1

"Ālmă, făvē", dīxī "gĕmĭnōrūm mātĕr Ămōrūm";

ād vātēm vūltūs ‖ rēttŭlĭt īllă sŭōs;

"quīd tĭbi" ăīt "mēcūm? cērtē māiōră cănēbās.

nūm vĕtŭs īn mōllī ‖ pēctŏrĕ vūlnŭs hăbēs?"

"scīs, dĕă", rēspōndī "dē vūlnĕrĕ." rīsĭt, ĕt aēthēr

prōtĭnŭs ēx īllā ‖ pārtĕ sĕrēnŭs ĕrāt.

"saūcĭŭs ān sānūs nūmquīd tŭă sīgnă rĕlīquī?

tū mĭhĭ prōpŏsĭtūm, ‖ tū mĭhĭ sēmpĕr ŏpūs.

quaē dĕcŭīt prīmīs sĭnĕ crīmĭnĕ lūsĭmŭs ānnīs;

nūnc tĕrĭtūr nōstrīs ‖ ārĕă māiŏr ĕquīs.

tēmpŏră cūm caūsīs, ānnālĭbŭs ērŭtă prīscīs,

lāpsăquĕ sūb tērrās ‖ ōrtăquĕ sīgnă cănō.

vēnĭmŭs ād quārtūm, quō tū cĕlĕbērrĭmă mēnsĕ:

ēt vātem ēt mēnsēm ‖ scīs, Vĕnŭs, ēssĕ tŭōs."

mōtă Cўthērĭăcā lĕvĭtēr mĕă tēmpŏră mŷrtō

cōntĭgĭt ēt "coēptūm ‖ pērfĭcĕ" dīxĭt "ŏpūs".

sēnsĭmŭs, ēt caūsaē sŭbĭtō pătŭērĕ dĭērūm:

dūm lĭcĕt ēt spīrānt ‖ flāmĭnă, nāvĭs ĕāt.

Sīquă tămēn pārs tē dē fāstīs tāngĕrĕ dēbēt,

Caēsăr, ĭn Āprīlī ‖ quōd tŭĕārĭs hăbēs:

hīc ād tē māgnā dēscēndĭt ĭmāgĭnĕ mēnsīs,

ēt fĭt ădōptīvā ‖ nōbĭlĭtātĕ tŭūs.

hōc pătĕr Īlĭădēs, cūm lōngūm scrībĕrĕt ānnūm,

vīdĭt ĕt aūctōrēs ‖ rēttŭlĭt īpsĕ tŭōs:

ūtquĕ fĕrō Mārtī prīmām dĕdĭt ōrdĭnĕ sōrtēm,

quōd sĭbĭ nāscēndī ‖ prōxĭmă caūsă fŭīt,

sīc Vĕnĕrēm grădĭbūs mūltīs īn gēntĕ rĕcēptām

āltĕrĭūs vŏlŭīt ‖ mēnsĭs hăbērĕ lŏcūm;

prīncĭpĭūmquĕ sŭī gĕnĕrīs rĕvŏlūtăquĕ quaērēns

saēcŭlă, cōgnātōs ‖ vēnĭt ădūsquĕ dĕōs.

Dārdănŏn Ēlēctrā nēscīrĕt Ătlāntĭdĕ nātūm

scīlĭcĕt, Ēlēctrān ‖ cōncŭbŭīssĕ Iŏvī?

hūiŭs Ĕrīchthŏnĭūs, Trōs ēst gĕnĕrātŭs ăb īllō,

Āssărăcōn crĕăt hīc, ‖ Āssărăcūsquĕ Căpŷn;

prōxĭmŭs Ānchīsēs, cūm quō cōmmūnĕ părēntīs

nōn dēdīgnāta ēst ‖ nōmĕn hăbērĕ Vĕnūs:

hīnc sătŭs Aēnēās; pĭĕtās spēctātă pĕr īgnēs

sācră pătrēmque ŭmĕrīs, ‖ āltĕră sācră, tŭlīt.

vēnĭmŭs ād fēlīx ălĭquāndō nōmĕn Ĭūlī,

ūndĕ dŏmūs Teūcrōs ‖ Iūlĭă tāngĭt ăvōs.

Pōstŭmŭs hīnc, quī, quōd sīlvīs fŭĭt ōrtŭs ĭn āltīs,

Sīlvĭŭs īn Lătĭā ‖ gēntĕ vŏcātŭs ĕrāt.

īsquĕ, Lătīnĕ, tĭbī pătĕr ēst; sŭbĭt Ālbă Lătīnūm;

prōxĭmŭs ēst tĭtŭlīs ‖ Ēpўtŭs, Ālbă, tŭīs.

īllĕ dĕdīt Căpўī rĕpĕtītă vŏcābŭlă Troīaē

ēt tŭŭs ēst īdēm, ‖ Cālpĕtĕ, fāctŭs ăvūs.

cūmquĕ pătrīs rēgnūm pōst hūnc Tĭbĕrīnŭs hăbērēt,

dīcĭtŭr īn Tūscaē ‖ gūrgĭtĕ mērsŭs ăquaē.

iām tămĕn Āgrīppām nātūm Rĕmŭlūmquĕ nĕpōtēm

vīdĕrăt; īn Rĕmŭlūm ‖ fūlmĭnă mīssă fĕrūnt.

vēnĭt Ăvēntīnūs pōst hōs, lŏcŭs ūndĕ vŏcātūr,

mōns quŏquĕ; pōst īllūm ‖ trādĭtă rēgnă Prŏcaē;

quēm sĕquĭtūr dūrī Nŭmĭtōr gērmānŭs Ămūlī;

Īlĭă cūm Laūsō ‖ dē Nŭmĭtōrĕ sătī:

ēnsĕ cădīt pătrŭī Laūsūs; plăcĕt Īlĭă Mārtī,

tēquĕ părīt, gĕmĭnō ‖ iūnctĕ Quĭrīnĕ Rĕmō.

īllĕ sŭōs sēmpēr Vĕnĕrēm Mārtēmquĕ părēntēs

dīxĭt, ĕt ēmĕrŭīt ‖ vōcĭs hăbērĕ fĭdēm:

nēvĕ sĕcūtūrī pōssēnt nēscīrĕ nĕpōtēs,

tēmpŏră dīs gĕnĕrīs ‖ cōntĭnŭātă dĕdīt.

sēd Vĕnĕrīs mēnsēm Grāiō sērmōnĕ nŏtātūm

aūgŭrŏr; ā spūmīs ‖ ēst dĕă dīctă mărīs.

nēc tĭbĭ sīt mīrūm Graēcō rēm nōmĭnĕ dīcī;

Ītălă nām tēllūs ‖ Graēcĭă māiŏr ĕrāt.

vēnĕrăt Ēvāndēr plēnā cūm clāssĕ sŭōrūm,

vēnĕrăt Ālcīdēs, ‖ Grāiŭs ŭtērquĕ gĕnūs

(hōspĕs Ăvēntīnīs ārmēntūm pāvĭt ĭn hērbīs

clāvĭgĕr, ēt tānto ēst ‖ Ālbŭlă pōtă dĕō),

dūx quŏquĕ Nērĭtĭūs; tēstēs Laēstrŷgŏnĕs ēxstānt

ēt quŏd ădhūc Cīrcēs ‖ nōmĭnă lītŭs hăbēt;

ēt iām Tēlĕgŏnī, iām moēnĭă Tībŭrĭs ūdī

stābānt, Ārgŏlĭcaē ‖ quōd pŏsŭērĕ mănūs.

vēnĕrăt Ātrīdaē fātīs ăgĭtātŭs Hălaēsūs,

ā quō sē dīctām ‖ tērră Fălīscă pŭtāt.

ādĭcĕ Trōiānaē suāsōrem Āntēnŏră pācīs,

ēt gĕnĕrum Oēnīdēn, ‖ Āpŭlĕ Daūnĕ, tŭūm.

sērŭs ăb Īlĭăcīs, ēt pōst Āntēnŏră, flāmmīs

āttŭlĭt Aēnēās ‖ īn lŏcă nōstră dĕōs.

hūiŭs ĕrāt Sŏlĭmūs Phrўgĭā cŏmĕs ūnŭs ăb Īdā,

ā quō Sūlmōnīs ‖ moēnĭă nōmĕn hăbēnt,

Sūlmōnīs gĕlĭdī, pătrĭaē, Gērmānĭcĕ, nōstraē.

mē mĭsĕrūm, Scўthĭcō ‖ quām prŏcŭl īllă sŏlōst!

ērgo ĕgŏ tām lōngē - sēd sūpprĭmĕ, Mūsă, quĕrēllās:

nōn tĭbĭ sūnt maēstā ‖ sācră cănēndă lўrā.

Quō nōn līvŏr ăbīt? sūnt quī tĭbĭ mēnsĭs hŏnōrēm

ērĭpŭīssĕ vĕlīnt ‖ īnvĭdĕāntquĕ, Vĕnūs.

nām, quĭă vēr ăpĕrīt tūnc ōmnĭă dēnsăquĕ cēdīt

frīgŏrĭs āspĕrĭtās ‖ fētăquĕ tērră pătēt,

Āprīlēm mĕmŏrānt ăb ăpērtō tēmpŏrĕ dīctūm

quēm Vĕnŭs īniēctā ‖ vīndĭcăt ālmă mănū.

īllă quĭdēm tōtūm dīgnīssĭmă tēmpĕrăt ōrbēm

īllă tĕnēt nūllō ‖ rēgnă mĭnōră dĕō,

iūrăquĕ dāt caēlō, tērraē, nātālĭbŭs ūndīs,

pērquĕ sŭōs ĭnĭtūs ‖ cōntĭnĕt ōmnĕ gĕnūs.

īllă dĕōs ōmnēs (lōngum ēst nŭmĕrārĕ) crĕāvīt,

īllă sătīs caūsās ‖ ārbŏrĭbūsquĕ dĕdīt,

īllă rŭdēs ănĭmōs hŏmĭnūm cōntrāxĭt ĭn ūnūm,

ēt dŏcŭīt iūngī ‖ cūm părĕ quēmquĕ sŭā.

quīd gĕnŭs ōmnĕ crĕāt vŏlŭcrūm, nĭsĭ blāndă vŏlūptās?

nēc cŏĕānt pĕcŭdēs, ‖ sī lĕvĭs ābsĭt ămōr.

cūm mărĕ trūx ărĭēs cōrnū dēcērtăt, ăt īdēm

frōntēm dīlēctaē ‖ laēdĕrĕ pārcĭt ŏvīs;

dēpŏsĭtā sĕquĭtūr taūrūs fĕrĭtātĕ iŭvēncām,

quēm tōtī sāltūs, ‖ quēm nĕmŭs ōmnĕ trĕmīt;

vīs ĕădēm lātō quōdcūmquĕ sŭb aēquŏrĕ vīvīt

sērvăt, ĕt īnnŭmĕrīs ‖ pīscĭbŭs īmplĕt ăquās.

prīmă fĕrōs hăbĭtūs hŏmĭnī dētrāxĭt: ăb īllā

vēnērūnt cūltūs ‖ mūndăquĕ cūră sŭī.

prīmŭs ămāns cārmēn vĭgĭlātūm nōctĕ nĕgātā

dīcĭtŭr ād claūsās ‖ cōncĭnŭīssĕ fŏrēs,

ēlŏquĭūmquĕ fŭīt dūram ēxōrārĕ pŭēllām,

prōquĕ sŭā caūsā ‖ quīsquĕ dĭsērtŭs ĕrāt.

mīllĕ pĕr hānc ārtēs mōtaē; stŭdĭōquĕ plăcēndī,

quaē lătŭērĕ prĭūs, ‖ mūltă rĕpērtă fĕrūnt.

hānc quīsquām tĭtŭlō mēnsīs spŏlĭārĕ sĕcūndī

aūdĕăt? ā nōbīs ‖ sīt fŭrŏr īstĕ prŏcūl.

quīd quŏd ŭbīquĕ pŏtēns tēmplīsquĕ frĕquēntĭbŭs aūctă,

ūrbĕ tămēn nōstrā ‖ iūs dĕă māiŭs hăbēt?

prō Troīā, Rōmānĕ, tŭā Vĕnŭs ārmă fĕrēbāt,

cūm gĕmŭīt tĕnĕrām ‖ cūspĭdĕ laēsă mănūm;

caēlēstēsquĕ dŭās Trōiānō iūdĭcĕ vīcīt

(āh nōlīm vīctās ‖ hōc mĕmĭnīssĕ dĕās),

Āssărăcīquĕ nŭrūs dīcta ēst, ūt scīlĭcĕt ōlīm

māgnŭs Ĭūlēōs ‖ Caēsăr hăbērĕt ăvōs.

nēc Vĕnĕrī tēmpūs, quām vēr, ĕrăt āptĭŭs ūllūm

(vērĕ nĭtēnt tērraē, ‖ vērĕ rĕmīssŭs ăgēr;

nūnc hērbaē rūptā tēllūrĕ căcūmĭnă tōllūnt,

nūnc tŭmĭdō gēmmās ‖ cōrtĭcĕ pālmĕs ăgīt),

ēt fōrmōsă Vĕnūs fōrmōsō tēmpŏrĕ dīgnāst,

ūtquĕ sŏlēt, Mārtī ‖ cōntĭnŭātă sŭōst.

vērĕ mŏnēt cūrvās mātērnă pĕr aēquŏră pūppēs

īrĕ nĕc hībērnās ‖ iām tĭmŭīssĕ mĭnās.

Rītĕ dĕām cŏlĭtīs, Lătĭaē mātrēsquĕ nŭrūsquĕ

ēt vōs, quīs vīttaē ‖ lōngăquĕ vēstĭs ăbēst.

aūrĕă mārmŏrĕō rĕdĭmīcŭlă dēmĭtĕ cōllō,

dēmĭtĕ dīvĭtĭās: ‖ tōtă lăvāndă dĕa ēst.

aūrĕă sīccātō rĕdĭmīcŭlă rēddĭtĕ cōllō:

nūnc ălĭī flōrēs, ‖ nūnc nŏvă dāndă rŏsa ēst.

vōs quŏquĕ sūb vĭrĭdī mŷrtō iŭbĕt īpsă lăvārī:

caūsăquĕ cūr iŭbĕāt, ‖ dīscĭtĕ, cērtă sŭbēst.

lītŏrĕ sīccābāt rōrāntēs nūdă căpīllōs:

vīdērūnt sătўrī, ‖ tūrbă prŏtērvă, dĕām.

sēnsĭt ĕt ōppŏsĭtā tēxīt sŭă cōrpŏră mŷrtō:

tūtă fŭīt fāctō, ‖ vōsquĕ rĕfērrĕ iŭbēt.

dīscĭtĕ nūnc, quārē Fōrtūnaē tūră Vĭrīlī

dētĭs ĕō, gĕlĭdā ‖ quī lŏcŭs ūmĕt ăquā.

āccĭpĭt īllĕ lŏcūs pŏsĭtō vēlāmĭnĕ cūnctās

ēt vĭtĭūm nūdī ‖ cōrpŏrĭs ōmnĕ vĭdēt;

ūt tĕgăt hōc cēlētquĕ vĭrōs, Fōrtūnă Vĭrīlīs

praēstăt ĕt hōc pārvō ‖ tūrĕ rŏgātă făcīt.

nēc pĭgĕāt trītūm nĭvĕō cūm lāctĕ păpāvēr

sūmĕre ĕt ēxprēssīs ‖ mēllă lĭquātă făvīs:

cūm prīmūm cŭpĭdō Vĕnŭs ēst dēdūctă mărītō

hōc bĭbĭt; ēx īllō ‖ tēmpŏrĕ nūptă fŭīt.

sūpplĭcĭbūs vērbīs īllām plācātĕ: sŭb īllā

ēt fōrma ēt mōrēs ‖ ēt bŏnă fāmă mănēt.

Rōmă pŭdīcĭtĭā prŏăvōrūm tēmpŏrĕ lāpsāst:

Cūmaēām, vĕtĕrēs, ‖ cōnsŭlŭīstĭs ănūm.

tēmplă iŭbēt fĭĕrī Vĕnĕrī: quĭbŭs ōrdĭnĕ fāctīs

īndĕ Vĕnūs vērsō ‖ nōmĭnă cōrdĕ tĕnēt.

sēmpĕr ăd Aēnĕădās plăcĭdō, pūlchērrĭmă, vūltū

rēspĭcĕ, tōtquĕ tŭās, ‖ dīvă, tŭērĕ nŭrūs.

Dūm lŏquŏr, ēlātaē mĕtŭēndŭs ăcūmĭnĕ caūdaē

Scōrpĭŏs īn vĭrĭdēs ‖ praēcĭpĭtātŭr ăquās.

Nōx ŭbĭ trānsĭĕrīt, caēlūmquĕ rŭbēscĕrĕ prīmō

coēpĕrĭt, ēt tāctaē ‖ rōrĕ quĕrēntŭr ăvēs,

sēmūstāmquĕ făcēm vĭgĭlātā nōctĕ vĭātōr

pōnĕt, ĕt ād sŏlĭtūm ‖ rūstĭcŭs ībĭt ŏpūs

Plīădĕs īncĭpĭēnt ŭmĕrōs rĕlĕvārĕ pătērnōs,

quaē sēptēm dīcī, ‖ sēx tămĕn ēssĕ sŏlēnt:

seū quŏd ĭn āmplēxūm sēx hīnc vēnērĕ dĕōrūm

(nām Stĕrŏpēn Mārtī ‖ cōncŭbŭīssĕ fĕrūnt,

Nēptūno Ālcўŏnēn ēt tē, fōrmōsă Cĕlaēnō,

Māiăn ĕt Ēlēctrān ‖ Tāўgĕtēnquĕ Iŏvī),

sēptĭmă mōrtālī Mĕrŏpē tĭbĭ, Sīsўphĕ, nūpsīt;

paēnĭtĕt, ēt fāctī ‖ sōlă pŭdōrĕ lătēt:

sīvĕ quŏd Ēlēctrā Troīaē spēctārĕ rŭīnās

nōn tŭlĭt, ānte ŏcŭlōs ‖ ōppŏsŭītquĕ mănūm.

