1

I

Pārvĕ (nĕc īnvĭdĕō) sĭnĕ mē, lĭbĕr, ībĭs ĭn ūrbēm:

eī mĭhĭ, quōd dŏmĭnō ‖ nōn lĭcĕt īrĕ tŭō!

Vādĕ, sĕd īncūltūs, quālēm dĕcĕt ēxŭlĭs ēssĕ:

īnfēlīx hăbĭtūm ‖ tēmpŏrĭs hūiŭs hăbē.

Nēc tē pūrpŭrĕō vēlēnt vāccīnĭă fūcō:

nōn ēst cōnvĕnĭēns ‖ lūctĭbŭs īllĕ cŏlōr:

nēc tĭtŭlūs mĭnĭō, nēc cēdrō chārtă nŏtētūr,

cāndĭdă nēc nīgrā ‖ cōrnŭă frōntĕ gĕrās.

Fēlīcēs ōrnēnt haēc īnstrūmēntă lĭbēllōs:

fōrtūnaē mĕmŏrēm ‖ tē dĕcĕt ēssĕ mĕaē.

Nēc frăgĭlī gĕmĭnaē pŏlĭāntūr pūmĭcĕ frōntēs,

hīrsūtūs spārsīs ‖ ūt vĭdĕārĕ cŏmīs.

Nēvĕ lĭtūrārūm pŭdĕāt. Quī vīdĕrĭt īllās,

dē lăcrĭmīs fāctās ‖ sēntĭăt ēssĕ mĕīs.

Vādĕ, lĭbēr, vērbīsquĕ mĕīs lŏcă grātă sălūtā:

cōntīngām cērtē ‖ quō lĭcĕt īllă pĕdĕ.

Sīquĭs, ŭt īn pŏpŭlō, nōstrī nōn īnmĕmŏr īllīc,

sīquīs, quī, quĭd ăgām, ‖ fōrtĕ rĕquīrăt, ĕrīt:

vīvĕrĕ mē dīcēs, sālvūm tămĕn ēssĕ nĕgābīs:

īd quŏquĕ, quōd vīvām, ‖ mūnŭs hăbērĕ dĕī.

Ātque ĭtă tū tăcĭtūs (quaērēntī plūră lĕgēndūm)

nē, quaē nōn ŏpŭs ēst, ‖ fōrtĕ lŏquārĕ, căvē.

Prōtĭnŭs ādmŏnĭtūs rĕpĕtēt mĕă crīmĭnă lēctōr,

ēt pĕrăgār pŏpŭlī ‖ pūblĭcŭs ōrĕ rĕūs.

Tū căvĕ dēfēndās, quāmvīs mōrdēbĕrĕ dīctīs:

caūsă pătrōcĭnĭō ‖ nōn bŏnă māiŏr ĕrīt.

Īnvĕnĭēs ălĭquēm, quī mē sūspīrĕt ădēmptūm,

cārmĭnă nēc sīccīs ‖ pērlĕgăt īstă gĕnīs,

ēt tăcĭtūs sēcūm, nē quīs mălŭs aūdĭăt, ōptēt,

sīt mĕă lēnītō ‖ Caēsărĕ poēnă lĕvīs:

nōs quŏquĕ, quīsquĭs ĕrīt, nē sīt mĭsĕr īllĕ, prĕcāmūr,

plācātōs mĭsĕrīs ‖ quī vŏlĕt ēssĕ dĕōs;

quaēquĕ vŏlēt, rătă sīnt, āblātăquĕ prīncĭpĭs īră

sēdĭbŭs īn pătrĭīs ‖ dēt mĭhĭ pōssĕ mŏrī.

ūt pĕrăgās māndātă, lĭbēr, cūlpābĕrĕ fōrsān

īngĕnĭīquĕ mĭnōr ‖ laūdĕ fĕrērĕ mĕī.

Iūdĭcĭs ōffĭcĭum ēst ūt rēs, ĭtă tēmpŏră rērūm

quaērĕrĕ. Quaēsītō ‖ tēmpŏrĕ tūtŭs ĕrīs.

Cārmĭnă prōvĕnĭūnt ănĭmō dēdūctă sĕrēnō:

nūbĭlă sūnt sŭbĭtīs ‖ tēmpŏră nōstră mălīs.

Cārmĭnă sēcēssūm scrībēntĭs ĕt ōtĭă quaērūnt:

mē mărĕ, mē vēntī, ‖ mē fĕră iāctăt hĭēms.

Cārmĭnĭbūs mĕtŭs ōmnĭs ŏbēst: ĕgŏ pērdĭtŭs ēnsēm

haēsūrūm iŭgŭlō ‖ iām pŭtŏ iāmquĕ mĕō.

Haēc quŏquĕ quōd făcĭō, iūdēx mīrābĭtŭr aēquūs,

scrīptăquĕ cūm vĕnĭā ‖ quālĭăcūmquĕ lĕgēt.

Dā mĭhĭ Maēŏnĭdēn ēt tōt cīrcūmspĭcĕ cāsūs,

īngĕnĭūm tāntīs ‖ ēxcĭdĕt ōmnĕ mălīs.

Dēnĭquĕ sēcūrūs fāmaē, lĭbĕr, īrĕ mĕmēntō,

nēc tĭbĭ sīt lēctō ‖ dīsplĭcŭīssĕ pŭdōr.

Nōn ĭtă sē nōbīs praēbēt Fōrtūnă sĕcūndām

ūt tĭbĭ sīt rătĭō ‖ laūdĭs hăbēndă tŭaē.

Dōnĕc ĕrām sōspēs, tĭtŭlī tāngēbăr ămōrĕ,

quaērēndīquĕ mĭhī ‖ nōmĭnĭs ārdŏr ĕrāt.

Cārmĭnă nūnc sī nōn stŭdĭūmquĕ, quŏd ōbfŭĭt, ōdī,

sīt sătĭs. Īngĕnĭō ‖ sīc fŭgă pārtă mĕō.

Tū tāmēn prō mē, tū, cuī lĭcĕt, āspĭcĕ Rōmām:

dī făcĕrēnt, pōssēm ‖ nūnc mĕŭs ēssĕ lĭbēr.

Nēc tē, quōd vĕnĭās māgnām pĕrĕgrīnŭs ĭn ūrbēm,

īgnōtūm pŏpŭlō ‖ pōssĕ vĕnīrĕ pŭtā.

ūt tĭtŭlō cărĕās, īpsō nōscērĕ cŏlōrĕ:

dīssĭmŭlārĕ vĕlīs, ‖ tē lĭquĕt ēssĕ mĕūm.

Clām tămĕn īntrātō, nē tē mĕă cārmĭnă laēdānt:

nōn sūnt ūt quōndām ‖ plēnă făvōrĭs ĕrānt.

Sīquĭs ĕrīt, quī tē, quĭă sīs mĕŭs, ēssĕ lĕgēndūm

nōn pŭtĕt, ē grĕmĭō ‖ rēĭcĭātquĕ sŭō,

"īnspĭcĕ" dīc "tĭtŭlūm. Nōn sūm praēcēptŏr ămōrīs;

quās mĕrŭīt, poēnās ‖ iām dĕdĭt īllŭd ŏpūs."

Fōrsĭtăn ēxpēctēs, ăn ĭn āltă Pălātĭă mīssūm

scāndĕrĕ tē iŭbĕām ‖ Caēsărĕāmquĕ dŏmūm.

Īgnōscānt aūgūstă mĭhī lŏcă dīquĕ lŏcōrūm.

Vēnĭt ĭn hōc īllā ‖ fūlmĕn ăb ārcĕ căpūt.

Ēssĕ quĭdēm mĕmĭnī mītīssĭmă sēdĭbŭs īllīs

nūmĭnă; sēd tĭmĕō ‖ quī nŏcŭērĕ dĕōs.

Tērrētūr mĭnĭmō pēnnaē strīdōrĕ cŏlūmbă,

ūnguĭbŭs, āccĭpĭtēr, ‖ saūcĭă fāctă tŭīs.

Nēc prŏcŭl ā stăbŭlīs aūdēt dīscēdĕrĕ, sīquă

ēxcūssa ēst ăvĭdī ‖ dēntĭbŭs āgnă lŭpī.

Vītārēt caēlūm Phăĕthōn, sī vīvĕrĕt, ēt quōs

ōptārāt stūltē, ‖ tāngĕrĕ nōllĕt ĕquōs.

Mē quŏquĕ, quaē sēnsī, fătĕōr Iŏvĭs ārmă tĭmērĕ:

mē rĕŏr īnfēstō, ‖ cūm tŏnăt, īgnĕ pĕtī.

Quīcūmque Ārgŏlĭcā dē clāssĕ Căphērĕă fūgīt,

sēmpĕr ăb Eūbŏĭcīs ‖ vēlă rĕtōrquĕt ăquīs.

Ēt mĕă cūmbă sĕmēl vāstā pērcūssă prŏcēllā

īllūm, quō laēsa ēst, ‖ hōrrĕt ădīrĕ lŏcūm.

ērgŏ căvē, lĭbĕr, ēt tĭmĭdā cīrcūmspĭcĕ mēntĕ,

ūt sătĭs ā mĕdĭā ‖ sīt tĭbĭ plēbĕ lĕgī.

Dūm pĕtĭt īnfīrmīs nĭmĭūm sūblīmĭă pēnnīs

Īcărŭs, aēquŏrĕīs ‖ nōmĭnă fēcĭt ăquīs.

Dīffĭcĭle ēst tămĕn hīnc, rēmīs ūtārĭs ăn aūrā,

dīcĕrĕ. Cōnsĭlĭūm ‖ rēsquĕ lŏcūsquĕ dăbūnt.

Sī pŏtĕrīs văcŭō trādī, sī cūnctă vĭdēbīs

mītĭă, sī vīrēs ‖ frēgĕrĭt īră sŭās:

sīquĭs ĕrīt, quī tē dŭbĭtāntem ĕt ădīrĕ tĭmēntēm

trādăt, ĕt āntĕ tămēn ‖ paūcă lŏquātŭr, ădī.

Lūcĕ bŏnā dŏmĭnōquĕ tŭō fēlīcĭŏr īpsō

pērvĕnĭās īllūc ‖ ēt mălă nōstră lĕvēs.

Nāmque ĕă vēl nēmō, vēl quī mĭhĭ vūlnĕră fēcīt

sōlŭs Ăchīllēō ‖ tōllĕrĕ mōrĕ pŏtēst.

Tāntūm nē nŏcĕās, dūm vīs prōdēssĕ, vĭdētō.

Nām spēs ēst ănĭmī ‖ nōstră tĭmōrĕ mĭnōr:

quaēquĕ quĭēscēbāt, nē mōtă rĕsaēvĭăt īră,

ēt poēnaē tū sīs ‖ āltĕră caūsă, căvē.

Cūm tămĕn īn nōstrūm fŭĕrīs pĕnĕtrālĕ rĕcēptūs,

cōntĭgĕrīsquĕ tŭām, ‖ scrīnĭă cūrvă, dŏmūm,

āspĭcĭēs īllīc pŏsĭtōs ēx ōrdĭnĕ frātrēs,

quōs stŭdĭūm cūnctōs ‖ ēvĭgĭlāvĭt ĭdēm.

Cētĕră tūrbă pălām tĭtŭlōs ōstēndĕt ăpērtōs,

ēt sŭă dētēctā ‖ nōmĭnă frōntĕ gĕrēt;

trēs prŏcŭl ōbscūrā lătĭtāntēs pārtĕ vĭdēbīs:

hī quĭă, quōd nēmō ‖ nēscĭt, ămārĕ dŏcēnt,

hōs tū vēl fŭgĭās, vēl, sī sătĭs ōrĭs hăbēbīs,

Oēdĭpŏdās făcĭtō ‖ Tēlĕgŏnōsquĕ vŏcēs.

Dēquĕ trĭbūs, mŏnĕō, sī qua ēst tĭbĭ cūră părēntīs,

nē quēmquām, quāmvīs ‖ īpsĕ dŏcēbĭt, ămēs.

Sūnt quŏquĕ mūtātaē, tēr quīnquĕ vŏlūmĭnă, fōrmaē,

nūpĕr ăb ēxsĕquĭīs ‖ cārmĭnă rāptă mĕīs.

Hīs māndō dīcās, īntēr mūtātă rĕfērrī

fōrtūnaē vūltūm ‖ cōrpŏră pōssĕ mĕaē.

Nāmque ĕă dīssĭmĭlīs sŭbĭto ēst ēffēctă prĭōrī,

flēndăquĕ nūnc, ălĭquō ‖ tēmpŏrĕ laētă fŭīt.

Plūră quĭdēm māndārĕ tĭbī, sī quaērĭs, hăbēbām:

sēd vĕrĕōr tārdaē ‖ caūsă fŭīssĕ vĭaē.

Ēt sī quaē sŭbĕūnt, tēcūm, lĭbĕr, ōmnĭă fērrēs,

sārcĭnă lātūrō ‖ māgnă fŭtūrŭs ĕrās.

Lōngă vĭa ēst, prŏpĕrā: nōbīs hăbĭtābĭtŭr ōrbīs

ūltĭmŭs, ā tērrā ‖ tērră rĕmōtă mĕā.

II

Dī mărĭs ēt caēlī (quĭd ĕnīm nĭsĭ vōtă sŭpērsūnt?)

sōlvĕrĕ quāssātaē ‖ pārcĭtĕ mēmbră rătīs,

nēvĕ, prĕcōr, māgnī sūbscrībĭtĕ Caēsărĭs īraē:

saēpĕ prĕmēntĕ dĕō ‖ fērt dĕŭs āltĕr ŏpēm.

Mūlcĭbĕr īn Troīām, prō Troīā stābăt Ăpōllŏ:

aēquă Vĕnūs Teūcrīs, ‖ Pāllăs ĭnīquă fŭīt.

Ōdĕrăt Aēnēān prŏpĭōr Sātūrnĭă Tūrnō.

