Aēŏlĭs Aēŏlĭdaē quām nōn hăbĕt īpsă sălūtēm
mīttĭt ĕt ārmātā ‖ vērbă nŏtātă mănū.
Sīquă tămēn caēcīs ērrābūnt scrīptă lĭtūrīs,
ōblĭtŭs ā dŏmĭnaē ‖ caēdĕ lĭbēllŭs ĕrīt.
Dēxtră tĕnēt călămūm, strīctūm tĕnĕt āltĕră fērrūm,
ēt iăcĕt īn grĕmĭō ‖ chārtă sŏlūtă mĕō.
Haēc ēst Aēŏlĭdōs frātrī scrībēntĭs ĭmāgŏ;
sīc vĭdĕōr dūrō ‖ pōssĕ plăcērĕ pătrī.
Īpsĕ nĕcīs cŭpĕrēm nōstraē spēctātŏr ădēssēt
aūctōrīsque ŏcŭlīs ‖ ēxĭgĕrētŭr ŏpūs.
Ūt fĕrŭs ēst mūltōquĕ sŭīs trŭcŭlēntĭŏr Eūrīs,
spēctāssēt sīccīs ‖ vūlnĕră nōstră gĕnīs.
Scīlĭcĕt ēst ălĭquīd cūm saēvīs vīvĕrĕ vēntīs;
īngĕnĭō pŏpŭlī ‖ cōnvĕnĭt īllĕ sŭī.
Īllĕ Nŏtō Zĕphўrōque ēt Sīthŏnĭō | Ăquĭlōnī
īmpĕrăt ēt pīnnīs, ‖ Eūrĕ prŏtērvĕ, tŭīs;
īmpĕrăt heū! vēntīs, tŭmĭdaē nōn īmpĕrăt īraē,
pōssĭdĕt ēt vĭtĭīs ‖ rēgnă mĭnōră sŭīs.
Quīd iŭvăt ādmōtām pĕr ăvōrūm nōmĭnă caēlō
īntēr cōgnātōs ‖ pōssĕ rĕfērrĕ Iŏvēm?
Nūm mĭnŭs īnfēstūm, fūnēbrĭă mūnĕră, fērrūm
fēmĭnĕā tĕnĕō, ‖ nōn mĕă tēlă, mănū?
Ō | ŭtĭnām, Măcăreū, quaē nōs cōmmīsĭt ĭn ūnūm,
vēnīssēt lētō ‖ sērĭŏr hōră mĕō!
Cūr ūmquām plūs mē, frātēr, quām frātĕr ămāstī,
ēt tĭbĭ, nōn dēbēt ‖ quōd sŏrŏr ēssĕ, fŭī?
Īpsă quŏque īncălŭī, quālēmque aūdīrĕ sŏlēbām,
nēscĭŏ quēm sēnsī ‖ cōrdĕ tĕpēntĕ dĕūm.
Fūgĕrăt ōrĕ cŏlōr, măcĭēs āddūxĕrăt ārtūs,
sūmēbānt mĭnĭmōs ‖ ōră cŏāctă cĭbōs;
nēc sōmnī făcĭlēs ēt nōx ĕrăt ānnŭă nōbīs,
ēt gĕmĭtūm nūllō ‖ laēsă dŏlōrĕ dăbām;
nēc, cūr haēc făcĕrēm, pŏtĕrām mĭhĭ rēddĕrĕ caūsām
nēc nōrām quĭd ămāns ‖ ēssĕt; ăt īllŭd ĕrāt.
Prīmă mălūm nūtrīx ănĭmō praēsēnsĭt ănīlī,
prīmă mĭhī nūtrīx ‖ "Aēŏlĭ, dīxĭt, ămās."
Ērŭbŭī grĕmĭōquĕ pŭdōr dēiēcĭt ŏcēllōs;
haēc sātīs tăcĭtā ‖ sīgnă fătēntĭs ĕrānt.
Iāmquĕ tŭmēscēbānt vĭtĭātī pōndĕră vēntrīs
aēgrăquĕ fūrtīvūm ‖ mēmbră grăvābăt ŏnūs.
