1
Quae quondam sueras pulchro decorata libello
carmen in Augusti ferre Thalia manus,
ostro tota nitens, argento auroque coruscis
scripta notis, picto limite dicta notans,
scriptoris bene compta manu meritoque renidens
gratificum, domini uisibus apta sacris,
pallida nunc, atro chartam suffusa colore,
paupere uix minio carmina dissocians,
hinc trepido pede tecta petis uenerabilis aulae,
horrida quod nimium sit tua nunc facies.
Hos habitus uatis praesentia fata merentur;
uix locus hoc saltem praebuit unde uenis.
Suppliciter tamen ire potes dominumque precari:
squalor et hae sordes conueniunt miseris.
Cum dederit clemens ueniam, natumque laremque
reddiderit, comptis ibis et ipsa comis,
purpureo fulgens habitu, radiantibus intus,
ut quondam, scriptis ambitiosa tuis.
2
Sancte, tui uatis, Caesar, miserere serenus.
Auguste omnipotens, almo mortalia cuncta
numine laetificans, nobis ad gaudia nomen,
Constantine, tuum fecundi carminis ex hoc
te duce det Musas; nam tristis cura recusat
egregios actus: iam sedent crimina Parcae.
Tunc melius dominum te uox secura sonabit,
uirtutum rector. potuit uix pangere uersu
ista modo, et maesto sic saltim dicere uati;
uix mihi Calliope pauitanti conscia nutu
adnuit, ausa precem uatisque edicere fata
tristia, signato partes ut limite claudat
iure pari carmen, mediis ut consona in omni
sit nota prima sui, | et sit pars extima talis
ceu media, e primis occurrens aptius istic
ad laterum fines, et pars, quae diuidit orsa
e medio, caput esse queat uersuque referre:
Sancte, tui uatis, Caesar, miserere serenus.
Alme, salus orbis, Romae decus, inclite fama,
re melior, pietate parens, ad Martia uictor,
mitior ad ueniam, permulcens aspera legum
iustitia, aeternae uires et gloria saecli,
spes data plena bonis et felix: copia rebus,
eximium columen ueterum uirtute fideque,
Romae magne parens, armis ciuilibus ultor,
et summi laus grata dei, mens clara, superne
rebus missa salus, per te pax, optime ductor,
et bellis secura quies, sancta omnia per te.
Solis iura suis fidissima dextra maritis
et sociale iugum praebet, consortia uitae.
Respice me falso de crimine, maxime rector,
exulis afflictum poena; nam cetera causae
nunc obiecta mihi uenia, uenerabile numen,
uince pia et solito superans fatalia nutu
sancte, tui uatis, Caesar, miserere serenus.
3
Fingere Musarum flagrarem numine uultus,
alme parens orbis, perfecta in munia uersu,
uotaque, si ratio non abnuat ordine Phoebi.
Gesta canunt, quos Aonium placabile numen
uatis sorte frui dat; donis carminis ex hoc
sustollens et uersu instigans ora sonare,
tu mentem inspiras uatis; tu gaudia semper
in te, sancte, uocas. tu quiuis docta Camenae
edere dicta fauens, tu laetus uota secunda,
ut rata sint, audis; tua mitis rector Olympi
tempora praecipua seruat pietate serena.
Aurea iam toto, uictor, tua saecula pollent,
Constantine, polo. | haec nexus lege solutis
dicturus metris magno mouet agmine Musas,
at mea uix pictis dum texit carmina Phoebi
Calliope modulis, gaudet, si uota secundet
Delius, intexta ut parili sub tramite Musa
orsa iuuet, uersu consignans aurea saecla.
Sed tibi deuotam rapiunt ad gaudia mentem
audenterque loqui suadent per deuia uoto
Aonides fretae, et, quantis sua uerba tueri
legibus adstrictae, te tota mente fideque
uatis uoce tui, tua, princeps inclite, tanta
bella canunt, et Pegaseo noua carmina potu
exercent, nexuque uolunt nunc rite sonare
egregium imperium, tanto cur munere fungi
et praecelsa iuuat uersu per scrupea fari.
Mentis opus mirum metris intexere carmen
ad uarios cursus; uix, arto in limite clausa,
nodosos uisus artis cata praeferat ex hoc,
et tamen ausa loqui tanto mens aestuat ore,
nec dignum uotis carmen sic reddere retur,
tali lege canens; quae nostrum pagina sola,
ex Helicone licet, conplebit, munus amoris,
picta elementorum uario per musica textu.
4
Imperii fastus geminant uicennia signa,
pagina flexosa tramite uota notat.
Constantinigenis: Helicon det talia natis
munera, deuotis haustibus ora rigans.
Hos rupes Cirrhaea sonet uideatque coruscos
Ponti nobilitas, altera Roma, duces.
Sed nunc te, uictor, uicennia picta | honorent:
contentum tenui munere Musa cupit.
Quod textu scruposa siet mea pagina simplex,
disserat Augusto Calliopea mea.
5
Victor sidereis pollens uirtutibus ibis,
Persica cum natis Latio confinia reddens,
iam Nili princeps, laetis, Oriente recepto,
quos tibi fida dicat concordia, diues Eois
iam populis Parthis, Medis unique dicatis
Augusto et natis. tu magna ad gaudia, sancte
Constantine, faue; te tanto in carmine Musa
et tua descriptis pingit uicennia metris.
At tu supplicibus, olim dux clarus in armis,
da pietate fidem. maior mox gloria honorum,
si totos seruare queas post uota tropaeis.
Parcere iam uersis uirtus denuntiat alma.
Indus, Arabs iam uota ferunt et Media diues,
Aethiopes gnari rapido cum lumine surgit
Tethyos ex gremio Titan. sed et omnia laeta,
Constantine, bono nunc ludent otia saeclo.
Felix Musa, tuis possit quae digna referre
praemia uirtutum meritis uel uoce sonare.
Quid, uaga, Pierios uersus sub uallis opaca
ilice componis? lauro quid carmina carpis?
Castalios tota respondet uoce triumphos,
quam dat fonte suo. Clario tu carmina prome
uate deo digna: | aut siquod perferet audens,
maius opus nectens, mens tota mole subibit,
spe pinget carmen, pangat si coepta Camena,
compleat et uersu uariata decennia picto,
ore secunda uouens sub certo limite metri.
Otia Caesaribus pacis dedit aurea saecla
indulgens natis patriae pietatis honore,
mitis iure deus; sed Crispi in fortia uires
non dubiae ripa Rhenum Rhodanumque tueri
ulteriore parant et Francis tristia iura.
Iam tu, sancte puer, spes tantae rite quieti
missa polo; saeclis da, Constantine, serena
tempora, summe: pio tricennia suscipe uoto.
6
Martia gesta modis audax imitata sonoris
Musa per effigiem turmarum carmina texit,
et nunc agmen agit quino sub limite rectum
Musigeno, spatium septeno milite distans,
nunc eadem uerso relegens utcumque meatu
mittit in amfractus non una lege cateruas,
dissona componi diuerso carmine gaudens,
grata nimis flexu docili de perpete metro,
orsa iterum fini socians, confinia contra
praeponens orsis, nullo discrimine metri.
Quin etiam partes mediae sua munia doctae
expediunt: uersis uicibus, nam, fine sed uno,
quamuis ambiguos cursus et deuia claudit.
Ostentans artem uinciri, scrupea praebet
Sarmaticas, summe, strages, et tota peracta
uota (precor, faueas) sub certo condita uisu.
Factorum gnarum tam grandia dicere uatem
iam totiens, Auguste, licet. Campona cruore
hostili post bella madens artissima toto
corpora fusa solo, submersas amne repleto
uictrix miretur turbas aciemque ferocem.
Plurima conarer, Phoebeo carmine gaudens,
Margensis memorare boni caelestia facta,
introitus et bella loqui perculsa ruinis,
quis deuicta iacet gens duro Marte caduca.
Testis magnorum uicina Bononia praesens
sit uoti compos, excisaque agmina cernens
det iuga captiuis et ducat cetera praedas.
Grandia uictori molimur proelia plectro
dicere, nec satis est, uotum si compleat ore
Musa suo: quaecumque parat sub lege sonare,
scruposis innexa modis, perfecta Camenis
uult resonare meis, et testis nota tropaea
depictis signare metris, cum munere sacro
mentis deuotae placarint fata procellas.
7
Augustum specimen, mitis clementia, magne
Ausonidum ductor, tua, maxime, fortia Musae
Castaliae de fonte canunt. tu munera summa
uotorum da, Phoebe, mihi nunc, plena fauoris,
da mentem sensusque pios insigne serenus
imperium, natisque potens, ad Martia felix,
perpetuum saeclis, picto sub carmine fari.
Audentem, precor, ipse iuua me, gloria uatum,
dicturum carmen, quamuis nunc copia Musae
non talis, possitque minus sub lege iuuari:
uersu aliud limo, | aliud, quo pagina in omnis
signatur modulos, discernat semita fandi.
Velle iubet numen, lux alma, et gaudia mundi
instituunt; sequitur curas in musica uoto
uirtutesque tuas et mores pandere gestit,
sancte, tuos. creuit nostrae fiducia menti;
te duce namque pio gaudens sub munere nota
in iuga festinat Musis, ubi frondea semper
tecta canunt artes et notae uatibus undae.
Indomitos reges seu pacis lubrica uictor
aut bello sternens aut mitis foedere, nutu
esse tuos facis agrosque exercere tuorum.
Auctior alma dei per te praesentia mundum
respexit, reddens mox aurea saecula rebus,
ostenditque deus rectoris tempora iusti
aetherio nutu placidis clementia iussis.
Per te perque tuos sunt omnia mitia, uictor,
natos, res populi florent ad gaudia mentis,
Caesaribusque tuis toto Victoria in orbe
semper iure comes felix in saecula pollet.
Tantorum merita statues captiua tropaea,
uictor Sarmatiae totiens. en, accipe, clare
ductor, ubique tuis uotorum reddita, felix,
debita. iam conpos gaudet tua, Romule, pubes:
rector rite suus nobis per saecula floret.
8
Accipe picta nouis elegis, lux aurea mundi,
clementis pia signa dei uotumque perenne.
Summe, faue. te tota rogat plebs gaudia rite,
et meritam credit, cum seruat iussa timore
Augusto et fidei, Christi sub lege probata.
Gloria iam saeclo processit candida miti,
accumulans coetus et tota ornata serenis
muneribus praestans natis, ut laurea uota,
uirtutum titulos, primis iam debeat annis,
progenie tali genuit quos nobile saeclum.
His decus a proauo, | et uerae conscia prolis
Roma cluit, princeps inuicti militis, alma,
otia pacis amans. haec sunt mitissima dona,
hoc ataui meritum. uotis post editus orbis
erumpens docuit ne norint frangere fidei
optima iura pares; curis sub Martis iniqui
nullis laesa fides. hinc iugi stamine fata
uobis fila legunt placida pietate secuta,
et res Constanti nunc exerit inclita Fama,
aucta stirpe pia, uoto accumulata perenni;
sancta suas sedes ad mentis gaudia migrat
aetherio residens felix in cardine mundi.
Iam patriae uirtutis opus belline labore
an iusti meritis dicam mentisque serenae?
Et pia dona canam fecundaque pectora noto
rite deo, sic mente uigent cui gaudia casta?
Claudius inuictus bellis insignia magna
uirtutum tulerit Gothico de milite parta,
et pietate potens Constantius omnia pace
ac iustis auctus complerit saecula donis:
haec potiore fide, meritis maioribus orta
orbi dona tuo praestas, superasque priora,
perque tuos natos uincis praeconia magna.
Ac tibi lege dei iussisque perennia fient
saecla pii sceptri te Constantine sereno.
9
Castalides, domino uirtutum tradite palmam.
Constantinus habet bellorum iure tropaeum,
uindice sub dextra reddens feliciter orbem
consiliis, iterum suadens et cuncta referre,
Roma, tibi. bellis cum saeua innectere possit
uincla iugi, uirtus mitis non armat in hostem,
sed magno patiens docuit certamine parcens
quid pietas donet post pila minacia clemens.
Nunc mihi iam toto dociles Helicone Camenae
mittite conpositas in tempora mitia palmas;
nectite de metris uirtutum carmina et omnes
concinite, ut fructu felix et principe digna
det stirpes gratas, texens quas pagina uersu
hinc uoueat, titulo uotorum carmine pollens.
Pierios mihi, Phoebe, tuo de numine praestent
fontes Castaliae; tua, si licet ire, peragrans
mens iuga celsa petet, mecum si pangere uersu
Musa uelit tanto iam nunc sub principe laeta,
laudis dona ferens, resonans insignia ramis,
uincentum iussos audax, mihi fida, triumphos,
et meritum iustis tot reddere nobile palmas,
Aonidum quas ualle fluens alit unda rigatas.
Sancte, salus mundi, | armis insignibus ardens,
Crispe, | auis melior, te carmine laeta secundo
Clio Musa sonans tua fatur pulchra iuuentae.
Nobile tu decus es patri, tuque alme Quiritum
et spes urbis eris. Nos mentis carmina, Caesar,
tu uincens pacis gratissima foedera semper
indulge, et facilis gentes adiunge rogantes,
facque tui iuris, gaudens uirtutibus auctis.
Constantinus item, laus orbis, gloria saecli,
Romuleum sidus, lux clemens, inclita fratrum
nobilitas, proauis uerum et memorabile fama
restituit uictor Caesar nomenque decusque.
Sancte pater, rector superum, uicennia laeta
Augusto et decies crescant sollemnia natis.
10
Calliope cane plura procax. en ore serenus
fontis Castalii deus audiet; inde canoros
mens furit in nexus, et felix currere uotis
iam se credet ouans. libet ire per auia sola
impete quo gressus effandi optata cupido
inuitata tulit. mens tantum, maxime Caesar,
Aoniae nodos amplectitur. incitus aethra
funde, pater, coeptis Musas, ad mutua uersus.
Scrupea fingentem tam duro carmina uersu
ludere fas nobis praesumere dicere metra,
gaudia uel tenui mea pandere sit mihi, Musa.
Tantus honor me iure suo per sidera saeclo,
o decus Ausoniae, tulerit. sic parua locuto
amplius en, iudex, dominus, tot munera summa
tantaque concedis. tu mentem dicere donis
inuitas laudis cum munere; sic uaga primis,
haud audita ligas. nec dictis laesa Camena
audet magnanimo uati noua uincula mentis
iussa dare, creuitque meo correpta fauore.
En age: iam reddit uotis pia praemia magnus.
Concordi saeclo Romae decus et sibi mundi
iura sui, tot lux populis orbique tropaeum
sic data sunt; isto maior tua gloria terris.