īllĕ tămēn Vĕnĕrīs ‖ nūmĭnĕ tūtŭs ĕrāt.

Saēpĕ fĕrōx caūtūm pĕtĭīt Nēptūnŭs Ŭlīxēm:

ērĭpŭīt pătrŭō ‖ saēpĕ Mĭnērvă sŭō.

Ēt nōbīs ălĭquōd, quāmvīs dīstāmŭs ăb īllīs,

quīs vĕtăt īrātō ‖ nūmĕn ădēssĕ dĕō?

Vērbă mĭsēr frūstrā nōn prōfĭcĭēntĭă pērdō.

Īpsă grăvēs spārgūnt ‖ ōră lŏquēntĭs ăquaē,

tērrĭbĭlīsquĕ Nŏtūs iāctāt mĕă dīctă, prĕcēsquĕ

ād quōs mīttūntūr, ‖ nōn sĭnĭt īrĕ dĕōs.

Ērgo īdēm vēntī, nē caūsā laēdăr ĭn ūnā,

vēlăquĕ nēscĭŏquō ‖ vōtăquĕ nōstră fĕrūnt.

Mē mĭsĕrūm, quāntī mōntēs vōlvūntŭr ăquārūm!

Iām iām tāctūrōs ‖ sīdĕră sūmmă pŭtēs.

Quāntaē dīdūctō sūbsīdūnt aēquŏrĕ vāllēs!

Iām iām tāctūrās ‖ Tārtără nīgră pŭtēs.

Quōcūmque āspĭcĭō, nĭhĭl ēst, nĭsĭ pōntŭs ĕt āēr,

flūctĭbŭs hīc tŭmĭdūs, ‖ nūbĭbŭs īllĕ mĭnāx.

Īntĕr ŭtrūmquĕ frĕmūnt īnmānī mūrmŭrĕ vēntī.

Nēscīt, cuī dŏmĭnō ‖ pārĕăt, ūndă mărīs.

Nām mŏdŏ pūrpŭrĕō vīrēs căpĭt Eūrŭs ăb ōrtū,

nūnc Zĕphўrūs sērō ‖ vēspĕrĕ mīssŭs ădēst,

nūnc sīccā gĕlĭdūs Bŏrĕās bācchātŭr ăb Ārctō,

nūnc Nŏtŭs ādvērsā ‖ proēlĭă frōntĕ gĕrīt.

Rēctŏr ĭn īncērto ēst nēc quīd fŭgĭātvĕ pĕtātvĕ

īnvĕnĭt: āmbĭgŭīs ‖ ārs stŭpĕt īpsă mălīs.

Scīlĭcĕt ōccĭdĭmūs, nēc spēs ēst ūllă sălūtīs,

dūmquĕ lŏquōr, vūltūs ‖ ōbrŭĭt ūndă mĕōs.

Ōpprĭmĕt hānc ănĭmām flūctūs, frūstrāquĕ prĕcāntī

ōrĕ nĕcātūrās ‖ āccĭpĭēmŭs ăquās

āt pĭă nīl ălĭūd quām mē dŏlĕt ēxŭlĕ cōniūnx:

hōc ūnūm nōstrī ‖ scītquĕ gĕmītquĕ mălī.

Nēscĭt ĭn īnmēnsō iāctārī cōrpŏră pōntō,

nēscĭt ăgī vēntīs, ‖ nēscĭt ădēssĕ nĕcēm.

Dī bĕnĕ, quōd nōn sūm mēcūm cōnscēndĕrĕ pāssūs,

nē mĭhĭ mōrs mĭsĕrō ‖ bīs pătĭēndă fŏrēt!

Āt nūnc ūt pĕrĕām, quŏnĭām cărĕt īllă pĕrīclō,

dīmĭdĭā cērtē ‖ pārtĕ sŭpērstĕs ĕrō.

Eī mĭhĭ, quām cĕlĕrī mĭcŭērūnt nūbĭlă flāmmā!

Quāntŭs ăb aēthĕrĭō ‖ pērsŏnăt āxĕ frăgōr!

Nēc lĕvĭūs tăbŭlaē lătĕrūm fĕrĭūntŭr ăb ūndīs,

quām grăvĕ bālīstaē ‖ moēnĭă pūlsăt ŏnūs.

Quī vĕnĭt hīc flūctūs, flūctūs sŭpĕrēmĭnĕt ōmnēs:

pōstĕrĭōr nōno ēst ‖ ūndĕcĭmōquĕ prĭōr.

Nēc lētūm tĭmĕō: gĕnŭs ēst mĭsĕrābĭlĕ lētī.

Dēmĭtĕ naūfrăgĭūm, ‖ mōrs mĭhĭ mūnŭs ĕrīt.

Ēst ălĭquīd, fātōvĕ sŭō fērrōvĕ cădēntēm

īn sŏlĭdā mŏrĭēns ‖ pōnĕrĕ cōrpŭs hŭmō,

ēt māndārĕ sŭīs ălĭqua, ēt spērārĕ sĕpūlcrūm,

ēt nōn aēquŏrĕīs ‖ pīscĭbŭs ēssĕ cĭbūm.

Fīngĭtĕ mē dīgnūm tālī nĕcĕ, nōn ĕgŏ sōlūs

hīc vĕhŏr. Īnmĕrĭtōs ‖ cūr mĕă poēnă trăhīt?

prō sŭpĕrī vĭrĭdēsquĕ dĕī, quĭbŭs aēquŏră cūraē,

ūtrăquĕ iām vēstrās ‖ sīstĭtĕ tūrbă mĭnās:

quāmquĕ dĕdīt vītām mītīssĭmă Caēsărĭs īră,

hānc sĭnĭte īnfēlīx ‖ īn lŏcă iūssă fĕrām.

Sī quŏquĕ, quām mĕrŭī, poēnā mē pērdĕrĕ vūltīs,

cūlpă mĕa ēst īpsō ‖ iūdĭcĕ mōrtĕ mĭnōr.

Mīttĕrĕ mē Stўgĭās sī iām vŏlŭīssĕt ĭn ūndās

Caēsăr, ĭn hōc vēstrā ‖ nōn ĕgŭīssĕt ŏpĕ.

Ēst īllī nōstrī nōn īnvĭdĭōsă crŭōrīs

cōpĭă; quōdquĕ dĕdīt, ‖ cūm vŏlĕt, īpsĕ fĕrēt.

Vōs mŏdŏ, quōs cērtē nūllō, pŭtŏ, crīmĭnĕ laēsī,

cōntēntī nōstrīs ‖ iām, prĕcŏr, ēstĕ mălīs.

Nēc tămĕn, ūt cūnctī mĭsĕrūm sērvārĕ vĕlītīs,

quōd pĕrĭīt, sālvūm ‖ iām căpŭt ēssĕ pŏtēst.

ūt mărĕ cōnsīdāt vēntīsquĕ fĕrēntĭbŭs ūtār,

ūt mĭhĭ pārcātīs, ‖ nōn mĭnŭs ēxŭl ĕrō.

Nōn ĕgŏ dīvĭtĭās ăvĭdūs sĭnĕ fīnĕ părāndī

lātūm mūtāndīs ‖ mērcĭbŭs aēquŏr ărō:

nēc pĕtŏ, quās quōndām pĕtĭī stŭdĭōsŭs, Ăthēnās,

ōppĭdă nōn Ăsĭaē, ‖ nōn lŏcă vīsă prĭūs,

nōn ŭt Ălēxāndrī clārām dēlātŭs ăd ūrbēm

dēlĭcĭās vĭdĕām, ‖ Nīlĕ iŏcōsĕ, tŭās.

Quōd făcĭlēs ōptō vēntōs (quīs crēdĕrĕ pōssīt?)

Sārmătĭs ēst tēllūs, ‖ quām mĕă vēlă pĕtūnt.

Ōblĭgŏr, ūt tāngām Laēvī fĕră lītŏră Pōntī;

quōdquĕ sĭt ā pătrĭā ‖ tām fŭgă tārdă, quĕrōr.

Nēscĭŏquō vĭdĕām pŏsĭtōs ŭt ĭn ōrbĕ Tŏmītās,

ēxīlēm făcĭō ‖ pēr mĕă vōtă vĭām.

Seū mē dīlĭgĭtīs, tāntōs cōnpēscĭtĕ flūctūs,

prōnăquĕ sīnt nōstraē ‖ nūmĭnă vēstră rătī;

seū măgĭs ōdīstīs, iūssaē me ādvērtĭtĕ tērraē:

sūpplĭcĭī pārs ēst ‖ īn rĕgĭōnĕ mĕī.

Fērtĕ (quĭd hīc făcĭō?) răpĭdī mĕă cārbăsă vēntī:

Aūsŏnĭōs fīnēs ‖ cūr mĕă vēlă vŏlūnt?

Nōlŭĭt hōc Caēsār. quīd, quēm fŭgăt īllĕ, tĕnētīs?

āspĭcĭāt vūltūs ‖ Pōntĭcă tērră mĕōs.

Ēt iŭbĕt ēt mĕrŭī; nēc, quaē dāmnāvĕrĭt īllĕ,

crīmĭnă dēfēndī ‖ fāsquĕ pĭūmquĕ pŭtō.

Sī tămĕn āctă dĕōs nūmquām mōrtālĭă fāllūnt,

ā cūlpā făcĭnūs ‖ scītĭs ăbēssĕ mĕā.

Īmmo ĭtă, sī scītīs, sī mē mĕŭs ābstŭlĭt ērrōr,

stūltăquĕ, nōn nōbīs ‖ mēns scĕlĕrātă fŭīt,

quōd lĭcĕt ēt mĭnĭmīs, dŏmŭī sī fāvĭmŭs īllī,

sī sătĭs Aūgūstī ‖ pūblĭcă iūssă mĭhī,

hōc dŭcĕ sī dīxī fēlīcĭă saēcŭlă, prōquĕ

Caēsărĕ tūră pĭīs ‖ Caēsărĭbūsquĕ dĕdī,

sī fŭĭt hīc ănĭmūs nōbīs, ĭtă pārcĭtĕ dīvī:

sī mĭnŭs, āltă cădēns ‖ ōbrŭăt ūndă căpūt.

Fāllŏr, ăn īncĭpĭūnt grăvĭdaē vānēscĕrĕ nūbēs,

vīctăquĕ mūtātī ‖ frāngĭtŭr ūndă mărīs?

Nōn cāsū, vōs sēd sūb cōndĭciŏnē vōcātī,

fāllĕrĕ quōs nōn ēst, ‖ hānc mĭhĭ fērtĭs ŏpēm.

III

Cūm sŭbĭt īllīūs trīstīssĭmă nōctĭs ĭmāgŏ,

quā mĭhĭ sūprēmūm ‖ tēmpŭs ĭn ūrbĕ fŭīt,

cūm rĕpĕtō nōctēm, quā tōt mĭhĭ cāră rĕlīquī,

lābĭtŭr ēx ŏcŭlīs ‖ nūnc quŏquĕ gūttă mĕīs.

Iām prŏpĕ lūx ădĕrāt, quā mē dīscēdĕrĕ Caēsār

fīnĭbŭs ēxtrēmaē ‖ iūssĕrăt Aūsŏnĭaē.

Nēc spătĭūm nēc mēns fŭĕrāt sătĭs āptă părāndī:

tōrpŭĕrānt lōngā ‖ pēctŏră nōstră mŏrā.

Nōn mĭhĭ sērvōrūm, cŏmĭtēs nōn cūră lĕgēndī,

nōn āptaē prŏfŭgō ‖ vēstĭs ŏpīsvĕ fŭīt.

Nōn ălĭtēr stŭpŭī, quām quī Iŏvĭs īgnĭbŭs īctūs

vīvĭt ĕt ēst vītaē ‖ nēscĭŭs īpsĕ sŭaē.

ūt tămĕn hānc ănĭmī nūbēm dŏlŏr īpsĕ rĕmōvīt,

ēt tāndēm sēnsūs ‖ cōnvălŭērĕ mĕī,

āllŏquŏr ēxtrēmūm maēstōs ăbĭtūrŭs ămīcōs,

quī mŏdŏ dē mūltīs ‖ ūnŭs ĕt āltĕr ĕrāt.

ūxŏr ămāns flēntēm flēns ācrĭŭs īpsă tĕnēbāt,

īmbrĕ pĕr īndīgnās ‖ ūsquĕ cădēntĕ gĕnās.

Nātă prŏcūl Lĭbўcīs ăbĕrāt dīvērsă sŭb ōrīs,

nēc pŏtĕrāt fātī ‖ cērtĭŏr ēssĕ mĕī.

Quōcūmque āspĭcĕrēs, lūctūs gĕmĭtūsquĕ sŏnābānt,

fōrmăquĕ nōn tăcĭtī ‖ fūnĕrĭs īntŭs ĕrāt.

Fēmĭnă vīrquĕ mĕō, pŭĕrī quŏquĕ fūnĕrĕ maērēnt,

īnquĕ dŏmō lăcrĭmās ‖ āngŭlŭs ōmnĭs hăbēt.

Sī lĭcĕt ēxēmplīs īn pārvīs grāndĭbŭs ūtī,

haēc făcĭēs Troīaē, ‖ cūm căpĕrētŭr, ĕrāt.

Iāmquĕ quĭēscēbānt vōcēs hŏmĭnūmquĕ cănūmquĕ,

Lūnăquĕ nōctūrnōs ‖ āltă rĕgēbăt ĕquōs.

Hānc ĕgŏ sūspĭcĭēns ĕt ăd hānc Căpĭtōlĭă cērnēns,

quaē nōstrō frūstrā ‖ iūnctă fŭērĕ Lărī,

"nūmĭnă vīcīnīs hăbĭtāntĭă sēdĭbŭs," īnquām,

"iāmque ŏcŭlīs nūmquām ‖ tēmplă vĭdēndă mĕīs,

dīquĕ rĕlīnquēndī, quōs ūrbs hăbĕt āltă Quĭrīnī,

ēstĕ sălūtātī ‖ tēmpŭs ĭn ōmnĕ mĭhī.

