Ūt sŭbĭtūs vātēs pāllēntĭbŭs īncĭdĭt ūmbrīs
lētĭfĕrāsquĕ dŏmōs rēgīsque ārcānă sĕpūltī
rūpĭt ĕt ārmātō tūrbāvīt fūnĕrĕ mānīs,
hōrrŏr hăbēt cūnctōs, Stўgĭīs mīrāntŭr ĭn ōrīs
tēla ĕt ĕquōs cōrpūsquĕ nŏvūm; nĕc ĕnim īgnĭbŭs ārtūs5
cōndĭtŭs aūt maēstā nĭgĕr ādvēntābăt ăb ūrnā,
sēd bēllī sūdōrĕ călēns, clĭpĕūmquĕ crŭēntīs
rōrĭbŭs ēt scīssī rēspērsūs pūlvĕrĕ cāmpī.
Nēcdum īllum aūt trūncā lūstrāvĕrăt ōbvĭă tāxō
Eūmēnīs, aūt fūrvŏ Prŏsērpĭnă pōstĕ nŏtārāt10
coētĭbŭs āssūmptūm fūnctīs; quīn cōmmĭnŭs īpsă
fātōrūm dēprēnsă cŏlūs, vīsōquĕ păvēntēs
aūgŭrĕ tūnc dēmūm rūmpēbānt stāmĭnă Pārcaē.
Īllum ēt sēcūrī cīrcūmspēxērĕ frăgōrēm
Ēlўsĭi, ēt sī quōs prŏcŭl ūltĕrĭōrĕ bărāthrō15
āltĕră nōx ălĭīsquĕ grăvāt plăgă caēcă tĕnēbrīs.
Tūnc rĕgĕmūnt pīgrīquĕ lăcūs ūstaēquĕ pălūdēs,
ūmbrĭfĕraēquĕ frĕmīt sūlcātōr pāllĭdŭs ūndaē
dīssĭlŭīssĕ nŏvō pĕnĭtūs tēllūrĭs hĭātū
Tārtăra ĕt ādmīssōs nōn pēr sŭă flūmĭnă mānīs.20
Fōrtĕ sĕdēns mĕdĭā rēgni īnfēlīcĭs ĭn ārcĕ
dūx Ĕrĕbī pŏpŭlōs pōscēbāt crīmĭnă vītaē,
nīl hŏmĭnūm mĭsĕrāns īrātūsque ōmnĭbŭs ūmbrīs.
Stānt Fŭrĭaē cīrcūm vărĭaēque ēx ōrdĭnĕ Mōrtēs,
saēvăquĕ mūltĭsŏnās ēxsērtāt Poēnă cătēnās;25
Fātă sĕrūnt ănĭmās ĕt ĕōdēm pōllĭcĕ dāmnānt:
vīncĭt ŏpūs. Iūxtā Mīnōs cūm frātrĕ vĕrēndō
iūră bŏnūs mĕlĭōră mŏnēt rēgēmquĕ crŭēntūm
tēmpĕrăt; āssīstūnt lăcrĭmīs ātque īgnĕ tŭmēntēs
Cōcŷtōs Phlĕgĕthōnque, ēt Stŷx pēriūrĭă dīvūm30
ārgŭĭt. Īlle aūtēm sŭpĕrā cōmpāgĕ sŏlūtā
nēc sŏlĭtūs sēntīrĕ mĕtūs ēxpāvĭt ŏbōrtā
sīdĕră, iūcūndāque ōffēnsūs lūcĕ prŏfātūr:
Quaē sŭpĕrūm lābēs ĭnĭmīcum īmpēgĭt Ăvērnō
aēthĕră? Quīs rūpīt tĕnĕbrās vītaēquĕ sĭlēntīs35
ādmŏnĕt? ūndĕ mĭnās? ŭtĕr haēc mĭhĭ proēlĭă frātrūm?
cōngrĕdĭōr, pĕrĕānt ăgĕdūm dīscrīmĭnă rērūm.
Nām cuī dūlcĕ măgīs? Māgnō mē tērtĭă vīctūm
dēiēcīt Fōrtūnă pŏlō, mūndūmquĕ nŏcēntēm
sērvŏ: nĕc īstĕ mĕūs dīrīsque ēn pērvĭŭs āstrīs40
īnspĭcĭtūr. tŭmĭdūsnĕ mĕās rēgnātŏr Ŏlŷmpī
ēxplōrāt vīrīs? hăbĕō iām quāssă Gĭgāntūm
vīncŭla ĕt aēthĕrĭūm cŭpĭdōs ēxīrĕ sŭb āxēm
Tītānās mĭsĕrūmquĕ pătrēm: quīd me ōtĭă maēstă
saēvŭs ĕt īmplăcĭdām prŏhĭbēt pērfērrĕ quĭētēm45
āmīssūmque ōdīssĕ dĭēm? Pāndam ōmnĭă rēgnă,
sī plăcĕt, ēt Stўgĭō praētēxam Hўpĕrīŏnă caēlō.
Ārcădă nēc sŭpĕrīs - quĭd ĕnīm mĭhĭ nūntĭŭs āmbās
ītquĕ rĕdītquĕ dŏmōs? - ēmīttam ĕt ŭtrūmquĕ tĕnēbō
Tŷndărĭdēn. Cūr aūtem ăvĭdīs Īxīŏnă frāngō50
vērtĭcĭbūs? cūr nōn ēxspēctānt Tāntălŏn ūndaē?
Ānnĕ prŏfānātūm tŏtĭēns chăŏs hōspĭtĕ vīvō
pērpĕtĭār? Mē Pīrĭthŏī tĕmĕrārĭŭs ārdōr
tēmptăt ĕt aūdācī Thēseūs iūrātŭs ămīcō,
mē fĕrŭs Ālcīdēs, tūm cūm cūstōdĕ rĕmōtō55
fērrĕă Cērbĕrĕaē tăcŭērūnt līmĭnă pōrtaē;
Ōdrўsĭīs ĕtĭām pŭdĕt heū! pătŭīssĕ quĕrēlīs
Tārtără: vīdi ĕgŏmēt blānda īntēr cārmĭnă tūrpīs
Eūmĕnĭdūm lăcrĭmās ĭtĕrātăquĕ pēnsă Sŏrōrūm;
mē quŏquĕ... Sēd dūraē mĕlĭōr vĭŏlēntĭă lēgīs.60
āst ĕgŏ vīx ūnūm, nēc cēlsa ād sīdĕră, fūrtō
aūsŭs ĭtēr Sĭcŭlō răpŭī cōnūbĭă cāmpō:
nēc lĭcŭīssĕ fĕrūnt; īniūstaēque ā Iŏvĕ lēgēs
prōtĭnŭs, ēt sēctūm gĕnĕtrīx mĭhĭ cōmpŭtăt ānnūm.
sēd quĭd ĕgo haēc? ī, Tārtărĕās ūlcīscĕrĕ sēdēs,65
Tīsĭphŏnē; sī quāndŏ nŏvīs āspērrĭmă mōnstrīs,
trīste, īnsuētum, īngēns, quōd nōndūm vīdĕrĭt aēthēr,
ēdĕ nĕfās, quōd mīrĕr ĕgo īnvĭdĕāntquĕ Sŏrōrēs.
Ātque ădĕō frātrēs - nōstrīque haēc ōmĭnă sūntō
prīma ŏdĭī -, frātrēs āltērna īn vūlnĕră laētō70
Mārtĕ rŭānt; sīt, quī răbĭdārūm mōrĕ fĕrārūm
māndăt ătrōx hōstīlĕ căpūt, quīque īgnĕ sŭprēmō
ārcĕăt ēxănĭmēs ēt mānĭbŭs aēthĕră nūdīs
cōmmăcŭlēt; iŭvĕt īstă fĕrūm spēctārĕ Tŏnāntēm.
Praētĕrĕā, nē sōlă fŭrōr mĕă rēgnă lăcēssāt,75
quaērĕ dĕīs quī bēllă fĕrāt, quī fūlmĭnĭs īgnīs
īnfēstūmquĕ Iŏvēm clĭpĕō fūmāntĕ rĕpēllāt.
fāxo haūd sīt cūnctīs lĕvĭōr mĕtŭs ātră mŏvērĕ
Tārtără, frōndēntī quām iūngĕrĕ Pēlĭŏn Ōssaē".
Dīxĕrăt; ātque īllī iāmdūdūm rēgĭă trīstīs80
āttrĕmĭt ōrāntī, sŭăque ēt quaē dēsŭpĕr ūrgēt
nūtābāt tēllūs: nōn fōrtĭŭs aēthĕră vūltū
tōrquĕt ĕt āstrĭfĕrōs īnclīnāt Iūppĭtĕr āxīs.
"Āt tĭbĭ quōs" īnquīt "mānīs, quī līmĭtĕ praēcēps
nōn lĭcĭtō pĕr ĭnānĕ rŭīs?" Sŭbĭt īllĕ mĭnāntēm85
iām tĕnŭīs vīsū, iām vānēscēntĭbŭs ārmīs,
iām pĕdĕs: ēxstīnctō tămĕn īntērcēptŭs ĭn ōrĕ
aūgŭrĭī pērdūrăt hŏnōs, ōbscūrăquĕ frōntī
vīttă mănēt, rāmūmquĕ tĕnēt mŏrĭēntĭs ŏlīvaē.
"Sī lĭcĕt ēt sānctīs hīc ōră rĕsōlvĕrĕ fās ēst90
mānĭbŭs, ō cūnctīs fīnītōr māxĭmĕ rērūm,
āt mĭhĭ, quī quōndām caūsās ĕlĕmēntăquĕ nōrām,
ēt sătŏr, ōrŏ, mĭnās stĭmŭlātăquĕ cōrdă rĕmūlcē,
nēve īrā dīgnāre hŏmĭnem ēt tŭă iūră tĭmēntēm,
nām nĕc ăd Hērcŭlĕōs - ūnde haēc mĭhĭ proēlĭă? - rāptūs,95
nēc Vĕnĕrem īllĭcĭtām - crēde hīs īnsīgnĭbŭs - aūsī
īntrāmūs Lēthēn: fŭgĭāt nē trīstĭs ĭn āntrūm
Cērbĕrŭs, aūt nōstrōs tĭmĕāt Prōsērpĭnă cūrrūs.
Aūgŭr Ăpōllĭnĕīs mŏdŏ dīlēctīssĭmŭs ārīs,
tēstŏr ĭnānĕ chăōs - quĭd ĕnim hīc iūrāndŭs Ăpōllŏ? -,100
crīmĭnĕ nōn ūllō sŭbĕō nŏvă fātă, nĕc ālmā
sīc mĕrŭī dē lūcĕ răpī; scīt iūdĭcĭs ūrnă
Dīctaēī vērūmquĕ pŏtēst dēprēndĕrĕ Mīnōs.
Cōniŭgĭs īnsĭdĭīs ĕt ĭnīquō vēndĭtŭs aūrō
Ārgŏlĭcās ăcĭēs - ūnde haēc tĭbĭ tūrbă rĕcēntūm105
ūmbrārum, ēt nōstraē vĕnĭūnt quŏquĕ fūnĕră dēxtraē -
nōn īgnārŭs ĭnī: sŭbĭtō mē tūrbĭnĕ mūndī
- hōrrĕt ădhūc ănĭmūs - mĕdĭīs ē mīlĭbŭs haūsīt
nōx tŭă. Quaē mĭhĭ mēns, dūm pēr căvă vīscĕră tērraē
vādŏ dĭū pēndēns ĕt ĭn ăĕrē vōlvŏr ŏpērtō?110
eī mĭhĭ! nīl ēx mē sŏcĭīs pătrĭaēquĕ rĕlīctūm,
vēl cāptūm Thēbīs; iām nōn Lērnaēă vĭdēbō
tēctă nĕc āttŏnĭtō sāltēm cĭnĭs ībŏ părēntī.
nōn tŭmŭlō, nōn īgnĕ mĭsēr lăcrĭmīsquĕ mĕōrūm
prōdūctūs, tōtō părĭtēr tĭbĭ fūnĕrĕ vēnī,115
nīl īstīs aūsūrŭs ĕquīs; nēc dēprĕcŏr ūmbrām
āccĭpĕre ēt trĭpŏdūm iām nōn mĕmĭnīssĕ mĕōrūm.
Nām tĭbĭ praēsāgī quīs iām sŭpĕr aūgŭrĭs ūsūs,
cūm Pārcaē tŭă iūssă trăhānt? Sēd pēctŏră flēctās
ēt mĕlĭōr sīs, quaēsŏ, dĕīs. Sī quāndŏ nĕfāndă120
hūc ădĕrīt cōniūnx, īllī fūnēstă rĕsērvā
sūpplĭcĭa: īllă tŭā, rēctōr bŏnĕ, dīgnĭŏr īrā".
Āccĭpĭt īllĕ prĕcēs īndīgnātūrquĕ mŏvērī.
Ūt lĕŏ Māssŷlī cūm lūx stĕtĭt ōbvĭă fērrī,
tūnc īrās, tūnc ārmă cĭtāt; sī dēcĭdĭt hōstīs,125
īrĕ sŭprā sătĭs ēst vītāmquĕ rĕlīnquĕrĕ vīctō.
Īntĕrĕā vīttīs laūrōque īnsīgnĭs ŏpīmā
cūrrŭs ĕt ēgrĕgĭīs mŏdŏ fōrmīdātŭs ĭn ārmīs
lūcĕ pălām, fūsūs nūllī nūllīquĕ fŭgātūs,
quaērĭtŭr: ābsīstūnt tūrmaē, sūspēctăquĕ tēllūs130
ōmnĭbŭs, īnfīdī mīlēs vēstīgĭă cāmpī
cīrcŭĭt, ātque ăvĭdaē trīstīs lŏcŭs īllĕ rŭīnaē
cēssăt ĕt īnfērnī vītātŭr hŏnōrĕ sĕpūlcrī.
nūntīūs hōrtāntĭ dĭvērsa īn pārtĕ mănīplōs
Ādrāstō, vīx īpsĕ rătūs vīdīssĕ, Pălaēmōn135
ādvŏlăt ēt trĕpĭdāns - stĕtĕrāt nām fōrtĕ cădēntī
prōxĭmŭs īnspēctōquĕ mĭsēr pāllēbăt hĭātū -:
"Vērtĕ grădūm, fŭgĕ, rēctŏr" ăīt "sī Dōrĭcă sāltēm
tērră lŏcō pătrĭaēquĕ mănēnt, ŭbĭ līquĭmŭs, ārcēs.
