Nūmquĭd ĭn hāc Lўcĭdā, vīdīstī fōrtĕ iŭvēncām
vāllĕ mĕām? sŏlĕt īstă tŭīs ōccūrrĕrĕ taūrīs,
ēt iām paēnĕ dŭās, dūm quaērĭtŭr, ēxĭmĭt hōrās;
nēc tămĕn āppārēt. dūrīs ĕgŏ pērdĭtă rūscīs
iām dūdūm nūllūs dŭbĭtāvī crūră rŭbētīs
scīndĕrĕ, nēc quīcquām pōst tāntūm sānguĭnĭs ēgī.
Nōn sătĭs āttēndī: nĕc ĕnīm văcăt. ūrŏr, Ĭōllă,
ūrŏr, ĕt īmmŏdĭcē: Lўcĭdān īngrātă rĕlīquīt
Phŷllĭs ămātquĕ nŏvūm pōst tōt mĕă mūnĕră Mōpsūm.
Mōbĭlĭōr vēntīs ō fēmĭnă! sīc tŭă Phŷllīs:
quaē sĭbĭ, nām mĕmĭnī, sī quāndō sōlŭs ăbēssēs,
mēlla ĕtĭām sĭnĕ tē iūrābăt ămāră vĭdērī.
Āltĭŭs īstă quĕrār, sī fōrtĕ văcābĭs, Ĭōllă.
hās pĕtĕ nūnc sălĭcēs ēt laēvās flēctĕ sŭb ūlmōs.
nām cūm prātă călēnt, īllīc rĕquĭēscĕrĕ nōstēr
taūrŭs ămāt gĕlĭdāquĕ iăcēt spătĭōsŭs ĭn ūmbrā
ēt mātūtīnās rĕvŏcāt pălĕārĭbŭs hērbās.
Nōn ĕquĭdēm, Lўcĭdā, quāmvīs cōntēmptŭs, ăbībō.
Tītўrĕ, quās dīxīt, sălĭcēs pĕtĕ sōlŭs ĕt īllīnc,
sī tămĕn īnvĕnĭēs, dēprēnsām vērbĕrĕ mūltō
hūc ăgĕ; sēd frāctūm rĕfĕrās hāstīlĕ mĕmēntŏ.
nūnc ăgĕ dīc, Lўcĭdā: quaē nōxām māgnă tŭlērĕ
iūrgĭă? quīs vēstrō dĕŭs īntērvēnĭt ămōrī?
Phŷllĭdĕ cōntēntūs sōlā (tū tēstĭs, Ĭōllă)
Cāllĭrhŏēn sprēvī, quāmvīs cūm dōtĕ rŏgārēt:
ēn, sĭbĭ cūm Mōpsō călămōs īntēxĕrĕ cērā
īncĭpĭt ēt pŭĕrō cŏmĭtātă sŭb īlĭcĕ cāntāt.
haēc ĕgŏ cūm vīdī, fătĕōr, sīc īntĭmŭs ārsī,
ūt nĭhĭl ūltĕrĭūs tŭlĕrīm. nām prōtĭnŭs āmbās
dīdūxī tŭnĭcās ēt pēctŏră nūdă cĕcīdī.
Ālcīppēn īrātă pĕtīt dīxītquĕ: "rĕlīctō,
īmprŏbĕ, tē, Lўcĭdā, Mōpsūm tŭă Phŷllĭs ămābīt."
nūnc pĕnĕs Ālcīppēn mănĕt; āc nē fōrtĕ nĕgētūr,
ā! vĕrĕōr; nēc tām nōbīs ĕgŏ Phŷllĭdă rēddī
ēxōptō quām cūm Mōpsō iūrgētŭr ănhēlō.
Ā tē coēpērūnt tŭă iūrgĭă; tū prĭŏr īllī
vīctās tēndĕ mănūs; dĕcĕt īndūlgērĕ pŭēllaē,
vēl cūm prīmă nŏcēt. sī quīd māndārĕ iŭvābīt,
sēdŭlŭs īrātaē cōntīngām nūntĭŭs aūrēs.
