1

Est locus in primo felix oriente remotus,

qua patet aeterni maxima porta poli,

nec tamen aestiuos hiemisue propinquus ad ortus,

sed qua Sol uerno fundit ab axe diem.

Illic planities tractus diffundit apertos,

nec tumulus crescit nec caua uallis hiat,

sed nostros montes, quorum iuga celsa putantur,

per bis sex ulnas imminet ille locus.

Hic Solis nemus est et consitus arbore multa

lucus perpetuae frondis honore uirens.

Cum Phaëthonteis flagrasset ab ignibus axis,

ille locus flammis inuiolatus erat;

et cum diluuium mersisset fluctibus orbem

Deucalioneas exsuperauit aquas.

Non huc exsangues Morbi, non aegra Senectus

nec Mors crudelis nec Metus asper adest

nec Scelus infandum nec opum uesana Cupido

aut Ira aut ardens caedis amore Furor;

Luctus acerbus abest et Egestas obsita pannis

et Curae insomnes et uiolenta Fames.

Non ibi tempestas nec uis furit horrida uenti

nec gelido terram rore pruina tegit;

nulla super campos tendit sua uellera nubes

nec cadit ex alto turbidus umor aquae.

Sed fons in medio, quem uiuum nomine dicunt,

perspicuus, lenis, dulcibus uber aquis;

qui semel erumpens per singula tempora mensum

duodeciens undis irrigat omne nemus.

Hic genus arboreum procero stipite surgens

non lapsura solo mitia poma gerit.

Hoc nemus, hos lucos auis incolit unica Phoenix,

unica, si uiuit morte refecta sua.

Paret et obsequitur Phoebo memoranda satelles:

hoc Natura parens munus habere dedit.

Lutea cum primum surgens Aurora rubescit,

cum primum rosea sidera luce fugat,

ter quater illa pias immergit corpus in undas,

ter quater e uiuo gurgite libat aquam.

Tollitur ac summo considit in arboris altae

uertice, quae totum despicit una nemus,

et conuersa nouos Phoebi nascentis ad ortus

exspectat radios et iubar exoriens.

Atque ubi Sol pepulit fulgentis limina portae

et primi emicuit luminis aura leuis,

incipit illa sacri modulamina fundere cantus

et mira lucem uoce ciere nouam,

quam nec aëdoniae uoces nec tibia possit

musica Cirrheis adsimulare modis;

sed neque olor moriens imitari posse putetur

nec Cylleneae fila canora lyrae.

Postquam Phoebus equos in aperta effudit Olympi

atque orbem totum protulit usque means,

illa ter alarum repetito uerbere plaudit

igniferumque caput ter uenerata silet.

Atque eadem celeres etiam discriminat horas

innarrabilibus nocte dieque sonis,

antistes luci nemorumque uerenda sacerdos

et sola arcanis conscia, Phoebe, tuis.

Quae postquam uitae iam mille peregerit annos

ac sibi reddiderint tempora longa grauem,

ut reparet lapsum spatiis uergentibus aeuum,

adsuetum nemoris dulce cubile fugit;

cumque renascendi studio loca sancta reliquit,

tunc petit hunc orbem, Mors ubi regna tenet.

Derigit in Syriam celeres longaeua uolatus,

Phoenicen nomen cui dedit ipsa uetus,

securosque petit deserta per auia lucos,

hic ubi per saltus silua remota latet.

Tum legit aërio sublimem uertice palmam,

quae Graium Phoenix ex aue nomen habet

in quam nulla nocens animans prorepere possit,

lubricus aut serpens aut auis ulla rapax.

Tum uentos claudit pendentibus Aeolus antris

ne uiolent flabris aëra purpureum,

neu concreta Noto nubes per inania caeli

submoueat radios solis et obsit aui.

Construit inde sibi seu nidum siue sepulcrum:

nam perit ut uiuat, se tamen ipsa creat.

Colligit huic sucos et odores diuite silua,

quos legit Assyrius, quos opulentus Arabs,

quos aut Pygmeae gentes aut India carpit

aut molli generat terra Sabaea sinu.

Cinnamon hic auramque procul spirantis amomi

congerit et mixto balsama cum folio.

Non casiae mitis nec olentis uimen acanthi

nec turis lacrimae guttaque pinguis abest.