Quās mĭhĭ nōn hērbās, quaē nōn mĕdĭcāmĭnă nūtrīx
āttŭlĭt aūdācī ‖ sūppŏsŭītquĕ mănū,
ūt pĕnĭtūs nōstrīs (hōc tē cēlāvĭmŭs ūnūm)
vīscĕrĭbūs crēscēns ‖ ēxcŭtĕrētŭr ŏnūs!
Ā! nĭmĭūm vīvāx ādmōtīs rēstĭtĭt īnfāns
ārtĭbŭs ēt tēctō ‖ tūtŭs ăb hōstĕ fŭīt.
Iām nŏvĭēns ĕrăt ōrtă sŏrōr pūlchērrĭmă Phoēbī.
Dēnăquĕ lūcĭfĕrōs ‖ Lūnă mŏvēbăt ĕquōs.
Nēscĭă quaē făcĕrēt sŭbĭtōs mĭhĭ caūsă dŏlōrēs.
Ēt rŭdĭs ād pārtūs ‖ ēt nŏvă mīlĕs ĕrām;
nēc tĕnŭī vōcēm. "Quĭd" ăīt "tŭă crīmĭnă prōdīs?"
Ōrăquĕ clāmāntīs ‖ cōnscĭă prēssĭt ănūs.
Quīd făcĭam īnfēlīx? gĕmĭtūs dŏlŏr ēdĕrĕ cōgīt,
sēd tĭmŏr ēt nūtrīx ‖ ēt pŭdŏr īpsĕ vĕtānt.
Cōntĭnĕō gĕmĭtūs ēlāpsăquĕ vērbă rĕprēndō
ēt cōgōr lăcrĭmās ‖ cōmbĭbĕre īpsă mĕās.
Mōrs ĕrăt ānte ŏcŭlōs ĕt ŏpēm Lūcīnă nĕgābāt
ēt grăvĕ, sī mŏrĭār, ‖ mōrs quŏquĕ crīmĕn ĕrāt,
cūm sŭpĕr īncūmbēns scīssā tŭnĭcāquĕ cŏmāquĕ
prēssă rĕfōvīstī ‖ pēctŏră nōstră tŭīs
ēt mĭhĭ: "Vīvĕ, sŏrōr, sŏrŏr ō cārīssĭma," ăīstī,
"vīvĕ nĕc ūnīūs ‖ cōrpŏrĕ pērdĕ dŭōs!
Spēs bŏnă dēt vīrēs; frātri ēs nām nūptă fŭtūră;
īllīūs, dē quō ‖ mātĕr, ĕt ūxŏr ĕrīs."
Mōrtŭă, crēdĕ mĭhī, tămĕn ād tŭă vērbă rĕvīxī,
ēt pŏsĭtum ēst ŭtĕrī ‖ crīmĕn ŏnūsquĕ mĕī.
Quīd tĭbĭ grātārīs? mĕdĭā sĕdĕt Aēŏlŭs aūlā;
crīmĭnă sūnt ŏcŭlīs ‖ sūbrĭpĭēndă pătrīs.
Frūgĭbŭs īnfāntēm rāmīsque ālbēntĭs ŏlīvaē
ēt lĕvĭbūs vīttīs ‖ sēdŭlă cēlăt ănūs
fīctăquĕ sācră făcīt dīcītquĕ prĕcāntĭă vērbă;
dāt pŏpŭlūs sācrīs, ‖ dāt pătĕr īpsĕ vĭām.
Iām prŏpĕ līmĕn ĕrāt; pătrĭās vāgītŭs ăd aūrīs
vēnĭt ĕt īndĭcĭō ‖ prōdĭtŭr īllĕ sŭō.
Ērĭpĭt īnfāntēm mēntītăquĕ sācră rĕvēlāt
Aēŏlŭs; īnsānā ‖ rēgĭă vōcĕ sŏnāt.
