MARCI MANILII - ASTRONOMICON LIBER III

IIIIIIIVV

0

Īn nŏvă sūrgēntēm māiōrăquĕ vīrĭbŭs aūsūm

nēc pĕr ĭnāccēssōs mĕtŭēntēm vādĕrĕ sāltūs

dūcĭtĕ, Pīĕrĭdēs. vēstrōs ēxtēndĕrĕ fīnēs

cōnŏr ĕt īgnōtōs īn cārmĭnă dūcĕrĕ cēnsūs.

nōn ĕgo ĭn ēxcĭdĭūm caēlī nāscēntĭă bēllă,5

fūlmĭnĭs ēt flāmmīs pārtūs īn mātrĕ sĕpūltōs,

nōn cōniūrātōs rēgēs Troīāquĕ cădēntĕ

Hēctŏră vēnālēm cĭnĕrī Prĭămūmquĕ fĕrēntēm,

Cōlchĭdă nēc rĕfĕrām vēndēntēm rēgnă părēntīs

ēt lăcĕrūm frātrēm stūprō, sĕgĕtēsquĕ vĭrōrūm10

taūrōrūmquĕ trŭcīs flāmmās vĭgĭlēmquĕ drăcōnēm

ēt rĕdŭcēs ānnōs aūrōque īncēndĭă fāctă

ēt mălĕ cōncēptōs pārtūs pēiūsquĕ nĕcātōs;

nōn ānnōsă cănām Mēssēnēs bēllă nŏcēntīs,

sēptēnōsvĕ dŭcēs ērēptăquĕ fūlmĭnĕ flāmmīs15

moēnĭă Thēbārum ēt vīctām quĭă vīcĕrăt ūrbēm,

gērmānōsvĕ pătrīs rĕfĕrām mātrīsquĕ nĕpōtēs,

nātōrūmve ĕpŭlās cōnvērsăquĕ sīdĕră rētrō

ērēptūmquĕ dĭēm, nēc Pērsĭcă bēllă prŏfūndō

īndīcta ēt māgnā pōntūm sūb clāssĕ lătēntēm20

īmmīssūmquĕ frĕtūm tērrīs, ĭtĕr aēquŏrĭs ūndīs;

nōn rēgīs māgnī spătĭō māiōrĕ cănēndă

quām sūnt āctă lŏquār. Rōmānaē gēntĭs ŏrīgŏ,

quōtquĕ dŭcēs ūrbīs tōt bēlla ātque ōtĭa, ĕt ōmnīs

īn pŏpŭli ūnīūs lēgēs ūt cēssĕrĭt ōrbīs,25

dīffērtūr. făcĭle ēst vēntīs dărĕ vēlă sĕcūndīs

fēcūndūmquĕ sŏlūm vărĭās ăgĭtārĕ pĕr ārtēs

aūrōque ātque ĕbŏrī dĕcŭs āddĕrĕ, cūm rŭdĭs īpsă

mātĕrĭēs nĭtĕāt. spĕcĭōsīs cōndĕrĕ rēbūs

cārmĭnă vūlgātum ēst, ŏpŭs ēt cōmpōnĕrĕ sīmplēx.30

āt mĭhĭ pēr nŭmĕrōs īgnōtăquĕ nōmĭnă rērūm

tēmpŏrăque ēt vărĭōs cāsūs mōmēntăquĕ mūndī

sīgnōrūmquĕ vĭcēs pārtēsque īn pārtĭbŭs īpsīs

lūctāndum ēst. quaē nōssĕ nĭmīs, quīd, dīcĕrĕ quāntūm

cārmĭnĕ quīd prŏprĭō? pĕdĭbūs quīd iūngĕrĕ cērtīs?35

hūc ădĕs, ō quīcūmquĕ mĕīs ādvērtĕrĕ coēptīs

aūrem ŏcŭlōsquĕ pŏtēs, vērās ēt pērcĭpĕ vōcēs.

īmpēndās ănĭmūm; nēc dūlcĭă cārmĭnă quaērās:

ōrnārī rēs īpsă nĕgāt cōntēntă dŏcērī.

ēt, sīqua ēxtērnā rĕfĕrēntūr nōmĭnă līnguā,40

hōc ŏpĕrīs, nōn vātĭs ĕrīt: nōn ōmnĭă flēctī

pōssūnt, ēt prŏprĭā mĕlĭūs sūb vōcĕ nŏtāntūr.

Nūnc ăgĕ sūbtīlī rēm sūmmām pērspĭcĕ cūrā,

quaē tĭbĭ praēcĭpŭōs ūsūs mōnstrātă mĭnīstrēt

ēt cērtās dĕt ĭn ārtĕ vĭās ād fātă vĭdēndă,45

sī bĕnĕ cōnstĭtĕrīt vĭgĭlāntī cōndĭtă sēnsū.

prīncĭpĭūm rērum ēt cūstōs nātūră lătēntūm

(cūm tāntās strŭĕrēt mōlēs pēr moēnĭă mūndī

ēt cīrcūm fūsīs ōrbēm cōnclūdĕrĕt āstrīs

ūndĭquĕ pēndēntem īn mĕdĭūm, dīvērsăquĕ mēmbră50

ōrdĭnĭbūs cērtīs sŏcĭārēt cōrpŭs ĭn ūnūm,

āĕrăque ēt tērrās flāmmāmque ūndāmquĕ nătāntēm

mūtŭa ĭn āltērnūm praēbēre ălĭmēntă iŭbērēt,

ūt tōt pūgnāntīs rĕgĕrēt cōncōrdĭă caūsās

stārētque āltērnō rĕlĭgātūs foēdĕrĕ mūndūs),55

ēxcēptum ā sūmmā nēquīd rătĭōnĕ mănērēt

ēt quŏd ĕrāt mūndī mūndō rĕgĕrētŭr ăb īpsō,

fātă quŏque ēt vītās hŏmĭnūm sūspēndĭt ăb āstrīs,

quaē sūmmās ŏpĕrūm pārtēs, quaē lūcĭs hŏnōrēm,

quaē fāmam āssĕrĕrēnt, quaē nūmquām fēssă vŏlārēnt.60

quaē, quăsĭ, pēr mĕdĭām, mūndī praēcōrdĭă, pārtēm

dīspŏsĭta, ōbtĭnĕānt, Phoēbūm lūnāmquĕ văgāsquĕ

ēvīncūnt stēllās nēc nōn vīncūntŭr ĕt īpsă,

hīs rĕgĭmēn nātūră dĕdīt, prŏprĭāsquĕ săcrāvīt

ūnĭcŭīquĕ vĭcēs sānxītquĕ pĕr ōmnĭă sūmmām,65

ūndĭque ŭtī fātī rătĭō trăhĕrētŭr ĭn ūnūm.

nām, quōdcūmquĕ gĕnūs rērūm, quōtcūmquĕ lăbōrēs

quaēque ŏpĕra ātque ārtēs, quīcūmquĕ pĕr ōmnĭă cāsūs

hūmāna īn vītā pŏtĕrānt cōntīngĕrĕ, sōrtĕ

cōmplēxa ēst, tŏt ĕt īn pārtēs, quŏt ĕt āstră lŏcārāt,70

dīspŏsŭīt, cērtāsquĕ vĭcēs, sŭă mūnĕră cuīquĕ

āttrĭbŭīt, tōtūmque hŏmĭnīs pēr sīdĕră cēnsūm

ōrdĭnĕ sūb cērtō dūxīt, pārs sēmpĕr ŭt eīdēm

cōnfīnīs pārtī vīcīnīs stārĕt ĭn āstrīs.

hōrum ŏpĕrūm sōrtēs ād sīngŭlă sīgnă lŏcāvīt,75

nōn ŭt ĭn aētērnā caēlī stătĭōnĕ mănērēnt

ēt cūnctōs hŏmĭnūm părĭtēr trăhĕrēntŭr ĭn ōrtūs

ēx īsdēm rĕpĕtītă lŏcīs, sēd tēmpŏrĕ sēdēs

nāscēntum āccĭpĕrēnt prŏprĭās sīgnīsquĕ mĭgrārēnt

ātque ălĭās ălĭī sōrs quaēque āccēdĕrĕt āstrō,80

ūt căpĕrēt gĕnĭtūră nŏvām pēr sīdĕră fōrmām

nēc tămĕn īncērtō cōnfūndĕrĕt ōmnĭă mōtū.

sēd, cūm pārs ŏpĕrūm quaē prīmā cōndĭtă sōrtēst

āccēpīt prŏprĭām nāscēntīs tēmpŏrĕ sēdēm,

cētĕră sūccēdūnt sīgnīsquĕ sĕquēntĭbŭs haērēnt.85

ōrdŏ dŭcēm sĕquĭtūr dōnēc vĕnĭt ōrbĭs ĭn ōrbēm.

hās aūtēm făcĭēs rērūm pēr sīgnă lŏcātās,

īn quĭbŭs ōmnĭs ĕrīt fōrtūnaē cōndĭtă sūmmă,

ūt cūrsū stēllaē sēptēm laēdūntvĕ iŭvāntvĕ

cārdĭnĭbūsvĕ mŏvēt dīvīnă pŏtēntĭă mūndūm,90

sīc fēlīx aūt trīstĕ vĕnīt pēr sīngŭlă fātūm

tālĭs ĕt īllīūs sōrs ēst spērāndă nĕgōtī.

haēc mĭhĭ sōllēmnī sūnt ōrdĭnĕ cūnctă cănēndă

ēt tĭtŭlīs sīgnāndă sŭīs rērūmquĕ fĭgūrīs,

ūt pătĕāt pŏsĭtūra ŏpĕrūm nōmēnquĕ gĕnūsquĕ.95

Fōrtūnaē sōrs prīmă dăta ēst. hōc īllă pĕr ārtēm

cēnsētūr tĭtŭlō, quĭă prōxĭmă cōntĭnĕt īn sē

fūndāmēntă dŏmūs dŏmŭīque haērēntĭă cūnctă:

quī mŏdŭs īn sērvīs, quī sīt cōncēssŭs ĭn ārvīs

quāmquĕ dătūm māgnās ŏpĕrūm cōmpōnĕrĕ mōlēs,100

ūt văgă fūlgēntīs cōncōrdānt sīdĕră caēlī.

pōst hīnc mīlĭtĭaē lŏcŭs ēst, quā quīdquĭd ĭn ārmīs

quōdquĕ pĕrēgrīnās īntēr vērsāntĭbŭs ūrbēs

āccĭdĕre āssuēvīt tĭtŭlō cōmprēndĭtŭr ūnō.

tērtĭa ăd ūrbānōs stătĭo ēst nŭmĕrāndă lăbōrēs105

(hōc quŏquĕ mīlĭtĭaē gĕnŭs ēst, cīvīlĭbŭs āctīs

cōmpŏsĭtūm) fĭdĕīquĕ tĕnēt pārēntĭă vīnclă;

fōrmăt ămīcĭtĭās ēt saēpĕ cădēntĭă frūstrā

ōffĭcĭa, ēt cūltūs cōntīngānt praēmĭă quāntă

ēdŏcĕt, āppŏsĭtīs cūm mūndūs cōnsŏnăt āstrīs.110

iūdĭcĭōrum ŏpŭs īn quārtō nātūră lŏcāvīt

fōrtūnāmquĕ fŏrī: fūndēntēm vērbă pătrōnūm

pēndēntēmquĕ rĕūm līnguā nērvīsquĕ lŏquēntīs

īmpŏsĭtum, ēt pŏpŭlō nūdāntēm cōndĭtă iūră

ātque ēxpēnsă sŭā sōlvēntēm iūrgĭă frōntĕ,115

cūm iūdēx vērī nĭhĭl āmplĭŭs ādvŏcăt īpsō.

quīdquīd prōpŏsĭtās īntēr fācūndĭă lēgēs

ēffĭcĭt, hōc tōtūm pārtēm cōncēssĭt ĭn ūnām

ātque, ūtcūmquĕ rĕgūnt dŏmĭnāntĭă sīdĕră, pārēt.

quīntūs cōniŭgĭō grădŭs ēst pēr sīgnă dĭcātūs120

ēt sŏcĭōs tĕnĕt, ēt cōmmīttēns hōspĭtă iūră

iūngĭtŭr ēt sĭmĭlīs cōniūngēns foēdŭs ămīcōs.