Nōn ārmīs, nōn sānguĭne ŏpūs: quĭd ĭnūtĭlĕ fērrūm140
strīngĭmŭs īn Thēbās? Cūrrūs hŭmŭs īmpĭă sōrbēt
ārmăquĕ bēllāntīsquĕ vĭrōs; fŭgĕre ēccĕ vĭdētūr
hīc ĕtĭām quō stāmŭs ăgēr. vīdi īpsĕ prŏfūndaē
nōctĭs ĭtēr rūptāquĕ sŏlī cōmpāgĕ rŭēntēm
īllum heū, praēsāgīs quō nūllŭs ămīcĭŏr āstrīs,145
Oēclīdēn, frūstrāquĕ mănūs cūm vōcĕ tĕtēndīt.
Mīră lŏquōr, sūlcōs ĕtĭāmnūm, rēctŏr, ĕquōrūm
fūmāntēmquĕ lŏcum ēt spūmīs mădĭda ārvă rĕlīquīt.
Nēc cōmmūnĕ mălum ēst: tēllūs āgnōscĭt ălūmnōs,
stāt Thēbāna ăcĭēs". Stŭpĕt haēc ēt crēdĕre Ădrāstūs150
cūnctātūr; sēd Mōpsŭs ĭdēm trĕpĭdūsquĕ fĕrēbāt
Āctŏr ĭdēm. iām Fāmă nŏvīs tērrōrĭbŭs aūdāx
nōn ūnūm cĕcĭdīssĕ rĕfērt. Spōnte āgmĭnă rētrō
nōn ēxspēctātō rĕvŏcāntūm mōrĕ tŭbārūm
praēcĭpĭtānt: sēd tōrpĕt ĭtēr, fāllūntquĕ rŭēntīs155
gēnuă vĭrōs; īpsīquĕ - pŭtēs sēnsīssĕ - rĕpūgnānt
cōrnĭpĕdēs nūllōquĕ trŭcēs hōrtāmĭnĕ pārēnt,
nēc cĕlĕrārĕ grădūm nēc tōllĕrĕ lūmĭnă tērrā.
fōrtĭŭs īncūrsānt Tўrĭī, sēd Vēspĕr ŏpācūs
lūnārīs iām dūcĭt ĕquōs; dătă foēdĕrĕ pārvō160
maēstă vĭrīs rĕquĭēs ēt nōx aūctūră tĭmōrēs.
Quaē tĭbĭ tūnc făcĭēs, pōstquām pērmīssă gĕmēndī
cōpĭă! quī flētūs gălĕīs cĕcĭdērĕ sŏlūtīs!
nīl sŏlĭtūm fēssōs iŭvăt; ābiēcērĕ mădēntīs,
sīcŭt ĕrānt, clĭpĕōs, nēc quīsquām spīcŭlă tērsīt,165
nēc laūdāvĭt ĕquūm, nĭtĭdaē nēc cāssĭdĭs āltām
cōmpsĭt ădōrnāvītquĕ iŭbām; vīx māgnă lăvārĕ
vūlnĕra ĕt ēfflāntīs lĭbĕt īntērnēctĕrĕ plāgās:
tāntŭs ŭbīquĕ dŏlōr. Mēnsās ălĭmēntăquĕ bēllō
dēbĭtă nēc pūgnaē suāsīt tĭmŏr: ōmnĭă laūdēs,170
Āmphĭărāĕ, tŭās fēcūndăquĕ pēctŏră vērī
cōmmĕmŏrānt lăcrĭmīs, ēt pēr tēntōrĭă sērmŏ
ūnŭs: ăbīssĕ dĕōs dīlāpsăquĕ nūmĭnă cāstrīs.
Heū | ŭbĭ laūrĭgĕrī cūrrūs sōllēmnĭăque ārmă
ēt gălĕaē vīttātŭs ăpēx? Mōc āntră lăcūsquĕ175
Cāstălĭī trĭpŏdūmquĕ fĭdēs? Sīc grātŭs Ăpōllŏ?
quīs mĭhĭ sīdĕrĕōs lāpsūs mēntēmquĕ sĭnīstrī
fūlgŭrĭs, aūt caēsīs sălĭāt quōd nūmĕn ĭn ēxtīs,
quāndo ĭtĕr, ūndĕ mŏraē, quaē saēvīs ūtĭlĭs ārmīs,
quaē pācēm măgĭs hōră vĕlīt? Quīs iam ōmnĕ fŭtūrūm180
prōfĕrĕt, aūt cūm quō vŏlŭcrēs mĕă fātă lŏquēntūr?
Hōs quŏquĕ bēllōrūm cāsūs nōbīsquĕ tĭbīquĕ
praēscĭĕrās, - ēt quāntă săcrō sūb pēctŏrĕ vīrtūs! -
vēnīstī tămĕn ēt mĭsĕrīs cŏmĕs āddĭtŭs ārmīs.
Ēt cūm tē tēllūs fātālīsque hōră vŏcārēt,185
tū Tўrĭās ăcĭēs āvērsăquĕ sīgnă văcāstī
stērnĕrĕ; tūnc ĕtĭām mĕdĭā dē mōrtĕ tĭmēndūm
hōstĭbŭs īnfēstāque ăbĕūntēm vīdĭmŭs hāstā.
Ēt nūnc tē quīs cāsŭs hăbēt? Pŏtĕrīsnĕ rĕvērtī
sēdĭbŭs ā Stўgĭīs āltāque ērūmpĕrĕ tērrā?190
Ānnĕ sĕdēs hĭlărīs iūxtā tŭă nūmĭnă Pārcās
ēt vĭcĕ cōncōrdī dīscīs vēntūră dŏcēsquĕ?
Ān tĭbĭ fēlīcīs lūcōs mĭsĕrātŭs Ăvērnī
rēctŏr ĕt Ēlўsĭās dĕdĭt īnsērvārĕ vŏlūcrēs?
Quīdquĭd ĕs, aētērnūs Phoēbō dŏlŏr ēt nŏvă clādēs195
sēmpĕr ĕrīs mūtīsquĕ dĭū plōrābĕrĕ Dēlphīs.
Hīc Tĕnĕdōn Chrŷsēnquĕ dĭēs pārtūquĕ lĭgātām
Dēlŏn ĕt īntōnsī claūdēt pĕnĕtrālĭă Brānchī,
nēc Clărĭās hāc lūcĕ fŏrīs Dĭdўmaēăquĕ quīsquām
līmĭnă nēc Lўcĭām sūpplēx cōnsūltŏr ădībīt.200
quīn ēt cōrnĭgĕrī vātīs nĕmŭs ātquĕ Mŏlōssī
quērcŭs ănhēlă Iŏvīs Trōiānăquĕ Thŷmbră tăcēbīt.
Īpsi āmnēs īpsaēquĕ vŏlēnt ārēscĕrĕ laūrūs,
īpsĕ nĭhīl cērtūm sāgīs clāngōrĭbŭs aēthēr
praēcĭnĕt, ēt nūllā fĕrĭēntŭr ăb ālĭtĕ nūbēs.205
Iāmque ĕrĭt īllĕ dĭēs, quō tē quŏquĕ cōnscĭă fātīs
tēmplă cŏlānt rēddātquĕ tŭūs rēspōnsă săcērdōs".
Tālĭă fātĭdĭcō pĕrăgūnt sōllēmnĭă rēgī,
ceū flāmmās āc dōnă rŏgō trīstīsquĕ rĕpēndānt
ēxsĕquĭās mōllīque ănĭmām tēllūrĕ rĕpōnānt.210
Frāctă dĕhīnc cūnctīs āvērsăquĕ pēctŏră bēllō.
Sīc fōrtīs Mĭnўās sŭbĭtō cūm fūnĕrĕ Tīphŷs
dēstĭtŭīt, nōn ārmă sĕquī, nōn fērrĕ vĭdētūr
rēmŭs ăquās, īpsīquĕ mĭnūs iām dūcĕrĕ vēntī.
Iām fēssī gĕmĭtū paūlātim ēt cōrdă lĕvāvīt215
ēxhaūstūs sērmōnĕ dŏlōr, nōx āddĭtă cūrās
ōbrŭĭt ēt făcĭlīs lăcrĭmīs īrrēpĕrĕ sōmnūs.
Āt nōn Sīdŏnĭām dīvērsa īn pārtĕ pĕr ūrbēm
nōx ĕădēm: vărĭō prōdūcūnt sīdĕră lūdō
āntĕ dŏmōs īntrāque, īpsaēque ād moēnĭă mārcēnt220
ēxcŭbĭaē; gĕmĭna aēră sŏnānt Īdaēăquĕ tērgă
ēt mŏdĕrātă sŏnūm vărĭō spīrāmĭnĕ būxūs.
tūnc dūlcēs sŭpĕrōs ātque ōmne ēx ōrdĭne ălūmnūm
nūmĕn ŭbīquĕ săcrī rĕsŏnānt paēānĕs, ŭbīquĕ
sērtă cŏrōnātūmquĕ mĕrūm. Nūnc fūnĕră rīdēnt225
aūgŭrĭs īgnārī, cōntrāque īn tēmpŏrĕ cērtānt
Tīrĕsĭān laūdārĕ sŭūm; nūnc fātă rĕvōlvūnt
māiōrūm vĕtĕrēsquĕ cănūnt ăb ŏrīgĭnĕ Thēbās:
hī mărĕ Sīdŏnĭūm mănĭbūsque āttrītă Tŏnāntīs
cōrnŭa ĕt īngēntī sūlcātūm Nērĕă taūrō,230
hī Cādmūm lāssāmquĕ bŏvēm fētōsquĕ crŭēntī
Mārtĭs ăgrōs, ălĭī Tўrĭām rēptāntĭă sāxă
ād chĕlўn ēt dūrās ănĭmāntem Āmphīŏnă caūtēs,
hī grăvĭdām Sĕmĕlēn, īllī Cўthĕrēĭă laūdānt
cōnŭbĭa ēt mūltā dēdūctām lāmpădĕ frātrūm235
Hārmŏnĭām: nūllīs dēēst sŭă fābŭlă mēnsīs.
ceū mŏdŏ gēmmĭfĕrūm thŷrsō pŏpŭlātŭs Hўdāspēn
Ēōāsquĕ dŏmōs nīgrī vēxīllă trĭūmphī
Lībĕr ĕt īgnōtōs pŏpŭlīs ōstēndĕrĕt Īndōs.
Tūm prīmum ād coētūs sŏcĭaēque ād foēdĕră mēnsaē240
sēmpĕr ĭnāspēctūm dīrāque īn sēdĕ lătēntēm
Oēdĭpŏdēn ēxīssĕ fĕrūnt vūltūquĕ sĕrēnō
cānĭtĭēm nīgrām squālōre ēt sōrdĭdă fūsīs
ōră cŏmīs lāxāssĕ mănū sŏcĭūmquĕ bĕnīgnōs
ādfātūs ĕt ăbāctă prĭūs sōlācĭă pāssūm,245
quīn haūsīssĕ dăpēs īnsīccātūmquĕ crŭōrēm
dēiēcīssĕ gĕnīs. Cūnctōs aūdītquĕ rĕfērtquĕ,
quī Dītem ēt Fŭrĭās tāntum ēt sī quāndŏ rĕgēntēm
Āntĭgŏnēn maēstīs sŏlĭtūs pūlsārĕ quĕrēlīs.
caūsă lătēt. nōn hūnc Tўrĭī fōrs prōspĕră bēllī,250
tāntūm bēllă iŭvānt; nātum hōrtātūrquĕ prŏbātquĕ,
nēc vīcīssĕ vĕlīt; sēd prīmōs cōmmĭnŭs ēnsēs
ēt scĕlĕrīs tăcĭtō rīmātūr sēmĭnă vōtō.
īnde ĕpŭlaē dūlcēs īgnōtăquĕ gaūdĭă vūltū.
Quālīs pōst lōngaē Phīneūs iēiūnĭă poēnaē,255
nīl strīdērĕ dŏmī vŏlŭcrēs ūt sēnsĭt ăbāctās
- nēcdūm tōtă fĭdēs -, hĭlărīs mēnsāsquĕ tŏrōsquĕ
nēc tūrbātă fĕrīs trāctāvīt pōcŭlă pīnnīs.
Cētĕră Grāiōrūm cūrīs ārmīsquĕ iăcēbāt
fēssă cŏhōrs; āltō cāstrōrum ēx āggĕre Ădrāstūs260
laētĭfĭcōs tĕnŭī cāptābāt cōrdĕ tŭmūltūs,
quāmquam aēgēr sĕnĭō, sĕd ăgīt mĭsĕrāndă pŏtēstās
īnvĭgĭlārĕ mălīs. Īllum aērĕŭs ūndĭquĕ clāmōr
Thēbānīque ūrūnt sŏnĭtūs, ĕt ămāră lăcēssīt
tībĭă, tūm nĭmĭō vōcēs mārcōrĕ sŭpērbaē265
īncērtaēquĕ făcēs ēt iām mălĕ pērvĭgĭl īgnīs.
Sīc ŭbĭ pēr flūctūs ūnō rătĭs ōbrŭtă sōmnō
cōntĭcŭīt, tāntīquĕ mărīs sēcūră iŭvēntūs
māndāvēre ănĭmās: sōlūs stāt pūppĕ măgīstēr
pērvĭgĭl īnscrīptāquĕ dĕūs quī nāvĭgăt ālnō.270
Tēmpŭs ĕrāt, iūnctōs cūm iām sŏrŏr īgnĕă Phoēbī
sēnsĭt ĕquōs pĕnĭtūsquĕ căvām sūb lūcĕ părātā
Ōcĕănī mūgīrĕ dŏmūm, sēsēquĕ văgāntēm
cōllĭgĭt ēt lĕvĭtēr mōtō fŭgăt āstră flăgēllō:
cōncĭlĭūm rēx trīstĕ vŏcāt, quaērūntquĕ gĕmēntēs,275
quīs trĭpŏdās sūccēssŏr ăgāt, quō prōvĭdă laūrūs
trānsĕăt ātque ōrbūm vīttaē dĕcŭs. Haūd mŏră, cūnctī
īnsīgnēm fāmā sānctōquĕ Mĕlāmpŏdĕ crētūm
Thīŏdămāntă vŏlūnt, quīcum īpse ārcānă dĕōrūm
pārtīri ēt vīsās ūnī sŏcĭārĕ sŏlēbāt280
Āmphĭărāŭs ăvīs, tāntaēque haūd īnvĭdŭs ārtīs
gaūdēbāt dīcī sĭmĭlēm iūxtāquĕ sĕcūndūm.
īllum īngēns cōnfūndĭt hŏnōs ĭnŏpīnăquĕ tūrbāt
glōrĭa ĕt ōblātās frōndēs sūbmīssŭs ădōrāt,
sēque ŏnĕrī nĕgăt ēssĕ părēm cōgīquĕ mĕrētūr.285
sīcŭt Ăchaēmĕnĭūs sŏlĭūm gēntēsquĕ pătērnās
ēxcēpīt sī fōrtĕ pŭēr, cuī vīvĕrĕ pātrēm
tūtĭŭs, īncērtā fōrmīdĭnĕ gaūdĭă lībrāt,
ān fīdī prŏcĕrēs, nē pūgnēt vūlgŭs hăbēnīs,
cuī lătŭs Eūphrātaē, cuī Cāspĭă līmĭnă māndēt,290
sūmĕrĕ tūnc ārcūs īpsūmque ŏnĕrārĕ vĕrētūr
pātrĭs ĕquūm, vīsūsquĕ sĭbī nēc scēptră căpācī
sūstēntārĕ mănū nĕc ădhūc īmplērĕ tĭārām.