Ēt quāmquām sērō clĭpĕūm pōst vūlnĕră sūmō,

āttămĕn hānc ŏdĭīs ‖ ēxŏnĕrātĕ fŭgām,

caēlēstīquĕ vĭrō, quīs mē dēcēpĕrĭt ērrōr,

dīcĭtĕ, prō cūlpā ‖ nē scĕlŭs ēssĕ pŭtēt.

ūt quōd vōs scītīs, poēnaē quŏquĕ sēntĭăt aūctōr:

plācātō pōssūm ‖ nōn mĭsĕr ēssĕ dĕō."

Hāc prĕce ădōrāvī sŭpĕrōs ĕgŏ: plūrĭbŭs ūxōr,

sīngūltū mĕdĭōs ‖ īmpĕdĭēntĕ sŏnōs.

Īlla ĕtĭam āntĕ lărēs pāssīs prōstrātă căpīllīs

cōntĭgĭt ēxtīnctōs ‖ ōrĕ trĕmēntĕ fŏcōs,

mūltăque ĭn ādvērsōs ēffūdīt vērbă Pĕnātēs

prō dēplōrātō ‖ nōn vălĭtūră vĭrō.

Iāmquĕ mŏraē spătĭūm nōx praēcĭpĭtātă nĕgābāt,

vērsăque ăb āxĕ sŭō ‖ Pārrhăsĭs Ārctŏs ĕrāt.

Quīd făcĕrēm? Blāndō pătrĭaē rĕtĭnēbăr ămōrĕ:

ūltĭmă sēd iūssaē ‖ nōx ĕrăt īllă fŭgaē.

Ā! Quŏtĭēns ălĭquō dīxī prŏpĕrāntĕ "quĭd ūrgēs?

vēl quō fēstīnās ‖ īrĕ, vĕl ūndĕ, vĭdē."

Ā! Quŏtĭēns cērtām mē sūm mēntītŭs hăbērĕ

hōrām, prōpŏsĭtaē ‖ quaē fŏrĕt āptă vĭaē.

Tēr līmēn tĕtĭgī, tēr sūm rĕvŏcātŭs, ĕt īpsĕ

īndūlgēns ănĭmō ‖ pēs mĭhĭ tārdŭs ĕrāt.

Saēpĕ "vălē" dīctō rūrsūs sūm mūltă lŏcūtūs,

ēt quăsĭ dīscēdēns ‖ ōscŭlă sūmmă dĕdī.

Saēpe ĕădēm māndātă dĕdī mēque īpsĕ fĕfēllī,

rēspĭcĭēns ŏcŭlīs ‖ pīgnŏră cāră mĕīs.

Dēnĭquĕ "quīd prŏpĕrō? Scўthĭa ēst, quō mīttĭmŭr," īnquām,

"Rōmă rĕlīnquēnda ēst. ‖ ūtrăquĕ iūstă mŏra ēst.

ūxŏr ĭn aētērnūm vīvō mĭhĭ vīvă nĕgātūr,

ēt dŏmŭs ēt fīdaē ‖ dūlcĭă mēmbră dŏmūs,

quōsque ĕgŏ dīlēxī frātērnō mōrĕ sŏdālēs,

ō mĭhĭ Thēsēā ‖ pēctŏră iūnctă fĭdē!

Dūm lĭcĕt, āmplēctār: nūmquām fōrtāssĕ lĭcēbīt

āmplĭŭs. Īn lūcro ēst ‖ quaē dătŭr hōră mĭhī."

Nēc mŏră, sērmōnīs vērba īnpērfēctă rĕlīnquō.

Cōmplēctēns ănĭmō ‖ prōxĭmă quaēquĕ mĕō.

Dūm lŏquŏr ēt flēmūs, caēlō nĭtĭdīssĭmŭs āltō,

stēllă grăvīs nōbīs, ‖ Lūcĭfĕr ōrtŭs ĕrāt.

Dīvĭdŏr haūd ălĭtēr, quām sī mĕă mēmbră rĕlīnquām,

ēt pārs ābrūmpī ‖ cōrpŏrĕ vīsă sŭo ēst.

Sīc dŏlŭīt Mēttūs tūnc cum īn cōntrārĭă vērsōs

ūltōrēs hăbŭīt ‖ prōdĭtĭōnĭs ĕquōs.

Tūm vēro ēxŏrĭtūr clāmōr gĕmĭtūsquĕ mĕōrūm,

ēt fĕrĭūnt maēstaē ‖ pēctŏră nūdă mănūs.

Tūm vērō cōniūnx ŭmĕrīs ăbĕūntĭs ĭnhaērēns

mīscŭĭt haēc lăcrĭmīs ‖ trīstĭă vērbă mĕīs:

"nōn pŏtĕs āvēllī. Sĭmŭl hīnc, sĭmŭl ībĭmŭs:" īnquīt,

"tē sĕquăr ēt cōniūnx ‖ ēxŭlĭs ēxŭl ĕrō.

Ēt mĭhĭ fāctă vĭa ēst, ēt mē căpĭt ūltĭmă tēllūs:

āccēdām prŏfŭgaē ‖ sārcĭnă pārvă rătī.

Tē iŭbĕt ē pătrĭā dīscēdĕrĕ Caēsărĭs īră,

mē pĭĕtās. Pĭĕtās ‖ haēc mĭhĭ Caēsăr ĕrīt."

Tālĭă tēmptābāt, sīcūt tēmptāvĕrăt āntĕ,

vīxquĕ dĕdīt vīctās ‖ ūtĭlĭtātĕ mănūs.

Ēgrĕdĭōr, sīve īllŭd ĕrāt sĭnĕ fūnĕrĕ fērrī,

squālĭdŭs īnmīssīs ‖ hīrtă pĕr ōră cŏmīs.

Īllă dŏlōre āmēns tĕnĕbrīs nārrātŭr ŏbōrtīs

sēmiănĭmīs mĕdĭā ‖ prōcŭbŭīssĕ dŏmō:

ūtquĕ rĕsūrrēxīt foēdātīs pūlvĕrĕ tūrpī

crīnĭbŭs ēt gĕlĭdā ‖ mēmbră lĕvāvĭt hŭmō,

sē mŏdŏ, dēsērtōs mŏdŏ cōmplōrāssĕ Pĕnātēs,

nōmĕn ĕt ērēptī ‖ saēpĕ vŏcāssĕ vĭrī,

nēc gĕmŭīssĕ mĭnūs, quām sī nātaēquĕ vĭrīquĕ

vīdīssēt strūctōs ‖ cōrpŭs hăbērĕ rŏgōs;

ēt vŏlŭīssĕ mŏrī, mŏrĭēndō pōnĕrĕ sēnsūs,

rēspēctūquĕ tămēn ‖ nōn pĕrĭīssĕ mĕī.

Vīvăt, ĕt ābsēntēm, quŏnĭām sīc fātă tŭlērūnt,

vīvăt ŭt aūxĭlĭō ‖ sūblĕvĕt ūsquĕ sŭō.

IV

Tīngĭtŭr ōcĕănō cūstōs Ĕrўmānthĭdŏs ūrsaē,

aēquŏrĕāsquĕ sŭō ‖ sīdĕrĕ tūrbăt ăquās.

Nōs tămĕn Īŏnĭūm nōn nōstrā fīndĭmŭs aēquōr

spōntĕ, sĕd aūdācēs ‖ cōgĭmŭr ēssĕ mĕtū.

Mē mĭsĕrūm! Quāntīs īncrēscūnt aēquŏră vēntīs,

ērŭtăque ēx īmīs ‖ fērvĕt hărēnă frĕtīs.

Mōntĕ nĕc īnfĕrĭōr prōraē pūppīquĕ rĕcūrvaē

īnsĭlĭt ēt pīctōs ‖ vērbĕrăt ūndă dĕōs.

Pīnĕă tēxtă sŏnānt pūlsū, strīdōrĕ rŭdēntēs,

īngĕmĭt ēt nōstrīs ‖ īpsă cărīnă mălīs.

Nāvĭtă cōnfēssūs gĕlĭdūm pāllōrĕ tĭmōrēm,

iām sĕquĭtūr vīctūs, ‖ nōn rĕgĭt ārtĕ rătēm.

ūtquĕ părūm vălĭdūs nōn prōfĭcĭēntĭă rēctōr

cērvīcīs rĭgĭdaē ‖ frēnă rĕmīttĭt ĕquō,

sīc nōn quō vŏlŭīt, sēd quō răpĭt īmpĕtŭs ūndaē,

aūrīgām vĭdĕō ‖ vēlă dĕdīssĕ rătī.

Quōd nĭsĭ mūtātās ēmīsĕrĭt Aēŏlŭs aūrās,

īn lŏcă iām nōbīs ‖ nōn ădĕūndă fĕrār.

Nām prŏcŭl Īllўrĭīs laēvā dē pārtĕ rĕlīctīs

īntērdīctă mĭhī ‖ cērnĭtŭr Ītălĭă.

Dēsĭnăt īn vĕtĭtās quaēsō cōntēndĕrĕ tērrās,

ēt mēcūm māgnō ‖ pārĕăt aūră dĕō.

Dūm lŏquŏr, ēt tĭmĕō părĭtēr cŭpĭōquĕ rĕpēllī,

īncrĕpŭīt quāntīs ‖ vīrĭbŭs ūndă lătūs!

Pārcĭtĕ caērŭlĕī, vōs pārcĭtĕ nūmĭnă pōntī,

īnfēstūmquĕ mĭhī ‖ sīt sătĭs ēssĕ Iŏvēm.

Vōs ănĭmām saēvaē fēssām sūbdūcĭtĕ mōrtī,

sī mŏdŏ, quī pĕrĭīt, ‖ nōn pĕrĭīssĕ pŏtēst.

V

Ō mĭhĭ pōst ūllōs nūmquām mĕmŏrāndĕ sŏdālēs,

ēt cuī praēcĭpŭē ‖ sōrs mĕă vīsă sŭa ēst;

āttŏnĭtūm quī mē, mĕmĭnī, cārīssĭmĕ, prīmūs

aūsŭs ĕs āllŏquĭō ‖ sūstĭnŭīssĕ tŭō,

quī mĭhĭ cōnsĭlĭūm vīvēndī mītĕ dĕdīstī,

cūm fŏrĕt īn mĭsĕrō ‖ pēctŏrĕ mōrtĭs ămōr.

Scīs bĕnĕ, cuī dīcām, pŏsĭtīs prō nōmĭnĕ sīgnīs,

ōffĭcĭūm nēc tē ‖ fāllĭt, ămīcĕ, tŭūm.

Haēc mĭhĭ sēmpĕr ĕrūnt īmīs īnfīxă mĕdūllīs,

pērpĕtŭūsque ănĭmaē ‖ dēbĭtŏr hūiŭs ĕrō:

spīrĭtŭs ēt văcŭās prĭŭs hīc tēnuāndŭs ĭn aūrās

ībĭt, ĕt īn tĕpĭdō ‖ dēsĕrĕt ōssă rŏgō,

quām sŭbĕānt ănĭmō mĕrĭtōrum ōblīvĭă nōstrō,

ēt lōngā pĭĕtās ‖ ēxcĭdăt īstă dĭē.

Dī tĭbĭ sīnt făcĭlēs, ĕt ŏpīs nūllīŭs ĕgēntēm

fōrtūnām praēstēnt ‖ dīssĭmĭlēmquĕ mĕaē.

Sī tămĕn haēc nāvīs vēntō fērrētŭr ămīcō,

īgnōrārētūr ‖ fōrsĭtăn īstă fĭdēs.

Thēsĕă Pīrĭthŏūs nōn tām sēnsīssĕt ămīcūm,

sī nōn īnfērnās ‖ vīvŭs ădīssĕt ăquās.

ūt fŏrĕt ēxēmplūm vērī Phōcēŭs ămōrīs,

fēcērūnt fŭrĭaē, ‖ trīstĭs Ŏrēstă, tŭaē.

Sī nōn Eūrўălūs Rŭtŭlōs cĕcĭdīssĕt ĭn hōstēs,

Hŷrtăcĭdaē Nīsī ‖ glōrĭă nūllă fŏrēt.

Scīlĭcĕt ūt flāvūm spēctātŭr ĭn īgnĭbŭs aūrūm,

tēmpŏrĕ sīc dūro ēst ‖ īnspĭcĭēndă fĭdēs.

Dūm iŭvăt ēt vūltū rīdēt Fōrtūnă sĕrēnō,

īndēlībātās ‖ cūnctă sĕcūntŭr ŏpēs:

āt sĭmŭl īntōnvīt, fŭgĭūnt, nēc nōscĭtŭr ūllī,

āgmĭnĭbūs cŏmĭtūm ‖ quī mŏdŏ cīnctŭs ĕrāt.

Ātque haēc, ēxēmplīs quōndām cōllēctă prĭōrūm,

nūnc mĭhĭ sūnt prŏprĭīs ‖ cōgnĭtă vēră mălīs.

Vīx dŭŏ trēsvĕ mĭhī dē tōt sŭpĕrēstĭs ămīcī:

cētĕră Fōrtūnaē, ‖ nōn mĕă tūrbă fŭīt.

Quō măgĭs, ō paūcī, rēbūs sūccūrrĭtĕ laēsīs,

ēt dătĕ naūfrăgĭō ‖ lītŏră tūtă mĕō;

nēvĕ mĕtū fālsō nĭmĭūm trĕpĭdātĕ, tĭmēntēs

hāc ōffēndātūr ‖ nē pĭĕtātĕ dĕūs.

Saēpĕ fĭdem ādvērsīs ĕtĭām laūdāvĭt ĭn ārmīs,

īnquĕ sŭīs ămăt hānc ‖ Caēsăr, ĭn hōstĕ prŏbāt.

Caūsă mĕa ēst mĕlĭōr, quī nōn cōntrārĭă fōvī

ārmă, sĕd hānc mĕrŭī ‖ sīmplĭcĭtātĕ fŭgām.

