1
Nunc Damasi monitis aures praebete benignas.
quisque sitit ueniat cupiens haurire fluenta,
inueniet latices seruant qui dulcia mella:
sordibus expositis purgant penetralia cordis
pectora cum renouant Christo seruire parati.
Prophetam Christi sanctum cognoscere debes.
pastorem puerum, multis de fratribus unum,
angelus ex ouibus rapuit regemque dicauit,
organa qui sciret manibus componere solus,
psallere per citharam populis caelestia regna.
ingentem clipeoque graui frustraque minantem
impia, maledicum, faleras telaque gerentem,
surdorum demens coleret qui templa deorum,
mactauit saxo tereti truncumque reliquit,
iudicioque dei ingenti mox caede peracta
monstrauit populis tulerat quae ex hoste tropaea.
haec Damasus scit, sancte, tuos celebrare triumphos.
2
Iamdudum Saulus procerum praecepta secutus
cum domino patrias uellet praeponere leges,
abnuerat sanctos Christum laudasse prophetas,
caedibus adsiduis cuperet discerpere plebem,
cum lacerat sanctae matris pia foedera caecus,
post tenebras uerum meruit cognoscere lumen.
temptatus sensit posset quid gloria Christi.
composuit mores Christi praecepta secutus.
mutato placuit postquam de nomine Paulus,
mira fides rerum: subito trans aethera uectus
noscere promeruit possent quid praemia uitae.
conscendit raptus martyr penetralia Christi,
tertia lux caeli tenuit paradisus euntem;
conloquiis domini fruitur, secreta reseruat,
gentibus ac populis iussus praedicere uera,
profundum penetrare maris noctemque diemque
uisere, cui magnum satis est uixisse latentem.
uerbera, uincla, famem, lapides rabiemque ferarum,
carceris inluuiem, uirgas, tormenta, catenas,
naufragium, lacrimas, serpentis dira uenena,
stigmata non timuit portare in corpore Christi.
credentes docuit possent quo uincere mortem.
dignus amore dei uiuit per saecla magister.
uersibus his breuiter, fateor, sanctissime doctor
Paule, tuos Damasus uolui monstrare triumphos.
3
Tityre, tu fido recubans sub tegmine Christi
diuinos apices sacro modularis in ore,
non falsas fabulas studio meditaris inani.
illis nam capitur felicis gloria uitae,
istis succedent poenae sine fine perennes.
unde caue, frater, uanis te subdere curis,
inferni rapiant miserum ne tartara taetri.
quin potius sacras animo spirare memento
scripturas, dapibus satiant quae pectora castis.
te domini saluum conseruet gratia semper.
4
Cingebant latices montem teneroque meatu
corpora multorum, cineres atque ossa rigabant.
non tulit hoc Damasus, communi lege sepultos
post requiem tristes iterum persoluere poenas.
protinus adgressus magnum superare laborem
aggeris inmensi deiecit culmina montis.
intima sollicite scrutatus uiscera terrae
siccauit totum quidquid madefecerat umor.
inuenit fontem, praebet qui dona salutis.
Haec curauit Mercurius leuita fidelis.
5
Non haec humanis opibus, non arte magistra
.........................................
sed praestante Petro, cui tradita ianua caeli est,
antistes Christi conposuit Damasus.
una Petri sedes, unum uerumque lauacrum,
uincula nulla tenent †Acatius uotum solui†
6
O semel atque iterum uero de nomine Felix,
qui intemerata fide contempto principe mundi
confessus Christum caelestia regna petisti.
o uere pretiosa fides, cognoscite, fratris
qua ad caelum uictor pariter properauit Adauctus.
presbyter his Verus Damaso rectore iubente
composuit tumulum sanctorum limina adornans.
7
Militiae nomen dederant saeuumque gerebant
officium pariter spectantes iussa tyranni,
praeceptis pulsante metu seruire parati.
mira fides rerum: subito posuere furorem,
conuersi fugiunt, ducis impia castra relinquunt,
proiciunt clipeos faleras telumque cruentum,
confessi gaudent Christi portare triumphos.
credite per Damasum, possit quid gloria Christi.
8
Qui gradiens pelagi fluctus compressit amaros,
uiuere qui praestat morientia semina terrae,
soluere qui potuit letalia uincula mortis,
post tenebras fratrem, post tertia lumina solis
ad superos iterum Marthae donare sorori,
post cineres Damasum faciet quia surgere credo.
9
Hoc tumulo sacrata deo nunc membra quiescunt:
hic soror est Damasi, nomen si quaeris, Irene.
uouerat haec sese Christo cum uita maneret,
uirginis ut meritum sanctus pudor ipse probaret.
bis denas hiemes necdum compleuerat aetas,
egregios mores uitae praecesserat aetas,
propositum mentis pietas ueneranda puellae,
magnificos fluctus dederat melioribus annis.
te germana soror nostri tunc testis amoris,
cum fugeret mundum, dederat mihi pignus honestum.
quam sibi cum raperet melior tunc regia caeli,
non timui mortem, caelos quod libera adiret,
sed dolui, fateor, consortia perdere uitae.
nunc ueniente deo nostri reminiscere, uirgo,
ut tua per dominum praestet mihi facula lumen.
10
Insons uita fuit Marci, quam nouimus omnes,
... amore dei posset qui temnere mundum,
...srauit populus quod disceret omnis.
paruus honor uitae, grandis contemptus habendi
...... uirtus tenuit penetralia cordis
...... te custos, Christi perfectus amicus.
...... et Damasus tumulum cum reddit honorem.
‹hic Marcus Marci uita †fide nomine consors
et meritis ..............................›
11
Hic congesta iacet quaeris si turba piorum
corpora sanctorum retinent ueneranda sepulcra,
sublimes animas rapuit sibi regia caeli.
hic comites Xysti, portant qui ex hoste tropaea;
hic numerus procerum, seruat qui altaria Christi;
hic positus longa uixit qui in pace sacerdos;
hic confessores sancti quos Graecia misit;
hic iuuenes puerique senes castique nepotes,
quis mage uirgineum placuit retinere pudorem.
hic, fateor, Damasus uolui mea condere membra,
sed cineres timui sanctos uexare piorum.
12
Tempore quo gladius secuit pia uiscera matris,
hic positus rector caelestia iussa docebam.
adueniunt subito rapiunt qui forte sedentem,
militibus missis populi tunc colla dedere.
mox sibi cognouit senior quis tollere uellet
palmam, seque suumque caput prior obtulit ipse,
impatiens feritas posset ne laedere quemquam.
ostendit Christus, reddit qui praemia uitae,
pastoris meritum, numerum gregis ipse tuetur.
13
Par meritum, quicumque legis, cognosce duorum,
quis Damasus rector titulos post praemia reddit.
Iudaicus populus Stephanum meliora monentem
perculerat saxis, tulerat qui ex hoste tropaeum,
martyrium primus rapuit leuita fidelis.
Tarsicium sanctum Christi sacramenta gerentem
cum male sana manus premeret uulgare profanis,
ipse animam potius uoluit dimittere caesus
prodere quam canibus rabidis caelestia membra.
14
Heraclius uetuit lapsos peccata dolere,
Eusebius miseros docuit sua crimina flere:
scinditur in partes populus gliscente furore,
seditio, caedes, bellum, discordia, lites.
extemplo pariter pulsi feritate tyranni,
integra cum rector seruaret foedera pacis,
pertulit exilium domino sub iudice laetus,
litore Trinacrio mundum uitamque reliquit.
15
................to tenebrisque fugatis
................. tumulumque sacratum
............. Damasi praestantia fecit
............ melior populisque paratum
............. ualeas si fundere puro
............ melior consurgere posset,
...........r tenuit mage cura laboris
16
Sanctus ab officio, uita grauis, indole priscus,
sedulus ac penitus legis praecepta secutus,
nobilibus gratus, quorum magis auctor amici
carmine luctifico decorat de more suprema:
diaconus hic Tigridas tumulo custode fouetur.
17
Stringe, dolor, lacrimas. quaeris, plebs sancta, Redemptum
leuitam: subito rapuit sibi regia caeli.
dulcia nectario promebat mella canore
prophetam celebrans placido modulamine senem:
haec fuit insontis †uita, laudata iuuentus.
inuidia infelix tandem compressa quiescit,
nunc paradisus habet, sumpsit qui ex hoste tropaea.
18
Aspice: et hic tumulus retinet caelestia membra
sanctorum, subito rapuit quos regia caeli.
hi crucis inuictae comites pariterque ministri
rectoris sancti meritumque fidemque secuti
aetherias petiere domos †regnaque piorum.
19
Hic habitasse prius sanctos cognoscere debes,
nomina quisque Petri pariter Paulique requiris.
discipulos oriens misit, quod sponte fatemur:
sanguinis ob meritum (Christumque per astra secuti
aetherios petiere sinus †regnaque piorum)
Roma suos potius meruit defendere ciues.
haec Damasus uestras referat noua sidera laudes.
20
Eutychius martyr crudelia iussa tyranni
carnificumque uias pariter tunc mille nocendi
uincere quod potuit monstrauit gloria Christi.
carceris inluuiem sequitur noua poena per artus,
testarum fragmenta parant ne somnus adiret,
bis seni transiere dies, alimenta negantur,
mittitur in barathrum, sanctus lauat omnia sanguis
uulnera quae intulerat mortis metuenda potestas.
nocte soporifera turbant insomnia mentem,
ostendit latebra insontis quae membra teneret,
quaeritur, inuentus colitur, fouet, omnia praestat.
expressit Damasus meritum: uenerare sepulchrum.
21
Presbyter hic uoluit Sisinnius ponere membra
omnibus acceptus populis dignusque sacerdos,
qui sciret sanctae seruare foedera matris
blandus amore dei, semper qui uiuere nosset
contentusque suo nesciret diuitis aulam.
22
Marcelline tuos pariter Petre nosse triumphos
percussor retulit Damaso mihi, cum puer essem.
haec sibi carnificem rabidum mandata dedisse:
sentibus in mediis uestra ut tunc colla secaret,
ne tumulum uestrum quisquam cognoscere posset;
uos alacres uestris manibus mundasse sepulcra
candidule, occulto postquam iacuisse sub antro,
postea commonitam uestra pietate Lucillam,
hic placuisse magis sanctissima condere membra.
23
Tempore quo gladius secuit pia uiscera matris,
egregius martyr contempto principe mundi
aetheris alta petit Christo comitante beatus:
hic tibi sanctus honor semper laudesque manebunt.
care deo, ut foueas Damasum precor, alme Tiburti.
24
Martyris hic tumulus magno sub uertice montis
Gorgonium retinet, seruat qui altaria Christi.
hic, quicumque uenit, sanctorum limina quaerat,
inueniet uicina in sede habitare beatos,
ad caelum pariter pietas quos uexit euntes.
25
Verbera carnificis, flammas, tormenta, catenas
uincere Laurenti sola fides potuit.
haec Damasus cumulat supplex altaria donis
martyris egregii suspiciens meritum.
26
Omnia quaeque uides proprio quaesita labore,
cum mihi gentilis iamdudum uita maneret,
institui cupiens censum cognoscere mundi.
iudicio post multa dei meliora secutus
contemptis opibus malui cognoscere Christum.
haec mihi cura fuit, nudos uestire petentes,
fundere pauperibus quidquid concesserat annus,
psallere et in populis uolui modulante profeta.
sic merui plebem Christi retinere sacerdos.
hunc mihi composuit tumulum Laurentia coniunx
moribus apta meis semper ueneranda fidelis.
inuidia infelix tandem compressa quiescet.
octoginta Leo transcendit episcopus annos.
27
Quisque uides tumulum, uitam si quaeris operti,
ter morior denos et post his quattuor annos
seruatum Christo reddens de corpore munus,
cuius ego in sacris famulus uel in ordine rector
officio leuita fui Florentius ore.
qui pater in terris, item mihi sancte sacerdos
contigit et natum tenuit iam sorte secunda;
hoc superante meo discedit spiritus orae.
iste seni casus grauis est, mihi morte beatus,
†quod patris homicii tene† mea membra quiescunt.
28
Hippolytus fertur, premerent cum iussa tyranni,
presbyter in scisma semper mansisse Nouati;
tempore quo gladius secuit pia uiscera matris,
deuotus Christo peteret cum regna piorum,
quaesisset populus ubinam procedere posset,
catholicam dixisse fidem sequerentur ut omnes.
sic noster meruit confessus martyr ut esset.
haec audita refert Damasus, probat omnia Christus.
