VALERIVS MARTIALIS PRISCO SVO SALVTEM.
Scio me patrocinium debere contumacissimae trienni desidiae; quo absoluenda non esset inter illas quoque urbicas occupationes, quibus facilius consequimur ut molesti potius quam ut officiosi esse uideamur; nedum in hac prouinciali solitudine, ubi nisi etiam intemperanter studemus, et sine solacio et sine excusatione secessimus. Accipe ergo rationem. In qua hoc maximum et primum est, quod ciuitatis aures quibus adsueueram quaero, et uideor mihi in alieno foro litigare; si quid est enim quod in libellis meis placeat, dictauit auditor: illam iudiciorum subtilitatem, illud materiarum ingenium, bibliothecas, theatra, conuictus, in quibus studere se uoluptates non sentiunt, ad summam omnium illa quae delicati reliquimus desideramus quasi destituti. Accedit his municipalium robigo dentium et iudici loco liuor, et unus aut alter mali, in pusillo loco multi; aduersus quod difficile est habere cotidie bonum stomachum ne mireris igitur abiecta ab indignante quae a gestiente fieri solebant. Ne quid tamen et aduenienti tibi ab urbe et exigenti negarem - cui non refero gratiam, si tantum ea praesto quae possum -, inperaui mihi, quod indulgere consueram, et studui paucissimis diebus, ut familiarissimas mihi aures tuas exciperem aduentoria sua. Tu uelim ista, quae tantum apud te non periclitantur, diligenter aestimare et excutere non graueris; et, quod tibi difficillimum est, de nugis nostris iudices nitore seposito, ne Romam, si ita decreueris, non Hispaniensem librum mittamus, sed Hispanum.
I
Rētĭă dūm cēssānt lātrātōrēsquĕ Mŏlōssī
ēt nōn īnvēntō ‖ sīlvă quĭēscĭt ăprō,
ōtĭă, Prīscĕ, brĕvī pŏtĕrīs dōnārĕ lĭbēllō.
Hōră nĕc aēstīva ēst ‖ nēc tĭbĭ tōtă pĕrīt.
II
Ād pŏpŭlōs mīttī quī nūpĕr ăb ūrbĕ sŏlēbās,
ībĭs ĭō Rōmām ‖ nūnc pĕrĕgrīnĕ lĭbēr
aūrĭfĕrī dē gēntĕ Tăgī tĕtrĭcīquĕ Sălōnīs,
dāt pătrĭōs mānēs ‖ quaē mĭhĭ tērră pŏtēns.
Nōn tămĕn hōspĕs ĕrīs nēc iām pŏtĕs ādvĕnă dīcī,
cūiŭs hăbēt frātrēs ‖ tōt dŏmŭs āltă Rĕmī.
Iūrĕ tŭō vĕnĕrāndă nŏvī pĕtĕ līmĭnă tēmplī,
rēddĭtă Pīĕrĭō ‖ sūnt ŭbĭ tēmplă chŏrō.
Vēl sī mālŭĕrīs, prīmā grădĭērĕ Sŭbūrā;
ātrĭă sūnt īllīc ‖ cōnsŭlĭs āltă mĕī:
laūrĭgĕrōs hăbĭtāt fācūndūs Stēllă pĕnātīs,
clārŭs Hўāntēaē ‖ Stēllă sĭtītŏr ăquaē;
fōns ĭbĭ Cāstălĭūs vĭtrĕō tōrrēntĕ sŭpērbīt,
ūndĕ nŏvēm dŏmĭnās ‖ saēpĕ bĭbīssĕ fĕrūnt:
īllĕ dăbīt pŏpŭlō pătrĭbūsque ĕquĭtīquĕ lĕgēndūm
nēc nĭmĭūm sīccīs ‖ pērlĕgĕt īpsĕ gĕnīs.
Quīd tĭtŭlūm pōscīs? Vērsūs dŭŏ trēsvĕ lĕgāntūr,
clāmābūnt ōmnēs ‖ tē, lĭbĕr, ēssĕ mĕūm.