īn sēxtā dīvēs nŭmĕrātūr cōpĭă sēdĕ

ātque ādiūnctă sălūs rērūm, quārum āltĕră quāntī

cōntīngānt ūsūs mŏnĕt, āltĕră quām dĭŭtūrnī,125

sīdĕra ŭt īnclīnānt vīrēs ēt tēmplă gŭbērnānt.

sēptĭmă cēnsētūr saēvīs hōrrēndă pĕrīclīs,

sī mălĕ sūbscrībūnt stēllaē pēr sīgnă lŏcātaē.

nōbĭlĭtās tĕnĕt ōctāvām, quā cōnstăt hŏnōrīs

cōndĭcĭo ēt fāmaē mŏdŭs ēt gĕnŭs ēt spĕcĭōsō130

grātĭă praētēxtō. nōnūs lŏcŭs ōccŭpăt ōmnēm

nātōrūm sōrtēm dŭbĭām pătrĭōsquĕ tĭmōrēs

ōmnĭăque īnfāntūm mīxtā nūtrīcĭă tūrbā.

huīc vīcīnŭs ĕrīt, vītaē quī cōntĭnĕt āctūm,

īn quō sōrtīmūr mōrēs, ēt quālĭbŭs ōmnīs135

fōrmētūr dŏmŭs ēxēmplīs, quāmque ōrdĭnĕ cērtō

ād sŭă cōmpŏsĭtī dīscēdānt mūnĕră sērvī.

praēcĭpŭa ūndĕcĭmā pārs ēst īn sōrtĕ lŏcātă,

quaē sūmmām nōstrī sēmpēr vīrēsquĕ gŭbērnāt,

quāquĕ vălētūdō cōnstāt, nūnc lībĕră mōrbīs,140

nūnc ōpprēssă, mŏvēnt ūt mūndūm sīdĕră cūmquĕ.

nōn ălĭa ēst sēdēs, tēmpūsvĕ gĕnūsvĕ mĕdēndī

quaē sĭbĭ dēpōscāt vēl cūiūs tēmpŏrĕ praēstēt

aūxĭlĭum ēt vītaē sūcōs mīscērĕ sălūbrīs.

ūltĭmŭs ēt tōtām cōnclūdēns ōrdĭnĕ sūmmām145

rēbŭs ăpīscēndīs lăbŏr ēst, quī cōntĭnĕt ōmnīs

vōtōrum ēffēctūs, ēt, quaē sĭbĭ quīsquĕ sŭīsquĕ

prōpōnīt stŭdĭa ātque ārtēs, haēc īrrĭtă nē sīnt.

seū fĕrăt ōffĭcĭūm nūtūs blāndītŭs ĭn ōmnīs,

āspĕră sīvĕ fŏrō pēr lītēm iūrgĭă tēmptēt,150

fōrtūnāmvĕ pĕtāt pĕlăgō vēntīsquĕ sĕquātūr,

seū Cĕrĕrēm plēnā vīncēntēm crēdĭtă mēssĕ

aūt rĕpĕtāt Bācchūm pēr pīnguĭă mūstă flŭēntēm,

hāc īn pārtĕ dĭēs ātque hāc mōmēntă dăbūntūr,

sī bĕnĕ cōnvĕnĭēnt stēllaē pēr sīgnă sĕquēntēs;155

quārum ĕgŏ pōstĕrĭūs vīrēs ĭn ŭtrūmquĕ vălēntīs

ōrdĭnĕ sūb cērtō rēddām, cūm pāndĕre ĕārūm

īncĭpĭam ēffēctūs. nūnc, nē pērmīxtă lĕgēntēm

cōnfūndānt, nūdīs sătĭs ēst īnsīstĕrĕ mēmbrīs.

Ēt, quŏnĭām cērtō dīgēstōs ōrbĕ lăbōrēs160

nōmĭnăque īn nŭmĕrūm vīrēsque ēxēgĭmŭs ōmnīs

(āthlă vŏcānt Grāī, quaē cūnctă nĕgōtĭă rērūm

īn gĕnĕra ēt pārtēs bīs sēx dīvīsă cŏērcēnt),

nūnc, quĭbŭs āccēdānt sīgnīs quāndōquĕ, cănēndūmst.

pērpĕtŭās nĕque ĕnīm sēdēs ĕădēmvĕ pĕr ōmnīs165

sīdĕră nāscēntīs rĕtĭnēnt, sēd tēmpŏrĕ mūtānt,

nūnc hūc nūnc īllūc sīgnōrūm mōtă pĕr ōrbēm,

īncŏlŭmīs tămĕn ūt mănĕāt quī cōndĭtŭs ōrdōst.

ērgo ăgĕ, nē fālsā vărĭēt gĕnĭtūră fĭgūrā,

sī sŭă quēmquĕ vŏlēs rĕvŏcāre ād sīgnă lăbōrēm,170

Fōrtūnaē cōnquīrĕ lŏcūm pēr sīdĕră cūnctă,

quaē prīmum ēst aērūmnōsīs pārs dīctă sŭb āthlīs.

quī tĭbĭ cūm fŭĕrīt cērtā rătĭōnĕ rĕpērtūs,

cētĕră praēdīctō sŭbĕūntĭbŭs ōrdĭnĕ sīgnīs

cōniūngēs, tĕnĕānt prŏprĭās ūt sīngŭlă sēdēs.175

ēt, nē fōrtĕ văgūs Fōrtūnaē quaērĕrĕ sēdēm

īncĭpĭās, dŭplĭcī cērtām rătĭōnĕ căpēssĕ.

cūm tĭbĭ, nāscēntīs pērcēptō tēmpŏrĕ, fōrmă

cōnstĭtĕrīt caēlī, stēllīs ād sīgnă lŏcātīs

trānsvērsō Phoēbūs sī cārdĭnĕ cēlsĭŏr ībīt180

quī tĕnĕt ēxōrtūm vēl quī dēmērgĭt ĭn ūndās,

pēr tēmpūs lĭcĕt āffīrmēs nātum ēssĕ dĭēī.

āt, sī sūbiēctīs sēnīs fūlgēbĭt ĭn āstrīs

īnfĕrĭōr dēxtrā laēvāquĕ tĕnēntĭbŭs ōrbēm

cārdĭnĭbūs, nōctīs fŭĕrīt pēr tēmpŏră nātūs.185

haēc tĭbĭ cūm fŭĕrīnt cērtō dīscrīmĭnĕ nōtă,

tūnc, sī fōrtĕ dĭēs nāscēntem ēxcēpĕrĭt ālmă,

ā sōle ād lūnām nŭmĕrābĭs ĭn ōrdĭnĕ pārtēs

sīgnōrum, ōrtīvō tŏtĭdēm dē cārdĭnĕ dūcēs,

quēm bĕnĕ pārtītīs mĕmŏrānt hōrōscŏpŏn āstrīs.190

īn quōdcūmque ĭgĭtūr nŭmĕrūs pērvēnĕrĭt āstrūm

hōc dā Fōrtūnaē. iūngēs tūm cētĕră sīgnīs

āthlă sŭīs, cērtō sŭbĕūntĭbŭs ōrdĭnĕ cūnctīs.

āt, cum ōbdūctă nĭgrīs nōx ōrbēm tēxĕrĭt ālīs,

sīquĭs ĕrīt quī tūm mātērna ēxcēssĕrĭt ālvō,195

vērtĕ vĭās, sīcūt nātūraē vērtĭtŭr ōrdŏ.

cōnsŭlĕ tūm Phoēbēn ĭmĭtāntēm lūmĭnă frātrīs

sēmpĕr ĕt īn prŏprĭō rēgnāntēm tēmpŏrĕ nōctīs;

quōtque ăb ĕā Phoēbūs pārtēs ēt sīgnă rĕcēdīt

tōt nŭmĕrārĕ iŭbēt fūlgēns hōrōscŏpŏs ā sē.200

hūnc Fōrtūnă lŏcūm tĕnĕāt sŭbĕūntĭbŭs āthlīs,

ōrdĭnĕ nātūraē sīcūt sūnt cūnctă lŏcātă.

Fōrsĭtăn ēt quaērās, ăgĭlī rēm cōrdĕ nŏtāndām,

quā rătĭōnĕ quĕās, nātālīs tēmpŏrĕ, nātī

ēxprĭmĕre īmmērsō sūrgēntem hōrōscŏpŏn ōrbĕ.205

quōd nĭsĭ sūbtīlī vīsūm rătĭōnĕ tĕnētūr,

fūndāmēntă rŭūnt ārtīs nēc cōnsŏnăt ōrdŏ;

cārdĭnĭbūs quŏnĭām fālsīs, quī cūnctă gŭbērnānt,

mēntītūr făcĭēm mūndūs nēc cōnstăt ŏrīgŏ

flēxăquĕ mōmēntō vărĭāntūr sīdĕră tēmplī.210

sēd, quānta ēffēctū, rēs ēst tām plēnă lăbōrīs

cūrsĭbŭs aētērnīs mūndūm pēr sīgnă vŏlāntēm,

ūt tōtūm lūstrēt cūrvātīs ārcŭbŭs ōrbēm,

ēxprĭmĕre ēt vūltūs ēiūs cōmpōnĕrĕ cērtōs

āc tāntaē mōlīs mĭnĭmūm dēprēndĕrĕ pūnctūm:215

quaē pārs ēxōrtūm vēl quaē fāstīgĭă mūndī

aūfĕrăt ōccāsūs aūt īmō sēdĕrĭt ōrbĕ.

Nēc mē vūlgātaē rătĭōnīs praētĕrĭt ōrdŏ,

quaē bīnās trĭbŭīt sīgnīs sūrgēntĭbŭs hōrās

ēt părĭbūs spătĭīs aēquālĭă dīgĕrĭt āstră,220

ūt pārte ēx īllā, quā Phoēbī coēpĕrĭt ōrbīs,

dīscēdāt nŭmĕrūs sūmmāmque āccōmmŏdĕt āstrīs,

dōnēc pērvĕnĭāt nāscēntīs tēmpŭs ăd īpsūm,

ātque, ŭbĭ sūbstĭtĕrīt, sīgnūm dīcātŭr ŏrīrī.

sēd iăcĕt ōblīquō sīgnōrūm cīrcŭlŭs ōrbĕ,225

ātque ălĭa īnflēxīs ŏrĭūntūr sīdĕră mēmbrīs,

āst īllīs măgĭs ēst rēctūs sūrgēntĭbŭs ōrdŏ,

ūt prŏpĭūs nōdīs ălĭquōd vēl lōngĭŭs āstrūmst.

vīx fīnīt lūcēs Cāncēr, vīx brūmă rĕdūcīt,

quām brĕvĭs īllĕ iăcēt, tām lōngūs cīrcŭlŭs hīc ēst;230

Lībra Ărĭēsquĕ părēm rēddūnt nōctēmquĕ dĭēmquĕ.

sīc mĕdĭa ēxtrēmīs pūgnānt ēxtrēmăquĕ sūmmīs.

nēc nōctūrnă mĭnūs vărĭānt quām tēmpŏră lūcīs,

sēd tāntum ādvērsīs īdēm stāt mēnsĭbŭs ōrdŏ.

īn tām dīssĭmĭlī spătĭō vărĭīsquĕ dĭērūm235

ūmbrārūmquĕ mŏdīs quīs crēdĕrĕ pōssĭt ĭn aūrās

ōmnĭă sīgnă părī mūndī sūb lēgĕ mĕārĕ?

āddĕ quŏd īncērta ēst hōraē mēnsūră nĕque ūllām

āltĕră pār sĕquĭtūr, sēd, sīcūt sūmmă dĭērūm

vērtĭtŭr, ēt pārtēs sūrgūnt rūrsūsquĕ rĕcēdūnt;240

cūm tămĕn, īn quōcūmquĕ dĭēs dēdūcĭtŭr āstrō,

sēx hăbĕāt sūprā tērrās, sēx sīgnă sŭb īllīs.

quō fĭt ŭt īn bīnās nōn pōssīnt ōmnĭă nāscī,

cūm spătĭūm nōn sīt sĭbĭ pār pūgnāntĭbŭs hōrīs,

sī mŏdŏ bīs sēnaē sērvāntūr lūcĕ sŭb ōmnī,245

quēm nŭmĕrūm dēbēt rătĭō sēd nōn căpĭt ūsūs.