29
Fama refert sanctos dudum retulisse parentes
Agnen, cum lugubres cantus tuba concrepuisset,
nutricis gremium subito liquisse puellam,
sponte trucis calcasse minas rabiemque tyranni.
urere cum flammis uoluisset nobile corpus,
uiribus inmensum paruis superasse timorem,
nudaque profusum crinem per membra dedisse,
ne domini templum facies peritura uideret.
o ueneranda mihi, sanctum decus, alma, pudoris,
ut Damasi precibus faueas precor, inclyta martyr.
30
Discite quid meriti praestet pro rege feriri:
femina non timuit gladium, cum natis obiuit,
confessa Christum meruit per saecula nomen.
31
Sanctorum, quicumque legis, uenerare sepulchrum.
nomina nec numerum potuit retinere uetustas.
ornauit Damasus tumulum, cognoscite, rector,
pro reditu cleri Christo praestante triumphans
martyribus sanctis reddit sua uota sacerdos.
32
Tempore quo gladius secuit pia uiscera matris,
sexaginta duo capti feritate tyranni
extemplo ducibus missis tunc colla dedere.
confessi Christum superato principe mundi
aetheriam petiere domum †regnaque piorum.
33
Martyris hic Mauri tumulus pia membra retentat,
quem Damasus rector longo post tempore plebis
ornauit supplex, cultu meliore decorans
insontem puerum, cui poena nulla †deiecti.
34
Tempore quo gladius secuit pia uiscera matris,
sanguine mutauit patriam nomenque genusque;
Romanum ciuem sanctorum fecit origo.
mira fides rerum: docuit post exitus ingens.
cum lacerat pia membra, fremit Gratianus ut hostis,
posteaquam fellis uomuit concepta uenena,
cogere non potuit Christum te, sancte, negare;
ipse tuis precibus meruit confessus abire.
supplicis haec Damasi uox est: uenerare sepulchrum.
soluere uota licet castasque effundere preces,
†sancti Saturnini tumulus quia martyris hic est.
Saturnine tibi martyr mea uota rependo.
35
Cultores domini Felix pariterque Philippus
hinc uirtute pares contempto principe mundi
aeternam petiere domum †regnaque piorum,
sanguine quod proprio Christi meruere coronas.
his Damasus supplex uoluit sua reddere uota.
36
Veridicus rector lapsos quia crimina flere
praedixit, miseris luit omnibus hostis amarus.
hinc furor, hinc odium sequitur, discordia, lites,
seditio, caedes, soluuntur foedera pacis.
crimen ob alterius Christum qui in pace negauit,
finibus expulsus patriae est feritate tyranni.
haec breuiter Damasus uoluit comperta referre,
Marcelli ut populus meritum cognoscere possit.
37
Extremo tumulus latuit sub aggere montis.
hunc Damasus monstrat, seruat quod membra piorum.
te Protum retinet melior sibi regia caeli,
sanguine purpureo sequeris, Hyacinthe, probatus.
germani fratres, animis ingentibus ambo,
hic uictor meruit palmam, prior ille coronam.
38
Iam dudum, quod fama refert, te Graecia misit;
sanguine mutasti patriam: †ciuemque fratrem
fecit amor legis. sancto pro nomine passus,
incola nunc domini, seruas qui altaria Christi,
ut Damasi precibus faueas, precor, inclyte, martyr.
39
Quid loquar aut sileam? prohibet dolor ipse fateri.
hic tumulus lacrimas retinet, cognosce, parentum
Proiectae, fuerat primo quae iuncta marito,
pulcra decore suo, solo contenta pudore,
heu dilecta satis miserae genetricis amore.
accipe (quid multis?) thalami post foedera prima
erepta ex oculis Flori genitoris abiit
aetheriam cupiens caeli conscendere lucem.
haec Damasus praestat cunctis solacia fletus.
40
Haec Damasus tibi, Christe deus, noua tecta dicaui
Laurenti saeptus martyris auxilio.
41
Cunctis porta patet, quis porrigit ubera mater.
42
Hinc pater exceptor, lector, leuita, sacerdos,
creuerat hinc meritis quoniam melioribus actis,
hinc mihi prouecto Christus, cui summa potestas,
sedis apostolicae uoluit concedere honorem.
archiuis, fateor, uolui noua condere tecta,
addere praeterea dextra laeuaque columnas,
quae Damasi teneant proprium per saecula nomen.
43
Hanc aram domini seruant Paulusque Iohannes
martyrium Christi pariter pro nomine passi,
sanguine purpureo mercantes praemia uitae.
44
Corpore mente animo pariterque et nomine Felix,
sanctorum in numero Christi societate triumphis
qui ad te sollicite uenientibus omnia praestas
nec quemquam pateris tristem repedare uiantem:
te duce seruatus mortis quod uincula rupi
hostibus extinctis, fuerant qui falsa locuti,
uersibus his Damasus supplex tibi uota rependo.
45
Grates, Christe, tibi refero, spes uita bonorum,
qui mihi rite m.... donasti noscere sancta
†quem impius apostata[m] Iulianus destruxit†
ac superare malos regni caelestis amore.
fac, rogo quaeso, deus, sine me complere beata
et tua, quae cupio, fac gaudia cernere sancta.
46
Psallere qui docuit dulci modulamine sanctos,
nouerat iste decem legis qui uerba dedisset,
quot digitis citharam chordis totidemque dicauit,
nomina uel signum, numerum crux ipsa notaret.
credere quid dubitas? uirtus regit omnia Christi,
qui uarias iunxit uno sub carmine linguas,
ut pecudes uolucresque deum cognoscere possint.
hic sonus est fidei, mentes qui mulcet amaras,
sic creatura prior tanto pro munere gaudet,
offerat ut domino saluet quos gratia uocis.
47
In rebus tantis †trina coniunctio mundI
Erigit humanum sensum laudare uenustE.
Sola salus nobis et mundi summa potestaS
Venit peccati nodum dissoluere fructU,
Summa salus cunctis nituit per saecula terriS.
48
Iure pari regnat communis conditor aeuI
Et cum patre pia regebat sublimis in arcE,
Sidereo sanctis insidit numine regniS;
Unde mare et terras solo uidet omnia nutU,
Suggerit humanis et donat munera rebuS.
49
Ad sedem propriam deus exule morte resurgit.
ut uitam docent credentibus esse futurum.
angelus hoc uerbum cecinit quod uterque reportans
'sic uenturus erit', sic Christum credere fas est.
50
Spes uia uita salus ratio sapientia lumen
iudex porta gigas rex gemma propheta sacerdos
Messias Sabaoth Rabbi sponsus mediator
uirga columba manus petra filius Emmanuelque
uinea pastor ouis pax radix uitis oliua
fons paries agnus uitulus leo propitiator
uerbum homo rete lapis domus omnia Christus Iesus.
51
Decus sacrati nominis,
uitamque nomine exprimens,
hoc te decorum praedicat
crucis beatae gloria.
Andrea, Christi apostole,
hoc ipso iam uocabulo
decorus, idem mystice
signaris isto nomine.
crux quem beata diligit,
cui crux amara praeparat
lucis futurae gaudia.
in te crucis mysterium
cluit gemello stigmate,
dum probra uincis per crucem
crucisque pandis sanguinem.
iam nos foueto languidos
curamque nostri suscipe,
quo per crucis uictoriam
caeli petamus patriam.
52
Martyris ecce dies Agathae
uirginis emicat eximiae,
Christus eam sibi qua sociat
et diadema duplex decorat.
stirpe decens, elegans specie,
sed magis actibus atque fide,
terrea prospera nil reputans,
iussu dei sibi corde ligans.
fortior haec trucibusque uiris
exposuit sua membra flagris;
pectore quam fuerit ualido,
torta mamilla docet patulo.
deliciae cui carcer erat,
pastor ouem Petrus hanc recreat,
inde gauisa magisque flagrans
ethnica turba rogum fugiens
huius et ipsa meretur opem;
quos fidei titulus decorat,
his uenerem magis ipsa premat.
iam renitens quasi sponsa polo
pro miseris suplicet domino;
sic sua festa coli faciat,
se celebrantibus ut faueat.
53
Sumite perpetuam sancto de gurgite uitam.
cursus hic est fidei, mors ubi sola perit.
roborat hic animos diuino fonte lauacrum,
et dum membra madent, mens solidatur aquis.
auxit apostolicae geminatum sedis honorem
Christus et ad caelos hanc dedit esse uiam.
nam cui siderei commisit limina regni,
hic habet in templis altera claustra poli.
54
Istic insontes caelesti flumine lotas
pastoris summi dextera signat oues.
huc undis generate ueni, quo sanctus ad unum
spiritus ut capias te sua dona uocat.
tu cruce suscepta mundi uitare procellas
disce magis monitus hac ratione loci.
55
Perdiderat laticum longaeua incuria cursus,
quos tibi nunc pleno cantharus ore uomit.
prouida pastoris per totum cura Leonis
haec ouibus Christi larga fluenta dedit.
unda lauat carnis maculas, sed crimina purgat
purificatque animas mundior amne fides.
quisque suis meritis ueneranda sacraria Pauli
ingrederis supplex, ablue fonte manus.
56
Hic positus caeli transcendit culmina Paulus,
cui debet totus quod Christo credidit orbis.
57
†Hic Festus iacet, cognoscite .........,
quem puerum, Christe, monuisti temnere mundum.
pro meritis credo quin sa.............
bis duodenos ‹is› necdum compleuerat annos.
†composuit uersos Marcianus ...........
58
Nata Maria simul caro cum fratre Nione
gaudentes sacram promeruere fidem.
diuitias proprias Christi praecepta secuti
pauperibus larga distribuere manu.
quorum praeclaris monitis multoque labore
accessit summo sancta caterua deo.
post animas Christo tradentes sanguine fuso
ut uitam caperent, non timuere mori.
horum uirtutes quem passio lecta docebit,
rite suis famulis discet adesse deum.
59
Olim sacrilegam quam misit Graecia turbam,
martyrii meritis nunc decorata nitet.
quae medio pelagi uotum miserabile fecit,
reddere funereo dona nefanda Ioui.
Hippolyti sed prima fides caelestibus armis
respuit insanam pestiferamque luem,
quem monachi ritu tenuit spelunca latentem
Christicolis gregibus dulce cubile parans,
post hunc Adrias sacro mundatur in amne
et Paulina suo consociata uiro.
60
Haec quicumque uides nimio perfecta labore,
desine mirari, minus est quam martyr habetur.
hic aetate puer rudibus iam uictor in annis
tempore sub paruo matura laude triumphans
aspera innocuo maculauit tela cruore,
et sitiens tenero suxit sibi sanguine praedo.
sic uictor superas auras regnumque petiuit
et nos caelesti placidus de sede reuisit,
nomine Gordianus, Christi quem palma coronat.
marmore concludens arcam cineresque beatos
presbyter ornauit renouans Vincentius ultro.
61
Martyris haec Nemesi sedes per saecula floret
serior ornatu, nobilior merito.
incultam pridem dubitatio longa reliquit,
sed tenuit uirtus adseruitque fidem.
62
Te duce Venerius rapidas commiscuit iras
atque uesana nimis inimici iurgia uicit,
Castule, tu dignus praestas cultoribus ista.
‹haec› tibi seruatus ‹nunc› offert munera supplex.
63
Laeta deo plebs sancta canat, quod moenia crescunt
et renouata domus martyris Hippoliti.
Ornamenta operis surgunt auctore Damaso,
natus qui antistes sedis apostolicae.
Inclita pacificis facta est haec aula triumphis
seruatura decus perpetuamque fidem.
Haec omnia noua quaeque uidis Leo presbyter ornat.
64
Deuastata iterum summota plebe precantum
priscum perdiderant antra sacrata decus.
nec tua iam, martyr, poterant uenerande sepulcra
huic mundo lucem mittere qua frueris.
lux tamen ista tua est, quae nescit funera, sed quo
perpetuo crescat nec minuatur habet.
nam nigra nox trinum stupuit per saecula lumen
admittuntque nouum concaua saxa diem.
frustra barbaricis fremuerunt ausibus hostes
foedaruntque sacrum tela cruenta locum.
inclyta sed melius splendescit martyris aula
auctoremque grauant impia facta suum.
praesule Vigilio sumpserunt antra decorem,
praesbyteri Andreae cura peregit opus.
