"Sic raro scribis, ut toto non quater anno
membranam poscas, scriptorum quaeque retexens,
iratus tibi, quod vini somnique benignus
nil dignum sermone canas. Quid fiet? At ipsis
Saturnalibus huc fugisti sobrius. Ergo
dic aliquid dignum promissis. Incipe. Nil est.
Culpantur frustra calami inmeritusque laborat
iratis natus paries dis atque poetis.
Atqui voltus erat multa et praeclara minantis,
si vacuum tepido cepisset villula tecto.
Quorsum pertinuit stipare Platona Menandro?
Eupolin, Archilochum, comites educere tantos?
Invidiam placare paras virtute relicta?
Contemnere miser. Vitanda est inproba Siren
desidia, aut quidquid vita meliore parasti
ponendum aequo animo." "Di te, Damasippe, deaeque
verum ob consilium donent tonsore. Sed unde
tam bene me nosti?" "Postquam omnis res mea Ianum
ad medium fracta est, aliena negotia curo
excussus propriis. Olim nam quaerere amabam,
quo vafer ille pedes lavisset Sisyphus aere,
quid scalptum infabre, quid fusum durius esset.
Callidus huic signo ponebam milia centum;
hortos egregiasque domos mercarier unus
cum lucro noram; unde frequentia Mercuriale
inposuere mihi cognomen compita." "Novi
et miror morbi purgatum te illius. Atqui
emovit veterem mire novus, ut solet, in cor
traiecto lateris miseri capitisve dolore,
ut lethargicus hic cum fit pugil et medicum urget.
Dum nequid simile huic, esto ut libet." "O bene, ne te
frustrere: insanis et tu stultique prope omnes,
siquid Stertinius veri crepat, unde ego mira
descripsi docilis praecepta haec, tempore quo me
solatus iussit sapientem pascere barbam
atque a Fabricio non tristem ponte reverti.
Nam male re gesta cum vellem mittere operto
me capite in flumen, dexter stetit et "Cave faxis
te quicquam indignum. Pudor" inquit "te malus angit,
insanos qui inter vereare insanus haberi.
Primum nam inquiram, quid sit furere: hoc si erit in te
solo, nil verbi, pereas quin fortiter, addam.
Quem mala stultitia et quemcumque inscitia veri
caecum agit, insanum Chrysippi porticus et grex
autumat. Haec populos, haec magnos formula reges,
excepto sapiente, tenet. Nunc accipe, quare
desipiant omnes aeque ac tu, qui tibi nomen
insano posuere. Velut silvis, ubi passim
palantis error certo de tramite pellit,
ille sinistrorsum, hic dextrorsum abit, unus utrique
error, sed variis inludit partibus: hoc te
crede modo insanum, nihilo ut sapientior ille
qui te deridet caudam trahat. Est genus ullum
stultitiae nihilum metuenda timentis, ut ignis,
ut rupes fluviosque in campo obstare queratur;
alterum et huic varum et nihilo sapientius ignis
per medios fluviosque ruentis: clamet amica
mater honesta soror cum cognatis, pater, uxor:
`Hic fossa est ingens, hic rupes maxima: serva!`
non magis audierit, quam Fufius ebrius olim,
cum Ilionam edormit, Catienis mille ducentis
"Mater, te appello" clamitantibus. Huic ego volgus
errori similem cunctum insanire docebo.
Insanit veteres statuas Damasippus emendo:
integer est mentis Damasippi creditor? Esto.
"Accipe quod numquam reddas mihi" si tibi dicam:
tune insanus eris, si acceperis, an magis excors
reiecta praeda, quam praesens Mercurius fert?
Scribe decem a Nerio: non est satis; adde Cicutae
nodosi tabulas, centum, mille adde catenas:
effugiet tamen haec sceleratus vincula Proteus.
Cum rapies in ius malis ridentem alienis,
fiet apud, modo avis, modo saxum et, cum volet, arbor.
Si male rem gerere insani est, contra bene sani.
Putidius multo cerebrum est, mihi crede, Perelli
dictantis, quod tu numquam rescribere possis.
Audire atque togam iubeo componere, quisquis
ambitione mala aut argenti pallet amore,
quisquis luxuria tristisve superstitione
aut alio mentis morbo calet: huc propius me,
dum doceo insanire omnis vos, ordine adite.
Danda est ellebori multo pars maxima avaris:
nescio an Anticyram ratio illis destinet omnem.
Heredes Staberi summam incidere sepulcro,
ni sic fecissent, gladiatorum dare centum
damnati populo paria atque epulum arbitrio Arri,
frumenti quantum metit Africa. "Sive ego prave
seu recte hoc volui, ne sis patruus mihi": credo,
hoc Staberi prudentem animum vidisse. Quid ergo
sensit, cum summam patrimoni insculpere saxo
heredes voluit? Quoad vixit, credidit ingens
pauperiem vitium et cavit nihil acrius, ut, si
forte minus locuples uno quadrante perisset,
ipse videretur sibi nequior. "Omnis enim res,
virtus, fama, decus, divina humanaque pulchris
divitiis parent; quas qui construxerit, ille
clarus erit, fortis, iustus." "Sapiensne?" "Etiam, et rex
et quidquid volet." Hoc veluti virtute paratum
speravit magnae laudi fore. Quid simile isti
Graecus Aristippus? Qui servos proicere aurum
in media iussit Libya, quia tardius irent
propter onus segnes. Uter est insanior horum?
Nil agit exemplum, litem quod lite resolvit.
Siquis emat citharas, emptas comportet in unum,
nec studio citharae nec Musae deditus ulli,
si scalpra et formas non sutor, nautica vela
aversus mercaturis: delirus et amens
undique dicatur merito. Qui discrepat istis,
qui nummos aurumque recondit, nescius uti
conpositis metuensque velut contingere sacrum?
Siquis ad ingentem frumenti semper acervum
porrectus vigilet cum longo fuste neque illinc
audeat esuriens dominus contingere granum
ac potius foliis parcus vescatur amaris;
si positis intus Chii veterisque Falerni
mille cadis, - nihil est: tercentum milibus, acre
potet acetum; age si et stramentis incubet unde -
octoginta annos natus, cui stragula vestis,
blattarum ac tinearum epulae, putrescat in arca:
nimirum insanus paucis videatur, eo quod
maxima pars hominum morbo iactatur eodem.