Nēc tĭbĭ cōnstābūnt ălĭtēr vēstīgĭă vērī,

nī, lūcēm nōctēmquĕ părīs dīmēnsŭs ĭn hōrās,

īn quāntūm vărĭō pătĕānt sūb tēmpŏrĕ nōrīs,

rēgŭlăque ēxāctā prīmūm fōrmētŭr ĭn hōrā250

quaē sūrgēns sīdēnsquĕ dĭēm pērpēndăt ĕt ūmbrās.

haēc ĕrĭt, īn Lībrā cūm lūcēm vīncĕrĕ nōctēs

īncĭpĭūnt vēl cūm mĕdĭō cōncēdĕrĕ vērē.

tūnc ĕtĕnīm sōlūm bīs sēnās tēmpŏra ĭn hōrās

aēquă pătēnt, mĕdĭō quōd cūrrīt Phoēbŭs Ŏlŷmpō.255

īs cūm pēr gĕlĭdās hĭĕmēs sūmmōtŭs ĭn aūstrōs

fūlgĕt ĭn ōctāvā Căprĭcōrnī pārtĕ bĭfōrmīs,

tūnc āngūstă dĭēs vērnālīs fērtŭr ĭn hōrās

dīmĭdĭam ātquĕ nŏvēm, sēd nōx ōblītă dĭēī

bīs sēptem āppŏsĭtā, nŭmĕrūs nē claūdĭcĕt, hōrā260

dīmĭdĭā. sīc īn dŭŏdēnās ēxĭt ŭtrīmquĕ

ēt rĕdĭt īn sŏlĭdūm nātūrā cōndĭtă sūmmă.

īndĕ cădūnt nōctēs sūrgūntque īn tēmpŏră lūcēs,

dōnĕc ăd ārdēntīs pūgnārūnt sīdĕră Cāncrī;

ātque ĭbĭ cōnvērsīs vĭcĭbūs mūtāntŭr ĭn hōrās265

brūmālīs, nōctēmquĕ dĭēs lūcēmquĕ tĕnēbraē

hībērnām rĕfĕrūnt, āltērnăquĕ tēmpŏră vīncūnt.

nūnc hūc nūnc īllūc grădĭbūs pēr sīdĕră cērtīs

īmpūlsaē, quōrūm rătĭō mănĭfēstă pĕr ārtēm

cōllēcta ēst vĕnĭētquĕ sŭō pēr cārmĭnă tēxtū,270

ātque haēc ēst īllās dēmūm mēnsūră pĕr ōrās

quās rĭgăt aēstīvīs grăvĭdūs tōrrēntĭbŭs āmnīs

Nīlŭs ĕt ērūmpēns ĭmĭtātūr sīdĕră mūndī

pēr sēptēm faūcēs ātque ōră fŭgāntĭă pōntūm.

Nūnc ăgĕ, quōt stădĭīs ēt quāntō tēmpŏrĕ sūrgānt275

sīdĕră, quōtquĕ cădānt, ănĭmō cōgnōscĕ săgācī,

nē māgna īn brĕvĭbūs lătĕānt cōmpēndĭă dīctīs.

nōbĭlĕ Lānĭgĕrī sīdūs, quōd cūnctă sĕquūntūr,

dēnă quătēr stădĭa ēxŏrĭēns dŭplĭcātăquĕ dūcīt

cūm cădĭt, ātque hōrām sūrgēns ēiūsquĕ trĭēntēm280

ōccŭpăt, ōccĭdŭūs gĕmĭnāt. tūm cētĕră sīgnă

ōctōnīs crēscūnt stădĭīs ŏrĭēntĭa ĭn ōrbēm

ēt tŏtĭdem āmīttūnt gĕlĭdās vērgēntĭa ĭn ūmbrās.

hōră nŏvō crēscīt pēr sīngŭlă sīgnă quădrāntĕ

tērtĭăque ē quīntā pārs pārte īndūcĭtŭr ēiūs.285

haēc sūnt ād Lībraē sīdūs sūrgēntĭbŭs āstrīs

īncrēmēntă: părī mōmēntō dāmnă trăhūntūr

cūm sŭbĕūnt ōrbēm. rūrsūsque ā sīdĕrĕ Lībraē

ōrdĭnĕ mūtātō părĭbūs pēr tēmpŏră vērsă

mōmēntīs rĕdĕūnt. nām, pēr quōt crēvĕrăt āstrūm290

Lānĭgĕrī stădĭa aūt hōrās, tōt Lībră rĕcēdīt;

ōccĭdŭūsque Ărĭēs spătĭūm tēmpūsquĕ cădēndī

quōd tĕnĕt, īn tāntūm Chēlaē cōnsūrgĕrĕ pērstānt.

ēxcĭpĭūnt vĭcĭbūs sē sīgnă sĕquēntĭă vērsīs.

haēc ŭbĭ cōnstĭtĕrīnt vĭgĭlāntī cōndĭtă mēntĕ295

iām făcĭle ēst tībī, quōd quāndŏque hŏrōscŏpĕt āstrūm,

nōscĕrĕ, cūm lĭcĕāt cērtīs sūrgēntĭă sīgnă

dūcĕrĕ tēmpŏrĭbūs prŏprĭāsque āscrībĕre ĭn hōrās,

pārtĭbŭs ūt rătĭō sīgnō dūcātŭr ăb īllō,

īn quō Phoēbŭs ĕrīt, quārūm mĭhĭ rēddĭtă sūmmāst.300

Sēd nĕquĕ pēr tērrās ōmnīs mēnsūră dĭērūm

ūmbrārūmque ĕădem ēst, sĭmĭlī nēc tēmpŏră sūmmā

mūtāntūr: mŏdŭs ēst vărĭūs rătĭōnĕ sŭb ūnā.

nām, quā Phrīxēī dūcūntūr vēllĕră sīgnī

Chēlārūmquĕ fĭdēs iūstaēque ēxāmĭnă Lībraē,305

ōmnĭă cōnsūrgūnt bīnās ĭbĭ sīgnă pĕr hōrās,

quōd mĕdĭūs rēctō praēcīdĭtŭr ōrdĭnĕ mūndūs

aēquālīsquĕ sŭpēr trānsvērsūm vērtĭtŭr āxēm.

īllīc pērpĕtŭā iūngūntūr pācĕ dĭēbūs

ōbscūraē nōctēs; aēquō stāt foēdĕrĕ tēmpūs;310

nēc mănĭfēstă pătēt fālsī fāllācĭă mūndī,

sēd sĭmĭlīs sĭmĭlī tōtō nōx rēddĭtŭr aēvō;

ōmnĭbŭs aūtūmnūs sīgnīs, vēr ōmnĭbŭs ūnūm,

ūnă quŏd aēquālī lūstrātūr līnĕă Phoēbō.

nēc rēfērt īllīc quō sōl dēcūrrăt ĭn āstrō,315

lītŏrĕūmnĕ cŏquāt Cāncrūm cōntrānĕ fĕrātūr,

sīdĕrĭbūs mĕdĭīs ān quaē sīnt quāttŭŏr īntēr

quōd, quāmquām pēr trīs sīgnōrūm cīrcŭlŭs ārcūs

ōblīquūs iăcĕāt, rēctō tămĕn ōrdĭnĕ zōnaē

cōnsūrgūnt sūprā căpŭt īn tērrāsquĕ fĕrūntūr320

ēt părĭbūs spătĭīs pēr sīngŭlă lūstră rĕsūrgūnt,

āc bĕnĕ dīvīsō mūndūs lătĕt ōrbĕ pătētquĕ.

āt, sĭmŭl ēx īllā tērrārūm pārtĕ rĕcēdās,

quīdquĭd ăd ēxtrēmōs tēmēt prōvēxĕrĭt āxēs

pēr cōnvēxă grădūs grēssūm fāstīgĭă tērraē,325

quām tĕrĕtī nātūră sŏlō dēcīrcĭnăt ōrbēm

īn tŭmĭdum ēt mĕdĭām mūndō sūspēndĭt ăb ōmnī,

ērgo ŭbĭ cōnscēndēs ōrbēm scāndēnsquĕ rŏtūndūm

dēgrĕdĭērĕ sĭmūl, fŭgĭēt pārs āltĕră tērraē,

āltĕră rēddētūr. sēd, quāntum īnflēxĕrĭs ōrbēm,330

tāntum īnclīnābīt caēlī pŏsĭtūră vŏlāntīs,

ēt mŏdŏ quaē fŭĕrānt sūrgēntĭă līmĭtĕ rēctō

sīdĕră cūrvātō dūcēntŭr ĭn aēthĕră trāctū,

ātque ĕrĭt ōblīquō sīgnōrūm bāltĕŭs ōrbĕ

quī trānsvērsŭs ĕrāt, stătĭō quāndo īllĭŭs ūnāst,335

nōstraē mūtāntūr sēdēs. ērgo īpsă mŏvērī

tēmpŏră iām rătĭō cōgīt vărĭōsquĕ rĕfērrĕ

sūb tālī rĕgĭōnĕ dĭēs, cūm sīdĕră flēxō

ōrdĭnĕ cōnfĭcĭānt cūrsūs ōblīquă mălīgnōs,

lōngĭŭs ātque ălĭīs ălĭūd prŏpĭūsvĕ rĕcūmbāt.340

prō spătĭō mŏră māgnă dătūr: quaē prōxĭmă nōbīs

cōnsūrgūnt, lōngōs caēlī vīsūntŭr ĭn ōrbēs;

ūltĭmă quaē fūlgēnt, cĕlĕrīs mērgūntŭr ĭn ūmbrās.

ēt, quānto ād gĕlĭdās prŏpĭūs quīs vēnĕrĭt Ārctōs,

tām măgĭs ēffŭgĭūnt ŏcŭlōs brūmālĭă sīgnă,345

vīxque ōrtīs ōccāsŭs ĕrīt. sī lōngĭŭs īndĕ

prōcēdāt, tōtīs cōndēntūr sīngŭlă mēmbrīs

trīcēnāsquĕ trăhēnt cōnēxō tēmpŏrĕ nōctēs

ēt tŏtĭdēm lūcēs ădĭmēnt. sīc pārvă dĭērūm

ēffĭcĭtūr mŏra ĕt āttrītīs cōnsūmĭtŭr hōrīs350

paūlātīmquĕ pĕrīt, spătĭō fŭgĭēntĭbŭs āstrīs.

plūrăquĕ, pēr pārtēs sūrrēptō tēmpŏrĕ, sīgnă

quaērēntūr mĕdĭō tērraē cēlātă tŭmōrĕ

ābdūcēntquĕ sĭmūl Phoēbūm tēxēntquĕ tĕnēbrās,

mēnsĭbŭs ērēptīs dōnēc sīt dēbĭlĭs ānnūs.355

sī vērō nātūră sĭnāt sūb vērtĭcĕ caēlī,

quēm gĕlĭdūs rĭgĭdīs fūlcīt cōmpāgĭbŭs āxīs,

aētērnās sŭpĕr īrĕ nĭvēs ōrbēmquĕ rĭgēntēm

prōnă Lўcāŏnĭaē spēctāntēm mēmbră pŭēllaē,

stāntĭs ĕrīt caēlī spĕcĭēs, lătĕrūmquĕ mĕātū360

tūrbĭnĭs īn mōrēm rēctā vērtīgĭnĕ cūrrēt.

īndĕ tĭbi ōblīquō sēx tāntūm sīgnă pătēbūnt

cīrcŭĭtū, nūllōs ūmquām fŭgĭēntĭă vīsūs

sēd tĕrĕtem ācclīnī mūndūm cŏmĭtāntĭă spīrā.

hīc ĕrĭt ūnă dĭēs pēr sēnōs ūndĭquĕ mēnsēs365

dīmĭdĭūmquĕ trăhēns cōntēxtīs lūcĭbŭs ānnūm,

nūmquam ĕrĭt ōccĭdŭūs quōd tāntō tēmpŏrĕ Phoēbūs,

dūm bīs tērnă sŭīs pērlūstrāt cūrsĭbŭs āstră,

sēd cīrcūm vŏlĭtāns rēctō vērsābĭtŭr ōrbĕ.

āt, sĭmŭl ē mĕdĭō praēcēps dēscēndĕrĭt ōrbĕ370

īnfĕrĭōră pĕtēns dēiēctō sīdĕră cūrrū

ēt dăbĭt īn prōnūm lāxās ēffūsŭs hăbēnās,

pēr tŏtĭdēm mēnsēs iūngēt nōx ūnă tĕnēbrās

vērtĭcĕ sūb caēlī. nām quīsquīs spēctăt ăb āxĕ,

dīmĭdĭum ē tōtō mūndī vĭdĕt ōrbĕ rŏtūndī,375

pārs lătĕt īnfĕrĭōr; nĕque ĕnīm cīrcūmvĕnĭt īllūm

rēcta ăcĭēs, mĕdĭāquĕ tĕnūs dīstīnguĭtŭr ālvō.

ēffŭgĭt ērgo ŏcŭlōs sūmmō spēctāntĭs ăb ōrbĕ

dūm sēx sūmmērsīs vēctātūr Phoēbŭs ĭn āstrīs,

ābdūcītquĕ sĭmūl lūcēs tĕnĕbrāsquĕ rĕlīnquīt380

sīdĕrĭbūs, dōnēc tŏtĭdēm, quōt mēnsĭbŭs āctīs

cēssĕrăt, īndĕ rĕdīt gĕmĭnāsque āscēndĭt ăd Ārctōs.

hīc lŏcŭs īn bīnās ānnūm nōctēsquĕ dĭēsquĕ

pēr dŭŏ pārtītaē dĭrĭmīt dīvōrtĭă tērraē.