65
Constantina deum uenerans Christoque dicata
Omnibus impensis deuota mente paratis
Numine diuino multum Christoque iuuante
Sacraui templum uictricis uirginis Agnes,
Templorum quod uincit opus terrenaque cuncta,
Aurea quae rutilant summi fastigia tecti.
Nomen enim Christi celebratur sedibus istis,
Tartaream solus potuit qui uincere mortem
Inuectus caelo solusque inferre triumphum
Nomen Adae referens et corpus et omnia membra
A mortis tenebris et caeca nocte leuata.
Dignum igitur munus martyr deuotaque Christo
Ex opibus nostris per saecula longa tenebis,
O felix uirgo, memorandi nominis Agnes.
66
Amplificam sequitur uitam dum casta Afrodite,
Fecit ad astra uiam, Christi modo gaudet in aula.
Restitit haec mundo semper caelestia quaerens,
Optima seruatrix legis fideique magistra
Dedit egregiam sanctis per saecula mente‹m›
Inde per eximios paradisi regnat odores,
Tempore continuo uernant ubi gramina riuis,
Expectatque deum superans quo surgat ad auras.
Hoc posuit corpus tumulo mortalia linquens,
Fundauitque locum coniunx Euagrius instans.
67
Hic uotis paribus tumulum duo nomina seruant
Chrysanthi Dariae, nunc uenerandus honor,
effera quem rabies neglecto iure sepulchri
sanctorum in tumulos praeda furentis erat.
pauperis ex censu melius nunc ista resurgunt,
diuite sed uoto plus placitura deo.
pange tuum, gens saeua, nefas: periere furores,
creuit in his templis per tua damna decus.
68
Saturnine tibi martyr mea uota rependo.
69
Dum peritura Getae posuissent castra sub urbe,
mouerunt sanctis bella nefanda prius
istaque sacrilego uerterunt corde sepulchra
martyribus quondam rite sacrata piis,
quos monstrante deo Damasus sibi papa probatos
affixo monuit carmine iure coli.
sed periit titulus confracto marmore sanctus,
nec tamen his iterum posse latere fuit:
diruta Vigilius nam mox haec papa gemescens
hostibus expulsis omne nouauit opus.
70
Qui natum passumque deum repetisse paternas
sedes atque iterum uenturum ex aethere credit,
iudicet ut uiuos rediens pariterque sepultos,
martyribus sanctis pateat quod regia caeli
respicit interior, sequitur si praemia Christi.
71
Praesul apostolicae sedis uenerabilis omni
quem rexit populo, decimum dum conderet annum,
Caelestinus agens uitam migrauit in illam,
debita quae sanctis aeternos reddit honores.
corporis hic tumulus: requiescunt ossa cinisque
nec perit hinc aliquid domino, caro cuncta resurgit.
terrenum nunc terra tegit, mens nescia mortis
vivit et aspectu fruitur bene conscia Christi.
72
Liberium lector mox et leuita secutus,
post Damasum, clarus totos quos uixit in annos,
fonte sacro magnus meruit sedere sacerdos,
cunctus ut populus pacem tunc †soli clamaret.
hic pius, hic iustus felicia tempora fecit,
defensor magnus, multos ut nobiles ausus
regi subtraheret ecclesiae aula defendens.
misericors largus meruit per saecula nomen.
ter quinos populum qui rexit in annos amore
nunc requiem sentit caelestia regna potitus.
73
Dum lucem cupimus tectis admittere, martyr,
nostra dies meruit lumen habere tuum.
te paradisus habet, lux est quaesita sepulchro,
ne tibi uel tumulum mortis imago grauet.
74
Aspice descensum, cernes mirabile factum.
sanctorum monumenta uides patefacta sepulcrhis.
martyris hic Proti tumulus iacet atque Yachinti,
quem cum iam dudum tegeret mons, terra, caligo,
hoc Theodorus opus construxit presbyter instans,
ut domini plebem | †opera maiora† tenerent.
75
Martiribus sanctis Proto pariterque | Hiacyntho
Simmachus hoc paruo beneratus honore patronos
exornabit opus, sub quo pia corpora rursus
condidit; his aeuo laus sit perennis in omni.
76
Felix digna tulit parum ‹**› munera Christi
Et suo contentus habuit per saecula nomen
Laetificum renouans prima ab origine tempus
†Infandaque fugiens istius iurgia saecli.
Certum est in regnum caeli perque amoena uirecta
Istum cum electis ire et habiturum praemia digna,
Semper et assiduae benedici pro munere tali.
77
Hic furor hostilis templum uiolauit, iniquus
cum premeret uallo moenia septa Getes.
nullius hoc potuit temeraria dextera gentis,
haec modo permissa est quod peritura fuit.
nil grauat hoc tumulo sanctorum pessimus hostis,
materiam potius repperit alma fides,
in melius siquidem reparato fulget honore,
cum scelere hostili creuit amor tumulis.
suscipe nunc gratus deuotae munera mentis,
Diogenis martyr, cui dedit ista uolens.
78
Iste salutares fons continet inclitus undas
et solet humanam purificare luem.
munia sacrati quae sint uis scire liquoris:
dant regnatricem flumina sancta fidem.
ablue fonte sacro ueteris contagia uitae,
o nimium felix, uiue renatus aqua.
hunc fontem quicumque petit, terrena relinquit,
subicit et pedibus caeca ministeria.
79
Non mirum est, fallax nimium quod flamma minatur
martyris et corpus nil nocitura cremat.
namque docet fidei magnam sine uindice poena
ad caelum mediis ignibus esse uiam.
hunc etenim fruitur martyr Laurentius ignem
et meritis summis ne moriatur agit.
80
Quisque plena deo mysteria mente requiris
huc accede, domus religiosa patet.
haec sunt tecta pio semper deuota timori
auditumque deus commodat hic precibus.
ergo letiferos propera compescere sensus,
iam propera sacras laetus adire fores,
ut transacta queas deponere crimina uitae
et quicquid scelerum noxius error habet.
Attica Felicis Magni clarissima coniunx
sumptibus hoc propriis aedificauit opus.
81
Antistes Damasus picturae ornarat honore
tecta, quibus nunc dant pulchra metalla decus.
diuite testatur pretiosior aula nitore,
quos rerum effectus possit habere fides.
papae Hilari meritis olim deuota Seueri
nec non Cassiae mens dedit ista deo.
82
Qui peccatorum sordes abolere priorum
terrenisque optas maculis absoluere uitam,
huc ades ad Christi fontem sacrumque liquorem,
corpus ubi ac mentes pariter sensusque lauantur
aeternumque datur casto baptismate munus.
hanc aulam fidei sedem construxit ab imo
militiae clarus titulis aulaeque fidelis
Romanaeque urbis praefectus Longinianus.
83
Antistes domini †celsa sacraria Christi,
uestibulum decorat gratia pulchra loci.
quae quia compta nitet primaque in fronte renidet,
ostendit quantum numinis intus inest.
quis tantas Christo uenerandas condidit aedes,
si quaeris: cultor Pammachius fidei.
84
Virginis hic tenerae, lector, miserere sepulchro:
unius huic lustri uix fuit arta dies.
o quam longinquae fuerat dignissima uitae,
heu, cuius uiuit nunc sine fine dolor!
addamus meritis lacrimas tam mortis aceruae,
nam quae grata forent, sunt modo flenda diu.
haec Theodote habuit nomen, quae gaudia matris
perculit aeterno uulnere rapta cito.
sola tamen tanti restant solamina luctus,
quod tales animae protinus astra petunt.
85
.......................... deuotam.
haec tibi, martyr, ego rependo munera laudis.
hoc opus est nostrum, | haec omnis cura laboris,
ut dignam meritis ................
haec populis c................. gloria facti,
haec, Quirine, tuas ............... probabi‹t›.
86
Intonuit metuenda dies, surrexit in hostem,
impia tela mali uincere cum properat;
carnificis superare uias tunc mille nocendi
sola fides potuit, quam regit omnipotens.
87
Corporeis resoluta malis duce praedita Christo
aetheris alma parens atria celsa petit.
insontes pueros sequitur per amoena uirecta,
tempora uictricis florea serta ligant.
purpuream rapiunt animam caelestia regna,
sanguine lota suo membra tegit tumulus.
si titulum quaeris, meritum de nomine signat,
ne opprimaris ....... fuit ista mihi.
1
Nūnc Dămăsī mŏnĭtīs aūrēs praēbētĕ bĕnīgnās.
quīsquĕ sĭtīt vĕnĭāt cŭpĭēns haūrīrĕ flŭēntă,
īnvĕnĭēt lătĭcēs sērvānt quī dūlcĭă mēllă:
sōrdĭbŭs ēxpŏsĭtīs pūrgānt pĕnĕtrālĭă cōrdīs
pēctŏră cūm rĕnŏvānt Chrīstō sērvīrĕ părātī.
Prōphētām Chrīstī sānctūm cōgnōscĕrĕ dēbēs.
pāstōrēm pŭĕrūm, mūltīs dē frātrĭbŭs ūnūm,
āngĕlŭs ēx ŏvĭbūs răpŭīt rēgēmquĕ dĭcāvīt,
ōrgănă quī scīrēt mănĭbūs cōmpōnĕrĕ sōlūs,
psāllĕrĕ pēr cĭthărām pŏpŭlīs caēlēstĭă rēgnă.
īngēntēm clĭpĕōquĕ grăvī frūstrāquĕ mĭnāntēm
īmpĭă, mālĕdĭcūm, fălĕrās tēlāquĕ gĕrēntēm,
sūrdōrūm dēmēns cŏlĕrēt quī tēmplă dĕōrūm,
māctāvīt sāxō tĕrĕtī trūncūmquĕ rĕlīquīt,
iūdĭcĭōquĕ dĕi īngēntī mōx caēdĕ pĕrāctā
mōnstrāvīt pŏpŭlīs tŭlĕrāt quae ēx hōstĕ trŏpaēă.
haēc Dămăsūs scīt, sānctĕ, tŭōs cĕlĕbrārĕ trĭūmphōs.
2
Iāmdūdūm Saūlūs prŏcĕrūm praēcēptă sĕcūtūs
cūm dŏmĭnō pătrĭās vēllēt praēpōnĕrĕ lēgēs,
ābnŭĕrāt sānctōs Chrīstūm laūdāssĕ prŏphētās,
caēdĭbŭs ādsĭdŭīs cŭpĕrēt dīscērpĕrĕ plēbēm,
cūm lăcĕrāt sānctaē mātrīs pĭă foēdĕră caēcūs,
pōst tĕnĕbrās vērūm mĕrŭīt cōgnōscĕrĕ lūmēn.
tēmptātūs sēnsīt pōssēt quīd glōrĭă Chrīstī.
cōmpŏsŭīt mōrēs Chrīstī praēcēptă sĕcūtūs.
mūtātō plăcŭīt pōstquām dē nōmĭnĕ Paūlūs,
mīră fĭdēs rērūm: sŭbĭtō trāns aēthĕră vēctūs
nōscĕrĕ prōmĕrŭīt pōssēnt quīd praēmĭă vītaē.
cōnscēndīt rāptūs mārtŷr pĕnĕtrālĭă Chrīstī,
tērtĭă lūx caēlī tĕnŭīt părădīsŭs ĕūntēm;
cōnlŏquĭīs dŏmĭnī frŭĭtūr, sēcrētă rĕsērvāt,
gēntĭbŭs āc pŏpŭlīs iūssūs praēdīcĕrĕ vēră,
prōfūndūm pĕnĕtrārĕ mărīs nōctēmquĕ dĭēmquĕ
vīsĕrĕ, cuī māgnūm sătĭs ēst vīxīssĕ lătēntēm.
vērbĕră, vīnclă, fămēm, lăpĭdēs răbĭēmquĕ fĕrārūm,
cārcĕrĭs īnlŭvĭēm, vīrgās, tōrmēntă, cătēnās,
naūfrăgĭūm, lăcrĭmās, sērpēntīs dīră vĕnēnă,
stīgmătă nōn tĭmŭīt pōrtāre īn cōrpŏrĕ Chrīstī.
crēdēntēs dŏcŭīt pōssēnt quō vīncĕrĕ mōrtēm.
dīgnŭs ămōrĕ dĕī vīvīt pēr saēclă măgīstēr.
vērsĭbŭs hīs brĕvĭtēr, fătĕōr, sānctīssĭmĕ dōctōr
Paūlĕ, tŭōs Dămăsūs vŏlŭī mōnstrārĕ trĭūmphōs.