His addit teneras nardi pubentis aristas

et sociat murrae uim, Panachaea, tuae.

Protinus instructo corpus mutabile nido

uitalique toro membra uieta locat.

Ore dehinc sucos membris circumque supraque

inicit exsequiis immoritura suis.

Tunc inter uarios animam commendat odores,

depositi tanti nec timet illa fidem.

Interea corpus genitali morte peremptum

aestuat et flammam parturit ipse calor,

aetherioque procul de lumine concipit ignem:

flagrat et ambustum soluitur in cineres.

Quos uelut in massam cineres umore coactos

conflat; et effectum seminis instar habet.

Hinc animal primum sine membris fertur oriri,

sed fertur uermi lacteus esse color:

creuerit immensum subito cum tempore certo

seque oui teretis colligit in speciem,

inde reformatur quali fuit ante figura

et Phoenix ruptis pullulat exuuiis:

ac uelut agrestes, cum filo ad saxa tenentur,

mutari tineae papilione solent.

Non illi cibus est nostro consuetus in orbe

nec cuiquam implumem pascere cura subest;

ambrosios libat caelesti nectare rores,

stellifero tenues qui cecidere polo.

Hos legit, his alitur mediis in odoribus ales,

donec maturam proferat effigiem.

Ast ubi primaeua coepit florere iuuenta,

euolat ad patrias iam reditura domus.

Ante tamen, proprio quicquid de corpore restat,

ossaque uel cineres exuuiasque suas,

unguine balsameo murraque et ture soluto

condit et in formam conglobat ore pio.

Quam pedibus gestans contendit Solis ad urbem

inque ara residens ponit in aede sacra.

Mirandam sese praestat praebetque uidenti

tantus aui decor est, tantus abundat honor.

Principio color est qualis sub sidere caeli

mitia quem corio punica grana tegunt;

qualis inest foliis, quae fert agreste papauer,

cum pandit uestes Flora rubente polo.

Hoc umeri pectusque decens uelamine fulget,

hoc caput, hoc ceruix summaque terga nitent;

caudaque porrigitur fuluo distincta metallo,

in cuius maculis purpura mixta rubet;

alarum pennas lux pingit discolor, Iris

pingere ceu nubes desuper acta solet;

albicat insignis mixto uiridante smaragdo

et puro cornu gemmea cuspis hiat;

ingentes oculos credas geminos hyacinthos,

quorum de medio lucida flamma micat;

aptata est toto capiti radiata corona

Phoebei referens uerticis alta decus;

crura tegunt squamae fuluo distincta metallo,

ast ungues roseo tingit honore color.

Effigies inter pauonis mixta figuram

cernitur et pietam Phasidis inter auem.

Magnitiem terris Arabum quae gignitur ales

uix aequare potest, seu fera seu sit auis.

Non tamen est tarda, ut uolucres quae corpore magno

incessus pigros per graue pondus habent,

sed leuis ac uelox, regali plena decore:

talis in adspectu se tenet usque hominum.

Huc uenit Aegyptus tanti ad miracula uisus

et raram uolucrem turba salutat ouans.

Protinus exsculpunt sacrato in marmore formam

et titulo signant remque diemque nouo.

Contrahit in coetum sese genus omne uolantum,

nec praedae memor est ulla nec ulla metus.

Alituum stipata choro uolat illa per altum

turbaque prosequitur munere laeta pio.

Sed postquam puri peruenit ad aetheris auras,

mox redit; illa suis conditur inde locis.

O fortunatae sortis felixque uolucrum,

cui de se nasci praestitit ipse deus!

Femina uel mas haec, seu neutrum, seu sit utrumque,

felix quae ueneris foedera nulla colit:

mors illi uenus est, sola est in morte uoluptas:

ut possit nasci, appetit ante mori.

Ipsa sibi proles, suus est pater et suus heres,

nutrix ipsa sui, semper alumna sibi;

ipsa quidem, sed non eadem quia et ipsa nec ipsa est,

aeternam uitam mortis adepta bono.

Ēst lŏcŭs īn prīmō fēlīx ŏrĭēntĕ rĕmōtūs,

quā pătĕt aētērnī ‖ māxĭmă pōrtă pŏlī,

nēc tămĕn aēstīvōs hĭĕmīsvĕ prŏpīnquŭs ăd ōrtūs,

sēd quā Sōl vērnō ‖ fūndĭt ăb āxĕ dĭēm.