Tēr sĭnĕ pērpĕtŭō caēlūm vērsētŭr ĭn āxĕ,

tēr iūngāt Tītān ‖ tērquĕ rĕsōlvăt ĕquōs,

prōtĭnŭs īnflēxō Bĕrĕcŷntĭă tībĭă cōrnū

flābĭt, ĕt Īdaēaē ‖ fēstă părēntĭs ĕrūnt.

ībūnt sēmĭmărēs ĕt ĭnānĭă tŷmpănă tūndēnt,

aērăquĕ tīnnītūs ‖ aērĕ rĕpūlsă dăbūnt;

īpsă sĕdēns mōllī cŏmĭtūm cērvīcĕ fĕrētūr

Ūrbīs pēr mĕdĭās ‖ ēxŭlŭlātă vĭās.

scaēnă sŏnāt, lūdīquĕ vŏcānt: spēctātĕ, Quĭrītēs,

ēt fŏră Mārtĕ sŭō ‖ lītĭgĭōsă văcēnt.

quaērĕrĕ mūltă lĭbēt, sēd mē sŏnŭs aērĭs ăcūtī

tērrĕt ĕt hōrrēndō ‖ lōtŏs ădūncă sŏnō.

"dā, dĕă, quām scītēr." dōctās Cўbĕlēĭă nēptēs

vīdĭt ĕt hās cūraē ‖ iūssĭt ădēssĕ mĕaē.

"pāndĭtĕ māndātī mĕmŏrēs, Hĕlĭcōnĭs ălūmnaē,

gaūdĕăt āssĭdŭō ‖ cūr dĕă Māgnă sŏnō."

sīc ĕgŏ. sīc Ĕrătō (mēnsīs Cўthĕrēĭŭs īllī

cēssīt, quōd tĕnĕrī ‖ nōmĕn ămōrĭs hăbēt):

"rēddĭtă Sātūrnō sōrs haēc ĕrăt: "ōptĭmĕ rēgūm,

ā nātō scēptrīs ‖ ēxcŭtĭērĕ tŭīs."

īllĕ sŭām mĕtŭēns, ūt quaēque ĕrăt ēdĭtă, prōlēm

dēvŏrăt, īmmērsām ‖ vīscĕrĭbūsquĕ tĕnēt.

saēpĕ Rhĕā quēsta ēst tŏtĭēns fēcūndă nĕc ūmquām

mātĕr, ĕt īndŏlŭīt ‖ fērtĭlĭtātĕ sŭā.

Iūppĭtĕr ōrtŭs ĕrāt: (prō māgnō tēstĕ vĕtūstās

crēdĭtŭr; āccēptām ‖ pārcĕ mŏvērĕ fĭdēm)

vēstĕ lătēns sāxūm caēlēstī gūttŭrĕ sēdīt:

sīc gĕnĭtōr fātīs ‖ dēcĭpĭēndŭs ĕrāt.

ārdŭă iāmdūdūm rĕsŏnāt tīnnītĭbŭs Īdē,

tūtŭs ŭt īnfāntī ‖ vāgĭăt ōrĕ pŭēr.

pārs clĭpĕōs sŭdĭbūs, gălĕās pārs tūndĭt ĭnānēs:

hōc Cūrētĕs hăbēnt, ‖ hōc Cŏrўbāntĕs ŏpūs.

rēs lătŭīt, prīscīquĕ mănēnt ĭmĭtāmĭnă fāctī:

aēră dĕaē cŏmĭtēs ‖ raūcăquĕ tērgă mŏvēnt.

cŷmbălă prō gălĕīs, prō scūtīs tŷmpănă pūlsānt:

tībĭă dāt Phrўgĭōs, ‖ ūt dĕdĭt āntĕ, mŏdōs."

dēsĭĕrāt; coēpī: "cūr huīc gĕnŭs ācrĕ lĕōnūm

praēbēnt īnsŏlĭtās ‖ ād iŭgă cūrvă iŭbās?"

dēsĭĕrām; coēpīt: "fĕrĭtās mōllītă pĕr īllām

crēdĭtŭr: īd cūrrū ‖ tēstĭfĭcātă sŭo ēst."

"āt cūr tūrrĭgĕrā căpŭt ēst ŏnĕrātă cŏrōnā?

ān prīmīs tūrrēs ‖ ūrbĭbŭs īllă dĕdīt?"

ādnŭĭt. "ūndĕ vĕnīt" dīxī "sŭă mēmbră sĕcāndī

īmpĕtŭs?" ūt tăcŭī, ‖ Pīĕrĭs ōrsă lŏquī:

"Phrŷx pŭĕr īn sīlvīs, făcĭē spēctābĭlĭs, Āttīs

tūrrĭgĕrām cāstō ‖ vīnxĭt ămōrĕ dĕām;

hūnc sĭbĭ sērvārī vŏlŭīt, sŭă tēmplă tŭērī,

ēt dīxīt "sēmpēr ‖ fāc pŭĕr ēssĕ vĕlīs."

īllĕ fĭdēm iūssīs dĕdĭt, ēt "sī mēntĭăr", īnquīt

"ūltĭmă, quā fāllām, ‖ sīt Vĕnŭs īllă mĭhī."

fāllĭt, ĕt īn nŷmphā Săgărītĭdĕ dēsĭnĭt ēssĕ

quōd fŭĭt: hīnc poēnās ‖ ēxĭgĭt īră dĕaē.

Nāĭdă vūlnĕrĭbūs sūccīdĭt ĭn ārbŏrĕ fāctīs,

īllă pĕrīt; fātūm ‖ Nāĭdŏs ārbŏr ĕrāt;

hīc fŭrĭt, ēt crēdēns thălămī prōcūmbĕrĕ tēctūm

ēffŭgĭt, ēt cūrsū ‖ Dīndўmă sūmmă pĕtīt;

ēt mŏdŏ "tōllĕ făcēs", "rĕmŏvē" mŏdŏ "vērbĕră" clāmāt,

saēpĕ †Pălaēstīnās† ‖ iūrăt ădēssĕ dĕās.

īlle ĕtĭām sāxō cōrpūs lănĭāvĭt ăcūtō,

lōngăque ĭn īmmūndō ‖ pūlvĕrĕ trāctă cŏma ēst,

vōxquĕ fŭīt "mĕrŭī: mĕrĭtās dō sānguĭnĕ poēnās.

āh pēreānt pārtēs ‖ quaē nŏcŭērĕ mĭhī!"

"āh pĕrĕānt" dīcēbăt ădhūc. ŏnŭs īnguĭnĭs aūfērt,

nūllăquĕ sūnt sŭbĭtō ‖ sīgnă rĕlīctă vĭrī.

vēnĭt ĭn ēxēmplūm fŭrŏr hīc, mōllēsquĕ mĭnīstrī

caēdūnt iāctātīs ‖ vīlĭă mēmbră cŏmīs."

tālĭbŭs Āŏnĭaē fācūndā vōcĕ Cămēnaē

rēddĭtă quaēsītī ‖ caūsă fŭrōrĭs ĕrāt.

"hōc quŏquĕ, dūx ŏpĕrīs, mŏnĕās prĕcŏr, ūndĕ pĕtītă

vēnĕrĭt; ān nōstrā ‖ sēmpĕr ĭn ūrbĕ fŭīt?"

"Dīndўmŏn ēt Cўbĕlēn ĕt ămoēnām fōntĭbŭs Īdēn

sēmpĕr ĕt Īlĭăcās ‖ Mātĕr ămāvĭt ŏpēs:

cūm Troīam Aēnēās Ĭtălōs pōrtārĕt ĭn āgrōs

ēst dĕă sācrĭfĕrās ‖ paēnĕ sĕcūtă rătēs,

sēd nōndūm fātīs Lătĭō sŭă nūmĭnă pōscī

sēnsĕrăt, ādsuētīs ‖ sūbstĭtĕrātquĕ lŏcīs.

pōst, ūt Rōmă pŏtēns ŏpĭbūs iām saēcŭlă quīnquĕ

vīdĭt ĕt ēdŏmĭtō ‖ sūstŭlĭt ōrbĕ căpūt,

cārmĭnĭs Eūbŏĭcī fātālĭă vērbă săcērdōs

īnspĭcĭt; īnspēctūm ‖ tālĕ fŭīssĕ fĕrūnt:

"mātĕr ăbēst: mātrēm iŭbĕō, Rōmānĕ, rĕquīrās.

cūm vĕnĭēt, cāsta ēst ‖ āccĭpĭēndă mănū."

ōbscūraē sōrtīs pātrēs āmbāgĭbŭs ērrānt,

quaēvĕ părēns ābsīt, ‖ quōvĕ pĕtēndă lŏcō.

cōnsŭlĭtūr Paēān, "dīvūm"que "ārcēssĭtĕ Mātrēm"

īnquĭt; ĭn Īdaēo ēst ‖ īnvĕnĭēndă iŭgō.

mīttūntūr prŏcĕrēs. Phrўgĭaē tūm scēptră tĕnēbāt

Āttălŭs; Aūsŏnĭīs ‖ rēm nĕgăt īllĕ vĭrīs.

mīră cănām: lōngō trĕmŭīt cūm mūrmŭrĕ tēllūs,

ēt sīc ēst ădўtīs ‖ dīvă lŏcūtă sŭīs:

"īpsă pĕtī vŏlŭī: nē sīt mŏră; mīttĕ vŏlēntēm:

dīgnūs Rōmă lŏcūs ‖ quō dĕŭs ōmnĭs ĕāt."

īllĕ sŏnī tērrōrĕ păvēns "prŏfĭcīscĕrĕ" dīxīt;

"nōstra ĕrĭs: īn Phrўgĭōs ‖ Rōmă rĕfērtŭr ăvōs."

prōtĭnŭs īnnŭmĕraē caēdūnt pīnētă sĕcūrēs

īllă, quĭbūs fŭgĭēns ‖ Phrŷx pĭŭs ūsŭs ĕrāt.

mīllĕ mănūs cŏĕūnt, ēt pīctă cŏlōrĭbŭs ūstīs

caēlēstūm Mātrēm ‖ cōncăvă pūppĭs hăbēt.

īllă sŭī pĕr ăquās fērtūr tūtīssĭmă nātī,

lōngăquĕ Phrīxēaē ‖ stāgnă sŏrōrĭs ădīt,

Rhoētēūmquĕ căpāx Sīgēăquĕ lītŏră trānsīt,

ēt Tĕnĕdum ēt vĕtĕrēs ‖ Ēĕtĭōnĭs ŏpēs.

Cŷclădĕs ēxcĭpĭūnt, Lēsbō pōst tērgă rĕlīctā,

quaēquĕ Cărŷstēīs ‖ frāngĭtŭr ūndă vădīs;

trānsĭt ĕt Īcărĭūm, lāpsās ŭbĭ pērdĭdĭt ālās

cārūs, ēt vāstaē ‖ nōmĭnă fēcĭt ăquaē.

tūm laēvā Crētēn, dēxtrā Pĕlŏpēĭdăs ūndās

dēsĕrĭt, ēt Vĕnĕrīs ‖ sācră Cўthēră pĕtīt.

hīnc mărĕ Trīnăcrĭūm, cāndēns ŭbĭ tīnguĕrĕ fērrūm

Brōntēs ēt Stĕrŏpēs ‖ Ācmŏnĭdēsquĕ sŏlēnt,

aēquŏrăque Āfră lĕgīt, Sārdōăquĕ rēgnă sĭnīstrīs

rēspĭcĭt ā rēmīs, ‖ Aūsŏnĭāmquĕ tĕnēt.

ōstĭă cōntĭgĕrāt, quā sē Tĭbĕrīnŭs ĭn āltūm

dīvĭdĭt ēt cāmpō ‖ lībĕrĭōrĕ nătāt:

ōmnĭs ĕquēs mīxtāquĕ grăvīs cūm plēbĕ sĕnātūs

ōbvĭŭs ād Tūscī ‖ flūmĭnĭs ōră vĕnīt.

prōcēdūnt părĭtēr mātrēs nātaēquĕ nŭrūsquĕ

quaēquĕ cŏlūnt sānctōs ‖ vīrgĭnĭtātĕ fŏcōs.

sēdŭlă fūnĕ vĭrī cōntēntō brācchĭă lāssānt:

vīx sŭbĭt ādvērsās ‖ hōspĭtă nāvĭs ăquās.

sīccă dĭū fŭĕrāt tēllūs, sĭtĭs ūssĕrăt hērbās:

sēdīt līmōsō ‖ prēssă cărīnă vădō.

quīsquĭs ădēst ŏpĕrī, plūs quām prō pārtĕ lăbōrāt,

ādiŭvăt ēt fōrtēs ‖ vōcĕ sŏnāntĕ mănūs:

īllă vĕlūt mĕdĭō stăbĭlīs sĕdĕt īnsŭlă pōntō;

āttŏnĭtī mōnstrō ‖ stāntquĕ păvēntquĕ vĭrī.

Claūdĭă Quīntă gĕnūs Claūsō rĕfĕrēbăt ăb āltō

(nēc făcĭēs īmpār ‖ nōbĭlĭtātĕ fŭīt),

cāstă quĭdēm, sēd nōn ēt crēdĭtă: rūmŏr ĭnīquūs

laēsĕrăt, ēt fālsī ‖ crīmĭnĭs āctă rĕa ēst.

cūltŭs ĕt ōrnātīs vărĭē prōdīssĕ căpīllīs

ōbfŭĭt ād rĭgĭdōs ‖ prōmptăquĕ līnguă sĕnēs.

cōnscĭă mēns rēctī fāmaē mēndācĭă rīsīt

sēd nōs īn vĭtĭūm ‖ crēdŭlă tūrbă sŭmūs.

haēc ŭbĭ cāstārūm prōcēssĭt ăb āgmĭnĕ mātrūm

ēt mănĭbūs pūrām ‖ flūmĭnĭs haūsĭt ăquām,

tēr căpŭt īnrōrāt, tēr tōllĭt ĭn aēthĕră pālmās

(quīcūmque āspĭcĭūnt, ‖ mēntĕ cărērĕ pŭtānt),

sūmmīssōquĕ gĕnū vūltūs ĭn ĭmāgĭnĕ dīvaē

fīgĭt, ĕt hōs ēdīt ‖ crīnĕ iăcēntĕ sŏnōs:

"sūpplĭcĭs, ālmă, tŭaē, gĕnĕtrīx fēcūndă dĕōrūm,

āccĭpĕ sūb cērtā ‖ cōndĭcĭōnĕ prĕcēs.

cāstă nĕgōr: sī tū dāmnās, mĕrŭīssĕ fătēbōr;

mōrtĕ lŭām poēnās ‖ iūdĭcĕ vīctă dĕā;

sēd sī crīmĕn ăbēst, tū nōstraē pīgnŏră vītaē

rē dăbĭs, ēt cāstās ‖ cāstă sĕquērĕ mănūs."

dīxĭt, ĕt ēxĭgŭō fūnēm cōnāmĭnĕ trāxīt

mīră, sĕd ēt scaēnā ‖ tēstĭfĭcātă lŏquār

mōtă dĕa ēst, sĕquĭtūrquĕ dŭcēm laūdātquĕ sĕquēndō

īndēx laētĭtĭaē ‖ fērtŭr ăd āstră sŏnūs.

flūmĭnĭs ād flēxūm vĕnĭūnt (Tĭbĕrīnă prĭōrēs

Ātrĭă dīxērūnt), ‖ ūndĕ sĭnīstĕr ăbīt.

nōx ădĕrāt: quērnō rĕlĭgānt īn stīpĭtĕ fūnēm,

dāntquĕ lĕvī sōmnō ‖ cōrpŏră fūnctă cĭbō.

lūx ădĕrāt: quērnō sōlvūnt ā stīpĭtĕ fūnēm,

āntĕ tămēn pŏsĭtō ‖ tūră dĕdērĕ fŏcō,

āntĕ cŏrōnārūnt pūppēm, sĭnĕ lābĕ iŭvēncām

māctārūnt ŏpĕrūm ‖ cōniŭgĭīquĕ rŭdēm.

ēst lŏcŭs, īn Tĭbĕrīm quā lūbrĭcŭs īnflŭĭt Ālmŏ

ēt nōmēn māgnō ‖ pērdĭt ĭn āmnĕ mĭnōr.

īllīc pūrpŭrĕā cānūs cūm vēstĕ săcērdōs

Ālmōnīs dŏmĭnām ‖ sācrăquĕ lāvĭt ăquīs.

ēxŭlŭlānt cŏmĭtēs, fŭrĭōsăquĕ tībĭă flātūr,

ēt fĕrĭūnt mōllēs ‖ taūrĕă tērgă mănūs.

Claūdĭă praēcēdīt laētō cĕlĕbērrĭmă vūltū,

crēdĭtă vīx tāndēm ‖ tēstĕ pŭdīcă dĕā;

īpsă sĕdēns plaūstrō pōrta ēst īnvēctă Căpēnā:

spārgūntūr iūnctaē ‖ flōrĕ rĕcēntĕ bŏvēs.

Nāsīca āccēpīt; tēmplī nōn pērstĭtĭt aūctōr:

Aūgūstūs nūnc ēst, ‖ āntĕ Mĕtēllŭs ĕrāt."

sūbstĭtĭt hīc Ĕrătō. mŏră fīt, sī cētĕră quaērām.

"dīc" īnquām "pārvā ‖ cūr stĭpĕ quaērăt ŏpēs."