3
Tītўrĕ, tū fīdō rĕcŭbāns sūb tēgmĭnĕ Chrīstī
dīvīnōs ăpĭcēs sācrō mŏdŭlārĭs ĭn ōrĕ,
nōn fālsās făbŭlās stŭdĭō mĕdĭtārĭs ĭnānī.
īllīs nām căpĭtūr fēlīcīs glōrĭă vītaē,
īstīs sūccēdēnt poēnaē sĭnĕ fīnĕ pĕrēnnēs.
ūndē cāvĕ, frătēr, vānīs tē sūbdĕrĕ cūrīs,
īnfērnī răpĭānt mĭsĕrūm nē tārtără taētrī.
quīn pŏtĭūs sācrās ănĭmō spīrārĕ mĕmēntŏ
scrīptūrās, dăpĭbūs sătĭānt quaē pēctŏră cāstīs.
tē dŏmĭnī sālvūm cōnsērvēt grātĭă sēmpēr.
4
Cīngēbānt lătĭcēs mōntēm tĕnĕrōquĕ mĕātū
cōrpŏră mūltōrūm, cĭnĕrēs ātque ōssă rĭgābānt.
nōn tŭlĭt hōc Dămăsūs, cōmmūnī lēgĕ sĕpūltōs
pōst rĕquĭēm trīstēs ĭtĕrūm pērsōlvĕrĕ poēnās.
prōtĭnŭs ādgrēssūs māgnūm sŭpĕrārĕ lăbōrēm
āggĕrĭs īnmēnsī dēiēcīt cūlmĭnă mōntīs.
īntĭmă sōllĭcĭtē scrūtātūs vīscĕră tērraē
sīccāvīt tōtūm quīdquīd mădĕfēcĕrăt ūmōr.
īnvēnīt fōntēm, praēbēt quī dōnă sălūtīs.
Haec curauit Mercurius leuita fidelis.
5
Nōn haēc hūmānīs ŏpĭbūs, nōn ārtĕ măgīstrā
.........................................
sēd praēstāntĕ Pĕtrō, cuī trādĭtă iānŭă caēli ēst,
āntīstēs Chrīstī ‖ cōnpŏsŭīt Dāmāsūs.
ūnă Pĕtrī sēdēs, ūnūm vērūmquĕ lăvācrūm,
vīncŭlă nūllă tĕnēnt †Acatius votum solvi†
6
Ō sĕmĕl ātque ĭtĕrūm vērō dē nōmĭnĕ Fēlīx,
qui īntĕmĕrātă fĭdē cōntēmptō prīncĭpĕ mūndī
cōnfēssūs Chrīstūm caēlēstĭă rēgnă pĕtīstī.
ō vērē prĕtĭōsă fĭdēs, cōgnōscĭtĕ, frātrīs
qua ād caēlūm vīctōr părĭtēr prŏpĕrāvĭt Ădaūctūs.
prēsbўtĕr hīs Vērūs Dămăsō rēctōrĕ iŭbēntĕ
cōmpŏsŭīt tŭmŭlūm sānctōrūm līmĭna ădōrnāns.
7
Mīlĭtĭaē nōmēn dĕdĕrānt saēvūmquĕ gĕrēbānt
ōffĭcĭūm părĭtēr spēctāntēs iūssă tўrānnī,
praēcēptīs pūlsāntĕ mĕtū sērvīrĕ părātī.
mīră fĭdēs rērūm: sŭbĭtō pŏsŭērĕ fŭrōrēm,
cōnvērsī fŭgĭūnt, dŭcĭs īmpĭă cāstră rĕlīnquūnt,
prōĭcĭūnt clĭpĕōs fălĕrās tēlūmquĕ crŭēntūm,
cōnfēssī gaūdēnt Chrīstī pōrtārĕ trĭūmphōs.
crēdĭtĕ pēr Dămăsūm, pōssīt quīd glōrĭă Chrīstī.
8
Quī grădĭēns pĕlăgī flūctūs cōmprēssĭt ămārōs,
vīvĕrĕ quī praēstāt mŏrĭēntĭă sēmĭnă tērraē,
sōlvĕrĕ quī pŏtŭīt lētālĭă vīncŭlă mōrtīs,
pōst tĕnĕbrās frātrēm, pōst tērtĭă lūmĭnă sōlīs
ād sŭpĕrōs ĭtĕrūm Mārthaē dōnārĕ sŏrōrī,
pōst cĭnĕrēs Dămăsūm făcĭēt quĭă sūrgĕrĕ crēdō.
9
Hōc tŭmŭlō sācrātă dĕō nūnc mēmbră quĭēscūnt:
hīc sŏrŏr ēst Dămăsī, nōmēn sī quaērĭs, Ĭrēnē.
vōvĕrăt haēc sēsē Chrīstō cūm vītă mănērēt,
vīrgĭnĭs ūt mĕrĭtūm sānctūs pŭdŏr īpsĕ prŏbārēt.
bīs dēnās hĭĕmēs nēcdūm cōmplēvĕrăt aētās,
ēgrĕgĭōs mōrēs vītaē praēcēssĕrăt aētās,
prōpŏsĭtūm mēntīs pĭĕtās vĕnĕrāndă pŭēllaē,
māgnĭfĭcōs flūctūs dĕdĕrāt mĕlĭōrĭbŭs ānnīs.
tē gērmānă sŏrōr nōstrī tūnc tēstĭs ămōrīs,
cūm fŭgĕrēt mūndūm, dĕdĕrāt mĭhĭ pīgnŭs hŏnēstūm.
quām sĭbĭ cūm răpĕrēt mĕlĭōr tūnc rēgĭă caēlī,
nōn tĭmŭī mōrtēm, caēlōs quōd lībĕra ădīrēt,
sēd dŏlŭī, fătĕōr, cōnsōrtĭă pērdĕrĕ vītaē.
nūnc vĕnĭēntĕ dĕō nōstrī rĕmĭnīscĕrĕ, vīrgŏ,
ūt tŭă pēr dŏmĭnūm praēstēt mĭhĭ fācŭlă lūmēn.
10
Īnsōns vītă fŭīt Mārcī, quām nōvĭmŭs ōmnēs,
... ămōrĕ dĕī pōssēt quī tēmnĕrĕ mūndūm,
...srāvīt pŏpŭlŭs quŏd dĭscĕrĕt ōmnīs.
pārvŭs hŏnōr vītaē, grāndīs cōntēmptŭs hăbēndī
...... vīrtūs tĕnŭīt pĕnĕtrălĭă cōrdīs
...... tē cūstōs, Chrīstī pērfēctŭs ămīcūs.
...... ēt Dămăsūs tŭmŭlūm cūm rēddĭt hŏnōrēm.
‹hīc Mārcūs Mārcī vītā †fĭdĕ nōmĭnĕ cōnsōrs
ēt mĕrĭtīs ..............................›
11
Hīc cōngēstă iăcēt quaērīs sī tūrbă pĭōrūm
cōrpŏră sānctōrūm rĕtĭnēnt vĕnĕrāndă sĕpūlcră,
sūblīmēs ănĭmās răpŭīt sĭbĭ rēgĭă caēlī.
hīc cŏmĭtēs Xŷstī, pōrtānt qui ēx hōstĕ trŏpaēă;
hīc nŭmĕrūs prŏcĕrūm, sērvāt qui āltārĭă Chrīstī;
hīc pŏsĭtūs lōngā vīxīt qui īn pācĕ săcērdōs;
hīc cōnfēssōrēs sānctī quōs Graēcĭă mīsīt;
hīc iŭvĕnēs pŭĕrīquĕ sĕnēs cāstīquĕ nĕpōtēs,
quīs măgĕ vīrgĭnĕūm plăcŭīt rĕtĭnērĕ pŭdōrēm.
hīc, fătĕōr, Dămăsūs vŏlŭī mĕă cōndĕrĕ mēmbră,
sēd cĭnĕrēs tĭmŭī sānctōs vēxārĕ pĭōrūm.
12
Tēmpŏrĕ quō glădĭūs sĕcŭīt pĭă vīscĕră mātrīs,
hīc pŏsĭtūs rēctōr caēlēstĭă iūssă dŏcēbām.
ādvĕnĭūnt sŭbĭtō răpĭūnt quī fōrtĕ sĕdēntēm,
mīlĭtĭbūs mīssīs pŏpŭlī tūnc cōllă dĕdērĕ.
mōx sĭbĭ cōgnōvīt sĕnĭōr quīs tōllĕrĕ vēllēt
pālmām, sēquĕ sŭūmquĕ căpūt prĭŏr ōbtŭlĭt īpsĕ,
īmpătĭēns fĕrĭtās pōssēt nē laēdĕrĕ quēmquām.
ōstēndīt Chrīstūs, rēddīt quī praēmĭă vītaē,
pāstōrīs mĕrĭtūm, nŭmĕrūm grĕgĭs īpsĕ tŭētūr.
13
Pār mĕrĭtūm, quīcūmquĕ lĕgīs, cōgnōscĕ dŭōrūm,
quīs Dămăsūs rēctōr tĭtŭlōs pōst praēmĭă rēddīt.
Iūdăĭcūs pŏpŭlūs Stĕphănūm mĕlĭōră mŏnēntēm
pērcŭlĕrāt sāxīs, tŭlĕrāt qui ēx hōstĕ trŏpaēūm,
mārtўrĭūm prīmūs răpŭīt lēvītă fĭdēlīs.
Tārsĭcĭūm sānctūm Chrīstī săcrămēntă gĕrēntēm
cūm mălĕ sānă mănūs prĕmĕrēt vūlgārĕ prŏfānīs,
īpse ănĭmām pŏtĭūs vŏlŭīt dīmīttĕrĕ caēsūs
prōdĕrĕ quām cănĭbūs răbĭdīs caēlēstĭă mēmbră.
14
Hērăclĭūs vĕtŭīt lāpsōs pēccātă dŏlērĕ,
Eūsĕbĭūs mĭsĕrōs dŏcŭīt sŭă crīmĭnă flērĕ:
scīndĭtŭr īn pārtēs pŏpŭlūs glīscēntĕ fŭrōrĕ,
sēdĭtĭō, caēdēs, bēllūm, dīscōrdĭă, lītēs.
ēxtēmplō părĭtēr pūlsī fĕrĭtātĕ tўrānnī,
īntĕgră cūm rēctōr sērvārēt foēdĕră pācīs,
pērtŭlĭt ēxĭlĭūm dŏmĭnō sūb iūdĭcĕ laētūs,
lītŏrĕ Trīnăcrĭō mūndūm vītāmquĕ rĕlīquīt.
15
................tō tĕnĕbrīsquĕ fŭgātīs
................. tŭmŭlūmquĕ săcrātūm
............. Dămăsī praēstāntĭă fēcīt
............ mĕlĭōr pŏpŭlīsquĕ părātūm
............. vălĕās sī fūndĕrĕ pūrō
............ mĕlĭōr cōnsūrgĕrĕ pōssēt,
...........r tĕnŭīt măgĕ cūră lăbōrīs
16
Sānctŭs ăb ōffĭcĭō, vītā grăvĭs, īndŏlĕ prīscūs,
sēdŭlŭs āc pĕnĭtūs lēgīs praēcēptă sĕcūtūs,
nōbĭlĭbūs grātūs, quōrūm măgĭs aūctŏr ămīcī
cārmĭnĕ lūctĭfĭcō dĕcŏrāt dē mōrĕ sŭprēmă:
diācŏnŭs hīc Tĭgrĭdās tŭmŭlō cūstōdĕ fŏvētūr.
17
Strīngĕ, dŏlōr, lăcrĭmās. quaērīs, plēbs sānctă, Rĕdēmptūm
lēvītām: sŭbĭtō răpŭīt sĭbĭ rēgĭă caēlī.
dūlcĭă nēctărĭō prōmēbāt mēllă cănōrĕ
prōphētām cĕlĕbrāns plăcĭdō mŏdŭlāmĭnĕ sēnēm:
haēc fŭĭt īnsōntīs †vītā, laūdātă iŭvēntūs.
īnvĭdĭa īnfēlīx tāndēm cōmprēssă quĭēscīt,
nūnc părădīsŭs hăbēt, sūmpsīt qui ēx hōstĕ trŏpaēă.