Īllīc plānĭtĭēs trāctūs dīffūndĭt ăpērtōs,

nēc tŭmŭlūs crēscīt ‖ nēc căvă vāllĭs hĭāt,

sēd nōstrōs mōntēs, quōrūm iŭgă cēlsă pŭtāntūr,

pēr bīs sēx ūlnās ‖ īmmĭnĕt īllĕ lŏcūs.

Hīc Sōlīs nĕmŭs ēst ēt cōnsĭtŭs ārbŏrĕ mūltā

lūcūs pērpĕtŭaē ‖ frōndĭs hŏnōrĕ vĭrēns.

Cūm Phăĕthōntēīs flāgrāssĕt ăb īgnĭbŭs āxīs,

īllĕ lŏcūs flāmmīs ‖ īnvĭŏlātŭs ĕrāt;

ēt cūm dīlŭvĭūm mērsīssēt flūctĭbŭs ōrbēm

Deūcălĭōnēās ‖ ēxsŭpĕrāvĭt ăquās.

Nōn hūc ēxsānguēs Mōrbī, nōn aēgră Sĕnēctūs

nēc Mōrs crūdēlīs ‖ nēc Mĕtŭs āspĕr ădēst

nēc Scĕlŭs īnfāndūm nĕc ŏpūm vēsānă Cŭpīdŏ

aūt Īra aūt ārdēns ‖ caēdĭs ămōrĕ Fŭrōr;

Lūctŭs ăcērbŭs ăbēst ĕt Ĕgēstās ōbsĭtă pānnīs

ēt Cūrae īnsōmnēs ‖ ēt vĭŏlēntă Fămēs.

Nōn ĭbĭ tēmpēstās nēc vīs fŭrĭt hōrrĭdă vēntī

nēc gĕlĭdō tērrām ‖ rōrĕ prŭīnă tĕgīt;

nūllă sŭpēr cāmpōs tēndīt sŭă vēllĕră nūbēs

nēc cădĭt ēx āltō ‖ tūrbĭdŭs ūmŏr ăquaē.

Sēd fōns īn mĕdĭō, quēm vīvūm nōmĭnĕ dīcūnt,

pērspĭcŭūs, lēnīs, ‖ dūlcĭbŭs ūbĕr ăquīs;

quī sĕmĕl ērūmpēns pēr sīngŭlă tēmpŏră mēnsūm

duōdĕcĭēns ūndīs ‖ īrrĭgăt ōmnĕ nĕmūs.

Hīc gĕnŭs ārbŏrĕūm prōcērō stīpĭtĕ sūrgēns

nōn lāpsūră sŏlō ‖ mītĭă pōmă gĕrīt.

Hōc nĕmŭs, hōs lūcōs ăvĭs īncŏlĭt ūnĭcă Phoēnīx,

ūnĭcă, sī vīvīt ‖ mōrtĕ rĕfēctă sŭā.

Pārĕt ĕt ōbsĕquĭtūr Phoēbō mĕmŏrāndă sătēllēs:

hōc Nātūră părēns ‖ mūnŭs hăbērĕ dĕdīt.

Lūtĕă cūm prīmūm sūrgēns Aūrōră rŭbēscīt,

cūm prīmūm rŏsĕā ‖ sīdĕră lūcĕ fŭgāt,

tēr quătĕr īllă pĭās īmmērgīt cōrpŭs ĭn ūndās,

tēr quătĕr ē vīvō ‖ gūrgĭtĕ lībăt ăquām.

Tōllĭtŭr āc sūmmō cōnsīdĭt ĭn ārbŏrĭs āltaē

vērtĭcĕ, quaē tōtūm ‖ dēspĭcĭt ūnă nĕmūs,

ēt cōnvērsă nŏvōs Phoēbī nāscēntĭs ăd ōrtūs

ēxspēctāt rădĭōs ‖ ēt iŭbăr ēxŏrĭēns.