Ūt mărĕ fīt trĕmŭlūm, tĕnŭī cūm strīngĭtŭr aūrā
ūt quătĭtūr tĕpĭdō ‖ frāxĭnŭs āctă nŏtō,
sīc mĕă vībrārī pāllēntĭă mēmbră vĭdērēs;
quāssŭs ăb īmpŏsĭtō ‖ cōrpŏrĕ lēctŭs ĕrāt.
Īrrŭĭt ēt nōstrūm vūlgāt clāmōrĕ pŭdōrēm
ēt vīx ā mĭsĕrō ‖ cōntĭnĕt ōrĕ mănūs;
īpsă nĭhīl praētēr lăcrĭmās pŭdĭbūndă prŏfūdī;
tōrpŭĕrāt gĕlĭdō ‖ līnguă rĕtēntă mĕtū.
Iāmquĕ dărī pārvūm cănĭbūsque ăvĭbūsquĕ nĕpōtēm
iūssĕrăt īn sōlīs ‖ dēstĭtŭīquĕ lŏcīs.
Vāgītūs dĕdĭt īllĕ mĭsēr (sēnsīssĕ pŭtārēs)
quāquĕ sŭūm pŏtĕrāt ‖ vōcĕ rŏgābăt ăvūm.
Quīd mĭhĭ tūnc ănĭmī crēdīs, gērmānĕ, fŭīssĕ
(nām pŏtĕs ēx ănĭmō ‖ cōllĭgĕre īpsĕ tŭō),
cūm mĕă mē cōrām sīlvās ĭnĭmīcŭs ĭn āltās
vīscĕră mōntānīs ‖ fērrĕt ĕdēndă lŭpīs?
Ēxĭĕrāt thălămō; tūnc dēmūm pēctŏră plāngī
cōntĭgĭt īnquĕ mĕās ‖ ūnguĭbŭs īrĕ gĕnās.
Īntĕrĕā pătrĭūs vūltū maērēntĕ sătēllēs
vēnĭt ĕt īndīgnōs ‖ ēdĭdĭt ōrĕ sŏnōs:
"Aēŏlŭs hūnc ēnsēm mīttīt tĭbĭ (trādĭdĭt ēnsēm)
ēt iŭbĕt ēx mĕrĭtō ‖ scīrĕ quĭd īstĕ vĕlīt."
Scīmŭs ĕt ūtēmūr vĭŏlēntō fōrtĭtĕr ēnsĕ;
pēctŏrĭbūs cōndām ‖ dōnă pătērnă mĕīs.
Hīs mĕă mūnĕrĭbūs, gĕnĭtōr, cōnūbĭă dōnās?
Hāc tŭă dōtĕ, pătēr, ‖ fīlĭă dīvĕs ĕrīt!
Tōllĕ prŏcūl dē caēdĕ făcēs, Hўmĕnaēĕ, mărītās
ēt fŭgĕ tūrbātō ‖ tēctă nĕfāndă pĕdĕ.
Fērtĕ făcēs īn mē, quās fērtĭs, Ĕrīnўĕs ātraē,
ēt mĕŭs ēx īstō ‖ lūcĕăt īgnĕ rŏgūs.
Nūbĭtĕ fēlīcēs Pārcā mĕlĭōrĕ sŏrōrēs,
āmīssaē mĕmŏrēs ‖ sēd tămĕn ēstĕ mĕī.
Quīd pŭĕr ādmīsīt tām paūcīs ēdĭtŭs hōrīs?
Quō laēsīt fāctō ‖ vīx bĕnĕ nātŭs ăvūm?
Sī pŏtŭīt mĕrŭīssĕ nĕcēm, mĕrŭīssĕ pŭtētūr.
Ā! mĭsĕr ādmīssō ‖ plēctĭtŭr īllĕ mĕō.
Nātĕ, dŏlōr mātrīs, răpĭdārūm praēdă fĕrārūm,
eī mĭhĭ! nātālī ‖ dīlăcĕrātĕ tŭō,
nātĕ, părūm faūstī mĭsĕrābĭlĕ pīgnŭs ămōrīs,
haēc tĭbĭ prīmă dĭēs, ‖ haēc tĭbĭ sūmmă fŭīt.