Iām dūdūm mĕdĭtōr, quō Phŷllĭdă cārmĭnĕ plācēm.
fōrsĭtăn aūdītō pŏtĕrīt mītēscĕrĕ cāntū;
ēt sŏlĕt īllă mĕās ād sīdĕră fērrĕ Cămēnās.
Dīc ăgĕ; nām cĕrăsī tŭă cōrtĭcĕ vērbă nŏtābō
ēt dēcīsă fĕrām rŭtĭlāntī cārmĭnă lībrō.
"Hās tĭbĭ, Phŷllĭ, prĕcēs iām pāllĭdŭs, hōs tĭbĭ cāntūs
dāt Lўcĭdās, quōs nōctĕ mĭsēr mŏdŭlātŭr ăcērbā,
dūm flĕt ĕt ēxclūsō dīspērdīt lūmĭnă sōmnō.
nōn sīc dēstrīctā mārcēscīt tūrdŭs ŏlīvā,
nōn lĕpŭs, ēxtrēmās lĕgŭlūs cūm sūstŭlĭt ūvās,
ūt Lўcĭdās dŏmĭnā sĭnĕ Phŷllĭdĕ tābĭdŭs ērrō.
tē sĭnĕ, vaē mĭsĕrō, mĭhĭ līlĭă nīgră vĭdēntūr
nēc săpĭūnt fōntēs ĕt ăcēscūnt vīnă bĭbēntī.
āt sī tū vĕnĭās, ēt cāndĭdă līlĭă fīēnt
ēt săpĭēnt fōntēs ēt dūlcĭă vīnă bĭbēntūr.
īlle ĕgŏ sūm Lўcĭdās, quō tē cāntāntĕ sŏlēbās
dīcĕrĕ fēlīcēm, cuī dūlcĭă saēpĕ dĕdīstī
ōscŭlă nēc mĕdĭōs dŭbĭtāstī rūmpĕrĕ cāntūs
ātque īntēr călămōs ērrāntĭă lābră pĕtīstī.
ā dŏlŏr! ēt pōst haēc plăcŭīt tĭbĭ tōrrĭdă Mōpsī
vōx ēt cārmĕn ĭnērs ĕt ăcērbaē strīdŏr ăvēnaē?
quēm sĕquĕrīs? quēm, Phŷllĭ, fŭgīs? fōrmōsĭŏr īllō
dīcŏr, ĕt hōc īpsūm mĭhĭ tū iūrārĕ sŏlēbās.
sūm quŏquĕ dīvĭtĭōr: cērtāvĕrĭt īllĕ tŏt haēdōs
pāscĕrĕ quōt nōstrī nŭmĕrāntūr vēspĕrĕ taūrī.
quīd tĭbĭ quaē nōstī rĕfĕrām? scīs, ōptĭmă Phŷllĭ,
quām nŭmĕrōsă mĕīs sīccētūr būcŭlă mūlctrīs
ēt quām mūltă sŭōs sūspēndăt ăd ūbĕră nātōs.
sēd mĭhĭ nēc grăcĭlīs sĭnĕ tē fīscēllă sălīctō
tēxĭtŭr ēt nūllō trĕmŭērĕ cŏāgŭlă lāctĕ.
quōd sī dūră tĭmēs ĕtĭām nūnc vērbĕră, Phŷllĭ,
trādĭmŭs ēccĕ mănūs: lĭcĕt īllaē vīmĭnĕ tōrtō,
sī lĭbĕt, ēt lēntā pōst tērgūm vītĕ dŏmēntūr,
ūt mălă nōctūrnī rĕlĭgāvīt brācchĭă Mōpsī
Tītўrŭs ēt fūrēm mĕdĭō sūspēndĭt ŏvīlī.