Filius aut etiam haec libertus ut ebibat heres,
dis inimice senex, custodis? Ne tibi desit?
Quantulum enim summae curtabit quisque dierum,
unguere si caules alio meliore caputque
coeperis inpexa foedum porrigine? Quare,
si quidvis satis est, peiuras, surripis, aufers
undique? Tun sanus? Populum si caedere saxis
incipias servosve quos, quos aere pararis,
insanum te omnes pueri clamentque puellae;
cum laqueo uxorem interimis matremque veneno,
incolumi capite es? Quid enim? Neque tu hoc facis Argis
nec ferro ut demens genetricem occidis Orestes.
An tu reris eum occisa insanisse parente
ac non ante malis dementem actum Furiis quam
in matris iugulo ferrum tepefecit acutum?
Quin, ex quo est habitus male tutae mentis Orestes,
nil sane fecit quod tu reprehendere possis:
non Pyladen ferro violare aususve sororem
Electran, tantum maledicit utrique vocando
hanc Furiam, hunc aliud, iussit quod splendida bilis.
Pauper Opimius arbitri positi intus et auri,
qui Veientanum festis potare diebus
Campana solitus trulla vappamque profestis,
quondam lethargo grandi est oppressus, ut heres
iam circum loculos et clavis laetus ovansque
curreret. Hunc medicus multum celer atque fidelis
excitat hoc pacto: mensam poni iubet atque
effundi saccos nummorum, accedere pluris
ad numerandum: hominem sic erigit; addit et illud:
"Ni tua custodis, avidus iam haec auferet heres."
"Men vivo?" "Ut vivas igitur, vigila. Hoc age " "Quid vis?"
"Deficient inopem venae te, ni cibus atque
ingens accedit stomacho fultura ruenti.
Tu cessas? Agedum sume hoc ptisanarium oryzae."
"Quanti emptae?" "Parvo." "Quanti ergo?" "Octussibus.""Eheu,
quid refert, morbo an furtis pereamque rapinis?"
quisnam igitur sanus? Qui non stultus. Quid avarus?
Stultus et insanus. Quid, siquis non sit avarus,
continuo sanus? Minime. Cur, Stoice? Dicam.
"Non est cardiacus" (Craterum dixisse putato)
"hic aeger". Recte est igitur surgetque? Negabit.
Quod latus aut renes morbo temptentur acuto.
Non est periurus neque sordidus: inmolet aequis
hic porcum Laribus; verum ambitiosus et audax:
naviget Anticyram. Quid enim differt, barathrone
dones quidquid habes an numquam utare paratis?
Servius Oppidius Canusi duo praedia, dives
antiquo censu, gnatis divisse duobus
fertur et hoc moriens pueris dixisse vocatis
ad lectum: "Postquam te talos, Aule, nucesque
ferre sinu laxo, donare et ludere vidi,
te, Tiberi, numerare, cavis abscondere tristem,
extimui, ne vos ageret vesania discors,
tu Nomentanum, tu ne sequerere Cicutam.
Quare per divos oratus uterque Penatis
tu cave ne minuas, tu ne maius facias id
quod satis esse putat pater et natura coercet.
Praeterea ne vos titillet gloria, iure
iurando obstringam ambo: uter aedilis fueritve
vestrum praetor, is intestabilis et sacer esto.
In cicere atque faba bona tu perdasque lupinis,
latus ut in circo spatiere et aeneus ut stes,
nudus agris, nudus nummis, insane, paternis;
scilicet ut plausus quos fert Agrippa feras tu,
astuta ingenuum volpes imitata leonem?"
nequis humasse velit Aiacem, Atrida, vetas cur?
"Rex sum - " nil ultra quaero plebeius. "- et aequam
rem imperito, ac sicui videor non iustus, inulto
dicere quod sentit permitto." Maxime regum,
di tibi dent capta classem redducere Troia.
Ergo conere et mox respondere licebit?
"Consule." Cur Aiax, heros ab Achille secundus,
putescit, totiens servatis clarus Achivis,
gaudeat ut populus Priami Priamusque inhumato,
per quem tot iuvenes patrio caruere sepulcro?
"Mille ovium insanus morti dedit, inclitum Ulixen
et Menelaum una mecum se occidere clamans."
Tu cum pro vitula statuis dulcem Aulide natam
ante aras spargisque mola caput, inprobe, salsa,
rectum animi servas? "Quorsum?" Insanus quid enim Aiax
fecit? Cum stravit ferro pecus, abstinuit vim
uxore et gnato; mala multa precatus Atridis
non ille aut Teucrum aut ipsum violavit Ulixen.
"Verum ego, ut haerentis adverso litore navis
eriperem, prudens placavi sanguine divos."
Nempe tuo, furiose? "Meo, sed non furiosus."
Qui species alias veris scelerisque tumultu
permixtas capiet, commotus habebitur atque
stultitiane erret nihilum distabit an ira.
Aiax inmeritos cum occidit desipit agnos:
cum prudens scelus ob titulos admittis inanis,
stas animo et purum est vitio tibi cum tumidum est cor?
Siquis lectica nitidam gestare amet agnam,
huic vestem ut gnatae, paret ancillas, paret aurum,
Rufam aut Posillam appellet fortique marito
destinet uxorem: interdicto huic omne adimat ius
praetor et ad sanos abeat tutela propinquos.
Quid, siquis gnatam pro muta devovet agna,
integer est animi? Ne dixeris. Ergo ubi prava
stultitia, hic summa est insania; qui sceleratus,
et furiosus erit; quem cepit vitrea fama,
hunc circumtonuit gaudens Bellona cruentis.
Nunc age luxuriam et Nomentanum arripe mecum.
Vincet enim stultos ratio insanire nepotes.
Hic simul accepit patrimoni mille talenta,
edicit, piscator uti, pomarius, auceps,
unguentarius ac Tusci turba inpia vici,
cum scurris fartor, cum Velabro omne macellum
mane domum veniant. Quid tum? Venere frequentes,
verba facit leno: "Quidquid mihi, quidquid et horum
cuique domi est, id crede tuum et vel nunc pete vel cras."
Accipe quid contra haec iuvenis responderit aequus.
"In nive Lucana dormis ocreatus, ut aprum
cenem ego; tu piscis hiberno ex aequore verris.
Segnis ego, indignus qui tantum possideam; aufer,
sume tibi deciens; tibi tantundem; tibi triplex,
unde uxor media currit de nocte vocata."