En, Auguste, tuis praesens et tantus ubique,
imperiis fecunde, paras nunc omine Crispi
Oceani intactas oras, quibus eruta Franci
dat regio procul ecce deum, cui deuia latis
tota patent campis. ut, caeso limite, uictor
rite atauo summo melior, cui Claudius acer,
magnanimum sidus, dat clarum e numine diuo
imperium, Virtus quem felix optat alumnum.
Auges flore tuo nostrae tibi dedita uitae;
orta micat fratrum fatalis gloria saeclo,
res Latia ut uoti compos sic gaudeat aucta.
Aspice: pacato parta est lux laeta sub orbe.
11
Fortia facta ducis toto dominantia iam nunc
orbe canam, quis laeta suo sub principe tanto
rursum Roma tenet, mundi caput, inclita, carmen.
Tu uatem, tu, diua, mone. lacerata cruentis
imperiis pars fessa poli diuisa gemebat
sceptra et Ausoniae maerebat perdita iura.
Siqua fides, tantis Romanum gloria nomen
insignit titulis, dominos et libera quaerunt,
maestaque iure suo trepidat plaga maxima mundi.
Unde iubar lucis primum radians Hyperion
sideribus pulsis rutilo diffundit ab ortu,
inde tuum nomen multum uenerabile cunctis,
maxime bellantum domitor, lux unica mundi,
perpetuis uotis cupiunt, memorabile numen,
exoptant, seruire uolunt (mirabile dictu)
remque laremque suum, tanta est tibi gloria iusti,
Auguste. iuuat ecce tuo sub foedere iam nunc
totum orbem post tot caedes, quas fessa gemebant
omnia, nunc nullo tandem trepidantia motu,
Romuleis seruire piis, pater inclite, iussis.
12
Constantine pater, tu, mundi gloria, consul,
ecce tuo renouata dabis tot aperta labore
regna per innumeras gentes. mox carus Eois
tot populis pia iura feres, et solus in omni
Augustus mundo sparges et in ultima numen.
Sol tibi felices faciet spes perpete nutu:
ars bona iustitiae et diuum uicina decori
largi dona boni caelo capit; influit illuc
uota quod optarint pietatis. cana subibit
sancta Ceres; tellus reddit Bacheia lapsa
riuis dona suis; non Euri e flamine turbant
enormes pelagus; stat mitis principe noto
res per iusta uigens oris, qua signa Booten
ultima consocia tollunt in sidera dextra.
Maxime, iustitiae lumen, concordia et omen
pacificum te tota cupit iam saucia et orat
res fessas cito pace leues. tu iunge sereni
orbis uota tui, gentes sibi iunge uolentes.
13
Princeps beate, placido sub axe iamnunc
iustis, serene, populis fauente mundo
uictor triumpha tribuens, salubre numen,
saeclis amore dominans perenne faustis,
auctor salutis, Oriens quietus ibit.
Votis fauente domini superne dextra,
gaudet subire placidum regentis omen;
uirtus uigore radians serena praestat
sanctis uidere superis remota mundi,
totum sub orbe moderans salubre numen,
uincens ubique supero fauente nutu,
saeclum per omne dominans, beate, solus.
14
Iamnunc sub axe placido, beate princeps,
mundo fauente populis, serene, iustis,
numen salubre, tribuens triumpha uictor,
faustis perenne dominans amore saeclis,
ibit quietus Oriens, salutis auctor.
Dextra superne domini fauente uotis,
omen regentis placidum subire gaudet;
praestat serena radians uigore uirtus
mundi remota superis uidere sanctis,
numen salubre moderans sub orbe totum,
nutu fauente supero | ubique uincens,
solus, beate, dominans per omne saeclum.
15
Sancte, decus mundi | ac rerum summa salutis,
lux pia terrarum, te solo principe saeclis
immensum gaudere bonis datur. aurea uenit
summo missa deo, fusis pater alme, tyrannis
iustitia in terras et gloria candida ueri;
teque duce mage grata fides et iura renata;
totaque, perculsis ingenti mole tyrannis,
aspera uis posita est belli. res Itala iure
sceptra dabit populis. uoto pius orbis Eoi,
Auguste, inuictus mundi transibis in oras;
teque suplex totis ducibus stipata Syene
orat iura, cupit lucis sibi gaudia nostrae,
optat, amat. fallax, en, perfida tela fugarum
Parthus deposuit; ruit oris undique rubri
litoris aetherio e nutu certamine amoris
Medus; Arabs mox omnis ouat laudare sereni
oris lustra tui, dat ueris, sancte, tropaeis
haec, mage felices titulos, ut uincas amore
aurea. perpetuo restaurans saecula mundo.
Indus et Aurorae miles, quos flumine Nilus
tangit, fecundis uenturus frugifer undis,
orantes pia iura petent; gens nobilis ortu
Aethiopes cuncti parent; optataque mundo
tempora laeta dedit nobis felicitas aeui.
En, suplices Persae iura sibi regia nolunt,
te dominum malunt, fusi tua semper adorant
ora, suis cupiunt totis sibi cedere regnis.
Tu pius et iusti uere memor, inclite, laetis
da responsa; bono semper mitissimus orbis
impertire tuum clementer et addito numen.
Sint mage felices, pariter quos, alme, tuere,
et reparata iugans maesti diuortia mundi,
orbes iunge pares; det leges Roma uolentis
principe te in populos; miti felicius aeuo
omnia laetentur florentibus aurea rebus.
16
Alme, decus mundi summum, rector pius orbis,
Auguste, inuicta populos uirtute gubernans
iustitia, imperii nationum, Constantine,
effrenatarum moderamine pacificator,
quem diuus genuit Constantius induperator,
aurea Romanis propagans saecula nato,
heu nimis ad caelum properans, ni liquerit ille
aeternum auxilium inuictum iustumque piumque,
alme pater patriae, nobis te, maxime Caesar,
Ausoniae decus, † o lux pia Romulidum.
Est placitum superis tunc haec in gaudia mundi
perpetuis bene sic partiri munera saeclis;
sidera dant patri, et patris imperium,
sancte, tibi. magnae data tu lux aurea Romae.
Ista canit ruris tibi uates ardua metra.
17
Dissona conexis audet componere uerbis
omine mens elata bono. iuuat inclyta linguae
munera Graiorum Musa modulante nouare,
inque uicem, uersu cecinit quae forte Latino,
nunc alio textu Graecorum in carmina duci,
ordine ut in duplicem nectatur littera uocem.
Nunc age fecundae reserent pulcherrima Musae;
ore sonet docili chelys inclyta carmina Phoebi:
spem rerum iustumque canam summamque salutis
te dominum, bona dona dei, te, magne, parentem
Romanum, gratumque orbem tibi, maxime, semper,
omnia quod certa respirant mente quietem.
Cum placidi spectent hostiles mille triumphos,
omnia plena bonis tua, Constantine, Quirites,
nil sibi crediderint carum mage te, decus orbis.
Seruatos Tyrii se semper uindice dextra
te domino exultant; tranquillis carior urbi
Africa temporibus potitur seruata quiete,
nunc se felicem, nunc se sub numinis arce
tutam, quod Carthago decus uenerabile gestat,
iure putat: tantum fatis, lux inclyta, praestat
nobile te domino nomen; spes et decus almumst.
Omnis ab Arctois plaga finibus horrida Cauro
pacis amat cana et comperta perennia iura,
et tibi fida tuis semper bene militat armis,
resque gerit uirtute tuas populosque feroces
propellit caeditque, habens tibi debita rata,
et tua uictores sors accipit. hinc tibi fortes
teque duce inuictae | attollunt signa cohortes;
undique te comitata dei pia numina summi
omnibus ultorem praebent, et iura fidemque,
alme, tua spectant: respondent omnia uotis.
Undique pacatis saluator maxima rebus
gaudia praestabis, dabis otia uictor in orbe;
uirtutum meritis uicennia praecipe uota.
Saeclorum creuit gemino spes Caesare certa,
tuque, o sancte parens, olim post mille tropaea,
o lux Ausonidum, dispone sceptra nepotum.
18
Sunt septem numero pares ac lege metrorum
consimilis uersus; genus est quae Musa Maronis.
His proprium sentire subest; mens sufficit uni.
Iure suo sibimet cedunt: alios tenet ortus
alterius finis, lector. qua littera monstrat
nam quemuis medium uenientis semita sulcat.
Si uerbum textum pertemptes ore Latino,
in sese alterno conectens ordine uersus,
uota sonans longum poteris implere uolumen.
Ne tamen ambages error sinuosus haberet,
ordine perscribtos minium reserare ualebit
uersus, quos titulis Augustus uictor honestat:
Alme tuas laurus aetas sustollet in astra.
Aurea lux uatum, siluae mihi praemia serua.
Aucta deo uirtus Musas magis ornat aperta.
Aurea uictorem pietas sonat ubere lingua.
Aonios latices pietas iuuat armaque diua.
Augusti florem pietas iuuat, arma, tropaea.
Aonii frutices pietas iuuat ubere gleba.
19
Alme, tuas laurus aetas sustollet in astra;
luce tua signes fastus, sine limite consul.
Marte serenus habes reiecto munia Graium,
et Medi praestas in censum sceptra redire.
Torua Getas campo clarus ut lumina perdit,
uult curuo turmae felix sua comminus ictu
Armenii dux ferre leuis, sol, te quoque pila.
Sic et uicta refert exortos Dacia Francos.
Lege tuus tonso Rhenus tibi germinat exul
agmina, telorum subeant qui murmure bella.
Vincere florenti Latiales Sarmata ductu
rex tibi posse Getas uiso dat limite, | ultor.
Vidit te, summum columen, qua uelifer aestu
serus in Oceani pressit iuga Nysia pontus,
atque rudis radii scit lux exorta tropaea.
En, gaudent pietate alii pars perpete pace.
Tu uatem firmes dictus, te nunc lyra cantet:
aucta deo uirtus Musas magis ornat aperta.
Solum uota notis late sua Romula dat plebs?
Sancta tuis alio permiscet uota tropaeis
uisitur et crescit pictorum gratia cantu.
Sit uis uicinis, per Thulen gratia pollens.
Talis fixa suis signis lyra munera gestat,
orsa pari uates quae perfert, Delie, rythmo.
Lumine muriceo uenerandus dux erit ut Sol
legibus ut Iani teneas auus orbe tribunal,
egregios titulos pietatis habebis amore.
Tot freta pacis apex mutari munere gaudet,
India clauigeri Latium uult tangere naui,
Nileus messor sua tradit castra, uel agmen
Arctos, quam Carpi noscet uix Haemus, in ora.
Sic istis cultus in rem curuantibus enses
te niuea iuuat arce frui. Ponti decus auget,
Roma soror, ueteres Tuscos, quos ore tuemur.
Alme, tuas laurus aetas sustollet in astra.
20
Prodentur minio caelestia signa legenti.
Constantine, decus mundi, lux aurea saecli,
quis tua mixta canat mira pietate tropaea
exultans, dux summe, nouis mea pagina uotis,
aemula quam Clarii genitoris Calliopeae
composuit tali nunc mens perfusa liquore?
Versificas Helicon in gaudia proluat undas,
clementique nouum numen de pectore uerset,
namque ego magnanimi dicam numerosa canendo
sceptra ducis. Gazzae nobis dat Graecia dona,
saeclaque Blemmyico sociali limite firmas,
Romula lux. Condigna nouis florentia uotis
uoto scripta cano. Tali Mars cardine tecto
iam bellis totum Myseum perplectere ciuem
ut pateat Rubicon parili petit aethera iure.
Nunc felix proprios pacis me scrupea uisus
iam stimulat signis exultans Musa notare,
gaudia laetus nunc per me notat auia Phoebus
retito quoque texta nouo cane laurea plectro,
arte notis picta felicia saecula plaudens.
Sic aestus uates fido duce, Pythie, carpens
nunc tutus contemnat, summe, procax; ego uero
nunc mare Sigaeum ualeam bene frangere remo,
carbasa Noctiferum totum si scrupea tendo,
pulpita deportans. uisam contexere nauem
Musa sinit; coniuncta tuo spes inclita uoto.
Mentem per tortum fessam non frangat hiulco
laus mea ficta pede stans magna mole docendi.
Signa palam dicam laetissima flumine sancto,
mente bona; contemnat, summis cum sibi agonem
uotis post fractum Martem clementia reddet?
Sic nobis lecto quo crescunt aurea saecla
mox Latio uincens iam bis uicennia reddes,
carmine quae pietas miro de nomine formet.
Flore notans uotum uario dat pagina felix,
Augustae sobolis memorans insignia fata.
Iudice te uel teste pio condigna parentis
iungentur titulis felicia facta nepotum.
21
O si diuiso metiri limite Clio
una lege sui, | uno manantia fonte
Aonio, uersus heroi iure manente,
ausuro donet metri felicia texta,
augeri longo patiens exordia fine,
exiguo cursu, paruo crescentia motu,
ultima postremo donec fastigia tota
ascensu iugi cumulato limite claudat,
uno bis spatio uersus elementa prioris
dinumerans, cogens aequari lege retenta
parua nimis longis et uisu dissona multum
tempore sub parili, metri rationibus isdem,
dimidium numero Musis tamen aequiperantem.
Haec erit in uarios species aptissima cantus,
perque modos gradibus surget fecunda sonoris
aere cauo et tereti, calamis crescentibus aucta,
quis bene subpositis quadratis ordine plectris
artificis manus in numeros clauditque aperitque
spiramenta, probans placitis bene consona rythmis,
sub quibus unda latens properantibus incita uentis,
quos uicibus crebris iuuenum labor haud sibi discors
hinc atque hinc animatque agitans augetque reluctans,
compositum ad numeros propriumque ad carmina praestat,
quodque queat minimum ad motum intremefacta frequenter
plectra adaperta sequi aut placidos bene claudere cantus
iamque metro et rythmis praestringere quicquid ubique est.
22
Pauca quidem cecini fors friuola; | his quoque iungam
ludicra: sic nostra panget tua iussa Camena.
Ambiet haec claudens felicis numine Phoebi
Calliope partita nouis sibi uincula curis,
flexibus ut primis discordi regula cultu
hinc alia sonet arte super Pythoia flexus.
Sic facies, totiens cum confirmauerit aestus,
sic animus nec uictus iners sit saucius. Irim
impleri uarias metricae grauioris ob artes
tandem nosse dei meditantem uix licet aestus;
rite uelit, metro dum in agmine colocat astri
effigiem, trepidoque parans sermone latenter
dicere nec metuens uincto sic omnia ab ortu
pangere. sed rursum Bassus nunc prodere carmen
imperat: hic docilis Musae de fonte meabunt
ordine Castalio texti per nomina uersus.
