thērsītēs fūnĕră vīdīt
iāmquĕ cĭnīs vīvīs ‖ frātrĭbŭs Hēctŏr ĕrāt.
Quīd rĕfĕrām tĭmĭdaē prō tē pĭă vōtă pŭēllaē,
vōtă prŏcēllōsō ‖ pēr mărĕ rāptă Nŏtō?
Sēptĭmă lūx vēnīt nōn ēxhĭbĭtūră sĕquēntēm,
ēt stābāt văcŭō ‖ iām tĭbĭ Pārcă cŏlō;
nēc tămĕn īgnāvō stŭpŭērūnt vērbă pălātō:
clāmāvīt mŏrĭēns ‖ līnguă «Cŏrīnnă, vălē.»
Cōllĕ sŭb Ēlўsĭō nīgrā nĕmŭs īlĭcĕ frōndēt
ūdăquĕ pērpĕtŭō ‖ grāmĭnĕ tērră vĭrēt.
Sī quă fĭdēs dŭbĭīs, vŏlŭcrūm lŏcŭs īllĕ pĭārūm
dīcĭtŭr, ōbscaēnaē ‖ quō prŏhĭbēntŭr ăvēs:
īllīc īnnŏcŭī lātē pāscūntŭr ŏlōrēs
ēt vīvāx phoēnīx, ‖ ūnĭcă sēmpĕr ăvīs;
ēxplĭcăt īpsă sŭās ālēs Iūnōnĭă pīnnās,
ōscŭlă dāt cŭpĭdō ‖ blāndă cŏlūmbă mărī.
Psīttăcŭs hās īntēr nĕmŏrālī sēdĕ rĕcēptūs
cōnvērtīt vŏlŭcrēs ‖ īn sŭă vērbă pĭās.
Ōssă tĕgīt tŭmŭlūs, tŭmŭlūs prō cōrpŏrĕ māgnūs,
quō lăpĭs ēxĭgŭūs ‖ pār sĭbĭ crīmĕn hăbēt:
«Cōllĭgŏr ēx īpsō dŏmĭnaē plăcŭīssĕ sĕpūlcrō.
Ōră fŭērĕ mĭhī ‖ plūs ăvĕ dōctă lŏquī.»
7.
Ērgō sūffĭcĭām rĕŭs īn nŏvă crīmĭnă sēmpēr?
Ūt vīncām, tŏtĭēns ‖ dīmĭcŭīssĕ pĭgēt.
Sīve ĕgŏ mārmŏrĕī rēspēxī sūmmă thĕātrī,
ēlĕgĭs ē mūltīs ‖ ūndĕ dŏlērĕ vĕlīs;
cāndĭdă seū tăcĭtō vīdīt mē fēmĭnă vūltū,
īn vūltū tăcĭtās ‖ ārgŭĭs ēssĕ nŏtās;
sī quām laūdāvī, mĭsĕrōs pĕtĭs ūnguĕ căpīllōs,
sī cūlpō, crīmēn ‖ dīssĭmŭlārĕ pŭtās;
sīvĕ bŏnūs cŏlŏr ēst, īn tē quŏquĕ frīgĭdŭs ēssĕ,
seū mălŭs, āltĕrĭūs ‖ dīcŏr ămōrĕ mŏrī.
Ātque ĕgŏ pēccātī vēllēm mĭhĭ cōnscĭŭs ēssēm:
aēquo ănĭmō poēnām, ‖ quī mĕrŭērĕ, fĕrūnt.
Nūnc tĕmĕre īnsĭmŭlās crēdēndōque ōmnĭă frūstrā
īpsă vĕtās īrām ‖ pōndŭs hăbērĕ tŭām:
āspĭce, ŭt aūrītūs mĭsĕrāndaē sōrtĭs ăsēllūs
ādsĭdŭō dŏmĭtūs ‖ vērbĕrĕ lēntŭs ĕāt.
Ēccĕ, nŏvūm crīmēn: sōllērs ōrnārĕ Cўpāssīs
ōbĭcĭtūr dŏmĭnaē ‖ cōntĕmĕrāssĕ tŏrūm.
Dī mĕlĭūs, quām mē, sī sīt pēccāssĕ lĭbīdŏ,
sōrdĭdă cōntēmptaē ‖ sōrtĭs ămīcă iŭvēt!
Quīs Vĕnĕrīs fămŭlaē cōnūbĭă lībĕr ĭnīrĕ
tērgăquĕ cōnplēctī ‖ vērbĕrĕ sēctă vĕlīt?
Āddĕ quŏd ōrnāndīs īlla ēst ŏpĕrōsă căpīllīs
ēt tĭbĭ pēr dōctās ‖ grātă mĭnīstră mănūs:
scīlĭcĕt āncīllām, quŏd ĕrāt tĭbĭ fīdă, rŏgārēm?
Quīd, nĭsi ŭt īndĭcĭō ‖ iūnctă rĕpūlsă fŏrēt?
Pēr Vĕnĕrēm iūrō pŭĕrīquĕ vŏlātĭlĭs ārcūs
mē nōn ādmīssī ‖ crīmĭnĭs ēssĕ rĕūm.
8.
Pōnēndīs īn mīllĕ mŏdōs pērfēctă căpīllīs,
cōmĕrĕ sēd sōlās ‖ dīgnă Cўpāssĭ dĕās,
ēt mĭhĭ iūcūndō nōn rūstĭcă cōgnĭtă fūrtō,
āptă quĭdēm dŏmĭnaē ‖ sēd măgĭs āptă mĭhī,
quīs fŭĭt īntēr nōs sŏcĭātī cōrpŏrĭs īndēx?
Sēnsīt cōncŭbĭtūs ‖ ūndĕ Cŏrīnnă tŭōs?
Nūm tămĕn ērŭbŭī? Nūm vērbō lāpsŭs ĭn ūllō
fūrtīvaē Vĕnĕrīs ‖ cōnscĭă sīgnă dĕdī?
Quīd quŏd, ĭn āncīllā sī quīs dēlīnquĕrĕ pōssīt,
īllum ĕgŏ cōntēndī ‖ mēntĕ cărērĕ bŏnā?
(Thēssălŭs āncīllaē făcĭē Brīsēĭdŏs ārsīt,
sērvă Mўcēnaēō ‖ Phoēbăs ămātă dŭcī:
nēc sum ĕgŏ Tāntălĭdē māiōr nēc mīnŏr Ăchīllĕ;
quōd dĕcŭīt rēgēs, ‖ cūr mĭhĭ tūrpĕ pŭtēm?)
ūt tămĕn īrātōs īn tē dēfīxĭt ŏcēllōs,
vīdī tē tōtīs ‖ ērŭbŭīssĕ gĕnīs.
Āt quāntō, sī fōrtĕ rĕfērs, praēsēntĭŏr īpsĕ
pēr Vĕnĕrīs fēcī ‖ nūmĭnă māgnă fĭdēm!
(tū dĕă, tū iŭbĕās ănĭmī pēriūrĭă pūrī
Cārpăthĭūm tĕpĭdōs ‖ pēr mărĕ fērrĕ Nŏtōs.)
Prō quĭbŭs ōffĭcĭīs prĕtĭūm mĭhĭ dūlcĕ rĕpēndĕ
cōncŭbĭtūs hŏdĭē, ‖ fūscă Cўpāssĭ, tŭōs.
Quīd rĕnŭīs fīngīsquĕ nŏvōs, īngrātă, tĭmōrēs?
ūnum ēst ē dŏmĭnīs ‖ ēmĕrŭīssĕ sătīs.
Quōd sī stūltă nĕgās, īndēx ānte āctă fătēbōr
ēt vĕnĭām cūlpaē ‖ prōdĭtŏr īpsĕ mĕaē,
quōquĕ lŏcō tēcūm fŭĕrīm quōtiēnsquĕ, Cўpāssĭ,
nārrābō dŏmĭnaē ‖ quōtquĕ quĭbūsquĕ mŏdīs.
9.
Ō nūmquām prō mē sătĭs īndīgnātĕ Cŭpīdŏ,
ō | īn cōrdĕ mĕō ‖ dēsĭdĭōsĕ pŭēr,
quīd mē, quī mīlēs nūmquām tŭă sīgnă rĕlīquī,
laēdĭs, ĕt īn cāstrīs ‖ vūlnĕrŏr īpsĕ mĕīs?
Cūr tŭă fāx ūrīt, fīgīt tŭŭs ārcŭs ămīcōs?
Glōrĭă pūgnāntēs ‖ vīncĕrĕ māiŏr ĕrāt.
Quīd? Nōn Haēmŏnĭūs, quēm cūspĭdĕ pērcŭlĭt, hērōs
cōnfōssūm mĕdĭcā ‖ pōstmŏdŏ iūvĭt ŏpĕ?
Vēnātōr sĕquĭtūr fŭgĭēntĭă, cāptă rĕlīnquīt,
sēmpĕr ĕt īnvēntīs ‖ ūltĕrĭōră pĕtīt.
Nōs tŭă sēntīmūs, pŏpŭlūs tĭbĭ dēdĭtŭs, ārmă;
pīgră rĕlūctāntī ‖ cēssăt ĭn hōstĕ mănūs.
Quīd iŭvăt īn nūdīs hāmātă rĕtūndĕrĕ tēlă
ōssĭbŭs? Ōssă mĭhī ‖ nūdă rĕlīquĭt Ămōr.
Tōt sĭne ămōrĕ vĭrī, tōt sūnt sĭne ămōrĕ pŭēllaē:
hīnc tĭbĭ cūm māgnā ‖ laūdĕ trĭūmphŭs ĕāt.
(Rōmă, nĭsi īnmēnsūm vīrēs prōmōssĕt ĭn ōrbēm,
strāmĭnĕīs ēssēt ‖ nūnc quŏquĕ tēctă căsīs.)
Fēssŭs ĭn āccēptōs mīlēs dēdūcĭtŭr āgrōs,
mīttĭtŭr īn sāltūs ‖ cārcĕrĕ lībĕr ĕquūs,
lōngăquĕ sūbdūctām cēlānt nāvālĭă pīnūm,
tūtăquĕ dēpŏsĭtō ‖ pōscĭtŭr ēnsĕ rŭdīs:
mē quŏquĕ, quī tŏtĭēns mĕrŭī sŭb ămōrĕ pŭēllaē,
dēfūnctūm plăcĭdē ‖ vīvĕrĕ tēmpŭs ĕrāt.
9B (10)
«Vīvĕ» dĕūs «pŏsĭtō» sī quīs mĭhĭ dīcăt «ămōrĕ»,
dēprĕcĕr: ūsque ădĕō ‖ dūlcĕ pŭēllă mălum ēst.
Cūm bĕnĕ pērtaēsum ēst, ănĭmōquĕ rĕlāngŭĭt ārdōr,
nēscĭŏquō mĭsĕraē ‖ tūrbĭnĕ mēntĭs ăgōr.
Ūt răpĭt īn praēcēps dŏmĭnūm spūmāntĭă frūstrā
frēnă rĕtēntāntēm ‖ dūrĭŏr ōrĭs ĕquūs,
ūt sŭbĭtūs prŏpĕ iām prēnsā tēllūrĕ cărīnām
tāngēntēm pōrtūs ‖ vēntŭs ĭn āltă răpīt,
sīc mē saēpĕ rĕfērt īncērtă Cŭpīdĭnĭs aūră
nōtăquĕ pūrpŭrĕūs ‖ tēlă rĕsūmĭt Ămōr.
Fīgĕ, pŭēr: pŏsĭtīs nūdūs tĭbĭ praēbĕŏr ārmīs;
hīc tĭbĭ sūnt vīrēs, ‖ hīc tŭă dēxtră făcīt,
hūc tāmquām iūssaē vĕnĭūnt iām spōntĕ săgīttaē;
vīx īllīs praē mē ‖ tōtă phărētră sŭa ēst.