Īnvĭgĭlēs ĭgĭtūr nōstrīs prō cāsĭbŭs, ōrō

dēmĭnŭī sīquā ‖ nūmĭnĭs īră pŏtēst.

Scīrĕ mĕōs cāsūs sīquīs dēsīdĕrăt ōmnēs,

plūs, quām quōd fĭĕrī ‖ rēs sĭnĭt, īllĕ pĕtīt.

Tōt mălă sūm pāssūs, quŏt ĭn aēthĕrĕ sīdĕră lūcēnt

pārvăquĕ quōt sīccūs ‖ cōrpŏră pūlvĭs hăbēt:

mūltăquĕ crēdĭbĭlī tŭlĭmūs māiōră rătāmquĕ,

quāmvīs āccĭdĕrīnt, ‖ nōn hăbĭtūră fĭdēm.

Pārs ĕtĭām quaēdām mēcūm mŏrĭātŭr ŏpōrtēt,

mēquĕ vĕlīm pōssīt ‖ dīssĭmŭlāntĕ tĕgī.

Sī vōx īnfrăgĭlīs, pēctūs mĭhĭ fīrmĭŭs aērĕ,

plūrăquĕ cūm līnguīs ‖ plūrĭbŭs ōră fŏrēnt:

nōn tămĕn īdcīrcō cōmplēctĕrĕr ōmnĭă vērbīs,

mātĕrĭā vīrēs ‖ ēxsŭpĕrāntĕ mĕās.

Prō dŭcĕ Nērĭtĭō dōctī mălă nōstră pŏētaē

scrībĭtĕ: Nērĭtĭō ‖ nām mălă plūră tŭlī.

Īllĕ brĕvī spătĭō mūltīs ērrāvĭt ĭn ānnīs

īntēr Dūlĭchĭās ‖ Īlĭăcāsquĕ dŏmōs:

nōs frĕtă sīdĕrĭbūs tōtīs dīstāntĭă mēnsōs

sōrs tŭlĭt īn Gĕtĭcōs ‖ Sārmătĭcōsquĕ sĭnūs.

Īlle hăbŭīt fīdāmquĕ mănūm sŏcĭōsquĕ fĭdēlēs:

mē prŏfŭgūm cŏmĭtēs ‖ dēsĕrŭērĕ mĕī.

Īllĕ sŭām laētūs pătrĭām vīctōrquĕ pĕtēbāt:

ā pătrĭā fūgī ‖ vīctŭs ĕt ēxŭl ĕgŏ.

Nēc mĭhĭ Dūlĭchĭūm dŏmŭs ēst Ĭthăcēvĕ Sămōsvĕ,

poēnă quĭbūs nōn ēst ‖ grāndĭs ăbēssĕ lŏcīs:

sēd quaē dē sēptēm tōtūm cīrcūmspĭcĭt ōrbēm

mōntĭbŭs, īnpĕrĭī ‖ Rōmă dĕūmquĕ lŏcūs.

Īllī cōrpŭs ĕrāt dūrūm pātiēnsquĕ lăbōrūm

īnvălĭdaē vīrēs ‖ īngĕnŭaēquĕ mĭhī.

Īlle ĕrăt āssĭdŭē saēvīs ăgĭtātŭs ĭn ārmīs:

ādsuētūs stŭdĭīs ‖ mōllĭbŭs īpsĕ fŭī.

Mē dĕŭs ōpprēssīt, nūllō mălă nōstră lĕvāntĕ:

bēllātrīx īllī ‖ dīvă fĕrēbăt ŏpēm.

Cūmquĕ mĭnōr Iŏvĕ sīt tŭmĭdīs quī rēgnăt ĭn ūndīs,

īllūm Nēptūnī, ‖ mē Iŏvĭs īră prĕmīt.

Āddĕ, quŏd īllīūs pārs māxĭmă fīctă lăbōrūm

pōnĭtŭr īn nōstrīs ‖ fābŭlă nūllă mălīs

dēnĭquĕ quaēsītōs tĕtĭgīt tămĕn īllĕ Pĕnātēs,

quaēquĕ dĭū pĕtĭīt, ‖ cōntĭgĭt ārvă tămēn:

āt mĭhĭ pērpĕtŭō pătrĭā tēllūrĕ cărēndum ēst,

nī fŭĕrīt laēsī ‖ mōllĭŏr īră dĕī.

VI

Nēc tāntūm Clărĭo ēst Lŷdē dīlēctă pŏētaē,

nēc tāntūm Cōō ‖ Bīttĭs ămātă sŭo ēst,

pēctŏrĭbūs quāntūm tū nōstrīs, ūxŏr, ĭnhaērēs,

dīgnă mĭnūs mĭsĕrō, ‖ nōn mĕlĭōrĕ vĭrō.

Tē mĕă sūbpŏsĭtā vĕlŭtī trăbĕ fūltă rŭīna ēst:

sīquĭd ădhūc ĕgŏ sūm, ‖ mūnĕrĭs ōmnĕ tŭi ēst.

Tū făcĭs, ūt spŏlĭūm nōn sīm, nēc nūdĕr ăb īllīs,

naūfrăgĭī tăbŭlās ‖ quī pĕtĭērĕ mĕī.

ūtquĕ răpāx stĭmŭlāntĕ fămē cŭpĭdūsquĕ crŭōrīs

īncūstōdītūm ‖ cāptăt ŏvīlĕ lŭpūs,

aūt ŭt ĕdāx vūltūr cōrpūs cīrcūmspĭcĭt ēcquōd

sūb nūllā pŏsĭtūm ‖ cērnĕrĕ pōssĭt hŭmō,

sīc mĕă nēscĭŏquīs, rēbūs mălĕ fīdŭs ăcērbīs

īn bŏnă vēntūrūs, ‖ sī pătĕrērĕ, fŭīt.

Hūnc tŭă pēr fōrtīs vīrtūs sūmmōvĭt ămīcōs,

nūllă quĭbūs rēddī ‖ grātĭă dīgnă pŏtēst.

Ērgō quām mĭsĕrō, tām vērō tēstĕ prŏbārīs,

hīc ălĭquōd pōndūs ‖ sī mŏdŏ tēstĭs hăbēt.

Nēc prŏbĭtātĕ tŭā prĭŏr ēst aūt Hēctŏrĭs ūxōr,

aūt cŏmĕs ēxtīnctō ‖ Lāŭdămīă vĭrō.

Tū sī Maēŏnĭūm vātēm sōrtītă fŭīssēs,

Pēnĕlŏpēs ēssēt ‖ fāmă sĕcūndă tŭaē:

sīvĕ tĭbi hōc dēbēs, nūllō pĭă fāctă măgīstrō,

cūmquĕ nŏvā mōrēs ‖ sūnt tĭbĭ lūcĕ dătī,

fēmĭnă seū prīncēps ōmnēs tĭbĭ cūltă pĕr ānnōs

tē dŏcĕt ēxēmplūm ‖ cōniŭgĭs ēssĕ bŏnaē,

ādsĭmĭlēmquĕ sŭī lōnga ādsuētūdĭnĕ fēcīt,

grāndĭă sī pārvīs ‖ ādsĭmŭlārĕ lĭcēt.

Eī mĭhĭ, nōn māgnās quŏd hăbēnt mĕă cārmĭnă vīrēs,

nōstrăquĕ sūnt mĕrĭtīs ‖ ōră mĭnōră tŭīs,

sīquĭd ĕt īn nōbīs vīvī fŭĭt āntĕ vĭgōrīs,

ēxtīnctūm lōngīs ‖ ōccĭdĭt ōmnĕ mălīs!

Prīmă lŏcūm sānctās hērōĭdăs īntĕr hăbērēs,

prīmă bŏnīs ănĭmī ‖ cōnspĭcĕrērĕ tŭī.

Quāntūmcūmquĕ tămēn praēcōnĭă nōstră vălēbūnt,

cārmĭnĭbūs vīvēs ‖ tēmpŭs ĭn ōmnĕ mĕīs.

VII

"Sīquĭs hăbēs nōstrīs sĭmĭlēs ĭn ĭmāgĭnĕ vūltūs,

dēmĕ mĕīs hĕdĕrās, ‖ Bācchĭcă sērtă, cŏmīs.

Īstă dĕcēnt laētōs fēlīcĭă sīgnă pŏētās:

tēmpŏrĭbūs nōn ēst ‖ āptă cŏrōnă mĕīs."

Hōc tĭbĭ dīssĭmŭlā, sēntī tămĕn, ōptĭmĕ, dīcī,

īn dĭgĭtō quī mē ‖ fērsquĕ rĕfērsquĕ tŭō,

ēffĭgĭēmquĕ mĕām fūlvō cōmplēxŭs ĭn aūrō

cāră rĕlēgātī, ‖ quaē pŏtĕs, ōră vĭdēs.

Quaē quŏtĭēns spēctās, sŭbĕāt tĭbĭ dīcĕrĕ fōrsān

"quām prŏcŭl ā nōbīs ‖ Nāsŏ sŏdālĭs ăbēst!"

Grātă tŭa ēst pĭĕtās: sēd cārmĭnă māiŏr ĭmāgŏ

sūnt mĕă, quaē māndō ‖ quālĭăcūmquĕ lĕgās,

cārmĭnă mūtātās hŏmĭnūm dīcēntĭă fōrmās,

īnfēlīx dŏmĭnī ‖ quōd fŭgă rūpĭt ŏpūs.

Haēc ĕgŏ dīscēdēns, sīcūt bĕnĕ mūltă mĕōrūm,

īpsĕ mĕā pŏsŭī ‖ maēstŭs ĭn īgnĕ mănū.

ūtquĕ crĕmāssĕ sŭūm fērtūr sūb stīpĭtĕ nātūm

Thēstĭăs ēt mĕlĭōr ‖ mātrĕ fŭīssĕ sŏrōr,

sīc ĕgŏ nōn mĕrĭtōs mēcūm pĕrĭtūră lĭbēllōs

īmpŏsŭī răpĭdīs ‖ vīscĕră nōstră rŏgīs:

vēl quŏd ĕrām Mūsās, ūt crīmĭnă nōstră, pĕrōsūs,

vēl quŏd ădhūc crēscēns ‖ ēt rŭdĕ cārmĕn ĕrāt.

Quaē quŏnĭām nōn sūnt pĕnĭtūs sūblātă, sĕd ēxstānt

(plūrĭbŭs ēxēmplīs ‖ scrīptă fŭīssĕ rĕōr),

nūnc prĕcŏr ūt vīvānt ēt nōn īgnāvă lĕgēntēm

ōtĭă dēlēctēnt ‖ ādmŏnĕāntquĕ mĕī.

Nēc tămĕn īllă lĕgī pŏtĕrūnt pătĭēntĕr ăb ūllō,

nēscĭĕt hīs sūmmām ‖ sīquĭs ăbēssĕ mănūm.

Āblātūm mĕdĭīs ŏpŭs ēst īncūdĭbŭs īllūd,

dēfŭĭt ēt scrīptīs ‖ ūltĭmă līmă mĕīs.

Ēt vĕnĭām prō laūdĕ pĕtō, laūdātŭs ăbūndĕ,

nōn fāstīdītūs ‖ sī tĭbĭ, lēctŏr, ĕrō

hōs quŏquĕ sēx vērsūs, īn prīmā frōntĕ lĭbēllī

sī praēpōnēndōs ‖ ēssĕ pŭtābĭs, hăbē:

"ōrbă părēntĕ sŭō quīcūmquĕ vŏlūmĭnă tāngīs,

hīs sāltēm vēstrā ‖ dētŭr ĭn ūrbĕ lŏcūs.

Quōquĕ măgīs făvĕās, haēc nōn sūnt ēdĭta ăb īpsō,

sēd quăsĭ dē dŏmĭnī ‖ fūnĕrĕ rāptă sŭī.

Quīcquĭd ĭn hīs ĭgĭtūr vĭtĭī rŭdĕ cārmĕn hăbēbīt,

ēmēndātūrūs, ‖ sī lĭcŭīssĕt, ĕrām."

VIII

Īn căpŭt āltă sŭūm lābēntŭr ăb aēquŏrĕ rētrō

flūmĭnă, cōnvērsīs ‖ Sōlquĕ rĕcūrrĕt ĕquīs:

tērră fĕrēt stēllās, caēlūm fīndētŭr ărātrō,

ūndă dăbīt flāmmās, ‖ ēt dăbĭt īgnĭs ăquās:

ōmnĭă nātūraē praēpōstĕră lēgĭbŭs ībūnt,

pārsquĕ sŭūm mūndī ‖ nūllă tĕnēbĭt ĭtēr:

ōmnĭă iām fīēnt, fĭĕrī quaē pōssĕ nĕgābānt,

ēt nĭhĭl ēst, dē quō ‖ nōn sĭt hăbēndă fĭdēs.

Haēc ĕgŏ vātĭcĭnōr, quĭă sūm dēcēptŭs ăb īllō,

lātūrūm mĭsĕrō ‖ quēm mĭhĭ rēbăr ŏpēm.

Tāntănĕ tē, fāllāx, cēpēre ōblīvĭă nōstrī,

ādflīctūmquĕ fŭīt ‖ tāntŭs ădīrĕ tĭmōr,

ūt nĕquĕ rēspĭcĕrēs, nēc sōlārērĕ iăcēntēm,

dūrĕ, nĕque ēxsĕquĭās ‖ prōsĕquĕrērĕ mĕās?

Īllŭd ămīcĭtĭaē sānctum ēt vĕnĕrābĭlĕ nōmēn

rē tĭbĭ prō vīli ēst ‖ sūb pĕdĭbūsquĕ iăcēt?

Quīd fŭĭt, īngēntī prōstrātūm mōlĕ sŏdālēm

vīsĕre ĕt āllŏquĭō ‖ pārtĕ lĕvārĕ tŭō,

īnquĕ mĕōs sī nōn lăcrĭmām dēmīttĕrĕ cāsūs,

paūcă tămēn fīctō ‖ vērbă dŏlōrĕ pătī,

īdquĕ, quŏd īgnōtī făcĭūnt, vēl dīcĕrĕ sāltēm,

ēt vōcēm pŏpŭlī ‖ pūblĭcăque ōră sĕquī?