Filius Aesopi detractam ex aure Metellae,
scilicet ut deciens solidum absorberet, aceto
diluit insignem bacam: qui sanior ac si
illud idem in rapidum flumen iaceretve cloacam?
Quinti progenies Arri, par nobile fratrum
nequitia et nugis pravorum et amore gemellum
luscinias soliti inpenso prandere coëmptas,
quorsum abeant? Sani ut creta, an carbone notati?
Aedificare casas, plostello adiungere muris,
ludere par inpar, equitare in harundine longa
siquidem delectet barbatum, amentia verset.
Si puerilius his ratio esse evincet amare
nec quicquam differre, utrumne in pulvere, trimus
quale prius, ludas opus, an meretricis amore
sollicitus plores: quaero, faciasne quod olim
mutatus Polemon? Ponas insignia morbi,
fasciolas, cubital, focalia, potus ut ille
dicitur ex collo furtim carpsisse coronas,
postquam est inpransi correptus voce magistri?
Porrigis irato puero cum poma, recusat;
"Sume, catelle": negat; si non des, optet. Amator
exclusus qui distat, agit ubi secum, eat an non,
quo rediturus erat non arcessitus, et haeret
invisis foribus? "Nec nunc, cum me vocet ultro,
accedam? An potius mediter finire dolores?
Exclusit; revocat: redeam? Non, si obsecret." Ecce
servos, non paulo sapientior "O ere, quae res
nec modum habet neque consilium, ratione modoque
tractari non volt. In amore haec sunt mala, bellum,
pax rursum: haec siquis tempestatis prope ritu
mobilia et caeca fluitantia sorte laboret
reddere certa sibi, nihilo plus explicet ac si
insanire paret certa ratione modoque."
Quid? Cum Picenis excerpens semina pomis
gaudes, si cameram percusti forte, penes te es?
Quid? Cum balba feris annoso verba palato,
aedificante casas qui sanior? Adde cruorem
stultitiae atque ignem gladio scrutare. Modo, inquam,
Hellade percussa Marius cum praecipitat se,
cerritus fuit? An commotae crimine mentis
absolves hominem et sceleris damnabis eundem
ex more inponens cognata vocabula rebus?
Libertinus erat, qui circum compita siccus
lautis mane senex manibus currebat et "Unum!",
"quid tam magnum?" addens, "unum: me surpite morti!
Dis etenim facile est" orabat, sanus utrisque
auribus atque oculis; mentem, nisi litigiosus,
exciperet dominus, cum venderet. Hoc quoque volgus
Chrysippus ponit fecunda in gente Meneni.
"Iuppiter, ingentis qui das adimisque dolores,"
mater ait pueri mensis iam quinque cubantis,
"frigida si puerum quartana reliquerit, illo
mane die, quo tu indicis ieiunia, nudus
in Tiberi stabit." Casus medicusve levarit
aegrum ex praecipiti: mater delira necabit
in gelida fixum ripa febrimque reducet,
quone malo mentem concussa? Timore deorum."
Haec mihi Stertinius, sapientum octavos, amico
arma dedit, posthac ne conpellarer inultus.
Dixerat insanum qui me, totidem audiet atque
respicere ignoto discet pendentia tergo."
"Stoice, post damnum sic vendas omnia pluris,
qua me stultitia, quoniam non est genus unum,
insanire putas? Ego nam videor mihi sanus."
"Quid, caput abscissum manibus cum portat Agaue
gnati infelicis, sibi tunc furiosa videtur?"
"Stultum me fateor - liceat concedere veris -
atque etiam insanum; tantum hoc edissere, quo me
aegrotare putes animi vitio." "Accipe: primum
aedificas, hoc est longos imitaris, ab imo
ad summum tutus moduli bipedalis, et idem
corpore maiorem rides Turbonis in armis
spiritum et incessum: qui ridiculus minus illo?
An, quodcumque facit Maecenas, te quoque verum est,
tanto dissimilem et tanto certare minorem?
Absentis ranae pullis vituli pede pressis
unus ubi effugit, matri denarrat, ut ingens
belua cognatos eliserit: illa rogare,
quantane? Nam tantum, sufflans se, magna fuisset?
"Maior dimidio." " Num tanto?" cum magis atque
se magis inflaret, "non, si te ruperis," inquit,
"par eris." Haec a te non multum abludit imago
adde poemata nunc, hoc est, oleum adde camino,
quae siquis sanus fecit, sanus facis et tu.
Non dico horrendam rabiem - " "iam desine." "- Cultum
maiorem censu -" "teneas, Damasippe, tuis te."
" - Mille puellarum, puerorum mille furores -"
"O maior tandem parcas, insane, minori."
"Sīc rārō scrībīs, ūt tōtō nōn quătĕr ānnō
mēmbrānām pōscās, scrīptōrūm quaēquĕ rĕtēxēns,
īrātūs tĭbĭ, quōd vīnī sōmnīquĕ bĕnīgnūs
nīl dīgnūm sērmōnĕ cănās. Quīd fīĕt? Ăt īpsīs
Sātūrnālĭbŭs hūc fūgīstī sōbrĭŭs. Ērgō
dīc ălĭquīd dīgnūm prōmīssīs. Īncĭpĕ. Nīl ēst.
Cūlpāntūr frūstrā călămi īnmĕrĭtūsquĕ lăbōrāt
īrātīs nātūs părĭēs dīs ātquĕ pŏētīs.
Ātquī vōltŭs ĕrāt mūlta ēt praēclāră mĭnāntīs,
sī văcŭūm tĕpĭdō cēpīssēt vīllŭlă tēctō.
Quōrsūm pērtĭnŭīt stīpārĕ Plătōnă Mĕnāndrō?
Eūpŏlĭn, Ārchĭlŏchūm, cŏmĭtēs ēdūcĕrĕ tāntōs?
Īnvĭdĭām plācārĕ părās vīrtūtĕ rĕlīctā?
Cōntēmnērĕ mĭsēr. Vītānda ēst īnprŏbă Sīrēn
dēsĭdĭa, aūt quīdquīd vītā mĕlĭōrĕ părāstī
pōnēndum aēquo ănĭmō." "Dī tē, Dămăsīppĕ, dĕaēquĕ
vērum ōb cōnsĭlĭūm dōnēnt tōnsōrĕ. Sĕd ūndĕ
tām bĕnĕ mē nōstī?" "Pōstquam ōmnīs rēs mĕă Iānūm
ād mĕdĭūm frācta ēst, ălĭēnă nĕgōtĭă cūrō
ēxcūssūs prŏprĭīs. Ōlīm nām quaērĕre ămābām,
quō văfĕr īllĕ pĕdēs lāvīssēt Sīsўphŭs aērĕ,
quīd scālptum īnfābrē, quīd fūsūm dūrĭŭs ēssēt.