Nōn mĭhĭ tē lĭcŭīt lăcrĭmīs pērfūndĕrĕ iūstīs,
īn tŭă nōn tōnsās ‖ fērrĕ sĕpūlcră cŏmās,
nōn sŭpĕr īncŭbŭī, nōn ōscŭlă frīgĭdă cārpsī.
Dīrĭpĭūnt ăvĭdaē ‖ vīscĕră nōstră fĕraē.
Īpsă quŏque īnfāntīs cūm vūlnĕrĕ prōsĕquăr ūmbrās
nēc mātēr fŭĕrō ‖ dīctă nĕc ōrbă dĭū.
Tū tămĕn, ō frūstrā mĭsĕraē spērātĕ sŏrōrī,
spārsă, prĕcōr, nātī ‖ cōllĭgĕ mēmbră tŭī
ēt rĕfĕr ād mātrēm sŏcĭōque īmpōnĕ sĕpūlcrō,
ūrnăquĕ nōs hăbĕāt ‖ quāmlĭbĕt ārtă dŭōs.
Vīvĕ mĕmōr nōstrī lăcrĭmāsque īn vūlnĕrĕ fūndĕ
nēvĕ rĕfōrmīdā ‖ cōrpŭs ămāntĭs ămāns;
tū, rŏgŏ, dīlēctaē nĭmĭūm māndātă sŏrōrīs
pērfēr; māndātūm ‖ pērsĕquăr īpsă pătrīs.
Aeolis Aeolidae quam non habet ipsa salutem
mittit et armata verba notata manu.
Siqua tamen caecis errabunt scripta lituris,
oblitus a dominae caede libellus erit.
Dextra tenet calamum, strictum tenet altera ferrum,
et iacet in gremio charta soluta meo.
Haec est Aeolidos fratri scribentis imago;
sic uideor duro posse placere patri.
Ipse necis cuperem nostrae spectator adesset
auctorisque oculis exigeretur opus.
Vt ferus est multoque suis truculentior Euris,
spectasset siccis uulnera nostra genis.
Scilicet est aliquid cum saeuis uiuere uentis;
ingenio populi conuenit ille sui.
Ille Noto Zephyroque et Sithonio | Aquiloni
imperat et pinnis, Eure proterue, tuis;
imperat heu! uentis, tumidae non imperat irae,
possidet et uitiis regna minora suis.
Quid iuuat admotam per auorum nomina caelo
inter cognatos posse referre Iouem?
Num minus infestum, funebria munera, ferrum
feminea teneo, non mea tela, manu?
O | utinam, Macareu, quae nos commisit in unum,
uenisset leto serior hora meo!
Cur umquam plus me, frater, quam frater amasti,
et tibi, non debet quod soror esse, fui?
Ipsa quoque incalui, qualemque audire solebam,
nescio quem sensi corde tepente deum.
Fugerat ore color, macies adduxerat artus,
sumebant minimos ora coacta cibos;
nec somni faciles et nox erat annua nobis,
et gemitum nullo laesa dolore dabam;
nec, cur haec facerem, poteram mihi reddere causam
nec noram quid amans esset; at illud erat.
Prima malum nutrix animo praesensit anili,
prima mihi nutrix "Aeoli, dixit, amas."
Erubui gremioque pudor deiecit ocellos;
haec satis tacita signa fatentis erant.
Iamque tumescebant uitiati pondera uentris
aegraque furtiuum membra grauabat onus.
Quas mihi non herbas, quae non medicamina nutrix
attulit audaci supposuitque manu,
ut penitus nostris (hoc te celauimus unum)
uisceribus crescens excuteretur onus!
A! nimium uiuax admotis restitit infans
artibus et tecto tutus ab hoste fuit.
Iam nouiens erat orta soror pulcherrima Phoebi.
Denaque luciferos Luna mouebat equos.
Nescia quae faceret subitos mihi causa dolores.