Ātque ŭbĭ Sōl pĕpŭlīt fūlgēntīs līmĭnă pōrtaē

ēt prīmi ēmĭcŭīt ‖ lūmĭnĭs aūră lĕvīs,

īncĭpĭt īllă săcrī mŏdŭlāmĭnă fūndĕrĕ cāntūs

ēt mīrā lūcēm ‖ vōcĕ cĭērĕ nŏvām,

quām nĕc ăēdŏnĭaē vōcēs nēc tībĭă pōssīt

mūsĭcă Cīrrhēīs ‖ ādsĭmŭlārĕ mŏdīs;

sēd nĕque ŏlōr mŏrĭēns ĭmĭtārī pōssĕ pŭtētūr

nēc Cŷllēnēaē ‖ fīlă cănōră lўraē.

Pōstquām Phoēbŭs ĕquōs ĭn ăpērta ēffūdĭt Ŏlŷmpī

ātque ōrbēm tōtūm ‖ prōtŭlĭt ūsquĕ mĕāns,

īllă tĕr ālārūm rĕpĕtītō vērbĕrĕ plaūdīt

īgnĭfĕrūmquĕ căpūt ‖ tēr vĕnĕrātă sĭlēt.

Ātque ĕădēm cĕlĕrēs ĕtĭām dīscrīmĭnăt hōrās

īnnārrābĭlĭbūs ‖ nōctĕ dĭēquĕ sŏnīs,

āntīstēs lūcī nĕmŏrūmquĕ vĕrēndă săcērdōs

ēt sōla ārcānīs ‖ cōnscĭă, Phoēbĕ, tŭīs.

Quaē pōstquām vītaē iām mīllĕ pĕrēgĕrĭt ānnōs

āc sĭbĭ rēddĭdĕrīnt ‖ tēmpŏră lōngă grăvēm,

ūt rĕpărēt lāpsūm spătĭīs vērgēntĭbŭs aēvūm,

ādsuētūm nĕmŏrīs ‖ dūlcĕ cŭbīlĕ fŭgīt;

cūmquĕ rĕnāscēndī stŭdĭō lŏcă sānctă rĕlīquīt,

tūnc pĕtĭt hūnc ōrbēm, ‖ Mōrs ŭbĭ rēgnă tĕnēt.

Dērĭgĭt īn Sўrĭām cĕlĕrēs lōngaēvă vŏlātūs,

Phoēnīcēn nōmēn ‖ cuī dĕdĭt īpsă vĕtūs,

sēcūrōsquĕ pĕtīt dēsērtă pĕr āvĭă lūcōs,

hīc ŭbĭ pēr sāltūs ‖ sīlvă rĕmōtă lătēt.

Tūm lĕgĭt āĕrĭō sūblīmēm vērtĭcĕ pālmām,

quaē Grāiūm Phoēnīx ‖ ēx ăvĕ nōmĕn hăbēt

īn quām nūllă nŏcēns ănĭmāns prōrēpĕrĕ pōssīt,

lūbrĭcŭs aūt sērpēns ‖ aūt ăvĭs ūllă răpāx.

Tūm vēntōs claūdīt pēndēntĭbŭs Aēŏlŭs āntrīs

nē vĭŏlēnt flābrīs ‖ ārĕă pūrpŭrĕūm,

neū cōncrētă Nŏtō nūbēs pĕr ĭnānĭă caēlī

sūbmŏvĕāt rădĭōs ‖ sōlĭs ĕt ōbsĭt ăvī.

Cōnstrŭĭt īndĕ sĭbī seū nīdūm sīvĕ sĕpūlcrūm:

nām pĕrĭt ūt vīvāt, ‖ sē tămĕn īpsă crĕāt.

Cōllĭgĭt huīc sūcōs ĕt ŏdōrēs dīvĭtĕ sīlvā,

quōs lĕgĭt Āssўrĭūs, ‖ quōs ŏpŭlēntŭs Ărābs,

quōs aūt Pŷgmēaē gēntēs aūt Īndĭă cārpīt

aūt mōllī gĕnĕrāt ‖ tērră Săbaēă sĭnū.

Cīnnămŏn hīc aūrāmquĕ prŏcūl spīrāntĭs ămōmī

cōngĕrĭt ēt mīxtō ‖ bālsămă cūm fŏlĭō.

Nōn căsĭaē mītīs nĕc ŏlēntīs vīmĕn ăcānthī

nēc tūrīs lăcrĭmaē ‖ gūttăquĕ pīnguĭs ăbēst.