23
Mirum opus est cunctos et tales edere uersus,
sicque locare hederis. Paulum tu, die, rogatus
mox ades. en quorsum rapies, qui praebeo fixas?
Sum tuus, et primis tua discimus, ut tria felix
nec fallax tribuens audaci in munere clarum
aequiperes animum. nunc Clio carmina firmet.
Qui poterunt pangi? ponam ceu stamina normas,
quae uerrant sese, quae uincula mitia curent?
Tu dabis has uires; tua rursum consere praemia.
Ausibus in magnis laeta ad contraria curras.
Aonidum nam fonte graui micat ars noua uenis.
Immanest prorsum amplexu aut tot ocius oras
prospicere, plantare modos, inmittat uti tum
et proiiecta necet consumto ingloria libro.
Si sapiunt et nostra cui succrescere acumen
praesolidum densumque animi deducere uiua,
congruere cernant studiose, qui bona calles
legibus abstrusis, quod carmina conspicor a te,
blande animi iudex, qui moribus omni agis auctu;
praemiro ostendis studia in rectore polita,
treusicolasque tuos, auctus laetabile, sumens
intuitum quo prospera facta ac gaudia dones
publica: nil prius est quod ui | et nomine curas.
Fas sit Sidonii sensum in penetrale patroni
noscere quae possis. illic nitor ociter eius
conditur abstrusa generosum cogere censum
pauperie: flagrant geminis noua gaudia uotis.
Diues Apollineis deaurat foedera plectris;
hic nouit laudes doctus quaeque omine tanto
sunt praeuisa bonis. tu dexter protinus esto
cum sanctis; insiste fide festinus in amplum.
Clementi haec nutu Augustus tibi dona beata
laudato tribuet, te consule praemia complet.
Hinc tua tunc festis noti sex nomina plausus
plurimus ac prudens rerum quis torpeat usus
degeneri ab spe molita plus ingruit. hinc iam
suscipe uoto alacri | hoc munus, uir bone, clare.
24
Ingemui grauiter, Graecum miseratus amicum,
cui mea mens, admissa dolens, cupit omnia fari,
solus ut haec occulta legens se concitet ira,
unde queat plexum uinclis sontemque tenere,
sed uitans multos, quos foeda ad iurgia coiux
noluerit testes, neu candida femina Graecum
mox caris hebetet telis, nihil improba cygni
deposuisse uidens Helenam, cui gratia binis
maior adulteriis. do nomina cuncta libenter:
Musa sonat Graecis. Fryx coiux, crede canenti.
25
O qui Tartareas pede fauces proteris almo,
o miserate tuos, quis ignea templa supremi
annuis esse poli, pia lucis regna paternae,
tu uirtus aeterna dei; tecum omnia, Christe,
tunc pater exorsus, cum moles obsita pigro
squalore emersit, positoque adrisit operto
ante ortus hominum; sancto tu, diue, Tonanti
secretae uires, quem tutum mens genitoris
sola tenens prudensque dei deus interioris,
principii sobolem nullius, uasta cruento
quod Mors regnabat leto, rata gaudia fudit
ore medellifero, nec poena perpete frangi
depulsos homines placuit natalibus astris;
tum tu prostratis uitae uia, sed tamen olim
praesago admonitu te uatum fata canebant.
Te, quia fecundus porro ortus error agebat,
consilii ut summam rerum sator edidit ore,
o uere patris sapientia, Christe; opulento
exertus uerbo, detrusum in uincula mortis
mox hominem sumis, quaeque est uis una saluti,
infima dignare quod naturae ordine recto,
ut perculsa leues, inclinere ipse iacenti.
Non e terreno corpus tibi pondere tractum,
praecelso sed uirgo uterum de semine feta,
nec segni coitu natus, sed coniuge caelos,
corporeus uultu, deus actu: casus utrumque.
Inuitans iussa exemplis hominique dicatus
aequalis dominus, quia lis onerosa caduco
dicta sit humano, sperem ut diuina imitatu,
ipse hominis titulo | incedis, teque profanis,
maxime, Iudaeis plectendum post pia mille
munia permittis, letumque salubre luisti;
mox necat humanas in se caro pendula noxas,
at pater in sedes natum recipitque uehitque.
Aeternum saluis signum dat machina sacra.
26
Ardua componunt felices carmina Musae
dissona conectunt diuersis uincula metris
scrupea pangentes torquentes pectora uatis
undique confusis constabunt singula uerbis.
Carmina felices componunt ardua Musae
uincula diuersis conectunt dissona metris
pectora torquentes pangentes scrupea uatis
singula constabunt confusis undique uerbis.
Ardua constabunt torquentes carmina Musae
dissona componunt conectunt uincula metris
scrupea confusis diuersis pectora uatis
undique felices pangentes singula uerbis.
Carmina torquentes constabunt ardua Musae
uincula conectunt componunt dissona metris
pectora diuersis confusis scrupea uatis
singula pangentes felices undique uerbis.
Undique conectunt constabunt singula Musae
scrupea torquentes componunt pectora metris
dissona confusis felices uincula uatis
ardua pangentes diuersis carmina uerbis.
Singula constabunt conectunt undique Musae
pectora componunt torquentes scrupea metris
carmina diuersis pangentes ardua uerbis.
Carmina diuersis felices ardua Musae
uincula pangentes conectunt dissona metris
pectora torquentes componunt scrupea uatis
singula confusis constabunt undique uerbis.
Ardua felices diuersis carmina Musae
dissona conectunt pangentes uincula metris
scrupea componunt torquentes pectora uatis
undique constabunt confusis singula uerbis.
Singula confusis pangentes undique Musae
pectora diuersis felices ardua metris
uincula conectunt constabunt scrupea uatis
carmina componunt torquentes dissona uerbis.
Undique pangentes confusis singula Musae
ardua felices diuersis pectora metris
scrupea constabunt conectunt uincula uatis
dissona torquentes componunt carmina uerbis.
Dissona torquentes constabunt uincula Musae
undique conectunt componunt singula metris
ardua diuersis confusis carmina uatis
scrupea pangentes felices pectora uerbis.
Pectora felices pangentes scrupea Musae
carmina confusis diuersis ardua metris
singula componunt conectunt undique uatis
uincula constabunt torquentes dissona uerbis.
Dissona torquentes constabunt uincula Musae
undique conectunt componunt singula metris
ardua diversis confusis carmina uatis
scrupea pangentes conectunt pectora uerbis.
Pectora conectunt pangentes scrupea Musae
carmina confusis diversis ardua metris
singula componunt conectunt undique uatis
uincula constabunt torquentes dissona uerbis.
Scrupea felices diuersis pectora Musae
ardua conectunt pangentes carmina metris
undique componunt torquentes singula uatis
dissona constabunt confusis uincula uerbis.
Uincula confusis constabunt dissona Musae
singula torquentes componunt undique metris
carmina, pangentes conectunt ardua uatis
pectora diuersis felices scrupea uerbis.
Uincula componunt conectunt dissona Musae
singula constabunt torquentes undique metris
carmina felices confusis ardua uatis
pectora pangentes diuersis scrupea uerbis.
Scrupea diuersis pangentes pectora Musae
ardua confusis felices carmina metris
undique torquentes constabunt singula uatis
dissona conectunt componunt uincula uerbis.
Pectora pangentes confusis scrupea Musae
carmina felices diuersis ardua metris
singula constabunt conectunt undique uatis
uincula torquentes componunt dissona uerbis.
Dissona componunt torquentes uincula Musae
undique conectunt constabunt singula metris
ardua diuersis felices carmina uatis
scrupea confusis pangentes pectora uerbis.
27
Praecelsae quercus frondenti in uertice pendens
testor templa loci Faunos celebrare frequentes,
disparibus compacta modis totidemque cicutis,
dulcisono Panum oblectans modulamine siluas,
Naiadum Dryadumque choros arcanaque Bacchi
orgia et heuuantis Satyros per musica tempe.
Me Pan ad thiasos docuit modulamina cantus,
et uariata sonis uinxit consortia primus;
Attis almus amans, tua maxima cura, Cybele,
e roseo terit ore deus mollique labello,
accenditque tuos Idaeos, mater, amores;
in me felices animauit carmine Musas,
me iudex formae | alta gestauit in Ida;
me laeti sociam uoti uicina marito
Eoo lucis canit inuitata sub ortu.
28
Blanditias fera Mors Veneris persensit amando,
permisit solitae nec Styga tristitiae.
Tristitiae Styga nec solitae permisit, amando
persensit Veneris Mors fera blanditias.
Omnipotens pater huic semper concessit amori,
fecit nec requiem tot sibi fulminibus.
Fulminibus sibi tot requiem nec fecit, amori
concessit semper huic pater omnipotens.
Purpureus tibi flos uultum non pingit, Iacche,
monstrat nec mitem frons noua laetitiam.
Laetitiam noua frons mitem nec monstrat, Iacche,
pingit non uultum flos tibi purpureus.
Occubuit minor hic fractis et uiribus aestu
torpuit oppressus Amphitryoniades.
Amphitryoniades oppressus torpuit aestu,
uiribus et fractis hic minor occubuit.
Incaluit iubar hoc externis ignibus ardens
fortius; ardorem Sol sibi congeminat.
Congeminat sibi Sol ardorem; fortius ardens
ignibus externis hoc iubar incaluit.
Deposita face Nox quaesiuit lumina Phoebes,
uulnere sed blandus haec tenet Endymion.
Endymion tenet haec blandus sed uulnere, Phoebes
lumina quaesiuit Nox face deposita.
Armipotens deus hoc suspirat pondere, uulnus
ferrea nec rabies aut furor exsuperat.
superat furor aut rabies nec ferrea uulnus,
pondere suspirat hoc deus armipotens.
Impatiens Venus est, siluas dum lustrat Adonis,
carpit si Martem, iam cui conueniat?
Conueniat cui iam, Martem si carpit? Adonis
lustrat dum siluas, est Venus impatiens.
29
Nudus, egens, Veneris naufragus in pelago.
30
Auxilium Fortuna tibi, res perfida, Quinte,
et tulit in fronte grande supercilium.
Haut aliud credam, puteum puto te quoque, Quinte:
quanto altus magis es, tam mage despiceris.
1
Quaē quōndām suērās pūlchrō dĕcŏrātă lĭbēllō
cārmĕn ĭn Aūgūstī ‖ fērrĕ Thălīă mănūs,
ōstrō tōtă nĭtēns, ārgēnto aūrōquĕ cŏrūscīs
scrīptă nŏtīs, pīctō ‖ līmĭtĕ dīctă nŏtāns,
scrīptōrīs bĕnĕ cōmptă mănū mĕrĭtōquĕ rĕnīdēns
grātĭfĭcūm, dŏmĭnī ‖ vīsĭbŭs āptă săcrīs,
pāllĭdă nūnc, ātrō chārtām sūffūsă cŏlōrĕ,
paūpĕrĕ vīx mĭnĭō ‖ cārmĭnă dīssŏcĭāns,
hīnc trĕpĭdō pĕdĕ tēctă pĕtīs vĕnĕrābĭlĭs aūlaē,
hōrrĭdă quōd nĭmĭūm ‖ sīt tŭă nūnc făcĭēs.
Hōs hăbĭtūs vātīs praēsēntĭă fātă mĕrēntūr;
vīx lŏcŭs hōc sāltēm ‖ praēbŭĭt ūndĕ vĕnīs.
Sūpplĭcĭtēr tămĕn īrĕ pŏtēs dŏmĭnūmquĕ prĕcārī:
squālŏr ĕt haē sōrdēs ‖ cōnvĕnĭūnt mĭsĕrīs.
Cūm dĕdĕrīt clēmēns vĕnĭām, nātūmquĕ lărēmquĕ
rēddĭdĕrīt, cōmptīs ‖ ībĭs ĕt īpsă cŏmīs,
pūrpŭrĕō fūlgēns hăbĭtū, rădĭāntĭbŭs īntūs,
ūt quōndām, scrīptīs ‖ āmbĭtĭōsă tŭīs.
2
Sānctĕ, tŭī vātīs, Caēsār, mĭsĕrērĕ sĕrēnūs.
Aūgūste ōmnĭpŏtēns, ālmō mōrtālĭă cūnctă
nūmĭnĕ laētĭfĭcāns, nōbīs ād gaūdĭă nōmēn,
Cōnstāntīnĕ, tŭūm fēcūndī cārmĭnĭs ēx hōc
tē dŭcĕ dēt Mūsās; nām trīstīs cūră rĕcūsāt
ēgrĕgĭōs āctūs: iām sēdēnt crīmĭnă Pārcaē.
Tūnc mĕlĭūs dŏmĭnūm tē vōx sēcūră sŏnābīt,
vīrtūtūm rēctōr. pŏtŭīt vīx pāngĕrĕ vērsū
īstă mŏdo, ēt maēstō sīc sāltīm dīcĕrĕ vātī;
vīx mĭhĭ Cāllĭŏpē păvĭtāntī cōnscĭă nūtū
ādnŭĭt, aūsă prĕcēm vātīsque ēdīcĕrĕ fātă
trīstĭă, sīgnātō pārtēs ūt līmĭtĕ claūdāt
iūrĕ părī cārmēn, mĕdĭīs ūt cōnsŏna ĭn ōmnī
sīt nŏtă prīmă sŭī, | ēt sīt pārs ēxtĭmă tālīs
ceū mĕdĭa, ē prīmīs ōccūrrēns āptĭŭs īstīc
ād lătĕrūm fīnēs, ēt pārs, quaē dīvĭdĭt ōrsă
ē mĕdĭō, căpŭt ēssĕ quĕāt vērsūquĕ rĕfērrĕ:
Sānctĕ, tŭī vātīs, Caēsār, mĭsĕrērĕ sĕrēnūs.
Ālmĕ, sălūs ōrbīs, Rōmaē dĕcŭs, īnclĭtĕ fāmā,
rē mĕlĭōr, pĭĕtātĕ părēns, ād Mārtĭă vīctōr,
mītĭŏr ād vĕnĭām, pērmūlcēns āspĕră lēgūm
iūstĭtĭa, aētērnaē vīrēs ēt glōrĭă saēclī,
spēs dătă plēnă bŏnīs ēt fēlīx: cōpĭă rēbūs,
ēxĭmĭūm cŏlŭmēn vĕtĕrūm vīrtūtĕ fĭdēquĕ,
Rōmaē māgnĕ părēns, ārmīs cīvīlĭbŭs ūltōr,
ēt sūmmī laūs grātă dĕī, mēns clāră, sŭpērnĕ
rēbūs mīssă sălūs, pēr tē pāx, ōptĭmĕ dūctōr,
ēt bēllīs sēcūră quĭēs, sāncta ōmnĭă pēr tē.