"cōntŭlĭt aēs pŏpŭlūs, dē quō dēlūbră Mĕtēllūs

fēcĭt" ăīt; "dāndaē ‖ mōs stĭpĭs īndĕ mănēt."

cūr vĭcĭbūs fāctīs ĭnĕānt cōnvīvĭă, quaērō,

tūm măgĭs īndīctās ‖ cōncĕlĕbrēntquĕ dăpēs.

"quōd bĕnĕ mūtārīt sēdēm Bĕrĕcŷntĭă", dīxīt

"cāptānt mūtātīs ‖ sēdĭbŭs ōmĕn ĭdēm."

īnstĭtĕrām, quārē prīmī Mĕgălēsĭă lūdī

ūrbĕ fŏrēnt nōstrā, ‖ cūm dĕă (sēnsĭt ĕnīm)

"īllă dĕōs" īnquīt "pĕpĕrīt: cēssērĕ părēntī,

prīncĭpĭūmquĕ dătī ‖ Mātĕr hŏnōrĭs hăbēt."

"cūr ĭgĭtūr Gāllōs quī se ēxcīdērĕ vŏcāmūs,

cūm tānto ā Phrўgĭā ‖ Gāllĭcă dīstĕt hŭmūs?"

"īntĕr" ăīt "vĭrĭdēm Cўbĕlēn āltāsquĕ Cĕlaēnās

āmnĭs ĭt īnsānā, ‖ nōmĭnĕ Gāllŭs, ăquā.

quī bĭbĭt īndĕ, fŭrīt: prŏcŭl hīnc dīscēdĭtĕ, quīs ēst

cūră bŏnaē mēntīs: ‖ quī bĭbĭt īndĕ, fŭrīt."

"nōn pŭdĕt hērbōsūm" dīxī "pŏsŭīssĕ mŏrētūm

īn dŏmĭnaē mēnsīs: ‖ ān sŭă caūsă sŭbēst?"

"lāctĕ mĕrō vĕtĕrēs ūsī nārrāntŭr ĕt hērbīs,

spōntĕ sŭā sīquās ‖ tērră fĕrēbăt" ăīt

"cāndĭdŭs ēlīsaē mīscētūr cāsĕŭs hērbaē,

cōgnōscāt prīscōs ‖ ūt dĕă prīscă cĭbōs."

Pōstĕră cūm caēlō mōtīs Pāllāntĭăs āstrīs

fūlsĕrĭt, ēt nĭvĕōs ‖ Lūnă lĕvārĭt ĕquōs,

quī dīcēt "quōndām sācrāta ēst cōllĕ Quĭrīnī

hāc Fōrtūnă dĭē ‖ Pūblĭcă", vērŭs ĕrīt.

Tērtĭă lūx (mĕmĭnī) lūdīs ĕrăt, āc mĭhĭ quīdām

spēctāntī sĕnĭōr ‖ cōntĭnŭūsquĕ lŏcō

"haēc" ăĭt "īllă dĭēs, Lĭbўcīs quā Caēsăr ĭn ōrīs

pērfĭdă māgnănĭmī ‖ cōntŭdĭt ārmă Iŭbaē.

dūx mĭhĭ Caēsăr ĕrāt, sūb quō mĕrŭīssĕ trĭbūnūs

glōrĭŏr: ōffĭcĭō ‖ praēfŭĭt īllĕ mĕō.

hānc ĕgŏ mīlĭtĭā sēdēm, tū pācĕ părāstī,

īntēr bīs quīnōs ‖ ūsŭs hŏnōrĕ vĭrōs."

plūră lŏcūtūrī sŭbĭtō sēdūcĭmŭr īmbrĕ:

pēndŭlă caēlēstēs ‖ Lībră mŏvēbăt ăquās.

Āntĕ tămēn quām sūmmă dĭēs spēctācŭlă sīstāt

ēnsĭfĕr Ōrīōn ‖ aēquŏrĕ mērsŭs ĕrīt.

Prōxĭmă vīctrīcēm cūm Rōmam īnspēxĕrĭt Ēōs

ēt dĕdĕrīt Phoēbō ‖ stēllă fŭgātă lŏcūm,

Cīrcŭs ĕrīt pōmpā cĕlĕbēr nŭmĕrōquĕ dĕōrūm,

prīmăquĕ vēntōsīs ‖ pālmă pĕtētŭr ĕquīs.

Hīnc Cĕrĕrīs lūdī: nōn ēst ŏpŭs īndĭcĕ caūsaē;

spōntĕ dĕaē mūnūs ‖ prōmĕrĭtūmquĕ pătēt.

pānĭs ĕrāt prīmīs vĭrĭdēs mōrtālĭbŭs hērbaē,

quās tēllūs nūllō ‖ sōllĭcĭtāntĕ dăbāt;

ēt mŏdŏ cārpēbānt vīvāx ē caēspĭtĕ grāmēn,

nūnc ĕpŭlaē tĕnĕrā ‖ frōndĕ căcūmĕn ĕrānt.

pōstmŏdŏ glāns nōta ēst: bĕne ĕrāt iām glāndĕ rĕpērtā,

dūrăquĕ māgnĭfĭcās ‖ quērcŭs hăbēbăt ŏpēs.

prīmă Cĕrēs hŏmĭne ād mĕlĭōra ălĭmēntă vŏcātō

mūtāvīt glāndēs ‖ ūtĭlĭōrĕ cĭbō.

īllă iŭgō taūrōs cōllūm praēbērĕ cŏēgīt:

tūm prīmūm sōlēs ‖ ērŭtă vīdĭt hŭmūs.

aēs ĕrăt īn prĕtĭō, Chălўbēĭă māssă lătēbāt:

ēheū, pērpĕtŭō ‖ dēbŭĭt īllă tĕgī.

pācĕ Cĕrēs laēta ēst; ēt vōs ōrātĕ, cŏlōnī,

pērpĕtŭām pācēm ‖ pācĭfĭcūmquĕ dŭcēm.

fārră dĕaē mīcaēquĕ lĭcēt sălĭēntĭs hŏnōrēm

dētĭs ĕt īn vĕtĕrēs ‖ tūrĕă grānă fŏcōs;

ēt, sī tūra ăbĕrūnt, ūnctās āccēndĭtĕ taēdās:

pārvă bŏnaē Cĕrĕrī, ‖ sīnt mŏdŏ cāstă, plăcēnt.

ā bŏvĕ sūccīnctī cūltrōs rĕmŏvētĕ mĭnīstrī:

bōs ărĕt; īgnāvām ‖ sācrĭfĭcātĕ sŭēm.

āptă iŭgō cērvīx nōn ēst fĕrĭēndă sĕcūrī:

vīvăt ĕt īn dūrā ‖ saēpĕ lăbōrĕt hŭmō.

Ēxĭgĭt īpsĕ lŏcūs rāptūs ūt vīrgĭnĭs ēdām:

plūră rĕcōgnōscēs, ‖ paūcă dŏcēndŭs ĕrīs.

tērră trĭbūs scŏpŭlīs vāstūm prōcūrrĭt ĭn aēquōr

Trīnăcrĭs, ā pŏsĭtū ‖ nōmĕn ădēptă lŏcī,

grātă dŏmūs Cĕrĕrī: mūltās ĕă pōssĭdĕt ūrbēs,

īn quĭbŭs ēst cūltō ‖ fērtĭlĭs Hēnnă sŏlō.

frīgĭdă caēlēstūm mātrēs Ărĕthūsă vŏcārāt:

vēnĕrăt ād sācrās ‖ ēt dĕă flāvă dăpēs.

fīlĭă, cōnsuētīs ŭt ĕrāt cŏmĭtātă pŭēllīs,

ērrābāt nūdō ‖ pēr sŭă prātă pĕdĕ.

vāllĕ sŭb ūmbrōsā lŏcŭs ēst āspērgĭnĕ mūltā

ūvĭdŭs ēx āltō ‖ dēsĭlĭēntĭs ăquaē.

tōt fŭĕrānt īllīc, quŏt hăbēt nātūră, cŏlōrēs,

pīctăquĕ dīssĭmĭlī ‖ flōrĕ nĭtēbăt hŭmūs.

quām sĭmŭl āspēxīt, "cŏmĭtēs, āccēdĭtĕ" dīxīt

"ēt mēcūm plēnōs ‖ flōrĕ rĕfērtĕ sĭnūs."

praēdă pŭēllārēs ănĭmōs prōlēctăt ĭnānīs,

ēt nōn sēntītūr ‖ sēdŭlĭtātĕ lăbōr.

haēc īmplēt lēntō călăthōs ē vīmĭnĕ nēxōs,

haēc grĕmĭūm, lāxōs ‖ dēgrăvăt īllă sĭnūs;

īllă lĕgīt cālthās, huīc sūnt vĭŏlārĭă cūraē,

īllă păpāvĕrĕās ‖ sūbsĕcăt ūnguĕ cŏmās;

hās, hўăcīnthĕ, tĕnēs; īllās, ămărāntĕ, mŏrārīs;

pārs thўmă, pārs rhoēān ‖ ēt mĕlĭlōtŏn ămāt;

plūrĭmă lēctă rŏsa ēst, sūnt ēt sĭnĕ nōmĭnĕ flōrēs:

īpsă crŏcōs tĕnŭēs ‖ līlĭăque ālbă lĕgīt.

cārpēndī stŭdĭō paūlātīm lōngĭŭs ītūr,

ēt dŏmĭnām cāsū ‖ nūllă sĕcūtă cŏmēs.

hānc vĭdĕt ēt vīsām pătrŭūs vēlōcĭtĕr aūfērt

rēgnăquĕ caērŭlĕīs ‖ īn sŭă pōrtăt ĕquīs.

īllă quĭdēm clāmābăt "ĭō, cārīssĭmă mātēr,

aūfĕrŏr!", īpsă sŭōs ‖ ābscĭdĕrātquĕ sĭnūs:

pāndĭtŭr īntĕrĕā Dītī vĭă, nāmquĕ dĭūrnūm

lūmĕn ĭnādsuētī ‖ vīx pătĭūntŭr ĕquī.

āt, chŏrŭs aēquālīs, cŭmŭlātaē flōrĕ mĭnīstraē

"Pērsĕphŏnē", clāmānt ‖ "ād tŭă dōnă vĕnī."

ūt clāmātă sĭlēt, mōntēs ŭlŭlātĭbŭs īmplēnt,

ēt fĕrĭūnt maēstā ‖ pēctŏră nūdă mănū.

āttŏnĭta ēst plāngōrĕ Cĕrēs (mŏdŏ vēnĕrăt Hēnnām)

nēc mŏră, "mē mĭsĕrām! ‖ fīlĭă" dīxĭt "ŭbi ēs?"

mēntĭs ĭnōps răpĭtūr, quālēs aūdīrĕ sŏlēmūs

Thrēĭcĭās fūsīs ‖ maēnădăs īrĕ cŏmīs.

ūt vĭtŭlō mūgīt sŭă mātĕr ăb ūbĕrĕ rāptō

ēt quaērīt fētūs ‖ pēr nĕmŭs ōmnĕ sŭōs,

sīc dĕă nēc rĕtĭnēt gĕmĭtūs, ēt cōncĭtă cūrsū

fērtŭr, ĕt ē cāmpīs ‖ īncĭpĭt, Hēnnă, tŭīs.

īndĕ pŭēllārīs nācta ēst vēstīgĭă plāntaē

ēt prēssām nōtō ‖ pōndĕrĕ vīdĭt hŭmūm;

fōrsĭtăn īllă dĭēs ērrōrīs sūmmă fŭīssēt,

sī nōn tūrbāssēnt ‖ sīgnă rĕpērtă sŭēs.

iāmquĕ Lĕōntīnōs Ămĕnānăquĕ flūmĭnă cūrsū

praētĕrĭt ēt rīpās, ‖ hērbĭfĕr Ācĭ, tŭās:

praētĕrĭt ēt Cўănēn ēt fōntēs lēnĭs Ănāpī

ēt tē, vērtĭcĭbūs ‖ nōn ădĕūndĕ Gĕlā.

līquĕrăt Ōrtŷgiēn Mĕgărēăquĕ Pāntăgĭēnquĕ,

quāquĕ Sўmaēthēās ‖ āccĭpĭt aēquŏr ăquās.

āntrăquĕ Cŷclōpūm pŏsĭtīs ēxūstă cămīnīs,

quīquĕ lŏcūs cūrvaē ‖ nōmĭnă fālcĭs hăbēt,

Hīmĕrăque ēt Dĭdўmēn Ăcrăgāntăquĕ Taūrŏmĕnūmquĕ,

sācrārūmquĕ Mўlās ‖ pāscŭă laētă bŏūm:

hīnc Cămĕrīnăn ădīt Thāpsōnque ĕt Hĕlōrĭă tēmpē,

quāquĕ iăcēt Zĕphўrō ‖ sēmpĕr ăpērtŭs Ĕrŷx.

iāmquĕ Pĕlōrĭădēm Lĭlўbaēăquĕ, iāmquĕ Păchŷnōn

lūstrārāt, tērraē ‖ cōrnŭă prīmă sŭaē:

quācūmque īngrĕdĭtūr, mĭsĕrīs lŏcă cūnctă quĕrēllīs

īmplĕt, ŭt āmīssūm ‖ cūm gĕmĭt ālĕs Ĭtŷn.

pērquĕ vĭcēs mŏdŏ "Pērsĕphŏnē!" mŏdŏ "fīlĭă!" clāmāt,

clāmăt ĕt āltērnīs ‖ nōmĕn ŭtrūmquĕ cĭēt;

sēd nĕquĕ Pērsĕphŏnē Cĕrĕrēm nēc fīlĭă mātrēm

aūdĭt, ĕt āltērnīs ‖ nōmĕn ŭtrūmquĕ pĕrīt;

ūnăquĕ, pāstōrēm vīdīssĕt ăn ārvă cŏlēntēm

vōx ĕrăt "hāc grēssūs ‖ ēcquă pŭēllă tŭlīt?"

iām cŏlŏr ūnŭs ĭnēst rēbūs tĕnĕbrīsquĕ tĕgūntūr

ōmnĭă, iām vĭgĭlēs ‖ cōntĭcŭērĕ cănēs:

āltă iăcēt vāstī sŭpĕr ōră Tўphōĕŏs Aētnē,

cūiŭs ănhēlātīs ‖ īgnĭbŭs ārdĕt hŭmūs;

īllīc āccēndīt gĕmĭnās prō lāmpădĕ pīnūs:

hīnc Cĕrĕrīs sācrīs ‖ nūnc quŏquĕ taēdă dătūr.

ēst spĕcŭs ēxēsī strūctūrā pūmĭcĭs āspēr,

nōn hŏmĭnī rĕgĭō, ‖ nōn ădĕūndă fĕraē:

quō sĭmŭl āc vēnīt, frēnātōs cūrrĭbŭs ānguēs

iūngĭt ĕt aēquŏrĕās ‖ sīccă pĕrērrăt ăquās.

ēffŭgĭt ēt Sŷrtēs ēt tē, Zānclaēă Chărŷbdĭ,

ēt vōs, Nīsēī, ‖ naūfrăgă mōnstră, cănēs,

Hādrĭăcūmquĕ pătēns lātē bĭmărēmquĕ Cŏrīnthūm:

sīc vĕnĭt ād pōrtūs, ‖ Āttĭcă tērră, tŭōs.

hīc prīmūm sēdīt gĕlĭdō maēstīssĭmă sāxō:

īllūd Cēcrŏpĭdaē ‖ nūnc quŏquĕ trīstĕ vŏcānt.

sūb Iŏvĕ dūrāvīt mūltīs īmmōtă dĭēbūs,

ēt lūnaē pătĭēns ‖ ēt plŭvĭālĭs ăquaē.

sōrs sŭă cuīquĕ lŏco ēst: quōd nūnc Cĕrĭālĭs Ĕleūsīn

dīcĭtŭr, hōc Cĕlĕī ‖ rūră fŭērĕ sĕnīs.

īllĕ dŏmūm glāndēs ēxcūssăquĕ mōră rŭbētīs

pōrtăt ĕt ārsūrīs ‖ ārĭdă līgnă fŏcīs.

fīlĭă pārvă dŭās rĕdĭgēbāt mōntĕ căpēllās,

ēt tĕnĕr īn cūnīs ‖ fīlĭŭs aēgĕr ĕrāt.

"mātĕr" ăīt vīrgō (mōta ēst dĕă nōmĭnĕ mātrīs),

"quīd făcĭs īn sōlīs ‖ īncŏmĭtātă lŏcīs?"

pērstĭtĭt ēt sĕnĭōr, quāmvīs ŏnŭs ūrgĕt, ĕt ōrāt

tēctă sŭaē sŭbĕāt ‖ quāntŭlăcūmquĕ căsaē.

īllă nĕgāt (sĭmŭlārăt ănūm mītrāquĕ căpīllōs

prēssĕrăt); īnstāntī ‖ tālĭă dīctă rĕfērt:

"sōspĕs ĕās sēmpērquĕ părēns; mĭhĭ fīlĭă rāptāst.

heū, mĕlĭōr quāntō ‖ sōrs tŭă sōrtĕ mĕāst!"

dīxĭt, ĕt ūt lăcrĭmaē (nĕque ĕnīm lăcrĭmārĕ dĕōrūmst)

dēcĭdĭt īn tĕpĭdōs ‖ lūcĭdă gūttă sĭnūs.

flēnt părĭtēr mōllēs ănĭmīs vīrgōquĕ sĕnēxquĕ;

ē quĭbŭs haēc iūstī ‖ vērbă fŭērĕ sĕnīs:

"sīc tĭbĭ, quām rāptām quaērīs, sīt fīlĭă sōspēs;

sūrgĕ, nĕc ēxĭgŭaē ‖ dēspĭcĕ tēctă căsaē."

cuī dĕă "dūc" īnquīt; "scīstī quā cōgĕrĕ pōssēs",

sēquĕ lĕvāt sāxō ‖ sūbsĕquĭtūrquĕ sĕnēm.

dūx cŏmĭtī nārrāt quām sīt sĭbĭ fīlĭŭs aēgēr,

nēc căpĭāt sōmnōs ‖ īnvĭgĭlētquĕ mălīs.