Īnfēlīx, tōtā quīcūmquĕ quĭēscĕrĕ nōctĕ
sūstĭnĕt ēt sōmnōs ‖ praēmĭă māgnă vŏcāt.
Stūltĕ, quĭd ēst sōmnūs gĕlĭdaē nĭsĭ mōrtĭs ĭmāgŏ?
Lōngă quĭēscēndī ‖ tēmpŏră fātă dăbūnt.
Mē mŏdŏ dēcĭpĭānt vōcēs fāllācĭs ămīcaē
(spērāndō cērtē ‖ gaūdĭă māgnă fĕrām),
ēt mŏdŏ blāndĭtĭās dīcāt, mŏdŏ iūrgĭă nēctāt;
saēpĕ frŭār dŏmĭnā, ‖ saēpĕ rĕpūlsŭs ĕām.
Quōd dŭbĭūs Mārs ēst, pēr tē, prīvīgnĕ Cŭpīdo, ēst,
ēt mŏvĕt ēxtēmplō ‖ vītrĭcŭs ārmă tŭō;
tū lĕvĭs ēs mūltōquĕ tŭīs vēntōsĭŏr ālīs
gaūdĭăque āmbĭgŭā ‖ dāsquĕ nĕgāsquĕ fĭdē.
Sī tămĕn ēxaūdīs, pūlchrā cūm mātrĕ, rŏgāntēm,
īndēsērtă mĕō ‖ pēctŏrĕ rēgnă gĕrĕ:
āccēdānt rēgnō, nĭmĭūm văgă tūrbă, pŭēllaē;
āmbōbūs pŏpŭlīs ‖ sīc vĕnĕrāndŭs ĕrīs.
10 (11).
Tū mĭhĭ, tū cērtē, mĕmĭnī, Graēcīnĕ nĕgābās
ūnō pōsse ălĭquēm ‖ tēmpŏre ămārĕ dŭās.
Pēr te ĕgŏ dēcĭpĭōr, pēr tē dēprēnsŭs ĭnērmīs
ēccĕ dŭās ūnō ‖ tēmpŏrĕ tūrpĭs ămō.
Ūtrăquĕ fōrmōsa ēst, ŏpĕrōsaē cūltĭbŭs āmbaē,
ārtĭbŭs īn dŭbĭo ēst ‖ haēc sĭt ăn īllă prĭōr;
pūlchrĭŏr hāc īlla ēst, haēc ēst quŏquĕ pūlchrĭŏr īllā,
ēt măgĭs haēc nōbīs ‖ ēt măgĭs īllă plăcēt.
Ērrŏ, vĕlūt vēntīs dīscōrdĭbŭs āctă phăsēlōs,
dīvĭdŭūmquĕ tĕnēnt ‖ āltĕr ĕt āltĕr ămōr.
Quīd gĕmĭnās, Ĕrўcīnă, mĕōs sĭnĕ fīnĕ dŏlōrēs?
Nōn ĕrăt īn cūrās ‖ ūnă pŭēllă sătīs?
Quīd fŏlĭa ārbŏrĭbūs, quīd plēnō sīdĕră caēlō,
īn frĕtă cōllēctās ‖ āltă quĭd āddĭs ăquās?
Sēd tămĕn hōc mĕlĭūs, quām sī sĭne ămōrĕ iăcērēm:
hōstĭbŭs ēvĕnĭāt ‖ vītă sĕvēră mĕīs;
hōstĭbŭs ēvĕnĭāt vĭdŭō dōrmīrĕ cŭbīlī
ēt mĕdĭō lāxē ‖ pōnĕrĕ mēmbră tŏrō.
Āt mĭhĭ saēvŭs Ămōr sōmnōs ābrūmpăt ĭnērtēs
sīmquĕ mĕī lēctī ‖ nōn ĕgŏ sōlŭs ŏnūs;
mē mĕă dīspērdāt nūllō prŏhĭbēntĕ pŭēllă,
sī sătĭs ūnă pŏtēst, ‖ sī mĭnŭs ūnă, dŭaē.
Sūffĭcĭām: grăcĭlēs, nōn sūnt sĭnĕ vīrĭbŭs ārtūs;
pōndĕrĕ, nōn nērvīs, ‖ cōrpŏră nōstră cărēnt.
Ēt lătĕrī dăbĭt īn vīrēs ălĭmēntă vŏlūptās:
dēcēpta ēst ŏpĕrā ‖ nūllă pŭēllă mĕā;
saēpe ĕgŏ lāscīvē cōnsūmpsī tēmpŏră nōctīs,
ūtĭlĭs ēt fōrtī ‖ cōrpŏrĕ mānĕ fŭī.
Fēlīx, quēm Vĕnĕrīs cērtāmĭnă mūtŭă pērdūnt;
dī făcĭānt, lētī ‖ caūsă sĭt īstă mĕī!
Īndŭăt ādvērsīs cōntrārĭă pēctŏră tēlīs
mīlĕs ĕt aētērnūm ‖ sānguĭnĕ nōmĕn ĕmāt;
quaērăt ăvārŭs ŏpēs ēt, quaē lāssārĭt ărāndō,
aēquŏră pēriūrō ‖ naūfrăgŭs ōrĕ bĭbāt;
āt mĭhĭ cōntīngāt Vĕnĕrīs lānguēscĕrĕ mōtū,
cūm mŏrĭār, mĕdĭūm ‖ sōlvăr ĕt īntĕr ŏpūs;
ātque ălĭquīs nōstrō lăcrĭmāns īn fūnĕrĕ dīcāt
«Cōnvĕnĭēns vītaē ‖ mōrs fŭĭt īstă tŭaē.»
11 (12).
Prīmă mălās dŏcŭīt mīrāntĭbŭs aēquŏrĭs ūndīs
Pēlĭăcō pīnūs ‖ vērtĭcĕ caēsă vĭās,
quaē cōncūrrēntīs īntēr tĕmĕrārĭă caūtēs
cōnspĭcŭām fūlvō ‖ vēllĕrĕ vēxĭt ŏvēm.
Ō | ŭtĭnām, nē quīs rēmō frĕtă lōngă mŏvērēt,
Ārgō fūnēstās ‖ prēssă bĭbīssĕt ăquās!
Ēccĕ fŭgīt nōtūmquĕ tŏrūm sŏcĭōsquĕ Pĕnātēs
fāllācīsquĕ vĭās ‖ īrĕ Cŏrīnnă părāt.
Quīd tĭbĭ, mē mĭsĕrūm, Zĕphўrōs Eūrōsquĕ tĭmēbō
ēt gĕlĭdūm Bŏrĕān ‖ ēgĕlĭdūmquĕ Nŏtūm?
Nōn īllīc ūrbēs, nōn tū mīrābĕrĕ sīlvās:
ūna ĕst ĭnīūstī ‖ caērŭlă fōrmă mărīs;
nēc mĕdĭūs tĕnŭīs cōnchās pīctōsquĕ lăpīllōs
pōntŭs hăbēt: bĭbŭlī ‖ lītŏrĭs īllă mŏra ēst.
Lītŏră mārmŏrĕīs pĕdĭbūs sīgnātĕ, pŭēllaē
(hāctĕnŭs ēst tūtūm, ‖ cētĕră caēcă vĭa ēst),
ēt vōbīs ălĭī vēntōrūm proēlĭă nārrēnt,
quās Scŷlla īnfēstēt ‖ quāsvĕ Chărŷbdĭs ăquās,
ēt quĭbŭs ēmĭnĕānt vĭŏlēntă Cĕraūnĭă sāxīs,
quō lătĕānt Sŷrtēs ‖ māgnă mĭnōrquĕ sĭnū.
Haēc ălĭī rĕfĕrānt; āt vōs, quōd quīsquĕ lŏquētūr,
crēdĭtĕ: crēdēntī ‖ nūllă prŏcēllă nŏcēt.
Sērō rēspĭcĭtūr tēllūs, ŭbĭ fūnĕ sŏlūtō
cūrrĭt ĭn īnmēnsūm ‖ pāndă cărīnă sălūm,
nāvĭtă sōllĭcĭtūs cūm vēntōs hōrrĕt ĭnīquōs
ēt prŏpĕ tām lētūm ‖ quām prŏpĕ cērnĭt ăquām.
Quōd sī cōncūssās Trītōn ēxāspĕrĕt ūndās,
quām tĭbĭ sīt tōtō ‖ nūllŭs ĭn ōrĕ cŏlōr!
Tūm gĕnĕrōsă vŏcēs fēcūndaē sīdĕră Lēdaē
ēt «Fēlīx» dīcās ‖ «quēm sŭă tērră tĕnēt!».
Tūtĭŭs ēst fōvīssĕ tŏrūm, lēgīssĕ lĭbēllōs,
Thrēĭcĭām dĭgĭtīs ‖ īncrĕpŭīssĕ lўrām.
Āt sī vānă fĕrūnt vŏlŭcrēs mĕă dīctă prŏcēllaē,
aēquă tămēn pūppī ‖ sīt Gălătēă tŭaē:
vēstrūm crīmĕn ĕrīt tālīs iāctūră pŭēllaē,
Nērĕĭdēsquĕ dĕaē ‖ Nērĕĭdūmquĕ pătēr.
Vādĕ mĕmōr nōstrī, vēntō rĕdĭtūră sĕcūndō;
īmplĕăt īllă tŭōs ‖ fōrtĭŏr aūră sĭnūs.
Tūm măre ĭn haēc māgnūs prōclīnēt lītŏră Nēreūs,
hūc vēntī spēctēnt, ‖ hūc ăgăt aēstŭs ăquās.
Īpsă rŏgēs, Zĕphўrī vĕnĭānt īn līntĕă sōlī,
īpsă tŭā mŏvĕās ‖ tūrgĭdă vēlă mănū.
Prīmŭs ĕgo āspĭcĭām nōtām dē lītŏrĕ pūppīm
ēt dīcām «Nōstrōs ‖ ādvĕhĭt īllă dĕōs!».
Ēxcĭpĭāmque ŭmĕrīs ēt mūltă sĭne ōrdĭnĕ cārpām
ōscŭlă; prō rĕdĭtū ‖ vīctĭmă vōtă cădēt,
īnquĕ tŏrī fōrmām mōllēs stērnēntŭr hărēnaē
ēt cŭmŭlūs mēnsaē ‖ quīlĭbĕt ēssĕ pŏtēst.
Īllīc ādpŏsĭtō nārrābīs mūltă Lўaēō,
paēnĕ sĭt ūt mĕdĭīs ‖ ōbrŭtă nāvĭs ăquīs,
dūmque ād mē prŏpĕrās, nĕque ĭnīquaē tēmpŏră nōctīs
nēc tē praēcĭpĭtēs ‖ ēxtĭmŭīssĕ Nŏtōs.
Ōmnĭă prō vērīs crēdām, sīnt fāctă lĭcēbīt:
cūr ĕgŏ nōn vōtīs ‖ blāndĭăr īpsĕ mĕīs?
Haēc mĭhĭ quām prīmūm caēlō nĭtĭdīssĭmŭs āltō
Lūcĭfĕr ādmīssō ‖ tēmpŏră pōrtĕt ĕquō.
12 (13).
Ītĕ trĭūmphālēs cīrcūm mĕă tēmpŏră laūrūs:
vīcĭmŭs; īn nōstro ēst ‖ ēccĕ Cŏrīnnă sĭnū,
quām vīr, quām cūstōs, quām iānŭă fīrmă (tŏt hōstēs!)
sērvābānt, nē quā ‖ pōssĕt ăb ārtĕ căpī.
Haēc ēst praēcĭpŭō vīctōrĭă dīgnă trĭūmphō
īn quā, quaēcūmque ēst, ‖ sānguĭnĕ praēdă cărēt.
nōn hŭmĭlēs mūrī, nōn pārvīs ōppĭdă fōssīs
cīnctă, sĕd ēst dūctū ‖ cāptă pŭēllă mĕō.