Ātque ĭs ŭbi īntōrtō sīgnāvīt vēllĕrĕ crīnēm
cōnvēnītquĕ dĕīs, hĭlărī pēr cāstră tŭmūltū295
vādĭt ŏvāns āc, prīmă sŭī dŏcŭmēntă, săcērdōs
tēllūrēm plācārĕ părāt: nēc fūttĭlĕ maēstīs
īd vīsūm Dănăīs. Gĕmĭnās ērgo īlĭcĕt ārās
ārbŏrĭbūs vīvīs ĕt ădūltō caēspĭtĕ tēxī
īmpĕrăt, īnnŭmĕrōsquĕ dĕaē, sŭă mūnĕră, flōrēs300
ēt cŭmŭlōs frūgum ēt quīdquīd nŏvăt īmpĭgĕr ānnūs,
āddĭt ĕt īntāctō spārgēns āltārĭă lāctĕ
īncĭpĭt: "Ō | hŏmĭnūm dīvūmque aētērnă crĕātrīx,
quaē flŭvĭōs sīlvāsque ănĭmārum ēt sēmĭnă mūndō
cūnctă Prŏmēthēāsquĕ mănūs Pŷrrhaēăquĕ sāxă305
gīgnĭs, ĕt īmpāstīs quaē prīma ălĭmēntă dĕdīstī
mūtāstīquĕ vĭrīs, quaē pōntum āmbīsquĕ vĕhīsquĕ:
tē pĕnĕs ēt pĕcŭdūm gēns mītĭs ĕt īră fĕrārūm
ēt vŏlŭcrūm rĕquĭēs; fīrmum ātque īmmōbĭlĕ mūndī
rōbŭr ĭnōccĭdŭī, tē vēlōx māchĭnă caēlī310
āĕrĕ pēndēntēm văcŭō, tē cūrrŭs ŭtērquĕ
cīrcŭĭt, ō rērūm mĕdĭa īndīvīsăquĕ māgnīs
frātrĭbŭs! Ērgŏ sĭmūl tōt gēntĭbŭs ālmă, tŏt āltīs
ūrbĭbŭs āc pŏpŭlīs, sūbtērque āc dēsŭpĕr ūnā
sūffĭcĭs, āstrĭgĕrūmquĕ dŏmōs Ātlāntă sŭpērnās315
fērrĕ lăbōrāntēm nūllō vĕhĭs īpsă lăbōrĕ:
nōs tāntūm pōrtārĕ nĕgās, nōs, dīvă, grăvārīs?
Quōd, prĕcŏr, īgnārī lŭĭmūs scĕlŭs? Ān quĭă plēbēs
ēxtērna Īnăchĭīs hūc ādvēntāmŭs ăb ōrīs?
Ōmne hŏmĭnī nātālĕ sŏlūm, nēc te, ōptĭmă, saēvō320
tāmque hŭmĭlī pŏpŭlōs dĕcĕāt dīstīnguĕrĕ fīnĕ
ūndĭque ŭbīquĕ tŭōs; mănĕās cōmmūnĭs ĕt ārmă
hīnc ātque īndĕ fĕrās; lĭcĕāt, prĕcŏr, ōrdĭnĕ bēllī
pūgnācīs ēfflāre ănĭmās ēt rēddĕrĕ caēlō.
nē răpĕ tām sŭbĭtīs spīrāntĭă cōrpŏră būstīs,325
nē prŏpĕrā: vĕnĭēmŭs ĕnīm, quō līmĭtĕ cūnctī,
quā lĭcĕt īrĕ vĭā; tāntum ēxōrātă Pĕlāsgīs
sīstĕ lĕvēm cāmpūm, cĕlĕrēs neū praēcĭpĕ Pārcās.
Āt tū, cārĕ dĕīs, quēm nōn mănŭs ūllă nĕc ēnsēs
Sīdŏnĭī, sēd māgnă sĭnū Nātūră sŏlūtō,330
ceū tē Cīrrhaēō mĕrĭtūm tŭmŭlārĕt hĭātū,
sīc āmplēxă cŏīt, hĭlărīs dēs, ōrŏ, prĕcātūs
nōssĕ tŭōs, caēlōque ēt vēră mŏnēntĭbŭs ārīs
cōncĭlĭēs, ēt quaē pŏpŭlīs prōfērrĕ părābās,
mē dŏcĕās: tĭbĭ sācră fĕrām praēsāgă, tŭīquĕ335
nūmĭnĭs īntērprēs tē Phoēbo ābsēntĕ vŏcābō.
Īllĕ mĭhī Dēlō Cīrrhāquĕ pŏtēntĭŏr ōmnī,
quō rŭĭs, īlle ădўtīs mĕlĭōr lŏcŭs." haēc ŭbĭ dīctă,
nīgrāntīs tērraē pĕcŭdēs ōbscūrăquĕ mērgīt
ārmēnta, āc vīvīs cŭmŭlōs ūndāntĭs hărēnaē340
āggĕrăt ēt vātī mōrtīs sĭmŭlācră rĕpēndīt.
Tālĭa ăpūd Grāiōs, cūm iām Māvōrtĭă cōntrā
cōrnŭă, iām saēvōs frăgŏr aērĕŭs ēxcĭtăt ēnsēs.
Āddĭt ăcērbă sŏnūm Teūmēsi ē vērtĭcĕ crīnēm
īncŭtĭēns ăcŭītquĕ tŭbās ēt sībĭlă mīscēt345
Tīsĭphŏnē: stŭpĕt īnsŏlĭtō clāngōrĕ Cĭthaērōn
mārcĭdŭs ēt tūrrēs cārmēn nōn tālĕ sĕcūtaē.
iām trĕpĭdās Bēllōnă fŏrēs ārmātăquĕ pūlsāt
līmĭnă, iām mūltō lāxāntūr cārdĭnĕ Thēbaē.
Tūrbăt ĕquēs pĕdĭtēs, cūrrūs prŏpĕrāntĭbŭs ōbstānt,350
ceū Dănăī pōst tērgă prĕmānt: sīc ōmnĭbŭs ālaē
ārtāntūr pōrtīs sēptēmque ēxcūrsĭbŭs haērēnt.
Ōgўgĭīs īt sōrtĕ Crĕōn, Ĕtĕōclĕă mīttūnt
Nēīstaē, cēlsās Hŏmŏlōĭdăs ōccŭpăt Haēmōn,
Hŷpsĕă Proētīaē, cēlsūm fūdērĕ Drўāntă355
Ēlēctraē, quătĭt Hŷpsīstās mănŭs Eūrўmĕdōntīs,
cūlmĭnă māgnănĭmūs stīpāt Dīrcaēă Mĕnoēceūs.
Quālĭs ŭbi āvērsī sēcrētūs pābŭlă caēlī
Nīlŭs ĕt Ēōās māgnō bĭbĭt ōrĕ prŭīnās,
scīndīt fōntĭs ŏpēs sēptēmquĕ pătēntĭbŭs ārvīs360
īn mărĕ fērt hĭĕmēs; pĕnĭtūs cēssērĕ fŭgātaē
Nērĕĭdēs dūlcīquĕ tĭmēnt ōccūrrĕrĕ pōntō.
Trīstĭs ăt īndĕ grădūm tārdē mŏvĕt Īnăchă pūbēs,
praēcĭpŭe Ēlēaē Lăcĕdaēmŏnĭaēquĕ cŏhōrtēs
ēt Pўlĭī; sŭbĭtūm nām Thīŏdămāntă sĕquūntūr365
aūgŭrĕ fraūdātī, nēcdum āccēssērĕ rĕgēntī.
Nēc tŭă tē, prīncēps trĭpŏdūm, sōla āgmĭnă quaērūnt:
cūnctă phălānx sĭbĭ deēssĕ pŭtāt; mĭnŏr īllĕ pĕr ālās
sēptĭmŭs ēxstăt ăpēx. Lĭquĭdō vĕlŭt aēthĕrĕ nūbēs
īnvĭdă Pārrhăsĭīs ūnūm sī dētrăhăt āstrīs,370
trūncŭs hŏnōr Plaūstrī, nĕc ĭdēm rĭgĕt īgnĕ rĕcīsō
āxĭs, ĕt īncērtī nŭmĕrānt sŭă sīdĕră naūtaē.
Sēd iām bēllă vŏcānt: ălĭās nŏvă sūggĕrĕ vīrēs,
Cāllĭŏpē, māiōrquĕ chĕlŷn mĭhĭ tēndăt Ăpōllŏ.
fātālēm pŏpŭlīs ūltrō pōscēntĭbŭs hōrām375
ādmŏvĕt ātră dĭēs, Stўgĭīsque ēmīssă tĕnēbrīs
Mōrs frŭĭtūr caēlō bēllātōrēmquĕ vŏlāndō
cāmpum ŏpĕrīt nīgrōquĕ vĭrōs īnvītăt hĭātū,
nīl vūlgārĕ lĕgēns, sēd quaē dīgnīssĭmă vītā
fūnĕră, praēcĭpŭōs ānnīs ănĭmīsquĕ crŭēntō380
ūnguĕ nŏtāt; iāmque īn mĭsĕrōs pēnsum ōmnĕ Sŏrōrūm
scīndĭtŭr, ēt Fŭrĭaē răpŭērūnt līcĭă Pārcīs.
Stāt mĕdĭūs cāmpīs ĕtĭāmnūm cūspĭdĕ sīccā
Bēllĭpŏtēns, iāmque hōs clĭpĕūm, iām vērtĭt ăd īllōs
ārmă cĭēns, ăbŏlētquĕ dŏmōs, cōnūbĭă, nātōs.385
Pēllĭtŭr ēt pătrĭae ēt, quī mēntĕ nŏvīssĭmŭs ēxīt,
lūcĭs ămōr; tĕnĕt īn căpŭlīs hāstīsquĕ părātās
īră mănūs ănĭmōsque ūltrā thōrācăs ănhēlōs
cōnātūr, gălĕaēquĕ trĕmūnt hōrrōrĕ cŏmārūm.
Quīd mīrūm călŭīssĕ vĭrōs? Flāmmāntŭr ĭn hōstēm390
cōrnĭpĕdēs nĭvĕōquĕ rĭgānt sŏlă pūtrĭă nīmbō,
cōrpŏră ceū mīxtī dŏmĭnīs īrāsquĕ sĕdēntūm
īndŭĕrīnt: sīc frēnă tĕrūnt, sīc proēlĭă pōscūnt
hīnnītū tōllūntque ārmōs ĕquĭtēsquĕ sŭpīnānt.
Iāmquĕ rŭūnt, prīmūsquĕ vĭrūm cōncūrrĕrĕ pūlvīs395
īncĭpĭt, ēt spătĭīs ūtrīmque aēquālĭbŭs āctī
ādvēntānt mĕdĭūmquĕ vĭdēnt dēcrēscĕrĕ cāmpūm.
Iām clĭpĕūs clĭpĕīs, ūmbōnĕ rĕpēllĭtŭr ūmbŏ,
ēnsĕ mĭnāx ēnsīs, pĕdĕ pēs ēt cūspĭdĕ cūspīs:
sīc ōbnīxa ăcĭēs părĭtēr sūspīrĭă fūmānt,400
ādmōtaēquĕ nĭtēnt ălĭēna īn cāssĭdĕ crīstaē.
Pūlchĕr ădhūc bēllī vūltūs: stānt vērtĭcĕ cōnī,
plēna ārmēntă vĭrīs, nūllī sĭnĕ praēsĭdĕ cūrrūs,
ārmă lŏcō, splēndēnt clĭpĕī phărĕtraēquĕ dĕcōraē
cīngŭlăque ēt nōndūm dēfōrmĕ crŭōrĭbŭs aūrūm.405
āt pōstquām răbĭēs ēt vītaē prōdĭgă vīrtūs
ēmīsēre ănĭmōs, nōn tāntă cădēntĭbŭs Haēdīs
āĕrĭām Rhŏdŏpēn sŏlĭdā nĭvĕ vērbĕrăt Ārctōs,
nēc frăgŏr Aūsŏnĭaē tāntūs, cūm Iūppĭtĕr ōmnī
ārcĕ tŏnāt, tāntā quătĭtūr nēc grāndĭnĕ Sŷrtīs,410
cūm Lĭbўaē Bŏrĕās Ĭtălōs nĭgĕr āttŭlĭt īmbrēs.
Ēxclūsērĕ dĭēm tēlīs, stānt fērrĕă caēlō
nūbĭlă, nēc iăcŭlīs ārtātūs sūffĭcĭt āēr.
Hī pĕrĕūnt mīssīs, īllī rĕdĕūntĭbŭs hāstīs,
cōncūrrūnt pĕr ĭnānĕ sŭdēs ēt mūtŭă pērdūnt415
vūlnĕră, cōncūrrūnt hāstaē, strīdēntĭă fūndaē
sāxă plŭūnt, vŏlŭcrēs ĭmĭtāntūr fūlgŭră glāndēs
ēt fōrmīdāndaē nōn ūnā mōrtĕ săgīttaē.
nōn lŏcŭs ād tērrām tēlīs: īn cōrpŏră fērrūm
ōmnĕ cădīt; saēpe īgnārī pĕrĭmūntquĕ cădūntquĕ.420
Cāsŭs ăgīt vīrtūtĭs ŏpūs: nūnc tūrbă rĕcēdīt,
nūnc prĕmĭt, āc vĭcĭbūs tēllūrem āmīttĭt ĕt aūfērt.
Ūt vēntīs nīmbīsquĕ mĭnāx cūm sōlvĭt hăbēnās
Iūppĭtĕr āltērnōque ādflīgīt tūrbĭnĕ mūndūm:
stāt caēlī dīvērsa ăcĭēs, nūnc fōrtĭŏr Aūstrī,425
nūnc Ăquĭlōnĭs hĭēms, dōnēc pūgnāntĕ prŏcēllā
aūt nĭmĭīs hīc vīcĭt ăquīs, aūt īllĕ sĕrēnō.
Prīncĭpĭūm pūgnaē tūrmās Āsōpĭŭs Hŷpseūs
Oēbălĭās - nāmque haē māgnum ēt gēntīlĕ tŭmēntēs
Eūbŏĭcūm dūrīs rūmpūnt ūmbōnĭbŭs āgmēn -430
rēppŭlĭt ērēptō cŭnĕī dūctōrĕ Mĕnālcā.