Sōlīs iūră sŭīs fīdīssĭmă dēxtră mărītīs
ēt sŏcĭālĕ iŭgūm praēbēt, cōnsōrtĭă vītaē.
Rēspĭcĕ mē fālsō dē crīmĭnĕ, māxĭmĕ rēctōr,
ēxŭlĭs āfflīctūm poēnā; nām cētĕră caūsaē
nūnc ōbiēctă mĭhī vĕnĭā, vĕnĕrābĭlĕ nūmēn,
vīncĕ pĭa ēt sŏlĭtō sŭpĕrāns fātālĭă nūtū
sānctĕ, tŭī vātīs, Caēsār, mĭsĕrērĕ sĕrēnūs.
3
Fīngĕrĕ Mūsārūm flāgrārēm nūmĭnĕ vūltūs,
ālmĕ părēns ōrbīs, pērfēcta īn mūnĭă vērsū,
vōtăquĕ, sī rătĭō nōn ābnŭăt ōrdĭnĕ Phoēbī.
Gēstă cănūnt, quōs Āŏnĭūm plācābĭlĕ nūmēn
vātīs sōrtĕ frŭī dāt; dōnīs cārmĭnĭs ēx hōc
sūstōllēns ēt vērsu īnstīgāns ōră sŏnārĕ,
tū mēntem īnspīrās vātīs; tū gaūdĭă sēmpēr
īn tē, sānctĕ, vŏcās. tū quīvīs dōctă Cămēnaē
ēdĕrĕ dīctă făvēns, tū laētūs vōtă sĕcūndă,
ūt rătă sīnt, aūdīs; tŭă mītīs rēctŏr Ŏlŷmpī
tēmpŏră praēcĭpŭā sērvāt pĭĕtātĕ sĕrēnă.
Aūrĕă iām tōtō, vīctōr, tŭă saēcŭlă pōllēnt,
Cōnstāntīnĕ, pŏlō. | haēc nēxūs lēgĕ sŏlūtīs
dīctūrūs mētrīs māgnō mŏvĕt āgmĭnĕ Mūsās,
āt mĕă vīx pīctīs dūm tēxīt cārmĭnă Phoēbī
Cāllĭŏpē mŏdŭlīs, gaūdēt, sī vōtă sĕcūndēt
Dēlĭŭs, īntēxta ūt părĭlī sūb trāmĭtĕ Mūsā
ōrsă iŭvēt, vērsū cōnsīgnāns aūrĕă saēclă.
Sēd tĭbĭ dēvōtām răpĭūnt ād gaūdĭă mēntēm
aūdēntērquĕ lŏquī suādēnt pēr dēvĭă vōtō
Āŏnĭdēs frētae, ēt, quāntīs sŭă vērbă tŭērī
lēgĭbŭs ādstrīctaē, tē tōtā mēntĕ fĭdēquĕ
vātīs vōcĕ tŭī, tŭă, prīncēps īnclĭtĕ, tāntă
bēllă cănūnt, ēt Pēgăsĕō nŏvă cārmĭnă pōtū
ēxērcēnt, nēxūquĕ vŏlūnt nūnc rītĕ sŏnārĕ
ēgrĕgĭum īmpĕrĭūm, tāntō cūr mūnĕrĕ fūngī
ēt praēcēlsă iuvāt vērsū pēr scrūpĕă fārī.
Mēntĭs ŏpūs mīrūm mētrīs īntēxĕrĕ cārmēn
ād vărĭōs cūrsūs; vīx, ārto īn līmĭtĕ claūsă,
nōdōsōs vīsūs ārtīs cătă praēfĕrăt ēx hōc,
ēt tămĕn aūsă lŏquī tāntō mēns aēstŭăt ōrĕ,
nēc dīgnūm vōtīs cārmēn sīc rēddĕrĕ rētūr,
tālī lēgĕ cănēns; quaē nōstrūm pāgĭnă sōlă,
ēx Hĕlĭcōnĕ lĭcēt, cōnplēbīt, mūnŭs ămōrīs,
pīcta ĕlĕmēntōrūm vărĭō pēr mūsĭcă tēxtū.
4
Īmpĕrĭī fāstūs gĕmĭnānt vīcēnnĭă sīgnă,
pāgĭnă flēxōsā ‖ trāmĭtĕ vōtă nŏtāt.
Cōnstāntīnĭgĕnīs: Hĕlĭcōn dēt tālĭă nātīs
mūnĕră, dēvōtīs ‖ haūstĭbŭs ōră rĭgāns.
Hōs rūpēs Cīrrhaēă sŏnēt vĭdĕātquĕ cŏrūscōs
Pōntī nōbĭlĭtās, ‖ āltĕră Rōmă, dŭcēs.
Sēd nūnc tē, vīctōr, vīcēnnĭă pīctă | hŏnōrēnt:
cōntēntūm tĕnŭī ‖ mūnĕrĕ Mūsă cŭpīt.
Quōd tēxtū scrūpōsă sĭēt mĕă pāgĭnă sīmplēx,
dīssĕrăt Aūgūstō ‖ Cāllĭŏpēă mĕă.
5
Vīctōr sīdĕrĕīs pōllēns vīrtūtĭbŭs ībīs,
Pērsĭcă cūm nātīs Lătĭō cōnfīnĭă rēddēns,
iām Nīlī prīncēps, laētīs, Ŏrĭēntĕ rĕcēptō,
quōs tĭbĭ fīdă dĭcāt cōncōrdĭă, dīvĕs Ĕōīs
iām pŏpŭlīs Pārthīs, Mēdīs ūnīquĕ dĭcātīs
Aūgūsto ēt nātīs. tū māgna ād gaūdĭă, sānctĕ
Cōnstāntīnĕ, făvē; tē tānto īn cārmĭnĕ Mūsă
ēt tŭă dēscrīptīs pīngīt vīcēnnĭă mētrīs.
Āt tū sūpplĭcĭbūs, ōlīm dūx clārŭs ĭn ārmīs,
dā pĭĕtātĕ fĭdēm. māiōr mōx glōrĭa hŏnōrūm,
sī tōtōs sērvārĕ quĕās pōst vōtă trŏpaēīs.
Pārcĕrĕ iām vērsīs vīrtūs dēnūntĭăt ālmă.
Īndŭs, Ărābs iām vōtă fĕrūnt ēt Mēdĭă dīvēs,
Aēthĭŏpēs gnārī răpĭdō cūm lūmĭnĕ sūrgīt
Tēthўŏs ēx grĕmĭō Tītān. sĕd ĕt ōmnĭă laētă,
Cōnstāntīnĕ, bŏnō nūnc lūdēnt ōtĭă saēclō.
Fēlīx Mūsă, tŭīs pōssīt quaē dīgnă rĕfērrĕ
praēmĭă vīrtūtūm mĕrĭtīs vēl vōcĕ sŏnārĕ.
Quīd, văgă, Pīĕrĭōs vērsūs sūb vāllĭs ŏpācā
īlĭcĕ cōmpōnīs? laūrō quīd cārmĭnă cārpīs?
Cāstălĭōs tōtā rēspōndēt vōcĕ trĭūmphōs,
quām dāt fōntĕ sŭō. Clărĭō tū cārmĭnă prōmĕ
vātĕ dĕō dīgnā: | aūt sīquōd pērfĕrĕt aūdēns,
māiŭs ŏpūs nēctēns, mēns tōtā mōlĕ sŭbībīt,
spē pīngēt cārmēn, pāngāt sī coēptă Cămēnă,
cōmplĕăt ēt vērsū vărĭātă dĕcēnnĭă pīctō,
ōrĕ sĕcūndă vŏvēns sūb cērtō līmĭtĕ mētrī.
Ōtĭă Caēsărĭbūs pācīs dĕdĭt aūrĕă saēclă
īndūlgēns nātīs pătrĭaē pĭĕtātĭs hŏnōrĕ,
mītīs iūrĕ dĕūs; sēd Crīspi īn fōrtĭă vīrēs
nōn dŭbĭaē rīpā Rhēnūm Rhŏdănūmquĕ tŭērī
ūltĕrĭōrĕ părānt ēt Frāncīs trīstĭă iūră.
Iām tū, sānctĕ pŭēr, spēs tāntaē rītĕ quĭētī
mīssă pŏlō; saēclīs dā, Cōnstāntīnĕ, sĕrēnă
tēmpŏră, sūmmĕ: pĭō trīcēnnĭă sūscĭpĕ vōtō.
6
Mārtĭă gēstă mŏdīs aūdāx ĭmĭtātă sŏnōrīs
Mūsă pĕr ēffĭgĭēm tūrmārūm cārmĭnă tēxīt,
ēt nūnc āgmĕn ăgīt quīnō sūb līmĭtĕ rēctūm
Mūsĭgĕnō, spătĭūm sēptēnō mīlĭtĕ dīstāns,
nūnc ĕădēm vērsō rĕlĕgēns ūtcūmquĕ mĕātū
mīttĭt ĭn āmfrāctūs nōn ūnā lēgĕ cătērvās,
dīssŏnă cōmpōnī dīvērsō cārmĭnĕ gaūdēns,
grātă nĭmīs flēxū dŏcĭlī dē pērpĕtĕ mētrō,
ōrsa ĭtĕrūm fīnī sŏcĭāns, cōnfīnĭă cōntrā
praēpōnēns ōrsīs, nūllō dīscrīmĭnĕ mētrī.
Quīn ĕtĭām pārtēs mĕdĭaē sŭă mūnĭă dōctaē
ēxpĕdĭūnt: vērsīs vĭcĭbūs, nām, fīnĕ sĕd ūnō,
quāmvīs āmbĭgŭōs cūrsūs ēt dēvĭă claūdīt.
Ōstēntāns ārtēm vīncīrī, scrūpĕă praēbēt
Sārmătĭcās, sūmmē, strāgēs, ēt tōtă pĕrāctă
vōtă (prĕcōr, făvĕās) sūb cērtō cōndĭtă vīsū.
Fāctōrūm gnārūm tām grāndĭă dīcĕrĕ vātēm
iām tŏtĭēns, Aūgūstĕ, lĭcēt. Cāmpōnă crŭōrĕ
hōstīlī pōst bēllă mădēns ārtīssĭmă tōtō
cōrpŏră fūsă sŏlō, sūbmērsās āmnĕ rĕplētō
vīctrīx mīrētūr tūrbās ăcĭēmquĕ fĕrōcēm.
Plūrĭmă cōnārēr, Phoēbēō cārmĭnĕ gaūdēns,
Mārgēnsīs mĕmŏrārĕ bŏnī caēlēstĭă fāctă,
īntrŏĭtūs ēt bēllă lŏquī pērcūlsă rŭīnīs,
quīs dēvīctă iăcēt gēns dūrō Mārtĕ cădūcă.
Tēstīs māgnōrūm vīcīnă Bŏnōnĭă praēsēns
sīt vōtī cōmpōs, ēxcīsāque āgmĭnă cērnēns
dēt iŭgă cāptīvīs ēt dūcāt cētĕră praēdās.
Grāndĭă vīctōrī mōlīmūr proēlĭă plēctrō
dīcĕrĕ, nēc sătĭs ēst, vōtūm sī cōmplĕăt ōrĕ
Mūsă sŭō: quaēcūmquĕ părāt sūb lēgĕ sŏnārĕ,
scrūpōsīs īnnēxă mŏdīs, pērfēctă Cămēnīs
vūlt rĕsŏnārĕ mĕīs, ēt tēstīs nōtă trŏpaēă
dēpīctīs sīgnārĕ mĕtrīs, cūm mūnĕrĕ sācrō
mēntīs dēvōtaē plācārīnt fātă prŏcēllās.
7
Aūgūstūm spĕcĭmēn, mītīs clēmēntĭă, māgnĕ
Aūsŏnĭdūm dūctōr, tŭă, māxĭmĕ, fōrtĭă Mūsaē
Cāstălĭaē dē fōntĕ cănūnt. tū mūnĕră sūmmă
vōtōrūm dā, Phoēbĕ, mĭhī nūnc, plēnă făvōrīs,
dā mēntēm sēnsūsquĕ pĭōs īnsīgnĕ sĕrēnūs
īmpĕrĭūm, nātīsquĕ pŏtēns, ād Mārtĭă fēlīx,
pērpĕtŭūm saēclīs, pīctō sūb cārmĭnĕ fārī.
Aūdēntēm, prĕcŏr, īpsĕ iŭvā mē, glōrĭă vātūm,
dīctūrūm cārmēn, quāmvīs nūnc cōpĭă Mūsaē
nōn tālīs, pōssītquĕ mĭnūs sūb lēgĕ iŭvārī:
vērsu ălĭūd līmō, | ălĭūd, quō pāgĭna ĭn ōmnīs
sīgnātūr mŏdŭlōs, dīscērnāt sēmĭtă fāndī.
Vēllĕ iŭbēt nūmēn, lūx ālma, ēt gaūdĭă mūndī
īnstĭtŭūnt; sĕquĭtūr cūrās īn mūsĭcă vōtō
vīrtūtēsquĕ tŭās ēt mōrēs pāndĕrĕ gēstīt,
sānctĕ, tŭōs. crēvīt nōstraē fīdūcĭă mēntī;
tē dŭcĕ nāmquĕ pĭō gaūdēns sūb mūnĕrĕ nōtă
īn iŭgă fēstīnāt Mūsīs, ŭbĭ frōndĕă sēmpēr
tēctă cănūnt ārtēs ēt nōtaē vātĭbŭs ūndaē.
Īndŏmĭtōs rēgēs seū pācīs lūbrĭcă vīctōr
aūt bēllō stērnēns aūt mītīs foēdĕrĕ, nūtū
ēssĕ tŭōs făcĭs āgrōsque ēxērcērĕ tŭōrūm.
Aūctĭŏr ālmă dĕī pēr tē praēsēntĭă mūndūm
rēspēxīt, rēddēns mōx aūrĕă saēcŭlă rēbūs,
ōstēndītquĕ dĕūs rēctōrīs tēmpŏră iūstī
aēthĕrĭō nūtū plăcĭdīs clēmēntĭă iūssīs.
Pēr tē pērquĕ tŭōs sūnt ōmnĭă mītĭă, vīctōr,
nātōs, rēs pŏpŭlī flōrēnt ād gaūdĭă mēntīs,
Caēsărĭbūsquĕ tŭīs tōtō Vīctōrĭa ĭn ōrbĕ
sēmpēr iūrĕ cŏmēs fēlīx īn saēcŭlă pōllēt.