Ēt, quŏnĭām quāntō vărĭēntūr tēmpŏră mōtū385

ēt quĭbŭs ē caūsīs dīctum ēst, nūnc āccĭpĕ, sīgnă

quōt sūrgānt īn quōquĕ lŏcō cēdāntquĕ pĕr hōrās,

pārtĭbŭs ūt prēndī pōssīnt ŏrĭēntĭă cērtīs,

nē fālsūs dŭbĭā rătĭōne hōrōscŏpŏs ērrēt.

ātque hōc īn tōtūm cērtā sūb lēgĕ sĕquēndūmst,390

sīngŭlă quōd nĕquĕūnt, pēr tōt dīstāntĭă mōtūs,

tēmpŏrĭbūs nŭmĕrīsquĕ sŭīs ēxāctă rĕfērrī.

ā mē sūmăt ĭtēr pŏsĭtūm, sĭbĭ quīsquĕ sĕquātūr

pērquĕ sŭōs tēndāt grēssūs, mĭhĭ dēbĕăt ārtēm.

quācūmque hōc pārtī tērrārūm quīsquĕ rĕquīrēt,395

dēdūcāt prŏprĭās nōctēmquĕ dĭēmquĕ pĕr hōrās

māxĭmă sūb Cāncrō mĭnĭmīs quaē cīngĭtŭr ūmbrīs;

ēt sēxtām sūmmaē, fŭĕrīt quaē fōrtĕ, dĭūrnaē

vīcīnō trĭbŭāt pōst Cāncrī tēmplă Lĕōnī;

āt quaē nōctūrnīs fŭĕrīt mēnsūră tĕnēbrīs400

īn tŏtĭdēm pārtēs sĭmĭlī rătĭōnĕ sĕcāndāst,

ūt, quāntum ūnă fĕrāt, tāntūm trĭbŭātŭr ăd ōrtūs

tēmpŏrĭs āvērsō nāscēntī sīdĕrĕ Taūrō

hās īntēr quāsque āccĭpĭēt Nĕmĕēĭŭs hōrās

quōd dīscrīmĕn ĕrīt, pēr trīs īd dīvĭdĕ pārtēs,405

tērtĭa ŭt āccēdāt Gĕmĭnīs, quā tēmpŏră Taūrī

vīncānt, ātque ĕădēm Cāncrō sĭmĭlīsquĕ Lĕōnī,

sīc ĕrĭt ād sūmmām rătĭō pērdūctă prĭōrēm

quām mŏdŏ dīvīsīs Nĕmĕaēūs dūxĕrĭt hōrīs.

īndĕ părī Vīrgō prōcēdāt tēmpŏrĭs aūctū.410

sēd cērtā sūb lēgĕ, prĭōrīs sēmpĕr ŭt āstrī

īncŏlŭmēm sērvēnt sūmmām crēscāntquĕ nŏvāndō.

hīs ūsque ād Chēlās hōrārūm pārtĭbŭs aūctă

pēr tŏtĭdem ē Lībrā dēcrēscēnt sīdĕră pārtēs.

ēt, quāntīs ĭn ŭtrūmquĕ mŏrīs tōllēntŭr ăd ōrtūs,415

dīvērsam īn sōrtēm tāntīs mērgēntŭr ăd ūmbrās.

haēc ĕrĭt hōrārūm rătĭō dūcēndă pĕr ōrbēm

īllā, quōt stădĭīs ŏrĭāntūr quaēquĕ cădāntquĕ.

quaē quătĕr ēt cūm tēr cēntūm vīcēnăquĕ cōnstēnt,

dētrăhĭtūr sūmmaē tŏtă pārs, quŏtă dēmĭtŭr ūsquĕ420

ōmnĭbŭs ēx hōrīs aēstīvaē nōmĭnĕ nōctīs,

sōlstĭtĭūm sūmmō pĕrăgīt cūm Phoēbŭs Ŏlŷmpō.

quōdque hīs ēxsŭpĕrāt dēmptīs īd dūcĭto ĭn aēquās

sēx pārtēs, sēxtāmque ārdēntī trādĕ Lĕōnī.

rūrsūs quī stĕtĕrīt nŭmĕrūs sūb nōmĭnĕ nōctīs425

ēiŭs ĕrīt sīgnō Taūrī pārs īllă dĭcāndă.

quōdque hānc ēxsŭpĕrāt pārtēm, sŭpĕrātŭr ăb īllā,

dīstīnguītquĕ dŭās mĕdĭō dīscrīmĭnĕ sūmmās,

tērtĭă pārs ēiūs, nŭmĕrō sŭpĕr āddĭtă Taūrī,

trādētūr Gĕmĭnīs. sĭmĭlī tūm cētĕră lūcrō430

prōcēdēnt nŭmĕrōs sēmpēr tūtātă prĭōrēs

aūgēbūntquĕ nŏvō vīcīnās mūnĕrĕ sūmmās,

dōnēc pērvĕnĭānt ād iūstaē sīdĕră Lībraē:

ēx īllā tŏtĭdēm pēr pārtēs sīc brĕvĭāntūr

Lānĭgĕri ād fīnēs; cōnvērsāque ōmnĭă lēgĕ435

āccĭpĭūnt pērdūntquĕ părīs cēdēntĭă sōrtēs.

haēc vĭă mōnstrābīt stădĭōrūm pōnĕrĕ sūmmās

ēt nŭmĕrārĕ sŭōs ōrtūs pēr sīdĕră cūnctă.

quōd bĕnĕ cūm prŏprĭīs sĭmŭl āccēptāvĕrĭs hōrīs,

īn nūllā fāllēt rĕgĭōne hōrōscŏpŏs ūmquām,440

cūm pŏtĕrūnt cērtīs nŭmĕrārī sīngŭlă sīgnă

tēmpŏrĭbūs pārte ēx īllā quām Phoēbŭs hăbēbīt.

Nūnc, quĭbŭs hībērnī mōmēntīs sūrgĕrĕ mēnsēs

īncĭpĭānt (nĕque ĕnīm părĭbūs pēr sīdĕră cūnctă

prōcēdūnt grădĭbūs, nĭvĕī dūm vēllĕră sīgnī445

cōntīngānt aēquūm lūcēs cōgēntĭa ĕt ūmbrās

fērrĕ iŭgūm), māgna ēst rătĭō brĕvĭtērquĕ dŏcēndă.

prīncĭpĭō căpĭēndă tĭbi ēst mēnsūră dĭēī

quām mĭnĭmām Căprĭcōrnŭs ăgīt, nōctīsquĕ pĕr hōrās

quām sūmmām; quōdque ā iūstō sŭpĕrāvĕrĭt ūmbrīs,450

pērdĭdĕrīnt lūcēs, ēiūs pārs tērtĭă sīgnō

trādēnda ēst mĕdĭō sēmpēr, quā sōrtĕ rĕtēntă

dīmĭdĭō vīncāt prīmūm, vīncātŭr ĕt īpsūm

ēxtrēmō: tōtum īn pārtēs ĭtă dīgĕrĕ tēmpūs.

hīs ŏpĭbūs trĭă sīgnă vălēnt; sēd sūmmă prĭōrīs455

āc mĕdĭī nŭmĕrī cōniūnctă sĕquēntĭbŭs āstrīs

cēssĕrĭt, ūt, sēnīs fŭĕrīt sī lōngĭŏr hōrīs

brūmālī nōx fōrtĕ dĭē, Căprĭcōrnŭs ĭn hōrām

dīmĭdĭam āttōllāt lūcēs, ĕt Ăquārĭŭs hōrām

īpsĕ sŭām prŏprĭē dūcāt sūmmaēquĕ prĭōrī460

ādiūngāt, Pīscēs tāntūm sĭbĭ tēmpŏrĭs īpsī

cōnstĭtŭānt, quāntum āccĭpĭānt dē sōrtĕ prĭōrīs,

ēt trĭbŭs ēxplētīs hōrīs nōctēmquĕ dĭēmquĕ

Lānĭgĕrō trādānt aēquāndām tēmpŏrĕ vērīs.

īncĭpĭt ā sēxtā tēmpūs prōcēdĕrĕ pārtĕ465

dīvĭdŭūm; trĭplĭcānt vīrēs haērēntĭă sīgnă

ūltĭmăque āccēptās dŭplĭcānt. ĭtă sūmmă dĭēbūs

cēdĕrĕ dīvērsā lābēntĭă tēmpŏră lēgĕ.

nāmque Ărĭēs tŏtĭdēm dēdūcīt nōctĭbŭs hōrās

quōt prĭŭs ābstŭlĕrānt prŏprĭō sūb nōmĭnĕ Pīscēs,470

hōră dătūr Taūrō, cŭmŭlētque ūt dāmnă prĭōră

dīmĭdĭam ādiūngūnt Gĕmĭnī. sīc ūltĭmă prīmīs

rēddĭtŭr, aēquātaē sōlvūntūr faēnŏrĕ nōctēs

rūrsŭs ĕt īncĭpĭūnt prŏprĭā dē sōrtĕ dĭēbūs

rēspōndēnt, părĭtērque, īllīs quaē prōxĭmă fūlgēnt,475

ēt mĕdĭa aēquātīs cēnsēntūr vīrĭbŭs āstră.

praēcĭpŭōsquĕ gĕrūnt vărĭānda ād tēmpŏră mōtūs

hāc vĭcĕ dēscēndūnt nōctēs ā sīdĕrĕ brūmaē

tōllūntūrquĕ dĭēs, ānnīque īnvērtĭtŭr ōrbīs,

sōlstĭtĭūm tārdī dūm fīt sūb sīdĕrĕ Cāncrī;480

tūmquĕ dĭēm brūmaē nōx aēquāt, tēmpŏră nōctīs

lōngă dĭēs, sĭmĭlīquĕ rĕdīt, quām crēvĕrăt, āctū.

Īlla ĕtĭām pŏtĕrīt nāscēns vĭă dūcĕre ăd āstrūm

quōd quāndōquĕ vădīs ēmīssūm rēddĭtŭr ōrbī.

nām quŏtă sīt lūcīs, sī lūcĕ rĕquīrĭtŭr, hōră485

āspĭcĭēs, ātque hūnc nŭmĕrūm rĕvŏcābĭs ĭn īpsūm

mūltĭplĭcāns dĕcĭēs, ādiēctīs īnsŭpĕr eīdēm

quīnquĕ tămēn sūmmīs, quĭă quālīcūmquĕ sŭb hōrā

tēr quīnās mūndī sē tōllūnt sīdĕră pārtēs.

hīc ŭbĭ cōnstĭtĕrīt nŭmĕrūs, cōniūngĕre ĕt īllās,490

quaē sŭpĕrēnt Phoēbō pārtēs pēr sīgnă, mĕmēntŏ.

ēx hāc trīcēnās sūmmā pēr sīdĕră pārtēs

dīstrĭbŭēs, prīmāmquĕ vĭcēm, quō Phoēbŭs ĭn āstrō

fūlsĕrĭt, īnde ălĭīs, sōlēm quaēcūmquĕ sĕquēntūr.

tūm quō sūbsīstēt nŭmĕrūs cōnsūmptŭs ĭn āstrō495

quāve īn pārtĕ sŭām sūmmām nōmēnquĕ rĕlīnquēt

haēc ĕrĭt ēxŏrĭēns ēt pārs ēt fōrmă pĕr īgnēs.

cōntĭnĕāt pārtēs. ŭbĭ sūmmām fēcĕrĭs ūnām,

trīcēnās dăbĭs ēx īllā pēr sīngŭlă sīgnă,

dōnēc dēfĭcĭāt nŭmĕrūs; quāque īllĕ sŭb āstrī500

pārtĕ cădēt, crēdās īllām cūm cōrpŏrĕ nātām

ēsse hŏmĭnīs părĭtērque ōrbēm vīdīssĕ pĕr īgnēs.

sīc ĕrĭt īpsĕ tĭbī răpĭdīs quaērēndŭs ĭn āstrīs

nātālīs mūndī cērtōque hōrōscŏpŏs ōrtū,

ūt, cum ēxāctă fĭdēs stĕtĕrīt sūb cārdĭnĕ prīmō,505

fāllĕrĕ nōn pōssīnt sūmmī fāstīgĭă caēlī,

nōn cĕlĕrēs ŏbĭtūs, stēnt fūndāmēntă sŭb īmō,

stēnt vērī stēllārum ŏbĭtūs vērīquĕ sŭbōrtūs

sīdĕrăque īn prŏprĭās vīrēs sōrtēsquĕ rĕcēdānt.