Hīc ēt mēntĕ Lăcōn, crūdī tōrrēntĭs ălūmnūs
- nēc tūrpāvĭt ăvōs -, hāstam ūltrā pēctŭs ĕūntēm,
nē pŭdŏr īn tērgō, pĕr ĕt ōssa ēt vīscĕră rētrō
ēxtrăhĭt ātque hōstī dēxtrā lābēntĕ rĕmīttīt435
sānguĭnĕām: dīlēctă gĕnīs mŏrĭēntĭs ŏbērrānt
Tāўgĕta ēt pūgnaē laūdātăquĕ pēctŏră mātrī.
Phaēdĭmŏn Īăsĭdēn ārcū Dīrcaēŭs Ămŷntās
dēstĭnăt: heū cĕlĕrēs Pārcaē! Iām pālpĭtăt ārvīs
Phaēdĭmŭs, ēt cērtī nōndūm tăcĕt ārcŭs Ămŷntaē.440
Ābstŭlĭt ēx ŭmĕrō dēxtrām Călўdōnĭŭs Āgreūs
Phēgĕŏs: īllă sŭūm tērrā tĕnĕt īmprŏbă fērrūm
ēt mŏvĕt; ēxtĭmŭīt spārsa īntēr tēlă iăcēntēm
praēgrĕdĭēns trūncāmquĕ tămēn pērcūssĭt Ăcoētēs.
Īphĭn ătrōx Ăcămās, Ārgūm fĕrŭs īmpŭlĭt Hŷpseūs,445
strāvĭt Ăbāntă Phĕrēs, dīvērsăquĕ vūlnĕră flēntēs
Īphĭs ĕquēs, pĕdĕs Ārgŭs, Ăbās aūrīgă iăcēbānt.
Īnăchĭdaē gĕmĭnī gĕmĭnōs ē sānguĭnĕ Cādmī
ōccūltōs gălĕīs - saēva īgnōrāntĭă bēllī -
pērcŭlĕrānt fērrō; sēd dūm spŏlĭa ōmnĭă caēsīs450
ērĭpĭūnt, vīdērĕ nĕfās, ēt maēstŭs ŭtērquĕ
rēspĭcĭt ād frātrēm părĭtērque ērrāssĕ quĕrūntūr.
Cūltŏr Ĭōn Pīsaē cūltōrēm Dāphnĕă Cīrrhaē
tūrbātīs prōstrāvĭt ĕquīs; hūnc laūdăt ăb āltō
Iūppĭtĕr, hūnc tārdūs frūstrā mĭsĕrātŭr Ăpōllŏ.455
Īngēntīs Fōrtūnă vĭrōs īllūstrăt ŭtrīmquĕ
sānguĭne ĭn ādvērsō: Dănăōs Cādmēĭŭs Haēmōn
sternit agitque, furens sequitur Tyria agmina Tydeus;
Pāllās huīc praēsēns, īllūm Tīrŷnthĭŭs īmplēt.
Quālĭtĕr hībērnī sūmmīs dŭŏ mōntĭbŭs āmnēs460
frāngūntūr gĕmĭnāquĕ cădūnt īn plānă rŭīnā:
cōntēndīssĕ pŭtēs, ŭtĕr ārva ārbūstăquĕ tōllāt
āltĭŭs aūt sŭpĕrēt pōntīs; ēt cum ūnă rĕcēptās
cōnfūndīt iām vāllĭs ăquās, sĭbĭ quīsquĕ sŭpērbūs
īrĕ cŭpīt, pōntōquĕ nĕgānt dēscēndĕrĕ mīxtī.465
Ībāt fūmĭfĕrām quătĭēns Ōnchēstĭŭs Īdās
lāmpădă pēr mĕdĭōs tūrbābātque āgmĭnă Grāiūm,
īgnĕ vĭām rūmpēns; māgnō quēm cōmmĭnŭs īctū
Tŷdĕŏs hāstă fĕrī dīspūlsā cāssĭdĕ fīxīt.
Īlle īngēns īn tērgă iăcēt, stāt frōntĕ sŭpērstēs470
lāncĕă, cōllāpsaē vĕnĭūnt īn tēmpŏră flāmmaē.
prōsĕquĭtūr Tŷdeūs: "Saēvōs nē dīxĕrĭs Ārgōs,
īgnĕ tŭō, Thēbānĕ, - rŏgūm cōncēdĭmŭs - ārdē!"
Īndĕ, vĕlūt prīmō tīgrīs gāvīsă crŭōrĕ
pēr tōtūm cŭpĭt īrĕ pĕcūs, sīc Āŏnă sāxō,475
ēnsĕ Phŏlūm, Chrŏmĭn ēnsĕ, dŭōs Hĕlĭcāŏnăs hāstă
trānsĭgĭt, Aēgaēaē Vĕnĕrīs quōs Maēră săcērdōs
ēdĭdĕrāt prŏhĭbēntĕ dĕā; vōs praēdă crŭēntī
Tŷdĕŏs, īt saēvās ĕtĭāmnūm mātĕr ăd ārās.
Nēc mĭnŭs Hērcŭlĕūm cōntrā văgŭs Haēmŏnă dūcīt480
sānguĭs: ĭnēxplētō răpĭtūr pēr mīlĭă fērrō,
nūnc tŭmĭdaē Călўdōnĭs ŏpēs, nūnc tōrvă Pўlēnēs
āgmĭnă, nūnc maēstaē fūndēns Pleūrōnĭs ălūmnōs,
dōnĕc ĭn Ōlĕnĭūm fēssā iām cūspĭdĕ Būtēn
īncĭdĭt. Hūnc tūrmīs ōbvērsum ĕt ăbīrĕ vĕtāntēm485
ādgrĕdĭtūr; pŭĕr īllĕ, pŭēr mālāsquĕ cŏmāmquĕ
īntĕgĕr, īgnārō cuī tūnc Thēbānă bĭpēnnīs
īn gălĕām lībrātă vĕnīt: fūndūntŭr ŭtrōquĕ
tēmpŏră dīvĭdŭīquĕ cădūnt īn brācchĭă crīnēs,
ēt nōn hōc mĕtŭēns ĭnŏpīnō līmĭnĕ vītă490
ēxsĭlŭīt. Tūnc flāvum Hўpănīn flāvūmquĕ Pŏlītēn
- īllĕ gĕnās Phoēbō, crīnem hīc pāscēbăt Ĭācchō:
saēvŭs ŭtērquĕ dĕūs -, vīctīs Hўpĕrēnŏră iūngīt
cōnvērsūmquĕ fŭgā Dămăsūm; sēd lāpsă pĕr ārmōs
hāstă vĭrī trāns pēctŭs ăbīt pārmāmquĕ tĕnēntī495
ēxcŭtĭt ēt sūmmā fŭgĭēns īn cūspĭdĕ pōrtāt.
Stērnĕrĕt ādvērsōs ĕtĭāmnum Īsmēnĭŭs Haēmōn
Īnăchĭdās nām tēlă rĕgīt vīrīsquĕ mĭnīstrāt
Āmphĭtrўōnĭădēs -, saēvūm sēd Tŷdĕă cōntrā
Pāllăs ăgīt. Iāmque ādvērsō vēnērĕ făvōrĕ500
cōmmĭnŭs, ēt plăcĭdō prĭŏr haēc Tīrŷnthĭŭs ōrĕ:
"Fīdă sŏrōr, quaēnam hūnc bēllī cālīgĭnĕ nōbīs
cōngrēssūm fōrtūnă tŭlīt? Nūm rēgĭă Iūnŏ
hōc mōlītă nĕfās? Cĭtĭūs mē fūlmĭnă cōntrā
- īnfāndūm! - rŭĕre ēt māgnō bēllārĕ părēntī505
āspĭcĭāt. Gĕnŭs huīc... Sēd mītto āgnōscĕrĕ, quāndō
tū dīvērsă fŏvēs, nēc si īpsūm cōmmĭnŭs Hŷllūm
Tŷdĕŏs hāstă tŭī Stўgĭōque ēx ōrbĕ rĕmīssūm
Āmphĭtrўōnă pĕtāt; tĕnĕo aētērnūmquĕ tĕnēbō
quāntum haēc dīvă mănūs, quŏtĭēns sūdāvĕrĭt aēgīs510
īstă mĭhī, dūrīs fămŭlūs dūm cāsĭbŭs ōmnīs
lūstrŏ văgūs tērrās; īpsa heū! cŏmĕs īnvĭă mēcūm
Tārtără, nī sŭpĕrōs Ăchĕrōn ēxclūdĕrĕt, īssēs.
Tū pătrĭām caēlūmquĕ mĭhī, quīs tāntă rĕlātū
aēquĕt? hăbē tōtās, sī mēns ēxscīndĕrĕ, Thēbās.515
Cēdo ĕquĭdēm vĕnĭāmquĕ prĕcōr". Sīc ōrsŭs ăbībāt.
Pāllădă mūlcĕt hŏnōs: rĕdĭīt ārdōrĕ rĕmīssō
vūltŭs ĕt ērēctī sēdērūnt pēctŏrĭs ānguēs.
Sēnsĭt ăbēssĕ dĕūm, lĕvĭūs Cādmēĭŭs Haēmōn
tēlă rŏtāt nūllōquĕ mănūm cōgnōscĭt ĭn īctū.520
Tūnc măgĭs ātquĕ măgīs vīrēs ănĭmūsquĕ rĕcēdūnt,
nēc pŭdŏr īrĕ rĕtrō; cēdēntem Ăchĕlōĭŭs hērōs
īmpĕdĭt, ēt lībrāns ūnī sĭbĭ mīssĭlĕ tēlūm
dīrēxīt iāctūs, sūmmaē quā mārgĭnĕ pārmaē
īmă sĕdēt gălĕa ēt iŭgŭlī vītālĭă lūcēnt.525
Nēc frūstrātă mănūs, mōrtēmque īnvēnĕrăt hāstă;
sēd prŏhĭbēt paūlūmque ŭmĕrī lībārĕ sĭnīstrī
praēbŭĭt ēt mĕrĭtō pārcīt Trītōnĭă frātrī.
Īllĕ tămēn nēc stārĕ lŏcō nēc cōmmĭnŭs īrĕ
āmplĭŭs aūt vūltūs aūdēt pērfērrĕ crŭēntī530
Tŷdĕŏs, aēgra ănĭmō vīs āc fīdūcĭă cēssīt.
Quālīs saētĭgĕrām Lūcānā cūspĭdĕ frōntēm
strīctŭs ăpēr, pĕnĭtūs cuī nōn īnfōssă cĕrēbrō
vūlnĕră, nēc fēlīx dēxtraē tĕnŏr, īn lătŭs īrās
frāngĭt, ĕt ēxpērtaē iām nōn vĕnĭt ōbvĭŭs hāstaē.535
Ēccĕ dŭcēm tūrmaē cērta īndīgnātŭs ĭn hōstēm
spīcŭlă fēlīcī Prŏthŏūm tōrquērĕ lăcērtō,
tūrbĭdŭs Oēnīdēs ūnā dŭŏ cōrpŏră pīnū,
cōrnĭpĕdēmque ĕquĭtēmquĕ, fĕrīt: rŭĭt īllĕ rŭēntēm
īn Prŏthŏūm lāpsāsquĕ mănū quaērēntĭs hăbēnās540
īn vūltūs gălĕām clĭpĕūmque īn pēctŏră cālcāt,
saūcĭŭs ēxtrēmō dōnēc cūm sānguĭnĕ frēnōs
rēspŭĭt ēt iūnctā dŏmĭnō cērvīcĕ rĕcūmbīt.
Sīc ūlmūs vītīsquĕ, dŭplēx iāctūră cŏlēntī,
Gaūrānō dē mōntĕ cădūnt, sēd maēstĭŏr ūlmūs545
quaērĭt ŭtrūmquĕ nĕmūs, nēc tām sŭă brācchĭă lābēns
quām gĕmĭt āssuētās īnvītăquĕ prōtĕrĭt ūvās.
Sūmpsĕrăt īn Dănăōs Hĕlĭcōnĭŭs ārmă Cŏrŷmbūs,
āntĕ cŏmēs Mūsīs, Stўgĭī cuī cōnscĭă pēnsī
īpsă dĭū pŏsĭtīs lētūm praēdīxĕrăt āstrīs550
Ūrănĭē. cŭpĭt īllĕ tămēn pūgnāsquĕ vĭrōsquĕ,
fōrsĭtăn ūt cănĕrēt; lōngā iăcĕt īpsĕ cănēndūs
laūdĕ, sĕd āmīssūm mūtaē flēvērĕ sŏrōrēs.
Pāctŭs Ăgēnŏrĕām prīmīs Ătўs ībăt ăb ānnīs
Īsmēnēn, Tўrĭī iŭvĕnīs nōn ādvĕnă bēllī.555
Quāmvīs Cīrrhă dŏmūs, sŏcĕrōs nēc trīstĭbŭs āctīs
āvērsātŭs ĕrāt; spōnsām quīn cāstŭs ămāntī
squālŏr ĕt īndīgnī cōmmēndāt grātĭă lūctūs.
Īpsĕ quŏque ēgrĕgĭūs, nēc pēctŏră vīrgĭnĭs īllī
dīvērsa, īnquĕ vĭcēm, sĭnĕrēt fōrtūnă, plăcēbānt.560
bēllă vĕtānt taēdās, iŭvĕnīque hīnc māiŏr ĭn hōstēs
īră; rŭīt prīmīs īmmīxtŭs ĕt āgmĭnă Lērnaē
nūnc pĕdĕs ēnsĕ văgō, prēnsīs nūnc cēlsŭs hăbēnīs,
ceū spēctētŭr, ăgīt. Trĭplĭcī vēlāvĕrăt ōstrō
sūrgēntēs ĕtĭāmnum ŭmĕrōs ēt lēvĭă mātēr565
pēctŏră; nūnc aūrō phălĕrās aūrōquĕ săgīttās
cīngŭlăque ēt mănĭcās, nē cōniŭgĕ vīlĭŏr īrēt,
prēssĕrăt ēt mīxtūm cōnō crīspāvĕrăt aūrūm.
tālĭbŭs heū! fīdēns vŏcăt ūltro īn proēlĭă Grāiōs.
āc prīmum īn făcĭlīs grāssātūs cūspĭdĕ tūrmās570
ārmă rĕfērt sŏcĭīs ĕt ĭn āgmĭnă fīdă pĕrāctā
caēdĕ rĕdīt. Sīc Hŷrcānā lĕŏ Cāspĭŭs ūmbrā
nūdŭs ădhūc nūllōquĕ iŭbaē flāvēntĭs hŏnōrĕ
tērrĭbĭlīs māgnīque ĕtĭāmnūm sānguĭnĭs īnsōns,
haūd prŏcŭl ā stăbŭlīs cāptāt cūstōdĕ rĕmōtō575
sēgnĕ pĕcūs tĕnĕrāquĕ fămēm cōnsūmĭt ĭn āgnā.