Pērgămă cūm cădĕrēnt bēllō sŭpĕrātă bĭlūstrī,
ēx tŏt ĭn Ātrīdīs ‖ pārs quŏtă laūdĭs ĕrāt?
Āt mĕă sēpŏsĭta ēst ĕt ăb ōmnī mīlĭtĕ dīssōrs
glōrĭă, nēc tĭtŭlūm ‖ mūnĕrĭs āltĕr hăbēt:
mē dŭce ăd hānc vōtī fīnēm, mē mīlĭtĕ vēnī;
īpse ĕquĕs, īpsĕ pĕdēs, ‖ sīgnĭfĕr īpsĕ fŭī.
Nēc cāsūm fōrtūnă mĕīs īnmīscŭĭt āctīs:
hūc ădĕs, ō cūrā ‖ pārtĕ trĭūmphĕ mĕā.
Nēc bēlli ēst nŏvă caūsă mĕī. nĭsĭ rāptă fŭīssēt
Tŷndărĭs, Eūrōpaē ‖ pāx Ăsĭaēquĕ fŏrēt;
fēmĭnă sīlvēstrīs Lăpĭthās pŏpŭlūmquĕ bĭfōrmēm
tūrpĭtĕr ādpŏsĭtō ‖ vērtĭt ĭn ārmă mĕrō;
fēmĭnă Trōiānōs ĭtĕrūm nŏvă bēllă mŏvērĕ
īmpŭlĭt īn rēgnō, ‖ iūstĕ Lătīnĕ, tŭō;
fēmĭnă Rōmānīs ĕtĭāmnūnc ūrbĕ rĕcēntī
īnmīsīt sŏcĕrōs ‖ ārmăquĕ saēvă dĕdīt.
Vīdi ĕgŏ prō nĭvĕā pūgnāntēs cōniŭgĕ taūrōs:
spēctātrīx ănĭmōs ‖ īpsă iŭvēncă dăbāt.
Mē quŏquĕ, quī mūltōs, sēd mē sĭnĕ caēdĕ, Cŭpīdŏ
iūssīt mīlĭtĭaē ‖ sīgnă mŏvērĕ sŭaē.
13 (14).
Dūm lăbĕfāctăt ŏnūs grăvĭdī tĕmĕrārĭă vēntrīs,
īn dŭbĭō vītaē ‖ lāssă Cŏrīnnă iăcēt.
Īllă quĭdēm clām mē tāntūm mōlītă pĕrīclī
īrā dīgnă mĕā, ‖ sēd cădĭt īră mĕtū.
Sēd tămĕn aūt ēx mē cōncēpĕrăt, aūt ĕgŏ crēdō:
ēst mĭhĭ prō fāctō ‖ saēpĕ, quŏd ēssĕ pŏtēst.
Īsĭ, Păraētŏnĭūm gĕnĭālĭăque ārvă Cănōpī
quaē cŏlĭs ēt Mēmphīn ‖ pālmĭfĕrāmquĕ Phărōn,
quāquĕ cĕlēr Nīlūs lātō dēlāpsŭs ĭn ālveō
pēr sēptēm pōrtūs ‖ īn mărĭs ēxĭt ăquās,
pēr tŭă sīstră prĕcōr, pĕr Ănūbĭdĭs ōră vĕrēndī
(sīc tŭă sācră pĭūs ‖ sēmpĕr Ŏsīrĭs ămēt
pīgrăquĕ lābātūr cīrcā dōnārĭă sērpēns
ēt cŏmĕs īn pōmpā ‖ cōrnĭgĕr Āpĭs ĕāt),
hūc ădhĭbē vūltūs ĕt ĭn ūnā pārcĕ dŭōbūs:
nām vītām dŏmĭnaē ‖ tū dăbĭs, īllă mĭhī.
Saēpĕ tĭbī sēdīt cērtīs ŏpĕrātă dĭēbūs,
quā tīngīt laūrūs ‖ Gāllĭcă tūrmă tŭās.
Tūquĕ, lăbōrāntēs ŭtĕrō mĭsĕrātă pŭēllās
quārūm tārdă lătēns ‖ cōrpŏră tēndĭt ŏnūs,
lēnĭs ădēs prĕcĭbūsquĕ mĕīs fāve, Īlĭthўīă:
dīgna ēst quām iŭbĕās ‖ mūnĕrĭs ēssĕ tŭī.
Īpse ĕgŏ tūră dăbō fūmōsīs cāndĭdŭs ārīs,
īpsĕ fĕram āntĕ tŭōs ‖ mūnĕră vōtă pĕdēs;
ādĭcĭām tĭtŭlūm «Sērvātā Nāsŏ Cŏrīnnā»:
tū mŏdŏ fāc tĭtŭlō ‖ mūnĕrĭbūsquĕ lŏcūm.
Sī tămĕn īn tāntō fās ēst mŏnŭīssĕ tĭmōrĕ,
hāc tĭbĭ sīt pūgnā ‖ dīmĭcŭīssĕ sătīs.
14 (15).
Quīd iŭvăt īnmūnēs bēllī cēssārĕ pŭēllās
nēc fĕră pēltātās ‖ āgmĭnă vēllĕ sĕquī,
sī sĭnĕ Mārtĕ sŭīs pătĭūntūr vūlnĕră tēlīs
ēt caēcās ārmānt ‖ īn sŭă fātă mănūs?
Quaē prīma īnstĭtŭīt tĕnĕrōs cōnvēllĕrĕ fētūs,
mīlĭtĭā fŭĕrāt ‖ dīgnă pĕrīrĕ sŭā.
Scīlĭcĕt ūt cărĕāt rūgārūm crīmĭnĕ vēntēr,
stērnētūr pūgnaē ‖ trīstĭs hărēnă tŭaē?
Sī mōs āntīquīs plăcŭīssēt mātrĭbŭs īdēm,
gēns hŏmĭnūm vĭtĭō ‖ dēpĕrĭtūră fŭīt,
quīque ĭtĕrūm iăcĕrēt gĕnĕrīs prīmōrdĭă nōstrī
īn văcŭō lăpĭdēs ‖ ōrbĕ, părāndŭs ĕrāt.
Quīs Prĭămī frēgīssĕt ŏpēs, sī nūmĕn ăquārūm
iūstă rĕcūsāssēt ‖ pōndĕră fērrĕ Thĕtīs?
Īlĭă sī tŭmĭdō gĕmĭnōs īn vēntrĕ nĕcāssēt,
cāsūrūs dŏmĭnaē ‖ cōndĭtŏr Ūrbĭs ĕrāt;
sī Vĕnŭs Aēnēān grăvĭdā tĕmĕrāssĕt ĭn ālvō,
Caēsărĭbūs tēllūs ‖ ōrbă fŭtūră fŭīt.
Tū quŏquĕ, cūm pōssēs nāscī fōrmōsă, pĕrīssēs,
tēmptāssēt, quōd tū, ‖ sī tŭă mātĕr ŏpūs;
īpse ĕgŏ, cūm fŭĕrīm mĕlĭūs pĕrĭtūrŭs ămāndō,
vīdīssēm nūllōs ‖ mātrĕ nĕcāntĕ dĭēs.
Quīd plēnām fraūdās vītēm crēscēntĭbŭs ūvīs
pōmăquĕ crūdēlī ‖ vēllĭs ăcērbă mănū?
Spōntĕ flŭānt mātūră sŭā; sĭnĕ crēscĕrĕ nātă:
ēst prĕtĭūm pārvaē ‖ nōn lĕvĕ vītă mŏraē.
Vēstră quĭd ēffŏdĭtīs sūbiēctīs vīscĕră tēlīs
ēt nōndūm nātīs ‖ dīră vĕnēnă dătīs?
Cōlchĭdă rēspērsām pŭĕrōrūm sānguĭnĕ cūlpānt,
āquĕ sŭā caēsūm ‖ mātrĕ quĕrūntŭr Ĭtŷn:
ūtrăquĕ saēvă părēns, sēd trīstĭbŭs ūtrăquĕ caūsīs
iāctūrā sŏcĭī ‖ sānguĭnĭs ūltă vĭrūm.
Dīcĭtĕ, quīs Tēreūs, quīs vōs īnrītĕt Ĭāsŏ
fīgĕrĕ sōllĭcĭtā ‖ cōrpŏră vēstră mănū?
Hōc nĕque ĭn Ārmĕnĭīs tīgrēs fēcērĕ lătēbrīs,
pērdĕrĕ nēc fētūs ‖ aūsă lĕaēnă sŭōs.
Āt tĕnĕraē făcĭūnt, sēd nōn īmpūnĕ, pŭēllaē:
saēpĕ, sŭōs ŭtĕrō ‖ quaē nĕcăt, īpsă pĕrīt;
īpsă pĕrīt fērtūrquĕ rŏgō rĕsŏlūtă căpīllōs,
ēt clāmānt «Mĕrĭtō» ‖ quī mŏdŏ cūmquĕ vĭdēnt.
Īstă sĕd aēthĕrĭās vānēscānt dīctă pĕr aūrās,
ēt sīnt ōmĭnĭbūs ‖ pōndĕră nūllă mĕīs.
Dī, făcĭlēs pēccāssĕ sĕmēl cōncēdĭtĕ tūtō;
ēt sătĭs ēst; poēnām ‖ cūlpă sĕcūndă fĕrāt.
15 (16).
Ānŭlĕ, fōrmōsaē dĭgĭtūm vīnctūrĕ pŭēllaē,
īn quō cēnsēndūm ‖ nīl nĭsĭ dāntĭs ămōr,
mūnŭs ĕās grātūm; tē laētā mēntĕ rĕcēptūm
prōtĭnŭs ārtĭcŭlīs ‖ īndŭăt īllă sŭīs;
tām bĕnĕ cōnvĕnĭās quām mēcūm cōnvĕnĭt īllī,
ēt dĭgĭtūm iūstō ‖ cōmmŏdŭs ōrbĕ tĕrās.
Fēlīx ā dŏmĭnā trāctābĕrĭs, ānŭlĕ, nōstrā:
īnvĭdĕō dōnīs ‖ iām mĭsĕr īpsĕ mĕīs.
Ō | ŭtĭnām fĭĕrī sŭbĭtō mĕă mūnĕră pōssēm
ārtĭbŭs Aēaēaē ‖ Cārpăthĭīvĕ sĕnīs!
Tūnc ĕgŏ tē cŭpĭām, dŏmĭna, ēt tĕtĭgīssĕ păpīllās
ēt laēvām tŭnĭcīs ‖ īnsĕrŭīssĕ mănūm:
ēlābār dĭgĭtō quāmvīs āngūstŭs ĕt haērēns
īnquĕ sĭnūm mīrā ‖ lāxŭs ăb ārtĕ cădām.
Īdem ĕgo, ŭt ārcānās pōssīm sīgnārĕ tăbēllās
nēvĕ tĕnāx cērām ‖ sīccăquĕ gēmmă trăhāt,
ūmĭdă fōrmōsaē tāngām prĭŭs ōră pŭēllaē;
tāntūm nē sīgnēm ‖ scrīptă dŏlēndă mĭhī.
†Sī dăbŏr ūt cōndār† lŏcŭlīs, ēxīrĕ nĕgābō
ādstrīngēns dĭgĭtōs ‖ ōrbĕ mĭnōrĕ tŭōs.
Nōn ĕgŏ dēdĕcŏrī tĭbĭ sīm, mĕă vītă, fŭtūrūs,
quōdvĕ tĕnēr dĭgĭtūs ‖ fērrĕ rĕcūsĕt, ŏnūs.