Nūnc sŭă rēddēntūr gĕnĕrātīm tēmpŏră sīgnīs,510

quaē dīvīsa ĕtĭām prŏprĭōs dūcūntŭr ĭn ānnōs

ēt mēnsēs lūcēsquĕ sŭās hōrāsquĕ dĭērūm,

pēr quaē praēcĭpŭās ōstēndūnt sīngŭlă vīrēs.

prīmŭs ĕrīt sīgnī, quō Sōl ēffūlsĕrĭt, ānnūs,

ānnŭă quōd lūstrāns cōnsūmīt tēmpŏră mūndūm;515

prōxĭmŭs ātque ălĭī sŭbĕūntĭă sīgnă sĕquūntūr.

Lūnă dăbīt mēnsēs, pĕrăgīt quōd mēnstrŭă cūrsūm.

tūtēlaēquĕ sŭaē prīmās hōrōscŏpŏs hōrās

āssĕrĭt ātquĕ dĭēs, trādītquĕ sĕquēntĭbŭs āstrīs.

sīc ānnūm mēnsēsquĕ sŭōs nātūră dĭēsquĕ520

ātque īpsās vŏlŭīt nŭmĕrārī sīgnă pĕr hōrās,

ōmnĭa ŭt ōmnĕ fŏrēt dīvīsūm tēmpŭs ĭn āstră

pērque āltērnă sŭōs vărĭārēt sīdĕră mōtūs,

ūt cūiūsquĕ vĭcēs ăgĕrēt rĕdĕūntĭs ĭn ōrbēm.

īdcīrcō tānta ēst rērūm dīscōrdĭa ĭn aēvō525

ēt sūbtēxtă mălīs bŏnă sūnt lăcrĭmaēquĕ sĕquūntūr

vōtă nĕc īncōnstāns sērvāt fōrtūnă tĕnōrēm;

ūsque ădĕō pērmīxtă flŭīt nēc pērmănĕt ūsquām,

āmīsītquĕ fĭdēm vāriāndō cūnctă pĕr ōmnīs

nōn ānnīs ānnī nēc mēnsēs mēnsĭbŭs ūsquām530

cōnvĕnĭūnt, sēque īpsă dĭēs ălĭa ūsquĕ rĕquīrīt

hōrăquĕ nōn ūllī sĭmĭlīs prōdūcĭtŭr hōraē,

tēmpŏră quōd dīstānt, prŏprĭīs pārēntĭă sīgnīs,

pēr nŭmĕrōs ōmnīs aēvī dīvīsă vŏlāntīs,

tālīsque ēffĭcĭūnt vītās cāsūsque ănĭmāntūm,535

quālĭă sūnt, quōrūm vĭcĭbūs tūm vērtĭmŭr, āstră.

Sūnt quĭbŭs ēt caēlī plăcĕāt nāscēntĭs ăb ōraē

sīdĕrĕ, quēm mĕmŏrānt hōrōscŏpŏn īnvēntōrēs,

pārtĕ quŏd ēx īllā dēscrībĭtŭr hōră dĭēbūs,

ōmnĕ gĕnūs rătĭōnĭs ăgī pēr tēmpŏra ĕt āstră540

ēt căpĭte ēx ūnō mēnsēs ānnōsquĕ dĭēsquĕ

īncĭpĕre ātque hōrās trādīquĕ sĕquēntĭbŭs āstrīs;

ēt, quāmquām sŏcĭā nāscāntŭr ŏrīgĭnĕ cūnctă,

dīvērsās tămĕn ēssĕ vĭcēs, quōd tārdĭŭs īllă,

haēc cĭtĭūs pĕrăgānt ōrbēm. sĕmĕl ōmnĭa ăd āstră545

hōră dĭē, bīs mēnsĕ dĭēs vĕnĭt, ūnŭs ĭn ānnō

mēnsĭs ĕt ēxāctīs bīs sēx iām sōlĭbŭs ānnūs.

dīffĭcĭle ēst ĭn ĭdēm tēmpūs cōncūrrĕrĕ cūnctă,

ūnĭŭs ūt sīgnī părĭtēr sīt mēnsĭs ĕt ānnūs

āspĕrĭōrĭs ăgānt mēnsēm; sī mēnsĭs ĭn āstrūm550

laētĭŭs īncĭdĕrīt, sīgnūm sīt trīstĕ dĭēī;

sī fōrtūnă dĭēm fŏvĕāt, sīt dūrĭŏr hōră.

īdcīrcō nĭhĭl īn tōtūm sĭbĭ crēdĕrĕ fās ēst,

nōn ānnōs sīgnīs, mēnsēs vērtēntĭbŭs ānnīs,

mēnsĭbŭs aūt lūcēs, aūt ōmnīs lūcĭbŭs hōrās,555

quōd nūnc īllă nĭmīs prŏpĕrānt, nūnc īllă mŏrāntūr,

ēt mŏdŏ dēst ălĭīs, mŏdo ădēst, vĭcĭbūsquĕ rĕcēdīt

aūt rĕdĭt ātque ălĭō mūtātūr tēmpŏrĕ tēmpūs

īntērpēllātūm vărĭātā sōrtĕ dĭērūm.

Ēt, quŏnĭām dŏcŭī, pēr sīngŭlă tēmpŏră, vītaē560

quōd quāndōquĕ gĕnūs vĕnĭāt, cūiūsquĕ sĭt āstrī

quīsque ānnūs, cūiūs mēnsīs, sĭmŭl hōră dĭēsquĕ,

āltĕră nūnc rătĭō, quaē sūmmām cōntĭnĕt aēvī,

rēddēnda ēst, quōt quaēque ānnōs dărĕ sīgnă fĕrāntūr.

quaē tĭbĭ, cūm fīnēm vītaē pēr sīdĕră quaērīs,565

rēspĭcĭēndă mănēt rătĭō nŭmĕrīsquĕ nŏtāndă.

bīs quīnōs ānnōs Ărĭēs ūnūmquĕ trĭēntĕ

fraūdātūm dăbĭt. āppŏsĭtīs tū, Taūrĕ, dŭōbūs

vīncīs, sēd tŏtĭdēm Gĕmĭnōrūm vīncĕrĭs āstrō

tūquĕ bĭs ōctōnōs, Cāncēr, bīnōsquĕ trĭēntēs,570

bīsquĕ nŏvēm, Nĕmĕaēĕ, dăbīs bēssēmquĕ sŭb īllīs.

Ērĭgŏnē gĕmĭnātquĕ dĕcēm gĕmĭnātquĕ trĭēntēm,

nēc plūrēs fŭĕrīnt Lībraē quām Vīrgĭnĭs ānnī.

Scōrpĭŏs aēquābīt trĭbŭēntēm dōnă Lĕōnēm.

Cēntaūrī fŭĕrīnt ĕădēm quaē mūnĕră Cāncrī.575

tēr quīnōs, Căprĭcōrnĕ, dărēs, sī quāttŭŏr ēssēnt

āppŏsĭtī mēnsēs. trĭplĭcābĭt Ăquārĭŭs ānnōs

quāttŭŏr ēt mēnsēs vītām prōdūcĕt ĭn ōctŏ.

Pīscĭbŭs ēst Ărĭēs ēt sōrte ēt fīnĭbŭs haērēns:

lūstră dĕcēm trībuēnt sōlīs cūm mēnsĭbŭs ōctŏ.580

Nēc sătĭs ēst ānnōs sīgnōrūm nōscĕrĕ cērtōs,

nē lătĕāt rătĭō fīnēm quaērēntĭbŭs aēvī:

tēmplă quŏque ēt pārtēs caēlī sŭă mūnĕră nōrūnt

ēt prŏprĭās trĭbŭūnt cērtō dīscrīmĭnĕ sūmmās,

cūm bĕnĕ cōnstĭtĕrīt stēllārūm cōndĭtŭs ōrdŏ.585

sēd mĭhĭ tēmplōrūm tāntūm nūnc iūră cănēntūr;

mōx vĕnĭēt mīxtūră sŭīs cūm vīrĭbŭs ōmnīs,

cūm bĕnĕ mātĕrĭēs stĕtĕrīt pērcōgnĭtă rērūm

nōn īntērpŏsĭtīs tūrbātārum ūndĭquĕ mēmbrīs.

sī bĕnĕ cōnstĭtĕrīt prīmō sūb cārdĭnĕ Lūnă,590

quā rĕdĭt īn tērrās mūndūs, nāscēnsquĕ tĕnēbīt

ēxōrtum, ōctŏ tĕnōr dĕcĭēs dūcētŭr ĭn ānnōs

sī dŭŏ dēcēdānt. āt, cūm sūb cūlmĭnĕ sūmmō

cōnsīstēt, trĭbŭs hīc nŭmĕrūs fraūdābĭtŭr ānnīs.

bīs quādrāgēnōs ōccāsūs dīvĕs ĭn āctūs595

sōlĭs ĕrāt, nŭmĕrō nĭsĭ dēssĕt ŏlŷmpĭăs ūnă.

īmăquĕ trīcēnōs bīs fūndāmēntă pĕr ānnōs

cēnsēntūr bīs sēx ādiēctīs mēssĭbŭs aēvō.

quōdquĕ prĭūs nātūm fŭĕrīt dēxtrūmquĕ trĭgōnūm

hōc sēxāgēnōs trĭbŭīt dŭplĭcātquĕ quătērnōs.600

quōd fŭĕrīt laēvūm praēlātăquĕ sīgnă sĕquētūr

trīcēnōs ānnōs dŭplĭcāt, trīs īnsŭpĕr āddīt.

quaēquĕ sŭpēr sīgnūm nāscēns ā cārdĭnĕ prīmūm

tērtĭă sōrs mănĕt ēt sūmmō iām prōxĭmă caēlō

haēc tēr vīcēnōs gĕmĭnāt, trīs ābstrăhĭt ānnōs.605

quaēque īnfrā vĕnĭēt spătĭō dīvīsă sŭb aēquō

pēr quīnquāgēnās cōmplēt sŭă mūnĕră brūmās.

quēmquĕ lŏcūm sŭpĕrāt nāscēns hōrōscŏpŏs, īllĕ

dēnă quătēr rĕvŏcāt vērtēntīs tēmpŏră sōlīs

āccŭmŭlātquĕ dŭōs cūrsūs iŭvĕnēmquĕ rĕlīnquīt.610

āt quī praēcēdīt sūrgēntīs cārdĭnĭs ōrām

vīcēnōs tērnōsquĕ dăbīt nāscēntĭbŭs ānnōs

vīx dēgūstātām răpĭēns sūb flōrĕ iŭvēntām.

quōd sŭpĕr ōccāsūs tēmplum ēst tēr dēnă rĕmīttīt

ānnōrūm spătĭa ēt dĕcĭmām trĭbŭs āpplĭcăt aūctīs.615

īnfĕrĭūs pŭĕrum īntĕrĭmēt, bīs sēxquĕ pĕrāctī

īmmātūră trăhēnt nātālēs cōrpŏră mōrtī.

Sēd tămĕn īn prīmīs mĕmŏrī sūnt mēntĕ nŏtāndă

pārtĭbŭs ādvērsīs quaē sūrgūnt cōndĭtă sīgnă

dīvīsūmquĕ tĕnēnt aēquō dīscrīmĭnĕ caēlūm;620

quaē trŏpĭca āppēllānt, quŏd ĭn īllīs quāttŭŏr ānnī

tēmpŏră vērtūntūr sīgnīs nōdōsquĕ rĕsōlvūnt

tōtūmque ēmūtānt cōnvērsō cārdĭnĕ mūndūm

īndūcūntquĕ nŏvās ŏpĕrūm rērūmquĕ fĭgūrās.

Cāncĕr ăd aēstīvaē fūlgēt fāstīgĭă zōnaē625

ēxtēndītquĕ dĭēm sūmmūm pārvōquĕ rĕcēssū

dēstrŭĭt ēt, quāntō fraūdāvīt tēmpŏrĕ lūcēs,

īn tāntūm nōctēs aūgēt: stāt sūmmă pĕr ōmnīs.

tūm Cĕrĕrēm frăgĭlī prŏpĕrānt dēstrīngĕrĕ cūlmō,

Cāmpŭs ĕt īn vărĭās dēstrīngīt mēmbră pălaēstrās,630

ēt tĕpĭdās pĕlăgūs iāctātūm lānguĕt ĭn ūndās.

tūnc ēt bēllă fĕrō trāctāntūr Mārtĕ crŭēntă

nēc Scўthĭām dēfēndĭt hĭēms; Gērmānĭă sīccā

iām tēllūrĕ fŭgīt Nīlūsquĕ tŭmēscĭt ĭn ārvă.

hīc rērūm stătŭs ēst, Cāncrī cūm sīdĕrĕ Phoēbūs635

sōlstĭtĭūm făcĭt ēt sūmmō vērsātŭr Ŏlŷmpō.