Mōx īgnōtum ārmīs āc sōlō cōrpŏrĕ mēnsūs
Tŷdĕă nōn tĭmŭīt, frăgĭlīquĕ lăcēssĕrĕ tēlō
saēpĭŭs īnfrēndēntem ălĭīs ălĭōsquĕ sĕquēntēm
aūsŭs ĕrāt. Tāndem īnvălĭdōs Aētōlŭs ăd īctūs580
fōrtĕ rĕfērt ŏcŭlōs ēt fōrmīdābĭlĕ rīdēns:
"Iāmdūdūm vĭdĕō, māgnūm cŭpĭs, īmprŏbĕ, lētī
nōmĕn" ăīt; sĭmŭl aūdācēm nōn ēnsĕ nĕc hāstā
dīgnātūs lĕvĭtēr dĭgĭtīs īmbēllĕ sŏlūtīs
ābiēcīt iăcŭlūm: lătĕbrās tămĕn īnguĭnĭs āltē585
mīssĭlĕ, ceū tōtīs īntōrtūm vīrĭbŭs, haūsīt.
Praētĕrĭt haūd dŭbĭūm fāti ēt spŏlĭārĕ sŭpērbīt
Oēnīdēs. "Nĕque ĕnim hās Mārti aūt tĭbĭ, bēllĭcă Pāllās,
ēxŭvĭās fīgēmŭs" ăīt, "prŏcŭl ārcĕăt īpsūm
fērrĕ pŭdōr; vīx, sī bēllūm cŏmĭtātă rĕlīctīs590
Dēĭpўlē thălămīs, īlli īllaūdāndă tŭlīssēm."
sīc ăĭt, ēt bēllī māiōra ād praēmĭă mēntĕ
dūcĭtŭr: īnnŭmĕrīs vĕlŭtī lĕŏ fōrtĕ pŏtītūs
caēdĭbŭs īmbēllīs vĭtŭlōs mōllēsquĕ iŭvēncās
trānsmīttīt: māgnō fŭrŏr ēst īn sānguĭnĕ mērgī,595
nēc nĭsĭ rēgnāntīs cērvīcĕ rĕcūmbĕrĕ taūrī.
Āt nōn sēmiănĭmī clāmōrĕ Mĕnoēcĕă lāpsūs
fāllĭt Ătŷs: praēvērtĭt ĕquōs cūrrūquĕ cĭtātō
dēsĭlĭt: īnstābāt pūbēs Tĕgĕaēă iăcēntī,
nēc prŏhĭbēnt Tўrĭī. "Pŭdĕāt, Cādmēă iŭvēntūs,600
tērrĭgĕnās mēntītă pătrēs! Quō tēndĭtĭs" īnquīt,
"dēgĕnĕrēs? mĕlĭūsnĕ iăcēt prō sānguĭnĕ nōstrō
hōspĕs Ătŷs? Tāntum hōspĕs ădhūc ēt cōniŭgĭs ūltōr
īnfēlīx nōndum īstĕ sŭaē; nōs pīgnŏră tāntă
prōdĭmŭs?" Īnsūrgūnt iūstō fīrmātă pŭdōrĕ605
āgmĭnă, cuīquĕ sŭaē rĕdĭēre īn pēctŏră cūraē.
Īntĕrĕā thălămī sēcrēta īn pārtĕ sŏrōrēs,
pār ălĭūd mōrūm mĭsĕrīque īnnōxĭă prōlēs
Oēdĭpŏdaē, vărĭās mīscēnt sērmōnĕ quĕrēlās.
Nēc mălă quaē iūxtā, sēd lōnga ăb ŏrīgĭnĕ fātī,610
haēc mātrīs taēdās, ŏcŭlōs āst īllă pătērnōs,
āltĕră rēgnāntēm, prŏfŭgūm gĕmĭt āltĕră frātrēm,
bēlla āmbaē. grăvĭs hīnc mīstī cūnctātĭŏ vōtī:
nūtăt ŭtrōquĕ tĭmōr, quēmnam hōc cērtāmĭnĕ vīctūm,
quēm vīcīssĕ vĕlīnt: tăcĭtē praēpōndĕrăt ēxsūl.615
sīc Pāndīŏnĭaē rĕpĕtūnt ŭbĭ fīdă vŏlūcrēs
hōspĭtĭa ātquĕ lărēm brūmā pūlsāntĕ rĕlīctūm,
stāntquĕ sŭpēr nīdōs vĕtĕrīsque ēxōrdĭă fātī
ādnārrānt tēctīs, īt trūncum āc flēbĭlĕ mūrmūr
vērbă pŭtānt, vōxque īllă tămēn nōn dīssŏnă vērbīs.620
Ātque ĭbĭ pōst lăcrĭmās ēt lōngă sĭlēntĭă rūrsūs
īnchŏăt Īsmēnē: "Quīsnam hīc mōrtālĭbŭs ērrōr?
Quaē dēcēptă fĭdēs? Cūram īnvĭgĭlārĕ quĭētī
clārăquĕ pēr sōmnōs ănĭmī sĭmŭlācră rĕvērtī?
Ēcce ĕgŏ, quaē thălămōs, nēc sī pāx āltă mănērēt,625
trāctārēm sēnsū - pŭdĕt heū! -, cōnūbĭă vīdī
nōctĕ, sŏrōr; spōnsum ūndĕ mĭhī sŏpŏr āttŭlĭt āmēns
vīx nōtūm vīsū? Sĕmĕl hīs īn sēdĭbŭs īllūm,
dūm mĕă nēscĭŏ quō spōndēntūr foēdĕră pāctō,
rēspēxī nōn spōntĕ, sŏrōr. Tūrbātă rĕpēntĕ630
ōmnĭă cērnēbām, sŭbĭtūsque īntērcĭdĭt īgnīs,
mēquĕ sĕquēbātūr răbĭdō clāmōrĕ rĕpōscēns
mātĕr Ătŷn. Quaēnam haēc dŭbĭaē praēsāgĭă clādīs?
Nēc tĭmĕō, dūm tūtă dŏmūs mīlēsquĕ sŭpērstēs
Dōrĭcŭs ēt tŭmĭdōs lĭcĕāt cōmpōnĕrĕ frātrēs".635
Tālĭă nēctēbānt, sŭbĭtō cūm pīgră tŭmūltū
ēxpāvīt dŏmŭs, ēt mūltō sūdōrĕ rĕcēptūs
fērtŭr Ătŷs, sērvāns ănĭmām iām sānguĭnĕ nūllō,
cuī mănŭs īn plāgā, dēpēndēt lānguĭdă cērvīx
ēxtĕrĭōr clĭpĕō, crīnēsque ā frōntĕ sŭpīnī.640
Prīmă vĭdēt cārāmquĕ trĕmēns Ĭŏcāstă vŏcābāt
Īsmēnēn: nāmque hōc sōlūm mŏrĭbūndă prĕcātūr
vōx gĕnĕrī, sōlum hōc gĕlĭdīs iām nōmĕn ĭnērrāt
faūcĭbŭs. ēxclāmānt fămŭlaē, tōllēbăt ĭn ōră
vīrgŏ mănūs, tĕnŭīt saēvūs pŭdŏr; āttămĕn īrĕ645
cōgĭtŭr, īndūlgēt sūmmum hōc Ĭŏcāstă iăcēntī,
ōstēndītque ōffērtquĕ. quătēr iām mōrtĕ sŭb īpsā
ād nōmēn vīsūs dēfēctăquĕ fōrtĭtĕr ōră
sūstŭlĭt; īllam ūnām nēglēctō lūmĭnĕ caēlī
āspĭcĭt ēt vūltū nōn ēxsătĭātŭr ămātō.650
Tūnc quĭă nēc gĕnĕtrīx iūxtā pŏsĭtūsquĕ bĕātā
mōrtĕ pătēr, spōnsaē mūnūs mĭsĕrābĭlĕ trādūnt
dēclīnārĕ gĕnās; ĭbĭ dēmūm tēstĕ rĕmōtō
fāssă pĭōs gĕmĭtūs lăcrĭmāsque īn lūmĭnă fūdīt.
Dūmque ĕă pēr Thēbās, ălĭīs sērpēntĭbŭs ārdēns655
ēt făcĕ mūtātā bēllum īntēgrābăt Ĕnŷō.
Ārmă vŏlūnt, prīmōs vĕlŭtī mŏdŏ cōmmĭnŭs īctūs
sūstŭlĕrīnt ōmnīsque ĕtĭāmnūm lūcĕăt ēnsīs.
Ēmĭnĕt Oēnīdēs. Quāmvīs ĕt hărūndĭnĕ cērtā
Pārthĕnŏpaēŭs ăgāt, mŏrĭēntūmque ōră fŭrēntī660
Hīppŏmĕdōn prōcūlcĕt ĕquō, Căpănēăquĕ pīnūs
iām prŏcŭl Āŏnĭīs vŏlĕt āgnōscēndă cătērvīs:
Tŷdĕŏs īllă dĭēs, īllūm fŭgĭūntquĕ trĕmūntquĕ
clāmāntēm: "Quō tērgă dătīs? lĭcĕt ēccĕ pĕrēmptōs
ūlcīscī sŏcĭōs maēstāmquĕ rĕpēndĕrĕ nōctēm.665
Īlle ĕgo ĭnēxplētīs sōlūs quī caēdĭbŭs haūsī
quīnquāgīnta ănĭmās: tŏtĭdēm, tŏtĭdem hēiă grĕgātīm
fērtĕ mănūs! nūllīnĕ pătrēs, nūllīnĕ iăcēntūm
ūnănĭmī frātrēs? Quaē tānta ōblīvĭŏ lūctūs?
Quām pŭdĕt Īnăchĭās cōntēntum ăbĭīssĕ Mўcēnās!670
Hīnĕ sŭpēr Thēbīs? Haēc rōbŏră rēgĭs? Ŭbi aūtēm
ēgrĕgĭūs dūx īllĕ mĭhī?" Sĭmŭl ōrdĭnĕ laēvō
īpsum ēxhōrtāntēm cŭnĕōs căpĭtīsquĕ sŭpērbī
īnsīgnēm fūlgōrĕ vĭdēt; nēc sēgnĭŭs ārdēns
ōccūrrīt, nĭvĕō quām flāmmĭgĕr ālĕs ŏlōrī675
īmmĭnĕt ēt māgnā trĕpĭdūm cīrcūmlĭgăt ūmbrā.
Tūnc prĭŏr: "Āŏnĭaē rēx ō iūstīssĭmĕ gēntīs,
īmŭs ĭn ārmă pălām tāndēmque ōstēndĭmŭs ēnsēs,
ān nōctem ēt sŏlĭtās plăcĕt ēxspēctārĕ tĕnēbrās?"
īllĕ nĭhīl cōntrā, sēd strīdŭlă cōrnŭs ĭn hōstēm680
īt rĕfĕrēns māndātă dŭcīs, quām prōvĭdŭs hērōs
iāmiam īn fīnĕ vĭaē pērcūssam ōblīquăt, ĕt īpsĕ
tēlum īngēns ăvĭde ēt quāntō nōn āntĕ lăcērtō
īmpŭlĭt: ībăt ătrōx fīnēm pŏsĭtūră dŭēllō
lāncĕă. Cōnvērtēre ŏcŭlōs ūtrīmquĕ făvēntīs685
Sīdŏnĭī Grāīquĕ dĕī; crūdēlĭs Ĕrīnŷs
ōbstăt ĕt īnfāndō dīffērt Ĕtĕōclĕă frātrī:
cūspĭs ĭn ārmĭgĕrūm Phlĕgўān pēccāvĭt. Ĭbi īngēns
pūgnă vĭrūm, strīctō nām saēvĭŏr īrrŭĭt ēnsĕ
Aētōlūs, rētrōquĕ dătūm Thēbānă tĕgēbānt690
ārmă dŭcēm. sīc dēnsă lŭpūm iām nōctĕ sŭb ātrā
ārcĕt ăb āpprēnsō pāstōrūm tūrbă iŭvēncō;
īmprŏbŭs ērĭgĭtūr cōntrā, nēc cūră vĕtāntēs
īmpĕtĕre: īllum, īllūm, sĕmĕl īn quēm vēnĕrăt, ūrgēt.
Nōn sĕcŭs ōbiēctās ăcĭēs tūrbāmquĕ mĭnōrēm695
dīssĭmŭlāt trānsītquĕ mănū; tămĕn ōră Thŏāntīs,
pēctŏră Dēĭlŏchī, Clŏnĭī lătŭs, īlĭă tōrvī
pērfŏrăt Hīppŏtădaē; trūncīs sŭă mēmbră rĕmīttīt
īntērdūm gălĕāsquĕ rŏtāt pēr nūbĭlă plēnās.
Ēt iām cōrpŏrĭbūs sēsē spŏlĭīsquĕ cădēntūm700
claūsĕrăt; ūnum ăcĭēs cīrcūm cōnsūmĭtŭr, ūnūm
ōmnĭă tēlă vŏvēnt: sūmmīs haēc ōssĭbŭs haērēnt,
pārs frūstrātă cădūnt, pārtēm Trītōnĭă vēllīt,
mūltă rĭgēnt clĭpĕō. Dēnsīs iām cōnsĭtŭs hāstīs
fērrātūm quătĭt ūmbŏ nĕmūs, tērgōquĕ fătīscīt705
ātque ŭmĕrīs gēntīlĭs ăpēr; nūsquam ārdŭă cōnī
glōrĭă, quīque ăpĭcēm tōrvaē Grādīvŭs hăbēbāt
cāssĭdĭs, haūt laētūm dŏmĭnō rŭĭt ōmĕn: ĭnūstă
tēmpŏrĭbūs nūda aēră sĕdēnt, cīrcūmquĕ sŏnōrī
vērtĭcĕ pērcūssō vōlvūntŭr ĭn ārmă mŏlārēs.710
Iām crŭŏr īn gălĕā, iām saūcĭă prōlŭĭt ātēr
pēctŏră pērmīxtūs sūdōre ēt sānguĭnĕ tōrrēns.
Rēspĭcĭt hōrtāntēs sŏcĭōs ēt Pāllădă fīdām,
lōngĭŭs ōppŏsĭtā cēlāntēm lūmĭnă pārmā:
ībăt ĕnīm māgnūm lăcrĭmīs īnflēctĕrĕ pātrēm.715
Ēccĕ sĕcāt Zĕphўrōs īngēntēm frāxĭnŭs īrām
fōrtūnāmquĕ fĕrēns, tēlī nōn ēmĭnĕt aūctōr:
Āstăcĭdēs Mĕlănīppŭs ĕrāt, nēc prōdĭdĭt īpsĕ,
ēt vēllēt lătŭīssĕ mănūm, sēd gaūdĭă tūrmaē
mōnstrābānt trĕpĭdūm; nām flēxŭs ĭn īlĭă Tŷdeūs720
sūbmīssūm lătŭs ēt clĭpĕī lāxāvĕrăt ōrbēm.