Et rudis ad partus et noua miles eram;
nec tenui uocem. "Quid" ait "tua crimina prodis?"
Oraque clamantis conscia pressit anus.
Quid faciam infelix? gemitus dolor edere cogit,
sed timor et nutrix et pudor ipse uetant.
Contineo gemitus elapsaque uerba reprendo
et cogor lacrimas combibere ipsa meas.
Mors erat ante oculos et opem Lucina negabat
et graue, si moriar, mors quoque crimen erat,
cum super incumbens scissa tunicaque comaque
pressa refouisti pectora nostra tuis
et mihi: "Viue, soror, soror o carissima," aisti,
"uiue nec unius corpore perde duos!
Spes bona det uires; fratri es nam nupta futura;
illius, de quo mater, et uxor eris."
Mortua, crede mihi, tamen ad tua uerba reuixi,
et positum est uteri crimen onusque mei.
Quid tibi grataris? media sedet Aeolus aula;
crimina sunt oculis subripienda patris.
Frugibus infantem ramisque albentis oliuae
et leuibus uittis sedula celat anus
fictaque sacra facit dicitque precantia uerba;
dat populus sacris, dat pater ipse uiam.
Iam prope limen erat; patrias uagitus ad auris
uenit et indicio proditur ille suo.
Eripit infantem mentitaque sacra reuelat
Aeolus; insana regia uoce sonat.
Vt mare fit tremulum, tenui cum stringitur aura
ut quatitur tepido fraxinus acta noto,
sic mea uibrari pallentia membra uideres;
quassus ab imposito corpore lectus erat.
Irruit et nostrum uulgat clamore pudorem
et uix a misero continet ore manus;
ipsa nihil praeter lacrimas pudibunda profudi;
torpuerat gelido lingua retenta metu.
Iamque dari paruum canibusque auibusque nepotem
iusserat in solis destituique locis.
Vagitus dedit ille miser (sensisse putares)
quaque suum poterat uoce rogabat auum.
Quid mihi tunc animi credis, germane, fuisse
(nam potes ex animo colligere ipse tuo),
cum mea me coram siluas inimicus in altas
uiscera montanis ferret edenda lupis?
Exierat thalamo; tunc demum pectora plangi
contigit inque meas unguibus ire genas.
Interea patrius uultu maerente satelles
uenit et indignos edidit ore sonos:
"Aeolus hunc ensem mittit tibi (tradidit ensem)
et iubet ex merito scire quid iste uelit."
Scimus et utemur uiolento fortiter ense;
pectoribus condam dona paterna meis.
His mea muneribus, genitor, conubia donas?
Hac tua dote, pater, filia diues erit!
Tolle procul de caede faces, Hymenaee, maritas
et fuge turbato tecta nefanda pede.
Ferte faces in me, quas fertis, Erinyes atrae,
et meus ex isto luceat igne rogus.
Nubite felices Parca meliore sorores,
amissae memores sed tamen este mei.
Quid puer admisit tam paucis editus horis?
Quo laesit facto uix bene natus auum?
Si potuit meruisse necem, meruisse putetur.
A! miser admisso plectitur ille meo.
Nate, dolor matris, rapidarum praeda ferarum,
ei mihi! natali dilacerate tuo,
nate, parum fausti miserabile pignus amoris,
haec tibi prima dies, haec tibi summa fuit.
Non mihi te licuit lacrimis perfundere iustis,
in tua non tonsas ferre sepulcra comas,
non super incubui, non oscula frigida carpsi.
Diripiunt auidae uiscera nostra ferae.
Ipsa quoque infantis cum uulnere prosequar umbras
nec mater fuero dicta nec orba diu.
Tu tamen, o frustra miserae sperate sorori,
sparsa, precor, nati collige membra tui
et refer ad matrem socioque impone sepulcro,
urnaque nos habeat quamlibet arta duos.
Viue memor nostri lacrimasque in uulnere funde
neue reformida corpus amantis amans;
tu, rogo, dilectae nimium mandata sororis
perfer; mandatum persequar ipsa patris.