18
Āspĭce: ĕt hīc tŭmŭlūs rĕtĭnēt caēlēstĭă mēmbră
sānctōrūm, sŭbĭtō răpŭīt quōs rēgĭă caēlī.
hī crŭcĭs īnvīctaē cŏmĭtēs părĭtērquĕ mĭnīstrī
rēctōrīs sānctī mĕrĭtūmquĕ fĭdēmquĕ sĕcūtī
aēthĕrĭās pĕtĭērĕ dŏmōs †rēgnāquĕ pĭōrūm.
19
Hīc hăbĭtāssĕ prĭūs sānctōs cōgnōscĕrĕ dēbēs,
nōmĭnă quīsquĕ Pĕtrī părĭtēr Paūlīquĕ rĕquīrīs.
dīscĭpŭlōs ŏrĭēns mīsīt, quōd spōntĕ fătēmūr:
sānguĭnĭs ōb mĕrĭtūm (Chrīstūmquĕ pĕr āstră sĕcūtī
aēthĕrĭōs pĕtĭērĕ sĭnūs †rēgnāquĕ pĭōrūm)
Rōmă sŭōs pŏtĭūs mĕrŭīt dēfēndĕrĕ cīvēs.
haēc Dămăsūs vēstrās rĕfĕrāt nŏvă sīdĕră laūdēs.
20
Eūtўchĭūs mārtŷr crūdēlĭă iūssă tўrānnī
cārnĭfĭcūmquĕ vĭās părĭtēr tūnc mīllĕ nŏcēndī
vīncĕrĕ quōd pŏtŭīt mōnstrāvīt glōrĭă Chrīstī.
cārcĕrĭs īnlŭvĭēm sĕquĭtūr nŏvă poēnă pĕr ārtūs,
tēstārūm frāgmēntă părānt nē sōmnŭs ădīrēt,
bīs sēnī trānsiērĕ dĭēs, ălĭmēntă nĕgāntūr,
mīttĭtŭr īn bărăthrūm, sānctūs lăvăt ōmnĭă sānguīs
vūlnĕră quae īntŭlĕrāt mōrtīs mĕtŭēndă pŏtēstās.
nōctĕ sŏpōrĭfĕrā tūrbānt īnsōmnĭă mēntēm,
ōstēndīt lătĕbra īnsōntīs quaē mēmbră tĕnērēt,
quaērĭtŭr, īnvēntūs cŏlĭtūr, fŏvĕt, ōmnĭă praēstāt.
ēxprēssīt Dămăsūs mĕrĭtūm: vĕnĕrārĕ sĕpūlchrūm.
21
Prēsbўtĕr hīc vŏlŭīt Sīsīnnĭŭs pōnĕrĕ mēmbră
ōmnĭbŭs āccēptūs pŏpŭlīs dīgnūsquĕ săcērdōs,
quī scīrēt sānctaē sērvārē foēdĕră mātrīs
blāndŭs ămōrĕ dĕī, sēmpēr quī vīvĕrĕ nōssēt
cōntēntūsquĕ sŭō nēscīrēt dīvĭtĭs aūlām.
22
Mārcēllīnĕ tŭōs părĭtēr Pĕtrĕ nōssĕ trĭūmphōs
pērcūssōr rĕtŭlīt Dămăsō mĭhĭ, cūm pŭĕr ēssēm.
haēc sĭbĭ cārnĭfĭcēm răbĭdūm māndātă dĕdīssĕ:
sēntĭbŭs īn mĕdĭīs vēstra ūt tūnc cōllă sĕcārēt,
nē tŭmŭlūm vēstrūm quīsquām cōgnōscĕrĕ pōssēt;
vōs ălăcrēs vēstrīs mănĭbūs mūndāssĕ sĕpūlcră
cāndĭdŭle, ōccūltō pōstquām iăcŭīssĕ sŭb āntrō,
pōstĕă cōmmŏnĭtām vēstrā pĭĕtātĕ Lŭcīllām,
hīc plăcŭīssĕ măgīs sānctīssĭmă cōndĕrĕ mēmbră.
23
Tēmpŏrĕ quō glădĭūs sĕcŭīt pĭă vīscĕră mātrīs,
ēgrĕgĭūs mārtŷr cōntēmptō prīncĭpĕ mūndī
aēthĕrĭs āltă pĕtīt Chrīstō cŏmĭtāntĕ bĕātūs:
hīc tĭbĭ sānctŭs hŏnōr sēmpēr laūdēsquĕ mănēbūnt.
cārĕ dĕo, ūt fŏvĕās Dămăsūm prĕcŏr, ālmĕ Tĭbūrtī.
24
Mārtўrĭs hīc tŭmŭlūs māgnō sūb vērtĭcĕ mōntīs
Gōrgŏnĭūm rĕtĭnēt, sērvāt qui āltārĭă Chrīstī.
hīc, quīcūmquĕ vĕnīt, sānctōrūm līmĭnă quaērāt,
īnvĕnĭēt vīcīna īn sēde hăbĭtārĕ bĕātōs,
ād caēlūm părĭtēr pĭĕtās quōs vēxĭt ĕūntēs.
25
Vērbĕră cārnĭfĭcīs, flāmmās, tōrmēntă, cătēnās
vīncĕrĕ Laūrēntī ‖ sōlă fĭdēs pŏtŭīt.
haēc Dămăsūs cŭmŭlāt sūpplēx āltārĭă dōnīs
mārtўrĭs ēgrĕgĭī ‖ sūspĭcĭēns mĕrĭtūm.
26
Ōmnĭă quaēquĕ vĭdēs prŏprĭō quaēsītă lăbōrĕ,
cūm mĭhĭ gēntīlīs iāmdūdūm vītă mănērēt,
īnstĭtŭī cŭpĭēns cēnsūm cōgnōscĕrĕ mūndī.
iūdĭcĭō pōst mūltă dĕī mĕlĭōră sĕcūtūs
cōntēmptīs ŏpĭbūs mălŭī cōgnōscĕrĕ Chrīstūm.
haēc mĭhĭ cūră fŭīt, nūdōs vēstīrĕ pĕtēntēs,
fūndĕrĕ paūpĕrĭbūs quīdquīd cōncēssĕrăt ānnūs,
psāllĕre ĕt īn pŏpŭlīs vŏlŭī mŏdŭlāntĕ prŏfētā.
sīc mĕrŭī plēbēm Chrīstī rĕtĭnērĕ săcērdōs.
hūnc mĭhĭ cōmpŏsŭīt tŭmŭlūm Laūrēntĭă cōniūnx
mōrĭbŭs āptă mĕīs sēmpēr vĕnĕrāndă fĭdēlīs.
īnvĭdĭa īnfēlīx tāndēm cōmprēssă quĭēscēt.
ōctōgīntă Lĕō trānscēndĭt ĕpīscŏpŭs ānnōs.
27
Quīsquĕ vĭdēs tŭmŭlūm, vītām sī quaērĭs ŏpērtī,
tēr mŏrĭōr dēnōs ēt pōst hīs quāttŭŏr ānnōs
sērvātūm Chrīstō rēddēns dē cōrpŏrĕ mūnūs,
cūiŭs ĕgo īn sācrīs fămŭlūs vĕl ĭn ōrdĭnĕ rēctōr
ōffĭcĭō lēvītă fŭī Flōrēntĭŭs ōrĕ.
quī pătĕr īn tērrīs, ītēm mĭhĭ sānctĕ săcērdōs
cōntĭgĭt ēt nātūm tĕnŭīt iām sōrtĕ sĕcūndā;
hōc sŭpĕrāntĕ mĕō dīscēdīt spīrĭtŭs ōraē.
īstĕ sĕnī cāsūs grăvĭs ēst, mĭhĭ mōrtĕ bĕātūs,
†quōd pătrĭs hōmĭcĭī tēnē† mĕă mēmbră quĭēscūnt.
28
Hīppŏlўtūs fērtūr, prĕmĕrēnt cūm iūssă tўrānnī,
prēsbўtĕr īn scīsmā sēmpēr mānsīssĕ Nŏvātī;
tēmpŏrĕ quō glădĭūs sĕcŭīt pĭă vīscĕră mātrīs,
dēvōtūs Chrīstō pĕtĕrēt cūm rēgnă pĭōrūm,
quaēsīssēt pŏpŭlūs ŭbĭnām prōcēdĕrĕ pōssēt,
cāthŏlĭcām dīxīssĕ fĭdēm sĕquĕrēntŭr ŭt ōmnēs.
sīc nōstēr mĕrŭīt cōnfēssūs mārtўr ŭt ēssēt.
haēc aūdītă rĕfērt Dămăsūs, prŏbăt ōmnĭă Chrīstūs.
29
Fāmă rĕfērt sānctōs dūdūm rĕtŭlīssĕ părēntēs
Āgnēn, cūm lŭgŭbrēs cāntūs tŭbă cōncrĕpŭīssēt,
nūtrīcīs grĕmĭūm sŭbĭtō līquīssĕ pŭēllām,
spōntĕ trŭcīs cālcāssĕ mĭnās răbĭēmquĕ tўrānnī.
ūrĕrĕ cūm flāmmīs vŏlŭīssēt nōbĭlĕ cōrpūs,
vīrĭbŭs īnmēnsūm pārvīs sŭpĕrāssĕ tĭmōrēm,
nūdăquĕ prōfūsūm crīnēm pēr mēmbră dĕdīssĕ,
nē dŏmĭnī tēmplūm făcĭēs pĕrĭtūră vĭdērēt.
ō vĕnĕrāndă mĭhī, sānctūm dĕcŭs, ālmă, pŭdōrīs,
ūt Dămăsī prĕcĭbūs făvĕās prĕcŏr, īnclўtă mārtŷr.
30
Dīscĭtĕ quīd mĕrĭtī praēstēt prō rēgĕ fĕrīrī:
fēmĭnă nōn tĭmŭīt glădĭūm, cūm nātĭs ŏbīvīt,
cōnfēssā Chrīstūm mĕrŭīt pēr saēcŭlă nōmēn.
31
Sānctōrūm, quīcūmquĕ lĕgīs, vĕnĕrārĕ sĕpūlchrūm.
nōmĭnă nēc nŭmĕrūm pŏtŭīt rĕtĭnērĕ vĕtūstās.
ōrnāvīt Dămăsūs tŭmŭlūm, cōgnōscĭtĕ, rēctōr,
prō rĕdĭtū clērī Chrīstō praēstāntĕ trĭūmphāns
mārtўrĭbūs sānctīs rēddīt sŭă vōtă săcērdōs.
32
Tēmpŏrĕ quō glădĭūs sĕcŭīt pĭă vīscĕră mātrīs,
sēxāgīntă dŭō cāptī fĕrĭtātĕ tўrānnī
ēxtēmplō dŭcĭbūs mīssīs tūnc cōllă dĕdērĕ.
cōnfēssī Chrīstūm sŭpĕrātō prīncĭpĕ mūndī
aēthĕrĭām pĕtĭērĕ dŏmūm †rēgnāquĕ pĭōrūm.
33
Mārtўrĭs hīc Maūrī tŭmŭlūs pĭă mēmbră rĕtēntāt,
quēm Dămăsūs rēctōr lōngō pōst tēmpŏrĕ plēbīs
ōrnāvīt sūpplēx, cūltū mĕlĭōrĕ dĕcōrāns
īnsōntēm pŭĕrūm, cuī poēnā nūllă †dĕiēctī.
34
Tēmpŏrĕ quō glădĭūs sĕcŭīt pĭă vīscĕră mātrīs,
sānguĭnĕ mūtāvīt pătrĭām nōmēnquĕ gĕnūsquĕ;
Rōmānūm cīvēm sānctōrūm fēcĭt ŏrīgŏ.
mīră fĭdēs rērūm: dŏcŭīt pōst ēxĭtŭs īngēns.
cūm lăcĕrāt pĭă mēmbră, frĕmīt Grātiānŭs ŭt hōstīs,
pōstĕăquām fēllīs vŏmŭīt cōncēptă vĕnēnă,
cōgĕrĕ nōn pŏtŭīt Chrīstūm tē, sānctĕ, nĕgārĕ;
īpsĕ tŭīs prĕcĭbūs mĕrŭīt cōnfēssŭs ăbīrĕ.
sūpplĭcĭs haēc Dămăsī vōx ēst: vĕnĕrārĕ sĕpūlchrūm.
sōlvĕrĕ vōtă lĭcēt cāstāsque ēffūndĕrĕ prēcēs,
†sānctĭ Sătūrnīnī tŭmŭlūs quĭă mārtўrĭs hīc ēst.