Clāmōrem Āŏnĭī mīscēnt gĕmĭtūmquĕ Pĕlāsgī,
ōbiēctāntquĕ mănūs īndīgnāntēmquĕ tŭēntūr.
Īllĕ pĕr ōppŏsĭtōs lōngē rīmātŭs ămārūm
Āstăcĭdēn, tōtīs ănĭmaē sē cōgĭt ĭn īctūm725
rēlĭquĭīs tēlūmquĕ iăcīt, quōd prōxĭmŭs Hōpleūs
praēbŭĕrāt: pĕrĭt ēxprēssūs cōnāmĭnĕ sānguīs.
tūnc trīstēs sŏcĭī cŭpĭdūm bēllārĕ - quĭs ārdōr! -
ēt pōscēntem hāstās mĕdĭāque īn mōrtĕ nĕgāntēm
ēxspīrārĕ trăhūnt, sūmmīque īn mārgĭnĕ cāmpī730
ēffūltūm gĕmĭnā lătĕra īnclīnāntĭă pārmā
pōnūnt, āc saēvī rĕdĭtūrum ād proēlĭă Mārtīs
prōmīttūnt flēntēs. Sĕd ĕt īpsĕ rĕcēdĕrĕ caēlūm
īngēntēsque ănĭmōs ēxtrēmō frīgŏrĕ lābī
sēnsĭt, ĕt īnnīxūs tērraē: "Mĭsĕrēscĭtĕ" clāmāt,735
Īnăchĭdaē: nōn ōssă prĕcōr rĕfĕrāntŭr ŭt Ārgōs
Aētōlūmvĕ lărēm; nĕc ĕnīm mĭhĭ cūră sŭprēmī
fūnĕrĭs: ōdi ārtūs frăgĭlēmque hūnc cōrpŏrĭs ūsūm,
dēsērtōrem ănĭmī. Căpŭt, ō căpŭt, ō mĭhĭ sī quīs
āppōrtēt, Mĕlănīppĕ, tŭūm! nām vōlvĕrĭs ārvīs,740
fīdo ĕquĭdēm, nēc mē vīrtūs sūprēmă fĕfēllīt.
ī, prĕcŏr, Ārgēī sī quīd tĭbĭ sānguĭnĭs ūmquām,
Hīppŏmĕdōn, vāde, ō prīmīs pŭĕr īnclĭtĕ bēllīs
Ārcăs, ĕt Ārgŏlĭcaē Căpăneū iām māxĭmĕ tūrmaē".
Mōti ōmnēs, sēd prīmŭs ăbīt prīmūsquĕ rĕpērtūm745
Āstăcĭdēn mĕdĭō Căpăneūs ē pūlvĕrĕ tōllīt
spīrāntēm laēvāquĕ sŭpēr cērvīcĕ rĕpōrtāt,
tērgă crŭēntāntēm cōncūssī vūlnĕrĭs ūndā:
quālĭs ăb Ārcădĭō rĕdĭīt Tīrŷnthĭŭs āntrō
cāptīvūmquĕ sŭēm clāmāntĭbŭs īntŭlĭt Ārgīs.750
Ērĭgĭtūr Tŷdeūs vūltūque ōccūrrĭt ĕt āmēns
laētĭtĭāque īrāque, ūt sīngūltāntĭă vīdīt
ōră trăhīque ŏcŭlōs sēsēque āgnōvĭt ĭn īllō,
īmpĕrăt ābscīsūm pōrgī, laēvāquĕ rĕcēptūm
spēctăt ătrōx hōstīlĕ căpūt, glīscītquĕ tĕpēntīs755
lūmĭnă tōrvă vĭdēns ĕt ădhūc dŭbĭtāntĭă fīgī.
Īnfēlīx cōntēntŭs ĕrāt: plūs ēxĭgĭt ūltrīx
Tīsĭphŏnē; iāmque īnflēxō Trītōnĭă pātrĕ
vēnĕrăt ēt mĭsĕrō dĕcŭs īmmōrtālĕ fĕrēbāt,
ātque īllum ēffrāctī pērfūsūm tābĕ cĕrēbrī760
āspĭcĭt ēt vīvō scĕlĕrāntēm sānguĭnĕ faūcēs
- nēc cŏmĭtēs aūfērrĕ vălēnt -: stĕtĭt āspĕră Gōrgōn
crīnĭbŭs ēmīssīs rēctīque ānte ōră cĕrāstaē
vēlāvērĕ dĕām; fŭgĭt āvērsātă iăcēntēm,
nēc prĭŭs āstră sŭbīt, quām mŷstĭcă lāmpăs ĕt īnsōns765
Ēlīsōs mūltā pūrgāvīt lūmĭnă lŷmphā.
Ut subitus vates pallentibus incidit umbris
letiferasque domos regisque arcana sepulti
rupit et armato turbavit funere manis,
horror habet cunctos, Stygiis mirantur in oris
5tela et equos corpusque novum; nec enim ignibus artus
conditus aut maesta niger adventabat ab urna,
sed belli sudore calens, clipeumque cruentis
roribus et scissi respersus pulvere campi.
Necdum illum aut trunca lustraverat obvia taxo
10Eumenis, aut furvo Proserpina poste notarat
coetibus assumptum functis; quin comminus ipsa
fatorum deprensa colus, visoque paventes
augure tunc demum rumpebant stamina Parcae.
Illum et securi circumspexere fragorem
15Elysii, et si quos procul ulteriore barathro
altera nox aliisque gravat plaga caeca tenebris.
Tunc regemunt pigrique lacus ustaeque paludes,
umbriferaeque fremit sulcator pallidus undae
dissilvisse novo penitus telluris hiatu
20Tartara et admissos non per sua flumina manis.
Forte sedens media regni infelicis in arce
dux Erebi populos poscebat crimina vitae,
nil hominum miserans iratusque omnibus umbris.
Stant Furiae circum variaeque ex ordine Mortes,
25saevaque multisonas exsertat Poena catenas;
Fata serunt animas et eodem pollice damnant:
vincit opus. Iuxta Minos cum fratre verendo
iura bonus meliora monet regemque cruentum
temperat; assistunt lacrimis atque igne tumentes
30Cocytos Phlegethonque, et Styx periuria divum
arguit. Ille autem supera compage soluta
nec solitus sentire metus expavit oborta
sidera, iucundaque offensus luce profatur:
Quae superum labes inimicum impegit Averno
35aethera? Quis rupit tenebras vitaeque silentis
admonet? unde minas? uter haec mihi proelia fratrum?
congredior, pereant agedum discrimina rerum.
Nam cui dulce magis? Magno me tertia victum
deiecit Fortuna polo, mundumque nocentem
40servo: nec iste meus dirisque en pervius astris
inspicitur. tumidusne meas regnator Olympi
explorat viris? habeo iam quassa Gigantum
vincula et aetherium cupidos exire sub axem
Titanas miserumque patrem: quid me otia maesta
45saevus et implacidam prohibet perferre quietem
amissumque odisse diem? Pandam omnia regna,
si placet, et Stygio praetexam Hyperiona caelo.
Arcada nec superis - quid enim mihi nuntius ambas
itque reditque domos? - emittam et utrumque tenebo
50Tyndariden. Cur autem avidis Ixiona frango
verticibus? cur non exspectant Tantalon undae?
Anne profanatum totiens chaos hospite vivo
perpetiar? Me Pirithoi temerarius ardor
temptat et audaci Theseus iuratus amico,
55me ferus Alcides, tum cum custode remoto
ferrea Cerbereae tacuerunt limina portae;
Odrysiis etiam pudet heu! patuisse querelis
Tartara: vidi egomet blanda inter carmina turpis
Eumenidum lacrimas iterataque pensa Sororum;
60me quoque... Sed durae melior violentia legis.
ast ego vix unum, nec celsa ad sidera, furto
ausus iter Siculo rapui conubia campo:
nec licuisse ferunt; iniustaeque a Iove leges
protinus, et sectum genetrix mihi computat annum.
65sed quid ego haec? i, Tartareas ulciscere sedes,
Tisiphone; si quando novis asperrima monstris,
triste, insuetum, ingens, quod nondum viderit aether,
ede nefas, quod mirer ego invideantque Sorores.
Atque adeo fratres - nostrique haec omina sunto
70prima odii -, fratres alterna in vulnera laeto
Marte ruant; sit, qui rabidarum more ferarum
mandat atrox hostile caput, quique igne supremo
arceat exanimes et manibus aethera nudis
commaculet; iuvet ista ferum spectare Tonantem.
75Praeterea, ne sola furor mea regna lacessat,
quaere deis qui bella ferat, qui fulminis ignis
infestumque Iovem clipeo fumante repellat.
faxo haud sit cunctis levior metus atra movere
Tartara, frondenti quam iungere Pelion Ossae".
80Dixerat; atque illi iamdudum regia tristis
attremit oranti, suaque et quae desuper urget
nutabat tellus: non fortius aethera vultu
torquet et astriferos inclinat Iuppiter axis.
"At tibi quos" inquit "manis, qui limite praeceps
85non licito per inane ruis?" Subit ille minantem
iam tenuis visu, iam vanescentibus armis,
iam pedes: exstincto tamen interceptus in ore
augurii perdurat honos, obscuraque fronti
vitta manet, ramumque tenet morientis olivae.
90"Si licet et sanctis hic ora resolvere fas est
manibus, o cunctis finitor maxime rerum,
at mihi, qui quondam causas elementaque noram,
et sator, oro, minas stimulataque corda remulce,
neve ira dignare hominem et tua iura timentem,
95nam nec ad Herculeos - unde haec mihi proelia? - raptus,
nec Venerem illicitam - crede his insignibus - ausi
intramus Lethen: fugiat ne tristis in antrum
Cerberus, aut nostros timeat Proserpina currus.
Augur Apollineis modo dilectissimus aris,
100testor inane chaos - quid enim hic iurandus Apollo? -,
crimine non ullo subeo nova fata, nec alma
sic merui de luce rapi; scit iudicis urna
Dictaei verumque potest deprendere Minos.
Coniugis insidiis et iniquo venditus auro
105Argolicas acies - unde haec tibi turba recentum
umbrarum, et nostrae veniunt quoque funera dextrae -
non ignarus ini: subito me turbine mundi
- horret adhuc animus - mediis e milibus hausit
nox tua. Quae mihi mens, dum per cava viscera terrae
110vado diu pendens et in aëre volvor operto?
ei mihi! nil ex me sociis patriaeque relictum,
vel captum Thebis; iam non Lernaea videbo
tecta nec attonito saltem cinis ibo parenti.
non tumulo, non igne miser lacrimisque meorum
115productus, toto pariter tibi funere veni,
nil istis ausurus equis; nec deprecor umbram
accipere et tripodum iam non meminisse meorum.
Nam tibi praesagi quis iam super auguris usus,
cum Parcae tua iussa trahant? Sed pectora flectas
120et melior sis, quaeso, deis. Si quando nefanda
huc aderit coniunx, illi funesta reserva
supplicia: illa tua, rector bone, dignior ira".
Accipit ille preces indignaturque moveri.
Ut leo Massyli cum lux stetit obvia ferri,
125tunc iras, tunc arma citat; si decidit hostis,
ire supra satis est vitamque relinquere victo.
Interea vittis lauroque insignis opima
currus et egregiis modo formidatus in armis
luce palam, fusus nulli nullique fugatus,
130quaeritur: absistunt turmae, suspectaque tellus
omnibus, infidi miles vestigia campi
circuit, atque avidae tristis locus ille ruinae
cessat et inferni vitatur honore sepulcri.
nuntius hortanti diversa in parte maniplos
135Adrasto, vix ipse ratus vidisse, Palaemon
advolat et trepidans - steterat nam forte cadenti
proximus inspectoque miser pallebat hiatu -:
"Uerte gradum, fuge, rector" ait "si Dorica saltem
terra loco patriaeque manent, ubi liquimus, arces.
140Non armis, non sanguine opus: quid inutile ferrum
stringimus in Thebas? Currus humus impia sorbet
armaque bellantisque viros; fugere ecce videtur
hic etiam quo stamus ager. vidi ipse profundae
noctis iter ruptaque soli compage ruentem
145illum heu, praesagis quo nullus amicior astris,
Oecliden, frustraque manus cum voce tetendit.
Mira loquor, sulcos etiamnum, rector, equorum
fumantemque locum et spumis madida arva reliquit.
Nec commune malum est: tellus agnoscit alumnos,
150stat Thebana acies". Stupet haec et credere Adrastus
cunctatur; sed Mopsus idem trepidusque ferebat
Actor idem. iam Fama novis terroribus audax
non unum cecidisse refert. Sponte agmina retro
non exspectato revocantum more tubarum
155praecipitant: sed torpet iter, falluntque ruentis
genua viros; ipsique - putes sensisse - repugnant
cornipedes nulloque truces hortamine parent,
nec celerare gradum nec tollere lumina terra.
fortius incursant Tyrii, sed Vesper opacus
160lunaris iam ducit equos; data foedere parvo
maesta viris requies et nox auctura timores.
Quae tibi tunc facies, postquam permissa gemendi
copia! qui fletus galeis cecidere solutis!
nil solitum fessos iuvat; abiecere madentis,
165sicut erant, clipeos, nec quisquam spicula tersit,
nec laudavit equum, nitidae nec cassidis altam
compsit adornavitque iubam; vix magna lavare
vulnera et efflantis libet internectere plagas:
tantus ubique dolor. Mensas alimentaque bello
170debita nec pugnae suasit timor: omnia laudes,
Amphiaraë, tuas fecundaque pectora veri
commemorant lacrimis, et per tentoria sermo
unus: abisse deos dilapsaque numina castris.
Heu | ubi laurigeri currus sollemniaque arma
175et galeae vittatus apex? Moc antra lacusque
Castalii tripodumque fides? Sic gratus Apollo?
quis mihi sidereos lapsus mentemque sinistri
fulguris, aut caesis saliat quod numen in extis,
quando iter, unde morae, quae saevis utilis armis,
180quae pacem magis hora velit? Quis iam omne futurum
proferet, aut cum quo volucres mea fata loquentur?
Hos quoque bellorum casus nobisque tibique
praescieras, et - quanta sacro sub pectore virtus! -
venisti tamen et miseris comes additus armis.
185Et cum te tellus fatalisque hora vocaret,
tu Tyrias acies aversaque signa vacasti
sternere; tunc etiam media de morte timendum
hostibus infestaque abeuntem vidimus hasta.
Et nunc te quis casus habet? Poterisne reverti
190sedibus a Stygiis altaque erumpere terra?
Anne sedes hilaris iuxta tua numina Parcas
et vice concordi discis ventura docesque?
An tibi felicis lucos miseratus Averni
rector et Elysias dedit inservare volucres?
195Quidquid es, aeternus Phoebo dolor et nova clades
semper eris mutisque diu plorabere Delphis.