Pārte ēx ādvērsā brūmām Căprĭcōrnŭs ĭnērtēm

pēr mĭnĭmās cōgīt lūcēs ēt māxĭmă nōctīs

tēmpŏră, prōdūcītquĕ dĭēm tĕnĕbrāsquĕ rĕsōlvīt,

īnquĕ vĭcēm nūnc dāmnă lĕgīt, nūnc tēmpŏră sūpplēt.640

tūnc rĭgĕt ōmnĭs ăgēr, claūsūm mărĕ, cōndĭtă cāstră,

nēc tŏlĕrānt mĕdĭās hĭĕmēs sūdāntĭă sāxă,

stātque ūnō nātūră lŏcō paūlūmquĕ quĭēscīt.

Prōxĭma ĭn ēffēctum ēt sĭmĭlīs rĕfĕrēntĭă mōtūs

ēssĕ fĕrūnt lūcēs aēquāntĭă sīgnă tĕnēbrīs.645

nāmque Ărĭēs Phoēbūm rĕpĕtēntēm sīdĕră Cāncrī

īntēr prīncĭpĭūm rĕdĭtūs fīnēmquĕ cŏērcēt

tēmpŏră dīvīsō iūngēns cōncōrdĭă mūndō,

cōnvērtītquĕ vĭcēs vīctūmque ā sīdĕrĕ Lībraē

ēxsŭpĕrārĕ dĭēm iŭbĕt ēt sūccūmbĕrĕ nōctēs,650

aēstīvī dōnēc vĕnĭānt ād sīdĕră Cāncrī.

tūm prīmūm mītī pĕlăgūs cōnstērnĭtŭr ūndā

ēt vărĭōs aūdēt flōrēs ēmīttĕrĕ tēllūs;

tūm pĕcŭdūm vŏlŭcrūmquĕ gĕnūs pēr pābŭlă laētă

īn Vĕnĕrēm pārtūmquĕ rŭīt, tōtūmquĕ cănōrā655

vōcĕ nĕmūs lŏquĭtūr frōndēmquĕ vĭrēscĭt ĭn ōmnēm.

vīrĭbŭs īn tāntūm sīgnī nātūră mŏvētūr.

Huīc ēx ādvērsō sĭmĭlī cūm sōrtĕ rĕfūlgēt

Lībră dĭēm nōctēmquĕ părī cūm foēdĕrĕ dūcēns,

tāntūm quōd vīctās ūsque ād sē vīncĕrĕ nōctēs660

ēx īpsā iŭbĕt, ād brūmaē dūm tēmpŏră sūrgānt.

tūm Lībēr grăvĭdā dēscēndīt plēnŭs ăb ūlmō

pīnguĭăque īmprēssīs dēspūmānt mūstă răcēmīs;

māndānt ēt sūlcīs Cĕrĕrēm, dūm tērră tĕpōrĕ

aūtūmnī rĕsŏlūtă pătēt, dūm sēmĭnă dūcīt.665

Quāttŭŏr haēc ĕt ĭn ārtĕ vălēnt, ūt tēmpŏră vērtūnt

sīc hōs aūt īllōs rērūm flēctēntĭă cāsūs

nēc quīcquam īn prīmā pătĭēntĭă sēdĕ mănērĕ.

sēd nōn pēr tōtās aēqua ēst vērsūră fĭgūrās,

ānnŭă nēc plēnīs flēctūntūr tēmpŏră sīgnīs.670

ūnă dĭēs sŭb ŭtrōque aēquāt sĭbĭ tēmpŏrĕ nōctēm,

dūm Lībra ātque Ărĭēs aūtūmnūm vērquĕ fĭgūrānt;

ūnă dĭēs tōtō Cāncrī lōngīssĭmă sīgnō,

cuī nōx aēquālīs Căprĭcōrnī sīdĕrĕ fērtūr:

cētĕră nūnc ūrgēnt vĭcĭbūs, nūnc tēmpŏră cēdūnt.675

ūna ērgo īn trŏpĭcīs pārs ēst cērnēndă fĭgūrīs,

quaē mŏvĕāt mūndūm, quaē rērūm tēmpŏră mūtēt,

fāctă nŏvēt, cōnsūlta ălĭōs dēclīnĕt ĭn ūsūs,

ōmnĭa ĭn āvērsūm flēctāt cōntrāquĕ rĕvōlvāt.

hās quīdām vīrēs ōctāva īn pārtĕ rĕpōnūnt;680

sūnt quĭbŭs ēssĕ plăcēt dĕcĭmaē; nēc dēfŭĭt aūctōr

quī prīmaē mōmēntă dărēt frēnōsquĕ dĭērūm.

In nova surgentem maioraque viribus ausum

nec per inaccessos metuentem vadere saltus

ducite, Pierides. vestros extendere fines

conor et ignotos in carmina ducere census.

5non ego in excidium caeli nascentia bella,

fulminis et flammis partus in matre sepultos,

non coniuratos reges Troiaque cadente

Hectora venalem cineri Priamumque ferentem,

Colchida nec referam vendentem regna parentis

10et lacerum fratrem stupro, segetesque virorum

taurorumque trucis flammas vigilemque draconem

et reduces annos auroque incendia facta

et male conceptos partus peiusque necatos;

non annosa canam Messenes bella nocentis,

15septenosve duces ereptaque fulmine flammis

moenia Thebarum et victam quia vicerat urbem,

germanosve patris referam matrisque nepotes,

natorumve epulas conversaque sidera retro

ereptumque diem, nec Persica bella profundo

20indicta et magna pontum sub classe latentem

immissumque fretum terris, iter aequoris undis;

non regis magni spatio maiore canenda

quam sunt acta loquar. Romanae gentis origo,

quotque duces urbis tot bella atque otia, et omnis

25in populi unius leges ut cesserit orbis,

differtur. facile est ventis dare vela secundis

fecundumque solum varias agitare per artes

auroque atque ebori decus addere, cum rudis ipsa

materies niteat. speciosis condere rebus

30carmina vulgatum est, opus et componere simplex.

at mihi per numeros ignotaque nomina rerum

temporaque et varios casus momentaque mundi

signorumque vices partesque in partibus ipsis

luctandum est. quae nosse nimis, quid, dicere quantum

35carmine quid proprio? pedibus quid iungere certis?

huc ades, o quicumque meis advertere coeptis

aurem oculosque potes, veras et percipe voces.

impendas animum; nec dulcia carmina quaeras:

ornari res ipsa negat contenta doceri.

40et, siqua externa referentur nomina lingua,

hoc operis, non vatis erit: non omnia flecti

possunt, et propria melius sub voce notantur.

Nunc age subtili rem summam perspice cura,

quae tibi praecipuos usus monstrata ministret

45et certas det in arte vias ad fata videnda,

si bene constiterit vigilanti condita sensu.

principium rerum et custos natura latentum

(cum tantas strueret moles per moenia mundi

et circum fusis orbem concluderet astris

50undique pendentem in medium, diversaque membra

ordinibus certis sociaret corpus in unum,

aëraque et terras flammamque undamque natantem

mutua in alternum praebere alimenta iuberet,

ut tot pugnantis regeret concordia causas

55staretque alterno religatus foedere mundus),

exceptum a summa nequid ratione maneret

et quod erat mundi mundo regeretur ab ipso,

fata quoque et vitas hominum suspendit ab astris,

quae summas operum partes, quae lucis honorem,

60quae famam assererent, quae numquam fessa volarent.

quae, quasi, per mediam, mundi praecordia, partem

disposita, obtineant, Phoebum lunamque vagasque

evincunt stellas nec non vincuntur et ipsa,

his regimen natura dedit, propriasque sacravit

65unicuique vices sanxitque per omnia summam,

undique uti fati ratio traheretur in unum.

nam, quodcumque genus rerum, quotcumque labores

quaeque opera atque artes, quicumque per omnia casus

humana in vita poterant contingere, sorte

70complexa est, tot et in partes, quot et astra locarat,

disposuit, certasque vices, sua munera cuique

attribuit, totumque hominis per sidera censum

ordine sub certo duxit, pars semper ut eidem

confinis parti vicinis staret in astris.

75horum operum sortes ad singula signa locavit,

non ut in aeterna caeli statione manerent

et cunctos hominum pariter traherentur in ortus

ex isdem repetita locis, sed tempore sedes

nascentum acciperent proprias signisque migrarent

80atque alias alii sors quaeque accederet astro,

ut caperet genitura novam per sidera formam

nec tamen incerto confunderet omnia motu.

sed, cum pars operum quae prima condita sortest

accepit propriam nascentis tempore sedem,

85cetera succedunt signisque sequentibus haerent.

ordo ducem sequitur donec venit orbis in orbem.

has autem facies rerum per signa locatas,

in quibus omnis erit fortunae condita summa,

ut cursu stellae septem laeduntve iuvantve

90cardinibusve movet divina potentia mundum,

sic felix aut triste venit per singula fatum

talis et illius sors est speranda negoti.

haec mihi sollemni sunt ordine cuncta canenda

et titulis signanda suis rerumque figuris,

95ut pateat positura operum nomenque genusque.

Fortunae sors prima data est. hoc illa per artem

censetur titulo, quia proxima continet in se

fundamenta domus domuique haerentia cuncta:

qui modus in servis, qui sit concessus in arvis

100quamque datum magnas operum componere moles,

ut vaga fulgentis concordant sidera caeli.

post hinc militiae locus est, qua quidquid in armis

quodque peregrinas inter versantibus urbes

accidere assuevit titulo comprenditur uno.

105tertia ad urbanos statio est numeranda labores

(hoc quoque militiae genus est, civilibus actis

compositum) fideique tenet parentia vincla;

format amicitias et saepe cadentia frustra

officia, et cultus contingant praemia quanta

110edocet, appositis cum mundus consonat astris.

iudiciorum opus in quarto natura locavit

fortunamque fori: fundentem verba patronum

pendentemque reum lingua nervisque loquentis

impositum, et populo nudantem condita iura

115atque expensa sua solventem iurgia fronte,

cum iudex veri nihil amplius advocat ipso.

quidquid propositas inter facundia leges

efficit, hoc totum partem concessit in unam

atque, utcumque regunt dominantia sidera, paret.

120quintus coniugio gradus est per signa dicatus

et socios tenet, et committens hospita iura

iungitur et similis coniungens foedus amicos.

in sexta dives numeratur copia sede

atque adiuncta salus rerum, quarum altera quanti

125contingant usus monet, altera quam diuturni,

sidera ut inclinant vires et templa gubernant.

septima censetur saevis horrenda periclis,

si male subscribunt stellae per signa locatae.

nobilitas tenet octavam, qua constat honoris

130condicio et famae modus et genus et specioso

gratia praetexto. nonus locus occupat omnem

natorum sortem dubiam patriosque timores

omniaque infantum mixta nutricia turba.

huic vicinus erit, vitae qui continet actum,

135in quo sortimur mores, et qualibus omnis

formetur domus exemplis, quamque ordine certo

ad sua compositi discedant munera servi.

praecipua undecima pars est in sorte locata,

quae summam nostri semper viresque gubernat,

140quaque valetudo constat, nunc libera morbis,

nunc oppressa, movent ut mundum sidera cumque.

non alia est sedes, tempusve genusve medendi

quae sibi deposcat vel cuius tempore praestet

auxilium et vitae sucos miscere salubris.

145ultimus et totam concludens ordine summam

rebus apiscendis labor est, qui continet omnis

votorum effectus, et, quae sibi quisque suisque

proponit studia atque artes, haec irrita ne sint.

seu ferat officium nutus blanditus in omnis,

150aspera sive foro per litem iurgia temptet,

fortunamve petat pelago ventisque sequatur,

seu Cererem plena vincentem credita messe

aut repetat Bacchum per pinguia musta fluentem,

hac in parte dies atque hac momenta dabuntur,

155si bene convenient stellae per signa sequentes;

quarum ego posterius vires in utrumque valentis

ordine sub certo reddam, cum pandere earum

incipiam effectus. nunc, ne permixta legentem

confundant, nudis satis est insistere membris.

160Et, quoniam certo digestos orbe labores

nominaque in numerum viresque exegimus omnis

(athla vocant Grai, quae cuncta negotia rerum

in genera et partes bis sex divisa coërcent),

nunc, quibus accedant signis quandoque, canendumst.