Sātūrnīnĕ tĭbī mārtŷr mĕă vōtă rĕpēndō.
35
Cūltōrēs dŏmĭnī Fēlīx părĭtērquĕ Phĭlīppūs
hīnc vīrtūtĕ părēs cōntēmptō prīncĭpĕ mūndī
aētērnām pĕtĭērĕ dŏmūm †rēgnāquĕ pĭōrūm,
sānguĭnĕ quōd prŏprĭō Chrīstī mĕrŭērĕ cŏrōnās.
hīs Dămăsūs sūpplēx vŏlŭīt sŭă rēddĕrĕ vōtă.
36
Vērĭdĭcūs rēctōr lāpsōs quĭă crīmĭnă flērĕ
praēdīxīt, mĭsĕrīs lŭĭt ōmnĭbŭs hōstĭs ămārūs.
hīnc fŭrŏr, hīnc ŏdĭūm sĕquĭtūr, dīscōrdĭă, lītēs,
sēdĭtĭō, caēdēs, sōlvūntūr foēdĕră pācīs.
crīmĕn ŏb āltĕrĭūs Chrīstūm qui īn pācĕ nĕgāvīt,
fīnĭbŭs ēxpūlsūs pătrĭae ēst fĕrĭtātĕ tўrānnī.
haēc brĕvĭtēr Dămăsūs vŏlŭīt cōmpērtă rĕfērrĕ,
Mārcēlli ūt pŏpŭlūs mĕrĭtūm cōgnōscĕrĕ pōssīt.
37
Ēxtrēmō tŭmŭlūs lătŭīt sūb āggĕrĕ mōntīs.
hūnc Dămăsūs mōnstrāt, sērvāt quōd mēmbră pĭōrūm.
tē Prōtūm rĕtĭnēt mĕlĭōr sĭbĭ rēgĭă caēlī,
sānguĭnĕ pūrpŭrĕō sĕquĕrīs, Hўăcīnthĕ, prŏbātūs.
gērmānī frātrēs, ănĭmīs īngēntĭbŭs āmbō,
hīc vīctōr mĕrŭīt pālmām, prĭŏr īllĕ cŏrōnām.
38
Iām dūdūm, quōd fāmă rĕfērt, tē Graēcĭă mīsīt;
sānguĭnĕ mūtāstī pătrĭām: †cīvēmquē frātrēm
fēcĭt ămōr lēgīs. sānctō prō nōmĭnĕ pāssūs,
īncŏlă nūnc dŏmĭnī, sērvās qui āltārĭă Chrīstī,
ūt Dămăsī prĕcĭbūs făvĕās, prĕcŏr, īnclўtĕ, mārtŷr.
39
Quīd lŏquăr aūt sĭlĕām? prŏhĭbēt dŏlŏr īpsĕ fătērī.
hīc tŭmŭlūs lăcrĭmās rĕtĭnēt, cōgnōscĕ, părēntūm
Prōiēctaē, fŭĕrāt prīmō quaē iūnctă mărītō,
pūlcră dĕcōrĕ sŭō, sōlō cōntēntă pŭdōrĕ,
heū dīlēctă sătīs mĭsĕraē gĕnĕtrīcĭs ămōrĕ.
āccĭpĕ (quīd mūltīs?) thălămī pōst foēdĕră prīmă
ērēpta ēx ŏcŭlīs Flōrī gĕnĭtōrĭs ăbīīt
aēthĕrĭām cŭpĭēns caēlī cōnscēndĕrĕ lūcēm.
haēc Dămăsūs praēstāt cūnctīs sōlācĭă flētūs.
40
Haēc Dămăsūs tĭbĭ, Chrīstĕ dĕūs, nŏvă tēctă dĭcāvī
Laūrēntī saēptūs ‖ mārtўrĭs aūxĭlĭō.
41
Cūnctīs pōrtă pătēt, quīs pōrrĭgĭt ūbĕră mātēr.
42
Hīnc pătĕr ēxcēptōr, lēctōr, lēvītă, săcērdōs,
crēvĕrăt hīnc mĕrĭtīs quŏnĭām mĕlĭōrĭbŭs āctīs,
hīnc mĭhĭ prōvēctō Chrīstūs, cuī sūmmă pŏtēstās,
sēdĭs ăpōstŏlĭcaē vŏlŭīt cōncēdĕre hŏnōrēm.
ārchīvīs, fătĕōr, vŏlŭī nŏvă cōndĕrĕ tēctă,
āddĕrĕ praētĕrĕā dēxtrā laēvāquĕ cŏlūmnās,
quaē Dămăsī tĕnĕānt prŏprĭūm pēr saēcŭlă nōmēn.
43
Hānc ārām dŏmĭnī sērvānt Paūlūsquĕ Iŏhānnēs
mārtўrĭūm Chrīstī părĭtēr prō nōmĭnĕ pāssī,
sānguĭnĕ pūrpŭrĕō mērcāntēs praēmĭă vītaē.
44
Cōrpŏrĕ mēnte ănĭmō părĭtērque ēt nōmĭnĕ Fēlīx,
sānctōrum īn nŭmĕrō Chrīstī sŏciĕtātĕ trĭūmphīs
qui ād tē sōllĭcĭtē vĕnĭēntĭbŭs ōmnĭă praēstās
nēc quēmquām pătĕrīs trīstēm rĕpĕdārĕ vĭāntēm:
tē dŭcĕ sērvātūs mōrtīs quōd vīncŭlă rūpī
hōstĭbŭs ēxtīnctīs, fŭĕrānt quī fālsă lŏcūtī,
vērsĭbŭs hīs Dămăsūs sūpplēx tĭbĭ vōtă rĕpēndō.
45
Grātēs, Chrīstĕ, tĭbī rĕfĕrō, spēs vītă bŏnōrūm,
quī mĭhĭ rītĕ m.... dōnāstī nōscĕrĕ sānctă
†quem impius apostata[m] Iulianus destruxit†
āc sŭpĕrārĕ mălōs rēgnī caēlēstĭs ămōrĕ.
fāc, rŏgŏ quaēsŏ, dĕūs, sĭnĕ mē cōmplērĕ bĕātă
ēt tŭă, quaē cŭpĭō, fāc gaūdĭă cērnĕrĕ sānctă.
46
Psāllĕrĕ quī dŏcŭīt dūlcī mŏdŭlāmĭnĕ sānctōs,
nōvĕrăt īstĕ dĕcēm lēgīs quī vērbă dĕdīssēt,
quōt dĭgĭtīs cĭthărām chōrdīs tŏtĭdēmquĕ dĭcāvīt,
nōmĭnă vēl sīgnūm, nŭmĕrūm crūx īpsă nŏtārēt.
crēdĕrĕ quīd dŭbĭtās? vīrtūs rĕgĭt ōmnĭă Chrīstī,
quī vărĭās iūnxīt ūnō sūb cārmĭnĕ līnguās,
ūt pĕcŭdēs vŏlŭcrēsquĕ dĕūm cōgnōscĕrĕ pōssīnt.
hīc sŏnŭs ēst fĭdĕī, mēntēs quī mūlcĕt ămārās,
sīc crĕătūră prĭōr tāntō prō mūnĕrĕ gaūdēt,
ōffĕrăt ūt dŏmĭnō sālvēt quōs grātĭă vōcīs.
47
Īn rēbūs tāntīs †trīnā cōniūnctĭŏ mūndĪ
Ērĭgĭt hūmānūm sēnsūm laūdārĕ vĕnūstĒ.
Sōlă sălūs nōbīs ēt mūndī sūmmă pŏtēstāS
Vēnīt pēccātī nōdūm dīssōlvĕrĕ frūctŪ,
Sūmmă sălūs cūnctīs nĭtŭīt pēr saēcŭlă tērrīS.
48
Iūrĕ părī rēgnāt cōmmūnīs cōndĭtŏr aēvĪ
Ēt cūm pātrĕ pĭā rĕgĕbāt sūblīmĭs ĭn ārcĔ,
Sīdĕrĕō sānctīs īnsīdīt nūmĭnĕ rēgnīS;
Ūndĕ măre ēt tērrās sōlō vĭdĕt ōmnĭă nūtŪ,
Sūggĕrĭt hūmānīs ēt dōnāt mūnĕră rēbūS.
49
Ād sēdēm prŏprĭām dĕŭs ēxŭlĕ mōrtĕ rĕsūrgīt.
ūt vītām dōcēnt crēdēntĭbŭs ēssĕ fŭtūrūm.
āngĕlŭs hōc vērbūm cĕcĭnīt quŏd ŭtērquĕ rĕpōrtāns
'sīc vēntūrŭs ĕrīt', sīc Chrīstūm crēdĕrĕ fās ēst.
50
Spēs vĭă vītă sălūs rătĭō săpĭēntĭă lūmēn
iūdēx pōrtă gĭgās rēx gēmmă prŏphētă săcērdōs
Mēssīās Săbăōth Rābbī spōnsūs mĕdĭātŏr
vīrgă cŏlūmbă mănūs pĕtră fīlĭŭs Ēmmănŭēlquĕ
vīnĕă pāstŏr ŏvīs pāx rādīx vītĭs ŏlīvă
fōns părĭēs āgnūs vĭtŭlūs lĕŏ prōpĭtĭātōr
vērbum hŏmŏ rētĕ lăpīs dŏmŭs ōmnĭă Chrīstŭs Ĭēsūs.
51
Dĕcūs săcrātī nōmĭnīs,
vītāmquĕ nōmĭne ēxprĭmēns,
hōc tē dĕcōrūm praēdĭcāt
crŭcīs bĕātaē glōrĭă.
Āndrēă, Chrīsti ăpōstŏlĕ,
hōc īpsō iām vŏcābŭlō
dĕcōrŭs, īdēm mŷstĭcĕ
sīgnārĭs īstō nōmĭnĕ.
crūx quēm bĕātă dīlĭgīt,
cuī crūx ămāră praēpărāt
lūcīs fŭtūraē gaūdĭă.
īn tē crŭcīs mŷstērĭūm
clŭīt gĕmēllō stīgmătĕ,
dūm prōbră vīncīs pēr crŭcēm
crŭcīsquĕ pāndīs sānguĭnēm.
iām nōs fŏvētŏ lānguĭdōs
cūrāmquĕ nōstrī sūscĭpĕ,
quō pēr crŭcīs vīctōrĭām
caēlī pĕtāmūs pātrĭām.
52
Mārtўrĭs ēccĕ dĭēs Ăgăthaē
vīrgĭnĭs ēmĭcăt ēxĭmĭaē,
Chrīstŭs ĕām sĭbĭ quā sŏcĭāt
ēt dĭădēmă dŭplēx dĕcŏrāt.
stīrpĕ dĕcēns, ĕlĕgāns spĕcĭē,
sēd măgĭs āctĭbŭs ātquĕ fĭdē,
tērrĕă prōspĕră nīl rĕpŭtāns,
iūssŭ dĕī sĭbĭ cōrdĕ lĭgāns.
fōrtĭŏr haēc trŭcĭbūsquĕ vĭrīs
ēxpŏsŭīt sŭă mēmbră flăgrīs;
pēctŏrĕ quām fŭĕrīt vălĭdō,
tōrtă mămīllă dŏcēt pătŭlō.
dēlĭcĭaē cŭĭ cārcĕr ĕrāt,
pāstŏr ŏvēm Pĕtrŭs hānc rĕcrĕāt,
īndĕ găvīsă măgīsquĕ flăgrāns
ēthnĭcă tūrbă rŏgūm fŭgĭēns
hūiŭs ĕt īpsă mĕrētŭr ŏpēm;
quōs fĭdĕī tĭtŭlūs dĕcŏrāt,
hīs vĕnĕrēm măgĭs īpsă prĕmāt.
iām rĕnĭtēns quăsĭ spōnsă pŏlō
prō mĭsĕrīs sŭplĭcēt dŏmĭnō;
sīc sŭă fēstă cŏlī făcĭāt,
sē cĕlĕbrāntĭbŭs ūt făvĕāt.
53
Sūmĭtĕ pērpĕtŭām sānctō dē gūrgĭtĕ vītām.
cūrsŭs hĭc ēst fĭdĕī, ‖ mōrs ŭbĭ sōlă pĕrīt.
rōbŏrăt hīc ănĭmōs dīvīnō fōntĕ lăvācrūm,
ēt dūm mēmbră mădēnt, ‖ mēns sŏlĭdātŭr ăquīs.
aūxĭt ăpōstŏlĭcaē gĕmĭnātūm sēdĭs hŏnōrēm
Chrīstŭs ĕt ād caēlōs ‖ hānc dĕdĭt ēssĕ vĭām.
nām cuī sīdĕrĕī cōmmīsīt līmĭnă rēgnī,
hīc hăbĕt īn tēmplīs ‖ āltĕră claūstră pŏlī.