Cāllĭdŭs huīc sīgnō pōnēbām mīlĭă cēntūm;
hōrtōs ēgrĕgĭāsquĕ dŏmōs mērcārĭĕr ūnūs
cūm lūcrō nōram; ūndĕ frĕquēntĭă Mērcŭrĭālĕ
īnpŏsŭērĕ mĭhī cōgnōmēn cōmpĭtă." "Nōvī
ēt mīrōr mōrbī pūrgātūm te īllĭŭs. Ātquī
ēmōvīt vĕtĕrēm mīrē nŏvŭs, ūt sŏlĕt, īn cōr
trāiēctō lătĕrīs mĭsĕrī căpĭtīsvĕ dŏlōrĕ,
ūt lēthārgĭcŭs hīc cūm fīt pŭgĭl ēt mĕdĭcum ūrgēt.
Dūm nēquīd sĭmĭle huīc, ēsto ūt lĭbĕt." "Ō bĕnĕ, nē tē
frūstrēre: īnsānīs ēt tū stūltīquĕ prŏpe ōmnēs,
sīquīd Stērtĭnĭūs vērī crĕpăt, ūnde ĕgŏ mīră
dēscrīpsī dŏcĭlīs praēcēpta haēc, tēmpŏrĕ quō mē
sōlātūs iūssīt săpĭēntēm pāscĕrĕ bārbām
ātque ā Fābrĭcĭō nōn trīstēm pōntĕ rĕvērtī.
Nām mălĕ rē gēstā cūm vēllēm mīttĕre ŏpērtō
mē căpĭte īn flūmēn, dēxtēr stĕtĭt ēt "Căvĕ fāxīs
tē quīcquam īndīgnūm. Pŭdŏr" īnquīt "tē mălŭs āngīt,
īnsānōs qui īntēr vĕrĕāre īnsānŭs hăbērī.
Prīmūm nam īnquīrām, quīd sīt fŭrĕre: hōc si ĕrĭt īn tē
sōlō, nīl vērbī, pĕrĕās quīn fōrtĭtĕr, āddām.
Quēm mălă stūltĭtĭa ēt quēmcūmque īnscītĭă vērī
caēcum ăgĭt, īnsānūm Chrŷsīppī pōrtĭcŭs ēt grēx
aūtŭmăt. Haēc pŏpŭlōs, haēc māgnōs fōrmŭlă rēgēs,
ēxcēptō săpĭēntĕ, tĕnēt. Nūnc āccĭpĕ, quārē
dēsĭpĭānt ōmnēs aēque āc tū, quī tĭbĭ nōmēn
īnsānō pŏsŭērĕ. Vĕlūt sīlvīs, ŭbĭ pāssīm
pālāntīs ērrōr cērtō dē trāmĭtĕ pēllīt,
īllĕ sĭnīstrōrsum, hīc dēxtrōrsum ăbĭt, ūnŭs ŭtrīquĕ
ērrōr, sēd vărĭīs īnlūdīt pārtĭbŭs: hōc tē
crēdĕ mŏdo īnsānūm, nĭhĭlo ūt săpĭēntĭŏr īllĕ
quī tē dērīdēt caūdām trăhăt. Ēst gĕnŭs ūllūm
stūltĭtĭaē nĭhĭlūm mĕtŭēndă tĭmēntĭs, ŭt īgnīs,
ūt rūpēs flŭvĭōsque īn cāmpo ōbstārĕ quĕrātūr;
āltĕrum ĕt huīc vārum ēt nĭhĭlō săpĭēntĭŭs īgnīs
pēr mĕdĭōs flŭvĭōsquĕ rŭēntīs: clāmĕt ămīcă
mātĕr hŏnēstă sŏrōr cūm cōgnātīs, pătĕr, ūxōr:
`Hīc fōssa ēst īngēns, hīc rūpēs māxĭmă: sērvā!`
nōn măgĭs aūdĭĕrīt, quām Fūfĭŭs ēbrĭŭs ōlīm,
cum Īlĭŏnam ēdōrmīt, Cătĭēnīs mīllĕ dŭcēntīs
"Mātēr, te āppēllō" clămĭtāntĭbŭs. Huīc ĕgŏ vōlgūs
ērrōrī sĭmĭlēm cūnctum īnsānīrĕ dŏcēbō.
Īnsānīt vĕtĕrēs stătŭās Dămăsīppŭs ĕmēndō:
īntĕgĕr ēst mēntīs Dămăsīppī crēdĭtŏr? Ēstō.
"Āccĭpĕ quōd nūmquām rēddās mĭhĭ" sī tĭbĭ dīcām:
tūne īnsānŭs ĕrīs, si āccēpĕrĭs, ān măgĭs ēxcōrs
rēiēctā praēdā, quām praēsēns Mērcŭrĭūs fērt?
Scrībĕ dĕcem ā Nĕrĭō: nōn ēst sătĭs; āddĕ Cĭcūtaē
nōdōsī tăbŭlās, cēntūm, mīlle āddĕ cătēnās:
ēffŭgĭēt tămĕn haēc scĕlĕrātūs vīncŭlă Prōteūs.
Cūm răpĭēs īn iūs mālīs rīdēntem ălĭēnīs,
fīĕt ăpūd, mŏdo ăvīs, mŏdŏ sāxum ēt, cūm vŏlĕt, ārbōr.
Sī mălĕ rēm gĕrĕre īnsāni ēst, cōntrā bĕnĕ sānī.
Pūtĭdĭūs mūltō cĕrĕbrum ēst, mĭhĭ crēdĕ, Pĕrēllī
dīctāntīs, quōd tū nūmquām rēscrībĕrĕ pōssīs.
Aūdīre ātquĕ tŏgām iŭbĕō cōmpōnĕrĕ, quīsquīs
āmbĭtĭōnĕ măla aūt ārgēntī pāllĕt ămōrĕ,
quīsquīs lūxŭrĭā trīstīsvĕ sŭpērstĭtĭōnĕ
aūt ălĭō mēntīs mōrbō călĕt: hūc prŏpĭūs mē,
dūm dŏcĕo īnsānīre ōmnīs vōs, ōrdĭne ădītĕ.