īllă sŏpōrĭfĕrūm, pārvōs ĭnĭtūră pĕnātēs,

cōllĭgĭt āgrēstī ‖ lēnĕ păpāvĕr hŭmō.

dūm lĕgĭt, ōblītō fērtūr gūstāssĕ pălātō

lōngāmque īmprūdēns ‖ ēxsŏlŭīssĕ fămēm;

quaē quĭă prīncĭpĭō pŏsŭīt iēiūnĭă nōctīs,

tēmpŭs hăbēnt mŷstaē ‖ sīdĕră vīsă cĭbī.

līmĕn ŭt īntrāvīt, lūctūs vĭdĕt ōmnĭă plēnă;

iām spēs īn pŭĕrō ‖ nūllă sălūtĭs ĕrāt.

mātrĕ sălūtātā (mātēr Mĕtănīră vŏcātūr)

iūngĕrĕ dīgnāta ēst ‖ ōs pŭĕrīlĕ sŭō.

pāllŏr ăbīt, sŭbĭtāsquĕ vĭdēnt īn cōrpŏrĕ vīrēs:

tāntūs caēlēstī ‖ vēnĭt ăb ōrĕ vĭgōr.

tōtă dŏmūs laēta ēst, hōc ēst, mātērquĕ pătērquĕ

nātăquĕ: trēs īllī ‖ tōtă fŭērĕ dŏmūs.

mōx ĕpŭlās pōnūnt, lĭquĕfāctă cŏāgŭlă lāctĕ

pōmăque ĕt īn cērīs ‖ aūrĕă mēllă sŭīs.

ābstĭnĕt ālmă Cĕrēs, sōmnīquĕ păpāvĕră caūsās

dāt tĭbĭ cūm tĕpĭdō ‖ lāctĕ bĭbēndă, pŭēr.

nōctĭs ĕrāt mĕdĭūm plăcĭdīquĕ sĭlēntĭă sōmnī:

Trīptŏlĕmūm grĕmĭō ‖ sūstŭlĭt īllă sŭō,

tērquĕ mănū pērmūlsĭt ĕūm, trĭă cārmĭnă dīxīt,

cārmĭnă mōrtālī ‖ nōn rĕfĕrēndă sŏnō,

īnquĕ fŏcō cōrpūs pŭĕrī vīvēntĕ făvīllā

ōbrŭĭt, hūmānūm ‖ pūrgĕt ŭt īgnĭs ŏnūs.

ēxcŭtĭtūr sōmnō stūltē pĭă mātĕr, ĕt āmēns

"quīd făcĭs?" ēxclāmāt, ‖ mēmbrăque ăb īgnĕ răpīt.

cuī dĕă "dūm nōn ēs", dīxīt "scĕlĕrātă fŭīstī:

īnrĭtă mātērnō ‖ sūnt mĕă dōnă mĕtū.

īstĕ quĭdēm mōrtālĭs ĕrīt: sēd prīmŭs ărābīt

ēt sĕrĕt ēt cūltā ‖ praēmĭă tōllĕt hŭmō."

dīxĭt ĕt ēgrĕdĭēns nūbēm trăhĭt, īnquĕ drăcōnēs

trānsĭt ĕt ālĭgĕrō ‖ tōllĭtŭr āxĕ Cĕrēs.

Sūnĭŏn ēxpŏsĭtūm Pīraēăquĕ tūtă rĕcēssū

līnquĭt ĕt īn dēxtrūm ‖ quaē iăcĕt ōră lătūs;

hīnc ĭnĭt Aēgaēūm, quō Cŷclădăs āspĭcĭt ōmnēs,

Īŏnĭūmquĕ răpāx ‖ Īcărĭūmquĕ lĕgīt,

pērque ūrbēs Ăsĭaē lōngūm pĕtĭt Hēllēspōntūm,

dīvērsūmquĕ lŏcīs ‖ āltă pĕrērrăt ĭtēr.

nām mŏdŏ tūrĭlĕgōs Ărăbās, mŏdŏ dēspĭcĭt Īndōs;

hīnc Lĭbўs, hīnc Mĕrŏē ‖ sīccăquĕ tērră sŭbēst;

nūnc ădĭt Hēspĕrĭōs, Rhēnūm Rhŏdănūmquĕ Pădūmquĕ

tēquĕ, fŭtūrĕ părēns, ‖ Thŷbrĭ, pŏtēntĭs ăquaē.

quō fĕrŏr? īmmēnsum ēst ērrātās dīcĕrĕ tērrās:

praētĕrĭtūs Cĕrĕrī ‖ nūllŭs ĭn ōrbĕ lŏcūs.

ērrăt ĕt īn caēlō, lĭquĭdīque īmmūnĭă pōntī

ādlŏquĭtūr gĕlĭdō ‖ prōxĭmă sīgnă pŏlō:

"Pārrhăsĭdēs stēllaē, nāmque ōmnĭă nōssĕ pŏtēstīs,

aēquŏrĕās nūmquām ‖ cūm sŭbĕātĭs ăquās,

Pērsĕphŏnēn nātām mĭsĕraē mōnstrātĕ părēntī."

dīxĕrăt. huīc Hĕlĭcē ‖ tālĭă vērbă rĕfērt:

"crīmĭnĕ nōx văcŭa ēst; Sōlēm dē vīrgĭnĕ rāptā

cōnsŭlĕ, quī lātē ‖ fāctă dĭūrnă vĭdēt."

Sōl ădĭtūs "quām quaērĭs", ăīt "nē vānă lăbōrēs,

nūptă Iŏvīs frātrī ‖ tērtĭă rēgnă tĕnēt."

quēstă dĭū sēcūm, sīc ēst ādfātă Tŏnāntēm

(māxĭmăque īn vūltū ‖ sīgnă dŏlēntĭs ĕrānt):

"sī mĕmŏr ēs dē quō mĭhĭ sīt Prōsērpĭnă nātă

dīmĭdĭūm cūraē ‖ dēbĕt hăbērĕ tŭaē.

ōrbĕ pĕrērrātō sōla ēst īniūrĭă fāctī

cōgnĭtă: cōmmīssī ‖ praēmĭă rāptŏr hăbēt.

āt nĕquĕ Pērsĕphŏnē dīgna ēst praēdōnĕ mărītō,

nēc gĕnĕr hōc nōbīs ‖ mōrĕ părāndŭs ĕrāt.

quīd grăvĭūs vīctōrĕ Gўgē cāptīvă tŭlīssēm

quām nūnc tē caēlī ‖ scēptră tĕnēntĕ tŭlī?

vērum īmpūnĕ fĕrāt, nōs haēc pătĭēmŭr ĭnūltaē;

rēddăt ĕt ēmēndēt ‖ fāctă prĭōră nŏvīs."

Iūppĭtĕr hānc lēnīt, fāctūmque ēxcūsăt ămōrĕ,

nēc gĕnĕr ēst nōbīs ‖ īllĕ pŭdēndŭs ăīt;

"nōn ĕgŏ nōbĭlĭōr: pŏsĭta ēst mĭhĭ rēgĭă caēlō,

pōssĭdĕt āltĕr ăquās, ‖ āltĕr ĭnānĕ chăōs.

sēd sī fōrtĕ tĭbī nōn ēst mūtābĭlĕ pēctūs

stātquĕ sĕmēl iūnctī ‖ rūmpĕrĕ vīnclă tŏrī,

hōc quŏquĕ tēmptēmūs, sĭquĭdēm iēiūnă rĕmānsīt;

sī mĭnŭs, īnfērnī ‖ cōniŭgĭs ūxŏr ĕrīt."

Tārtără iūssŭs ădīt sūmptīs Cādūcĭfĕr ālīs,

spēquĕ rĕdīt cĭtĭūs ‖ vīsăquĕ cērtă rĕfērt:

"rāptă trĭbūs" dīxīt "sōlvīt iēiūnĭă grānīs,

Pūnĭcă quaē lēntō ‖ cōrtĭcĕ pōmă tĕgūnt."

nōn sĕcŭs īndŏlŭīt quām sī mŏdŏ rāptă fŭīssēt

maēstă părēns, lōngā ‖ vīxquĕ rĕfēctă mŏrāst.

ātque ĭtă "nēc nōbīs caēlum ēst hăbĭtābĭlĕ" dīxīt;

"Taēnărĭā rĕcĭpī ‖ mē quŏquĕ vāllĕ iŭbē."

ēt fāctūră fŭīt, pāctūs nĭsĭ Iūppĭtĕr ēssēt

bīs trĭbŭs ūt caēlō ‖ mēnsĭbŭs īllă fŏrēt.

tūm dēmūm vūltūmquĕ Cĕrēs ănĭmūmquĕ rĕcēpīt

īmpŏsŭītquĕ sŭaē ‖ spīcĕă sērtă cŏmaē:

lārgăquĕ prōvēnīt cēssātīs mēssĭs ĭn ārvīs,

ēt vīx cōngēstās ‖ ārĕă cēpĭt ŏpēs.

ālbă dĕcēnt Cĕrĕrēm: vēstēs Cĕrĭālĭbŭs ālbās

sūmĭtĕ; nūnc pūllī ‖ vēllĕrĭs ūsŭs ăbēst.

Ōccŭpăt Āprīlēs Īdūs cōgnōmĭnĕ Vīctōr

Iūppĭtĕr: hāc īllī ‖ sūnt dătă tēmplă dĭē.

hāc quŏquĕ, nī fāllōr, pŏpŭlō dīgnīssĭmă nōstrō

ātrĭă Lībērtās ‖ coēpĭt hăbērĕ sŭā.

Lūcĕ sĕcūtūrā tūtōs pĕtĕ, nāvĭtă, pōrtūs:

vēntŭs ăb ōccāsū ‖ grāndĭnĕ mīxtŭs ĕrīt.

scīlĭcĕt ūt fŭĕrīt, tămĕn hāc Mŭtĭnēnsĭă Caēsār

grāndĭnĕ mīlĭtĭā ‖ pērcŭlĭt ārmă sŭā.

Tērtĭă pōst Vĕnĕrīs cūm lūx sūrrēxĕrĭt Īdūs,

pōntĭfĭcēs, fōrdā ‖ sācră lĭtātĕ bŏvĕ.

fōrdă fĕrēns bōs ēst fēcūndăquĕ dīctă fĕrēndō:

hīnc ĕtĭām fētūs ‖ nōmĕn hăbērĕ pŭtānt.

nūnc grăvĭdūm pĕcŭs ēst, grăvĭdaē quŏquĕ sēmĭnĕ tērraē:

Tēllūrī plēnaē ‖ vīctĭmă plēnă dătūr.

pārs cădĭt ārcĕ Iŏvīs, tēr dēnās cūrĭă vāccās

āccĭpĭt ēt lārgō ‖ spārsă crŭōrĕ mădēt.

āst ŭbĭ vīscĕrĭbūs vĭtŭlōs răpŭērĕ mĭnīstrī,

sēctăquĕ fūmōsīs ‖ ēxtă dĕdērĕ fŏcīs,

īgnĕ crĕmāt vĭtŭlōs quaē nātū māxĭmă Vīrgōst,

lūcĕ Pălīs pŏpŭlōs ‖ pūrgĕt ŭt īllĕ cĭnīs.

rēgĕ Nŭmā, frūctū nōn rēspōndēntĕ lăbōrī,

īnrĭtă dēcēptī ‖ vōtă cŏlēntĭs ĕrānt.

nām mŏdŏ sīccŭs ĕrāt gĕlĭdīs Ăquĭlōnĭbŭs ānnūs,

nūnc ăgĕr āssĭdŭā ‖ lūxŭrĭābăt ăquā;

saēpĕ Cĕrēs prīmīs dŏmĭnūm fāllēbăt ĭn hērbīs,

ēt lĕvĭs ōbsēssō ‖ stābăt ăvēnă sŏlō,

ēt pĕcŭs āntĕ dĭēm pārtūs ēdēbăt ăcērbōs,

āgnăquĕ nāscēndō ‖ saēpĕ nĕcābăt ŏvēm.

sīlvă vĕtūs nūllāquĕ dĭū vĭŏlātă sĕcūrī

stābāt, Maēnălĭō ‖ sācră rĕlīctă dĕō:

īllĕ dăbāt tăcĭtīs ănĭmō rēspōnsă quĭētō

nōctĭbŭs; hīc gĕmĭnās ‖ rēx Nŭmă māctăt ŏvēs.

prīmă cădīt Faūnō, lēnī cădĭt āltĕră Sōmnō

stērnĭtŭr īn dūrō ‖ vēllŭs ŭtrūmquĕ sŏlō.

bīs căpŭt īntōnsūm fōntānā spārgĭtŭr ūndā,

bīs sŭă fāgĭnĕā ‖ tēmpŏră frōndĕ prĕmīt.

ūsŭs ăbēst Vĕnĕrīs, nēc fās ănĭmālĭă mēnsīs

pōnĕrĕ, nēc dĭgĭtīs ‖ ānŭlŭs ūllŭs ĭnēst;

vēstĕ rŭdī tēctūs sūprā nŏvă vēllĕră cōrpūs

pōnĭt, ădōrātō ‖ pēr sŭă vērbă dĕō.

īntĕrĕā plăcĭdām rĕdĭmītă păpāvĕrĕ frōntēm

Nōx vĕnĭt, ēt sēcūm ‖ sōmnĭă nīgră trăhīt;

Faūnŭs ădēst, ŏvĭūmquĕ prĕmēns pĕdĕ vēllĕră dūrō

ēdĭdĭt ā dēxtrō ‖ tālĭă vērbă tŏrō:

"mōrtĕ bŏūm tĭbĭ, rēx, Tēllūs plācāndă dŭārūm:

dēt sācrīs ănĭmās ‖ ūnă iŭvēncă dŭās."

ēxcŭtĭtūr tērrōrĕ quĭēs: Nŭmă vīsă rĕvōlvīt,

ēt sēcum āmbāgēs ‖ caēcăquĕ iūssă rĕfērt.

ēxpĕdĭt ērrāntēm nĕmŏrī grātīssĭmă cōniūnx

ēt dīxīt "grăvĭdaē ‖ pōscĕrĭs ēxtă bŏvīs."

ēxtă bŏvīs grăvĭdaē dāntūr; fēcūndĭŏr ānnūs

prōvĕnĭt, ēt frūctūm ‖ tērră pĕcūsquĕ fĕrūnt.

Hānc quōndām Cўthĕrēă dĭēm prŏpĕrāntĭŭs īrĕ

iūssĭt ĕt ādmīssōs ‖ praēcĭpĭtāvĭt ĕquōs,

ūt tĭtŭlum īmpĕrĭī cūm prīmūm lūcĕ sĕquēntī

Aūgūstō iŭvĕnī ‖ prōspĕră bēllă dărēnt.

Sēd iām praētĕrĭtās quaērēns tĭbĭ Lūcĭfĕr Īdūs

rēspĭcĭt; hāc Hўădēs ‖ Dōrĭdă nōctĕ tĕnēnt.

Tērtĭă pōst Hўădās cūm lūx ĕrĭt ōrtă rĕmōtās,

cārcĕrĕ pārtītōs ‖ Cīrcŭs hăbēbĭt ĕquōs.

cūr ĭgĭtūr mīssaē vīnctīs ārdēntĭă taēdīs

tērgă fĕrānt vūlpēs ‖ caūsă dŏcēndă mĭhīst.

frīgĭdă Cārsĕŏlīs nĕc ŏlīvīs āptă fĕrēndīs

tērră, sĕd ād sĕgĕtēs ‖ īngĕnĭōsŭs ăgēr;

hāc ĕgŏ Paēlīgnōs, nātālĭă rūră, pĕtēbām,

pārvă, sĕd āssĭdŭīs ‖ ōbvĭă sēmpĕr ăquīs.

hōspĭtĭs āntīquī sŏlĭtās īntrāvĭmŭs aēdēs;

dēmpsĕrăt ēmĕrĭtīs ‖ iām iŭgă Phoēbŭs ĕquīs.

īs mĭhĭ mūltă quĭdēm, sĕd ĕt haēc nārrārĕ sŏlēbāt,

ūndĕ mĕūm praēsēns ‖ īnstrŭĕrētŭr ŏpūs:

"hōc" ăĭt "īn cāmpō" (cāmpūmque ōstēndĭt) "hăbēbāt

rūs brĕvĕ cūm dūrō ‖ pārcă cŏlōnă vĭrō.

īllĕ sŭām pĕrăgēbăt hŭmūm, sīve ūsŭs ărātrī,

seū cūrvaē fālcīs, ‖ sīvĕ bĭdēntĭs ĕrāt;

haēc mŏdŏ vērrēbāt stāntēm tībīcĭnĕ vīllām,

nūnc mātrīs plūmīs ‖ ōvă fŏvēndă dăbāt,

aūt vĭrĭdēs mālvās aūt fūngōs cōllĭgĭt ālbōs

aūt hŭmĭlēm grātō ‖ cālfăcĭt īgnĕ fŏcūm;

ēt tămĕn āssĭdŭīs ēxērcēt brācchĭă tēlīs,

ādvērsūsquĕ mĭnās ‖ frīgŏrĭs ārmă părāt.

fīlĭŭs hūiŭs ĕrāt prīmō lāscīvŭs ĭn aēvō,

āddĭdĕrātque ānnōs ‖ ād dŭŏ lūstră dŭōs.