Tāntōrūm mĕrĭtā stătŭēs cāptīvă trŏpaēă,
vīctōr Sārmătĭaē tŏtĭēns. ēn, āccĭpĕ, clārĕ
dūctŏr, ŭbīquĕ tŭīs vōtōrūm rēddĭtă, fēlīx,
dēbĭtă. iām cōnpōs gaūdēt tŭă, Rōmŭlĕ, pūbēs:
rēctōr rītĕ sŭūs nōbīs pēr saēcŭlă flōrēt.
8
Āccĭpĕ pīctă nŏvīs ĕlĕgīs, lūx aūrĕă mūndī,
clēmēntīs pĭă sīgnă dĕī vōtūmquĕ pĕrēnnĕ.
Sūmmĕ, făvē. tē tōtă rŏgāt plēbs gaūdĭă rītĕ,
ēt mĕrĭtām crēdīt, cūm sērvāt iūssă tĭmōrĕ
Aūgūsto ēt fĭdĕī, Chrīstī sūb lēgĕ prŏbātă.
Glōrĭă iām saēclō prōcēssīt cāndĭdă mītī,
āccŭmŭlāns coētūs ēt tōta ōrnātă sĕrēnīs
mūnĕrĭbūs praēstāns nātīs, ūt laūrĕă vōtă,
vīrtūtūm tĭtŭlōs, prīmīs iām dēbĕăt ānnīs,
prōgĕnĭē tālī gĕnŭīt quōs nōbĭlĕ saēclūm.
Hīs dĕcŭs ā prŏăvō, | ēt vēraē cōnscĭă prōlīs
Rōmă clŭīt, prīncēps īnvīctī mīlĭtĭs, ālmă,
ōtĭă pācĭs ămāns. haēc sūnt mītīssĭmă dōnă,
hōc ătăvī mĕrĭtūm. vōtīs pōst ēdĭtŭs ōrbīs
ērūmpēns dŏcŭīt nē nōrīnt frāngĕrĕ fīdeī
ōptĭmă iūră părēs; cūrīs sūb Mārtĭs ĭnīquī
nūllīs laēsă fĭdēs. hīnc iūgī stāmĭnĕ fātă
vōbīs fīlă lĕgūnt plăcĭdā pĭĕtātĕ sĕcūtă,
ēt rēs Cōnstāntī nūnc ēxĕrĭt īnclĭtă Fāmă,
aūctā stīrpĕ pĭā, vōto āccŭmŭlātă pĕrēnnī;
sānctă sŭās sēdēs ād mēntīs gaūdĭă mīgrāt
aēthĕrĭō rĕsĭdēns fēlīx īn cārdĭnĕ mūndī.
Iām pătrĭaē vīrtūtĭs ŏpūs bēllīnĕ lăbōrĕ
ān iūstī mĕrĭtīs dīcām mēntīsquĕ sĕrēnaē?
Ēt pĭă dōnă cănām fēcūndăquĕ pēctŏră nōtō
rītĕ dĕō, sīc mēntĕ vĭgēnt cuī gaūdĭă cāstă?
Claūdĭŭs īnvīctūs bēllīs īnsīgnĭă māgnă
vīrtūtūm tŭlĕrīt Gŏthĭcō dē mīlĭtĕ pārtă,
ēt pĭĕtātĕ pŏtēns Cōnstāntĭŭs ōmnĭă pācĕ
āc iūstīs aūctūs cōmplērīt saēcŭlă dōnīs:
haēc pŏtĭōrĕ fĭdē, mĕrĭtīs māiōrĭbŭs ōrtă
ōrbī dōnă tŭō praēstās, sŭpĕrāsquĕ prĭōră,
pērquĕ tŭōs nātōs vīncīs praēcōnĭă māgnă.
Āc tĭbĭ lēgĕ dĕī iūssīsquĕ pĕrēnnĭă fīēnt
saēclă pĭī scēptrī tē Cōnstāntīnĕ sĕrēnō.
9
Cāstălĭdēs, dŏmĭnō vīrtūtūm trādĭtĕ pālmām.
Cōnstāntīnŭs hăbēt bēllōrūm iūrĕ trŏpaēūm,
vīndĭcĕ sūb dēxtrā rēddēns fēlīcĭtĕr ōrbēm
cōnsĭlĭīs, ĭtĕrūm suādēns ēt cūnctă rĕfērrĕ,
Rōmă, tĭbī. bēllīs cūm saēva īnnēctĕrĕ pōssīt
vīnclă iŭgī, vīrtūs mītīs nōn ārmăt ĭn hōstēm,
sēd māgnō pătĭēns dŏcŭīt cērtāmĭnĕ pārcēns
quīd pĭĕtās dōnēt pōst pīlă mĭnācĭă clēmēns.
Nūnc mĭhĭ iām tōtō dŏcĭlēs Hĕlĭcōnĕ Cămēnaē
mīttĭtĕ cōnpŏsĭtās īn tēmpŏră mītĭă pālmās;
nēctĭtĕ dē mētrīs vīrtūtūm cārmĭna ĕt ōmnēs
cōncĭnĭte, ūt frūctū fēlīx ēt prīncĭpĕ dīgnă
dēt stīrpēs grātās, tēxēns quās pāgĭnă vērsū
hīnc vŏvĕāt, tĭtŭlō vōtōrūm cārmĭnĕ pōllēns.
Pīĕrĭōs mĭhĭ, Phoēbĕ, tŭō dē nūmĭnĕ praēstēnt
fōntēs Cāstălĭaē; tŭă, sī lĭcĕt īrĕ, pĕrāgrāns
mēns iŭgă cēlsă pĕtēt, mēcūm sī pāngĕrĕ vērsū
Mūsă vĕlīt tāntō iām nūnc sūb prīncĭpĕ laētă,
laūdīs dōnă fĕrēns, rĕsŏnāns īnsīgnĭă rāmīs,
vīncēntūm iūssōs aūdāx, mĭhĭ fīdă, trĭūmphōs,
ēt mĕrĭtūm iūstīs tōt rēddĕrĕ nōbĭlĕ pālmās,
Āŏnĭdūm quās vāllĕ flŭēns ălĭt ūndă rĭgātās.
Sānctĕ, sălūs mūndī, | ārmīs īnsīgnĭbŭs ārdēns,
Crīspĕ, | ăvīs mĕlĭōr, tē cārmĭnĕ laētă sĕcūndō
Clīō Mūsă sŏnāns tŭă fātūr pūlchră iŭvēntaē.
Nōbĭlĕ tū dĕcŭs ēs pātrī, tūque ālmĕ Quĭrītūm
ēt spēs ūrbĭs ĕrīs. Nōs mēntīs cārmĭnă, Caēsār,
tū vīncēns pācīs grātīssĭmă foēdĕră sēmpēr
īndūlge, ēt făcĭlīs gēntēs ādiūngĕ rŏgāntēs,
fācquĕ tŭī iūrīs, gaūdēns vīrtūtĭbŭs aūctīs.
Cōnstāntīnŭs ĭtēm, laūs ōrbīs, glōrĭă saēclī,
Rōmŭlĕūm sīdūs, lūx clēmēns, īnclĭtă frātrūm
nōbĭlĭtās, prŏăvīs vērum ēt mĕmŏrābĭlĕ fāmā
rēstĭtŭīt vīctōr Caēsār nōmēnquĕ dĕcūsquĕ.
Sānctĕ pătēr, rēctōr sŭpĕrūm, vīcēnnĭă laētă
Aūgūsto ēt dĕcĭēs crēscānt sōllēmnĭă nātīs.
10
Cāllĭŏpē cănĕ plūră prŏcāx. ēn ōrĕ sĕrēnūs
fōntīs Cāstălĭī dĕŭs aūdĭĕt; īndĕ cănōrōs
mēns fŭrĭt īn nēxūs, ēt fēlīx cūrrĕrĕ vōtīs
iām sē crēdĕt ŏvāns. lĭbĕt īrĕ pĕr āvĭă sōlă
īmpĕtĕ quō grēssūs ēffāndi ōptātă cŭpīdŏ
īnvītātă tŭlīt. mēns tāntūm, māxĭmĕ Caēsār,
Āŏnĭaē nōdōs āmplēctĭtŭr. īncĭtŭs aēthrā
fūndĕ, pătēr, coēptīs Mūsās, ād mūtŭă vērsūs.
Scrūpĕă fīngēntēm tām dūrō cārmĭnă vērsū
lūdĕrĕ fās nōbīs praēsūmĕrĕ dīcĕrĕ mētră,
gaūdĭă vēl tĕnŭī mĕă pāndĕrĕ sīt mĭhĭ, Mūsă.
Tāntŭs hŏnōr mē iūrĕ sŭō pēr sīdĕră saēclō,
ō dĕcŭs Aūsŏnĭaē, tŭlĕrīt. sīc pārvă lŏcūtō
āmplĭŭs ēn, iūdēx, dŏmĭnūs, tōt mūnĕră sūmmă
tāntăquĕ cōncēdīs. tū mēntēm dīcĕrĕ dōnīs
īnvītās laūdīs cūm mūnĕrĕ; sīc văgă prīmīs,
haūd aūdītă lĭgās. nēc dīctīs laēsă Cămēnă
aūdēt māgnănĭmō vātī nŏvă vīncŭlă mēntīs
iūssă dărē, crēvītquĕ mĕō cōrrēptă făvōrĕ.
Ēn ăgĕ: iām rēddīt vōtīs pĭă praēmĭă māgnūs.
Cōncōrdī saēclō Rōmaē dĕcŭs ēt sĭbĭ mūndī
iūră sŭī, tōt lūx pŏpŭlīs ōrbīquĕ trŏpaēūm
sīc dătă sūnt; īstō māiōr tŭă glōrĭă tērrīs.
Ēn, Aūgūstĕ, tŭīs praēsēns ēt tāntŭs ŭbīquĕ,
īmpĕrĭīs fēcūndĕ, părās nūnc ōmĭnĕ Crīspī
Ōcĕăni īntāctās ōrās, quĭbŭs ērŭtă Frāncī
dāt rĕgĭō prŏcŭl ēccĕ dĕūm, cuī dēvĭă lātīs
tōtă pătēnt cāmpīs. ūt, caēsō līmĭtĕ, vīctōr
rīte ătăvō sūmmō mĕlĭōr, cuī Claūdĭŭs ācēr,
māgnănĭmūm sīdūs, dāt clārum ē nūmĭnĕ dīvō
īmpĕrĭūm, Vīrtūs quēm fēlīx ōptăt ălūmnūm.
Aūgēs flōrĕ tŭō nōstraē tĭbĭ dēdĭtă vītaē;
ōrtă mĭcāt frātrūm fātālīs glōrĭă saēclō,
rēs Lătĭa ūt vōtī cōmpōs sīc gaūdĕăt aūctă.
Āspĭcĕ: pācātō pārta ēst lūx laētă sŭb ōrbĕ.
11
Fōrtĭă fāctă dŭcīs tōtō dŏmĭnāntĭă iām nūnc
ōrbĕ cănām, quīs laētă sŭō sūb prīncĭpĕ tāntō
rūrsūm Rōmă tĕnēt, mūndī căpŭt, īnclĭtă, cārmēn.
Tū vātēm, tū, dīvă, mŏnē. lăcĕrātă crŭēntīs
īmpĕrĭīs pārs fēssă pŏlī dīvīsă gĕmēbāt
scēptra ēt Aūsŏnĭaē maērēbāt pērdĭtă iūră.
Sīquă fĭdēs, tāntīs Rōmānūm glōrĭă nōmēn
īnsīgnīt tĭtŭlīs, dŏmĭnōs ēt lībĕră quaērūnt,
maēstăquĕ iūrĕ sŭō trĕpĭdāt plăgă māxĭmă mūndī.
Ūndĕ iŭbār lūcīs prīmūm rădĭāns Hŷpēriōn
sīdĕrĭbūs pūlsīs rŭtĭlō dīffūndĭt ăb ōrtū,
īndĕ tŭūm nōmēn mūltūm vĕnĕrābĭlĕ cūnctīs,
māxĭmĕ bēllāntūm dŏmĭtōr, lūx ūnĭcă mūndī,
pērpĕtŭīs vōtīs cŭpĭūnt, mĕmŏrābĭlĕ nūmēn,
ēxōptānt, sērvīrĕ vŏlūnt (mīrābĭlĕ dīctū)
rēmquĕ lărēmquĕ sŭūm, tānta ēst tĭbĭ glōrĭă iūstī,
Aūgūstē. iŭvăt ēccĕ tŭō sūb foēdĕrĕ iām nūnc
tōtum ōrbēm pōst tōt caēdēs, quās fēssă gĕmēbānt
ōmnĭă, nūnc nūllō tāndēm trĕpĭdāntĭă mōtū,
Rōmŭlĕīs sērvīrĕ pĭīs, pătĕr īnclĭtĕ, iūssīs.
12
Cōnstāntīnĕ pătēr, tū, mūndī glōrĭă, cōnsūl,
ēccĕ tŭō rĕnŏvātă dăbīs tŏt ăpērtă lăbōrĕ
rēgnă pĕr īnnŭmĕrās gēntēs. mōx cārŭs Ĕōīs
tōt pŏpŭlīs pĭă iūră fĕrēs, ēt sōlŭs ĭn ōmnī
Aūgūstūs mūndō spārgēs ĕt ĭn ūltĭmă nūmēn.
Sōl tĭbĭ fēlīcēs făcĭēt spēs pērpĕtĕ nūtū:
ārs bŏnă iūstĭtĭae ēt dīvūm vīcīnă dĕcōrī
lārgī dōnă bŏnī caēlō căpĭt; īnflŭĭt īllūc
vōtă quŏd ōptārīnt pĭĕtātīs. cānă sŭbībīt
sānctă Cĕrēs; tēllūs rēddīt Bāchēĭă lāpsă
rīvīs dōnă sŭīs; nōn Eūri ē flāmĭnĕ tūrbānt
ēnōrmēs pĕlăgūs; stāt mītīs prīncĭpĕ nōtō
rēs pēr iūstă vĭgēns ōrīs, quā sīgnă Bŏōtēn
ūltĭmă cōnsŏcĭā tōllūnt īn sīdĕră dēxtrā.
Māxĭmĕ, iūstĭtĭaē lūmēn, cōncōrdĭa ĕt ōmēn
pācĭfĭcūm tē tōtă cŭpīt iām saūcĭa ĕt ōrāt
rēs fēssās cĭtŏ pācĕ lĕvēs. tū iūngĕ sĕrēnī
ōrbīs vōtă tŭī, gēntēs sĭbĭ iūngĕ vŏlēntēs.
13
Prīncēps bĕātĕ, plăcĭdō sŭb āxĕ iāmnūnc
iūstīs, sĕrēnĕ, pŏpŭlīs făvēntĕ mūndō
vīctōr trĭūmphă trĭbŭēns, sălūbrĕ nūmēn,
saēclīs ămōrĕ dŏmĭnāns pĕrēnnĕ faūstīs,
aūctōr sălūtĭs, Ŏrĭēns quĭētŭs ībīt.