54
Īstīc īnsōntēs caēlēstī flūmĭnĕ lōtās
pāstōrīs sūmmī ‖ dēxtĕră sīgnăt ŏvēs.
hūc ūndīs gĕnĕrātĕ vĕnī, quō sānctŭs ăd ūnūm
spīrĭtŭs ūt căpĭās ‖ tē sŭă dōnă vŏcāt.
tū crŭcĕ sūscēptā mūndī vītārĕ prŏcēllās
dīscĕ măgīs mŏnĭtūs ‖ hāc rătĭōnĕ lŏcī.
55
Pērdĭdĕrāt lătĭcūm lōngaēva īncūrĭă cūrsūs,
quōs tĭbĭ nūnc plēnō ‖ cānthărŭs ōrĕ vŏmīt.
prōvĭdă pāstōrīs pēr tōtūm cūră Lĕōnīs
haēc ŏvĭbūs Chrīstī ‖ lārgă flŭēntă dĕdīt.
ūndă lăvāt cārnīs măcŭlās, sēd crīmĭnă pūrgāt
pūrĭfĭcātque ănĭmās ‖ mūndĭŏr āmnĕ fĭdēs.
quīsquĕ sŭīs mĕrĭtīs vĕnĕrāndă săcrārĭă Paūlī
īngrĕdĕrīs sūpplēx, ‖ āblŭĕ fōntĕ mănūs.
56
Hīc pŏsĭtūs caēlī trānscēndīt cūlmĭnă Paūlūs,
cuī dēbēt tōtūs quōd Chrīstō crēdĭdĭt ōrbīs.
57
†Hīc Fēstūs iăcēt, cōgnōscĭtĕ .........,
quēm pŭĕrūm, Chrīstē, mŏnŭīstī tēmnĕrĕ mūndūm.
prō mĕrĭtīs crēdō quīn sā.............
bīs dŭŏdēnōs ‹īs› nēcdūm cōmplēvĕrăt ānnōs.
†cōmpŏsŭīt vērsōs Mārciānus ...........
58
Nātă Mărīă sĭmūl cārō cūm frātrĕ Nĭōnĕ
gaūdēntēs sācrām ‖ prōmĕrŭērĕ fĭdēm.
dīvĭtĭās prŏprĭās Chrīstī praēcēptă sĕcūtī
paūpĕrĭbūs lārgā ‖ dīstrĭbŭērĕ mănū.
quōrūm praēclārīs mŏnĭtīs mūltōquĕ lăbōrĕ
āccēssīt sūmmō ‖ sānctă cătērvă dĕō.
pōst ănĭmās Chrīstō trādēntēs sānguĭnĕ fūsō
ūt vītām căpĕrēnt, ‖ nōn tĭmŭērĕ mŏrī.
hōrūm vīrtūtēs quēm pāssĭŏ lēctă dŏcēbīt,
rītĕ sŭīs fămŭlīs ‖ dīscĕt ădēssĕ dĕūm.
59
Ōlīm sācrĭlĕgām quām mīsīt Graēcĭă tūrbām,
mārtўrĭī mĕrĭtīs ‖ nūnc dĕcŏrātă nĭtēt.
quaē mĕdĭō pĕlăgī vōtūm mĭsĕrābĭlĕ fēcīt,
rēddĕrĕ fūnĕrĕō ‖ dōnă nĕfāndă Iŏvī.
Hīppŏlўtī sēd prīmă fĭdēs caēlēstĭbŭs ārmīs
rēspŭĭt īnsānām ‖ pēstĭfĕrāmquĕ lŭēm,
quēm mŏnăchī rītū tĕnŭīt spēlūncă lătēntēm
Chrīstĭcŏlīs grĕgĭbūs ‖ dūlcĕ cŭbīlĕ părāns,
pōst hūnc Ādrīās sācrō mūndātŭr ĭn āmnĕ
ēt Paūlīnă sŭō ‖ cōnsŏcĭātă vĭrō.
60
Haēc quīcūmquĕ vĭdēs nĭmĭō pērfēctă lăbōrĕ,
dēsĭnĕ mīrārī, mĭnŭs ēst quām mārtўr hăbētūr.
hīc aētātĕ pŭēr rŭdĭbūs iām vīctŏr ĭn ānnīs
tēmpŏrĕ sūb pārvō mātūrā laūdĕ trĭūmphāns
āspēra īnnŏcŭō măcŭlāvīt tēlă crŭōrĕ,
ēt sĭtĭēns tĕnĕrō sūxīt sĭbĭ sānguĭnĕ praēdŏ.
sīc vīctōr sŭpĕrās aūrās rēgnūmquĕ pĕtīvīt
ēt nōs caēlēstī plăcĭdūs dē sēdĕ rĕvīsīt,
nōmĭnĕ Gōrdiānūs, Chrīstī quēm pālmă cŏrōnāt.
mārmŏrĕ cōnclūdēns ārcām cĭnĕrēsquĕ bĕātōs
prēsbўtĕr ōrnāvīt rĕnŏvāns Vīncēntĭŭs ūltrō.
61
Mārtўrĭs haēc Nĕmĕsī sēdēs pēr saēcŭlă flōrēt
sērĭŏr ōrnātū, ‖ nōbĭlĭōr mĕrĭtō.
īncūltām prīdēm dŭbĭtātĭŏ lōngă rĕlīquīt,
sēd tĕnŭīt vīrtūs ‖ ādsĕrŭītquĕ fĭdēm.
62
Tē dŭcĕ Vēnĕrĭūs răpĭdās cōmmīscŭĭt īrās
ātquĕ vĕsānă nĭmīs ĭnĭmīcī iūrgĭă vīcīt,
Cāstŭlĕ, tū dīgnūs praēstās cūltōrĭbŭs īstă.
‹haēc› tĭbĭ sērvātūs ‹nūnc› ōffērt mūnĕră sūpplēx.
63
Laētă dĕō plēbs sānctă cănāt, quōd moēnĭă crēscūnt
ēt rĕnŏvātă dŏmūs ‖ mārtўrĭs Hīppŏlĭtī.
Ōrnāmēnta ŏpĕrīs sūrgūnt aūctōrĕ Dămāsō,
nātūs qui āntīstēs ‖ sēdĭs ăpōstŏlĭcaē.
Īnclĭtă pācĭfĭcīs fācta ēst haēc aūlă trĭūmphīs
sērvātūră dĕcūs ‖ pērpĕtŭāmquĕ fĭdēm.
Haec omnia noua quaeque uidis Leo presbyter ornat.
64
Dēvāstāta ĭtĕrūm sūmmōtā plēbĕ prĕcāntūm
prīscūm pērdĭdĕrānt ‖ āntră săcrātă dĕcūs.
nēc tŭă iām, mārtŷr, pŏtĕrānt vĕnĕrāndĕ sĕpūlcră
huīc mūndō lūcēm ‖ mīttĕrĕ quā frŭĕrīs.
lūx tămĕn īstă tŭa ēst, quaē nēscīt fūnĕră, sēd quō
pērpĕtŭō crēscāt ‖ nēc mĭnŭrtŭr hăbēt.
nām nĭgră nōx trīnūm stŭpŭīt pēr saēcŭlă lūmēn
ādmīttūntquĕ nŏvūm ‖ cōncăvă sāxă dĭēm.
frūstrā bārbărĭcīs frĕmŭērūnt aūsĭbŭs hōstēs
foēdārūntquĕ săcrūm ‖ tēlă crŭēntă lŏcūm.
īnclўtă sēd mĕlĭūs splēndēscīt mārtўrĭs aūlă
aūctōrēmquĕ grăvānt ‖ īmpĭă fāctă sŭūm.
praēsŭlĕ Vīgĭlĭō sūmpsērūnt āntră dĕcōrēm,
praēsbўtĕri Āndrēaē ‖ cūră pĕrēgĭt ŏpūs.
65
Cōnstāntīnă dĕūm vĕnĕrāns Chrīstōquĕ dĭcātă
Ōmnĭbŭs īmpēnsīs dēvōtā mēntĕ părātīs
Nūmĭnĕ dīvīnō mūltūm Chrīstōquĕ iŭvāntĕ
Sācrāvī tēmplūm vīctrīcīs vīrgĭnĭs Āgnēs,
Tēmplōrūm quōd vīncĭt ŏpūs tērrēnăquĕ cūnctā,
Aūrĕă quaē rŭtĭlānt sūmmī fāstīgĭă tēctī.
Nōmĕn ĕnīm Chrīstī cĕlĕbrātūr sēdĭbŭs īstīs,
Tārtărĕām sōlūs pŏtŭīt quī vīncĕrĕ mōrtēm
Īnvēctūs caēlō sōlūsque īnfērrĕ trĭūmphūm
Nōmĕn Ădaē rĕfĕrēns ēt cōrpŭs ĕt ōmnĭă mēmbră
Ā mōrtīs tĕnĕbrīs ēt caēcā nōctĕ lĕvātă.
Dīgnum ĭgĭtūr mūnūs mārtŷr dēvōtăquĕ Chrīstō
Ēx ŏpĭbūs nōstrīs pēr saēcŭlă lōngă tĕnēbīs,
Ō fēlīx vīrgō, mĕmŏrāndī nōmĭnĭs Āgnēs.
66
Āmplĭfĭcām sĕquĭtūr vītām dūm cāsta Ăfrŏdītē,
Fēcĭt ăd āstră vĭām, Chrīstī mŏdŏ gaūdĕt ĭn aūlā.
Rēstĭtĭt haēc mūndō sēmpēr caēlēstĭă quaērēns,
Ōptĭmă sērvātrīx lēgīs fĭdĕīquĕ măgīstră
Dēdīt ēgrĕgĭām sānctīs pēr saēcŭlă mēntē‹m›
Īndĕ pĕr ēxĭmĭōs părădīsī rēgnăt ŏdōrēs,
Tēmpŏrĕ cōntĭnŭō vērnānt ŭbĭ grāmĭnă rīvīs,
Ēxpēctātquĕ dĕūm sŭpĕrāns quō sūrgăt ăd aūrās.
Hōc pŏsŭīt cōrpūs tŭmŭlō mōrtālĭă līnquēns,
Fūndāvītquĕ lŏcūm cōniūnx Ēvāgrĭŭs īnstāns.
67
Hīc vōtīs părĭbūs tŭmŭlūm dŭŏ nōmĭnă sērvānt
Chrŷsānthī Dărĭaē, ‖ nūnc vĕnĕrāndŭs hŏnōr,
ēffĕră quēm răbĭēs nēglēctō iūrĕ sĕpūlchrī
sānctōrum īn tŭmŭlōs ‖ praēdă fŭrēntĭs ĕrāt.
paūpĕrĭs ēx cēnsū mĕlĭūs nūnc īstă rĕsūrgūnt,
dīvĭtĕ sēd vōtō ‖ plūs plăcĭtūră dĕō.
pāngĕ tŭūm, gēns saēvă, nĕfās: pĕrĭērĕ fŭrōrēs,
crēvĭt ĭn hīs tēmplīs ‖ pēr tŭă dāmnă dĕcūs.
68
Sātūrnīnĕ tĭbī mārtŷr mĕă vōtă rĕpēndō.
69
Dūm pĕrĭtūră Gĕtaē pŏsŭīssēnt cāstră sŭb ūrbĕ,
mōvērūnt sānctīs ‖ bēllă nĕfāndă prĭūs
īstăquĕ sācrĭlĕgō vērtērūnt cōrdĕ sĕpūlchră
mārtўrĭbūs quōndām ‖ rītĕ săcrātă pĭīs,
quōs mōnstrāntĕ dĕō Dămăsūs sĭbĭ pāpă prŏbātōs
āffīxō mōnvīt ‖ cārmĭnĕ iūrĕ cŏlī.
sēd pĕrĭīt tĭtŭlūs cōnfrāctō mārmŏrĕ sānctūs,
nēc tămĕn hīs ĭtĕrūm ‖ pōssĕ lătērĕ fŭīt:
dīrŭtă Vīgĭlĭūs nām mōx haēc pāpă gĕmēscēns
hōstĭbŭs ēxpūlsīs ‖ ōmnĕ nŏvāvĭt ŏpūs.