īs căpĭt ēxtrēmī vūlpēm cōnvāllĕ sălīctī:

ābstŭlĕrāt mūltās ‖ īllă cŏhōrtĭs ăvēs.

cāptīvām stĭpŭlā fēnōque īnvōlvĭt ĕt īgnēs

ādmŏvĕt: ūrēntēs ‖ ēffŭgĭt īllă mănūs:

quā fŭgĭt, īncēndīt vēstītōs mēssĭbŭs āgrōs;

dāmnōsīs vīrēs ‖ īgnĭbŭs aūră dăbāt.

fāctum ăbĭīt, mŏnĭmēntă mănēnt: †nām dīcĕrĕ cērtām†

nūnc quŏquĕ lēx vūlpēm ‖ Cārsĕŏlānă vĕtāt,

ūtquĕ lŭāt poēnās, gēns haēc Cĕrĭālĭbŭs ārdēt,

quōquĕ mŏdō sĕgĕtēs ‖ pērdĭdĭt īpsă pĕrīt."

Prōxĭmă cūm vĕnĭēt tērrās vīsūră pătēntēs

Mēmnŏnĭs īn rŏsĕīs ‖ lūtĕă mātĕr ĕquīs,

dē dŭcĕ lānĭgĕrī pĕcŏrīs, quī prōdĭdĭt Hēllēn,

sōl ăbĭt: ēgrēssō ‖ vīctĭmă māiŏr ădēst.

vāccă sĭt ān taūrūs nōn ēst cōgnōscĕrĕ prōmptūm:

pārs prĭŏr āppārēt, ‖ pōstĕrĭōră lătēnt.

seū tămĕn ēst taūrūs sīve ēst hōc fēmĭnă sīgnūm,

Iūnōne īnvītā ‖ mūnŭs ămōrĭs hăbēt.

Nōx ăbĭīt, ŏrĭtūrque aūrōră: Părīlĭă pōscōr;

nōn pōscōr frūstrā, ‖ sī făvĕt ālmă Pălēs.

ālmă Pălēs, făvĕās pāstōrĭă sācră cănēntī,

prōsĕquŏr ōffĭcĭō ‖ sī tŭă fēstă mĕō.

cērte ĕgŏ dē vĭtŭlō cĭnĕrēm stĭpŭlāsquĕ făbālēs

saēpĕ tŭlī plēnā, ‖ fēbrŭă tōstă, mănū;

cērte ĕgŏ trānsĭlŭī pŏsĭtās tĕr ĭn ōrdĭnĕ flāmmās,

ūdăquĕ rōrātās ‖ laūrĕă mīsĭt ăquās.

mōtă dĕa ēst, ŏpĕrīquĕ făvēt. nāvālĭbŭs ēxīt

pūppĭs; hăbēnt vēntōs ‖ iām mĕă vēlă sŭōs.

ī, pĕtĕ vīrgĭnĕā, pŏpŭlūs, sūffīmĕn ăb ārā;

Vēstă dăbīt, Vēstaē ‖ mūnĕrĕ pūrŭs ĕrīs.

sānguĭs ĕquī sūffīmĕn ĕrīt vĭtŭlīquĕ făvīllă,

tērtĭă rēs dūraē ‖ cūlmĕn ĭnānĕ făbaē.

pāstŏr, ŏvēs sătŭrās ād prīmă crĕpūscŭlă lūstrā:

ūndă prĭūs spārgāt, ‖ vīrgăquĕ vērrăt hŭmūm;

frōndĭbŭs ēt fīxīs dĕcŏrēntŭr ŏvīlĭă rāmīs,

ēt tĕgăt ōrnātās ‖ lōngă cŏrōnă fŏrēs.

caērŭlĕī fīānt pūrō dē sūlpŭrĕ fūmī,

tāctăquĕ fūmāntī ‖ sūlpŭrĕ bālĕt ŏvīs.

ūrĕ mărēs ŏlĕās taēdāmque hērbāsquĕ Săbīnās,

ēt crĕpĕt īn mĕdĭīs ‖ laūrŭs ădūstă fŏcīs;

lībăquĕ dē mĭlĭō mĭlĭī fīscēllă sĕquātūr:

rūstĭcă praēcĭpŭe ēst ‖ hōc dĕă laētă cĭbō.

āddĕ dăpēs mūlctrāmquĕ sŭās, dăpĭbūsquĕ rĕsēctīs

sīlvĭcŏlām tĕpĭdō ‖ lāctĕ prĕcārĕ Pălēm.

"cōnsŭlĕ" dīc "pĕcŏrī părĭtēr pĕcŏrīsquĕ măgīstrīs:

ēffŭgĭāt stăbŭlīs ‖ nōxă rĕpūlsă mĕīs.

sīvĕ săcrō pāvī, sēdīvĕ sŭb ārbŏrĕ sācrā

pābŭlăque ē būstīs ‖ īnscĭă cārpsĭt ŏvīs,

sī nĕmŭs īntrāvī vĕtĭtūm, nōstrīsvĕ fŭgātaē

sūnt ŏcŭlīs nŷmphaē ‖ sēmĭcăpērquĕ dĕūs;

sī mĕă fālx rāmō lūcūm spŏlĭāvĭt ŏpācō,

ūndĕ dăta ēst aēgraē ‖ fīscĭnă frōndĭs ŏvī,

dā vĕnĭām cūlpaē: nēc, dūm dēgrāndĭnăt, ōbsīt

āgrēstī fānō ‖ sūbpŏsŭīssĕ pĕcūs.

nēc nŏcĕāt tūrbāssĕ lăcūs: īgnōscĭtĕ, nŷmphaē,

mōtă quŏd ōbscūrās ‖ ūngŭlă fēcĭt ăquās.

tū, dĕă, prō nōbīs fōntēs fōntānăquĕ plācā

nūmĭnă, tū spārsōs ‖ pēr nĕmŭs ōmnĕ dĕōs.

nēc drўădās nēc nōs vĭdĕāmūs lābră Dĭānaē

nēc Faūnūm, mĕdĭō ‖ cūm prĕmĭt ārvă dĭē.

pēllĕ prŏcūl mōrbōs; vălĕānt hŏmĭnēsquĕ grĕgēsquĕ,

ēt vălĕānt vĭgĭlēs, ‖ prōvĭdă tūrbă, cănēs.

nēvĕ mĭnūs mūltōs rĕdĭgām quām mānĕ fŭērūnt,

nēvĕ gĕmām rĕfĕrēns ‖ vēllĕră rāptă lŭpō.

ābsĭt ĭnīquă fămēs: hērbaē frōndēsquĕ sŭpērsīnt,

quaēquĕ lăvēnt ārtūs ‖ quaēquĕ bĭbāntŭr ăquaē.

ūbĕră plēnă prĕmām, rĕfĕrāt mĭhĭ cāsĕŭs aēră,

dēntquĕ vĭām lĭquĭdō ‖ vīmĭnă rāră sĕrō;

sītquĕ sălāx ărĭēs, cōncēptăquĕ sēmĭnă cōniūnx

rēddăt, ĕt īn stăbŭlō ‖ mūltă sĭt āgnă mĕō;

lānăquĕ prōvĕnĭāt nūllās laēsūră pŭēllās,

mōllĭs ĕt ād tĕnĕrās ‖ quāmlĭbĕt āptă mănūs.

quaē prĕcŏr, ēvĕnĭānt, ēt nōs făcĭāmŭs ăd ānnūm

pāstōrūm dŏmĭnaē ‖ grāndĭă lībă Pălī."

hīs dĕă plācānda ēst: haēc tū cōnvērsŭs ăd ōrtūs

dīc quătĕr ēt vīvō ‖ pērlŭĕ rōrĕ mănūs.

tūm lĭcĕt ādpŏsĭtā, vĕlŭtī crātērĕ, cămēllā

lāc nīveūm pōtēs ‖ pūrpŭrĕāmquĕ săpām;

mōxquĕ pĕr ārdēntēs stĭpŭlaē crĕpĭtāntĭs ăcērvōs

trāĭcĭās cĕlĕrī ‖ strēnŭă mēmbră pĕdĕ.

ēxpŏsĭtūs mōs ēst; mōrīs mĭhĭ rēstăt ŏrīgŏ:

tūrbă făcīt dŭbĭūm ‖ coēptăquĕ nōstră tĕnēt.

ōmnĭă pūrgăt ĕdāx īgnīs vĭtĭūmquĕ mĕtāllīs

ēxcŏquĭt: īdcīrcō ‖ cūm dŭcĕ pūrgăt ŏvēs?

ān, quĭă cūnctārūm cōntrārĭă sēmĭnă rērūm

sūnt dŭŏ dīscōrdēs, ‖ īgnĭs ĕt ūndă, dĕī,

iūnxērūnt ĕlĕmēntă pătrēs, āptūmquĕ pŭtārūnt

īgnĭbŭs ēt spārsā ‖ tāngĕrĕ cōrpŭs ăquā?

ān, quŏd ĭn hīs vītaē caūsa ēst, haēc pērdĭdĭt ēxūl,

hīs nŏvă fīt cōniūnx, ‖ haēc dŭŏ māgnă pŭtānt?

vīx ĕquĭdēm crēdō: sūnt quī Phăĕthōntă rĕfērrī

crēdānt ēt nĭmĭās ‖ Deūcălĭōnĭs ăquās.

pārs quŏquĕ, cūm sāxīs pāstōrēs sāxă fĕrībānt,

scīntīllām sŭbĭtō ‖ prōsĭlŭīssĕ fĕrūnt;

prīmă quĭdēm pĕrĭīt, stĭpŭlīs ēxcēptă sĕcūndāst:

hōc ārgūmēntūm ‖ flāmmă Părīlĭs hăbēt?

ān măgĭs hūnc mōrēm pĭĕtās Aēnēĭă fēcīt,

īnnŏcŭūm vīctō ‖ cuī dĕdĭt īgnĭs ĭtēr?

nūm tămĕn ēst vērō prŏpĭūs, cūm cōndĭtă Rōmāst,

trānsfērrī iūssōs ‖ īn nŏvă tēctă Lărēs,

mūtāntēsquĕ dŏmūm tēctīs āgrēstĭbŭs īgnēm

ēt cēssātūraē ‖ sūbpŏsŭīssĕ căsaē,

pēr flāmmās sălŭīssĕ pĕcūs, sălŭīssĕ cŏlōnōs?

quōd fīt nātālī ‖ nūnc quŏquĕ, Rōmă, tŭō.

īpsĕ lŏcūm cāsūs vātī făcĭt: Ūrbĭs ŏrīgŏ

vēnĭt; ădēs fāctīs, ‖ māgnĕ Quĭrīnĕ, tŭīs.

iām lŭĕrāt poēnās frātēr Nŭmĭtōrĭs, ĕt ōmnĕ

pāstōrūm gĕmĭnō ‖ sūb dŭcĕ vūlgŭs ĕrāt;

cōntrăhĕre āgrēstēs ēt moēnĭă pōnĕre ŭtrīquĕ

cōnvĕnĭt: āmbĭgĭtūr ‖ moēnĭă pōnăt ŭtēr.

"nīl ŏpŭs ēst" dīxīt "cērtāmĭnĕ" Rŏmŭlŭs "ūllō;

māgnă fĭdēs ăvĭum ēst: ‖ ēxpĕrĭāmŭr ăvēs."

rēs plăcĕt: āltĕr ĭnīt nĕmŏrōsī sāxă Pălātī;

āltĕr Ăvēntīnūm ‖ mānĕ căcūmĕn ĭnīt.

sēx Rĕmŭs, hīc vŏlŭcrēs bīs sēx vĭdĕt ōrdĭnĕ; pāctō

stātŭr, ĕt ārbĭtrĭūm ‖ Rōmŭlŭs ūrbĭs hăbēt.

āptă dĭēs lĕgĭtūr quā moēnĭă sīgnĕt ărātrō:

sācră Pălīs sŭbĕrānt; ‖ īndĕ mŏvētŭr ŏpūs.

fōssă fĭt ād sŏlĭdūm, frŭgĕs iāciūntūr īn īmă

ēt dē vīcīnō ‖ tērră pĕtītă sŏlō;

fōssă rĕplētŭr hŭmō, plēnaēque īmpōnĭtŭr āră,

ēt nŏvŭs āccēnsō ‖ fūngĭtŭr īgnĕ fŏcūs.

īndĕ prĕmēns stīvām dēsīgnāt moēnĭă sūlcō;

ālbă iŭgūm nĭvĕō ‖ cūm bŏvĕ vāccă tŭlīt.

vōx fŭĭt haēc rēgīs: "cōndēntī, Iūppĭtĕr, ūrbēm,

ēt gĕnĭtōr Māvōrs ‖ Vēstăquĕ mātĕr, ădēs,

quōsquĕ pĭum ēst ădhĭbērĕ dĕōs, ādvērtĭtĕ cūnctī:

aūspĭcĭbūs vōbīs ‖ hōc mĭhĭ sūrgăt ŏpūs.

lōngă sĭt huīc aētās dŏmĭnaēquĕ pŏtēntĭă tērraē,

sītquĕ sŭb hāc ŏrĭēns ‖ ōccĭdŭūsquĕ dĭēs."

īllĕ prĕcābātūr, tŏnĭtrū dĕdĭt ōmĭnă laēvō

Iūppĭtĕr, ēt laēvō ‖ fūlmĭnă mīssă pŏlō.

aūgŭrĭō laētī iăcĭūnt fūndāmĭnă cīvēs,

ēt nŏvŭs ēxĭgŭō ‖ tēmpŏrĕ mūrŭs ĕrāt.

hōc Cĕlĕr ūrgĕt ŏpūs, quēm Rōmŭlŭs īpsĕ vŏcārāt,

"sīnt"quĕ, "Cĕlēr, cūraē" ‖ dīxĕrăt "īstă tŭaē,

nēvĕ quĭs aūt mūrōs aūt fāctām vōmĕrĕ fōssām

trānsĕăt; aūdēntēm ‖ tālĭă dēdĕ nĕcī."

quōd Rĕmŭs īgnōrāns hŭmĭlēs cōntēmnĕrĕ mūrōs

coēpĭt, ĕt "hīs pŏpŭlūs" ‖ dīcĕrĕ "tūtŭs ĕrīt?"

nēc mŏră, trānsĭlŭīt: rūtrō Cĕlĕr ōccŭpăt aūsūm;

īllĕ prĕmīt dūrām ‖ sānguĭnŏlēntŭs hŭmūm.

haēc ŭbĭ rēx dĭdĭcīt, lăcrĭmās īntrōrsŭs ŏbōrtās

dēvŏrăt ēt claūsūm ‖ pēctŏrĕ vūlnŭs hăbēt.

flērĕ pălām nōn vūlt ēxēmplăquĕ fōrtĭă sērvāt,

"sīc"quĕ "mĕōs mūrōs ‖ trānsĕăt hōstĭs" ăīt.

dāt tămĕn ēxsĕquĭās; nēc iām sūspēndĕrĕ flētūm

sūstĭnĕt, ēt pĭĕtās ‖ dīssĭmŭlātă pătēt;

ōscŭlăque ādplĭcŭīt pŏsĭtō sūprēmă fĕrētrō,

ātque ăĭt "īnvītō ‖ frātĕr ădēmptĕ, vălē",

ārsūrōsque ārtūs ūnxīt: fēcērĕ, quŏd īllĕ,

Faūstŭlŭs ēt maēstās ‖ Āccă sŏlūtă cŏmās.

tūm iŭvĕnēm nōndūm fāctī flēvērĕ Quĭrītēs;

ūltĭmă plōrātō ‖ sūbdĭtă flāmmă rŏgo ēst.

ūrbs ŏrĭtūr (quīs tūnc hōc ūllī crēdĕrĕ pōssēt?)

vīctōrēm tērrīs ‖ īmpŏsĭtūră pĕdēm.

cūnctă rĕgās ēt sīs māgnō sūb Caēsărĕ sēmpēr,

saēpe ĕtĭām plūrēs ‖ nōmĭnĭs hūiŭs hăbē;

ēt, quŏtĭēns stĕtĕrīs dŏmĭtō sūblīmĭs ĭn ōrbĕ,

ōmnĭă sīnt ŭmĕrīs ‖ īnfĕrĭōră tŭīs.

Dīctă Pălēs nōbīs: īdēm Vīnālĭă dīcām.

ūnă tămēn mĕdĭa ēst ‖ īntĕr ŭtrāmquĕ dĭēs.

nūmĭnă, vūlgārēs, Vĕnĕrīs cĕlĕbrātĕ, pŭēllaē:

mūltă prŏfēssārūm ‖ quaēstĭbŭs āptă Vĕnūs.

pōscĭtĕ tūrĕ dătō fōrmām pŏpŭlīquĕ făvōrēm,

pōscĭtĕ blāndĭtĭās ‖ dīgnăquĕ vērbă iŏcō;

cūmquĕ sŭā dŏmĭnaē dătĕ grātă sĭsŷmbrĭă mŷrtō

tēctăquĕ cōmpŏsĭtā ‖ iūncĕă vīnclă rŏsā.

tēmplă frĕquēntārī Cōllīnaē prōxĭmă pōrtaē

nūnc dĕcĕt; ā Sĭcŭlō ‖ nōmĭnă cōllĕ tĕnēnt,

ūtquĕ Sўrācūsās Ărĕthūsĭdăs ābstŭlĭt ārmīs

Claūdĭŭs ēt bēllō ‖ tē quŏquĕ cēpĭt, Ĕrŷx,

cārmĭnĕ vīvācīs Vĕnŭs ēst trānslātă Sĭbŷllaē,

īnquĕ sŭaē stīrpīs ‖ mālŭĭt ūrbĕ cŏlī.

cūr ĭgĭtūr Vĕnĕrīs fēstūm Vīnālĭă dīcānt

quaērĭtĭs, ēt quārē ‖ sīt Iŏvĭs īstă dĭēs?