Dēnĭquĕ lūgūbrēs vūltūs nūmquāmquĕ vĭdēndōs

cērnĕrĕ sūprēmō ‖ dūm lĭcŭītquĕ dĭē,

dīcēndūmquĕ sĕmēl tōtō nōn āmplĭŭs aēvō

āccĭpĕre, ēt părĭlī ‖ rēddĕrĕ vōcĕ "vălē"?

Āt fēcēre ălĭī nūllō mĭhĭ foēdĕrĕ iūnctī,

ēt lăcrĭmās ănĭmī ‖ sīgnă dĕdērĕ sŭī.

Quīd, nĭsĭ cōnvīctū caūsīsquĕ vălēntĭbŭs ēssēm

tēmpŏrĭs ēt lōngī ‖ vīnctŭs ămōrĕ tĭbī?

Quīd, nĭsĭ tōt lūsūs ēt tōt mĕă sērĭă nōssēs,

tōt nōssēm lūsūs ‖ sērĭăque īpsĕ tŭā?

Quīd, sī dūmtāxāt Rōmaē mĭhĭ cōgnĭtŭs ēssēs,

ādscītūs tŏtĭēns ‖ īn gĕnŭs ōmnĕ lŏcī?

Cūnctăne ĭn aēquŏrĕōs ăbĭērūnt īrrĭtă vēntōs?

Cūnctănĕ Lēthaēīs ‖ mērsă fĕrūntŭr ăquīs?

Nōn ĕgŏ tē gĕnĭtūm plăcĭdā rĕŏr ūrbĕ Quĭrīnī,

ūrbĕ, mĕō quaē iām ‖ nōn ădĕūndă pĕde ēst,

sēd scŏpŭlīs, Pōntī quōs haēc hăbĕt ōră Sĭnīstrī,

īnquĕ fĕrīs Scўthĭaē ‖ Sārmătĭcīsquĕ iŭgīs:

ēt tŭă sūnt sĭlĭcīs cīrcūm praēcōrdĭă vēnaē,

ēt rĭgĭdūm fērrī ‖ sēmĭnă pēctŭs hăbēt:

quaēquĕ tĭbī quōndām tĕnĕrō dūcēndă pălātō

plēnă dĕdīt nūtrīx ‖ ūbĕră, tīgrĭs ĕrāt:

aūt mălă nōstră mĭnūs quām nūnc ălĭēnă pŭtārēs,

dūrĭtĭaēquĕ mĭhī ‖ nōn ăgĕrērĕ rĕūs.

Sēd quŏnĭam āccēdīt fātālĭbŭs hōc quŏquĕ dāmnīs,

ūt cărĕānt nŭmĕrīs ‖ tēmpŏră prīmă sŭīs,

ēffĭcĕ, pēccātī nē sīm mĕmŏr hūiŭs, ĕt īllō

ōffĭcĭūm laūdēm, ‖ quō quĕrŏr, ōrĕ tŭūm.

IX

Dētŭr ĭnōffēnsō vītaē tĭbĭ tāngĕrĕ mētām,

quī lĕgĭs hōc nōbīs ‖ nōn ĭnĭmīcŭs ŏpūs:

ātque ŭtĭnām prō tē pōssīnt mĕă vōtă vălērĕ,

quaē prō mē dūrōs ‖ nōn tĕtĭgērĕ dĕōs!

Dōnĕc ĕrīs sōspēs, mūltōs nŭmĕrābĭs ămīcōs:

tēmpŏră sī fŭĕrīnt ‖ nūbĭlă, sōlŭs ĕrīs.

Āspĭcĭs, ūt vĕnĭānt ād cāndĭdă tēctă cŏlūmbaē,

āccĭpĭāt nūllās ‖ sōrdĭdă tūrrĭs ăvēs.

Hōrrĕă fōrmīcaē tēndūnt ăd ĭnānĭă nūmquām:

nūllŭs ăd āmīssās ‖ ībĭt ămīcŭs ŏpēs.

ūtquĕ cŏmēs rădĭōs pēr sōlĭs ĕūntĭbŭs ūmbra ēst,

cūm lătĕt hīc prēssūs ‖ nūbĭbŭs, īllă fŭgīt,

mōbĭlĕ sīc sĕquĭtūr Fōrtūnaē lūmĭnă vūlgūs:

quaē sĭmŭl īndūctā ‖ nōctĕ tĕgūntŭr, ăbīt.

Haēc prĕcŏr ūt sēmpēr pōssīnt tĭbĭ fālsă vĭdērī:

sūnt tămĕn ēvēntū ‖ vēră fătēndă mĕō.

Dūm stĕtĭmūs, tūrbaē quāntūm sătĭs ēssĕt, hăbēbāt

nōtă quĭdēm sēd nōn ‖ āmbĭtĭōsă dŏmūs.

Āt sĭmŭl īnpūlsa ēst, ōmnēs tĭmŭērĕ rŭīnām,

caūtăquĕ cōmmūnī ‖ tērgă dĕdērĕ fŭgaē.

Saēvă nĕque ādmīrōr mĕtŭūnt sī fūlmĭnă, quōrūm

īgnĭbŭs ādflārī ‖ prōxĭmă quaēquĕ sŏlēnt.

Sēd tămĕn īn dūrīs rĕmănēntēm rēbŭs ămīcūm

quāmlĭbĕt īnvīsō ‖ Caēsăr ĭn hōstĕ prŏbāt,

nēc sŏlĕt īrāscī (nĕque ĕnīm mŏdĕrātĭŏr āltēr)

cūm quĭs ĭn ādvērsīs, ‖ sīquĭd ămāvĭt, ămāt.

Dē cŏmĭte Ārgŏlĭcī pōstquām cōgnōvĭt Ŏrēstaē

nārrātūr Pўlădēn ‖ īpsĕ prŏbāssĕ Thŏās.

Quaē fŭĭt Āctŏrĭdaē cūm māgnō sēmpĕr Ăchīllĕ,

laūdārī sŏlĭta ēst ‖ Hēctŏrĭs ōrĕ fĭdēs.

Quōd pĭŭs ād Mānēs Thēseūs cŏmĕs īrĕt ămīcō,

Tārtărĕūm dīcūnt ‖ īndŏlŭīssĕ dĕūm.

Eūrўălī Nīsīquĕ fĭdē tĭbĭ, Tūrnĕ, rĕlātā

crēdĭbĭle ēst lăcrĭmīs ‖ īnmădŭīssĕ gĕnās.

Ēst ĕtĭām mĭsĕrīs pĭĕtās, ĕt ĭn hōstĕ prŏbātūr.

Eī mĭhĭ, quām paūcōs ‖ haēc mĕă dīctă mŏvēnt!

Īs stătŭs, haēc rērūm nūnc ēst fōrtūnă mĕārūm,

dēbĕăt ūt lăcrĭmīs ‖ nūllŭs ădēssĕ mŏdūs.

Āt mĕă sūnt, prŏprĭō quāmvīs maēstīssĭmă cāsū,

pēctŏră prōcēssū ‖ fāctă sĕrēnă tŭō.

Hōc ēvēntūrūm iām tūnc, cārīssĭmĕ, vīdī,

fērrĕt ădhūc īstā ‖ cūm mĭnŭs aūră rătēm.

Sīve ălĭquōd mōrūm seū vītaē lābĕ cărēntīs

ēst prĕtĭūm, nēmō ‖ plūrĭs ĕmēndŭs ĕrāt:

sīvĕ pĕr īngĕnŭās ălĭquīs căpŭt ēxtŭlĭt ārtēs,

quaēlĭbĕt ēlŏquĭō ‖ fīt bŏnă caūsă tŭō.

Hīs ĕgŏ cōmmōtūs dīxī tĭbĭ prōtĭnŭs īpsī

"scaēnă mănēt dōtēs ‖ grāndĭs, ămīcĕ, tŭās."

Haēc mĭhĭ nōn ŏvĭūm fībraē tŏnĭtrūsvĕ sĭnīstrī,

līnguăvĕ sērvātaē ‖ pēnnăvĕ dīxĭt ăvīs:

aūgŭrĭūm rătĭo ēst ēt cōniēctūră fŭtūrī:

hāc dīvīnāvī ‖ nōtĭtĭāmquĕ tŭlī.

Quaē quŏnĭām vēra ēst, tōtā tĭbĭ mēntĕ mĭhīquĕ

grātŭlŏr, īngĕnĭūm ‖ nōn lătŭīssĕ tŭūm.

Āt nōstrūm tĕnĕbrīs ŭtĭnām lătŭīssĕt ĭn īmīs!

Ēxpĕdĭīt stŭdĭō ‖ lūmĕn ăbēssĕ mĕō.

ūtquĕ tĭbī prōsūnt ārtēs, fācūndĕ, sĕvēraē,

dīssĭmĭlēs īllīs ‖ sīc nŏcŭērĕ mĭhī.

Vītă tămēn tĭbĭ nōtă mĕa ēst. Scīs ārtĭbŭs īllīs

aūctōrīs mōrēs ‖ ābstĭnŭīssĕ sŭī:

scīs vĕtŭs hōc iŭvĕnī lūsūm mĭhĭ cārmĕn, ĕt īstōs,

ūt nōn laūdāndōs, ‖ sīc tămĕn ēssĕ iŏcōs.

Ērgo ūt dēfēndī nūllō mĕă pōssĕ cŏlōrĕ,

sīc ēxcūsārī ‖ crīmĭnă pōssĕ pŭtō.

Quā pŏtĕs, ēxcūsā, nĕc ămīcī dēsĕrĕ caūsām:

quā bĕnĕ coēpīstī, ‖ sīc bĕnĕ sēmpĕr ĕās.

X

Ēst mĭhĭ sītquĕ, prĕcōr, flāvaē tūtēlă Mĭnērvaē,

nāvĭs ĕt ā pīctā ‖ cāssĭdĕ nōmĕn hăbēt.

Sīve ŏpŭs ēst vēlīs, mĭnĭmām bĕnĕ cūrrĭt ăd aūrām

sīve ŏpŭs ēst rēmō, ‖ rēmĭgĕ cārpĭt ĭtēr.

Nēc cŏmĭtēs vŏlŭcrī cōntēnta ēst vīncĕrĕ cūrsū,

ōccŭpăt ēgrēssās ‖ quāmlĭbĕt āntĕ rătēs,

ēt părĭtēr flūctūs fĕrĭt ātquĕ sĭlēntĭă lōngē

aēquŏră, nēc saēvīs ‖ vīctă mădēscĭt ăquīs.

Īllă, Cŏrīnthĭăcīs prīmūm mĭhĭ cōgnĭtă Cēnchreīs,

fīdă mănēt trĕpĭdaē ‖ dūxquĕ cŏmēsquĕ fŭgaē,

pērquĕ tŏt ēvēntūs ĕt ĭnīquīs cōncĭtă vēntīs

aēquŏră Pāllădĭō ‖ nūmĭnĕ tūtă fŭīt.

Nūnc quŏquĕ tūtă, prĕcōr, vāstī sĕcĕt ōstĭă Pōntī,

quāsquĕ pĕtīt, Gĕtĭcī ‖ lītŏrĭs īntrĕt ăquās.

Quaē sĭmŭl Aēŏlĭaē mărĕ mē dēdūxĭt ĭn Hēllēs,

ēt lōngūm tĕnŭī ‖ līmĭtĕ fēcĭt ĭtēr,

flēxĭmŭs īn laēvūm cūrsūs, ĕt ăb Hēctŏrĭs ūrbĕ

vēnĭmŭs ād pōrtūs, ‖ Īmbrĭă tērră, tŭōs.

Īndĕ, lĕvī vēntō Zērŷnthĭă lītŏră nāctă,

Thrēĭcĭām tĕtĭgīt ‖ fēssă cărīnă Sămōn.

Sāltŭs ăb hāc cōntrā brĕvĭs ēst Tēmpŷră pĕtēntī:

hāc dŏmĭnūm tĕnŭs ēst ‖ īllă sĕcūtă sŭūm.

Nām mĭhĭ Bīstŏnĭōs plăcŭīt pĕdĕ cārpĕrĕ cāmpōs:

Hēllēspōntĭăcās ‖ īllă rĕlēgĭt ăquās,

Dārdănĭāmquĕ pĕtīt, aūctōrīs nōmĕn hăbēntēm,

ēt tē rūrĭcŏlā, ‖ Lāmpsăcĕ, tūtă dĕō,

quōdquĕ pĕr āngūstās vēctaē mălĕ vīrgĭnĭs ūndās

Sēstŏn Ăbŷdēnā ‖ sēpărăt ūrbĕ frĕtūm,

īnquĕ Prŏpōntĭăcīs haērēntēm Cŷzĭcŏn ōrīs,

Cŷzĭcŏn, Haēmŏnĭaē ‖ nōbĭlĕ gēntĭs ŏpūs,

quaēquĕ tĕnēnt Pōntī Bŷzāntĭă lītŏră faūcēs:

hīc lŏcŭs ēst gĕmĭnī ‖ iānŭă vāstă mărīs.

Haēc, prĕcŏr, ēvīncāt, prōpūlsăquĕ fōrtĭbŭs Aūstrīs

trānsĕăt īnstăbĭlīs ‖ strēnŭă Cŷănĕās

Thŷnĭăcōsquĕ sĭnūs, ĕt ăb hīs pĕr Ăpōllĭnĭs ūrbēm

ārtă sŭb Ānchĭălī ‖ moēnĭă tēndăt ĭtēr.

Īndĕ Mĕsēmbrĭăcōs pōrtūs ĕt Ŏdēssŏn ĕt ārcēs

praētĕrĕāt dīctās ‖ nōmĭnĕ, Bācchĕ, tŭō,

ēt quōs Ālcăthŏī mĕmŏrānt ē moēnĭbŭs ōrtōs

sēdĭbŭs hīs prŏfŭgōs ‖ cōnstĭtŭīssĕ Lărēm.