Mē gĕrĕ, cūm călĭdīs pērfūndēs īmbrĭbŭs ārtūs,
dāmnăquĕ sūb gēmmā ‖ pērfĕr ĕūntĭs ăquaē.
Sēd, pŭtŏ, tē nūdā mĕă mēmbră lĭbīdĭnĕ sūrgēnt,
ēt pĕrăgām pārtēs ‖ ānŭlŭs īllĕ vĭrī.
Īnrĭtă quīd vŏvĕō? Pārvūm prŏfĭcīscĕrĕ mūnūs:
īllă dătām tēcūm ‖ sēntĭăt ēssĕ fĭdēm.
16 (17).
Pārs mē Sūlmŏ tĕnēt Paēlīgnī tērtĭă rūrīs,
pārvă, sĕd īnrĭgŭīs ‖ ōră sălūbrĭs ăquīs.
Sōl lĭcĕt ādmōtō tēllūrēm sīdĕrĕ fīndāt
ēt mĭcĕt Īcărĭī ‖ stēllă prŏtērvă cănīs,
ārvă pĕrērrāntūr Paēlīgnă lĭquēntĭbŭs ūndīs,
ēt vĭrĕt īn tĕnĕrō ‖ fērtĭlĭs hērbă sŏlō.
Tērră fĕrāx Cĕrĕrīs mūltōquĕ fĕrācĭŏr ūvīs,
dāt quŏquĕ bācĭfĕrām ‖ Pāllădă rārŭs ăgēr,
pērquĕ rĕsūrgēntēs rīvīs lābēntĭbŭs hērbās
grāmĭnĕūs mădĭdām ‖ caēspĕs ŏbūmbrăt hŭmūm.
Āt mĕŭs īgnĭs ăbēst -- vērbō pēccāvĭmŭs ūnō:
quaē mŏvĕt ārdōrēs, ‖ ēst prŏcŭl; ārdŏr ădēst.
Nōn ĕgŏ, sī mĕdĭūs Pōllūce ēt Cāstŏrĕ pōnār,
īn caēlī sĭnĕ tē ‖ pārtĕ fŭīssĕ vĕlīm.
Sōllĭcĭtī iăcĕānt tērrāquĕ prĕmāntŭr ĭnīquā,
īn lōngās ōrbēm ‖ quī sĕcŭērĕ vĭās;
aūt iŭvĕnūm cŏmĭtēs iūssīssēnt īrĕ pŭēllās,
sī fŭĭt īn lōngās ‖ tērră sĕcāndă vĭās.
Tūm mĭhĭ, sī prĕmĕrēm vēntōsās hōrrĭdŭs Ālpēs,
dūmmŏdŏ cūm dŏmĭnā, ‖ mōllĕ fŭīssĕt ĭtēr;
cūm dŏmĭnā Lĭbўcās aūsīm pērrūmpĕrĕ Sŷrtēs
ēt dărĕ nōn aēquīs ‖ vēlă fĕrēndă Nŏtīs;
nōn quaē vīrgĭnĕō pōrtēntă sŭb īnguĭnĕ lātrānt
nēc tĭmĕām vēstrōs, ‖ cūrvă Mălēă, sĭnūs
nēc quaē sūbmērsīs rătĭbūs sătŭrātă Chărŷbdīs
fūndĭt ĕt ēffūsās ‖ ōrĕ rĕcēptăt ăquās.
Quōd sī Nēptūnī vēntōsă pŏtēntĭă vīncāt
ēt sūbvēntūrōs ‖ aūfĕrăt ūndă dĕōs,
tū nōstrīs nĭvĕōs ŭmĕrīs īnpōnĕ lăcērtōs:
cōrpŏrĕ nōs făcĭlī ‖ dūlcĕ fĕrēmŭs ŏnūs.
(Saēpĕ pĕtēns Hērōn iŭvĕnīs trānsnāvĕrăt ūndās;
tūm quŏquĕ trānsnāssēt, ‖ sēd vĭă caēcă fŭīt.)
Āt sĭnĕ tē, quāmvīs ŏpĕrōsī vītĭbŭs āgrī
mē tĕnĕānt, quāmvīs ‖ āmnĭbŭs ārvă nătēnt
ēt vŏcĕt īn rīvōs cūrrēntēm rūstĭcŭs ūndām,
frīgĭdăque ārbŏrĕās ‖ mūlcĕăt aūră cŏmās,
nōn ĕgŏ Paēlīgnōs vĭdĕōr cĕlĕbrārĕ sălūbrēs,
nōn ĕgŏ nātālēm, ‖ rūră pătērnă, lŏcūm;
sēd Scўthĭām Cĭlĭcāsquĕ fĕrōs vĭrĭdēsquĕ Brĭtānnōs
quaēquĕ Prŏmēthēō ‖ sāxă crŭōrĕ rŭbēnt.
Ūlmŭs ămāt vītēm, vītīs nōn dēsĕrĭt ūlmūm:
sēpărŏr ā dŏmĭnā ‖ cūr ĕgŏ saēpĕ mĕā?
Āt mĭhĭ tē cŏmĭtēm iūrārās ūsquĕ fŭtūrām
pēr mē pērque ŏcŭlōs, ‖ sīdĕră nōstră, tŭōs:
vērbă pŭēllārūm, fŏlĭīs lĕvĭōră cădūcīs,
īnrĭtă, quā vīsum ēst, ‖ vēntŭs ĕt ūndă fĕrūnt.
Sī quă mĕī tămĕn ēst īn tē pĭă cūră rĕlīctī,
īncĭpĕ pōllĭcĭtīs ‖ āddĕrĕ fāctă tŭīs
pārvăquĕ quām prīmūm răpĭēntĭbŭs ēssĕdă mānnīs
īpsă pĕr ādmīssās ‖ cōncŭtĕ lōră iŭbās.
Āt vōs, quā vĕnĭēnt, tŭmĭdī sūbsīdĭtĕ mōntēs,
ēt făcĭlēs cūrvīs ‖ vāllĭbŭs ēstĕ vĭaē.
17 (18).
Sī quĭs ĕrīt, quī tūrpĕ pŭtēt sērvīrĕ pŭēllaē,
īllō cōnvīncār ‖ iūdĭcĕ tūrpĭs ĕgō.
Sīm lĭcĕt īnfāmīs, dūm mē mŏdĕrātĭŭs ūrāt
quaē Păphŏn ēt flūctū ‖ pūlsă Cўthēră tĕnēt
ātque ŭtĭnām dŏmĭnaē mītī quŏquĕ praēdă fŭīssēm,
fōrmōsaē quŏnĭām ‖ praēdă fŭtūrŭs ĕrām.
Dāt făcĭēs ănĭmōs: făcĭē vĭŏlēntă Cŏrīnna ēst;
mē mĭsĕrūm, cūr ēst ‖ tām bĕnĕ nōtă sĭbī?
Scīlĭcĕt ā spĕcŭlī sūmūntŭr ĭmāgĭnĕ fāstūs,
nēc nĭsĭ cōnpŏsĭtām ‖ sē prĭŭs īllă vĭdēt.
Nōn, tĭbĭ sī făcĭēs nĭmĭūm dăt ĭn ōmnĭă rēgnī
(ō făcĭēs ŏcŭlōs ‖ nātă tĕnērĕ mĕōs!),
cōllātum īdcīrcō tĭbĭ mē cōntēmnĕrĕ dēbēs:
āptārī māgnīs ‖ īnfĕrĭōră lĭcēt.
Trādĭtŭr ēt nŷmphē mōrtālĭs ămōrĕ Călŷpsō
cāptă rĕcūsāntēm ‖ dētĭnŭīssĕ vĭrūm;
crēdĭtŭr aēquŏrĕām Pthīō Nērēĭdă rēgī,
Ēgĕrĭām iūstō ‖ cōncŭbŭīssĕ Nŭmaē;
Vōlcānī Vĕnŭs ēst, quāmvīs īncūdĕ rĕlīctā
tūrpĭtĕr ōblīquō ‖ claūdĭcĕt īllĕ pĕdĕ;
cārmĭnĭs hōc īpsūm gĕnŭs īmpār, sēd tămĕn āptĕ
iūngĭtŭr hērōūs ‖ cūm brĕvĭōrĕ mŏdō.
Tū quŏquĕ mē, mĕă lūx, īn quāslĭbĕt āccĭpĕ lēgēs;
tē dĕcĕāt mĕdĭō ‖ iūră dĕdīssĕ fŏrō.
Nōn tĭbĭ crīmĕn ĕrō nēc quō laētērĕ rĕmōtō;
nōn ĕrĭt hīc nōbīs ‖ īnfĭtĭāndŭs ămōr.
Sūnt mĭhĭ prō māgnō fēlīcĭă cārmĭnă cēnsū,
ēt mūltaē pēr mē ‖ nōmĕn hăbērĕ vŏlūnt:
nōvi ălĭquām, quaē sē cīrcūmfĕrĕt ēssĕ Cŏrīnnām;
ūt fīāt, quīd nōn ‖ īllă dĕdīssĕ vĕlīt?
Sēd nĕquĕ dīvērsī rīpā lābūntŭr ĕādēm
frīgĭdŭs Eūrōtās ‖ pōpŭlĭfērquĕ Pădūs,
nēc nĭsĭ tū nōstrīs cāntābĭtŭr ūllă lĭbēllīs:
īngĕnĭō caūsās ‖ tū dăbĭs ūnă mĕō.
18 (19).
Cārmĕn ăd īrātūm dūm tū pērdūcĭs Ăchīllēm
prīmăquĕ iūrātīs ‖ īndŭĭs ārmă vĭrīs,
nōs, Măcĕr, īgnāvā Vĕnĕrīs cēssāmŭs ĭn ūmbrā,
ēt tĕnĕr aūsūrōs ‖ grāndĭă frāngĭt Ămōr.
Saēpĕ mĕaē «Tāndēm» dīxī «dīscēdĕ» pŭēllaē:
īn grĕmĭō sēdīt ‖ prōtĭnŭs īllă mĕō;
saēpĕ «Pŭdēt» dīxī: lăcrĭmīs vīx īllă rĕtēntīs
«Mē mĭsĕrām, iām tē» ‖ dīxĭt «ămārĕ pŭdēt?»
Īmplĭcŭītquĕ sŭōs cīrcūm mĕă cōllă lăcērtōs
ēt, quaē mē pērdūnt, ‖ ōscŭlă mīllĕ dĕdīt.
Vīncŏr, ĕt īngĕnĭūm sūmptīs rĕvŏcātŭr ăb ārmīs,
rēsquĕ dŏmī gēstās ‖ ēt mĕă bēllă cănō.
Scēptră tămēn sūmpsī cūrāquĕ trăgoēdĭă nōstrā
crēvĭt, ĕt huīc ŏpĕrī ‖ quāmlĭbĕt āptŭs ĕrām:
rīsĭt Ămōr pāllāmquĕ mĕām pīctōsquĕ cŏthūrnōs
scēptrăquĕ prīvātā ‖ tām cĭtŏ sūmptă mănū;
hīnc quŏquĕ mē dŏmĭnaē nūmēn dēdūxĭt ĭnīquaē,
dēquĕ cŏthūrnātō ‖ vātĕ trĭūmphăt Ămōr.
Quōd lĭcĕt, aūt ārtēs tĕnĕrī prŏfĭtēmŭr Ămōrīs
eī mĭhĭ, praēcēptīs ‖ ūrgĕŏr īpsĕ mĕīs,
aūt quōd Pēnĕlŏpēs vērbīs rēddātŭr Ŭlīxī
scrībĭmŭs ēt lăcrĭmās, ‖ Phŷllĭ rĕlīctă, tŭās,
quōd Părĭs ēt Măcăreūs ēt quōd mălĕ grātŭs Ĭāsōn
Hīppŏlўtīquĕ părēns ‖ Hīppŏlўtūsquĕ lĕgānt,
quōdquĕ tĕnēns strīctūm Dīdō mĭsĕrābĭlĭs ēnsēm
dīcăt ĕt †Āŏnĭaē ‖ Lēsbĭs ămātă lўraē†.