Tūrnŭs ăn Aēnēās Lătĭaē gĕnĕr ēssĕt Ămātaē

bēllum ĕrăt: Ētrūscās ‖ Tūrnŭs ădōrăt ŏpēs.

clārŭs ĕrāt sūmptīsquĕ fĕrōx Mēzēntĭŭs ārmīs,

ēt vĕl ĕquō māgnūs ‖ vēl pĕdĕ māiŏr ĕrāt;

quēm Rŭtŭlī Tūrnūsquĕ sŭīs ādscīscĕrĕ tēmptāt

pārtĭbŭs. haēc cōntrā ‖ dūx ĭtă Tūscŭs ăīt:

"stāt mĭhĭ nōn pārvō vīrtūs mĕă: vūlnĕră tēstōr

ārmăquĕ, quaē spārsī ‖ sānguĭnĕ saēpĕ mĕō.

quī pĕtĭs aūxĭlĭūm, nōn grāndĭă dīvĭdĕ mēcūm

praēmĭă, dē lăcŭbūs ‖ prōxĭmă mūstă tŭīs.

nūllă mŏra ēst ŏpĕraē: vēstrum ēst dărĕ, vīncĕrĕ nōstrūm.

quām vĕlĭt Aēnēās ‖ īstă nĕgātă mĭhī!"

ādnŭĕrānt Rŭtŭlī. Mēzēntĭŭs īndŭĭt ārmă,

īndŭĭt Aēnēās ‖ āllŏquĭtūrquĕ Iŏvēm:

"hōstĭcă Tŷrrhēnō vōta ēst vīndēmĭă rēgī:

Iūppĭtĕr, ē Lătĭō ‖ pālmĭtĕ mūstă fĕrēs."

vōtă vălēnt mĕlĭōră: cădīt Mēzēntĭŭs īngēns

ātque īndīgnāntī ‖ pēctŏrĕ plāngĭt hŭmūm.

vēnĕrăt Aūtūmnūs cālcātīs sōrdĭdŭs ūvīs:

rēddūntūr mĕrĭtō ‖ dēbĭtă vīnă Iŏvī.

dīctă dĭēs hīnc ēst Vīnālĭă; Iūppĭtĕr īllă

vīndĭcăt, ēt fēstīs ‖ gaūdĕt ĭnēssĕ sŭīs.

Sēx ŭbĭ, quaē rēstānt, lūcēs Āprīlĭs hăbēbīt,

īn mĕdĭō cūrsū ‖ tēmpŏră vērĭs ĕrūnt,

ēt frūstrā pĕcŭdēm quaērēs Ăthămāntĭdŏs Hēllēs,

sīgnăquĕ dānt īmbrēs, ‖ ēxŏrĭtūrquĕ Cănīs.

hāc mĭhĭ Nōmēntō Rōmām cūm lūcĕ rĕdīrēm,

ōbstĭtĭt īn mĕdĭā ‖ cāndĭdă tūrbă vĭā:

flāmĕn ĭn āntīquaē lūcūm Rōbīgĭnĭs ībāt,

ēxtă cănīs flāmmīs, ‖ ēxtă dătūrŭs ŏvīs.

prōtĭnŭs āccēssī, rītūs nē nēscĭŭs ēssēm;

ēdĭdĭt haēc flāmēn ‖ vērbă, Quĭrīnĕ, tŭūs:

"āspĕră Rōbīgō, pārcās Cĕrĭālĭbŭs hērbīs,

ēt trĕmăt īn sūmmā ‖ lēvĕ căcūmĕn hŭmō.

tū sătă sīdĕrĭbūs caēlī nūtrītă sĕcūndī

crēscĕrĕ, dūm fīānt ‖ fālcĭbŭs āptă, sĭnās.

Vīs tŭă nōn lĕvĭs ēst: quaē tū frūmēntă nŏtāstī,

maēstŭs ĭn āmīssīs ‖ īllă cŏlōnŭs hăbēt;

nēc vēntī tāntūm Cĕrĕrī nŏcŭērĕ nĕc īmbrēs,

nēc sīc mārmŏrĕō ‖ pāllĕt ădūstă gĕlū,

quāntūm sī cūlmōs Tītān īncālfăcĭt ūdōs:

tūm lŏcŭs ēst īraē, ‖ dīvă tĭmēndă, tŭaē.

pārcĕ, prĕcōr, scābrāsquĕ mănūs ā mēssĭbŭs aūfēr,

nēvĕ nŏcē cūltīs; ‖ pōssĕ nŏcērĕ săt ēst.

nēc tĕnĕrās sĕgĕtēs, sēd dūrum āmplēctĕrĕ fērrūm,

quōdquĕ pŏtēst ălĭōs ‖ pērdĕrĕ pērdĕ prĭōr.

ūtĭlĭūs glădĭōs ēt tēlă nŏcēntĭă cārpēs:

nīl ŏpŭs ēst īllīs; ‖ ōtĭă mūndŭs ăgīt.

sārcŭlă nūnc dūrūsquĕ bĭdēns ēt vōmĕr ădūncūs,

rūrĭs ŏpēs, nĭtĕānt; ‖ īnquĭnĕt ārmă sĭtūs,

cōnātūsque ălĭquīs vāgīnā dūcĕrĕ fērrūm

ādstrīctūm lōngā ‖ sēntĭăt ēssĕ mŏrā.

āt tū nē vĭŏlā Cĕrĕrēm, sēmpērquĕ cŏlōnūs

ābsēntī pōssīt ‖ sōlvĕrĕ vōtă tĭbĭ."

dīxĕrăt; ā dēxtrā vīllīs māntēlĕ sŏlūtīs

cūmquĕ mĕrī pătĕrā ‖ tūrĭs ăcērră fŭīt.

tūră fŏcīs vīnūmquĕ dĕdīt fībrāsquĕ bĭdēntīs

tūrpĭăque ōbscēnaē ‖ (vīdĭmŭs) ēxtă cănīs.

tūm mĭhĭ "cūr dētūr sācrīs nŏvă vīctĭmă quaērīs?"

(quaēsĭĕrām) "caūsām ‖ pērcĭpĕ" flāmĕn ăīt.

"ēst Cănĭs, Īcărĭūm dīcūnt, quō sīdĕrĕ mōtō

tōstă sĭtīt tēllūs ‖ praēcĭpĭtūrquĕ sĕgēs:

prō cănĕ sīdĕrĕō cănĭs hīc īmpōnĭtŭr āraē,

ēt quārē fīāt ‖ nīl nĭsĭ nōmĕn hăbēt."

Cūm Phrўgĭs Āssărăcī Tīthōnĭă frātrĕ rĕlīctō

sūstŭlĭt īmmēnsō ‖ tēr iŭbăr ōrbĕ sŭūm,

mīllĕ vĕnīt vărĭīs flōrūm dĕă nēxă cŏrōnīs;

scaēnă iŏcī mōrēm ‖ lībĕrĭōrĭs hăbēt.

ēxĭt ĕt īn Māiās sācrūm Flōrālĕ kălēndās:

tūnc rĕpĕtām, nūnc mē ‖ grāndĭŭs ūrgĕt ŏpūs.

aūfēr, Vēstă, dĭēm: cōgnātī Vēstă rĕcēptāst

līmĭnĕ; sīc iūstī ‖ cōnstĭtŭērĕ pătrēs.

Phoēbŭs hăbēt pārtēm: Vēstaē pārs āltĕră cēssīt:

quōd sŭpĕrēst īllīs, ‖ tērtĭŭs īpsĕ tĕnēt.

stātĕ Pălātīnaē laūrūs, praētēxtăquĕ quērcū

stēt dŏmŭs: aētērnōs ‖ trēs hăbĕt ūnă dĕōs.

"Alma, faue", dixi "geminorum mater Amorum";

ad uatem uultus rettulit illa suos;

"quid tibi" ait "mecum? certe maiora canebas.

num uetus in molli pectore uulnus habes?"

"scis, dea", respondi "de uulnere." risit, et aether

protinus ex illa parte serenus erat.

"saucius an sanus numquid tua signa reliqui?

tu mihi propositum, tu mihi semper opus.

quae decuit primis sine crimine lusimus annis;

nunc teritur nostris area maior equis.

tempora cum causis, annalibus eruta priscis,

lapsaque sub terras ortaque signa cano.

uenimus ad quartum, quo tu celeberrima mense:

et uatem et mensem scis, Venus, esse tuos."

mota Cytheriaca leuiter mea tempora myrto

contigit et "coeptum perfice" dixit "opus".

sensimus, et causae subito patuere dierum:

dum licet et spirant flamina, nauis eat.

Siqua tamen pars te de fastis tangere debet,

Caesar, in Aprili quod tuearis habes:

hic ad te magna descendit imagine mensis,

et fit adoptiua nobilitate tuus.

hoc pater Iliades, cum longum scriberet annum,

uidit et auctores rettulit ipse tuos:

utque fero Marti primam dedit ordine sortem,

quod sibi nascendi proxima causa fuit,

sic Venerem gradibus multis in gente receptam

alterius uoluit mensis habere locum;

principiumque sui generis reuolutaque quaerens

saecula, cognatos uenit adusque deos.

Dardanon Electra nesciret Atlantide natum

scilicet, Electran concubuisse Ioui?

huius Erichthonius, Tros est generatus ab illo,

Assaracon creat hic, Assaracusque Capyn;

proximus Anchises, cum quo commune parentis

non dedignata est nomen habere Venus:

hinc satus Aeneas; pietas spectata per ignes

sacra patremque umeris, altera sacra, tulit.

uenimus ad felix aliquando nomen Iuli,

unde domus Teucros Iulia tangit auos.

Postumus hinc, qui, quod siluis fuit ortus in altis,

Siluius in Latia gente uocatus erat.

isque, Latine, tibi pater est; subit Alba Latinum;

proximus est titulis Epytus, Alba, tuis.

ille dedit Capyi repetita uocabula Troiae

et tuus est idem, Calpete, factus auus.

cumque patris regnum post hunc Tiberinus haberet,

dicitur in Tuscae gurgite mersus aquae.

iam tamen Agrippam natum Remulumque nepotem

uiderat; in Remulum fulmina missa ferunt.

uenit Auentinus post hos, locus unde uocatur,

mons quoque; post illum tradita regna Procae;

quem sequitur duri Numitor germanus Amuli;

Ilia cum Lauso de Numitore sati:

ense cadit patrui Lausus; placet Ilia Marti,

teque parit, gemino iuncte Quirine Remo.

ille suos semper Venerem Martemque parentes

dixit, et emeruit uocis habere fidem:

neue secuturi possent nescire nepotes,

tempora dis generis continuata dedit.

sed Veneris mensem Graio sermone notatum

auguror; a spumis est dea dicta maris.

nec tibi sit mirum Graeco rem nomine dici;

Itala nam tellus Graecia maior erat.

uenerat Euander plena cum classe suorum,

uenerat Alcides, Graius uterque genus

(hospes Auentinis armentum pauit in herbis

clauiger, et tanto est Albula pota deo),

dux quoque Neritius; testes Laestrygones exstant

et quod adhuc Circes nomina litus habet;

et iam Telegoni, iam moenia Tiburis udi

stabant, Argolicae quod posuere manus.

uenerat Atridae fatis agitatus Halaesus,

a quo se dictam terra Falisca putat.

adice Troianae suasorem Antenora pacis,

et generum Oeniden, Apule Daune, tuum.

serus ab Iliacis, et post Antenora, flammis

attulit Aeneas in loca nostra deos.

huius erat Solimus Phrygia comes unus ab Ida,

a quo Sulmonis moenia nomen habent,

Sulmonis gelidi, patriae, Germanice, nostrae.

me miserum, Scythico quam procul illa solost!

ergo ego tam longe - sed supprime, Musa, querellas:

non tibi sunt maesta sacra canenda lyra.

Quo non liuor abit? sunt qui tibi mensis honorem

eripuisse uelint inuideantque, Venus.

nam, quia uer aperit tunc omnia densaque cedit

frigoris asperitas fetaque terra patet,

Aprilem memorant ab aperto tempore dictum

quem Venus iniecta uindicat alma manu.

illa quidem totum dignissima temperat orbem

illa tenet nullo regna minora deo,

iuraque dat caelo, terrae, natalibus undis,

perque suos initus continet omne genus.

illa deos omnes (longum est numerare) creauit,

illa satis causas arboribusque dedit,

illa rudes animos hominum contraxit in unum,

et docuit iungi cum pare quemque sua.

quid genus omne creat uolucrum, nisi blanda uoluptas?

nec coëant pecudes, si leuis absit amor.

cum mare trux aries cornu decertat, at idem

frontem dilectae laedere parcit ouis;

deposita sequitur taurus feritate iuuencam,

quem toti saltus, quem nemus omne tremit;

uis eadem lato quodcumque sub aequore uiuit

seruat, et innumeris piscibus implet aquas.

prima feros habitus homini detraxit: ab illa

uenerunt cultus mundaque cura sui.

primus amans carmen uigilatum nocte negata

dicitur ad clausas concinuisse fores,

eloquiumque fuit duram exorare puellam,

proque sua causa quisque disertus erat.

mille per hanc artes motae; studioque placendi,

quae latuere prius, multa reperta ferunt.

hanc quisquam titulo mensis spoliare secundi

audeat? a nobis sit furor iste procul.

quid quod ubique potens templisque frequentibus aucta,

urbe tamen nostra ius dea maius habet?

pro Troia, Romane, tua Venus arma ferebat,

cum gemuit teneram cuspide laesa manum;

caelestesque duas Troiano iudice uicit

(ah nolim uictas hoc meminisse deas),

Assaracique nurus dicta est, ut scilicet olim

magnus Iuleos Caesar haberet auos.

nec Veneri tempus, quam uer, erat aptius ullum

(uere nitent terrae, uere remissus ager;

nunc herbae rupta tellure cacumina tollunt,

nunc tumido gemmas cortice palmes agit),

et formosa Venus formoso tempore dignast,

utque solet, Marti continuata suost.

uere monet curuas materna per aequora puppes

ire nec hibernas iam timuisse minas.

Rite deam colitis, Latiae matresque nurusque

et uos, quis uittae longaque uestis abest.

aurea marmoreo redimicula demite collo,

demite diuitias: tota lauanda dea est.

aurea siccato redimicula reddite collo:

nunc alii flores, nunc noua danda rosa est.

uos quoque sub uiridi myrto iubet ipsa lauari:

causaque cur iubeat, discite, certa subest.

litore siccabat rorantes nuda capillos:

uiderunt satyri, turba proterua, deam.

sensit et opposita texit sua corpora myrto:

tuta fuit facto, uosque referre iubet.

discite nunc, quare Fortunae tura Virili

detis eo, gelida qui locus umet aqua.

accipit ille locus posito uelamine cunctas

et uitium nudi corporis omne uidet;

ut tegat hoc celetque uiros, Fortuna Virilis

praestat et hoc paruo ture rogata facit.

nec pigeat tritum niueo cum lacte papauer

sumere et expressis mella liquata fauis:

cum primum cupido Venus est deducta marito

hoc bibit; ex illo tempore nupta fuit.

supplicibus uerbis illam placate: sub illa

et forma et mores et bona fama manet.

Roma pudicitia proauorum tempore lapsast:

Cumaeam, ueteres, consuluistis anum.

templa iubet fieri Veneri: quibus ordine factis

inde Venus uerso nomina corde tenet.

semper ad Aeneadas placido, pulcherrima, uultu

respice, totque tuas, diua, tuere nurus.

Dum loquor, elatae metuendus acumine caudae

Scorpios in uirides praecipitatur aquas.

Nox ubi transierit, caelumque rubescere primo

coeperit, et tactae rore querentur aues,

semustamque facem uigilata nocte uiator

ponet, et ad solitum rusticus ibit opus

Pliades incipient umeros releuare paternos,

quae septem dici, sex tamen esse solent:

seu quod in amplexum sex hinc uenere deorum

(nam Steropen Marti concubuisse ferunt,

Neptuno Alcyonen et te, formosa Celaeno,

Maian et Electran Taygetenque Ioui),

septima mortali Merope tibi, Sisyphe, nupsit;

paenitet, et facti sola pudore latet:

siue quod Electra Troiae spectare ruinas

non tulit, ante oculos opposuitque manum.

Ter sine perpetuo caelum uersetur in axe,

ter iungat Titan terque resoluat equos,

protinus inflexo Berecyntia tibia cornu

flabit, et Idaeae festa parentis erunt.

ibunt semimares et inania tympana tundent,

aeraque tinnitus aere repulsa dabunt;

ipsa sedens molli comitum ceruice feretur

Vrbis per medias exululata uias.

scaena sonat, ludique uocant: spectate, Quirites,

et fora Marte suo litigiosa uacent.

quaerere multa libet, sed me sonus aeris acuti

terret et horrendo lotos adunca sono.

"da, dea, quam sciter." doctas Cybeleia neptes

uidit et has curae iussit adesse meae.

"pandite mandati memores, Heliconis alumnae,

gaudeat assiduo cur dea Magna sono."

sic ego. sic Erato (mensis Cythereius illi

cessit, quod teneri nomen amoris habet):

"reddita Saturno sors haec erat: "optime regum,

a nato sceptris excutiere tuis."

ille suam metuens, ut quaeque erat edita, prolem

deuorat, immersam uisceribusque tenet.

saepe Rhea questa est totiens fecunda nec umquam

mater, et indoluit fertilitate sua.

Iuppiter ortus erat: (pro magno teste uetustas

creditur; acceptam parce mouere fidem)

ueste latens saxum caelesti gutture sedit:

sic genitor fatis decipiendus erat.

ardua iamdudum resonat tinnitibus Ide,

tutus ut infanti uagiat ore puer.

pars clipeos sudibus, galeas pars tundit inanes:

hoc Curetes habent, hoc Corybantes opus.

res latuit, priscique manent imitamina facti:

aera deae comites raucaque terga mouent.

cymbala pro galeis, pro scutis tympana pulsant:

tibia dat Phrygios, ut dedit ante, modos."

desierat; coepi: "cur huic genus acre leonum

praebent insolitas ad iuga curua iubas?"

desieram; coepit: "feritas mollita per illam

creditur: id curru testificata suo est."