Ā quĭbŭs ādvĕnĭāt Mīlētĭdă sōspĕs ăd ūrbēm,

ōffēnsī quō mē ‖ dētŭlĭt īră dĕī.

Haēc sī cōntĭgĕrīnt, mĕrĭtaē cădĕt āgnă Mĭnērvaē:

nōn făcĭt ād nōstrās ‖ hōstĭă māiŏr ŏpēs.

Vōs quŏquĕ, Tŷndărĭdaē, quōs haēc cŏlĭt īnsŭlă, frātrēs,

mītĕ prĕcōr dŭplĭcī ‖ nūmĕn ădēssĕ vĭaē.

Āltĕră nāmquĕ părāt Sŷmplēgădăs īrĕ pĕr ārtās,

scīndĕrĕ Bīstŏnĭās ‖ āltĕră pūppĭs ăquās.

Vōs făcĭte ūt vēntōs, lŏcă cūm dīvērsă pĕtāmūs,

īllă sŭōs hăbĕāt, ‖ nēc mĭnŭs īllă sŭōs.

XI

Līttĕră quaēcūmque ēst tōtō tĭbĭ lēctă lĭbēllō,

ēst mĭhĭ sōllĭcĭtō ‖ tēmpŏrĕ fāctă vĭaē.

Aūt haēc mē, gĕlĭdō trĕmĕrēm cūm mēnsĕ Dĕcēmbrī,

scrībēntēm mĕdĭīs ‖ Hādrĭă vīdĭt ăquīs:

aūt, pōstquām bĭmărēm cūrsū sŭpĕrāvĭmŭs Īsthmōn,

āltĕrăque ēst nōstraē ‖ sūmptă cărīnă fŭgaē,

quōd făcĕrēm vērsūs īntēr fĕră mūrmŭră pōntī,

Cŷclădăs Aēgaēās ‖ ōbstĭpŭīssĕ pŭtō.

Īpse ĕgŏ nūnc mīrōr tāntīs ănĭmīquĕ mărīsquĕ

flūctĭbŭs īngĕnĭūm ‖ nōn cĕcĭdīssĕ mĕūm.

Seū stŭpŏr huīc stŭdĭō sīve ēst īnsānĭă nōmēn,

ōmnĭs ăb hāc cūrā ‖ cūră lĕvātă mĕa ēst.

Saēpe ĕgŏ nīmbōsīs dŭbĭūs iāctābăr ăb Haēdīs,

saēpĕ mĭnāx Stĕrŏpēs ‖ sīdĕrĕ pōntŭs ĕrāt,

fūscābātquĕ dĭēm cūstōs Ātlāntĭdŏs Ūrsaē,

aūt Hўădās sērīs ‖ haūsĕrăt Aūstĕr ăquīs:

saēpĕ mărīs pārs īntŭs ĕrāt; tămĕn īpsĕ trĕmēntī

cārmĭnă dūcēbām ‖ quālĭăcūmquĕ mănū.

Nūnc quŏquĕ cōntēntī strīdūnt Ăquĭlōnĕ rŭdēntēs,

īnquĕ mŏdūm tŭmŭlī ‖ cōncăvă sūrgĭt ăquā.

Īpsĕ gŭbērnātōr tōllēns ād sīdĕră pālmās

ēxpōscīt vōtīs, ‖ īnmĕmŏr ārtĭs, ŏpēm.

Quōcūmque āspēxī, nĭhĭl ēst nĭsĭ mōrtĭs ĭmāgŏ,

quām dŭbĭā tĭmĕō ‖ mēntĕ tĭmēnsquĕ prĕcōr.

Āttĭgĕrō pōrtūm, pōrtū tērrēbŏr ăb īpsō:

plūs hăbĕt īnfēstā ‖ tērră tĭmōrĭs ăquā.

Nām sĭmŭl īnsĭdĭīs hŏmĭnūm pĕlăgīquĕ lăbōrō,

ēt făcĭūnt gĕmĭnōs ‖ ēnsĭs ĕt ūndă mĕtūs.

Īllĕ mĕō vĕrĕōr nē spērēt sānguĭnĕ praēdām,

haēc tĭtŭlūm nōstraē ‖ mōrtĭs hăbērĕ vĕlīt.

Bārbără pārs laēva ēst ăvĭdaēque ādsuētă răpīnaē,

quām crŭŏr ēt caēdēs ‖ bēllăquĕ sēmpĕr hăbēnt.

Cūmquĕ sĭt hībērnīs ăgĭtātūm flūctĭbŭs aēquōr,

pēctŏră sūnt īpsō ‖ tūrbĭdĭōră mărī.

Quō măgĭs hīs dēbēs īgnōscĕrĕ, cāndĭdĕ lēctōr,

sī spē sūnt, ūt sūnt, ‖ īnfĕrĭōră tŭā.

Nōn haēc īn nōstrīs, ūt quōndām, scrīpsĭmŭs hōrtīs,

nēc, cōnsuētĕ, mĕūm, ‖ lēctŭlĕ, cōrpŭs hăbēs.

Iāctŏr ĭn īndŏmĭtō brūmālī lūcĕ prŏfūndō

īpsăquĕ caērŭlĕīs ‖ chārtă fĕrītŭr ăquīs.

Īmprŏbă pūgnăt hĭēms īndīgnātūrquĕ quŏd aūsīm

scrībĕrĕ sē rĭgĭdās ‖ īncŭtĭēntĕ mĭnās.

Vīncăt hĭēms hŏmĭnēm; sĕd ĕōdēm tēmpŏrĕ, quaēsō,

īpsĕ mŏdūm stătŭām ‖ cārmĭnĭs, īllă sŭī.

I

Parue (nec inuideo) sine me, liber, ibis in urbem:

ei mihi, quod domino non licet ire tuo!

Vade, sed incultus, qualem decet exulis esse:

infelix habitum temporis huius habe.

Nec te purpureo uelent uaccinia fuco:

non est conueniens luctibus ille color:

nec titulus minio, nec cedro charta notetur,

candida nec nigra cornua fronte geras.

Felices ornent haec instrumenta libellos:

fortunae memorem te decet esse meae.

Nec fragili geminae poliantur pumice frontes,

hirsutus sparsis ut uideare comis.

Neue liturarum pudeat. Qui uiderit illas,

de lacrimis factas sentiat esse meis.

Vade, liber, uerbisque meis loca grata saluta:

contingam certe quo licet illa pede.

Siquis, ut in populo, nostri non inmemor illic,

siquis, qui, quid agam, forte requirat, erit:

uiuere me dices, saluum tamen esse negabis:

id quoque, quod uiuam, munus habere dei.

Atque ita tu tacitus (quaerenti plura legendum)

ne, quae non opus est, forte loquare, caue.

Protinus admonitus repetet mea crimina lector,

et peragar populi publicus ore reus.

Tu caue defendas, quamuis mordebere dictis:

causa patrocinio non bona maior erit.

Inuenies aliquem, qui me suspiret ademptum,

carmina nec siccis perlegat ista genis,

et tacitus secum, ne quis malus audiat, optet,

sit mea lenito Caesare poena leuis:

nos quoque, quisquis erit, ne sit miser ille, precamur,

placatos miseris qui uolet esse deos;

quaeque uolet, rata sint, ablataque principis ira

sedibus in patriis det mihi posse mori.

ut peragas mandata, liber, culpabere forsan

ingeniique minor laude ferere mei.

Iudicis officium est ut res, ita tempora rerum

quaerere. Quaesito tempore tutus eris.

Carmina proueniunt animo deducta sereno:

nubila sunt subitis tempora nostra malis.

Carmina secessum scribentis et otia quaerunt:

me mare, me uenti, me fera iactat hiems.

Carminibus metus omnis obest: ego perditus ensem

haesurum iugulo iam puto iamque meo.

Haec quoque quod facio, iudex mirabitur aequus,

scriptaque cum uenia qualiacumque leget.

Da mihi Maeoniden et tot circumspice casus,

ingenium tantis excidet omne malis.

Denique securus famae, liber, ire memento,

nec tibi sit lecto displicuisse pudor.

Non ita se nobis praebet Fortuna secundam

ut tibi sit ratio laudis habenda tuae.

Donec eram sospes, tituli tangebar amore,

quaerendique mihi nominis ardor erat.

Carmina nunc si non studiumque, quod obfuit, odi,

sit satis. Ingenio sic fuga parta meo.

Tu tamen pro me, tu, cui licet, aspice Romam:

di facerent, possem nunc meus esse liber.

Nec te, quod uenias magnam peregrinus in urbem,

ignotum populo posse uenire puta.

ut titulo careas, ipso noscere colore:

dissimulare uelis, te liquet esse meum.

Clam tamen intrato, ne te mea carmina laedant:

non sunt ut quondam plena fauoris erant.

Siquis erit, qui te, quia sis meus, esse legendum

non putet, e gremio reiciatque suo,

"inspice" dic "titulum. Non sum praeceptor amoris;

quas meruit, poenas iam dedit illud opus."

Forsitan expectes, an in alta Palatia missum

scandere te iubeam Caesareamque domum.

Ignoscant augusta mihi loca dique locorum.

Venit in hoc illa fulmen ab arce caput.

Esse quidem memini mitissima sedibus illis

numina; sed timeo qui nocuere deos.

Terretur minimo pennae stridore columba,

unguibus, accipiter, saucia facta tuis.

Nec procul a stabulis audet discedere, siqua

excussa est auidi dentibus agna lupi.

Vitaret caelum Phaëthon, si uiueret, et quos

optarat stulte, tangere nollet equos.

Me quoque, quae sensi, fateor Iouis arma timere:

me reor infesto, cum tonat, igne peti.

Quicumque Argolica de classe Capherea fugit,

semper ab Euboicis uela retorquet aquis.

Et mea cumba semel uasta percussa procella

illum, quo laesa est, horret adire locum.

ergo caue, liber, et timida circumspice mente,

ut satis a media sit tibi plebe legi.

Dum petit infirmis nimium sublimia pennis

Icarus, aequoreis nomina fecit aquis.

Difficile est tamen hinc, remis utaris an aura,

dicere. Consilium resque locusque dabunt.

Si poteris uacuo tradi, si cuncta uidebis

mitia, si uires fregerit ira suas:

siquis erit, qui te dubitantem et adire timentem

tradat, et ante tamen pauca loquatur, adi.

Luce bona dominoque tuo felicior ipso

peruenias illuc et mala nostra leues.

Namque ea uel nemo, uel qui mihi uulnera fecit

solus Achilleo tollere more potest.

Tantum ne noceas, dum uis prodesse, uideto.

Nam spes est animi nostra timore minor:

quaeque quiescebat, ne mota resaeuiat ira,

et poenae tu sis altera causa, caue.

Cum tamen in nostrum fueris penetrale receptus,

contigerisque tuam, scrinia curua, domum,

aspicies illic positos ex ordine fratres,

quos studium cunctos euigilauit idem.

Cetera turba palam titulos ostendet apertos,

et sua detecta nomina fronte geret;

tres procul obscura latitantes parte uidebis:

hi quia, quod nemo nescit, amare docent,

hos tu uel fugias, uel, si satis oris habebis,

Oedipodas facito Telegonosque uoces.

Deque tribus, moneo, si qua est tibi cura parentis,

ne quemquam, quamuis ipse docebit, ames.

Sunt quoque mutatae, ter quinque uolumina, formae,

nuper ab exsequiis carmina rapta meis.

His mando dicas, inter mutata referri

fortunae uultum corpora posse meae.

Namque ea dissimilis subito est effecta priori,

flendaque nunc, aliquo tempore laeta fuit.

Plura quidem mandare tibi, si quaeris, habebam:

sed uereor tardae causa fuisse uiae.

Et si quae subeunt, tecum, liber, omnia ferres,

sarcina laturo magna futurus eras.

Longa uia est, propera: nobis habitabitur orbis

ultimus, a terra terra remota mea.

II

Di maris et caeli (quid enim nisi uota supersunt?)

soluere quassatae parcite membra ratis,

neue, precor, magni subscribite Caesaris irae:

saepe premente deo fert deus alter opem.

Mulciber in Troiam, pro Troia stabat Apollo:

aequa Venus Teucris, Pallas iniqua fuit.

Oderat Aenean propior Saturnia Turno.

ille tamen Veneris numine tutus erat.

Saepe ferox cautum petiit Neptunus Vlixem:

eripuit patruo saepe Minerua suo.

Et nobis aliquod, quamuis distamus ab illis,

quis uetat irato numen adesse deo?

Verba miser frustra non proficientia perdo.

Ipsa graues spargunt ora loquentis aquae,

terribilisque Notus iactat mea dicta, precesque

ad quos mittuntur, non sinit ire deos.

Ergo idem uenti, ne causa laedar in una,

uelaque nescioquo uotaque nostra ferunt.

Me miserum, quanti montes uoluuntur aquarum!

Iam iam tacturos sidera summa putes.

Quantae diducto subsidunt aequore ualles!

Iam iam tacturas Tartara nigra putes.

Quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aër,

fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax.

Inter utrumque fremunt inmani murmure uenti.

Nescit, cui domino pareat, unda maris.

Nam modo purpureo uires capit Eurus ab ortu,

nunc Zephyrus sero uespere missus adest,

nunc sicca gelidus Boreas bacchatur ab Arcto,

nunc Notus aduersa proelia fronte gerit.

Rector in incerto est nec quid fugiatue petatue

inuenit: ambiguis ars stupet ipsa malis.

Scilicet occidimus, nec spes est ulla salutis,

dumque loquor, uultus obruit unda meos.

Opprimet hanc animam fluctus, frustraque precanti

ore necaturas accipiemus aquas

at pia nil aliud quam me dolet exule coniunx:

hoc unum nostri scitque gemitque mali.

Nescit in inmenso iactari corpora ponto,

nescit agi uentis, nescit adesse necem.