165perpetuas neque enim sedes eademve per omnis

sidera nascentis retinent, sed tempore mutant,

nunc huc nunc illuc signorum mota per orbem,

incolumis tamen ut maneat qui conditus ordost.

ergo age, ne falsa variet genitura figura,

170si sua quemque voles revocare ad signa laborem,

Fortunae conquire locum per sidera cuncta,

quae primum est aerumnosis pars dicta sub athlis.

qui tibi cum fuerit certa ratione repertus,

cetera praedicto subeuntibus ordine signis

175coniunges, teneant proprias ut singula sedes.

et, ne forte vagus Fortunae quaerere sedem

incipias, duplici certam ratione capesse.

cum tibi, nascentis percepto tempore, forma

constiterit caeli, stellis ad signa locatis

180transuerso Phoebus si cardine celsior ibit

qui tenet exortum vel qui demergit in undas,

per tempus licet affirmes natum esse diei.

at, si subiectis senis fulgebit in astris

inferior dextra laevaque tenentibus orbem

185cardinibus, noctis fuerit per tempora natus.

haec tibi cum fuerint certo discrimine nota,

tunc, si forte dies nascentem exceperit alma,

a sole ad lunam numerabis in ordine partes

signorum, ortivo totidem de cardine duces,

190quem bene partitis memorant horoscopon astris.

in quodcumque igitur numerus pervenerit astrum

hoc da Fortunae. iunges tum cetera signis

athla suis, certo subeuntibus ordine cunctis.

at, cum obducta nigris nox orbem texerit alis,

195siquis erit qui tum materna excesserit alvo,

verte vias, sicut naturae vertitur ordo.

consule tum Phoeben imitantem lumina fratris

semper et in proprio regnantem tempore noctis;

quotque ab ea Phoebus partes et signa recedit

200tot numerare iubet fulgens horoscopos a se.

hunc Fortuna locum teneat subeuntibus athlis,

ordine naturae sicut sunt cuncta locata.

Forsitan et quaeras, agili rem corde notandam,

qua ratione queas, natalis tempore, nati

205exprimere immerso surgentem horoscopon orbe.

quod nisi subtili visum ratione tenetur,

fundamenta ruunt artis nec consonat ordo;

cardinibus quoniam falsis, qui cuncta gubernant,

mentitur faciem mundus nec constat origo

210flexaque momento variantur sidera templi.

sed, quanta effectu, res est tam plena laboris

cursibus aeternis mundum per signa volantem,

ut totum lustret curvatis arcubus orbem,

exprimere et vultus eius componere certos

215ac tantae molis minimum deprendere punctum:

quae pars exortum vel quae fastigia mundi

auferat occasus aut imo sederit orbe.

Nec me vulgatae rationis praeterit ordo,

quae binas tribuit signis surgentibus horas

220et paribus spatiis aequalia digerit astra,

ut parte ex illa, qua Phoebi coeperit orbis,

discedat numerus summamque accommodet astris,

donec perveniat nascentis tempus ad ipsum,

atque, ubi substiterit, signum dicatur oriri.

225sed iacet obliquo signorum circulus orbe,

atque alia inflexis oriuntur sidera membris,

ast illis magis est rectus surgentibus ordo,

ut propius nodis aliquod vel longius astrumst.

vix finit luces Cancer, vix bruma reducit,

230quam brevis ille iacet, tam longus circulus hic est;

Libra Ariesque parem reddunt noctemque diemque.

sic media extremis pugnant extremaque summis.

nec nocturna minus variant quam tempora lucis,

sed tantum adversis idem stat mensibus ordo.

235in tam dissimili spatio variisque dierum

umbrarumque modis quis credere possit in auras

omnia signa pari mundi sub lege meare?

adde quod incerta est horae mensura neque ullam

altera par sequitur, sed, sicut summa dierum

240vertitur, et partes surgunt rursusque recedunt;

cum tamen, in quocumque dies deducitur astro,

sex habeat supra terras, sex signa sub illis.

quo fit ut in binas non possint omnia nasci,

cum spatium non sit sibi par pugnantibus horis,

245si modo bis senae servantur luce sub omni,

quem numerum debet ratio sed non capit usus.

Nec tibi constabunt aliter vestigia veri,

ni, lucem noctemque paris dimensus in horas,

in quantum vario pateant sub tempore noris,

250regulaque exacta primum formetur in hora

quae surgens sidensque diem perpendat et umbras.

haec erit, in Libra cum lucem vincere noctes

incipiunt vel cum medio concedere vere.

tunc etenim solum bis senas tempora in horas

255aequa patent, medio quod currit Phoebus Olympo.

is cum per gelidas hiemes summotus in austros

fulget in octava Capricorni parte biformis,

tunc angusta dies vernalis fertur in horas

dimidiam atque novem, sed nox oblita diei

260bis septem apposita, numerus ne claudicet, hora

dimidia. sic in duodenas exit utrimque

et redit in solidum natura condita summa.

inde cadunt noctes surguntque in tempora luces,

donec ad ardentis pugnarunt sidera Cancri;

265atque ibi conversis vicibus mutantur in horas

brumalis, noctemque dies lucemque tenebrae

hibernam referunt, alternaque tempora vincunt.

nunc huc nunc illuc gradibus per sidera certis

impulsae, quorum ratio manifesta per artem

270collecta est venietque suo per carmina textu,

atque haec est illas demum mensura per oras

quas rigat aestivis gravidus torrentibus amnis

Nilus et erumpens imitatur sidera mundi

per septem fauces atque ora fugantia pontum.

275Nunc age, quot stadiis et quanto tempore surgant

sidera, quotque cadant, animo cognosce sagaci,

ne magna in brevibus lateant compendia dictis.

nobile Lanigeri sidus, quod cuncta sequuntur,

dena quater stadia exoriens duplicataque ducit

280cum cadit, atque horam surgens eiusque trientem

occupat, occiduus geminat. tum cetera signa

octonis crescunt stadiis orientia in orbem

et totidem amittunt gelidas vergentia in umbras.

hora novo crescit per singula signa quadrante

285tertiaque e quinta pars parte inducitur eius.

haec sunt ad Librae sidus surgentibus astris

incrementa: pari momento damna trahuntur

cum subeunt orbem. rursusque a sidere Librae

ordine mutato paribus per tempora versa

290momentis redeunt. nam, per quot creverat astrum

Lanigeri stadia aut horas, tot Libra recedit;

occiduusque Aries spatium tempusque cadendi

quod tenet, in tantum Chelae consurgere perstant.

excipiunt vicibus se signa sequentia versis.

295haec ubi constiterint vigilanti condita mente

iam facile est tibi, quod quandoque horoscopet astrum,

noscere, cum liceat certis surgentia signa

ducere temporibus propriasque ascribere in horas,

partibus ut ratio signo ducatur ab illo,

300in quo Phoebus erit, quarum mihi reddita summast.

Sed neque per terras omnis mensura dierum

umbrarumque eadem est, simili nec tempora summa

mutantur: modus est varius ratione sub una.

nam, qua Phrixei ducuntur vellera signi

305Chelarumque fides iustaeque examina Librae,

omnia consurgunt binas ibi signa per horas,

quod medius recto praeciditur ordine mundus

aequalisque super transuersum vertitur axem.

illic perpetua iunguntur pace diebus

310obscurae noctes; aequo stat foedere tempus;

nec manifesta patet falsi fallacia mundi,

sed similis simili toto nox redditur aevo;

omnibus autumnus signis, ver omnibus unum,

una quod aequali lustratur linea Phoebo.

315nec refert illic quo sol decurrat in astro,

litoreumne coquat Cancrum contrane feratur,

sideribus mediis an quae sint quattuor inter

quod, quamquam per tris signorum circulus arcus

obliquus iaceat, recto tamen ordine zonae

320consurgunt supra caput in terrasque feruntur

et paribus spatiis per singula lustra resurgunt,

ac bene diviso mundus latet orbe patetque.

at, simul ex illa terrarum parte recedas,

quidquid ad extremos temet provexerit axes

325per convexa gradus gressum fastigia terrae,

quam tereti natura solo decircinat orbem

in tumidum et mediam mundo suspendit ab omni,

ergo ubi conscendes orbem scandensque rotundum

degrediere simul, fugiet pars altera terrae,

330altera reddetur. sed, quantum inflexeris orbem,

tantum inclinabit caeli positura volantis,

et modo quae fuerant surgentia limite recto

sidera curvato ducentur in aethera tractu,

atque erit obliquo signorum balteus orbe

335qui transuersus erat, statio quando illius unast,

nostrae mutantur sedes. ergo ipsa moveri

tempora iam ratio cogit variosque referre

sub tali regione dies, cum sidera flexo

ordine conficiant cursus obliqua malignos,

340longius atque aliis aliud propiusve recumbat.

pro spatio mora magna datur: quae proxima nobis

consurgunt, longos caeli visuntur in orbes;

ultima quae fulgent, celeris merguntur in umbras.

et, quanto ad gelidas propius quis venerit Arctos,

345tam magis effugiunt oculos brumalia signa,

vixque ortis occasus erit. si longius inde

procedat, totis condentur singula membris

tricenasque trahent conexo tempore noctes

et totidem luces adiment. sic parva dierum

350efficitur mora et attritis consumitur horis

paulatimque perit, spatio fugientibus astris.

pluraque, per partes surrepto tempore, signa

quaerentur medio terrae celata tumore

abducentque simul Phoebum texentque tenebras,

355mensibus ereptis donec sit debilis annus.

si vero natura sinat sub vertice caeli,

quem gelidus rigidis fulcit compagibus axis,

aeternas super ire nives orbemque rigentem

prona Lycaoniae spectantem membra puellae,

360stantis erit caeli species, laterumque meatu

turbinis in morem recta vertigine curret.

inde tibi obliquo sex tantum signa patebunt

circuitu, nullos umquam fugientia visus

sed teretem acclini mundum comitantia spira.

365hic erit una dies per senos undique menses

dimidiumque trahens contextis lucibus annum,

numquam erit occiduus quod tanto tempore Phoebus,

dum bis terna suis perlustrat cursibus astra,

sed circum volitans recto versabitur orbe.

370at, simul e medio praeceps descenderit orbe

inferiora petens deiecto sidera curru

et dabit in pronum laxas effusus habenas,

per totidem menses iunget nox una tenebras

vertice sub caeli. nam quisquis spectat ab axe,

375dimidium e toto mundi videt orbe rotundi,

pars latet inferior; neque enim circumuenit illum

recta acies, mediaque tenus distinguitur alvo.

effugit ergo oculos summo spectantis ab orbe

dum sex summersis vectatur Phoebus in astris,

380abducitque simul luces tenebrasque relinquit

sideribus, donec totidem, quot mensibus actis

cesserat, inde redit geminasque ascendit ad Arctos.

hic locus in binas annum noctesque diesque

per duo partitae dirimit divortia terrae.

385Et, quoniam quanto varientur tempora motu

et quibus e causis dictum est, nunc accipe, signa

quot surgant in quoque loco cedantque per horas,

partibus ut prendi possint orientia certis,

ne falsus dubia ratione horoscopos erret.

390atque hoc in totum certa sub lege sequendumst,

singula quod nequeunt, per tot distantia motus,

temporibus numerisque suis exacta referri.

a me sumat iter positum, sibi quisque sequatur

perque suos tendat gressus, mihi debeat artem.

395quacumque hoc parti terrarum quisque requiret,

deducat proprias noctemque diemque per horas

maxima sub Cancro minimis quae cingitur umbris;

et sextam summae, fuerit quae forte, diurnae

vicino tribuat post Cancri templa Leoni;

400at quae nocturnis fuerit mensura tenebris

in totidem partes simili ratione secandast,

ut, quantum una ferat, tantum tribuatur ad ortus

temporis averso nascenti sidere Tauro

has inter quasque accipiet Nemeeius horas

405quod discrimen erit, per tris id divide partes,

tertia ut accedat Geminis, qua tempora Tauri

vincant, atque eadem Cancro similisque Leoni,

sic erit ad summam ratio perducta priorem

quam modo divisis Nemeaeus duxerit horis.

410inde pari Virgo procedat temporis auctu.

sed certa sub lege, prioris semper ut astri

incolumem servent summam crescantque novando.

his usque ad Chelas horarum partibus aucta

per totidem e Libra decrescent sidera partes.

415et, quantis in utrumque moris tollentur ad ortus,

diversam in sortem tantis mergentur ad umbras.

haec erit horarum ratio ducenda per orbem

illa, quot stadiis oriantur quaeque cadantque.

quae quater et cum ter centum vicenaque constent,

420detrahitur summae tota pars, quota demitur usque

omnibus ex horis aestivae nomine noctis,

solstitium summo peragit cum Phoebus Olympo.

quodque his exsuperat demptis id ducito in aequas

sex partes, sextamque ardenti trade Leoni.