"at cur turrigera caput est onerata corona?

an primis turres urbibus illa dedit?"

adnuit. "unde uenit" dixi "sua membra secandi

impetus?" ut tacui, Pieris orsa loqui:

"Phryx puer in siluis, facie spectabilis, Attis

turrigeram casto uinxit amore deam;

hunc sibi seruari uoluit, sua templa tueri,

et dixit "semper fac puer esse uelis."

ille fidem iussis dedit, et "si mentiar", inquit

"ultima, qua fallam, sit Venus illa mihi."

fallit, et in nympha Sagaritide desinit esse

quod fuit: hinc poenas exigit ira deae.

Naida uulneribus succidit in arbore factis,

illa perit; fatum Naidos arbor erat;

hic furit, et credens thalami procumbere tectum

effugit, et cursu Dindyma summa petit;

et modo "tolle faces", "remoue" modo "uerbera" clamat,

saepe †Palaestinas† iurat adesse deas.

ille etiam saxo corpus laniauit acuto,

longaque in immundo puluere tracta coma est,

uoxque fuit "merui: meritas do sanguine poenas.

ah pereant partes quae nocuere mihi!"

"ah pereant" dicebat adhuc. onus inguinis aufert,

nullaque sunt subito signa relicta uiri.

uenit in exemplum furor hic, mollesque ministri

caedunt iactatis uilia membra comis."

talibus Aoniae facunda uoce Camenae

reddita quaesiti causa furoris erat.

"hoc quoque, dux operis, moneas precor, unde petita

uenerit; an nostra semper in urbe fuit?"

"Dindymon et Cybelen et amoenam fontibus Iden

semper et Iliacas Mater amauit opes:

cum Troiam Aeneas Italos portaret in agros

est dea sacriferas paene secuta rates,

sed nondum fatis Latio sua numina posci

senserat, adsuetis substiteratque locis.

post, ut Roma potens opibus iam saecula quinque

uidit et edomito sustulit orbe caput,

carminis Euboici fatalia uerba sacerdos

inspicit; inspectum tale fuisse ferunt:

"mater abest: matrem iubeo, Romane, requiras.

cum ueniet, casta est accipienda manu."

obscurae sortis patres ambagibus errant,

quaeue parens absit, quoue petenda loco.

consulitur Paean, "diuum"que "arcessite Matrem"

inquit; "in Idaeo est inuenienda iugo."

mittuntur proceres. Phrygiae tum sceptra tenebat

Attalus; Ausoniis rem negat ille uiris.

mira canam: longo tremuit cum murmure tellus,

et sic est adytis diua locuta suis:

"ipsa peti uolui: ne sit mora; mitte uolentem:

dignus Roma locus quo deus omnis eat."

ille soni terrore pauens "proficiscere" dixit;

"nostra eris: in Phrygios Roma refertur auos."

protinus innumerae caedunt pineta secures

illa, quibus fugiens Phryx pius usus erat.

mille manus coëunt, et picta coloribus ustis

caelestum Matrem concaua puppis habet.

illa sui per aquas fertur tutissima nati,

longaque Phrixeae stagna sororis adit,

Rhoeteumque capax Sigeaque litora transit,

et Tenedum et ueteres Eetionis opes.

Cyclades excipiunt, Lesbo post terga relicta,

quaeque Carysteis frangitur unda uadis;

transit et Icarium, lapsas ubi perdidit alas

carus, et uastae nomina fecit aquae.

tum laeua Creten, dextra Pelopeidas undas

deserit, et Veneris sacra Cythera petit.

hinc mare Trinacrium, candens ubi tinguere ferrum

Brontes et Steropes Acmonidesque solent,

aequoraque Afra legit, Sardoaque regna sinistris

respicit a remis, Ausoniamque tenet.

ostia contigerat, qua se Tiberinus in altum

diuidit et campo liberiore natat:

omnis eques mixtaque grauis cum plebe senatus

obuius ad Tusci fluminis ora uenit.

procedunt pariter matres nataeque nurusque

quaeque colunt sanctos uirginitate focos.

sedula fune uiri contento bracchia lassant:

uix subit aduersas hospita nauis aquas.

sicca diu fuerat tellus, sitis usserat herbas:

sedit limoso pressa carina uado.

quisquis adest operi, plus quam pro parte laborat,

adiuuat et fortes uoce sonante manus:

illa uelut medio stabilis sedet insula ponto;

attoniti monstro stantque pauentque uiri.

Claudia Quinta genus Clauso referebat ab alto

(nec facies impar nobilitate fuit),

casta quidem, sed non et credita: rumor iniquus

laeserat, et falsi criminis acta rea est.

cultus et ornatis uarie prodisse capillis

obfuit ad rigidos promptaque lingua senes.

conscia mens recti famae mendacia risit

sed nos in uitium credula turba sumus.

haec ubi castarum processit ab agmine matrum

et manibus puram fluminis hausit aquam,

ter caput inrorat, ter tollit in aethera palmas

(quicumque aspiciunt, mente carere putant),

summissoque genu uultus in imagine diuae

figit, et hos edit crine iacente sonos:

"supplicis, alma, tuae, genetrix fecunda deorum,

accipe sub certa condicione preces.

casta negor: si tu damnas, meruisse fatebor;

morte luam poenas iudice uicta dea;

sed si crimen abest, tu nostrae pignora uitae

re dabis, et castas casta sequere manus."

dixit, et exiguo funem conamine traxit

mira, sed et scaena testificata loquar

mota dea est, sequiturque ducem laudatque sequendo

index laetitiae fertur ad astra sonus.

fluminis ad flexum ueniunt (Tiberina priores

Atria dixerunt), unde sinister abit.

nox aderat: querno religant in stipite funem,

dantque leui somno corpora functa cibo.

lux aderat: querno soluunt a stipite funem,

ante tamen posito tura dedere foco,

ante coronarunt puppem, sine labe iuuencam

mactarunt operum coniugiique rudem.

est locus, in Tiberim qua lubricus influit Almo

et nomen magno perdit in amne minor.

illic purpurea canus cum ueste sacerdos

Almonis dominam sacraque lauit aquis.

exululant comites, furiosaque tibia flatur,

et feriunt molles taurea terga manus.

Claudia praecedit laeto celeberrima uultu,

credita uix tandem teste pudica dea;

ipsa sedens plaustro porta est inuecta Capena:

sparguntur iunctae flore recente boues.

Nasica accepit; templi non perstitit auctor:

Augustus nunc est, ante Metellus erat."

substitit hic Erato. mora fit, si cetera quaeram.

"dic" inquam "parua cur stipe quaerat opes."

"contulit aes populus, de quo delubra Metellus

fecit" ait; "dandae mos stipis inde manet."

cur uicibus factis ineant conuiuia, quaero,

tum magis indictas concelebrentque dapes.

"quod bene mutarit sedem Berecyntia", dixit

"captant mutatis sedibus omen idem."

institeram, quare primi Megalesia ludi

urbe forent nostra, cum dea (sensit enim)

"illa deos" inquit "peperit: cessere parenti,

principiumque dati Mater honoris habet."

"cur igitur Gallos qui se excidere uocamus,

cum tanto a Phrygia Gallica distet humus?"

"inter" ait "uiridem Cybelen altasque Celaenas

amnis it insana, nomine Gallus, aqua.

qui bibit inde, furit: procul hinc discedite, quis est

cura bonae mentis: qui bibit inde, furit."

"non pudet herbosum" dixi "posuisse moretum

in dominae mensis: an sua causa subest?"

"lacte mero ueteres usi narrantur et herbis,

sponte sua siquas terra ferebat" ait

"candidus elisae miscetur caseus herbae,

cognoscat priscos ut dea prisca cibos."

Postera cum caelo motis Pallantias astris

fulserit, et niueos Luna leuarit equos,

qui dicet "quondam sacrata est colle Quirini

hac Fortuna die Publica", uerus erit.

Tertia lux (memini) ludis erat, ac mihi quidam

spectanti senior continuusque loco

"haec" ait "illa dies, Libycis qua Caesar in oris

perfida magnanimi contudit arma Iubae.

dux mihi Caesar erat, sub quo meruisse tribunus

glorior: officio praefuit ille meo.

hanc ego militia sedem, tu pace parasti,

inter bis quinos usus honore uiros."

plura locuturi subito seducimur imbre:

pendula caelestes Libra mouebat aquas.

Ante tamen quam summa dies spectacula sistat

ensifer Orion aequore mersus erit.

Proxima uictricem cum Romam inspexerit Eos

et dederit Phoebo stella fugata locum,

Circus erit pompa celeber numeroque deorum,

primaque uentosis palma petetur equis.

Hinc Cereris ludi: non est opus indice causae;

sponte deae munus promeritumque patet.

panis erat primis uirides mortalibus herbae,

quas tellus nullo sollicitante dabat;

et modo carpebant uiuax e caespite gramen,

nunc epulae tenera fronde cacumen erant.

postmodo glans nota est: bene erat iam glande reperta,

duraque magnificas quercus habebat opes.

prima Ceres homine ad meliora alimenta uocato

mutauit glandes utiliore cibo.

illa iugo tauros collum praebere coëgit:

tum primum soles eruta uidit humus.

aes erat in pretio, Chalybeia massa latebat:

eheu, perpetuo debuit illa tegi.

pace Ceres laeta est; et uos orate, coloni,

perpetuam pacem pacificumque ducem.

farra deae micaeque licet salientis honorem

detis et in ueteres turea grana focos;

et, si tura aberunt, unctas accendite taedas:

parua bonae Cereri, sint modo casta, placent.

a boue succincti cultros remouete ministri:

bos aret; ignauam sacrificate suem.

apta iugo ceruix non est ferienda securi:

uiuat et in dura saepe laboret humo.

Exigit ipse locus raptus ut uirginis edam:

plura recognosces, pauca docendus eris.

terra tribus scopulis uastum procurrit in aequor

Trinacris, a positu nomen adepta loci,

grata domus Cereri: multas ea possidet urbes,

in quibus est culto fertilis Henna solo.

frigida caelestum matres Arethusa uocarat:

uenerat ad sacras et dea flaua dapes.

filia, consuetis ut erat comitata puellis,

errabat nudo per sua prata pede.

ualle sub umbrosa locus est aspergine multa

uuidus ex alto desilientis aquae.

tot fuerant illic, quot habet natura, colores,

pictaque dissimili flore nitebat humus.

quam simul aspexit, "comites, accedite" dixit

"et mecum plenos flore referte sinus."

praeda puellares animos prolectat inanis,

et non sentitur sedulitate labor.

haec implet lento calathos e uimine nexos,

haec gremium, laxos degrauat illa sinus;

illa legit calthas, huic sunt uiolaria curae,

illa papauereas subsecat ungue comas;

has, hyacinthe, tenes; illas, amarante, moraris;

pars thyma, pars rhoean et meliloton amat;

plurima lecta rosa est, sunt et sine nomine flores:

ipsa crocos tenues liliaque alba legit.

carpendi studio paulatim longius itur,

et dominam casu nulla secuta comes.

hanc uidet et uisam patruus uelociter aufert

regnaque caeruleis in sua portat equis.

illa quidem clamabat "io, carissima mater,

auferor!", ipsa suos abscideratque sinus:

panditur interea Diti uia, namque diurnum

lumen inadsueti uix patiuntur equi.

at, chorus aequalis, cumulatae flore ministrae

"Persephone", clamant "ad tua dona ueni."

ut clamata silet, montes ululatibus implent,

et feriunt maesta pectora nuda manu.

attonita est plangore Ceres (modo uenerat Hennam)

nec mora, "me miseram! filia" dixit "ubi es?"

mentis inops rapitur, quales audire solemus

Threicias fusis maenadas ire comis.

ut uitulo mugit sua mater ab ubere rapto

et quaerit fetus per nemus omne suos,

sic dea nec retinet gemitus, et concita cursu

fertur, et e campis incipit, Henna, tuis.

inde puellaris nacta est uestigia plantae

et pressam noto pondere uidit humum;

forsitan illa dies erroris summa fuisset,

si non turbassent signa reperta sues.

iamque Leontinos Amenanaque flumina cursu

praeterit et ripas, herbifer Aci, tuas:

praeterit et Cyanen et fontes lenis Anapi

et te, uerticibus non adeunde Gela.

liquerat Ortygien Megareaque Pantagienque,

quaque Symaetheas accipit aequor aquas.

antraque Cyclopum positis exusta caminis,

quique locus curuae nomina falcis habet,

Himeraque et Didymen Acragantaque Tauromenumque,

sacrarumque Mylas pascua laeta boum:

hinc Camerinan adit Thapsonque et Heloria tempe,

quaque iacet Zephyro semper apertus Eryx.

iamque Peloriadem Lilybaeaque, iamque Pachynon

lustrarat, terrae cornua prima suae:

quacumque ingreditur, miseris loca cuncta querellis

implet, ut amissum cum gemit ales Ityn.

perque uices modo "Persephone!" modo "filia!" clamat,

clamat et alternis nomen utrumque ciet;

sed neque Persephone Cererem nec filia matrem

audit, et alternis nomen utrumque perit;

unaque, pastorem uidisset an arua colentem

uox erat "hac gressus ecqua puella tulit?"

iam color unus inest rebus tenebrisque teguntur

omnia, iam uigiles conticuere canes:

alta iacet uasti super ora Typhoeos Aetne,

cuius anhelatis ignibus ardet humus;

illic accendit geminas pro lampade pinus:

hinc Cereris sacris nunc quoque taeda datur.

est specus exesi structura pumicis asper,

non homini regio, non adeunda ferae:

quo simul ac uenit, frenatos curribus angues

iungit et aequoreas sicca pererrat aquas.

effugit et Syrtes et te, Zanclaea Charybdi,

et uos, Nisei, naufraga monstra, canes,

Hadriacumque patens late bimaremque Corinthum:

sic uenit ad portus, Attica terra, tuos.

hic primum sedit gelido maestissima saxo:

illud Cecropidae nunc quoque triste uocant.

sub Ioue durauit multis immota diebus,

et lunae patiens et pluuialis aquae.

sors sua cuique loco est: quod nunc Cerialis Eleusin

dicitur, hoc Celei rura fuere senis.

ille domum glandes excussaque mora rubetis

portat et arsuris arida ligna focis.

filia parua duas redigebat monte capellas,

et tener in cunis filius aeger erat.

"mater" ait uirgo (mota est dea nomine matris),

"quid facis in solis incomitata locis?"

perstitit et senior, quamuis onus urget, et orat

tecta suae subeat quantulacumque casae.

illa negat (simularat anum mitraque capillos

presserat); instanti talia dicta refert:

"sospes eas semperque parens; mihi filia raptast.

heu, melior quanto sors tua sorte meast!"

dixit, et ut lacrimae (neque enim lacrimare deorumst)

decidit in tepidos lucida gutta sinus.

flent pariter molles animis uirgoque senexque;

e quibus haec iusti uerba fuere senis:

"sic tibi, quam raptam quaeris, sit filia sospes;

surge, nec exiguae despice tecta casae."

cui dea "duc" inquit; "scisti qua cogere posses",

seque leuat saxo subsequiturque senem.

dux comiti narrat quam sit sibi filius aeger,

nec capiat somnos inuigiletque malis.

illa soporiferum, paruos initura penates,

colligit agresti lene papauer humo.

dum legit, oblito fertur gustasse palato

longamque imprudens exsoluisse famem;

quae quia principio posuit ieiunia noctis,

tempus habent mystae sidera uisa cibi.

limen ut intrauit, luctus uidet omnia plena;

iam spes in puero nulla salutis erat.

matre salutata (mater Metanira uocatur)

iungere dignata est os puerile suo.

pallor abit, subitasque uident in corpore uires:

tantus caelesti uenit ab ore uigor.

tota domus laeta est, hoc est, materque paterque

nataque: tres illi tota fuere domus.

mox epulas ponunt, liquefacta coagula lacte

pomaque et in ceris aurea mella suis.

abstinet alma Ceres, somnique papauera causas

dat tibi cum tepido lacte bibenda, puer.

noctis erat medium placidique silentia somni:

Triptolemum gremio sustulit illa suo,

terque manu permulsit eum, tria carmina dixit,

carmina mortali non referenda sono,

inque foco corpus pueri uiuente fauilla

obruit, humanum purget ut ignis onus.

excutitur somno stulte pia mater, et amens

"quid facis?" exclamat, membraque ab igne rapit.

cui dea "dum non es", dixit "scelerata fuisti:

inrita materno sunt mea dona metu.

iste quidem mortalis erit: sed primus arabit

et seret et culta praemia tollet humo."

dixit et egrediens nubem trahit, inque dracones

transit et aligero tollitur axe Ceres.

Sunion expositum Piraeaque tuta recessu

linquit et in dextrum quae iacet ora latus;

hinc init Aegaeum, quo Cycladas aspicit omnes,

Ioniumque rapax Icariumque legit,

perque urbes Asiae longum petit Hellespontum,

diuersumque locis alta pererrat iter.

nam modo turilegos Arabas, modo despicit Indos;

hinc Libys, hinc Meroë siccaque terra subest;

nunc adit Hesperios, Rhenum Rhodanumque Padumque

teque, future parens, Thybri, potentis aquae.

quo feror? immensum est erratas dicere terras:

praeteritus Cereri nullus in orbe locus.

errat et in caelo, liquidique immunia ponti

adloquitur gelido proxima signa polo:

"Parrhasides stellae, namque omnia nosse potestis,

aequoreas numquam cum subeatis aquas,

Persephonen natam miserae monstrate parenti."

dixerat. huic Helice talia uerba refert:

"crimine nox uacua est; Solem de uirgine rapta

consule, qui late facta diurna uidet."