Vōtīs făvēntĕ dŏmĭnī sŭpērnĕ dēxtrā,
gaūdēt sŭbīrĕ plăcĭdūm rĕgēntĭs ōmēn;
vīrtūs vĭgōrĕ rădĭāns sĕrēnă praēstāt
sānctīs vĭdērĕ sŭpĕrīs rĕmōtă mūndī,
tōtūm sŭb ōrbĕ mŏdĕrāns sălūbrĕ nūmēn,
vīncēns ŭbīquĕ sŭpĕrō făvēntĕ nūtū,
saēclūm pĕr ōmnĕ dŏmĭnāns, bĕātĕ, sōlūs.
14
Iāmnūnc sŭb āxĕ plăcĭdō, bĕātĕ prīncēps,
mūndō făvēntĕ pŏpŭlīs, sĕrēnĕ, iūstīs,
nūmēn sălūbrĕ, trĭbŭēns trĭūmphă vīctōr,
faūstīs pĕrēnnĕ dŏmĭnāns ămōrĕ saēclīs,
ībīt quĭētŭs Ŏrĭēns, sălūtĭs aūctōr.
Dēxtrā sŭpērnĕ dŏmĭnī făvēntĕ vōtīs,
ōmēn rĕgēntĭs plăcĭdūm sŭbīrĕ gaūdēt;
praēstāt sĕrēnă rădĭāns vĭgōrĕ vīrtūs
mūndī rĕmōtă sŭpĕrīs vĭdērĕ sānctīs,
nūmēn sălūbrĕ mŏdĕrāns sŭb ōrbĕ tōtūm,
nūtū făvēntĕ sŭpĕrō | ŭbīquĕ vīncēns,
sōlūs, bĕātĕ, dŏmĭnāns pĕr ōmnĕ saēclūm.
15
Sānctĕ, dĕcūs mūndī | āc rērūm sūmmă sălūtīs,
lūx pĭă tērrārūm, tē sōlō prīncĭpĕ saēclīs
īmmēnsūm gaūdērĕ bŏnīs dătŭr. aūrĕă vēnīt
sūmmō mīssă dĕō, fūsīs pătĕr ālmĕ, tўrānnīs
iūstĭtĭa īn tērrās ēt glōrĭă cāndĭdă vērī;
tēquĕ dŭcē măgĕ grātă fĭdēs ēt iūră rĕnātă;
tōtăquĕ, pērcūlsīs īngēntī mōlĕ tўrānnīs,
āspĕră vīs pŏsĭta ēst bēllī. rēs Ītălă iūrĕ
scēptră dăbīt pŏpŭlīs. vōtō pĭŭs ōrbĭs Ĕōī,
Aūgūste, ĭnvīctūs mūndī trānsībĭs ĭn ōrās;
tēquĕ sŭplēx tōtīs dŭcĭbūs stīpātă Sўēnē
ōrāt iūră, cŭpīt lūcīs sĭbĭ gaūdĭă nōstraē,
ōptăt, ămāt. fāllāx, ēn, pērfĭdă tēlă fŭgārūm
Pārthūs dēpŏsŭīt; rŭĭt ōrīs ūndĭquĕ rūbrī
lītŏrĭs aēthĕrĭo ē nūtū cērtāmĭne ămōrīs
Mēdŭs; Ărābs mōx ōmnĭs ŏvāt laūdārĕ sĕrēnī
ōrīs lūstră tŭī, dāt vērīs, sānctĕ, trŏpaēīs
haēc, măgĕ fēlīcēs tĭtŭlōs, ūt vīncăs ămōrĕ
aūrĕă. pērpĕtŭō rēstaūrāns saēcŭlă mūndō.
Īndŭs ĕt Aūrōraē mīlēs, quōs flūmĭnĕ Nīlūs
tāngīt, fēcūndīs vēntūrūs frūgĭfĕr ūndīs,
ōrāntēs pĭă iūră pĕtēnt; gēns nōbĭlĭs ōrtū
Aēthĭŏpēs cūnctī pārēnt; ōptātăquĕ mūndō
tēmpŏră laētă dĕdīt nōbīs fēlīcĭtăs aēvī.
Ēn, sŭplĭcēs Pērsaē iūrā sĭbĭ rēgĭă nōlūnt,
tē dŏmĭnūm mālūnt, fūsī tŭă sēmpĕr ădōrānt
ōră, sŭīs cŭpĭūnt tōtīs sĭbĭ cēdĕrĕ rēgnīs.
Tū pĭŭs ēt iūstī vērē mĕmŏr, īnclĭtĕ, laētīs
dā rēspōnsă; bŏnō sēmpēr mītīssĭmŭs ōrbīs
īmpērtīrĕ tŭūm clēmēntĕr ĕt āddĭtŏ nūmēn.
Sīnt măgĕ fēlīcēs, părĭtēr quōs, ālmĕ, tŭērĕ,
ēt rĕpărātă iŭgāns maēstī dīvōrtĭă mūndī,
ōrbēs iūngĕ părēs; dēt lēgēs Rōmă vŏlēntīs
prīncĭpĕ te īn pŏpŭlōs; mītī fēlīcĭŭs aēvō
ōmnĭă laētēntūr flōrēntĭbŭs aūrĕă rēbūs.
16
Ālmĕ, dĕcūs mūndī sūmmūm, rēctōr pĭŭs ōrbīs,
Aūgūste, īnvīctā pŏpŭlōs vīrtūtĕ gŭbērnāns
iūstĭtĭa, īmpĕrĭī nătĭōnūm, Cōnstāntīnĕ,
ēffrēnātārūm mŏdĕrāmĭnĕ pācĭfĭcātōr,
quēm dīvūs gĕnŭīt Cōnstāntĭŭs īndŭpĕrātōr,
aūrĕă Rōmānīs prōpāgāns saēcŭlă nātō,
heū nĭmĭs ād caēlūm prŏpĕrāns, nī līquĕrĭt īllĕ
aētērnum aūxĭlĭum īnvīctūm iūstūmquĕ pĭūmquĕ,
ālmĕ pătēr pătrĭaē, nōbīs tē, māxĭmĕ Caēsār,
Aūsŏnĭaē dĕcŭs, ō ‖ lūx pĭă Rōmŭlĭdūm.
Ēst plăcĭtūm sŭpĕrīs tūnc haēc īn gaūdĭă mūndī
pērpĕtŭīs bĕnĕ sīc pārtīrī mūnĕră saēclīs;
sīdĕră dānt pātrī, ‖ ēt pătrĭs īmpĕrĭūm,
sānctĕ, tĭbī. māgnaē dătă tū lūx aūrĕă Rōmaē.
Īstă cănīt rūrīs tĭbĭ vātēs ārdŭă mētră.
17
Dīssŏnă cōnēxīs aūdēt cōmpōnĕrĕ vērbīs
ōmĭnĕ mēns ēlātă bŏnō. iŭvăt īnclўtă līnguaē
mūnĕră Grāiōrūm Mūsā mŏdŭlāntĕ nŏvārĕ,
īnquĕ vĭcēm, vērsū cĕcĭnīt quaē fōrtĕ Lătīnō,
nūnc ălĭō tēxtū Graēcōrum īn cārmĭnă dūcī,
ōrdĭne ŭt īn dŭplĭcēm nēctātūr līttĕră vōcēm.
Nūnc ăgĕ fēcūndaē rĕsĕrēnt pūlchērrĭmă Mūsaē;
ōrĕ sŏnēt dŏcĭlī chĕlўs īnclўtă cārmĭnă Phoēbī:
spēm rērūm iūstūmquĕ cănām sūmmāmquĕ sălūtīs
tē dŏmĭnūm, bŏnă dōnă dĕī, tē, māgnĕ, părēntēm
Rōmānūm, grātūmque ōrbēm tĭbĭ, māxĭmĕ, sēmpēr,
ōmnĭă quōd cērtā rēspīrānt mēntĕ quĭētēm.
Cūm plăcĭdī spēctēnt hōstīlēs mīllĕ trĭūmphōs,
ōmnĭă plēnă bŏnīs tŭă, Cōnstāntīnĕ, Quĭrītēs,
nīl sĭbĭ crēdĭdĕrīnt cārūm măgĕ tē, dĕcŭs ōrbīs.
Sērvātōs Tўrĭī sē sēmpēr vīndĭcĕ dēxtrā
tē dŏmĭno ēxūltānt; trānquīllīs cārĭŏr ūrbī
Āfrĭcă tēmpŏrĭbūs pŏtĭtūr sērvātă quĭētĕ,
nūnc sē fēlīcēm, nūnc sē sūb nūmĭnĭs ārcĕ
tūtām, quōd Cārthāgŏ dĕcūs vĕnĕrābĭlĕ gēstāt,
iūrĕ pŭtāt: tāntūm fātīs, lūx īnclўtă, praēstāt
nōbĭlĕ tē dŏmĭnō nōmēn; spēs ēt dĕcŭs ālmūmst.
Ōmnĭs ăb Ārctōīs plăgă fīnĭbŭs hōrrĭdă Caūrō
pācĭs ămāt cāna ēt cōmpērtă pĕrēnnĭă iūră,
ēt tĭbĭ fīdă tŭīs sēmpēr bĕnĕ mīlĭtăt ārmīs,
rēsquĕ gĕrīt vīrtūtĕ tŭās pŏpŭlōsquĕ fĕrōcēs
prōpēllīt caēdītque, hābēns tĭbĭ dēbĭtă rātă,
ēt tŭă vīctōrēs sōrs āccĭpĭt. hīnc tĭbĭ fōrtēs
tēquĕ dŭce īnvīctaē | āttōllūnt sīgnă cŏhōrtēs;
ūndĭquĕ tē cŏmĭtātă dĕī pĭă nūmĭnă sūmmī
ōmnĭbŭs ūltōrēm praēbēnt, ēt iūră fĭdēmquĕ,
ālmĕ, tŭā spēctānt: rēspōndēnt ōmnĭă vōtīs.
Ūndĭquĕ pācātīs sālvātōr māxĭmă rēbūs
gaūdĭă praēstābīs, dăbĭs ōtĭă vīctŏr ĭn ōrbĕ;
vīrtūtūm mĕrĭtīs vīcēnnĭă praēcĭpĕ vōtă.
Saēclōrūm crēvīt gĕmĭnō spēs Caēsărĕ cērtă,
tūque, ō sānctĕ părēns, ōlīm pōst mīllĕ trŏpaēă,
ō lūx Aūsŏnĭdūm, dīspōnē scēptră nĕpōtūm.
18
Sūnt sēptēm nŭmĕrō pārēs āc lēgĕ mĕtrōrūm
cōnsĭmĭlīs vērsūs; gĕnŭs ēst quaē Mūsă Mărōnīs.
Hīs prŏprĭūm sēntīrĕ sŭbēst; mēns sūffĭcĭt ūnī.
Iūrĕ sŭō sĭbĭmēt cēdūnt: ălĭōs tĕnĕt ōrtūs
āltĕrĭūs fīnīs, lēctōr. quā līttĕră mōnstrāt
nām quēmvīs mĕdĭūm vĕnĭēntīs sēmĭtă sūlcāt.
Sī vērbūm tēxtūm pērtēmptĕs ŏrē Lātīnō,
īn sēse āltērnō cōnēctēns ōrdĭnĕ vērsūs,
vōtă sŏnāns lōngūm pŏtĕrīs īmplērĕ vŏlūmēn.
Nē tămĕn āmbāgēs ērrōr sĭnŭōsŭs hăbērēt,
ōrdĭnĕ pērscrīptōs mĭnĭūm rĕsĕrārĕ vălēbīt
vērsūs, quōs tĭtŭlīs Aūgūstūs vīctŏr hŏnēstāt:
Ālmĕ tŭās laūrūs aētās sūstōllĕt ĭn āstră.
Aūrĕă lūx vātūm, sīlvaē mĭhĭ praēmĭă sērvā.
Aūctă dĕō vīrtūs Mūsās măgĭs ōrnăt ăpērtă.
Aūrĕă vīctōrēm pĭĕtās sŏnăt ūbĕrĕ līnguā.
Āŏnĭōs lătĭcēs pĭĕtās iŭvăt ārmăquĕ dīvă.
Aūgūstī flōrēm pĭĕtās iŭvăt, ārmă, trŏpaēă.
Āŏnĭī frŭtĭcēs pĭĕtās iŭvăt ūbĕrĕ glēbā.
19
Ālmĕ, tŭās laūrūs aētās sūstōllĕt ĭn āstră;
lūcĕ tŭā sīgnēs fāstūs, sĭnĕ līmĭtĕ cōnsūl.
Mārtĕ sĕrēnŭs hăbēs rēiēctō mūnĭă Grāiūm,
ēt Mēdī praēstās īn cēnsūm scēptră rĕdīrĕ.
Tōrvă Gĕtās cāmpō clārūs ūt lūmĭnă pērdīt,
vūlt cūrvō tūrmaē fēlīx sŭă cōmmĭnŭs īctū
Ārmĕnĭī dūx fērrĕ lĕvīs, sōl, tē quŏquĕ pīlă.
Sīc ēt vīctă rĕfērt ēxōrtōs Dācĭă Frāncōs.
Lēgē tūūs tōnsŏ Rhĕnūs tĭbĭ gērmĭnăt ēxūl
āgmĭnă, tēlōrūm sŭbĕānt quī mūrmŭrĕ bēllă.
Vīncĕrĕ flōrēntī Lătĭālēs Sārmătă dūctū
rēx tĭbĭ pōssĕ Gĕtās vīsō dāt līmĭtĕ, | ūltōr.
Vīdīt tē, sūmmūm cŏlŭmēn, quā vēlĭfĕr aēstū
sērŭs ĭn Ōcĕănī prēssīt iŭgă Nŷsĭă pōntūs,
ātquĕ rŭdīs rădĭī scīt lūx ēxōrtă trŏpaēă.
Ēn, gaūdēnt pĭĕtāte ălĭī pārs pērpĕtĕ pācĕ.
Tū vātēm fīrmēs dīctūs, tē nūnc lўră cāntēt:
aūctă dĕō vīrtūs Mūsās măgĭs ōrnăt ăpērtă.
Sōlūm vōtă nŏtīs lātē sŭă Rōmŭlă dāt plēbs?
Sānctă tŭīs ălĭō pērmīscēt vōtă trŏpaēīs
vīsĭtŭr ēt crēscīt pīctōrūm grātĭă cāntū.
Sīt vīs vīcīnīs, pēr Thūlēn grātĭă pōllēns.