āccĭpĕ, nē dŭbĭtēs, mĕrŭīt mănŭs ūtrăquĕ poēnās.
hīs tămĕn, hīc īsdēm mănĭbūs tĭbĭ saēpĕ pălūmbēs,
saēpe ĕtĭām lĕpŏrēm dēcēptā mātrĕ păvēntēm
mīsĭmŭs īn grĕmĭūm; pēr mē tĭbĭ līlĭă prīmă
cōntĭgĕrūnt prīmaēquĕ rŏsaē: vīxdūm bĕnĕ flōrēm
dēgūstārăt ăpīs, tū cīngēbārĕ cŏrōnīs.
aūrĕă sēd fōrsān mēndāx tĭbĭ mūnĕră iāctāt,
quī mĕtĕre ōccĭdŭā fērālēs nōctĕ lŭpīnōs
dīcĭtŭr ēt cōctō pēnsārĕ lĕgūmĭnĕ pānēm:
quī sĭbĭ tūnc fēlīx, tūnc fōrtūnātŭs hăbētūr,
vīlĭă cūm sŭbĭgīt mănŭālĭbŭs hōrdĕă sāxīs.
quōd sī tūrpĭs ămōr prĕcĭbūs, quŏd ăbōmĭnŏr, īstīs
ōbstĭtĕrīt, lāqueūm mĭsĕrī nēctēmŭs ăb īllā
īlĭcĕ, quaē nōstrōs prīmūm vĭŏlāvĭt ămōrēs.
hī tămĕn āntĕ mălā fīgēntŭr ĭn ārbŏrĕ vērsūs:
"crēdĕrĕ, pāstōrēs, lĕvĭbūs nōlītĕ pŭēllīs;
Phŷllĭdă Mōpsŭs hăbēt, Lўcĭdān hăbĕt ūltĭmă rērūm."
nūnc ăgĕ, sī quīcquām mĭsĕrīs sūccūrrĭs, Ĭōllă,
pērfĕr ĕt ēxōrā mŏdŭlātō Phŷllĭdă cāntū.
īpsĕ prŏcūl stābō vĕl ăcūtā cārĭcĕ tēctūs
vēl prŏpĭūs lătĭtāns vīcīnā sēpĕ sŭb hōrtī.
Ībĭmŭs: ēt vĕnĭēt, nĭsĭ mē praēsāgĭă fāllūnt.
nām bŏnŭs ā! dēxtrūm fēcīt mĭhĭ Tītўrŭs ōmēn,
quī rĕdĭt īnvēntā nōn īrrĭtŭs ēccĕ iŭvēncā.
Numquid in hac Lycida, uidisti forte iuuencam
ualle meam? solet ista tuis occurrere tauris,
et iam paene duas, dum quaeritur, eximit horas;
nec tamen apparet. duris ego perdita ruscis
iam dudum nullus dubitaui crura rubetis
scindere, nec quicquam post tantum sanguinis egi.
Non satis attendi: nec enim uacat. uror, Iolla,
uror, et immodice: Lycidan ingrata reliquit
Phyllis amatque nouum post tot mea munera Mopsum.
Mobilior uentis o femina! sic tua Phyllis:
quae sibi, nam memini, si quando solus abesses,
mella etiam sine te iurabat amara uideri.
Altius ista querar, si forte uacabis, Iolla.
has pete nunc salices et laeuas flecte sub ulmos.
nam cum prata calent, illic requiescere noster
taurus amat gelidaque iacet spatiosus in umbra
et matutinas reuocat palearibus herbas.
Non equidem, Lycida, quamuis contemptus, abibo.
Tityre, quas dixit, salices pete solus et illinc,
si tamen inuenies, deprensam uerbere multo
huc age; sed fractum referas hastile memento.
nunc age dic, Lycida: quae noxam magna tulere
iurgia? quis uestro deus interuenit amori?