425rursus qui steterit numerus sub nomine noctis

eius erit signo Tauri pars illa dicanda.

quodque hanc exsuperat partem, superatur ab illa,

distinguitque duas medio discrimine summas,

tertia pars eius, numero super addita Tauri,

430tradetur Geminis. simili tum cetera lucro

procedent numeros semper tutata priores

augebuntque novo vicinas munere summas,

donec perveniant ad iustae sidera Librae:

ex illa totidem per partes sic breviantur

435Lanigeri ad fines; conversaque omnia lege

accipiunt perduntque paris cedentia sortes.

haec via monstrabit stadiorum ponere summas

et numerare suos ortus per sidera cuncta.

quod bene cum propriis simul acceptaveris horis,

440in nulla fallet regione horoscopos umquam,

cum poterunt certis numerari singula signa

temporibus parte ex illa quam Phoebus habebit.

Nunc, quibus hiberni momentis surgere menses

incipiant (neque enim paribus per sidera cuncta

445procedunt gradibus, nivei dum vellera signi

contingant aequum luces cogentia et umbras

ferre iugum), magna est ratio breviterque docenda.

principio capienda tibi est mensura diei

quam minimam Capricornus agit, noctisque per horas

450quam summam; quodque a iusto superaverit umbris,

perdiderint luces, eius pars tertia signo

tradenda est medio semper, qua sorte retenta

dimidio vincat primum, vincatur et ipsum

extremo: totum in partes ita digere tempus.

455his opibus tria signa valent; sed summa prioris

ac medii numeri coniuncta sequentibus astris

cesserit, ut, senis fuerit si longior horis

brumali nox forte die, Capricornus in horam

dimidiam attollat luces, et Aquarius horam

460ipse suam proprie ducat summaeque priori

adiungat, Pisces tantum sibi temporis ipsi

constituant, quantum accipiant de sorte prioris,

et tribus expletis horis noctemque diemque

Lanigero tradant aequandam tempore veris.

465incipit a sexta tempus procedere parte

dividuum; triplicant vires haerentia signa

ultimaque acceptas duplicant. ita summa diebus

cedere diversa labentia tempora lege.

namque Aries totidem deducit noctibus horas

470quot prius abstulerant proprio sub nomine Pisces,

hora datur Tauro, cumuletque ut damna priora

dimidiam adiungunt Gemini. sic ultima primis

redditur, aequatae solvuntur faenore noctes

rursus et incipiunt propria de sorte diebus

475respondent, pariterque, illis quae proxima fulgent,

et media aequatis censentur viribus astra.

praecipuosque gerunt varianda ad tempora motus

hac vice descendunt noctes a sidere brumae

tollunturque dies, annique invertitur orbis,

480solstitium tardi dum fit sub sidere Cancri;

tumque diem brumae nox aequat, tempora noctis

longa dies, similique redit, quam creverat, actu.

Illa etiam poterit nascens via ducere ad astrum

quod quandoque vadis emissum redditur orbi.

485nam quota sit lucis, si luce requiritur, hora

aspicies, atque hunc numerum revocabis in ipsum

multiplicans decies, adiectis insuper eidem

quinque tamen summis, quia qualicumque sub hora

ter quinas mundi se tollunt sidera partes.

490hic ubi constiterit numerus, coniungere et illas,

quae superent Phoebo partes per signa, memento.

ex hac tricenas summa per sidera partes

distribues, primamque vicem, quo Phoebus in astro

fulserit, inde aliis, solem quaecumque sequentur.

495tum quo subsistet numerus consumptus in astro

quave in parte suam summam nomenque relinquet

haec erit exoriens et pars et forma per ignes.

contineat partes. ubi summam feceris unam,

tricenas dabis ex illa per singula signa,

500donec deficiat numerus; quaque ille sub astri

parte cadet, credas illam cum corpore natam

esse hominis pariterque orbem vidisse per ignes.

sic erit ipse tibi rapidis quaerendus in astris

natalis mundi certoque horoscopos ortu,

505ut, cum exacta fides steterit sub cardine primo,

fallere non possint summi fastigia caeli,

non celeres obitus, stent fundamenta sub imo,

stent veri stellarum obitus verique subortus

sideraque in proprias vires sortesque recedant.

510Nunc sua reddentur generatim tempora signis,

quae divisa etiam proprios ducuntur in annos

et menses lucesque suas horasque dierum,

per quae praecipuas ostendunt singula vires.

primus erit signi, quo Sol effulserit, annus,

515annua quod lustrans consumit tempora mundum;

proximus atque alii subeuntia signa sequuntur.

Luna dabit menses, peragit quod menstrua cursum.

tutelaeque suae primas horoscopos horas

asserit atque dies, traditque sequentibus astris.

520sic annum mensesque suos natura diesque

atque ipsas volvit numerari signa per horas,

omnia ut omne foret divisum tempus in astra

perque alterna suos variaret sidera motus,

ut cuiusque vices ageret redeuntis in orbem.

525idcirco tanta est rerum discordia in aevo

et subtexta malis bona sunt lacrimaeque sequuntur

vota nec inconstans servat fortuna tenorem;

usque adeo permixta fluit nec permanet usquam,

amisitque fidem variando cuncta per omnis

530non annis anni nec menses mensibus usquam

conveniunt, seque ipsa dies alia usque requirit

horaque non ulli similis producitur horae,

tempora quod distant, propriis parentia signis,

per numeros omnis aevi divisa volantis,

535talisque efficiunt vitas casusque animantum,

qualia sunt, quorum vicibus tum vertimur, astra.

Sunt quibus et caeli placeat nascentis ab orae

sidere, quem memorant horoscopon inventores,

parte quod ex illa describitur hora diebus,

540omne genus rationis agi per tempora et astra

et capite ex uno menses annosque diesque

incipere atque horas tradique sequentibus astris;

et, quamquam socia nascantur origine cuncta,

diversas tamen esse vices, quod tardius illa,

545haec citius peragant orbem. semel omnia ad astra

hora die, bis mense dies venit, unus in anno

mensis et exactis bis sex iam solibus annus.

difficile est in idem tempus concurrere cuncta,

unius ut signi pariter sit mensis et annus

550asperioris agant mensem; si mensis in astrum

laetius inciderit, signum sit triste diei;

si fortuna diem foveat, sit durior hora.

idcirco nihil in totum sibi credere fas est,

non annos signis, menses vertentibus annis,

555mensibus aut luces, aut omnis lucibus horas,

quod nunc illa nimis properant, nunc illa morantur,

et modo dest aliis, modo adest, vicibusque recedit

aut redit atque alio mutatur tempore tempus

interpellatum variata sorte dierum.

560Et, quoniam docui, per singula tempora, vitae

quod quandoque genus veniat, cuiusque sit astri

quisque annus, cuius mensis, simul hora diesque,

altera nunc ratio, quae summam continet aevi,

reddenda est, quot quaeque annos dare signa ferantur.

565quae tibi, cum finem vitae per sidera quaeris,

respicienda manet ratio numerisque notanda.

bis quinos annos Aries unumque triente

fraudatum dabit. appositis tu, Taure, duobus

vincis, sed totidem Geminorum vinceris astro

570tuque bis octonos, Cancer, binosque trientes,

bisque novem, Nemeaee, dabis bessemque sub illis.

Erigone geminatque decem geminatque trientem,

nec plures fuerint Librae quam Virginis anni.

Scorpios aequabit tribuentem dona Leonem.

575Centauri fuerint eadem quae munera Cancri.

ter quinos, Capricorne, dares, si quattuor essent

appositi menses. triplicabit Aquarius annos

quattuor et menses vitam producet in octo.

Piscibus est Aries et sorte et finibus haerens:

580lustra decem tribuent solis cum mensibus octo.

Nec satis est annos signorum noscere certos,

ne lateat ratio finem quaerentibus aevi:

templa quoque et partes caeli sua munera norunt

et proprias tribuunt certo discrimine summas,

585cum bene constiterit stellarum conditus ordo.

sed mihi templorum tantum nunc iura canentur;

mox veniet mixtura suis cum viribus omnis,

cum bene materies steterit percognita rerum

non interpositis turbatarum undique membris.

590si bene constiterit primo sub cardine Luna,

qua redit in terras mundus, nascensque tenebit

exortum, octo tenor decies ducetur in annos

si duo decedant. at, cum sub culmine summo

consistet, tribus hic numerus fraudabitur annis.

595bis quadragenos occasus dives in actus

solis erat, numero nisi desset olympias una.

imaque tricenos bis fundamenta per annos

censentur bis sex adiectis messibus aevo.

quodque prius natum fuerit dextrumque trigonum

600hoc sexagenos tribuit duplicatque quaternos.

quod fuerit laevum praelataque signa sequetur

tricenos annos duplicat, tris insuper addit.

quaeque super signum nascens a cardine primum

tertia sors manet et summo iam proxima caelo

605haec ter vicenos geminat, tris abstrahit annos.

quaeque infra veniet spatio divisa sub aequo

per quinquagenas complet sua munera brumas.

quemque locum superat nascens horoscopos, ille

dena quater revocat vertentis tempora solis

610accumulatque duos cursus iuvenemque relinquit.

at qui praecedit surgentis cardinis oram

vicenos ternosque dabit nascentibus annos

vix degustatam rapiens sub flore iuventam.

quod super occasus templum est ter dena remittit

615annorum spatia et decimam tribus applicat auctis.

inferius puerum interimet, bis sexque peracti

immatura trahent natales corpora morti.

Sed tamen in primis memori sunt mente notanda

partibus adversis quae surgunt condita signa

620divisumque tenent aequo discrimine caelum;

quae tropica appellant, quod in illis quattuor anni

tempora vertuntur signis nodosque resolvunt

totumque emutant converso cardine mundum

inducuntque novas operum rerumque figuras.

625Cancer ad aestivae fulget fastigia zonae

extenditque diem summum parvoque recessu

destruit et, quanto fraudavit tempore luces,

in tantum noctes auget: stat summa per omnis.

tum Cererem fragili properant destringere culmo,

630Campus et in varias destringit membra palaestras,

et tepidas pelagus iactatum languet in undas.

tunc et bella fero tractantur Marte cruenta

nec Scythiam defendit hiems; Germania sicca

iam tellure fugit Nilusque tumescit in arva.

635hic rerum status est, Cancri cum sidere Phoebus

solstitium facit et summo versatur Olympo.

Parte ex adversa brumam Capricornus inertem

per minimas cogit luces et maxima noctis

tempora, producitque diem tenebrasque resolvit,

640inque vicem nunc damna legit, nunc tempora supplet.

tunc riget omnis ager, clausum mare, condita castra,

nec tolerant medias hiemes sudantia saxa,

statque uno natura loco paulumque quiescit.

Proxima in effectum et similis referentia motus

645esse ferunt luces aequantia signa tenebris.

namque Aries Phoebum repetentem sidera Cancri

inter principium reditus finemque coërcet

tempora diviso iungens concordia mundo,

convertitque vices victumque a sidere Librae

650exsuperare diem iubet et succumbere noctes,

aestivi donec veniant ad sidera Cancri.

tum primum miti pelagus consternitur unda

et varios audet flores emittere tellus;

tum pecudum volucrumque genus per pabula laeta

655in Venerem partumque ruit, totumque canora

voce nemus loquitur frondemque virescit in omnem.

viribus in tantum signi natura movetur.

Huic ex adverso simili cum sorte refulget

Libra diem noctemque pari cum foedere ducens,

660tantum quod victas usque ad se vincere noctes

ex ipsa iubet, ad brumae dum tempora surgant.

tum Liber gravida descendit plenus ab ulmo

pinguiaque impressis despumant musta racemis;

mandant et sulcis Cererem, dum terra tepore

665autumni resoluta patet, dum semina ducit.

Quattuor haec et in arte valent, ut tempora vertunt

sic hos aut illos rerum flectentia casus

nec quicquam in prima patientia sede manere.

sed non per totas aequa est versura figuras,

670annua nec plenis flectuntur tempora signis.

una dies sub utroque aequat sibi tempore noctem,

dum Libra atque Aries autumnum verque figurant;

una dies toto Cancri longissima signo,

cui nox aequalis Capricorni sidere fertur:

675cetera nunc urgent vicibus, nunc tempora cedunt.

una ergo in tropicis pars est cernenda figuris,

quae moveat mundum, quae rerum tempora mutet,

facta novet, consulta alios declinet in usus,

omnia in aversum flectat contraque revolvat.

680has quidam vires octava in parte reponunt;

sunt quibus esse placet decimae; nec defuit auctor

qui primae momenta daret frenosque dierum.