Quām cĭtŏ dē tōtō rĕdĭīt mĕŭs ōrbĕ Săbīnūs
scrīptăquĕ dīvērsīs ‖ rēttŭlĭt īpsĕ lŏcīs!
Cāndĭdă Pēnĕlŏpē sīgnūm cōgnōvĭt Ŭlīxīs,
lēgĭt ăb Hīppŏlўtō ‖ scrīptă nŏvērcă sŭō;
iām pĭŭs Aēnēās mĭsĕraē rēscrīpsĭt Ĕlīssaē,
quōdquĕ lĕgāt Phŷllīs, ‖ sī mŏdŏ vīvĭt, ădēst.
Trīstĭs ăd Hŷpsĭpўlēn ăb Ĭāsŏnĕ līttĕră vēnīt,
dāt vōtām Phoēbō ‖ Lēsbĭs ămātă lўrām.
Nēc tĭbĭ, quā tūtūm vātī, Măcĕr, ārmă cănēntī,
aūrĕŭs īn mĕdĭō ‖ Mārtĕ tăcētŭr Ămōr:
ēt Părĭs ēst īllīc ĕt ădūltĕră, nōbĭlĕ crīmēn,
ēt cŏmĕs ēxtīnctō ‖ Lāŏdămīă vĭrō.
Sī bĕnĕ tē nōvī, nōn bēllă lĭbēntĭŭs īstīs
dīcĭs, ĕt ā vēstrīs ‖ īn mĕă cāstră vĕnīs.
19 (20).
Sī tĭbĭ nōn ŏpŭs ēst sērvātā, stūltĕ, pŭēllā,
āt mĭhĭ fāc sērvēs, ‖ quō măgĭs īpsĕ vĕlīm.
Quōd lĭcĕt, īngrātum ēst; quōd nōn lĭcĕt, ācrĭŭs ūrīt:
fērrĕŭs ēst, sī quīs, ‖ quōd sĭnĭt āltĕr, ămāt.
Spērēmūs părĭtēr, părĭtēr mĕtŭāmŭs ămāntēs,
ēt făcĭāt vōtō ‖ rāră rĕpūlsă lŏcūm.
Quō mĭhĭ fōrtūnām, quaē nūmquām fāllĕrĕ cūrēt?
Nīl ĕgŏ, quōd nūllō ‖ tēmpŏrĕ laēdăt, ămō.
Vīdĕrăt hōc īn mē vĭtĭūm vērsūtă Cŏrīnnă,
quāquĕ căpī pōssēm, ‖ cāllĭdă nōrăt ŏpēm.
Ā, quŏtĭēns sānī căpĭtīs mēntītă dŏlōrēs
cūnctāntēm tārdō ‖ iūssĭt ăbīrĕ pĕdĕ!
Ā, quŏtĭēns fīnxīt cūlpām, quāntūmquĕ lĭcēbāt
īnsōntī, spĕcĭēm ‖ praēbŭĭt ēssĕ nŏcēns!
Sīc ŭbĭ vēxārāt tĕpĭdōsquĕ rĕfōvĕrăt īgnīs,
rūrsŭs ĕrāt vōtīs ‖ cōmĭs ĕt āptă mĕīs.
Quās mĭhĭ blāndĭtĭās, quām dūlcĭă vērbă părābāt!
Ōscŭlă, dī māgnī, ‖ quālĭă quōtquĕ dăbāt!
Tū quŏquĕ, quaē nōstrōs răpŭīstī nūpĕr ŏcēllōs,
saēpĕ tĭme īnsĭdĭās, ‖ saēpĕ rŏgātă nĕgā,
ēt sĭnĕ me āntĕ tŭōs prōiēctūm līmĭnĕ pōstīs
lōngă prŭīnōsā ‖ frīgŏră nōctĕ pătī.
Sīc mĭhĭ dūrăt ămōr lōngōsque ădŏlēscĭt ĭn ānnōs:
hōc iŭvăt, haēc ănĭmī ‖ sūnt ălĭmēntă mĕī;
pīnguĭs ămōr nĭmĭūmquĕ pătēns īn taēdĭă nōbīs
vērtĭtŭr ēt, stŏmăchō ‖ dūlcĭs ŭt ēscă, nŏcēt.
Sī nūmquām Dănăēn hăbŭīssēt aēnĕă tūrrīs,
nōn ēssēt Dănăē ‖ dē Iŏvĕ fāctă părēns;
dūm sērvāt Iūnō mūtātām cōrnĭbŭs Īō,
fācta ēst quām fŭĕrāt ‖ grātĭŏr īllă Iŏvī.
Quōd lĭcĕt ēt făcĭle ēst quīsquīs cŭpĭt, ārbŏrĕ frōndēs
cārpăt ĕt ē māgnō ‖ flūmĭnĕ pōtĕt ăquām;
sī quă vŏlēt rēgnārĕ dĭū, dēlūdăt ămāntēm.
(Eī mĭhĭ, nē mŏnĭtīs ‖ tōrquĕăr īpsĕ mĕīs!)
quīdlĭbĕt ēvĕnĭāt, nŏcĕt īndūlgēntĭă nōbīs:
quōd sĕquĭtūr, fŭgĭō; ‖ quōd fŭgĭt, īpsĕ sĕquōr.
Āt tū, fōrmōsaē nĭmĭūm sēcūrĕ pŭēllaē,
īncĭpĕ iām prīmā ‖ claūdĕrĕ nōctĕ fŏrēm;
īncĭpĕ, quīs tŏtĭēns fūrtīm tŭă līmĭnă pūlsēt,
quaērĕrĕ, quīd lātrēnt ‖ nōctĕ sĭlēntĕ cănēs,
quās fĕrăt ēt rĕfĕrāt sōllērs āncīllă tăbēllās,
cūr tŏtĭēns văcŭō ‖ sēcŭbĕt īpsă tŏrō:
mōrdĕăt īstă tŭās ălĭquāndō cūră mĕdūllās,
dāquĕ lŏcūm nōstrīs ‖ mātĕrĭāmquĕ dŏlīs.
Īllĕ pŏtēst văcŭō fūrārī lītŏre hăbēnās,
ūxōrēm stūltī ‖ sī quĭs ămārĕ pŏtēst.
Iāmque ĕgŏ praēmŏnĕō: nĭsĭ tū sērvārĕ pŭēllām
īncĭpĭs, īncĭpĭēt ‖ dēsĭnĕre ēssĕ mĕă.
Mūltă dĭūquĕ tŭlī; spērāvī saēpĕ fŭtūrūm,
cūm bĕnĕ sērvāssēs, ‖ ūt bĕnĕ vērbă dărēm.
Lēntŭs ĕs ēt pătĕrīs nūllī pătĭēndă mărītō;
āt mĭhĭ cōncēssī ‖ fīnĭs ămōrĭs ĕrīt.
Scīlĭcĕt īnfēlīx nūmquām prŏhĭbēbŏr ădīrĕ?
Nōx mĭhĭ sūb nūllō ‖ vīndĭcĕ sēmpĕr ĕrīt?
Nīl mĕtŭām? Pēr nūllă trăhām sūspīrĭă sōmnōs?
Nīl făcĭēs, cūr tē ‖ iūrĕ pĕrīssĕ vĕlīm?
Quīd mĭhĭ cūm făcĭlī, quīd cūm lēnōnĕ mărītō?
Cōrrūmpīt vĭtĭō ‖ gaūdĭă nōstră sŭō.
Quīn ălĭūm, quēm tāntă iŭvēt pătĭēntĭă, quaērīs?
Mē tĭbĭ rīvālēm ‖ sī iŭvăt ēssĕ, vĕtā.
1.
Hoc quoque composui Paelignis natus aquosis
ille ego nequitiae Naso poëta meae;
hoc quoque iussit Amor; procul hinc, procul este, severi;
non estis teneris apta theatra modis.
Me legat in sponsi facie non frigida virgo
et rudis ignoto tactus amore puer;
arte aliquis iuvenum, quo nunc ego, saucius arcu
adgnoscat flammae conscia signa suae
miratusque diu: «Quo» dicat «ab indice doctus
conposuit casus iste poëta meos?».
Ausus eram, memini, caelestia dicere bella
centimanumque Gyen (et satis oris erat),
cum male se Tellus ulta est ingestaque Olympo
ardua devexum Pelion Ossa tulit:
in manibus nimbos et cum Iove fulmen habebam,
quod bene pro caelo mitteret ille suo.
Clausit amica fores: ego cum Iove fulmen omisi;
excidit ingenio Iuppiter ipse meo.
Iuppiter, ignoscas: nil me tua tela iuvabunt;
clausa tuo maius ianua fulmen habet.
Blanditias elegosque levis, mea tela, resumpsi:
mollierunt duras lenia verba fores.
Carmina sanguineae deducunt cornua lunae
et revocant niveos solis euntis equos;
carmine dissiliunt abruptis faucibus angues
inque suos fontes versa recurrit aqua;
carminibus cessere fores, insertaque posti,
quamvis robur erat, carmine victa sera est.
Quid mihi profuerit velox cantatus Achilles?
Quid pro me Atrides alter et alter agent,
quique tot errando quot bello perdidit annos,
raptu et Haemoniis flebilis Hector equis?
At facie tenerae laudata saepe puellae
ad vatem, pretium carminis, ipsa venit.
Magna datur merces: heroum clara valete
nomina: non apta est gratia vestra mihi;
ad mea formosos vultus adhibete puellae
carmina, purpureus quae mihi dictat Amor.
2.
Quem penes est dominam servandi cura, Bagoa,
dum perago tecum pauca, sed apta, vaca.
Hesterna vidi spatiantem luce puellam
illa quae Danai porticus agmen habet.
Protinus, ut placuit, misi scriptoque rogavi;
rescripsit trepida «Non licet» illa manu,
et, cur non liceat, quaerenti reddita causa est,
quod nimium dominae cura molesta tua est.
Si sapis, o custos, odium, mihi crede, mereri
desine: quem metuit quisque, perisse cupit.
Vir quoque non sapiens: quid enim servare laboret
unde nihil, quamvis non tueare, perit?
Sed gerat ille suo morem furiosus amori
et castum, multis quod placet, esse putet;
huic furtiva tuo libertas munere detur,
quam dederis illi, reddat ut illa tibi.
Conscius esse velis? Domina est obnoxia servo.
Conscius esse times? Dissimulare licet.
Scripta leget secum: matrem misisse putato;
venerit ignotus: postmodo notus erit;
ibit ad affectam, quae non languebit, amicam:
visat, iudiciis aegra sit illa tuis.
[Si faciet tarde, ne te mora longa fatiget,
imposita gremio stertere fronte potes.]
Nec tu lanigeram fieri quid possit ad Isin
quaesieris, nec tu curva theatra time.
Conscius assiduos commissi tollet honores:
quis minor est autem quam tacuisse labor?
Ille placet versatque domum neque verbera sentit,
ille potens; alii, sordida turba, iacent.
Huic, verae ut lateant, causae finguntur inanes;
atque ambo domini, quod probat una, probant.
Cum bene vir traxit vultum rugasque coëgit,
quod voluit fieri blanda puella, facit.
Sed tamen interdum tecum quoque iurgia nectat
et simulet lacrimas carnificemque vocet;
tu contra obicies quae tuto diluat illa,
et veris falso crimine deme fidem.
Sic tibi semper honos, sic alta peculia crescent;
haec fac, in exiguo tempore liber eris.
Aspicis indicibus nexas per colla catenas?
Squalidus orba fide pectora carcer habet.