Dānda ēst ēllĕbŏrī mūltō pārs māxĭma ăvārīs:
nēscĭo ăn Āntĭcўrām rătĭo īllīs dēstĭnĕt ōmnēm.
Hērēdēs Stăbĕrī sūmmam īncīdērĕ sĕpūlcrō,
nī sīc fēcīssēnt, glădĭātōrūm dărĕ cēntūm
dāmnātī pŏpŭlō părĭa ātque ĕpŭlum ārbĭtrĭo Ārrī,
frūmēntī quāntūm mĕtĭt Āfrĭcă. "Sīve ĕgŏ prāvē
seū rēcte hōc vŏlŭī, nē sīs pătrŭūs mĭhĭ": crēdō,
hōc Stăbĕrī prūdēntem ănĭmūm vīdīssĕ. Quĭd ērgō
sēnsīt, cūm sūmmām pătrĭmōni īnscūlpĕrĕ sāxō
hērēdēs vŏlŭīt? Quoād vīxīt, crēdĭdĭt īngēns
paūpĕrĭēm vĭtĭum ēt cāvīt nĭhĭl ācrĭŭs, ūt, sī
fōrtĕ mĭnūs lŏcŭplēs ūnō quādrāntĕ pĕrīssēt,
īpsĕ vĭdērētūr sĭbĭ nēquĭŏr. "Ōmnĭs ĕnīm rēs,
vīrtūs, fāmă, dĕcūs, dīvīna hūmānăquĕ pūlchrīs
dīvĭtĭīs pārēnt; quās quī cōnstrūxĕrĭt, īllĕ
clārŭs ĕrīt, fōrtīs, iūstūs." "Săpĭēnsne?" "Ĕtĭam, ēt rēx
ēt quīdquīd vŏlĕt." Hōc vĕlŭtī vīrtūtĕ părātūm
spērāvīt māgnaē laūdī fŏrĕ. Quīd sĭmĭle īstī
Graēcŭs Ărīstīppūs? Quī sērvōs prōĭcĕre aūrūm
īn mĕdĭā iūssīt Lĭbўā, quĭă tārdĭŭs īrēnt
prōptĕr ŏnūs sēgnēs. Ŭtĕr ēst īnsānĭŏr hōrūm?
Nīl ăgĭt ēxēmplūm, lītēm quōd lītĕ rĕsōlvīt.
Sīquĭs ĕmāt cĭthărās, ēmptās cōmpōrtĕt ĭn ūnūm,
nēc stŭdĭō cĭthăraē nēc Mūsaē dēdĭtŭs ūllī,
sī scālpra ēt fōrmās nōn sūtōr, naūtĭcă vēlă
āvērsūs mērcātūrīs: dēlīrŭs ĕt āmēns
ūndĭquĕ dīcātūr mĕrĭtō. Quī dīscrĕpăt īstīs,
quī nūmmōs aūrūmquĕ rĕcōndīt, nēscĭŭs ūtī
cōnpŏsĭtīs mĕtŭēnsquĕ vĕlūt cōntīngĕrĕ sācrūm?
Sīquĭs ăd īngēntēm frūmēntī sēmpĕr ăcērvūm
pōrrēctūs vĭgĭlēt cūm lōngō fūstĕ nĕque īllīnc
aūdĕăt ēsŭrĭēns dŏmĭnūs cōntīngĕrĕ grānūm
āc pŏtĭūs fŏlĭīs pārcūs vēscātŭr ămārīs;
sī pŏsĭtīs īntūs Chīī vĕtĕrīsquĕ Fălērnī
mille cadis, - nihil est: tercentum milibus, acre
potet acetum; age si et stramentis incubet unde -
ōctōgīnta ānnōs nātūs, cuī strāgŭlă vēstīs,
blāttārum āc tĭnĕārum ĕpŭlaē, pūtrēscăt ĭn ārcā:
nīmīrum īnsānūs paūcīs vĭdĕātŭr, ĕō quōd
māxĭmă pārs hŏmĭnūm mōrbō iāctātŭr ĕōdēm.
Fīlĭŭs aūt ĕtĭam haēc lībērtŭs ŭt ēbĭbăt hērēs,
dīs ĭnĭmīcĕ sĕnēx, cūstōdīs? Nē tĭbĭ dēsīt?
Quāntŭlum ĕnīm sūmmaē cūrtābīt quīsquĕ dĭērūm,
ūnguĕrĕ sī caūlēs ălĭō mĕlĭōrĕ căpūtquĕ
coēpĕrĭs īnpēxā foēdūm pōrrīgĭnĕ? Quārē,
sī quīdvīs sătĭs ēst, pĕĭūrās, sūrrĭpĭs, aūfērs
ūndĭquĕ? Tūn sānūs? Pŏpŭlūm sī caēdĕrĕ sāxīs
īncĭpĭās sērvōsvē quōs, quōs aērĕ părārīs,
īnsānūm te ōmnēs pŭĕrī clāmēntquĕ pŭēllaē;
cūm lăquĕo ūxōrem īntĕrĭmīs mātrēmquĕ vĕnēnō,
īncŏlŭmī căpĭte ēs? Quĭd ĕnīm? Nĕquĕ tu hōc făcĭs Ārgīs
nēc fērro ūt dēmēns gĕnĕtrīcem ōccīdĭs Ŏrēstēs.
Ān tū rērīs eum ōccīsa īnsānīssĕ părēntĕ
āc nōn āntĕ mălīs dēmēntem āctūm Fŭrĭīs quām
īn mātrīs iŭgŭlō fērrūm tĕpĕfēcĭt ăcūtūm?
Quīn, ēx quo ēst hăbĭtūs mălĕ tūtaē mēntĭs Ŏrēstēs,
nīl sānē fēcīt quōd tū rĕprĕhēndĕrĕ pōssīs:
nōn Pўlădēn fērrō vĭŏlāre aūsūsvĕ sŏrōrēm
Ēlēctrān, tāntūm mălĕdīcĭt ŭtrīquĕ vŏcāndō
hānc Fŭrĭam, hūnc ălĭūd, iūssīt quōd splēndĭdă bīlīs.