Di bene, quod non sum mecum conscendere passus,

ne mihi mors misero bis patienda foret!

At nunc ut peream, quoniam caret illa periclo,

dimidia certe parte superstes ero.

Ei mihi, quam celeri micuerunt nubila flamma!

Quantus ab aetherio personat axe fragor!

Nec leuius tabulae laterum feriuntur ab undis,

quam graue balistae moenia pulsat onus.

Qui uenit hic fluctus, fluctus supereminet omnes:

posterior nono est undecimoque prior.

Nec letum timeo: genus est miserabile leti.

Demite naufragium, mors mihi munus erit.

Est aliquid, fatoue suo ferroue cadentem

in solida moriens ponere corpus humo,

et mandare suis aliqua, et sperare sepulcrum,

et non aequoreis piscibus esse cibum.

Fingite me dignum tali nece, non ego solus

hic uehor. Inmeritos cur mea poena trahit?

pro superi uiridesque dei, quibus aequora curae,

utraque iam uestras sistite turba minas:

quamque dedit uitam mitissima Caesaris ira,

hanc sinite infelix in loca iussa feram.

Si quoque, quam merui, poena me perdere uultis,

culpa mea est ipso iudice morte minor.

Mittere me Stygias si iam uoluisset in undas

Caesar, in hoc uestra non eguisset ope.

Est illi nostri non inuidiosa cruoris

copia; quodque dedit, cum uolet, ipse feret.

Vos modo, quos certe nullo, puto, crimine laesi,

contenti nostris iam, precor, este malis.

Nec tamen, ut cuncti miserum seruare uelitis,

quod periit, saluum iam caput esse potest.

ut mare considat uentisque ferentibus utar,

ut mihi parcatis, non minus exul ero.

Non ego diuitias auidus sine fine parandi

latum mutandis mercibus aequor aro:

nec peto, quas quondam petii studiosus, Athenas,

oppida non Asiae, non loca uisa prius,

non ut Alexandri claram delatus ad urbem

delicias uideam, Nile iocose, tuas.

Quod faciles opto uentos (quis credere possit?)

Sarmatis est tellus, quam mea uela petunt.

Obligor, ut tangam Laeui fera litora Ponti;

quodque sit a patria tam fuga tarda, queror.

Nescioquo uideam positos ut in orbe Tomitas,

exilem facio per mea uota uiam.

Seu me diligitis, tantos conpescite fluctus,

pronaque sint nostrae numina uestra rati;

seu magis odistis, iussae me aduertite terrae:

supplicii pars est in regione mei.

Ferte (quid hic facio?) rapidi mea carbasa uenti:

Ausonios fines cur mea uela uolunt?

Noluit hoc Caesar. quid, quem fugat ille, tenetis?

aspiciat uultus Pontica terra meos.

Et iubet et merui; nec, quae damnauerit ille,

crimina defendi fasque piumque puto.

Si tamen acta deos numquam mortalia fallunt,

a culpa facinus scitis abesse mea.

Immo ita, si scitis, si me meus abstulit error,

stultaque, non nobis mens scelerata fuit,

quod licet et minimis, domui si fauimus illi,

si satis Augusti publica iussa mihi,

hoc duce si dixi felicia saecula, proque

Caesare tura piis Caesaribusque dedi,

si fuit hic animus nobis, ita parcite diui:

si minus, alta cadens obruat unda caput.

Fallor, an incipiunt grauidae uanescere nubes,

uictaque mutati frangitur unda maris?

Non casu, uos sed sub condicione uocati,

fallere quos non est, hanc mihi fertis opem.

III

Cum subit illius tristissima noctis imago,

qua mihi supremum tempus in urbe fuit,

cum repeto noctem, qua tot mihi cara reliqui,

labitur ex oculis nunc quoque gutta meis.

Iam prope lux aderat, qua me discedere Caesar

finibus extremae iusserat Ausoniae.

Nec spatium nec mens fuerat satis apta parandi:

torpuerant longa pectora nostra mora.

Non mihi seruorum, comites non cura legendi,

non aptae profugo uestis opisue fuit.

Non aliter stupui, quam qui Iouis ignibus ictus

uiuit et est uitae nescius ipse suae.

ut tamen hanc animi nubem dolor ipse remouit,

et tandem sensus conualuere mei,

alloquor extremum maestos abiturus amicos,

qui modo de multis unus et alter erat.

uxor amans flentem flens acrius ipsa tenebat,

imbre per indignas usque cadente genas.

Nata procul Libycis aberat diuersa sub oris,

nec poterat fati certior esse mei.

Quocumque aspiceres, luctus gemitusque sonabant,

formaque non taciti funeris intus erat.

Femina uirque meo, pueri quoque funere maerent,

inque domo lacrimas angulus omnis habet.

Si licet exemplis in paruis grandibus uti,

haec facies Troiae, cum caperetur, erat.

Iamque quiescebant uoces hominumque canumque,

Lunaque nocturnos alta regebat equos.

Hanc ego suspiciens et ad hanc Capitolia cernens,

quae nostro frustra iuncta fuere Lari,

"numina uicinis habitantia sedibus," inquam,

"iamque oculis numquam templa uidenda meis,

dique relinquendi, quos urbs habet alta Quirini,

este salutati tempus in omne mihi.

Et quamquam sero clipeum post uulnera sumo,

attamen hanc odiis exonerate fugam,

caelestique uiro, quis me deceperit error,

dicite, pro culpa ne scelus esse putet.

ut quod uos scitis, poenae quoque sentiat auctor:

placato possum non miser esse deo."

Hac prece adoraui superos ego: pluribus uxor,

singultu medios impediente sonos.

Illa etiam ante lares passis prostrata capillis

contigit extinctos ore tremente focos,

multaque in aduersos effudit uerba Penates

pro deplorato non ualitura uiro.

Iamque morae spatium nox praecipitata negabat,

uersaque ab axe suo Parrhasis Arctos erat.

Quid facerem? Blando patriae retinebar amore:

ultima sed iussae nox erat illa fugae.

A! Quotiens aliquo dixi properante "quid urges?

uel quo festinas ire, uel unde, uide."

A! Quotiens certam me sum mentitus habere

horam, propositae quae foret apta uiae.

Ter limen tetigi, ter sum reuocatus, et ipse

indulgens animo pes mihi tardus erat.

Saepe "uale" dicto rursus sum multa locutus,

et quasi discedens oscula summa dedi.

Saepe eadem mandata dedi meque ipse fefelli,

respiciens oculis pignora cara meis.

Denique "quid propero? Scythia est, quo mittimur," inquam,

"Roma relinquenda est. utraque iusta mora est.

uxor in aeternum uiuo mihi uiua negatur,

et domus et fidae dulcia membra domus,

quosque ego dilexi fraterno more sodales,

o mihi Thesea pectora iuncta fide!

Dum licet, amplectar: numquam fortasse licebit

amplius. In lucro est quae datur hora mihi."

Nec mora, sermonis uerba inperfecta relinquo.

Complectens animo proxima quaeque meo.

Dum loquor et flemus, caelo nitidissimus alto,

stella grauis nobis, Lucifer ortus erat.

Diuidor haud aliter, quam si mea membra relinquam,

et pars abrumpi corpore uisa suo est.

Sic doluit Mettus tunc cum in contraria uersos

ultores habuit proditionis equos.

Tum uero exoritur clamor gemitusque meorum,

et feriunt maestae pectora nuda manus.

Tum uero coniunx umeris abeuntis inhaerens

miscuit haec lacrimis tristia uerba meis:

"non potes auelli. Simul hinc, simul ibimus:" inquit,

"te sequar et coniunx exulis exul ero.

Et mihi facta uia est, et me capit ultima tellus:

accedam profugae sarcina parua rati.

Te iubet e patria discedere Caesaris ira,

me pietas. Pietas haec mihi Caesar erit."

Talia temptabat, sicut temptauerat ante,

uixque dedit uictas utilitate manus.

Egredior, siue illud erat sine funere ferri,

squalidus inmissis hirta per ora comis.

Illa dolore amens tenebris narratur obortis

semianimis media procubuisse domo:

utque resurrexit foedatis puluere turpi

crinibus et gelida membra leuauit humo,

se modo, desertos modo complorasse Penates,

nomen et erepti saepe uocasse uiri,

nec gemuisse minus, quam si nataeque uirique

uidisset structos corpus habere rogos;

et uoluisse mori, moriendo ponere sensus,

respectuque tamen non periisse mei.

Viuat, et absentem, quoniam sic fata tulerunt,

uiuat ut auxilio subleuet usque suo.

IV

Tingitur oceano custos Erymanthidos ursae,

aequoreasque suo sidere turbat aquas.

Nos tamen Ionium non nostra findimus aequor

sponte, sed audaces cogimur esse metu.

Me miserum! Quantis increscunt aequora uentis,

erutaque ex imis feruet harena fretis.

Monte nec inferior prorae puppique recuruae

insilit et pictos uerberat unda deos.

Pinea texta sonant pulsu, stridore rudentes,

ingemit et nostris ipsa carina malis.

Nauita confessus gelidum pallore timorem,

iam sequitur uictus, non regit arte ratem.

utque parum ualidus non proficientia rector

ceruicis rigidae frena remittit equo,

sic non quo uoluit, sed quo rapit impetus undae,

aurigam uideo uela dedisse rati.

Quod nisi mutatas emiserit Aeolus auras,

in loca iam nobis non adeunda ferar.

Nam procul Illyriis laeua de parte relictis

interdicta mihi cernitur Italia.

Desinat in uetitas quaeso contendere terras,

et mecum magno pareat aura deo.

Dum loquor, et timeo pariter cupioque repelli,

increpuit quantis uiribus unda latus!

Parcite caerulei, uos parcite numina ponti,

infestumque mihi sit satis esse Iouem.

Vos animam saeuae fessam subducite morti,

si modo, qui periit, non periisse potest.

V

O mihi post ullos numquam memorande sodales,

et cui praecipue sors mea uisa sua est;

attonitum qui me, memini, carissime, primus

ausus es alloquio sustinuisse tuo,

qui mihi consilium uiuendi mite dedisti,

cum foret in misero pectore mortis amor.

Scis bene, cui dicam, positis pro nomine signis,

officium nec te fallit, amice, tuum.

Haec mihi semper erunt imis infixa medullis,

perpetuusque animae debitor huius ero:

spiritus et uacuas prius hic tenuandus in auras

ibit, et in tepido deseret ossa rogo,

quam subeant animo meritorum obliuia nostro,

et longa pietas excidat ista die.

Di tibi sint faciles, et opis nullius egentem

fortunam praestent dissimilemque meae.

Si tamen haec nauis uento ferretur amico,

ignoraretur forsitan ista fides.

Thesea Pirithous non tam sensisset amicum,

si non infernas uiuus adisset aquas.

ut foret exemplum ueri Phoceus amoris,

fecerunt furiae, tristis Oresta, tuae.

Si non Euryalus Rutulos cecidisset in hostes,

Hyrtacidae Nisi gloria nulla foret.

Scilicet ut flauum spectatur in ignibus aurum,

tempore sic duro est inspicienda fides.

Dum iuuat et uultu ridet Fortuna sereno,

indelibatas cuncta secuntur opes:

at simul intonuit, fugiunt, nec noscitur ulli,

agminibus comitum qui modo cinctus erat.

Atque haec, exemplis quondam collecta priorum,

nunc mihi sunt propriis cognita uera malis.

Vix duo tresue mihi de tot superestis amici:

cetera Fortunae, non mea turba fuit.

Quo magis, o pauci, rebus succurrite laesis,

et date naufragio litora tuta meo;

neue metu falso nimium trepidate, timentes

hac offendatur ne pietate deus.

Saepe fidem aduersis etiam laudauit in armis,

inque suis amat hanc Caesar, in hoste probat.

Causa mea est melior, qui non contraria foui

arma, sed hanc merui simplicitate fugam.

Inuigiles igitur nostris pro casibus, oro

deminui siqua numinis ira potest.

Scire meos casus siquis desiderat omnes,

plus, quam quod fieri res sinit, ille petit.

Tot mala sum passus, quot in aethere sidera lucent

paruaque quot siccus corpora puluis habet:

multaque credibili tulimus maiora ratamque,

quamuis acciderint, non habitura fidem.

Pars etiam quaedam mecum moriatur oportet,

meque uelim possit dissimulante tegi.

Si uox infragilis, pectus mihi firmius aere,

pluraque cum linguis pluribus ora forent:

non tamen idcirco complecterer omnia uerbis,

materia uires exsuperante meas.

Pro duce Neritio docti mala nostra poëtae

scribite: Neritio nam mala plura tuli.

Ille breui spatio multis errauit in annis

inter Dulichias Iliacasque domos:

nos freta sideribus totis distantia mensos

sors tulit in Geticos Sarmaticosque sinus.

Ille habuit fidamque manum sociosque fideles:

me profugum comites deseruere mei.

Ille suam laetus patriam uictorque petebat:

a patria fugi uictus et exul ego.

Nec mihi Dulichium domus est Ithaceue Samosue,

poena quibus non est grandis abesse locis:

sed quae de septem totum circumspicit orbem

montibus, inperii Roma deumque locus.

Illi corpus erat durum patiensque laborum

inualidae uires ingenuaeque mihi.

Ille erat assidue saeuis agitatus in armis:

adsuetus studiis mollibus ipse fui.

Me deus oppressit, nullo mala nostra leuante:

bellatrix illi diua ferebat opem.

Cumque minor Ioue sit tumidis qui regnat in undis,

illum Neptuni, me Iouis ira premit.

Adde, quod illius pars maxima ficta laborum

ponitur in nostris fabula nulla malis

denique quaesitos tetigit tamen ille Penates,

quaeque diu petiit, contigit arua tamen:

at mihi perpetuo patria tellure carendum est,

ni fuerit laesi mollior ira dei.

VI

Nec tantum Clario est Lyde dilecta poëtae,

nec tantum Coo Bittis amata suo est,

pectoribus quantum tu nostris, uxor, inhaeres,

digna minus misero, non meliore uiro.