Quaerit aquas in aquis et poma fugacia captat
Tantalus: hoc illi garrula lingua dedit;
dum nimium servat custos Iunonius Ion,
ante suos annos occidit; illa dea est.
Vidi ego compedibus liventia crura gerentem
unde vir incestum scire coactus erat;
poena minor merito: nocuit mala lingua duobus;
vir doluit, famae damna puella tulit.
Crede mihi, nulli sunt crimina grata marito,
nec quemquam, quamvis audiat, illa iuvant:
seu tepet, indicium securas perdis ad aures;
sive amat, officio fit miser ille tuo.
Culpa nec ex facili quamvis manifesta probatur:
iudicis illa sui tuta favore venit.
Viderit ipse licet, credet tamen ille neganti
damnabitque oculos et sibi verba dabit;
aspiciat dominae lacrimas, plorabit et ipse
et dicet: «Poenas garrulus iste dabit.»
Quid dispar certamen inis? Tibi verbera victo
adsunt, in gremio iudicis illa sedet.
Non scelus adgredimur, non ad miscenda coimus
toxica, non stricto fulminat ense manus;
quaerimus ut tuto per te possimus amare:
quid precibus nostris mollius esse potest?
3.
Ei mihi, quod dominam nec vir nec femina servas,
mutua nec Veneris gaudia nosse potes.
Qui primus pueris genitalia membra recidit,
vulnera quae fecit debuit ipse pati.
Mollis in obsequium facilisque rogantibus esses,
si tuus in quavis praetepuisset amor.
Non tu natus equo, non fortibus utilis armis,
bellica non dextrae convenit hasta tuae.
Ista mares tractent; tu spes depone viriles:
sunt tibi cum domina signa ferenda tua.
Hanc imple meritis, huius tibi gratia prosit;
si careas illa, quis tuus usus erit?
Est etiam facies, sunt apti lusibus anni:
indigna est pigro forma perire situ.
Fallere te potuit, quamvis habeare molestus:
non caret effectu quod voluere duo.
Aptius at fuerit precibus temptasse: rogamus,
dum bene ponendi munera tempus habes.
4.
Non ego mendosos ausim defendere mores
falsaque pro vitiis arma movere meis.
Confiteor, si quid prodest delicta fateri;
in mea nunc demens crimina fassus eo.
Odi, nec possum cupiens non esse, quod odi:
heu quam, quae studeas ponere, ferre grave est!
Nam desunt vires ad me mihi iusque regendum;
auferor, ut rapida concita puppis aqua.
Non est certa meos quae forma invitet amores:
centum sunt causae cur ego semper amem.
Sive aliqua est oculos in se deiecta modestos,
uror, et insidiae sunt pudor ille meae;
sive procax aliqua est, capior quia rustica non est
spemque dat in molli mobilis esse toro;
aspera si visa est rigidasque imitata Sabinas,
velle sed ex alto dissimulare puto;
sive es docta, places raras dotata per artes;
sive rudis, placita es simplicitate tua.
Est quae Callimachi prae nostris rustica dicat
carmina: cui placeo, protinus ipsa placet;
est etiam quae me vatem et mea carmina culpet:
culpantis cupiam sustinuisse femur.
Molliter incedit: motu capit; altera dura est:
at poterit tacto mollior esse viro.
Haec quia dulce canit flectitque facillima vocem,
oscula cantanti rapta dedisse velim;
haec querulas habili percurrit pollice chordas:
tam doctas quis non possit amare manus?
Illa placet gestu numerosaque bracchia ducit
et tenerum molli torquet ab arte latus:
ut taceam de me, qui causa tangor ab omni,
illic Hippolytum pone, Priapus erit.
Tu, quia tam longa es, veteres heroidas aequas
et potes in toto multa iacere toro;
haec habilis brevitate sua est: corrumpor utraque;
conveniunt voto longa brevisque meo.
Non est culta: subit quid cultae accedere possit;
ornata est: dotes exhibet ipsa suas.
Candida me capiet, capiet me flava puella;
est etiam in fusco grata colore venus.
Seu pendent nivea pulli cervice capilli,
Leda fuit nigra conspicienda coma;
seu flavent, placuit croceis Aurora capillis:
omnibus historiis se meus aptat amor.
Me nova sollicitat, me tangit serior aetas:
haec melior specie, moribus illa placet.
Denique quos tota quisquam probat Urbe puellas,
noster in has omnis ambitiosus amor.
5.
Nullus amor tanti est (abeas, pharetrate Cupido),
ut mihi sint totiens maxima vota mori.
Vota mori mea sunt, cum te peccasse recordor,
ei mihi, perpetuum nata puella malum.
Non mihi deceptae nudant tua facta tabellae
nec data furtive munera crimen habent.
O | utinam arguerem sic, ut non vincere possem!
Me miserum, quare tam bona causa mea est?
Felix, qui quod amat defendere fortiter audet,
cui sua «Non feci» dicere amica potest.
Ferreus est nimiumque suo favet ille dolori,
cui petitur victa palma cruenta rea.
Ipse miser vidi, cum me dormire putares,
sobrius apposito crimina vestra mero:
multa supercilio vidi vibrante loquentes;
nutibus in vestris pars bona vocis erat.
Non oculi tacuere tui conscriptaque vino
mensa, nec in digitis littera nulla fuit.
Sermonem adgnovi, quod non videatur, agentem
verbaque pro certis iussa valere notis.
Iamque frequens ierat mensa conviva relicta;
compositi iuvenes unus et alter erant:
inproba tum vero iungentes oscula vidi
(illa mihi lingua nexa fuisse liquet),
qualia non fratri tulerit germana severo,
sed tulerit cupido mollis amica viro;
qualia credibile est non Phoebo ferre Dianam,
sed Venerem Marti saepe tulisse suo.
«Quid facis» exclamo «quo nunc mea gaudia defers?
Iniciam dominas in mea iura manus.
Haec tibi sunt mecum, mihi sunt communia tecum:
in bona cur quisquam tertius ista venit?»
Haec ego, quaeque dolor linguae dictavit; at illi
conscia purpureus venit in ora pudor.
Quale coloratum Tithoni coniuge caelum
subrubet, aut sponso visa puella novo;
quale rosae fulgent inter sua lilia mixtae
aut, ubi cantatis, Luna, laborat equis;
aut quod, ne longis flavescere possit ab annis,
Maeonis Assyrium femina tinxit ebur:
his erat aut alicui color ille simillimus horum,
et numquam casu pulchrior illa fuit.
Spectabat terram: terram spectare decebat;
maesta erat in vultu: maesta decenter erat.
Sicut erant (et erant culti) laniare capillos
et fuit in teneras impetus ire genas;
ut faciem vidi, fortes cecidere lacerti:
defensa est armis nostra puella suis.
Qui modo saevus eram, supplex ultroque rogavi
oscula ne nobis deteriora daret.
Risit et ex animo dedit optima, qualia possent
excutere irato tela trisulca Iovi:
torqueor infelix, ne tam bona senserit alter,
et volo non ex hac illa fuisse nota.
Haec quoque, quam docui, multo meliora fuerunt,
et quiddam visa est addidicisse novi.
Quod nimium placuere, malum est, quod tota labellis
lingua tua est nostris, nostra recepta tuis.
Nec tamen hoc unum doleo, non oscula tantum
iuncta queror, quamvis haec quoque iuncta queror:
illa nisi in lecto nusquam potuere doceri;
nescioquis pretium grande magister habet.
6.
Psittacus, Eois imitatrix ales ab Indis,
occidit: exsequias ite frequentes, aves;
ite, piae volucres, et plangite pectora pinnis
et rigido teneras ungue notate genas;
horrida pro maestis lanietur pluma capillis,
pro longa resonent carmina vestra tuba.
Quod scelus Ismarii quereris, Philomela, tyranni,
expleta est annis ista querela suis;
alitis in rarae miserum devertere funus:
magna sed antiquam est causa doloris Itys.
Omnes, quae liquido libratis in aëre cursus,
tu tamen ante alios, turtur amice, dole.
Plena fuit vobis omni concordia vita
et stetit ad finem longa tenaxque fides.
Quod fuit Argolico iuvenis Phoceus Orestae,
hoc tibi, dum licuit, psittace, turtur erat.
Quid tamen ista fides, quid rari forma coloris,
qui vox mutandis ingeniosa sonis,
quid iuvat, ut datus es, nostrae placuisse puellae?
Infelix avium gloria nempe iaces.
Tu poteras fragiles pinnis hebetare zmaragdos
tincta gerens rubro Punica rostra croco.
Non fuit in terris vocum simulantior ales:
reddebas blaeso tam bene verba sono.
Raptus es invidia: non tu fera bella movebas;
garrulus et placide pacis amator eras.
Ecce, coturnices inter sua proelia vivunt,
forsitan et fiant inde frequenter anus.
Plenus eras minimo, nec prae sermonis amore
in multos poteras ora vacare cibos:
nux erat esca tibi causaeque papavera somni,
pellebatque sitim simplicis umor aquae.
Vivit edax vultur ducensque per aëra gyros
milvus et pluviae graculus auctor aquae;
vivit et armiferae cornix invisa Minervae,
illa quidem saeclis vix moritura novem.
Occidit ille loquax humanae vocis imago
psittacus, extremo munus ab orbe datum.
Optima prima fere Manibus rapiuntur avaris;
implentur numeris deteriora suis:
tristia Phylacidae Thersites funera vidit
iamque cinis vivis fratribus Hector erat.
Quid referam timidae pro te pia vota puellae,
vota procelloso per mare rapta Noto?
Septima lux venit non exhibitura sequentem,
et stabat vacuo iam tibi Parca colo;
nec tamen ignavo stupuerunt verba palato:
clamavit moriens lingua «Corinna, vale.»
Colle sub Elysio nigra nemus ilice frondet
udaque perpetuo gramine terra viret.
Si qua fides dubiis, volucrum locus ille piarum
dicitur, obscaenae quo prohibentur aves:
illic innocui late pascuntur olores
et vivax phoenix, unica semper avis;
explicat ipsa suas ales Iunonia pinnas,
oscula dat cupido blanda columba mari.
Psittacus has inter nemorali sede receptus
convertit volucres in sua verba pias.
Ossa tegit tumulus, tumulus pro corpore magnus,
quo lapis exiguus par sibi crimen habet:
«Colligor ex ipso dominae placuisse sepulcro.
Ora fuere mihi plus ave docta loqui.»
7.
Ergo sufficiam reus in nova crimina semper?
Ut vincam, totiens dimicuisse piget.
Sive ego marmorei respexi summa theatri,
elegis e multis unde dolere velis;
candida seu tacito vidit me femina vultu,
in vultu tacitas arguis esse notas;
si quam laudavi, miseros petis ungue capillos,
si culpo, crimen dissimulare putas;
sive bonus color est, in te quoque frigidus esse,
seu malus, alterius dicor amore mori.
Atque ego peccati vellem mihi conscius essem:
aequo animo poenam, qui meruere, ferunt.
Nunc temere insimulas credendoque omnia frustra
ipsa vetas iram pondus habere tuam:
aspice, ut auritus miserandae sortis asellus
adsiduo domitus verbere lentus eat.
Ecce, novum crimen: sollers ornare Cypassis
obicitur dominae contemerasse torum.
Di melius, quam me, si sit peccasse libido,
sordida contemptae sortis amica iuvet!
Quis Veneris famulae conubia liber inire
tergaque conplecti verbere secta velit?
Adde quod ornandis illa est operosa capillis
et tibi per doctas grata ministra manus:
scilicet ancillam, quod erat tibi fida, rogarem?
Quid, nisi ut indicio iuncta repulsa foret?
Per Venerem iuro puerique volatilis arcus
me non admissi criminis esse reum.
8.
Ponendis in mille modos perfecta capillis,
comere sed solas digna Cypassi deas,
et mihi iucundo non rustica cognita furto,
apta quidem dominae sed magis apta mihi,
quis fuit inter nos sociati corporis index?