Paūpĕr Ŏpīmĭŭs ārbītrī pŏsĭti īntŭs ĕt aūrī,
quī Vĕĭēntānūm fēstīs pōtārĕ dĭēbūs
Cāmpānā sŏlĭtūs trūllā vāppāmquĕ prŏfēstīs,
quōndām lēthārgō grāndi ēst ōpprēssŭs, ŭt hērēs
iām cīrcūm lŏcŭlōs ēt clāvīs laētŭs ŏvānsquĕ
cūrrĕrĕt. Hūnc mĕdĭcūs mūltūm cĕlĕr ātquĕ fĭdēlīs
ēxcĭtăt hōc pāctō: mēnsām pōnī iŭbĕt ātquĕ
ēffūndī sāccōs nūmmōrum, āccēdĕrĕ plūrīs
ād nŭmĕrāndum: hŏmĭnēm sīc ērĭgĭt; āddĭt ĕt īllūd:
"Nī tŭă cūstōdīs, ăvĭdūs iam haēc aūfĕrĕt hērēs."
"Men vivo?" "Ut vivas igitur, vigila. Hoc age " "Quid vis?"
"Mēn vīvo?" "Ūt vīvās ĭgĭtūr, vĭgĭla. Hōc ăgĕ " "Quīd vīs?"
"Dēfĭcĭēnt ĭnŏpēm vēnaē tē, nī cĭbŭs ātquĕ
īngēns āccēdīt stŏmăchō fūltūră rŭēntī.
Tū cēssās? Ăgĕdūm sūme hōc ptĭsănārĭum ŏrŷzaē."
"Quānti ēmptaē?" "Pārvō." "Quānti ērgo?" "Ōctūssĭbŭs.""Ēheū,
quīd rēfērt, mōrbo ān fūrtīs pĕrĕāmquĕ răpīnīs?"
quīsnam ĭgĭtūr sānūs? Quī nōn stūltūs. Quĭd ăvārūs?
Stūltŭs ĕt īnsānūs. Quīd, sīquīs nōn sĭt ăvārūs,
cōntĭnŭō sānūs? Mĭnĭmē. Cūr, Stōĭcĕ? Dīcām.
"Nōn ēst cārdĭăcūs" (Crătĕrūm dīxīssĕ pŭtātō)
"hīc aēgēr". Rēcte ēst ĭgĭtūr sūrgētquĕ? Nĕgābīt.
Quōd lătŭs aūt rēnēs mōrbō tēmptēntŭr ăcūtō.
Nōn ēst pērĭŭrūs nĕquĕ sōrdĭdŭs: īnmŏlĕt aēquīs
hīc pōrcūm Lărĭbūs; vērum āmbĭtĭōsŭs ĕt aūdāx:
nāvĭgĕt Āntĭcўrām. Quĭd ĕnīm dīffērt, bărăthrōnĕ
dōnēs quīdquĭd hăbēs ān nūmquam ūtārĕ părātīs?
Sērvĭŭs Ōppĭdĭūs Cănŭsī dŭŏ praēdĭă, dīvēs
āntīquō cēnsū, gnātīs dīvīssĕ dŭōbūs
fērtŭr ĕt hōc mŏrĭēns pŭĕrīs dīxīssĕ vŏcātīs
ād lēctūm: "Pōstquām tē tālōs, Aūlĕ, nŭcēsquĕ
fērrĕ sĭnū lāxō, dōnāre ēt lūdĕrĕ vīdī,
tē, Tĭbĕrī, nŭmĕrārĕ, căvīs ābscōndĕrĕ trīstēm,
ēxtĭmŭī, nē vōs ăgĕrēt vēsānĭă dīscōrs,
tū Nōmēntānūm, tū nē sĕquĕrērĕ Cĭcūtām.
Quārē pēr dīvōs ōrātŭs ŭtērquĕ Pĕnātīs
tū căvĕ nē mīnvās, tū nē māiūs făcĭās īd
quōd sătĭs ēssĕ pŭtāt pătĕr ēt nātūră cŏērcēt.
Praētĕrĕā nē vōs tītīllēt glōrĭă, iūrĕ
iūrāndo ōbstrīngam āmbo: ŭtĕr aēdīlīs fŭĕrītvĕ
vēstrūm praētŏr, ĭs īntēstābĭlĭs ēt săcĕr ēstō.
Īn cĭcĕre ātquĕ făbā bŏnă tū pērdāsquĕ lŭpīnīs,
lātŭs ŭt īn cīrcō spătĭēre ēt aēnĕŭs ūt stēs,
nūdŭs ăgrīs, nūdūs nūmmīs, īnsānĕ, pătērnīs;
scīlĭcĕt ūt plaūsūs quōs fērt Āgrīppă fĕrās tū,
āstūta īngĕnŭūm vōlpēs ĭmĭtātă lĕōnēm?"
nēquĭs hŭmāssĕ vĕlīt Aīācem, Ātrīdă, vĕtās cūr?
"Rēx sūm - " nīl ūltrā quaērō plēbēiŭs. "- ĕt aēquām
rem īmpĕrĭto, āc sīcuī vĭdĕōr nōn iūstŭs, ĭnūltō
dīcĕrĕ quōd sēntīt pērmīttō." Māxĭmĕ rēgūm,
dī tĭbĭ dēnt cāptā clāssēm rēddūcĕrĕ Troīā.
Ērgō cōnēre ēt mōx rēspōndērĕ lĭcēbīt?
"Cōnsŭlĕ." Cūr Aīāx, hērōs ăb Ăchīllĕ sĕcūndūs,
pūtēscīt, tŏtĭēns sērvātīs clārŭs Ăchīvīs,
gaūdĕăt ūt pŏpŭlūs Prĭămī Prĭămūsque ĭnhŭmātō,
pēr quēm tōt iŭvĕnēs pătrĭō cărŭērĕ sĕpūlcrō?
"Mīlle ŏvĭum īnsānūs mōrtī dĕdĭt, īnclĭtum Ŭlīxēn
ēt Mĕnĕlāum ūnā mēcūm se ōccīdĕrĕ clāmāns."
Tū cūm prō vĭtŭlā stătŭīs dūlcem Aūlĭdĕ nātām
ānte ārās spārgīsquĕ mŏlā căpŭt, īnprŏbĕ, sālsā,
rēctum ănĭmī sērvās? "Quōrsum?" Īnsānūs quĭd ĕnim Aīāx
fēcīt? Cūm strāvīt fērrō pĕcŭs, ābstĭnŭīt vīm
ūxōre ēt gnātō; mălă mūltă prĕcātŭs Ătrīdīs
nōn īlle aūt Teūcrum aūt īpsūm vĭŏlāvĭt Ŭlīxēn.