Sol aditus "quam quaeris", ait "ne uana labores,

nupta Iouis fratri tertia regna tenet."

questa diu secum, sic est adfata Tonantem

(maximaque in uultu signa dolentis erant):

"si memor es de quo mihi sit Proserpina nata

dimidium curae debet habere tuae.

orbe pererrato sola est iniuria facti

cognita: commissi praemia raptor habet.

at neque Persephone digna est praedone marito,

nec gener hoc nobis more parandus erat.

quid grauius uictore Gyge captiua tulissem

quam nunc te caeli sceptra tenente tuli?

uerum impune ferat, nos haec patiemur inultae;

reddat et emendet facta priora nouis."

Iuppiter hanc lenit, factumque excusat amore,

nec gener est nobis ille pudendus ait;

"non ego nobilior: posita est mihi regia caelo,

possidet alter aquas, alter inane chaos.

sed si forte tibi non est mutabile pectus

statque semel iuncti rumpere uincla tori,

hoc quoque temptemus, siquidem ieiuna remansit;

si minus, inferni coniugis uxor erit."

Tartara iussus adit sumptis Caducifer alis,

speque redit citius uisaque certa refert:

"rapta tribus" dixit "soluit ieiunia granis,

Punica quae lento cortice poma tegunt."

non secus indoluit quam si modo rapta fuisset

maesta parens, longa uixque refecta morast.

atque ita "nec nobis caelum est habitabile" dixit;

"Taenaria recipi me quoque ualle iube."

et factura fuit, pactus nisi Iuppiter esset

bis tribus ut caelo mensibus illa foret.

tum demum uultumque Ceres animumque recepit

imposuitque suae spicea serta comae:

largaque prouenit cessatis messis in aruis,

et uix congestas area cepit opes.

alba decent Cererem: uestes Cerialibus albas

sumite; nunc pulli uelleris usus abest.

Occupat Apriles Idus cognomine Victor

Iuppiter: hac illi sunt data templa die.

hac quoque, ni fallor, populo dignissima nostro

atria Libertas coepit habere sua.

Luce secutura tutos pete, nauita, portus:

uentus ab occasu grandine mixtus erit.

scilicet ut fuerit, tamen hac Mutinensia Caesar

grandine militia perculit arma sua.

Tertia post Veneris cum lux surrexerit Idus,

pontifices, forda sacra litate boue.

forda ferens bos est fecundaque dicta ferendo:

hinc etiam fetus nomen habere putant.

nunc grauidum pecus est, grauidae quoque semine terrae:

Telluri plenae uictima plena datur.

pars cadit arce Iouis, ter denas curia uaccas

accipit et largo sparsa cruore madet.

ast ubi uisceribus uitulos rapuere ministri,

sectaque fumosis exta dedere focis,

igne cremat uitulos quae natu maxima Virgost,

luce Palis populos purget ut ille cinis.

rege Numa, fructu non respondente labori,

inrita decepti uota colentis erant.

nam modo siccus erat gelidis Aquilonibus annus,

nunc ager assidua luxuriabat aqua;

saepe Ceres primis dominum fallebat in herbis,

et leuis obsesso stabat auena solo,

et pecus ante diem partus edebat acerbos,

agnaque nascendo saepe necabat ouem.

silua uetus nullaque diu uiolata securi

stabat, Maenalio sacra relicta deo:

ille dabat tacitis animo responsa quieto

noctibus; hic geminas rex Numa mactat oues.

prima cadit Fauno, leni cadit altera Somno

sternitur in duro uellus utrumque solo.

bis caput intonsum fontana spargitur unda,

bis sua faginea tempora fronde premit.

usus abest Veneris, nec fas animalia mensis

ponere, nec digitis anulus ullus inest;

ueste rudi tectus supra noua uellera corpus

ponit, adorato per sua uerba deo.

interea placidam redimita papauere frontem

Nox uenit, et secum somnia nigra trahit;

Faunus adest, ouiumque premens pede uellera duro

edidit a dextro talia uerba toro:

"morte boum tibi, rex, Tellus placanda duarum:

det sacris animas una iuuenca duas."

excutitur terrore quies: Numa uisa reuoluit,

et secum ambages caecaque iussa refert.

expedit errantem nemori gratissima coniunx

et dixit "grauidae posceris exta bouis."

exta bouis grauidae dantur; fecundior annus

prouenit, et fructum terra pecusque ferunt.

Hanc quondam Cytherea diem properantius ire

iussit et admissos praecipitauit equos,

ut titulum imperii cum primum luce sequenti

Augusto iuueni prospera bella darent.

Sed iam praeteritas quaerens tibi Lucifer Idus

respicit; hac Hyades Dorida nocte tenent.

Tertia post Hyadas cum lux erit orta remotas,

carcere partitos Circus habebit equos.

cur igitur missae uinctis ardentia taedis

terga ferant uulpes causa docenda mihist.

frigida Carseolis nec oliuis apta ferendis

terra, sed ad segetes ingeniosus ager;

hac ego Paelignos, natalia rura, petebam,

parua, sed assiduis obuia semper aquis.

hospitis antiqui solitas intrauimus aedes;

dempserat emeritis iam iuga Phoebus equis.

is mihi multa quidem, sed et haec narrare solebat,

unde meum praesens instrueretur opus:

"hoc" ait "in campo" (campumque ostendit) "habebat

rus breue cum duro parca colona uiro.

ille suam peragebat humum, siue usus aratri,

seu curuae falcis, siue bidentis erat;

haec modo uerrebat stantem tibicine uillam,

nunc matris plumis oua fouenda dabat,

aut uirides maluas aut fungos colligit albos

aut humilem grato calfacit igne focum;

et tamen assiduis exercet bracchia telis,

aduersusque minas frigoris arma parat.

filius huius erat primo lasciuus in aeuo,

addideratque annos ad duo lustra duos.

is capit extremi uulpem conualle salicti:

abstulerat multas illa cohortis aues.

captiuam stipula fenoque inuoluit et ignes

admouet: urentes effugit illa manus:

qua fugit, incendit uestitos messibus agros;

damnosis uires ignibus aura dabat.

factum abiit, monimenta manent: †nam dicere certam†

nunc quoque lex uulpem Carseolana uetat,

utque luat poenas, gens haec Cerialibus ardet,

quoque modo segetes perdidit ipsa perit."

Proxima cum ueniet terras uisura patentes

Memnonis in roseis lutea mater equis,

de duce lanigeri pecoris, qui prodidit Hellen,

sol abit: egresso uictima maior adest.

uacca sit an taurus non est cognoscere promptum:

pars prior apparet, posteriora latent.

seu tamen est taurus siue est hoc femina signum,

Iunone inuita munus amoris habet.

Nox abiit, oriturque aurora: Parilia poscor;

non poscor frustra, si fauet alma Pales.

alma Pales, faueas pastoria sacra canenti,

prosequor officio si tua festa meo.

certe ego de uitulo cinerem stipulasque fabales

saepe tuli plena, februa tosta, manu;

certe ego transilui positas ter in ordine flammas,

udaque roratas laurea misit aquas.

mota dea est, operique fauet. naualibus exit

puppis; habent uentos iam mea uela suos.

i, pete uirginea, populus, suffimen ab ara;

Vesta dabit, Vestae munere purus eris.

sanguis equi suffimen erit uitulique fauilla,

tertia res durae culmen inane fabae.

pastor, oues saturas ad prima crepuscula lustra:

unda prius spargat, uirgaque uerrat humum;

frondibus et fixis decorentur ouilia ramis,

et tegat ornatas longa corona fores.

caerulei fiant puro de sulpure fumi,

tactaque fumanti sulpure balet ouis.

ure mares oleas taedamque herbasque Sabinas,

et crepet in mediis laurus adusta focis;

libaque de milio milii fiscella sequatur:

rustica praecipue est hoc dea laeta cibo.

adde dapes mulctramque suas, dapibusque resectis

siluicolam tepido lacte precare Palem.

"consule" dic "pecori pariter pecorisque magistris:

effugiat stabulis noxa repulsa meis.

siue sacro paui, sediue sub arbore sacra

pabulaque e bustis inscia carpsit ouis,

si nemus intraui uetitum, nostrisue fugatae

sunt oculis nymphae semicaperque deus;

si mea falx ramo lucum spoliauit opaco,

unde data est aegrae fiscina frondis oui,

da ueniam culpae: nec, dum degrandinat, obsit

agresti fano subposuisse pecus.

nec noceat turbasse lacus: ignoscite, nymphae,

mota quod obscuras ungula fecit aquas.

tu, dea, pro nobis fontes fontanaque placa

numina, tu sparsos per nemus omne deos.

nec dryadas nec nos uideamus labra Dianae

nec Faunum, medio cum premit arua die.

pelle procul morbos; ualeant hominesque gregesque,

et ualeant uigiles, prouida turba, canes.

neue minus multos redigam quam mane fuerunt,

neue gemam referens uellera rapta lupo.

absit iniqua fames: herbae frondesque supersint,

quaeque lauent artus quaeque bibantur aquae.

ubera plena premam, referat mihi caseus aera,

dentque uiam liquido uimina rara sero;

sitque salax aries, conceptaque semina coniunx

reddat, et in stabulo multa sit agna meo;

lanaque proueniat nullas laesura puellas,

mollis et ad teneras quamlibet apta manus.

quae precor, eueniant, et nos faciamus ad annum

pastorum dominae grandia liba Pali."

his dea placanda est: haec tu conuersus ad ortus

dic quater et uiuo perlue rore manus.

tum licet adposita, ueluti cratere, camella

lac niueum potes purpureamque sapam;

moxque per ardentes stipulae crepitantis aceruos

traicias celeri strenua membra pede.

expositus mos est; moris mihi restat origo:

turba facit dubium coeptaque nostra tenet.

omnia purgat edax ignis uitiumque metallis

excoquit: idcirco cum duce purgat oues?

an, quia cunctarum contraria semina rerum

sunt duo discordes, ignis et unda, dei,

iunxerunt elementa patres, aptumque putarunt

ignibus et sparsa tangere corpus aqua?

an, quod in his uitae causa est, haec perdidit exul,

his noua fit coniunx, haec duo magna putant?

uix equidem credo: sunt qui Phaëthonta referri

credant et nimias Deucalionis aquas.

pars quoque, cum saxis pastores saxa feribant,

scintillam subito prosiluisse ferunt;

prima quidem periit, stipulis excepta secundast:

hoc argumentum flamma Parilis habet?

an magis hunc morem pietas Aeneia fecit,

innocuum uicto cui dedit ignis iter?

num tamen est uero propius, cum condita Romast,

transferri iussos in noua tecta Lares,

mutantesque domum tectis agrestibus ignem

et cessaturae subposuisse casae,

per flammas saluisse pecus, saluisse colonos?

quod fit natali nunc quoque, Roma, tuo.

ipse locum casus uati facit: Vrbis origo

uenit; ades factis, magne Quirine, tuis.

iam luerat poenas frater Numitoris, et omne

pastorum gemino sub duce uulgus erat;

contrahere agrestes et moenia ponere utrique

conuenit: ambigitur moenia ponat uter.

"nil opus est" dixit "certamine" Romulus "ullo;

magna fides auium est: experiamur aues."

res placet: alter init nemorosi saxa Palati;

alter Auentinum mane cacumen init.

sex Remus, hic uolucres bis sex uidet ordine; pacto

statur, et arbitrium Romulus urbis habet.

apta dies legitur qua moenia signet aratro:

sacra Palis suberant; inde mouetur opus.

fossa fit ad solidum, fruges iaciuntur in ima

et de uicino terra petita solo;

fossa repletur humo, plenaeque imponitur ara,

et nouus accenso fungitur igne focus.

inde premens stiuam designat moenia sulco;

alba iugum niueo cum boue uacca tulit.

uox fuit haec regis: "condenti, Iuppiter, urbem,

et genitor Mauors Vestaque mater, ades,

quosque pium est adhibere deos, aduertite cuncti:

auspicibus uobis hoc mihi surgat opus.

longa sit huic aetas dominaeque potentia terrae,

sitque sub hac oriens occiduusque dies."

ille precabatur, tonitru dedit omina laeuo

Iuppiter, et laeuo fulmina missa polo.

augurio laeti iaciunt fundamina ciues,

et nouus exiguo tempore murus erat.

hoc Celer urget opus, quem Romulus ipse uocarat,

"sint"que, "Celer, curae" dixerat "ista tuae,

neue quis aut muros aut factam uomere fossam

transeat; audentem talia dede neci."

quod Remus ignorans humiles contemnere muros

coepit, et "his populus" dicere "tutus erit?"

nec mora, transiluit: rutro Celer occupat ausum;

ille premit duram sanguinolentus humum.

haec ubi rex didicit, lacrimas introrsus obortas

deuorat et clausum pectore uulnus habet.

flere palam non uult exemplaque fortia seruat,

"sic"que "meos muros transeat hostis" ait.

dat tamen exsequias; nec iam suspendere fletum

sustinet, et pietas dissimulata patet;

osculaque adplicuit posito suprema feretro,

atque ait "inuito frater adempte, uale",

arsurosque artus unxit: fecere, quod ille,

Faustulus et maestas Acca soluta comas.

tum iuuenem nondum facti fleuere Quirites;

ultima plorato subdita flamma rogo est.

urbs oritur (quis tunc hoc ulli credere posset?)

uictorem terris impositura pedem.

cuncta regas et sis magno sub Caesare semper,

saepe etiam plures nominis huius habe;

et, quotiens steteris domito sublimis in orbe,

omnia sint umeris inferiora tuis.

Dicta Pales nobis: idem Vinalia dicam.

una tamen media est inter utramque dies.

numina, uulgares, Veneris celebrate, puellae:

multa professarum quaestibus apta Venus.

poscite ture dato formam populique fauorem,

poscite blanditias dignaque uerba ioco;

cumque sua dominae date grata sisymbria myrto

tectaque composita iuncea uincla rosa.

templa frequentari Collinae proxima portae

nunc decet; a Siculo nomina colle tenent,

utque Syracusas Arethusidas abstulit armis

Claudius et bello te quoque cepit, Eryx,

carmine uiuacis Venus est translata Sibyllae,

inque suae stirpis maluit urbe coli.

cur igitur Veneris festum Vinalia dicant

quaeritis, et quare sit Iouis ista dies?

Turnus an Aeneas Latiae gener esset Amatae

bellum erat: Etruscas Turnus adorat opes.

clarus erat sumptisque ferox Mezentius armis,

et uel equo magnus uel pede maior erat;

quem Rutuli Turnusque suis adsciscere temptat

partibus. haec contra dux ita Tuscus ait:

"stat mihi non paruo uirtus mea: uulnera testor

armaque, quae sparsi sanguine saepe meo.

qui petis auxilium, non grandia diuide mecum

praemia, de lacubus proxima musta tuis.

nulla mora est operae: uestrum est dare, uincere nostrum.

quam uelit Aeneas ista negata mihi!"

adnuerant Rutuli. Mezentius induit arma,

induit Aeneas alloquiturque Iouem:

"hostica Tyrrheno uota est uindemia regi:

Iuppiter, e Latio palmite musta feres."

uota ualent meliora: cadit Mezentius ingens

atque indignanti pectore plangit humum.

uenerat Autumnus calcatis sordidus uuis:

redduntur merito debita uina Ioui.

dicta dies hinc est Vinalia; Iuppiter illa

uindicat, et festis gaudet inesse suis.

Sex ubi, quae restant, luces Aprilis habebit,

in medio cursu tempora ueris erunt,

et frustra pecudem quaeres Athamantidos Helles,

signaque dant imbres, exoriturque Canis.

hac mihi Nomento Romam cum luce redirem,

obstitit in media candida turba uia:

flamen in antiquae lucum Robiginis ibat,

exta canis flammis, exta daturus ouis.

protinus accessi, ritus ne nescius essem;

edidit haec flamen uerba, Quirine, tuus:

"aspera Robigo, parcas Cerialibus herbis,

et tremat in summa leue cacumen humo.

tu sata sideribus caeli nutrita secundi

crescere, dum fiant falcibus apta, sinas.

Vis tua non leuis est: quae tu frumenta notasti,

maestus in amissis illa colonus habet;

nec uenti tantum Cereri nocuere nec imbres,

nec sic marmoreo pallet adusta gelu,

quantum si culmos Titan incalfacit udos:

tum locus est irae, diua timenda, tuae.

parce, precor, scabrasque manus a messibus aufer,

neue noce cultis; posse nocere sat est.

nec teneras segetes, sed durum amplectere ferrum,

quodque potest alios perdere perde prior.

utilius gladios et tela nocentia carpes:

nil opus est illis; otia mundus agit.

sarcula nunc durusque bidens et uomer aduncus,

ruris opes, niteant; inquinet arma situs,

conatusque aliquis uagina ducere ferrum

adstrictum longa sentiat esse mora.

at tu ne uiola Cererem, semperque colonus

absenti possit soluere uota tibi."

dixerat; a dextra uillis mantele solutis

cumque meri patera turis acerra fuit.

tura focis uinumque dedit fibrasque bidentis

turpiaque obscenae (uidimus) exta canis.

tum mihi "cur detur sacris noua uictima quaeris?"

(quaesieram) "causam percipe" flamen ait.

"est Canis, Icarium dicunt, quo sidere moto

tosta sitit tellus praecipiturque seges:

pro cane sidereo canis hic imponitur arae,

et quare fiat nil nisi nomen habet."

Cum Phrygis Assaraci Tithonia fratre relicto

sustulit immenso ter iubar orbe suum,

mille uenit uariis florum dea nexa coronis;

scaena ioci morem liberioris habet.

exit et in Maias sacrum Florale kalendas:

tunc repetam, nunc me grandius urget opus.

aufer, Vesta, diem: cognati Vesta receptast

limine; sic iusti constituere patres.

Phoebus habet partem: Vestae pars altera cessit:

quod superest illis, tertius ipse tenet.

state Palatinae laurus, praetextaque quercu

stet domus: aeternos tres habet una deos.