Sensit concubitus unde Corinna tuos?
Num tamen erubui? Num verbo lapsus in ullo
furtivae Veneris conscia signa dedi?
Quid quod, in ancilla si quis delinquere possit,
illum ego contendi mente carere bona?
(Thessalus ancillae facie Briseidos arsit,
serva Mycenaeo Phoebas amata duci:
nec sum ego Tantalide maior nec minor Achille;
quod decuit reges, cur mihi turpe putem?)
ut tamen iratos in te defixit ocellos,
vidi te totis erubuisse genis.
At quanto, si forte refers, praesentior ipse
per Veneris feci numina magna fidem!
(tu dea, tu iubeas animi periuria puri
Carpathium tepidos per mare ferre Notos.)
Pro quibus officiis pretium mihi dulce repende
concubitus hodie, fusca Cypassi, tuos.
Quid renuis fingisque novos, ingrata, timores?
unum est e dominis emeruisse satis.
Quod si stulta negas, index ante acta fatebor
et veniam culpae proditor ipse meae,
quoque loco tecum fuerim quotiensque, Cypassi,
narrabo dominae quotque quibusque modis.
9.
O numquam pro me satis indignate Cupido,
o | in corde meo desidiose puer,
quid me, qui miles numquam tua signa reliqui,
laedis, et in castris vulneror ipse meis?
Cur tua fax urit, figit tuus arcus amicos?
Gloria pugnantes vincere maior erat.
Quid? Non Haemonius, quem cuspide perculit, heros
confossum medica postmodo iuvit ope?
Venator sequitur fugientia, capta relinquit,
semper et inventis ulteriora petit.
Nos tua sentimus, populus tibi deditus, arma;
pigra reluctanti cessat in hoste manus.
Quid iuvat in nudis hamata retundere tela
ossibus? Ossa mihi nuda reliquit Amor.
Tot sine amore viri, tot sunt sine amore puellae:
hinc tibi cum magna laude triumphus eat.
(Roma, nisi inmensum vires promosset in orbem,
stramineis esset nunc quoque tecta casis.)
Fessus in acceptos miles deducitur agros,
mittitur in saltus carcere liber equus,
longaque subductam celant navalia pinum,
tutaque deposito poscitur ense rudis:
me quoque, qui totiens merui sub amore puellae,
defunctum placide vivere tempus erat.
9B (10)
«Vive» deus «posito» si quis mihi dicat «amore»,
deprecer: usque adeo dulce puella malum est.
Cum bene pertaesum est, animoque relanguit ardor,
nescioquo miserae turbine mentis agor.
Ut rapit in praeceps dominum spumantia frustra
frena retentantem durior oris equus,
ut subitus prope iam prensa tellure carinam
tangentem portus ventus in alta rapit,
sic me saepe refert incerta Cupidinis aura
notaque purpureus tela resumit Amor.
Fige, puer: positis nudus tibi praebeor armis;
hic tibi sunt vires, hic tua dextra facit,
huc tamquam iussae veniunt iam sponte sagittae;
vix illis prae me tota pharetra sua est.
Infelix, tota quicumque quiescere nocte
sustinet et somnos praemia magna vocat.
Stulte, quid est somnus gelidae nisi mortis imago?
Longa quiescendi tempora fata dabunt.
Me modo decipiant voces fallacis amicae
(sperando certe gaudia magna feram),
et modo blanditias dicat, modo iurgia nectat;
saepe fruar domina, saepe repulsus eam.
Quod dubius Mars est, per te, privigne Cupido, est,
et movet extemplo vitricus arma tuo;
tu levis es multoque tuis ventosior alis
gaudiaque ambigua dasque negasque fide.
Si tamen exaudis, pulchra cum matre, rogantem,
indeserta meo pectore regna gere:
accedant regno, nimium vaga turba, puellae;
ambobus populis sic venerandus eris.
10 (11).
Tu mihi, tu certe, memini, Graecine negabas
uno posse aliquem tempore amare duas.
Per te ego decipior, per te deprensus inermis
ecce duas uno tempore turpis amo.
Utraque formosa est, operosae cultibus ambae,
artibus in dubio est haec sit an illa prior;
pulchrior hac illa est, haec est quoque pulchrior illa,
et magis haec nobis et magis illa placet.
Erro, velut ventis discordibus acta phaselos,
dividuumque tenent alter et alter amor.
Quid geminas, Erycina, meos sine fine dolores?
Non erat in curas una puella satis?
Quid folia arboribus, quid pleno sidera caelo,
in freta collectas alta quid addis aquas?
Sed tamen hoc melius, quam si sine amore iacerem:
hostibus eveniat vita severa meis;
hostibus eveniat viduo dormire cubili
et medio laxe ponere membra toro.
At mihi saevus Amor somnos abrumpat inertes
simque mei lecti non ego solus onus;
me mea disperdat nullo prohibente puella,
si satis una potest, si minus una, duae.
Sufficiam: graciles, non sunt sine viribus artus;
pondere, non nervis, corpora nostra carent.
Et lateri dabit in vires alimenta voluptas:
decepta est opera nulla puella mea;
saepe ego lascive consumpsi tempora noctis,
utilis et forti corpore mane fui.
Felix, quem Veneris certamina mutua perdunt;
di faciant, leti causa sit ista mei!
Induat adversis contraria pectora telis
miles et aeternum sanguine nomen emat;
quaerat avarus opes et, quae lassarit arando,
aequora periuro naufragus ore bibat;
at mihi contingat Veneris languescere motu,
cum moriar, medium solvar et inter opus;
atque aliquis nostro lacrimans in funere dicat
«Conveniens vitae mors fuit ista tuae.»
11 (12).
Prima malas docuit mirantibus aequoris undis
Peliaco pinus vertice caesa vias,
quae concurrentis inter temeraria cautes
conspicuam fulvo vellere vexit ovem.
O | utinam, ne quis remo freta longa moveret,
Argo funestas pressa bibisset aquas!
Ecce fugit notumque torum sociosque Penates
fallacisque vias ire Corinna parat.
Quid tibi, me miserum, Zephyros Eurosque timebo
et gelidum Borean egelidumque Notum?
Non illic urbes, non tu mirabere silvas:
una est iniusti caerula forma maris;
nec medius tenuis conchas pictosque lapillos
pontus habet: bibuli litoris illa mora est.
Litora marmoreis pedibus signate, puellae
(hactenus est tutum, cetera caeca via est),
et vobis alii ventorum proelia narrent,
quas Scylla infestet quasve Charybdis aquas,
et quibus emineant violenta Ceraunia saxis,
quo lateant Syrtes magna minorque sinu.
Haec alii referant; at vos, quod quisque loquetur,
credite: credenti nulla procella nocet.
Sero respicitur tellus, ubi fune soluto
currit in inmensum panda carina salum,
navita sollicitus cum ventos horret iniquos
et prope tam letum quam prope cernit aquam.
Quod si concussas Triton exasperet undas,
quam tibi sit toto nullus in ore color!
Tum generosa voces fecundae sidera Ledae
et «Felix» dicas «quem sua terra tenet!».
Tutius est fovisse torum, legisse libellos,
Threiciam digitis increpuisse lyram.
At si vana ferunt volucres mea dicta procellae,
aequa tamen puppi sit Galatea tuae:
vestrum crimen erit talis iactura puellae,
Nereidesque deae Nereidumque pater.
Vade memor nostri, vento reditura secundo;
impleat illa tuos fortior aura sinus.
Tum mare in haec magnus proclinet litora Nereus,
huc venti spectent, huc agat aestus aquas.
Ipsa roges, Zephyri veniant in lintea soli,
ipsa tua moveas turgida vela manu.
Primus ego aspiciam notam de litore puppim
et dicam «Nostros advehit illa deos!».
Excipiamque umeris et multa sine ordine carpam
oscula; pro reditu victima vota cadet,
inque tori formam molles sternentur harenae
et cumulus mensae quilibet esse potest.
Illic adposito narrabis multa Lyaeo,
paene sit ut mediis obruta navis aquis,
dumque ad me properas, neque iniquae tempora noctis
nec te praecipites extimuisse Notos.
Omnia pro veris credam, sint facta licebit:
cur ego non votis blandiar ipse meis?
Haec mihi quam primum caelo nitidissimus alto
Lucifer admisso tempora portet equo.
12 (13).
Ite triumphales circum mea tempora laurus:
vicimus; in nostro est ecce Corinna sinu,
quam vir, quam custos, quam ianua firma (tot hostes!)
servabant, ne qua posset ab arte capi.
Haec est praecipuo victoria digna triumpho
in qua, quaecumque est, sanguine praeda caret.
non humiles muri, non parvis oppida fossis
cincta, sed est ductu capta puella meo.
Pergama cum caderent bello superata bilustri,
ex tot in Atridis pars quota laudis erat?
At mea seposita est et ab omni milite dissors
gloria, nec titulum muneris alter habet:
me duce ad hanc voti finem, me milite veni;
ipse eques, ipse pedes, signifer ipse fui.
Nec casum fortuna meis inmiscuit actis:
huc ades, o cura parte triumphe mea.
Nec belli est nova causa mei. nisi rapta fuisset
Tyndaris, Europae pax Asiaeque foret;
femina silvestris Lapithas populumque biformem
turpiter adposito vertit in arma mero;
femina Troianos iterum nova bella movere
impulit in regno, iuste Latine, tuo;
femina Romanis etiamnunc urbe recenti
inmisit soceros armaque saeva dedit.
Vidi ego pro nivea pugnantes coniuge tauros:
spectatrix animos ipsa iuvenca dabat.
Me quoque, qui multos, sed me sine caede, Cupido
iussit militiae signa movere suae.
13 (14).
Dum labefactat onus gravidi temeraria ventris,
in dubio vitae lassa Corinna iacet.
Illa quidem clam me tantum molita pericli
ira digna mea, sed cadit ira metu.
Sed tamen aut ex me conceperat, aut ego credo:
est mihi pro facto saepe, quod esse potest.
Isi, Paraetonium genialiaque arva Canopi
quae colis et Memphin palmiferamque Pharon,
quaque celer Nilus lato delapsus in alveo
per septem portus in maris exit aquas,
per tua sistra precor, per Anubidis ora verendi
(sic tua sacra pius semper Osiris amet
pigraque labatur circa donaria serpens
et comes in pompa corniger Apis eat),
huc adhibe vultus et in una parce duobus:
nam vitam dominae tu dabis, illa mihi.
Saepe tibi sedit certis operata diebus,
qua tingit laurus Gallica turma tuas.
Tuque, laborantes utero miserata puellas
quarum tarda latens corpora tendit onus,
lenis ades precibusque meis fave, Ilithyia:
digna est quam iubeas muneris esse tui.
Ipse ego tura dabo fumosis candidus aris,
ipse feram ante tuos munera vota pedes;
adiciam titulum «Servata Naso Corinna»:
tu modo fac titulo muneribusque locum.
Si tamen in tanto fas est monuisse timore,
hac tibi sit pugna dimicuisse satis.
14 (15).
Quid iuvat inmunes belli cessare puellas
nec fera peltatas agmina velle sequi,
si sine Marte suis patiuntur vulnera telis
et caecas armant in sua fata manus?
Quae prima instituit teneros convellere fetus,
militia fuerat digna perire sua.
Scilicet ut careat rugarum crimine venter,
sternetur pugnae tristis harena tuae?
Si mos antiquis placuisset matribus idem,
gens hominum vitio deperitura fuit,
quique iterum iaceret generis primordia nostri
in vacuo lapides orbe, parandus erat.
Quis Priami fregisset opes, si numen aquarum
iusta recusasset pondera ferre Thetis?
Ilia si tumido geminos in ventre necasset,
casurus dominae conditor Urbis erat;
si Venus Aenean gravida temerasset in alvo,
Caesaribus tellus orba futura fuit.