Hīs āddīt tĕnĕrās nārdī pūbēntĭs ărīstās

ēt sŏcĭāt mūrraē ‖ vīm, Pănăchaēă, tŭaē.

Prōtĭnŭs īnstrūctō cōrpūs mūtābĭlĕ nīdō

vītālīquĕ tŏrō ‖ mēmbră vĭētă lŏcāt.

Ōrĕ dĕhīnc sūcōs mēmbrīs cīrcūmquĕ sŭprāquĕ

īnĭcĭt ēxsĕquĭīs ‖ īmmŏrĭtūră sŭīs.

Tūnc īntēr vărĭōs ănĭmām cōmmēndăt ŏdōrēs,

dēpŏsĭtī tāntī ‖ nēc tĭmĕt īllă fĭdēm.

Īntĕrĕā cōrpūs gĕnĭtālī mōrtĕ pĕrēmptūm

aēstŭăt ēt flāmmām ‖ pārtŭrĭt īpsĕ călōr,

aēthĕrĭōquĕ prŏcūl dē lūmĭnĕ cōncĭpĭt īgnēm:

flāgrăt ĕt āmbūstūm ‖ sōlvĭtŭr īn cĭnĕrēs.

Quōs vĕlŭt īn māssām cĭnĕrēs ūmōrĕ cŏāctōs

cōnflăt; ĕt ēffēctūm ‖ sēmĭnĭs īnstăr hăbēt.

Hīnc ănĭmāl prīmūm sĭnĕ mēmbrīs fērtŭr ŏrīrī,

sēd fērtūr vērmī ‖ lāctĕŭs ēssĕ cŏlōr:

crēvĕrĭt īmmēnsūm sŭbĭtō cūm tēmpŏrĕ cērtō

sēque ōvī tĕrĕtīs ‖ cōllĭgĭt īn spĕcĭēm,

īndĕ rĕfōrmātūr quālī fŭĭt āntĕ fĭgūrā

ēt Phoēnīx rūptīs ‖ pūllŭlăt ēxŭvĭīs:

āc vĕlŭt āgrēstēs, cūm fīlo ād sāxă tĕnēntūr,

mūtārī tĭnĕaē ‖ pāpĭlĭōnĕ sŏlēnt.

Nōn īllī cĭbŭs ēst nōstrō cōnsuētŭs ĭn ōrbĕ

nēc cuīquam īmplūmēm ‖ pāscĕrĕ cūră sŭbēst;

āmbrŏsĭōs lībāt caēlēstī nēctărĕ rōrēs,

stēllĭfĕrō tĕnŭēs ‖ quī cĕcĭdērĕ pŏlō.

Hōs lĕgĭt, hīs ălĭtūr mĕdĭīs ĭn ŏdōrĭbŭs ālēs,

dōnēc mātūrām ‖ prōfĕrăt ēffĭgĭēm.

Āst ŭbĭ prīmaēvā coēpīt flōrērĕ iŭvēntā,

ēvŏlăt ād pătrĭās ‖ iām rĕdĭtūră dŏmūs.

Āntĕ tămēn, prŏprĭō quīcquīd dē cōrpŏrĕ rēstāt,

ōssăquĕ vēl cĭnĕrēs ‖ ēxŭvĭāsquĕ sŭās,

ūnguĭnĕ bālsămĕō mūrrāque ēt tūrĕ sŏlūtō

cōndĭt ĕt īn fōrmām ‖ cōnglŏbăt ōrĕ pĭō.

Quām pĕdĭbūs gēstāns cōntēndīt Sōlĭs ăd ūrbēm

īnque ārā rĕsĭdēns ‖ pōnĭt ĭn aēdĕ săcrā.

Mīrāndām sēsē praēstāt praēbētquĕ vĭdēntī

tāntŭs ăvī dĕcŏr ēst, ‖ tāntŭs ăbūndăt hŏnōr.

Prīncĭpĭō cŏlŏr ēst quālīs sūb sīdĕrĕ caēlī

mītĭă quēm cŏrĭō ‖ pūnĭcă grānă tĕgūnt;

quālĭs ĭnēst fŏlĭīs, quaē fērt āgrēstĕ păpāvēr,

cūm pāndīt vēstēs ‖ Flōră rŭbēntĕ pŏlō.