Te mea subposita ueluti trabe fulta ruina est:

siquid adhuc ego sum, muneris omne tui est.

Tu facis, ut spolium non sim, nec nuder ab illis,

naufragii tabulas qui petiere mei.

utque rapax stimulante fame cupidusque cruoris

incustoditum captat ouile lupus,

aut ut edax uultur corpus circumspicit ecquod

sub nulla positum cernere possit humo,

sic mea nescioquis, rebus male fidus acerbis

in bona uenturus, si paterere, fuit.

Hunc tua per fortis uirtus summouit amicos,

nulla quibus reddi gratia digna potest.

Ergo quam misero, tam uero teste probaris,

hic aliquod pondus si modo testis habet.

Nec probitate tua prior est aut Hectoris uxor,

aut comes extincto Laudamia uiro.

Tu si Maeonium uatem sortita fuisses,

Penelopes esset fama secunda tuae:

siue tibi hoc debes, nullo pia facta magistro,

cumque noua mores sunt tibi luce dati,

femina seu princeps omnes tibi culta per annos

te docet exemplum coniugis esse bonae,

adsimilemque sui longa adsuetudine fecit,

grandia si paruis adsimulare licet.

Ei mihi, non magnas quod habent mea carmina uires,

nostraque sunt meritis ora minora tuis,

siquid et in nobis uiui fuit ante uigoris,

extinctum longis occidit omne malis!

Prima locum sanctas heroidas inter haberes,

prima bonis animi conspicerere tui.

Quantumcumque tamen praeconia nostra ualebunt,

carminibus uiues tempus in omne meis.

VII

"Siquis habes nostris similes in imagine uultus,

deme meis hederas, Bacchica serta, comis.

Ista decent laetos felicia signa poëtas:

temporibus non est apta corona meis."

Hoc tibi dissimula, senti tamen, optime, dici,

in digito qui me fersque refersque tuo,

effigiemque meam fuluo complexus in auro

cara relegati, quae potes, ora uides.

Quae quotiens spectas, subeat tibi dicere forsan

"quam procul a nobis Naso sodalis abest!"

Grata tua est pietas: sed carmina maior imago

sunt mea, quae mando qualiacumque legas,

carmina mutatas hominum dicentia formas,

infelix domini quod fuga rupit opus.

Haec ego discedens, sicut bene multa meorum,

ipse mea posui maestus in igne manu.

utque cremasse suum fertur sub stipite natum

Thestias et melior matre fuisse soror,

sic ego non meritos mecum peritura libellos

imposui rapidis uiscera nostra rogis:

uel quod eram Musas, ut crimina nostra, perosus,

uel quod adhuc crescens et rude carmen erat.

Quae quoniam non sunt penitus sublata, sed exstant

(pluribus exemplis scripta fuisse reor),

nunc precor ut uiuant et non ignaua legentem

otia delectent admoneantque mei.

Nec tamen illa legi poterunt patienter ab ullo,

nesciet his summam siquis abesse manum.

Ablatum mediis opus est incudibus illud,

defuit et scriptis ultima lima meis.

Et ueniam pro laude peto, laudatus abunde,

non fastiditus si tibi, lector, ero

hos quoque sex uersus, in prima fronte libelli

si praeponendos esse putabis, habe:

"orba parente suo quicumque uolumina tangis,

his saltem uestra detur in urbe locus.

Quoque magis faueas, haec non sunt edita ab ipso,

sed quasi de domini funere rapta sui.

Quicquid in his igitur uitii rude carmen habebit,

emendaturus, si licuisset, eram."

VIII

In caput alta suum labentur ab aequore retro

flumina, conuersis Solque recurret equis:

terra feret stellas, caelum findetur aratro,

unda dabit flammas, et dabit ignis aquas:

omnia naturae praepostera legibus ibunt,

parsque suum mundi nulla tenebit iter:

omnia iam fient, fieri quae posse negabant,

et nihil est, de quo non sit habenda fides.

Haec ego uaticinor, quia sum deceptus ab illo,

laturum misero quem mihi rebar opem.

Tantane te, fallax, cepere obliuia nostri,

adflictumque fuit tantus adire timor,

ut neque respiceres, nec solarere iacentem,

dure, neque exsequias prosequerere meas?

Illud amicitiae sanctum et uenerabile nomen

re tibi pro uili est sub pedibusque iacet?

Quid fuit, ingenti prostratum mole sodalem

uisere et alloquio parte leuare tuo,

inque meos si non lacrimam demittere casus,

pauca tamen ficto uerba dolore pati,

idque, quod ignoti faciunt, uel dicere saltem,

et uocem populi publicaque ora sequi?

Denique lugubres uultus numquamque uidendos

cernere supremo dum licuitque die,

dicendumque semel toto non amplius aeuo

accipere, et parili reddere uoce "uale"?

At fecere alii nullo mihi foedere iuncti,

et lacrimas animi signa dedere sui.

Quid, nisi conuictu causisque ualentibus essem

temporis et longi uinctus amore tibi?

Quid, nisi tot lusus et tot mea seria nosses,

tot nossem lusus seriaque ipse tua?

Quid, si dumtaxat Romae mihi cognitus esses,

adscitus totiens in genus omne loci?

Cunctane in aequoreos abierunt irrita uentos?

Cunctane Lethaeis mersa feruntur aquis?

Non ego te genitum placida reor urbe Quirini,

urbe, meo quae iam non adeunda pede est,

sed scopulis, Ponti quos haec habet ora Sinistri,

inque feris Scythiae Sarmaticisque iugis:

et tua sunt silicis circum praecordia uenae,

et rigidum ferri semina pectus habet:

quaeque tibi quondam tenero ducenda palato

plena dedit nutrix ubera, tigris erat:

aut mala nostra minus quam nunc aliena putares,

duritiaeque mihi non agerere reus.

Sed quoniam accedit fatalibus hoc quoque damnis,

ut careant numeris tempora prima suis,

effice, peccati ne sim memor huius, et illo

officium laudem, quo queror, ore tuum.

IX

Detur inoffenso uitae tibi tangere metam,

qui legis hoc nobis non inimicus opus:

atque utinam pro te possint mea uota ualere,

quae pro me duros non tetigere deos!

Donec eris sospes, multos numerabis amicos:

tempora si fuerint nubila, solus eris.

Aspicis, ut ueniant ad candida tecta columbae,

accipiat nullas sordida turris aues.

Horrea formicae tendunt ad inania numquam:

nullus ad amissas ibit amicus opes.

utque comes radios per solis euntibus umbra est,

cum latet hic pressus nubibus, illa fugit,

mobile sic sequitur Fortunae lumina uulgus:

quae simul inducta nocte teguntur, abit.

Haec precor ut semper possint tibi falsa uideri:

sunt tamen euentu uera fatenda meo.

Dum stetimus, turbae quantum satis esset, habebat

nota quidem sed non ambitiosa domus.

At simul inpulsa est, omnes timuere ruinam,

cautaque communi terga dedere fugae.

Saeua neque admiror metuunt si fulmina, quorum

ignibus adflari proxima quaeque solent.

Sed tamen in duris remanentem rebus amicum

quamlibet inuiso Caesar in hoste probat,

nec solet irasci (neque enim moderatior alter)

cum quis in aduersis, siquid amauit, amat.

De comite Argolici postquam cognouit Orestae

narratur Pyladen ipse probasse Thoas.

Quae fuit Actoridae cum magno semper Achille,

laudari solita est Hectoris ore fides.

Quod pius ad Manes Theseus comes iret amico,

Tartareum dicunt indoluisse deum.

Euryali Nisique fide tibi, Turne, relata

credibile est lacrimis inmaduisse genas.

Est etiam miseris pietas, et in hoste probatur.

Ei mihi, quam paucos haec mea dicta mouent!

Is status, haec rerum nunc est fortuna mearum,

debeat ut lacrimis nullus adesse modus.

At mea sunt, proprio quamuis maestissima casu,

pectora processu facta serena tuo.

Hoc euenturum iam tunc, carissime, uidi,

ferret adhuc ista cum minus aura ratem.

Siue aliquod morum seu uitae labe carentis

est pretium, nemo pluris emendus erat:

siue per ingenuas aliquis caput extulit artes,

quaelibet eloquio fit bona causa tuo.

His ego commotus dixi tibi protinus ipsi

"scaena manet dotes grandis, amice, tuas."

Haec mihi non ouium fibrae tonitrusue sinistri,

linguaue seruatae pennaue dixit auis:

augurium ratio est et coniectura futuri:

hac diuinaui notitiamque tuli.

Quae quoniam uera est, tota tibi mente mihique

gratulor, ingenium non latuisse tuum.

At nostrum tenebris utinam latuisset in imis!

Expediit studio lumen abesse meo.

utque tibi prosunt artes, facunde, seuerae,

dissimiles illis sic nocuere mihi.

Vita tamen tibi nota mea est. Scis artibus illis

auctoris mores abstinuisse sui:

scis uetus hoc iuueni lusum mihi carmen, et istos,

ut non laudandos, sic tamen esse iocos.

Ergo ut defendi nullo mea posse colore,

sic excusari crimina posse puto.

Qua potes, excusa, nec amici desere causam:

qua bene coepisti, sic bene semper eas.

X

Est mihi sitque, precor, flauae tutela Mineruae,

nauis et a picta casside nomen habet.

Siue opus est uelis, minimam bene currit ad auram

siue opus est remo, remige carpit iter.

Nec comites uolucri contenta est uincere cursu,

occupat egressas quamlibet ante rates,

et pariter fluctus ferit atque silentia longe

aequora, nec saeuis uicta madescit aquis.

Illa, Corinthiacis primum mihi cognita Cenchreis,

fida manet trepidae duxque comesque fugae,

perque tot euentus et iniquis concita uentis

aequora Palladio numine tuta fuit.

Nunc quoque tuta, precor, uasti secet ostia Ponti,

quasque petit, Getici litoris intret aquas.

Quae simul Aeoliae mare me deduxit in Helles,

et longum tenui limite fecit iter,

fleximus in laeuum cursus, et ab Hectoris urbe

uenimus ad portus, Imbria terra, tuos.

Inde, leui uento Zerynthia litora nacta,

Threiciam tetigit fessa carina Samon.

Saltus ab hac contra breuis est Tempyra petenti:

hac dominum tenus est illa secuta suum.

Nam mihi Bistonios placuit pede carpere campos:

Hellespontiacas illa relegit aquas,

Dardaniamque petit, auctoris nomen habentem,

et te ruricola, Lampsace, tuta deo,

quodque per angustas uectae male uirginis undas

Seston Abydena separat urbe fretum,

inque Propontiacis haerentem Cyzicon oris,

Cyzicon, Haemoniae nobile gentis opus,

quaeque tenent Ponti Byzantia litora fauces:

hic locus est gemini ianua uasta maris.

Haec, precor, euincat, propulsaque fortibus Austris

transeat instabilis strenua Cyaneas

Thyniacosque sinus, et ab his per Apollinis urbem

arta sub Anchiali moenia tendat iter.

Inde Mesembriacos portus et Odesson et arces

praetereat dictas nomine, Bacche, tuo,

et quos Alcathoi memorant e moenibus ortos

sedibus his profugos constituisse Larem.

A quibus adueniat Miletida sospes ad urbem,

offensi quo me detulit ira dei.

Haec si contigerint, meritae cadet agna Mineruae:

non facit ad nostras hostia maior opes.

Vos quoque, Tyndaridae, quos haec colit insula, fratres,

mite precor duplici numen adesse uiae.

Altera namque parat Symplegadas ire per artas,

scindere Bistonias altera puppis aquas.

Vos facite ut uentos, loca cum diuersa petamus,

illa suos habeat, nec minus illa suos.

XI

Littera quaecumque est toto tibi lecta libello,

est mihi sollicito tempore facta uiae.

Aut haec me, gelido tremerem cum mense Decembri,

scribentem mediis Hadria uidit aquis:

aut, postquam bimarem cursu superauimus Isthmon,

alteraque est nostrae sumpta carina fugae,

quod facerem uersus inter fera murmura ponti,

Cycladas Aegaeas obstipuisse puto.

Ipse ego nunc miror tantis animique marisque

fluctibus ingenium non cecidisse meum.

Seu stupor huic studio siue est insania nomen,

omnis ab hac cura cura leuata mea est.

Saepe ego nimbosis dubius iactabar ab Haedis,

saepe minax Steropes sidere pontus erat,

fuscabatque diem custos Atlantidos Vrsae,

aut Hyadas seris hauserat Auster aquis:

saepe maris pars intus erat; tamen ipse trementi

carmina ducebam qualiacumque manu.

Nunc quoque contenti stridunt Aquilone rudentes,

inque modum tumuli concaua surgit aqua.

Ipse gubernator tollens ad sidera palmas

exposcit uotis, inmemor artis, opem.

Quocumque aspexi, nihil est nisi mortis imago,

quam dubia timeo mente timensque precor.

Attigero portum, portu terrebor ab ipso:

plus habet infesta terra timoris aqua.

Nam simul insidiis hominum pelagique laboro,

et faciunt geminos ensis et unda metus.

Ille meo uereor ne speret sanguine praedam,

haec titulum nostrae mortis habere uelit.

Barbara pars laeua est auidaeque adsueta rapinae,

quam cruor et caedes bellaque semper habent.

Cumque sit hibernis agitatum fluctibus aequor,

pectora sunt ipso turbidiora mari.

Quo magis his debes ignoscere, candide lector,

si spe sunt, ut sunt, inferiora tua.

Non haec in nostris, ut quondam, scripsimus hortis,

nec, consuete, meum, lectule, corpus habes.

Iactor in indomito brumali luce profundo

ipsaque caeruleis charta feritur aquis.

Improba pugnat hiems indignaturque quod ausim

scribere se rigidas incutiente minas.

Vincat hiems hominem; sed eodem tempore, quaeso,

ipse modum statuam carminis, illa sui.