70
Quī nātūm pāssūmquĕ dĕūm rĕpĕtīssĕ pătērnās
sēdēs ātque ĭtĕrūm vēntūrum ēx aēthĕrĕ crēdīt,
iūdĭcĕt ūt vīvōs rĕdĭēns părĭtērquĕ sĕpūltōs,
mārtўrĭbūs sānctīs pătĕāt quōd rēgĭă caēlī
rēspĭcĭt īntĕrĭōr, sĕquĭtūr sī praēmĭă Chrīstī.
71
Praēsŭl ăpōstŏlĭcaē sēdīs vĕnĕrābĭlĭs ōmnī
quēm rēxīt pŏpŭlō, dĕcĭmūm dūm cōndĕrĕt ānnūm,
Caēlēstīnŭs ăgēns vītām mīgrāvĭt ĭn īllām,
dēbĭtă quaē sānctīs aētērnōs rēddĭt hŏnōrēs.
cōrpŏrĭs hīc tŭmŭlūs: rĕquĭēscūnt ōssă cĭnīsquĕ
nēc pĕrĭt hīnc ălĭquīd dŏmĭnō, cărŏ cūnctă rĕsūrgīt.
tērrēnūm nūnc tērră tĕgīt, mēns nēscĭă mōrtīs
vīvĭt ĕt āspēctū frŭĭtūr bĕnĕ cōnscĭă Chrīstī.
72
Lībĕrĭūm lēctōr mōx ēt lēvītă sĕcūtūs,
pōst Dămăsūm, clārūs tōtōs quōs vīxĭt ĭn ānnōs,
fōntĕ săcrō māgnūs mĕrŭīt sēdērĕ săcērdōs,
cūnctūs ūt pŏpŭlūs pācēm tūnc †sōlĭ clămārēt.
hīc pĭŭs, hīc iūstūs fēlīcĭă tēmpŏră fēcīt,
dēfēnsōr māgnūs, mūltōs ūt nōbĭlĕs aūsūs
rēgī sūbtrăhĕrēt ēcclēsīae aūlă dĕfēndēns.
mīsĕrĭcōrs lārgūs mĕrŭīt pēr saēcŭlă nōmēn.
tēr quīnōs pŏpŭlūm quī rēxĭt ĭn ānnŏs ămōrĕ
nūnc rĕquĭēm sēntīt caēlēstĭă rēgnă pŏtītūs.
73
Dūm lūcēm cŭpĭmūs tēctīs ādmīttĕrĕ, mārtŷr,
nōstră dĭēs mĕrŭīt ‖ lūmĕn hăbērĕ tŭūm.
tē părădīsŭs hăbēt, lūx ēst quaēsītă sĕpūlchrō,
nē tĭbĭ vēl tŭmŭlūm ‖ mōrtĭs ĭmāgŏ grăvēt.
74
Āspĭcĕ dēscēnsūm, cērnēs mīrābĭlĕ fāctūm.
sānctōrūm mŏnŭmēntă vĭdēs pătĕfāctă sĕpūlcrhīs.
mārtўrĭs hīc Prōtī tŭmŭlūs iăcĕt ātque Ўăchīntī,
quēm cūm iām dūdūm tĕgĕrēt mōns, tērră, călīgŏ,
hōc Thĕŏdōrŭs ŏpūs cōnstrūxīt prēsbўtĕr īnstāns,
ūt dŏmĭnī plēbēm | †ŏpĕrā māiōrㆠtĕnērēnt.
75
Mārtĭrĭbūs sānctīs Prōtō părĭtērquĕ | Hiăcŷnthō
Sīmmăchŭs hōc pārvō bĕnĕrātŭs hŏnōrĕ pătrōnōs
ēxōrnābĭt ŏpūs, sūb quō pĭă cōrpŏră rūrsūs
cōndĭdĭt; hīs aēvō laūs sīt pērēnnĭs ĭn ōmnī.
76
Fēlīx dīgnă tŭlīt pārūm ‹**› mūnĕră Chrīstī
Ēt sŭŏ cōntēntūs hăbŭīt pēr saēcŭlă nōmēn
Laētĭfĭcūm rĕnŏvāns prīma āb ōrīgĭnĕ tēmpūs
†Īnfāndāquĕ fŭgiēns īstīŭs iūrgĭă saēclī.
Certum est in regnum caeli perque amoena uirecta
Istum cum electis ire et habiturum praemia digna,
Semper et assiduae benedici pro munere tali.
77
Hīc fŭrŏr hōstīlīs tēmplūm vĭŏlāvĭt, ĭnīquūs
cūm prĕmĕrēt vāllō ‖ moēnĭă sēptă Gĕtēs.
nūllĭŭs hōc pŏtŭīt tĕmĕrārĭă dēxtĕră gēntīs,
haēc mŏdŏ pērmīssa ēst ‖ quōd pĕrĭtūră fŭīt.
nīl grăvăt hōc tŭmŭlō sānctōrūm pēssĭmŭs hōstīs,
mātĕrĭām pŏtĭūs ‖ rēppĕrĭt ālmă fĭdēs,
īn mĕlĭūs sĭquĭdēm rĕpărātō fūlgĕt hŏnōrĕ,
cūm scĕlĕre hōstīlī ‖ crēvĭt ămōr tŭmŭlīs.
sūscĭpĕ nūnc grātūs dēvōtaē mūnĕră mēntīs,
Dīŏgĕnīs mārtŷr, ‖ cuī dĕdĭt īstă vŏlēns.
78
Īstĕ sălūtārēs fōns cōntĭnĕt īnclĭtŭs ūndās
ēt sŏlĕt hūmānām ‖ pūrĭfĭcārĕ lŭēm.
mūnĭă sācrātī quaē sīnt vīs scīrĕ lĭquōrīs:
dānt rēgnātrīcēm ‖ flūmĭnă sānctă fĭdēm.
āblŭĕ fōntĕ săcrō vĕtĕrīs cōntāgĭă vītaē,
ō nĭmĭūm fēlīx, ‖ vīvĕ rĕnātŭs ăquā.
hūnc fōntēm quīcūmquĕ pĕtīt, tērrēnă rĕlīnquīt,
sūbĭcĭt ēt pĕdĭbūs ‖ caēcă mĭnīstĕrĭă.
79
Nōn mīrum ēst, fāllāx nĭmĭūm quōd flāmmă mĭnātūr
mārtўrĭs ēt cōrpūs ‖ nīl nŏcĭtūră crĕmāt.
nāmquĕ dŏcēt fĭdĕī māgnām sĭnĕ vīndĭcĕ poēnā
ād caēlūm mĕdĭīs ‖ īgnĭbŭs ēssĕ vĭām.
hūnc ĕtĕnīm frŭĭtūr mārtŷr Laūrēntĭŭs īgnēm
ēt mĕrĭtīs sūmmīs ‖ nē mŏrĭātŭr ăgīt.
80
Quīsquē plēnă dĕō mŷstērĭă mēntĕ rĕquīrīs
hūc āccēdĕ, dŏmūs ‖ rēlĭgĭōsă pătēt.
haēc sūnt tēctă pĭō sēmpēr dēvōtă tĭmōrī
aūdītūmquĕ dĕūs ‖ cōmmŏdăt hīc prĕcĭbūs.
ērgō lētĭfĕrōs prŏpĕrā cōmpēscĕrĕ sēnsūs,
iām prŏpĕrā sācrās ‖ laētŭs ădīrĕ fŏrēs,
ūt trānsāctă quĕās dēpōnĕrĕ crīmĭnă vītaē
ēt quīcquīd scĕlĕrūm ‖ nōxĭŭs ērrŏr hăbēt.
Āttĭcă Fēlīcīs Māgnī clārīssĭmă cōniūnx
sūmptĭbŭs hōc prŏprĭīs ‖ aēdĭfĭcāvĭt ŏpūs.
81
Āntīstēs Dămăsūs pīctūrae ōrnārăt hŏnōrĕ
tēctă, quĭbūs nūnc dānt ‖ pūlchră mĕtāllă dĕcūs.
dīvĭtĕ tēstātūr prĕtĭōsĭŏr aūlă nĭtōrĕ,
quōs rērum ēffēctūs ‖ pōssĭt hăbērĕ fĭdēs.
pāpae Hĭlărī mĕrĭtīs ōlīm dēvōtă Sĕvērī
nēc nōn Cāssīaē ‖ mēns dĕdĭt īstă dĕō.
82
Quī pēccātōrūm sōrdēs ăbŏlērĕ prĭōrūm
tērrēnīsque ōptās măcŭlīs ābsōlvĕrĕ vītām,
hūc ădĕs ād Chrīstī fōntēm sācrūmquĕ lĭquōrēm,
cōrpŭs ŭbi āc mēntēs părĭtēr sēnsūsquĕ lăvāntūr
aētērnūmquĕ dătūr cāstō bāptīsmătĕ mūnūs.
hānc aūlām fĭdĕī sēdēm cōnstrūxĭt ăb īmō
mīlĭtĭaē clārūs tĭtŭlīs aūlaēquĕ fĭdēlīs
Rōmānaēque ūrbīs praēfēctūs Lōngĭnĭānūs.
83
Āntīstēs dŏmĭnī †cēlsā sācrārĭă Chrīstī,
vēstĭbŭlūm dĕcŏrāt ‖ grātĭă pūlchră lŏcī.
quaē quĭă cōmptă nĭtēt prīmāque īn frōntĕ rĕnīdēt,
ōstēndīt quāntūm ‖ nūmĭnĭs īntŭs ĭnēst.
quīs tāntās Chrīstō vĕnĕrāndās cōndĭdĭt aēdēs,
sī quaērīs: cūltōr ‖ Pāmmăchĭūs fĭdĕī.
84
Vīrgĭnĭs hīc tĕnĕraē, lēctōr, mĭsĕrērĕ sĕpūlchrō:
ūnĭŭs huīc lūstrī ‖ vīx fŭĭt ārtă dĭēs.
ō quām lōngīnquaē fŭĕrāt dīgnīssĭmă vītaē,
heū, cūiūs vīvīt ‖ nūnc sĭnĕ fīnĕ dŏlōr!
āddāmūs mĕrĭtīs lăcrĭmās tām mōrtĭs ăcērvaē,
nām quaē grātă fŏrēnt, ‖ sūnt mŏdŏ flēndă dĭū.
haēc Thĕŏdōte hăbŭīt nōmēn, quaē gaūdĭă mātrīs
pērcŭlĭt aētērnō ‖ vūlnĕrĕ rāptă cĭtō.
sōlă tămēn tāntī rēstānt sōlāmĭnă lūctūs,
quōd tālēs ănĭmaē ‖ prōtĭnŭs āstră pĕtūnt.
85
.......................... dĕvōtām.
haēc tĭbĭ, mārtўr, ĕgō rēpēndō mūnĕră laūdīs.
hōc ŏpŭs ēst nōstrūm, | haēc ōmnīs cūră lăbōrīs,
ūt dīgnām mĕrĭtīs ................
haēc pŏpŭlīs c................. glōrĭă fāctī,
haēc, Quīrīnĕ, tŭās ............... prŏbābī‹t›.
86
Īntŏnŭīt mĕtŭēndă dĭēs, sūrrēxĭt ĭn hōstēm,
īmpĭă tēlă mălī ‖ vīncĕrĕ cūm prŏpĕrāt;
cārnĭfĭcīs sŭpĕrārĕ vĭās tūnc mīllĕ nŏcēndī
sōlă fĭdēs pŏtŭīt, ‖ quām rĕgĭt ōmnĭpŏtēns.
87
Cōrpŏrĕīs rĕsŏlūtă mălīs dŭcĕ praēdĭtă Chrīstō
aēthĕrĭs ālmă părēns ‖ ātrĭă cēlsă pĕtīt.
īnsōntēs pŭĕrōs sĕquĭtūr pĕr ămoēnă vĭrēctă,
tēmpŏră vīctrīcīs ‖ flōrĕă sērtă lĭgānt.
pūrpŭrĕām răpĭūnt ănĭmām caēlēstĭă rēgnă,
sānguĭnĕ lōtă sŭō ‖ mēmbră tĕgīt tŭmŭlūs.
sī tĭtŭlūm quaērīs, mĕrĭtūm dē nōmĭnĕ sīgnāt,
ne ōpprīmārĭs ... ‖ .... fŭĭt īstă mĭhī.