Hōc ŭmĕrī pēctūsquĕ dĕcēns vēlāmĭnĕ fūlgēt,

hōc căpŭt, hōc cērvīx ‖ sūmmăquĕ tērgă nĭtēnt;

caūdăquĕ pōrrĭgĭtūr fūlvō dīstīnctă mĕtāllō,

īn cūiūs măcŭlīs ‖ pūrpŭră mīxtă rŭbēt;

ālārūm pēnnās lūx pīngīt dīscŏlŏr, Īrīs

pīngĕrĕ ceū nūbēs ‖ dēsŭpĕr āctă sŏlēt;

ālbĭcăt īnsīgnīs mīxtō vĭrĭdāntĕ smărāgdō

ēt pūrō cōrnū ‖ gēmmĕă cūspĭs hĭāt;

īngēntēs ŏcŭlōs crēdās gĕmĭnōs hўăcīnthōs,

quōrūm dē mĕdĭō ‖ lūcĭdă flāmmă mĭcāt;

āptāta ēst tōtō căpĭtī rădĭātă cŏrōnă

Phoēbēī rĕfĕrēns ‖ vērtĭcĭs āltă dĕcūs;

crūră tĕgūnt squāmaē fūlvō dīstīnctă mĕtāllō,

āst ūnguēs rŏsĕō ‖ tīngĭt hŏnōrĕ cŏlōr.

Ēffĭgĭēs īntēr pāvōnīs mīxtă fĭgūrām

cērnĭtŭr ēt pĭĕtām ‖ Phāsĭdĭs īntĕr ăvēm.

Māgnĭtĭēm tērrīs Ărăbūm quaē gīgnĭtŭr ālēs

vīx aēquārĕ pŏtēst, ‖ seū fĕră seū sĭt ăvīs.

Nōn tămĕn ēst tārda, ūt vŏlŭcrēs quaē cōrpŏrĕ māgnō

īncēssūs pīgrōs ‖ pēr grăvĕ pōndŭs hăbēnt,

sēd lĕvĭs āc vēlōx, rēgālī plēnă dĕcōrĕ:

tālĭs ĭn ādspēctū ‖ sē tĕnĕt ūsque hŏmĭnūm.

Hūc vĕnĭt Aēgŷptūs tānti ād mīrācŭlă vīsūs

ēt rārām vŏlŭcrēm ‖ tūrbă sălūtăt ŏvāns.

Prōtĭnŭs ēxscūlpūnt sācrāto īn mārmŏrĕ fōrmām

ēt tĭtŭlō sīgnānt ‖ rēmquĕ dĭēmquĕ nŏvō.

Cōntrăhĭt īn coētūm sēsē gĕnŭs ōmnĕ vŏlāntūm,

nēc praēdaē mĕmŏr ēst ‖ ūllă nĕc ūllă mĕtūs.

Ālĭtŭūm stīpātă chŏrō vŏlăt īllă pĕr āltūm

tūrbăquĕ prōsĕquĭtūr ‖ mūnĕrĕ laētă pĭō.

Sēd pōstquām pūrī pērvēnĭt ăd aēthĕrĭs aūrās,

mōx rĕdĭt; īllă sŭīs ‖ cōndĭtŭr īndĕ lŏcīs.

Ō fōrtūnātaē sōrtīs fēlīxquĕ vŏlūcrūm,

cuī dē sē nāscī ‖ praēstĭtĭt īpsĕ dĕūs!

Fēmĭnă vēl mās haēc, seū neūtrūm, seū sĭt ŭtrūmquĕ,

fēlīx quaē vĕnĕrīs ‖ foēdĕră nūllă cŏlīt:

mōrs īllī vĕnŭs ēst, sōla ēst īn mōrtĕ vŏlūptās:

ūt pōssīt nāscī, ‖ āppĕtĭt āntĕ mŏrī.

Īpsă sĭbī prōlēs, sŭŭs ēst pătĕr ēt sŭŭs hērēs,

nūtrīx īpsă sŭī, ‖ sēmpĕr ălūmnă sĭbī;

īpsă quĭdēm, sēd nōn ĕădēm quĭa ĕt īpsă nĕc īpsa ēst,

aētērnām vītām ‖ mōrtĭs ădēptă bŏnō.