Phyllide contentus sola (tu testis, Iolla)
Callirhoën spreui, quamuis cum dote rogaret:
en, sibi cum Mopso calamos intexere cera
incipit et puero comitata sub ilice cantat.
haec ego cum uidi, fateor, sic intimus arsi,
ut nihil ulterius tulerim. nam protinus ambas
diduxi tunicas et pectora nuda cecidi.
Alcippen irata petit dixitque: "relicto,
improbe, te, Lycida, Mopsum tua Phyllis amabit."
nunc penes Alcippen manet; ac ne forte negetur,
a! uereor; nec tam nobis ego Phyllida reddi
exopto quam cum Mopso iurgetur anhelo.
A te coeperunt tua iurgia; tu prior illi
uictas tende manus; decet indulgere puellae,
uel cum prima nocet. si quid mandare iuuabit,
sedulus iratae contingam nuntius aures.
Iam dudum meditor, quo Phyllida carmine placem.
forsitan audito poterit mitescere cantu;
et solet illa meas ad sidera ferre Camenas.
Dic age; nam cerasi tua cortice uerba notabo
et decisa feram rutilanti carmina libro.
"Has tibi, Phylli, preces iam pallidus, hos tibi cantus
dat Lycidas, quos nocte miser modulatur acerba,
dum flet et excluso disperdit lumina somno.
non sic destricta marcescit turdus oliua,
non lepus, extremas legulus cum sustulit uuas,
ut Lycidas domina sine Phyllide tabidus erro.
te sine, uae misero, mihi lilia nigra uidentur
nec sapiunt fontes et acescunt uina bibenti.
at si tu uenias, et candida lilia fient
et sapient fontes et dulcia uina bibentur.
ille ego sum Lycidas, quo te cantante solebas
dicere felicem, cui dulcia saepe dedisti
oscula nec medios dubitasti rumpere cantus
atque inter calamos errantia labra petisti.
a dolor! et post haec placuit tibi torrida Mopsi
uox et carmen iners et acerbae stridor auenae?
quem sequeris? quem, Phylli, fugis? formosior illo
dicor, et hoc ipsum mihi tu iurare solebas.
sum quoque diuitior: certauerit ille tot haedos
pascere quot nostri numerantur uespere tauri.
quid tibi quae nosti referam? scis, optima Phylli,
quam numerosa meis siccetur bucula mulctris
et quam multa suos suspendat ad ubera natos.
sed mihi nec gracilis sine te fiscella salicto
texitur et nullo tremuere coagula lacte.
quod si dura times etiam nunc uerbera, Phylli,
tradimus ecce manus: licet illae uimine torto,
si libet, et lenta post tergum uite domentur,
ut mala nocturni religauit bracchia Mopsi
Tityrus et furem medio suspendit ouili.
accipe, ne dubites, meruit manus utraque poenas.
his tamen, hic isdem manibus tibi saepe palumbes,
saepe etiam leporem decepta matre pauentem
misimus in gremium; per me tibi lilia prima
contigerunt primaeque rosae: uixdum bene florem
degustarat apis, tu cingebare coronis.
aurea sed forsan mendax tibi munera iactat,
qui metere occidua ferales nocte lupinos
dicitur et cocto pensare legumine panem:
qui sibi tunc felix, tunc fortunatus habetur,
uilia cum subigit manualibus hordea saxis.
quod si turpis amor precibus, quod abominor, istis
obstiterit, laqueum miseri nectemus ab illa
ilice, quae nostros primum uiolauit amores.
hi tamen ante mala figentur in arbore uersus:
"credere, pastores, leuibus nolite puellis;
Phyllida Mopsus habet, Lycidan habet ultima rerum."
nunc age, si quicquam miseris succurris, Iolla,
perfer et exora modulato Phyllida cantu.
ipse procul stabo uel acuta carice tectus
uel propius latitans uicina sepe sub horti.
Ibimus: et ueniet, nisi me praesagia fallunt.
nam bonus a! dextrum fecit mihi Tityrus omen,
qui redit inuenta non irritus ecce iuuenca.