Hic Tenedon Chrysenque dies partuque ligatam
Delon et intonsi claudet penetralia Branchi,
nec Clarias hac luce foris Didymaeaque quisquam
200limina nec Lyciam supplex consultor adibit.
quin et cornigeri vatis nemus atque Molossi
quercus anhela Iovis Troianaque Thymbra tacebit.
Ipsi amnes ipsaeque volent arescere laurus,
ipse nihil certum sagis clangoribus aether
205praecinet, et nulla ferientur ab alite nubes.
Iamque erit ille dies, quo te quoque conscia fatis
templa colant reddatque tuus responsa sacerdos".
Talia fatidico peragunt sollemnia regi,
ceu flammas ac dona rogo tristisque rependant
210exsequias mollique animam tellure reponant.
Fracta dehinc cunctis aversaque pectora bello.
Sic fortis Minyas subito cum funere Tiphys
destituit, non arma sequi, non ferre videtur
remus aquas, ipsique minus iam ducere venti.
215Iam fessi gemitu paulatim et corda levavit
exhaustus sermone dolor, nox addita curas
obruit et facilis lacrimis irrepere somnus.
At non Sidoniam diversa in parte per urbem
nox eadem: vario producunt sidera ludo
220ante domos intraque, ipsaeque ad moenia marcent
excubiae; gemina aera sonant Idaeaque terga
et moderata sonum vario spiramine buxus.
tunc dulces superos atque omne ex ordine alumnum
numen ubique sacri resonant paeanes, ubique
225serta coronatumque merum. Nunc funera rident
auguris ignari, contraque in tempore certant
Tiresian laudare suum; nunc fata revolvunt
maiorum veteresque canunt ab origine Thebas:
hi mare Sidonium manibusque attrita Tonantis
230cornua et ingenti sulcatum Nerea tauro,
hi Cadmum lassamque bovem fetosque cruenti
Martis agros, alii Tyriam reptantia saxa
ad chelyn et duras animantem Amphiona cautes,
hi gravidam Semelen, illi Cythereia laudant
235conubia et multa deductam lampade fratrum
Harmoniam: nullis deest sua fabula mensis.
ceu modo gemmiferum thyrso populatus Hydaspen
Eoasque domos nigri vexilla triumphi
Liber et ignotos populis ostenderet Indos.
240Tum primum ad coetus sociaeque ad foedera mensae
semper inaspectum diraque in sede latentem
Oedipoden exisse ferunt vultuque sereno
canitiem nigram squalore et sordida fusis
ora comis laxasse manu sociumque benignos
245adfatus et abacta prius solacia passum,
quin hausisse dapes insiccatumque cruorem
deiecisse genis. Cunctos auditque refertque,
qui Ditem et Furias tantum et si quando regentem
Antigonen maestis solitus pulsare querelis.
250causa latet. non hunc Tyrii fors prospera belli,
tantum bella iuvant; natum hortaturque probatque,
nec vicisse velit; sed primos comminus enses
et sceleris tacito rimatur semina voto.
inde epulae dulces ignotaque gaudia vultu.
255Qualis post longae Phineus ieiunia poenae,
nil stridere domi volucres ut sensit abactas
- necdum tota fides -, hilaris mensasque torosque
nec turbata feris tractavit pocula pinnis.
Cetera Graiorum curis armisque iacebat
260fessa cohors; alto castrorum ex aggere Adrastus
laetificos tenui captabat corde tumultus,
quamquam aeger senio, sed agit miseranda potestas
invigilare malis. Illum aereus undique clamor
Thebanique urunt sonitus, et amara lacessit
265tibia, tum nimio voces marcore superbae
incertaeque faces et iam male pervigil ignis.
Sic ubi per fluctus uno ratis obruta somno
conticuit, tantique maris secura iuventus
mandavere animas: solus stat puppe magister
270pervigil inscriptaque deus qui navigat alno.
Tempus erat, iunctos cum iam soror ignea Phoebi
sensit equos penitusque cavam sub luce parata
Oceani mugire domum, seseque vagantem
colligit et leviter moto fugat astra flagello:
275concilium rex triste vocat, quaeruntque gementes,
quis tripodas successor agat, quo provida laurus
transeat atque orbum vittae decus. Haud mora, cuncti
insignem fama sanctoque Melampode cretum
Thiodamanta volunt, quicum ipse arcana deorum
280partiri et visas uni sociare solebat
Amphiaraus avis, tantaeque haud invidus artis
gaudebat dici similem iuxtaque secundum.
illum ingens confundit honos inopinaque turbat
gloria et oblatas frondes submissus adorat,
285seque oneri negat esse parem cogique meretur.
sicut Achaemenius solium gentesque paternas
excepit si forte puer, cui vivere patrem
tutius, incerta formidine gaudia librat,
an fidi proceres, ne pugnet vulgus habenis,
290cui latus Euphratae, cui Caspia limina mandet,
sumere tunc arcus ipsumque onerare veretur
patris equum, visusque sibi nec sceptra capaci
sustentare manu nec adhuc implere tiaram.
Atque is ubi intorto signavit vellere crinem
295convenitque deis, hilari per castra tumultu
vadit ovans ac, prima sui documenta, sacerdos
tellurem placare parat: nec futtile maestis
id visum Danais. Geminas ergo ilicet aras
arboribus vivis et adulto caespite texi
300imperat, innumerosque deae, sua munera, flores
et cumulos frugum et quidquid novat impiger annus,
addit et intacto spargens altaria lacte
incipit: "O | hominum divumque aeterna creatrix,
quae fluvios silvasque animarum et semina mundo
305cuncta Prometheasque manus Pyrrhaeaque saxa
gignis, et impastis quae prima alimenta dedisti
mutastique viris, quae pontum ambisque vehisque:
te penes et pecudum gens mitis et ira ferarum
et volucrum requies; firmum atque immobile mundi
310robur inoccidui, te velox machina caeli
aëre pendentem vacuo, te currus uterque
circuit, o rerum media indivisaque magnis
fratribus! Ergo simul tot gentibus alma, tot altis
urbibus ac populis, subterque ac desuper una
315sufficis, astrigerumque domos Atlanta supernas
ferre laborantem nullo vehis ipsa labore:
nos tantum portare negas, nos, diva, gravaris?
Quod, precor, ignari luimus scelus? An quia plebes
externa Inachiis huc adventamus ab oris?
320Omne homini natale solum, nec te, optima, saevo
tamque humili populos deceat distinguere fine
undique ubique tuos; maneas communis et arma
hinc atque inde feras; liceat, precor, ordine belli
pugnacis efflare animas et reddere caelo.
325ne rape tam subitis spirantia corpora bustis,
ne propera: veniemus enim, quo limite cuncti,
qua licet ire via; tantum exorata Pelasgis
siste levem campum, celeres neu praecipe Parcas.
At tu, care deis, quem non manus ulla nec enses
330Sidonii, sed magna sinu Natura soluto,
ceu te Cirrhaeo meritum tumularet hiatu,
sic amplexa coit, hilaris des, oro, precatus
nosse tuos, caeloque et vera monentibus aris
concilies, et quae populis proferre parabas,
335me doceas: tibi sacra feram praesaga, tuique
numinis interpres te Phoebo absente vocabo.
Ille mihi Delo Cirrhaque potentior omni,
quo ruis, ille adytis melior locus." haec ubi dicta,
nigrantis terrae pecudes obscuraque mergit
340armenta, ac vivis cumulos undantis harenae
aggerat et vati mortis simulacra rependit.
Talia apud Graios, cum iam Mavortia contra
cornua, iam saevos fragor aereus excitat enses.
Addit acerba sonum Teumesi e vertice crinem
345incutiens acuitque tubas et sibila miscet
Tisiphone: stupet insolito clangore Cithaeron
marcidus et turres carmen non tale secutae.
iam trepidas Bellona fores armataque pulsat
limina, iam multo laxantur cardine Thebae.
350Turbat eques pedites, currus properantibus obstant,
ceu Danai post terga premant: sic omnibus alae
artantur portis septemque excursibus haerent.
Ogygiis it sorte Creon, Eteoclea mittunt
Neistae, celsas Homoloidas occupat Haemon,
355Hypsea Proetiae, celsum fudere Dryanta
Electrae, quatit Hypsistas manus Eurymedontis,
culmina magnanimus stipat Dircaea Menoeceus.
Qualis ubi aversi secretus pabula caeli
Nilus et Eoas magno bibit ore pruinas,
360scindit fontis opes septemque patentibus arvis
in mare fert hiemes; penitus cessere fugatae
Nereides dulcique timent occurrere ponto.
Tristis at inde gradum tarde movet Inacha pubes,
praecipue Eleae Lacedaemoniaeque cohortes
365et Pylii; subitum nam Thiodamanta sequuntur
augure fraudati, necdum accessere regenti.
Nec tua te, princeps tripodum, sola agmina quaerunt:
cuncta phalanx sibi deesse putat; minor ille per alas
septimus exstat apex. Liquido velut aethere nubes
370invida Parrhasiis unum si detrahat astris,
truncus honor Plaustri, nec idem riget igne reciso
axis, et incerti numerant sua sidera nautae.
Sed iam bella vocant: alias nova suggere vires,
Calliope, maiorque chelyn mihi tendat Apollo.
375fatalem populis ultro poscentibus horam
admovet atra dies, Stygiisque emissa tenebris
Mors fruitur caelo bellatoremque volando
campum operit nigroque viros invitat hiatu,
nil vulgare legens, sed quae dignissima vita
380funera, praecipuos annis animisque cruento
ungue notat; iamque in miseros pensum omne Sororum
scinditur, et Furiae rapuerunt licia Parcis.
Stat medius campis etiamnum cuspide sicca
Bellipotens, iamque hos clipeum, iam vertit ad illos
385arma ciens, aboletque domos, conubia, natos.
Pellitur et patriae et, qui mente novissimus exit,
lucis amor; tenet in capulis hastisque paratas
ira manus animosque ultra thoracas anhelos
conatur, galeaeque tremunt horrore comarum.
390Quid mirum calvisse viros? Flammantur in hostem
cornipedes niveoque rigant sola putria nimbo,
corpora ceu mixti dominis irasque sedentum
induerint: sic frena terunt, sic proelia poscunt
hinnitu tolluntque armos equitesque supinant.
395Iamque ruunt, primusque virum concurrere pulvis
incipit, et spatiis utrimque aequalibus acti
adventant mediumque vident decrescere campum.
Iam clipeus clipeis, umbone repellitur umbo,
ense minax ensis, pede pes et cuspide cuspis:
400sic obnixa acies pariter suspiria fumant,
admotaeque nitent aliena in casside cristae.
Pulcher adhuc belli vultus: stant vertice coni,
plena armenta viris, nulli sine praeside currus,
arma loco, splendent clipei pharetraeque decorae
405cingulaque et nondum deforme cruoribus aurum.
at postquam rabies et vitae prodiga virtus
emisere animos, non tanta cadentibus Haedis
aëriam Rhodopen solida nive verberat Arctos,
nec fragor Ausoniae tantus, cum Iuppiter omni
410arce tonat, tanta quatitur nec grandine Syrtis,
cum Libyae Boreas Italos niger attulit imbres.
Exclusere diem telis, stant ferrea caelo
nubila, nec iaculis artatus sufficit aër.
Hi pereunt missis, illi redeuntibus hastis,
415concurrunt per inane sudes et mutua perdunt
vulnera, concurrunt hastae, stridentia fundae
saxa pluunt, volucres imitantur fulgura glandes
et formidandae non una morte sagittae.
non locus ad terram telis: in corpora ferrum
420omne cadit; saepe ignari perimuntque caduntque.
Casus agit virtutis opus: nunc turba recedit,
nunc premit, ac vicibus tellurem amittit et aufert.
Ut ventis nimbisque minax cum solvit habenas
Iuppiter alternoque adfligit turbine mundum:
425stat caeli diversa acies, nunc fortior Austri,
nunc Aquilonis hiems, donec pugnante procella
aut nimiis hic vicit aquis, aut ille sereno.
Principium pugnae turmas Asopius Hypseus
Oebalias - namque hae magnum et gentile tumentes
430Euboicum duris rumpunt umbonibus agmen -
reppulit erepto cunei ductore Menalca.
Hic et mente Lacon, crudi torrentis alumnus
- nec turpavit avos -, hastam ultra pectus euntem,
ne pudor in tergo, per et ossa et viscera retro
435extrahit atque hosti dextra labente remittit
sanguineam: dilecta genis morientis oberrant
Taygeta et pugnae laudataque pectora matri.
Phaedimon Iasiden arcu Dircaeus Amyntas
destinat: heu celeres Parcae! Iam palpitat arvis
440Phaedimus, et certi nondum tacet arcus Amyntae.
Abstulit ex umero dextram Calydonius Agreus
Phegeos: illa suum terra tenet improba ferrum
et movet; extimuit sparsa inter tela iacentem
praegrediens truncamque tamen percussit Acoetes.
445Iphin atrox Acamas, Argum ferus impulit Hypseus,
stravit Abanta Pheres, diversaque vulnera flentes
Iphis eques, pedes Argus, Abas auriga iacebant.
Inachidae gemini geminos e sanguine Cadmi
occultos galeis - saeva ignorantia belli -
450perculerant ferro; sed dum spolia omnia caesis
eripiunt, videre nefas, et maestus uterque
respicit ad fratrem pariterque errasse queruntur.
Cultor Ion Pisae cultorem Daphnea Cirrhae
turbatis prostravit equis; hunc laudat ab alto
455Iuppiter, hunc tardus frustra miseratur Apollo.
Ingentis Fortuna viros illustrat utrimque
sanguine in adverso: Danaos Cadmeius Haemon
sternit agitque, furens sequitur Tyria agmina Tydeus;
Pallas huic praesens, illum Tirynthius implet.
460Qualiter hiberni summis duo montibus amnes
franguntur geminaque cadunt in plana ruina:
contendisse putes, uter arva arbustaque tollat
altius aut superet pontis; et cum una receptas
confundit iam vallis aquas, sibi quisque superbus
465ire cupit, pontoque negant descendere mixti.
Ibat fumiferam quatiens Onchestius Idas
lampada per medios turbabatque agmina Graium,
igne viam rumpens; magno quem comminus ictu
Tydeos hasta feri dispulsa casside fixit.
470Ille ingens in terga iacet, stat fronte superstes
lancea, collapsae veniunt in tempora flammae.
prosequitur Tydeus: "Saevos ne dixeris Argos,
igne tuo, Thebane, - rogum concedimus - arde!"
Inde, velut primo tigris gavisa cruore
475per totum cupit ire pecus, sic Aona saxo,
ense Pholum, Chromin ense, duos Helicaonas hasta
transigit, Aegaeae Veneris quos Maera sacerdos
ediderat prohibente dea; vos praeda cruenti
Tydeos, it saevas etiamnum mater ad aras.