"Vērum ĕgo, ŭt haērēntīs ādvērsō lītŏrĕ nāvīs
ērĭpĕrēm, prūdēns plācāvī sānguĭnĕ dīvōs."
Nēmpĕ tŭō, fŭrĭōsĕ? "Mĕō, sēd nōn fŭrĭōsūs."
Quī spĕcĭēs ălĭās vērīs scĕlĕrīsquĕ tŭmūltū
pērmīxtās căpĭēt, cōmmōtŭs hăbēbĭtŭr ātquĕ
stūltītiāne ērrēt nĭhĭlūm dīstābĭt ăn īrā.
Aiax inmeritos cum occidit desipit agnos:
cūm prūdēns scĕlŭs ōb tĭtŭlōs ādmīttĭs ĭnānīs,
stās ănĭmo ēt pūrum ēst vĭtĭō tĭbĭ cūm tŭmĭdum ēst cōr?
Sīquīs lēctīcā nĭtĭdām gēstāre ămĕt āgnām,
huīc vēstem ūt gnātaē, părĕt āncīllās, părĕt aūrūm,
Rūfam aūt Pōsīllam āppēllēt fōrtīquĕ mărītō
dēstĭnĕt ūxōrem: īntērdīcto huīc ōmne ădĭmāt iūs
praētŏr ĕt ād sānōs ăbĕāt tūtēlă prŏpīnquōs.
Quīd, sīquīs gnātām prō mūtā dēvŏvĕt āgnā,
īntĕgĕr ēst ănĭmī? Nē dīxĕrĭs. Ērgo ŭbĭ prāvă
stūltĭtĭa, hīc sūmma ēst īnsānĭă; quī scĕlĕrātūs,
ēt fŭrĭōsŭs ĕrīt; quēm cēpīt vītrĕă fāmă,
hūnc cīrcūmtŏnŭīt gaūdēns Bēllōnă crŭēntīs.
Nūnc ăgĕ lūxŭrĭam ēt Nōmēntānum ārrĭpĕ mēcūm.
Vīncĕt ĕnīm stūltōs rătĭo īnsānīrĕ nĕpōtēs.
Hīc sĭmŭl āccēpīt pătrĭmōnī mīllĕ tălēntă,
ēdīcīt, pīscātŏr ŭtī, pōmārĭŭs, aūcēps,
ūnguēntārĭŭs āc Tūscī tūrba īnpĭă vīcī,
cūm scūrrīs fārtōr, cūm Vēlābro ōmnĕ măcēllūm
mānĕ dŏmūm vĕnĭānt. Quīd tūm? Vēnērĕ frĕquēntēs,
vērbă făcīt lēnō: "Quīdquīd mĭhĭ, quīdquĭd ĕt hōrūm
cuīquĕ dŏmi ēst, īd crēdĕ tŭum ēt vēl nūnc pĕtĕ vēl crās."
Āccĭpĕ quīd cōntra haēc iŭvĕnīs rēspōndĕrĭt aēquūs.
"Īn nĭvĕ Lūcānā dōrmīs ŏcrĕātŭs, ŭt āprūm
cēnem ĕgŏ; tū pīscīs hībērno ēx aēquŏrĕ vērrīs.
Sēgnĭs ĕgo, īndīgnūs quī tāntūm pōssĭdĕam; aūfēr,
sūmĕ tĭbī dĕcĭēns; tĭbĭ tāntūndēm; tĭbĭ trīplēx,
ūnde ūxōr mĕdĭā cūrrīt dē nōctĕ vŏcātă."
Fīlĭŭs Aēsōpī dētrāctam ēx aūrĕ Mĕtēllaē,
scīlĭcĕt ūt dĕcĭēns sŏlĭdum ābsōrbērĕt, ăcētō
dīlŭĭt īnsīgnēm bācām: quī sānĭŏr āc sī
īllŭd ĭdem īn răpĭdūm flūmēn iăcĕrētvĕ clŏācām?
Quīntī prōgĕnĭēs Ārrī, pār nōbĭlĕ frātrūm
nēquĭtĭa ēt nūgīs prāvōrum ĕt ămōrĕ gĕmēllūm
lūscĭnĭās sŏlĭti īnpēnsō prāndērĕ cŏēmptās,
quōrsum ābeānt? Sāni ūt crēta, ān cārbōnĕ nŏtātī?
Aēdĭfĭcārĕ căsās, plōstēllo ādiūngĕrĕ mūrīs,
lūdĕrĕ pār īnpār, ĕquĭtāre ĭn hărūndĭnĕ lōngā
sīquīdēm dēlēctēt bārbătum, ămēntĭă vērsēt.
Sī pŭĕrīlĭŭs hīs rătĭo ēsse ēvīncĕt ămārĕ
nēc quīcquām dīffērre, ūtrūmne īn pūlvĕrĕ, trīmūs
quālĕ prĭūs, lūdās ŏpŭs, ān mĕrĕtrīcĭs ămōrĕ
sōllĭcĭtūs plōrēs: quaērō, făcĭāsnĕ quŏd ōlīm
mūtātūs Pŏlĕmōn? Pōnās īnsīgnĭă mōrbī,
fāscĭŏlās, cŭbĭtāl, fōcālĭă, pōtŭs ŭt īllĕ
dīcĭtŭr ēx cōllō fūrtīm cārpsīssĕ cŏrōnās,
pōstquam ēst īnprānsī cōrrēptūs vōcĕ măgīstrī?
Pōrrīgīs ĭrătō pŭĕrō cūm pōmă, rĕcūsāt;
"Sūmĕ, cătēllĕ": nĕgāt; sī nōn dēs, ōptĕt. Ămātōr
ēxclūsūs quī dīstăt, ăgīt ŭbĭ sēcum, ĕăt ān nōn,
quō rĕdĭtūrŭs ĕrāt nōn ārcēssītŭs, ĕt haērēt
īnvīsīs fŏrĭbūs? "Nēc nūnc, cūm mē vŏcĕt ūltrō,
āccēdam? Ān pŏtĭūs mĕdĭtēr fīnīrĕ dŏlōrēs?