Tu quoque, cum posses nasci formosa, perisses,
temptasset, quod tu, si tua mater opus;
ipse ego, cum fuerim melius periturus amando,
vidissem nullos matre necante dies.
Quid plenam fraudas vitem crescentibus uvis
pomaque crudeli vellis acerba manu?
Sponte fluant matura sua; sine crescere nata:
est pretium parvae non leve vita morae.
Vestra quid effoditis subiectis viscera telis
et nondum natis dira venena datis?
Colchida respersam puerorum sanguine culpant,
aque sua caesum matre queruntur Ityn:
utraque saeva parens, sed tristibus utraque causis
iactura socii sanguinis ulta virum.
Dicite, quis Tereus, quis vos inritet Iaso
figere sollicita corpora vestra manu?
Hoc neque in Armeniis tigres fecere latebris,
perdere nec fetus ausa leaena suos.
At tenerae faciunt, sed non impune, puellae:
saepe, suos utero quae necat, ipsa perit;
ipsa perit ferturque rogo resoluta capillos,
et clamant «Merito» qui modo cumque vident.
Ista sed aetherias vanescant dicta per auras,
et sint ominibus pondera nulla meis.
Di, faciles peccasse semel concedite tuto;
et satis est; poenam culpa secunda ferat.
15 (16).
Anule, formosae digitum vincture puellae,
in quo censendum nil nisi dantis amor,
munus eas gratum; te laeta mente receptum
protinus articulis induat illa suis;
tam bene convenias quam mecum convenit illi,
et digitum iusto commodus orbe teras.
Felix a domina tractaberis, anule, nostra:
invideo donis iam miser ipse meis.
O | utinam fieri subito mea munera possem
artibus Aeaeae Carpathiive senis!
Tunc ego te cupiam, domina, et tetigisse papillas
et laevam tunicis inseruisse manum:
elabar digito quamvis angustus et haerens
inque sinum mira laxus ab arte cadam.
Idem ego, ut arcanas possim signare tabellas
neve tenax ceram siccaque gemma trahat,
umida formosae tangam prius ora puellae;
tantum ne signem scripta dolenda mihi.
†Si dabor ut condar† loculis, exire negabo
adstringens digitos orbe minore tuos.
Non ego dedecori tibi sim, mea vita, futurus,
quodve tener digitus ferre recuset, onus.
Me gere, cum calidis perfundes imbribus artus,
damnaque sub gemma perfer euntis aquae.
Sed, puto, te nuda mea membra libidine surgent,
et peragam partes anulus ille viri.
Inrita quid voveo? Parvum proficiscere munus:
illa datam tecum sentiat esse fidem.
16 (17).
Pars me Sulmo tenet Paeligni tertia ruris,
parva, sed inriguis ora salubris aquis.
Sol licet admoto tellurem sidere findat
et micet Icarii stella proterva canis,
arva pererrantur Paeligna liquentibus undis,
et viret in tenero fertilis herba solo.
Terra ferax Cereris multoque feracior uvis,
dat quoque baciferam Pallada rarus ager,
perque resurgentes rivis labentibus herbas
gramineus madidam caespes obumbrat humum.
At meus ignis abest -- verbo peccavimus uno:
quae movet ardores, est procul; ardor adest.
Non ego, si medius Polluce et Castore ponar,
in caeli sine te parte fuisse velim.
Solliciti iaceant terraque premantur iniqua,
in longas orbem qui secuere vias;
aut iuvenum comites iussissent ire puellas,
si fuit in longas terra secanda vias.
Tum mihi, si premerem ventosas horridus Alpes,
dummodo cum domina, molle fuisset iter;
cum domina Libycas ausim perrumpere Syrtes
et dare non aequis vela ferenda Notis;
non quae virgineo portenta sub inguine latrant
nec timeam vestros, curva Malea, sinus
nec quae submersis ratibus saturata Charybdis
fundit et effusas ore receptat aquas.
Quod si Neptuni ventosa potentia vincat
et subventuros auferat unda deos,
tu nostris niveos umeris inpone lacertos:
corpore nos facili dulce feremus onus.
(Saepe petens Heron iuvenis transnaverat undas;
tum quoque transnasset, sed via caeca fuit.)
At sine te, quamvis operosi vitibus agri
me teneant, quamvis amnibus arva natent
et vocet in rivos currentem rusticus undam,
frigidaque arboreas mulceat aura comas,
non ego Paelignos videor celebrare salubres,
non ego natalem, rura paterna, locum;
sed Scythiam Cilicasque feros viridesque Britannos
quaeque Prometheo saxa cruore rubent.
Ulmus amat vitem, vitis non deserit ulmum:
separor a domina cur ego saepe mea?
At mihi te comitem iuraras usque futuram
per me perque oculos, sidera nostra, tuos:
verba puellarum, foliis leviora caducis,
inrita, qua visum est, ventus et unda ferunt.
Si qua mei tamen est in te pia cura relicti,
incipe pollicitis addere facta tuis
parvaque quam primum rapientibus esseda mannis
ipsa per admissas concute lora iubas.
At vos, qua venient, tumidi subsidite montes,
et faciles curvis vallibus este viae.
17 (18).
Si quis erit, qui turpe putet servire puellae,
illo convincar iudice turpis ego.
Sim licet infamis, dum me moderatius urat
quae Paphon et fluctu pulsa Cythera tenet
atque utinam dominae miti quoque praeda fuissem,
formosae quoniam praeda futurus eram.
Dat facies animos: facie violenta Corinna est;
me miserum, cur est tam bene nota sibi?
Scilicet a speculi sumuntur imagine fastus,
nec nisi conpositam se prius illa videt.
Non, tibi si facies nimium dat in omnia regni
(o facies oculos nata tenere meos!),
collatum idcirco tibi me contemnere debes:
aptari magnis inferiora licet.
Traditur et nymphe mortalis amore Calypso
capta recusantem detinuisse virum;
creditur aequoream Pthio Nereida regi,
Egeriam iusto concubuisse Numae;
Volcani Venus est, quamvis incude relicta
turpiter obliquo claudicet ille pede;
carminis hoc ipsum genus impar, sed tamen apte
iungitur herous cum breviore modo.
Tu quoque me, mea lux, in quaslibet accipe leges;
te deceat medio iura dedisse foro.
Non tibi crimen ero nec quo laetere remoto;
non erit hic nobis infitiandus amor.
Sunt mihi pro magno felicia carmina censu,
et multae per me nomen habere volunt:
novi aliquam, quae se circumferet esse Corinnam;
ut fiat, quid non illa dedisse velit?
Sed neque diversi ripa labuntur eadem
frigidus Eurotas populiferque Padus,
nec nisi tu nostris cantabitur ulla libellis:
ingenio causas tu dabis una meo.
18 (19).
Carmen ad iratum dum tu perducis Achillem
primaque iuratis induis arma viris,
nos, Macer, ignava Veneris cessamus in umbra,
et tener ausuros grandia frangit Amor.
Saepe meae «Tandem» dixi «discede» puellae:
in gremio sedit protinus illa meo;
saepe «Pudet» dixi: lacrimis vix illa retentis
«Me miseram, iam te» dixit «amare pudet?»
Implicuitque suos circum mea colla lacertos
et, quae me perdunt, oscula mille dedit.
Vincor, et ingenium sumptis revocatur ab armis,
resque domi gestas et mea bella cano.
Sceptra tamen sumpsi curaque tragoedia nostra
crevit, et huic operi quamlibet aptus eram:
risit Amor pallamque meam pictosque cothurnos
sceptraque privata tam cito sumpta manu;
hinc quoque me dominae numen deduxit iniquae,
deque cothurnato vate triumphat Amor.
Quod licet, aut artes teneri profitemur Amoris
(ei mihi, praeceptis urgeor ipse meis),
aut quod Penelopes verbis reddatur Ulixi
scribimus et lacrimas, Phylli relicta, tuas,
quod Paris et Macareus et quod male gratus Iason
Hippolytique parens Hippolytusque legant,
quodque tenens strictum Dido miserabilis ensem
dicat et †Aoniae Lesbis amata lyrae†.
Quam cito de toto rediit meus orbe Sabinus
scriptaque diversis rettulit ipse locis!
Candida Penelope signum cognovit Ulixis,
legit ab Hippolyto scripta noverca suo;
iam pius Aeneas miserae rescripsit Elissae,
quodque legat Phyllis, si modo vivit, adest.
Tristis ad Hypsipylen ab Iasone littera venit,
dat votam Phoebo Lesbis amata lyram.
Nec tibi, qua tutum vati, Macer, arma canenti,
aureus in medio Marte tacetur Amor:
et Paris est illic et adultera, nobile crimen,
et comes extincto Laodamia viro.
Si bene te novi, non bella libentius istis
dicis, et a vestris in mea castra venis.
19 (20).
Si tibi non opus est servata, stulte, puella,
at mihi fac serves, quo magis ipse velim.
Quod licet, ingratum est; quod non licet, acrius urit:
ferreus est, si quis, quod sinit alter, amat.
Speremus pariter, pariter metuamus amantes,
et faciat voto rara repulsa locum.
Quo mihi fortunam, quae numquam fallere curet?
Nil ego, quod nullo tempore laedat, amo.
Viderat hoc in me vitium versuta Corinna,
quaque capi possem, callida norat opem.
A, quotiens sani capitis mentita dolores
cunctantem tardo iussit abire pede!
A, quotiens finxit culpam, quantumque licebat
insonti, speciem praebuit esse nocens!
Sic ubi vexarat tepidosque refoverat ignis,
rursus erat votis comis et apta meis.
Quas mihi blanditias, quam dulcia verba parabat!
Oscula, di magni, qualia quotque dabat!
Tu quoque, quae nostros rapuisti nuper ocellos,
saepe time insidias, saepe rogata nega,
et sine me ante tuos proiectum limine postis
longa pruinosa frigora nocte pati.
Sic mihi durat amor longosque adolescit in annos:
hoc iuvat, haec animi sunt alimenta mei;
pinguis amor nimiumque patens in taedia nobis
vertitur et, stomacho dulcis ut esca, nocet.
Si numquam Danaën habuisset aenea turris,
non esset Danaë de Iove facta parens;
dum servat Iuno mutatam cornibus Io,
facta est quam fuerat gratior illa Iovi.
Quod licet et facile est quisquis cupit, arbore frondes
carpat et e magno flumine potet aquam;
si qua volet regnare diu, deludat amantem.
(Ei mihi, ne monitis torquear ipse meis!)
quidlibet eveniat, nocet indulgentia nobis:
quod sequitur, fugio; quod fugit, ipse sequor.
At tu, formosae nimium secure puellae,
incipe iam prima claudere nocte forem;
incipe, quis totiens furtim tua limina pulset,
quaerere, quid latrent nocte silente canes,
quas ferat et referat sollers ancilla tabellas,
cur totiens vacuo secubet ipsa toro:
mordeat ista tuas aliquando cura medullas,
daque locum nostris materiamque dolis.
Ille potest vacuo furari litore habenas,
uxorem stulti si quis amare potest.
Iamque ego praemoneo: nisi tu servare puellam
incipis, incipiet desinere esse mea.
Multa diuque tuli; speravi saepe futurum,
cum bene servasses, ut bene verba darem.
Lentus es et pateris nulli patienda marito;
at mihi concessi finis amoris erit.
Scilicet infelix numquam prohibebor adire?
Nox mihi sub nullo vindice semper erit?
Nil metuam? Per nulla traham suspiria somnos?
Nil facies, cur te iure perisse velim?
Quid mihi cum facili, quid cum lenone marito?
Corrumpit vitio gaudia nostra suo.
Quin alium, quem tanta iuvet patientia, quaeris?
Me tibi rivalem si iuvat esse, veta.