Tālīs fīxă sŭīs sīgnīs lўră mūnĕră gēstāt,
ōrsă părī vātēs quaē pērfērt, Dēlĭĕ, rŷthmō.
Lūmĭnĕ mūrĭcĕō vĕnĕrāndūs dūx ĕrĭt ūt Sōl
lēgĭbŭs ūt Iānī tĕnĕās ăvŭs ōrbĕ trĭbūnāl,
ēgrĕgĭōs tĭtŭlōs pĭĕtātĭs hăbēbĭs ămōrĕ.
Tōt frĕtă pācĭs ăpēx mūtārī mūnĕrĕ gaūdēt,
Īndĭă clāvĭgĕrī Lătĭūm vūlt tāngĕrĕ nāvī,
Nīlēūs mēssōr sŭă trādīt cāstră, vĕl āgmēn
Ārctōs, quām Cārpī nōscēt vīx Haēmŭs, ĭn ōrā.
Sīc īstīs cūltūs īn rēm cūrvāntĭbŭs ēnsēs
tē nĭvĕā iŭvăt ārcĕ frŭī. Pōntī dĕcŭs aūgēt,
Rōmă sŏrōr, vĕtĕrēs Tūscōs, quōs ōrĕ tŭēmūr.
Ālmĕ, tŭās laūrūs aētās sūstōllĕt ĭn āstră.
20
Prōdēntūr mĭnĭō caēlēstĭă sīgnă lĕgēntī.
Cōnstāntīnĕ, dĕcūs mūndī, lūx aūrĕă saēclī,
quīs tŭă mīxtă cănāt mīrā pĭĕtātĕ trŏpaēă
ēxūltāns, dūx sūmmĕ, nŏvīs mĕă pāgĭnă vōtīs,
aēmŭlă quām Clărĭī gĕnĭtōrīs Cāllĭŏpēaē
cōmpŏsŭīt tālī nūnc mēns pērfūsă lĭquōrĕ?
Vērsĭfĭcās Hĕlĭcōn īn gaūdĭă prōlŭăt ūndās,
clēmēntīquĕ nŏvūm nūmēn dē pēctŏrĕ vērsēt,
nāmque ĕgŏ māgnănĭmī dīcām nŭmĕrōsă cănēndō
scēptră dŭcīs. Gāzzaē nōbīs dāt Graēcĭă dōnă,
saēclăquĕ Blēmmўĭcō sŏcĭālī līmĭtĕ fīrmās,
Rōmŭlă lūx. Cōndīgnă nŏvīs flōrēntĭă vōtīs
vōtō scrīptă cănō. Tālī Mārs cārdĭnĕ tēctō
iām bēllīs tōtūm Mŷseūm pērplēctĕrĕ cīvēm
ūt pătĕāt Rŭbĭcōn părĭlī pĕtĭt aēthĕră iūrĕ.
Nūnc fēlīx prŏprĭōs pācīs mē scrūpĕă vīsūs
iām stĭmŭlāt sīgnīs ēxūltāns Mūsă nŏtārĕ,
gaūdĭă laētūs nūnc pēr mē nŏtăt āvĭă Phoēbūs
rētītō quŏquĕ tēxtă nŏvō cănĕ laūrĕă plēctrō,
ārtĕ nŏtīs pīctā fēlīcĭă saēcŭlă plaūdēns.
Sīc aēstūs vātēs fīdō dŭcĕ, Pŷthĭĕ, cārpēns
nūnc tūtūs cōntēmnāt, sūmmĕ, prŏcāx; ĕgŏ vērŏ
nūnc mărĕ Sīgaēūm vălĕām bĕnĕ frāngĕrĕ rēmō,
cārbăsă Nōctĭfĕrūm tōtūm sī scrūpĕă tēndō,
pūlpĭtă dēpōrtāns. vīsām cōntēxĕrĕ nāvēm
Mūsă sĭnīt; cōniūnctă tŭō spēs īnclĭtă vōtō.
Mēntēm pēr tōrtūm fēssām nōn frāngăt hĭūlcō
laūs mĕă fīctă pĕdē stāns māgnā mōlĕ dŏcēndī.
Sīgnă pălām dīcām laētīssĭmă flūmĭnĕ sānctō,
mēntĕ bŏnā; cōntēmnāt, sūmmīs cūm sĭbi ăgōnēm
vōtīs pōst frāctūm Mārtēm clēmēntĭă rēddēt?
Sīc nōbīs lēctō quō crēscūnt aūrĕă saēclă
mōx Lătĭō vīncēns iām bīs vīcēnnĭă rēddēs,
cārmĭnĕ quaē pĭĕtās mīrō dē nōmĭnĕ fōrmēt.
Flōrĕ nŏtāns vōtūm vărĭō dāt pāgĭnă fēlīx,
Aūgūstaē sŏbŏlīs mĕmŏrāns īnsīgnĭă fātă.
Iūdĭcĕ tē vēl tēstĕ pĭō cōndīgnă părēntīs
iūngēntūr tĭtŭlīs fēlīcĭă fāctă nĕpōtūm.
21
Ō sī dīvīsō mētīrī līmĭtĕ Clīō
ūnā lēgĕ sŭī, | ūnō mānāntĭă fōntĕ
Āŏnĭō, vērsūs hērōī iūrĕ mănēntĕ,
aūsūrō dōnēt mētrī fēlīcĭă tēxtă,
aūgērī lōngō pătĭēns ēxōrdĭă fīnĕ,
ēxĭgŭō cūrsū, pārvō crēscēntĭă mōtū,
ūltĭmă pōstrēmō dōnēc fāstīgĭă tōtă
āscēnsū iūgī cŭmŭlātō līmĭtĕ claūdāt,
ūnō bīs spătĭō vērsūs ĕlĕmēntă prĭōrīs
dīnŭmĕrāns, cōgēns aēquārī lēgĕ rĕtēntā
pārvă nĭmīs lōngīs ēt vīsū dīssŏnă mūltūm
tēmpŏrĕ sūb părĭlī, mētrī rătĭōnĭbŭs īsdēm,
dīmĭdĭūm nŭmĕrō Mūsīs tămĕn aēquĭpĕrāntēm.
Haēc ĕrĭt īn vărĭōs spĕcĭēs āptīssĭmă cāntūs,
pērquĕ mŏdōs grădĭbūs sūrgēt fēcūndă sŏnōrīs
aērĕ căvo ēt tĕrĕtī, călămīs crēscēntĭbŭs aūctă,
quīs bĕnĕ sūbpŏsĭtīs quādrātīs ōrdĭnĕ plēctrīs
ārtĭfĭcīs mănŭs īn nŭmĕrōs claūdītque ăpĕrītquĕ
spīrāmēntă, prŏbāns plăcĭtīs bĕnĕ cōnsŏnă rŷthmīs,
sūb quĭbŭs ūndă lătēns prŏpĕrāntĭbŭs īncĭtă vēntīs,
quōs vĭcĭbūs crēbrīs iŭvĕnūm lăbŏr haūd sĭbĭ dīscōrs
hīnc ātque hīnc ănĭmātque ăgĭtāns aūgētquĕ rĕlūctāns,
cōmpŏsĭtum ād nŭmĕrōs prŏprĭūmque ād cārmĭnă praēstāt,
quōdquĕ quĕāt mĭnĭmum ād mōtum īntrĕmĕfāctă frĕquēntēr
plēctra ădăpērtă sĕqui aūt plăcĭdōs bĕnĕ claūdĕrĕ cāntūs
iāmquĕ mĕtro ēt rŷthmīs praēstrīngĕrĕ quīcquĭd ŭbīque ēst.
22
Paūcă quĭdēm cĕcĭnī fōrs frīvŏlă; | hīs quŏquĕ iūngām
lūdĭcră: sīc nōstrā pāngēt tŭă iūssă Cămēnă.
Āmbĭĕt haēc claūdēns fēlīcīs nūmĭnĕ Phoēbī
Cāllĭŏpē pārtītă nŏvīs sĭbĭ vīncŭlă cūrīs,
flēxĭbŭs ūt prīmīs dīscōrdī rēgŭlă cūltū
hīnc ălĭā sŏnĕt ārtĕ sŭpēr Pŷthōĭă flēxūs.
Sīc făcĭēs, tŏtĭēns cūm cōnfīrmāvĕrĭt aēstūs,
sīc ănĭmūs nēc vīctŭs ĭnērs sīt saūcĭŭs. Īrīm
īmplērī vărĭās mĕtrĭcaē grăvĭōrĭs ŏb ārtēs
tāndēm nōssĕ dĕī mĕdĭtāntēm vīx lĭcĕt aēstūs;
rītĕ vĕlīt, mētrō dum īn āgmĭnĕ cōlŏcăt āstrī
ēffĭgĭēm, trĕpĭdōquĕ părāns sērmōnĕ lătēntēr
dīcĕrĕ nēc mĕtŭēns vīnctō sīc ōmnĭa ăb ōrtū
pāngĕrĕ. sēd rūrsūm Bāssūs nūnc prōdĕrĕ cārmēn
īmpĕrăt: hīc dŏcĭlīs Mūsaē dē fōntĕ mĕābūnt
ōrdĭnĕ Cāstălĭō tēxtī pēr nōmĭnă vērsūs.
23
Mīrum ŏpŭs ēst cūnctōs ēt tālēs ēdĕrĕ vērsūs,
sīcquĕ lŏcāre hĕdĕrīs. Paūlūm tū, dīĕ, rŏgātūs
mōx ădĕs. ēn quōrsūm răpĭēs, quī praēbĕŏ fīxās?
Sūm tŭŭs, ēt prīmīs tŭă dīscĭmŭs, ūt trĭă fēlīx
nēc fāllāx trĭbŭēns aūdāci īn mūnĕrĕ clārūm
aēquĭpĕrēs ănĭmūm. nūnc Clīō cārmĭnă fīrmēt.
Quī pŏtĕrūnt pāngī? pōnām ceū stāmĭnă nōrmās,
quaē vērrānt sēsē, quaē vīncŭlă mītĭă cūrēnt?
Tū dăbĭs hās vīrēs; tŭă rūrsūm cōnsĕrĕ praēmiă.
Aūsĭbŭs īn māgnīs laēta ād cōntrārĭă cūrrās.
Āŏnĭdūm nām fōntĕ grăvī mĭcăt ārs nŏvă vēnīs.
Īmmānēst prōrsum āmplēxu aūt tōt ōcĭŭs ōrās
prōspĭcĕrē, plāntārĕ mŏdōs, īnmīttăt ŭtī tūm
ēt prōiiēctă nĕcēt cōnsūmto īnglōrĭă lībrō.
Sī săpĭūnt ēt nōstrā cuī sūccrēscĕre ăcūmēn
praēsŏlĭdūm dēnsūmque ănĭmī dēdūcĕrĕ vīvă,
cōngrŭĕrē cērnānt stŭdĭōsē, quī bŏnă cāllēs
lēgĭbŭs ābstrūsīs, quōd cārmĭnă cōnspĭcŏr ā tē,
blānde ănĭmī iūdēx, quī mōrĭbŭs ōmni ăgĭs aūctū;
praēmīro ōstēndīs stŭdĭa īn rēctōrĕ pŏlītă,
treūsĭcŏlāsquĕ tŭōs, aūctūs laētābĭlĕ, sūmēns
īntŭĭtūm quō prōspĕră fācta āc gaūdĭă dōnēs
pūblĭcă: nīl prĭŭs ēst quōd vī | ēt nōmĭnĕ cūrās.
Fās sīt Sīdŏnĭī sēnsum īn pĕnĕtrālĕ pătrōnī
nōscĕrĕ quaē pōssīs. īllīc nĭtŏr ōcĭtĕr ēiūs
cōndĭtŭr ābstrūsā gĕnĕrōsūm cōgĕrĕ cēnsūm
paūpērīĕ: flăgrānt gĕmĭnīs nŏvă gaūdĭă vōtīs.
Dīvĕs Ăpōllĭnĕīs dēaūrāt foēdĕră plēctrīs;
hīc nōvīt laūdēs dōctūs quaēque ōmĭnĕ tāntō
sūnt praēvīsă bŏnīs. tū dēxtēr prōtĭnŭs ēstŏ
cūm sānctīs; īnsīstĕ fĭdē fēstīnŭs ĭn āmplūm.
Clēmēnti haēc nūtu Aūgūstūs tĭbĭ dōnă bĕātă
laūdātō trĭbŭēt, tē cōnsŭlĕ praēmĭă cōmplēt.
Hīnc tŭă tūnc fēstīs nōtī sēx nōmĭnă plaūsūs
plūrĭmŭs āc prūdēns rērūm quīs tōrpĕăt ūsūs
dēgĕnĕri āb spē mōlītā plūs īngrŭĭt. hīnc iām
sūscĭpĕ vōto ălăcrī | hōc mūnūs, vīr bŏnĕ, clārē.
24
Īngĕmŭī grăvĭtēr, Graēcūm mĭsĕrātŭs ămīcūm,
cuī mĕă mēns, ādmīssă dŏlēns, cŭpĭt ōmnĭă fārī,
sōlŭs ŭt haēc ōccūltă lĕgēns sē cōncĭtĕt īră,
ūndĕ quĕāt plēxūm vīnclīs sōntēmquĕ tĕnērĕ,
sēd vītāns mūltōs, quōs foēda ād iūrgĭă cōiūx
nōlŭĕrīt tēstēs, neū cāndĭdă fēmĭnă Graēcūm
mōx cārīs hĕbĕtēt tēlīs, nĭhĭl īmprŏbă cŷgnī
dēpŏsŭīssĕ vĭdēns Hĕlĕnām, cuī grātĭă bīnīs
māiŏr ădūltĕrĭīs. dō nōmĭnă cūnctă lĭbēntēr:
Mūsă sŏnāt Graēcīs. Frŷx cōiūx, crēdĕ cănēntī.
25
Ō quī Tārtărĕās pĕdĕ faūcēs prōtĕrĭs ālmō,
ō mĭsĕrātĕ tŭōs, quīs īgnĕă tēmplă sŭprēmī
ānnŭĭs ēssĕ pŏlī, pĭă lūcīs rēgnă pătērnaē,
tū vīrtūs aētērnă dĕī; tēcum ōmnĭă, Chrīstĕ,
tūnc pătĕr ēxōrsūs, cūm mōlēs ōbsĭtă pīgrō
squālōre ēmērsīt, pŏsĭtōque ādrīsĭt ŏpērtō
ānte ōrtūs hŏmĭnūm; sānctō tū, dīvĕ, Tŏnāntī
sēcrētaē vīrēs, quēm tūtūm mēns gĕnĭtōrīs
sōlă tĕnēns prūdēnsquĕ dĕī dĕŭs īntĕrĭōrīs,
prīncĭpĭī sŏbŏlēm nūllīūs, vāstă crŭēntō
quōd Mōrs rēgnābāt lētō, rătă gaūdĭă fūdīt
ōrĕ mĕdēllĭfĕrō, nēc poēnā pērpĕtĕ frāngī
dēpūlsōs hŏmĭnēs plăcŭīt nātālĭbŭs āstrīs;
tūm tū prōstrātīs vītaē vĭă, sēd tămĕn ōlīm
praēsāgo ādmŏnĭtū tē vātūm fātă cănēbānt.