Ēxclūsīt; rĕvŏcāt: rĕdĕām? Nōn, si ōbsĕcrĕt." Ēccĕ
sērvōs, nōn paūlō săpĭēntīōr "O ĕrĕ, quaē rēs
nēc mŏdum hăbēt nĕquĕ cōnsĭlĭūm, rătĭōnĕ mŏdōquĕ
trāctārī nōn vōlt. Ĭn ămōre haēc sūnt mălă, bēllūm,
pāx rūrsum: haēc sīquīs tēmpēstātīs prŏpĕ rītū
mōbĭlĭa ēt caēcā flŭĭtāntĭă sōrtĕ lăbōrēt
rēddĕrĕ cērtă sĭbī, nĭhĭlō plūs ēxplĭcĕt āc sī
īnsānīrĕ părēt cērtā rătĭōnĕ mŏdōquĕ."
Quīd? Cūm Pīcēnīs ēxcērpēns sēmĭnă pōmīs
gaūdēs, sī cămĕrām pērcūstī fōrtĕ, pĕnēs te ēs?
Quīd? Cūm bālbă fĕrīs ānnōsō vērbă pălātō,
aēdĭfĭcāntĕ căsās quī sānĭŏr? Āddĕ crŭōrēm
stūltĭtĭae ātque īgnēm glădĭō scrūtārĕ. Mŏdo, īnquām,
Hēllădĕ pērcūssā Mărĭūs cūm praēcĭpĭtāt sē,
cērrītūs fŭĭt? Ān cōmmōtaē crīmĭnĕ mēntīs
ābsōlvēs hŏmĭnem ēt scĕlĕrīs dāmnābĭs ĕūndēm
ēx mōre īnpōnēns cōgnātă vŏcābŭlă rēbūs?
Lībērtīnŭs ĕrāt, quī cīrcūm cōmpĭtă sīccūs
lautis mane senex manibus currebat et "Unum!",
"quīd tām māgnum?" āddēns, "ūnūm: mē sūrpĭtĕ mōrtī!
Dīs ĕtĕnīm făcĭle ēst" ŏrābāt, sānŭs ŭtrīsquĕ
aūrĭbŭs ātque ŏcŭlīs; mēntēm, nĭsĭ lītĭgĭōsūs,
ēxcĭpĕrēt dŏmĭnūs, cūm vēndĕrĕt. Hōc quŏquĕ vōlgūs
Chrŷsīppūs pōnīt fēcūnda īn gēntĕ Mĕnēnī.
"Iūppĭtĕr, īngēntīs quī dās ădĭmīsquĕ dŏlōrēs,"
mātĕr ăīt pŭĕrī mēnsīs iām quīnquĕ cŭbāntīs,
"frīgĭdă sī pŭĕrūm quārtānă rĕlīquĕrĭt, īllō
mānĕ dĭē, quō tu īndīcīs iēiūnĭă, nūdūs
īn Tĭbĕrī stābīt." Cāsūs mĕdĭcūsvĕ lĕvārīt
aēgrum ēx praēcĭpĭtī: mātēr dēlīră nĕcābīt
īn gĕlĭdā fīxūm rīpā fēbrīmquĕ rĕdūcēt,
quōnĕ mălō mēntēm cōncūssă? Tĭmōrĕ dĕōrūm."
Haēc mĭhĭ Stērtĭnĭūs, săpĭēntum ōctāvŏs, ămīcō
ārmă dĕdīt, pōsthāc nē cōnpēllārĕr ĭnūltūs.
Dīxĕrăt īnsānūm quī mē, tŏtĭdem aūdĭĕt ātquĕ
rēspĭcĕre īgnōtō dīscēt pēndēntĭă tērgō."
"Stōĭcĕ, pōst dāmnūm sīc vēndās ōmnĭă plūrīs,
quā mē stūltĭtĭā, quŏnĭām nōn ēst gĕnŭs ūnūm,
īnsānīrĕ pŭtās? Ĕgŏ nām vĭdĕōr mĭhĭ sānūs."
"Quīd, căpŭt ābscīssūm mănĭbūs cūm pōrtăt Ăgāvē
gnāti īnfĕlĭcīs, sĭbĭ tūnc fŭrĭōsă vĭdētūr?"
"Stūltūm mē fătĕōr - lĭcĕāt cōncēdĕrĕ vērīs-
ātque ĕtĭam īnsānūm; tāntum hōc ēdīssĕrĕ, quō mē
aēgrŏtārē pŭtēs ănĭmī vĭtĭo." "Āccĭpĕ: prīmūm
aēdĭfĭcās, hōc ēst lōngōs ĭmĭtārĭs, ăb īmō
ād sūmmūm tūtūs mŏdŭlī bĭpĕdālĭs, ĕt īdēm
cōrpŏrĕ māiōrēm rīdēs Tūrbōnĭs ĭn ārmīs
spīrĭtum ĕt īncēssūm: quī rīdĭcŭlūs mĭnŭs īllō?
Ān, quōdcūmquĕ făcīt Maēcēnās, tē quŏquĕ vērum ēst,
tāntō dīssĭmĭlem ēt tāntō cērtārĕ mĭnōrēm?
Ābsēntīs rānaē pūllīs vĭtŭlī pĕdĕ prēssīs
ūnŭs ŭbi ēffūgīt, mātrī dēnārrăt, ŭt īngēns
bēlŭă cōgnātōs ēlīsĕrĭt: īllă rŏgārĕ,
quāntănĕ? Nām tāntūm, sūfflāns sē, māgnă fŭīssēt?
"Māiōr dīmĭdĭō." " Nūm tāntō?" cūm măgĭs ātquĕ
sē măgĭs īnflārēt, "nōn, sī tē rūpĕrĭs," īnquīt,
"pār ĕrĭs." Haēc ā tē nōn mūltum āblūdĭt ĭmāgŏ
āddĕ pŏēmătă nūnc, hōc ēst, ŏlĕum āddĕ cămīnō,
quaē sīquīs sānūs fēcīt, sānūs făcĭs ēt tū.
Nōn dīco hōrrēndām răbĭēm - " "iām dēsĭnĕ." "- Cūltūm
māiōrēm cēnsū -" "tĕnĕās, Dămăsīppĕ, tŭīs tē."
" - Mīllĕ pŭēllārūm, pŭĕrōrūm mīllĕ fŭrōrēs -"
"Ō māiōr tāndēm pārcās, īnsānĕ, mĭnōrī."