480Nec minus Herculeum contra vagus Haemona ducit
sanguis: inexpleto rapitur per milia ferro,
nunc tumidae Calydonis opes, nunc torva Pylenes
agmina, nunc maestae fundens Pleuronis alumnos,
donec in Olenium fessa iam cuspide Buten
485incidit. Hunc turmis obuersum et abire vetantem
adgreditur; puer ille, puer malasque comamque
integer, ignaro cui tunc Thebana bipennis
in galeam librata venit: funduntur utroque
tempora dividuique cadunt in bracchia crines,
490et non hoc metuens inopino limine vita
exsilvit. Tunc flavum Hypanin flavumque Politen
- ille genas Phoebo, crinem hic pascebat Iaccho:
saevus uterque deus -, victis Hyperenora iungit
conversumque fuga Damasum; sed lapsa per armos
495hasta viri trans pectus abit parmamque tenenti
excutit et summa fugiens in cuspide portat.
Sterneret adversos etiamnum Ismenius Haemon
Inachidas - nam tela regit virisque ministrat
Amphitryoniades -, saevum sed Tydea contra
500Pallas agit. Iamque adverso venere favore
comminus, et placido prior haec Tirynthius ore:
"Fida soror, quaenam hunc belli caligine nobis
congressum fortuna tulit? Num regia Iuno
hoc molita nefas? Citius me fulmina contra
505- infandum! - ruere et magno bellare parenti
aspiciat. Genus huic... Sed mitto agnoscere, quando
tu diversa foves, nec si ipsum comminus Hyllum
Tydeos hasta tui Stygioque ex orbe remissum
Amphitryona petat; teneo aeternumque tenebo
510quantum haec diva manus, quotiens sudaverit aegis
ista mihi, duris famulus dum casibus omnis
lustro vagus terras; ipsa heu! comes invia mecum
Tartara, ni superos Acheron excluderet, isses.
Tu patriam caelumque mihi, quis tanta relatu
515aequet? habe totas, si mens exscindere, Thebas.
Cedo equidem veniamque precor". Sic orsus abibat.
Pallada mulcet honos: rediit ardore remisso
vultus et erecti sederunt pectoris angues.
Sensit abesse deum, levius Cadmeius Haemon
520tela rotat nulloque manum cognoscit in ictu.
Tunc magis atque magis vires animusque recedunt,
nec pudor ire retro; cedentem Acheloius heros
impedit, et librans uni sibi missile telum
direxit iactus, summae qua margine parmae
525ima sedet galea et iuguli vitalia lucent.
Nec frustrata manus, mortemque invenerat hasta;
sed prohibet paulumque umeri libare sinistri
praebuit et merito parcit Tritonia fratri.
Ille tamen nec stare loco nec comminus ire
530amplius aut vultus audet perferre cruenti
Tydeos, aegra animo vis ac fiducia cessit.
Qualis saetigeram Lucana cuspide frontem
strictus aper, penitus cui non infossa cerebro
vulnera, nec felix dextrae tenor, in latus iras
535frangit, et expertae iam non venit obvius hastae.
Ecce ducem turmae certa indignatus in hostem
spicula felici Prothoum torquere lacerto,
turbidus Oenides una duo corpora pinu,
cornipedemque equitemque, ferit: ruit ille ruentem
540in Prothoum lapsasque manu quaerentis habenas
in vultus galeam clipeumque in pectora calcat,
saucius extremo donec cum sanguine frenos
respuit et iuncta domino cervice recumbit.
Sic ulmus vitisque, duplex iactura colenti,
545Gaurano de monte cadunt, sed maestior ulmus
quaerit utrumque nemus, nec tam sua bracchia labens
quam gemit assuetas invitaque proterit uvas.
Sumpserat in Danaos Heliconius arma Corymbus,
ante comes Musis, Stygii cui conscia pensi
550ipsa diu positis letum praedixerat astris
Uranie. cupit ille tamen pugnasque virosque,
forsitan ut caneret; longa iacet ipse canendus
laude, sed amissum mutae flevere sorores.
Pactus Agenoream primis Atys ibat ab annis
555Ismenen, Tyrii iuvenis non advena belli.
Quamuis Cirrha domus, soceros nec tristibus actis
aversatus erat; sponsam quin castus amanti
squalor et indigni commendat gratia luctus.
Ipse quoque egregius, nec pectora virginis illi
560diversa, inque vicem, sineret fortuna, placebant.
bella vetant taedas, iuvenique hinc maior in hostes
ira; ruit primis immixtus et agmina Lernae
nunc pedes ense vago, prensis nunc celsus habenis,
ceu spectetur, agit. Triplici velaverat ostro
565surgentes etiamnum umeros et levia mater
pectora; nunc auro phaleras auroque sagittas
cingulaque et manicas, ne coniuge vilior iret,
presserat et mixtum cono crispaverat aurum.
talibus heu! fidens vocat ultro in proelia Graios.
570ac primum in facilis grassatus cuspide turmas
arma refert sociis et in agmina fida peracta
caede redit. Sic Hyrcana leo Caspius umbra
nudus adhuc nulloque iubae flaventis honore
terribilis magnique etiamnum sanguinis insons,
575haud procul a stabulis captat custode remoto
segne pecus teneraque famem consumit in agna.
Mox ignotum armis ac solo corpore mensus
Tydea non timuit, fragilique lacessere telo
saepius infrendentem aliis aliosque sequentem
580ausus erat. Tandem invalidos Aetolus ad ictus
forte refert oculos et formidabile ridens:
"Iamdudum video, magnum cupis, improbe, leti
nomen" ait; simul audacem non ense nec hasta
dignatus leviter digitis imbelle solutis
585abiecit iaculum: latebras tamen inguinis alte
missile, ceu totis intortum viribus, hausit.
Praeterit haud dubium fati et spoliare superbit
Oenides. "Neque enim has Marti aut tibi, bellica Pallas,
exuvias figemus" ait, "procul arceat ipsum
590ferre pudor; vix, si bellum comitata relictis
Deipyle thalamis, illi illaudanda tulissem."
sic ait, et belli maiora ad praemia mente
ducitur: innumeris veluti leo forte potitus
caedibus imbellis vitulos mollesque iuvencas
595transmittit: magno furor est in sanguine mergi,
nec nisi regnantis cervice recumbere tauri.
At non semianimi clamore Menoecea lapsus
fallit Atys: praevertit equos curruque citato
desilit: instabat pubes Tegeaea iacenti,
600nec prohibent Tyrii. "Pudeat, Cadmea iuventus,
terrigenas mentita patres! Quo tenditis" inquit,
"degeneres? meliusne iacet pro sanguine nostro
hospes Atys? Tantum hospes adhuc et coniugis ultor
infelix nondum iste suae; nos pignora tanta
605prodimus?" Insurgunt iusto firmata pudore
agmina, cuique suae rediere in pectora curae.
Interea thalami secreta in parte sorores,
par aliud morum miserique innoxia proles
Oedipodae, varias miscent sermone querelas.
610Nec mala quae iuxta, sed longa ab origine fati,
haec matris taedas, oculos ast illa paternos,
altera regnantem, profugum gemit altera fratrem,
bella ambae. gravis hinc misti cunctatio voti:
nutat utroque timor, quemnam hoc certamine victum,
615quem vicisse velint: tacite praeponderat exsul.
sic Pandioniae repetunt ubi fida volucres
hospitia atque larem bruma pulsante relictum,
stantque super nidos veterisque exordia fati
adnarrant tectis, it truncum ac flebile murmur
620verba putant, voxque illa tamen non dissona verbis.
Atque ibi post lacrimas et longa silentia rursus
inchoat Ismene: "Quisnam hic mortalibus error?
Quae decepta fides? Curam invigilare quieti
claraque per somnos animi simulacra reverti?
625Ecce ego, quae thalamos, nec si pax alta maneret,
tractarem sensu - pudet heu! -, conubia vidi
nocte, soror; sponsum unde mihi sopor attulit amens
vix notum visu? Semel his in sedibus illum,
dum mea nescio quo spondentur foedera pacto,
630respexi non sponte, soror. Turbata repente
omnia cernebam, subitusque intercidit ignis,
meque sequebatur rabido clamore reposcens
mater Atyn. Quaenam haec dubiae praesagia cladis?
Nec timeo, dum tuta domus milesque superstes
635Doricus et tumidos liceat componere fratres".
Talia nectebant, subito cum pigra tumultu
expavit domus, et multo sudore receptus
fertur Atys, servans animam iam sanguine nullo,
cui manus in plaga, dependet languida cervix
640exterior clipeo, crinesque a fronte supini.
Prima videt caramque tremens Iocasta vocabat
Ismenen: namque hoc solum moribunda precatur
vox generi, solum hoc gelidis iam nomen inerrat
faucibus. exclamant famulae, tollebat in ora
645virgo manus, tenuit saevus pudor; attamen ire
cogitur, indulget summum hoc Iocasta iacenti,
ostenditque offertque. quater iam morte sub ipsa
ad nomen visus defectaque fortiter ora
sustulit; illam unam neglecto lumine caeli
650aspicit et vultu non exsatiatur amato.
Tunc quia nec genetrix iuxta positusque beata
morte pater, sponsae munus miserabile tradunt
declinare genas; ibi demum teste remoto
fassa pios gemitus lacrimasque in lumina fudit.
655Dumque ea per Thebas, aliis serpentibus ardens
et face mutata bellum integrabat Enyo.
Arma volunt, primos veluti modo comminus ictus
sustulerint omnisque etiamnum luceat ensis.
Eminet Oenides. Quamuis et harundine certa
660Parthenopaeus agat, morientumque ora furenti
Hippomedon proculcet equo, Capaneaque pinus
iam procul Aoniis volet agnoscenda catervis:
Tydeos illa dies, illum fugiuntque tremuntque
clamantem: "Quo terga datis? licet ecce peremptos
665ulcisci socios maestamque rependere noctem.
Ille ego inexpletis solus qui caedibus hausi
quinquaginta animas: totidem, totidem heia gregatim
ferte manus! nulline patres, nulline iacentum
unanimi fratres? Quae tanta oblivio luctus?
670Quam pudet Inachias contentum abiisse Mycenas!
Hine super Thebis? Haec robora regis? Ubi autem
egregius dux ille mihi?" Simul ordine laevo
ipsum exhortantem cuneos capitisque superbi
insignem fulgore videt; nec segnius ardens
675occurrit, niveo quam flammiger ales olori
imminet et magna trepidum circumligat umbra.
Tunc prior: "Aoniae rex o iustissime gentis,
imus in arma palam tandemque ostendimus enses,
an noctem et solitas placet exspectare tenebras?"
680ille nihil contra, sed stridula cornus in hostem
it referens mandata ducis, quam providus heros
iamiam in fine viae percussam obliquat, et ipse
telum ingens avide et quanto non ante lacerto
impulit: ibat atrox finem positura duello
685lancea. Convertere oculos utrimque faventis
Sidonii Graique dei; crudelis Erinys
obstat et infando differt Eteoclea fratri:
cuspis in armigerum Phlegyan peccavit. Ibi ingens
pugna virum, stricto nam saevior irruit ense
690Aetolus, retroque datum Thebana tegebant
arma ducem. sic densa lupum iam nocte sub atra
arcet ab apprenso pastorum turba iuvenco;
improbus erigitur contra, nec cura vetantes
impetere: illum, illum, semel in quem venerat, urget.
695Non secus obiectas acies turbamque minorem
dissimulat transitque manu; tamen ora Thoantis,
pectora Deilochi, Clonii latus, ilia torvi
perforat Hippotadae; truncis sua membra remittit
interdum galeasque rotat per nubila plenas.
700Et iam corporibus sese spoliisque cadentum
clauserat; unum acies circum consumitur, unum
omnia tela vovent: summis haec ossibus haerent,
pars frustrata cadunt, partem Tritonia vellit,
multa rigent clipeo. Densis iam consitus hastis
705ferratum quatit umbo nemus, tergoque fatiscit
atque umeris gentilis aper; nusquam ardua coni
gloria, quique apicem torvae Gradivus habebat
cassidis, haut laetum domino ruit omen: inusta
temporibus nuda aera sedent, circumque sonori
710vertice percusso volvuntur in arma molares.
Iam cruor in galea, iam saucia proluit ater
pectora permixtus sudore et sanguine torrens.
Respicit hortantes socios et Pallada fidam,
longius opposita celantem lumina parma:
715ibat enim magnum lacrimis inflectere patrem.
Ecce secat Zephyros ingentem fraxinus iram
fortunamque ferens, teli non eminet auctor:
Astacides Melanippus erat, nec prodidit ipse,
et vellet latuisse manum, sed gaudia turmae
720monstrabant trepidum; nam flexus in ilia Tydeus
submissum latus et clipei laxaverat orbem.
Clamorem Aonii miscent gemitumque Pelasgi,
obiectantque manus indignantemque tuentur.
Ille per oppositos longe rimatus amarum
725Astaciden, totis animae se cogit in ictum
reliquiis telumque iacit, quod proximus Hopleus
praebuerat: perit expressus conamine sanguis.
tunc tristes socii cupidum bellare - quis ardor! -
et poscentem hastas mediaque in morte negantem
730exspirare trahunt, summique in margine campi
effultum gemina latera inclinantia parma
ponunt, ac saevi rediturum ad proelia Martis
promittunt flentes. Sed et ipse recedere caelum
ingentesque animos extremo frigore labi
735sensit, et innixus terrae: "Miserescite" clamat,
Inachidae: non ossa precor referantur ut Argos
Aetolumve larem; nec enim mihi cura supremi
funeris: odi artus fragilemque hunc corporis usum,
desertorem animi. Caput, o caput, o mihi si quis
740apportet, Melanippe, tuum! nam volveris arvis,
fido equidem, nec me virtus suprema fefellit.
i, precor, Argei si quid tibi sanguinis umquam,
Hippomedon, vade, o primis puer inclite bellis
Arcas, et Argolicae Capaneu iam maxime turmae".
745Moti omnes, sed primus abit primusque repertum
Astaciden medio Capaneus e pulvere tollit
spirantem laevaque super cervice reportat,
terga cruentantem concussi vulneris unda:
qualis ab Arcadio rediit Tirynthius antro
750captivumque suem clamantibus intulit Argis.
Erigitur Tydeus vultuque occurrit et amens
laetitiaque iraque, ut singultantia vidit
ora trahique oculos seseque agnovit in illo,
imperat abscisum porgi, laevaque receptum
755spectat atrox hostile caput, gliscitque tepentis
lumina torva videns et adhuc dubitantia figi.
Infelix contentus erat: plus exigit ultrix
Tisiphone; iamque inflexo Tritonia patre
venerat et misero decus immortale ferebat,
760atque illum effracti perfusum tabe cerebri
aspicit et vivo scelerantem sanguine fauces
- nec comites auferre valent -: stetit aspera Gorgon
crinibus emissis rectique ante ora cerastae
velavere deam; fugit aversata iacentem,
765nec prius astra subit, quam mystica lampas et insons
Elisos multa purgavit lumina lympha.