Tē, quĭă fēcūndūs pōrro ōrtūs ērrŏr ăgēbāt,
cōnsĭlĭi ūt sūmmām rērūm sătŏr ēdĭdĭt ōrĕ,
ō vērē pātrīs săpĭēntĭă, Chrīste; ŏpŭlēntō
ēxērtūs vērbō, dētrūsum īn vīncŭlă mōrtīs
mōx hŏmĭnēm sūmīs, quaēque ēst vīs ūnă sălūtī,
īnfĭmă dīgnārē quōd nātūrae ōrdĭnĕ rēctō,
ūt pērcūlsă lĕvēs, īnclīnēre īpsĕ iăcēntī.
Nōn ē tērrēnō cōrpūs tĭbĭ pōndĕrĕ trāctūm,
praēcēlsō sēd vīrgo ŭtĕrūm dē sēmĭnĕ fētă,
nēc sēgnī cŏĭtū nātūs, sēd cōniŭgĕ caēlōs,
cōrpŏrĕūs vūltū, dĕŭs āctū: cāsŭs ŭtrūmquĕ.
Īnvītāns iūssa ēxēmplīs hŏmĭnīquĕ dĭcātūs
aēquālīs dŏmĭnūs, quĭă līs ŏnĕrōsă cădūcō
dīctă sĭt hūmānō, spērem ūt dīvīna ĭmĭtātū,
īpse hŏmĭnīs tĭtŭlō | īncēdīs, tēquĕ prŏfānīs,
māxĭmĕ, Iūdaēīs plēctēndūm pōst pĭă mīllĕ
mūnĭă pērmīttīs, lētūmquĕ sălūbrĕ lŭīstī;
mōx nĕcăt hūmānās īn sē cărŏ pēndŭlă nōxās,
āt pătĕr īn sēdēs nātūm rĕcĭpītquĕ vĕhītquĕ.
Aētērnūm sālvīs sīgnūm dāt māchĭnă sācră.
26
Ārdŭă cōmpōnūnt fēlīcēs cārmĭnă Mūsaē
dīssŏnă cōnēctūnt dīvērsīs vīncŭlă mētrīs
scrūpĕă pāngēntēs tōrquēntēs pēctŏră vātīs
ūndĭquĕ cōnfūsīs cōnstābūnt sīngŭlă vērbīs.
Cārmĭnă fēlīcēs cōmpōnūnt ārdŭă Mūsaē
vīncŭlă dīvērsīs cōnēctūnt dīssŏnă mētrīs
pēctŏră tōrquēntēs pāngēntēs scrūpĕă vātīs
sīngŭlă cōnstābūnt cōnfūsīs ūndĭquĕ vērbīs.
Ārdŭă cōnstābūnt tōrquēntēs cārmĭnă Mūsaē
dīssŏnă cōmpōnūnt cōnēctūnt vīncŭlă mētrīs
scrūpĕă cōnfūsīs dīvērsīs pēctŏră vātīs
ūndĭquĕ fēlīcēs pāngēntēs sīngŭlă vērbīs.
Cārmĭnă tōrquēntēs cōnstābūnt ārdŭă Mūsaē
vīncŭlă cōnēctūnt cōmpōnūnt dīssŏnă mētrīs
pēctŏră dīvērsīs cōnfūsīs scrūpĕă vātīs
sīngŭlă pāngēntēs fēlīcēs ūndĭquĕ vērbīs.
Ūndĭquĕ cōnēctūnt cōnstābūnt sīngŭlă Mūsaē
scrūpĕă tōrquēntēs cōmpōnūnt pēctŏră mētrīs
dīssŏnă cōnfūsīs fēlīcēs vīncŭlă vātīs
ārdŭă pāngēntēs dīvērsīs cārmĭnă vērbīs.
Sīngŭlă cōnstābūnt cōnēctūnt ūndĭquĕ Mūsaē
pēctŏră cōmpōnūnt tōrquēntēs scrūpĕă mētrīs
cārmĭnă dīvērsīs pāngēntēs ārdŭă vērbīs.
Cārmĭnă dīvērsīs fēlīcēs ārdŭă Mūsaē
vīncŭlă pāngēntēs cōnēctūnt dīssŏnă mētrīs
pēctŏră tōrquēntēs cōmpōnūnt scrūpĕă vātīs
sīngŭlă cōnfūsīs cōnstābūnt ūndĭquĕ vērbīs.
Ārdŭă fēlīcēs dīvērsīs cārmĭnă Mūsaē
dīssŏnă cōnēctūnt pāngēntēs vīncŭlă mētrīs
scrūpĕă cōmpōnūnt tōrquēntēs pēctŏră vātīs
ūndĭquĕ cōnstābūnt cōnfūsīs sīngŭlă vērbīs.
Sīngŭlă cōnfūsīs pāngēntēs ūndĭquĕ Mūsaē
pēctŏră dīvērsīs fēlīcēs ārdŭă mētrīs
vīncŭlă cōnēctūnt cōnstābūnt scrūpĕă vātīs
cārmĭnă cōmpōnūnt tōrquēntēs dīssŏnă vērbīs.
Ūndĭquĕ pāngēntēs cōnfūsīs sīngŭlă Mūsaē
ārdŭă fēlīcēs dīvērsīs pēctŏră mētrīs
scrūpĕă cōnstābūnt cōnēctūnt vīncŭlă vātīs
dīssŏnă tōrquēntēs cōmpōnūnt cārmĭnă vērbīs.
Dīssŏnă tōrquēntēs cōnstābūnt vīncŭlă Mūsaē
ūndĭquĕ cōnēctūnt cōmpōnūnt sīngŭlă mētrīs
ārdŭă dīvērsīs cōnfūsīs cārmĭnă vātīs
scrūpĕă pāngēntēs fēlīcēs pēctŏră vērbīs.
Pēctŏră fēlīcēs pāngēntēs scrūpĕă Mūsaē
cārmĭnă cōnfūsīs dīvērsīs ārdŭă mētrīs
sīngŭlă cōmpōnūnt cōnēctūnt ūndĭquĕ vātīs
vīncŭlă cōnstābūnt tōrquēntēs dīssŏnă vērbīs.
Dīssŏnă tōrquēntēs cōnstābūnt vīncŭlă Mūsaē
ūndĭquĕ cōnēctūnt cōmpōnūnt sīngŭlă mētrīs
ārdŭă dīvērsīs cōnfūsīs cārmĭnă vātīs
scrūpĕă pāngēntēs cōnēctūnt pēctŏră vērbīs.
Pēctŏră cōnēctūnt pāngēntēs scrūpĕă Mūsaē
cārmĭnă cōnfūsīs dīvērsīs ārdŭă mētrīs
sīngŭlă cōmpōnūnt cōnēctūnt ūndĭquĕ vātīs
vīncŭlă cōnstābūnt tōrquēntēs dīssŏnă vērbīs.
Scrūpĕă fēlīcēs dīvērsīs pēctŏră Mūsaē
ārdŭă cōnēctūnt pāngēntēs cārmĭnă mētrīs
ūndĭquĕ cōmpōnūnt tōrquēntēs sīngŭlă vātīs
dīssŏnă cōnstābūnt cōnfūsīs vīncŭlă vērbīs.
Vīncŭlă cōnfūsīs cōnstābūnt dīssŏnă Mūsaē
sīngŭlă tōrquēntēs cōmpōnūnt ūndĭquĕ mētrīs
cārmĭnă, pāngēntēs cōnēctūnt ārdŭă vātīs
pēctŏră dīvērsīs fēlīcēs scrūpĕă vērbīs.
Vīncŭlă cōmpōnūnt cōnēctūnt dīssŏnă Mūsaē
sīngŭlă cōnstābūnt tōrquēntēs ūndĭquĕ mētrīs
cārmĭnă fēlīcēs cōnfūsīs ārdŭă vātīs
pēctŏră pāngēntēs dīvērsīs scrūpĕă vērbīs.
Scrūpĕă dīvērsīs pāngēntēs pēctŏră Mūsaē
ārdŭă cōnfūsīs fēlīcēs cārmĭnă mētrīs
ūndĭquĕ tōrquēntēs cōnstābūnt sīngŭlă vātīs
dīssŏnă cōnēctūnt cōmpōnūnt vīncŭlă vērbīs.
Pēctŏră pāngēntēs cōnfūsīs scrūpĕă Mūsaē
cārmĭnă fēlīcēs dīvērsīs ārdŭă mētrīs
sīngŭlă cōnstābūnt cōnēctūnt ūndĭquĕ vātīs
vīncŭlă tōrquēntēs cōmpōnūnt dīssŏnă vērbīs.
Dīssŏnă cōmpōnūnt tōrquēntēs vīncŭlă Mūsaē
ūndĭquĕ cōnēctūnt cōnstābūnt sīngŭlă mētrīs
ārdŭă dīvērsīs fēlīcēs cārmĭnă vātīs
scrūpĕă cōnfūsīs pāngēntēs pēctŏră vērbīs.
27
Praēcēlsaē quērcūs frōndēnti īn vērtĭcĕ pēndēns
tēstōr tēmplă lŏcī Faūnōs cĕlĕbrārĕ frĕquēntēs,
dīspărĭbūs cōmpāctă mŏdīs tŏtĭdēmquĕ cĭcūtīs,
dūlcĭsŏnō Pānum ōblēctāns mŏdŭlāmĭnĕ sīlvās,
Nāĭădūm Drўădūmquĕ chŏrōs ārcānăquĕ Bācchī
ōrgĭa ĕt heūuāntīs Sătўrōs pēr mūsĭcă tēmpē.
Mē Pān ād thĭăsōs dŏcŭīt mŏdŭlāmĭnă cāntūs,
ēt vărĭātă sŏnīs vīnxīt cōnsōrtĭă prīmūs;
Āttīs ālmŭs ămāns, tŭă māxĭmă cūră, Cўbēlē,
ē rŏsĕō tĕrĭt ōrĕ dĕūs mōllīquĕ lăbēllō,
āccēndītquĕ tŭōs Īdaēōs, mātĕr, ămōrēs;
īn mē fēlīcēs ănĭmāvīt cārmĭnĕ Mūsās,
mē iūdēx fōrmaē | āltā gēstāvĭt ĭn Īdā;
mē laētī sŏcĭām vōtī vīcīnă mărītō
Ēōō lūcīs cănĭt īnvītātă sŭb ōrtū.
28
Blāndĭtĭās fĕră Mōrs Vĕnĕrīs pērsēnsĭt ămāndō,
pērmīsīt sŏlĭtaē ‖ nēc Stўgă trīstĭtĭaē.
Trīstĭtĭaē Stўgă nēc sŏlĭtaē pērmīsĭt, ămāndō
pērsēnsīt Vĕnĕrīs ‖ Mōrs fĕră blāndĭtĭās.
Ōmnĭpŏtēns pătĕr huīc sēmpēr cōncēssĭt ămōrī,
fēcīt nēc rĕquĭēm ‖ tōt sĭbĭ fūlmĭnĭbūs.
Fūlmĭnĭbūs sĭbĭ tōt rĕquĭēm nēc fēcĭt, ămōrī
cōncēssīt sēmpēr ‖ huīc pătĕr ōmnĭpŏtēns.
Pūrpŭrĕūs tĭbĭ flōs vūltūm nōn pīngĭt, Ĭācchĕ,
mōnstrāt nēc mītēm ‖ frōns nŏvă laētĭtĭām.
Laētĭtĭām nŏvă frōns mītēm nēc mōnstrăt, Ĭācchĕ,
pīngīt nōn vūltūm ‖ flōs tĭbĭ pūrpŭrĕūs.
Ōccŭbŭīt mĭnŏr hīc frāctīs ēt vīrĭbŭs aēstū
tōrpŭĭt ōpprēssūs ‖ Āmphĭtrўōnĭădēs.
Āmphĭtrўōnĭădēs ōpprēssūs tōrpŭĭt aēstū,
vīrĭbŭs ēt frāctīs ‖ hīc mĭnŏr ōccŭbŭīt.
Īncălŭīt iŭbăr hōc ēxtērnīs īgnĭbŭs ārdēns
fōrtĭŭs; ārdōrēm ‖ Sōl sĭbĭ cōngĕmĭnāt.
Cōngĕmĭnāt sĭbĭ Sōl ārdōrēm; fōrtĭŭs ārdēns
īgnĭbŭs ēxtērnīs ‖ hōc iŭbăr īncălŭīt.
Dēpŏsĭtā făcĕ Nōx quaēsīvīt lūmĭnă Phoēbēs,
vūlnĕrĕ sēd blāndūs ‖ haēc tĕnĕt Ēndўmĭōn.
Ēndŷmiōn tĕnĕt haēc blāndūs sēd vūlnĕrĕ, Phoēbēs
lūmĭnă quaēsīvīt ‖ Nōx făcĕ dēpŏsĭtā.
Ārmĭpŏtēns dĕŭs hōc sūspīrāt pōndĕrĕ, vūlnūs
fērrĕă nēc răbĭēs ‖ aūt fŭrŏr ēxsŭpĕrāt.
sūpērāt fŭrŏr aūt răbĭēs nēc fērrĕă vūlnūs,
pōndĕrĕ sūspīrāt ‖ hōc dĕŭs ārmĭpŏtēns.
Īmpătĭēns Vĕnŭs ēst, sīlvās dūm lūstrăt Ădōnīs,
cārpīt sī Mārtēm, ‖ iām cŭĭ cōnvĕnĭāt?
Cōnvĕnĭāt cuī iām, Mārtēm sī cārpĭt? Ădōnīs
lūstrāt dūm sīlvās, ‖ ēst Vĕnŭs īmpătĭēns.
29
Nūdŭs, ĕgēns, Vĕnĕrīs ‖ naūfrăgŭs īn pĕlăgō.
30
Aūxĭlĭūm Fōrtūnă tĭbī, rēs pērfĭdă, Quīntĕ,
ēt tŭlĭt īn frōntē ‖ grāndĕ sŭpērcĭlĭūm.
Haūt ălĭūd crēdām, pŭtĕūm pŭtŏ tē quŏquĕ, Quīntĕ:
quānto āltūs măgĭs ēs, ‖ tām măgĕ dēspĭcĕrīs.