III
Quōd Flāccō Vărĭōquĕ fŭīt sūmmōquĕ Mărōnī
Maēcēnās, ătăvīs ‖ rēgĭbŭs ōrtŭs ĕquēs,
gēntĭbŭs ēt pŏpŭlīs hōc tē mĭhĭ, Prīscĕ Tĕrēntī,
fāmă fŭīssĕ lŏquāx ‖ chārtăquĕ dīcĕt ănūs.
Tū făcĭs īngĕnĭūm, tū, sī quīd pōssĕ vĭdēmūr;
tū dās īngĕnŭaē ‖ iūs mĭhĭ pīgrĭtĭaē.
IV
Lōngĭŏr ūndĕcĭmī nōbīs dĕcĭmīquĕ lĭbēllī
ārtātūs lăbŏr ēst ‖ ēt brĕvĕ rāsĭt ŏpūs.
Plūră lĕgānt văcŭī, quĭbŭs ōtĭă tūtă dĕdīstī:
haēc lĕgĕ tū, Caēsār; ‖ fōrsăn ĕt īllă lĕgēs.
V
Quaē mŏdŏ lītŏrĕōs ībātīs cārmĭnă Pŷrgōs,
ītĕ săcrā - iām nōn ‖ pūlvĕrŭlēntă - vĭā.
VI
Cōntĭgĭt Aūsŏnĭaē prŏcĕrūm mītīssĭmŭs aūlaē
Nērvă: lĭcēt tōtō ‖ nūnc Hĕlĭcōnĕ frŭī:
rēctă Fĭdēs, hĭlărīs Clēmēntĭă, caūtă Pŏtēstās
iām rĕdĕūnt; lōngī ‖ tērgă dĕdērĕ Mĕtūs.
Hōc pŏpŭlī gēntēsquĕ tŭaē, pĭă Rōmă, prĕcāntūr:
dūx tĭbĭ sīt sēmpēr ‖ tālĭs, ĕt īstĕ dĭū.
Mācte ănĭmī, quēm rārŭs hăbēs, mōrūmquĕ tŭōrūm,
quōs Nŭmă, quōs hĭlărīs ‖ pōssĭt hăbērĕ Cătŏ.
Lārgīrī, praēstārĕ, brĕvēs ēxtēndĕrĕ cēnsūs
ēt dărĕ quaē făcĭlēs ‖ vīx trĭbŭērĕ dĕī,
nūnc lĭcĕt ēt fās ēst. Sēd tū sūb prīncĭpĕ dūrō
tēmpŏrĭbūsquĕ mălīs ‖ aūsŭs ĕs ēssĕ bŏnūs.
VII
Tōtō vērtĭcĕ quōt gĕrīt căpīllōs
ānnōs sī tŏt hăbēt Lĭgēiă, trīma ēst.
VIII
Tērrārūm dĕă gēntĭūmquĕ Rōmă,
cuī pār ēst nĭhĭl ēt nĭhīl sĕcūndūm,
Trāiānī mŏdŏ laētă cūm fŭtūrōs
tōt pēr saēcŭlă cōnpŭtārĕt ānnōs,
ēt fōrtēm iŭvĕnēmquĕ Mārtĭūmquĕ
īn tāntō dŭcĕ mīlĭtēm vĭdērēt,
dīxīt praēsĭdĕ glōrĭōsă tālī:
"Pārthōrūm prŏcĕrēs dŭcēsquĕ Sērūm,
Thrācēs, Saūrŏmătaē, Gĕtaē, Brĭtānnī,
pōssum ōstēndĕrĕ Caēsărēm; vĕnītĕ".
IX
Pālmă rĕgīt nōstrōs, mītīssĭmĕ Caēsăr, Hĭbērōs,
ēt plăcĭdō frŭĭtūr ‖ Pāx pĕrĕgrīnă iŭgō.
Ērgo ăgĭmūs laētī tāntō prō mūnĕrĕ grātēs:
mīsīstī mōrēs ‖ īn lŏcă nōstră tŭōs.
X
Hăbĕt Āfrĭcānūs mīlĭēns, tămēn cāptāt.
Fōrtūnă mūltīs dāt nĭmīs, sătīs nūllī.
XI
Pārthĕnĭō dīc, Mūsă, tŭō nōstrōquĕ sălūtēm:
nām quĭs ăb Āŏnĭō ‖ lārgĭŭs āmnĕ bĭbīt?
Cūiūs Pīmplēō lўră clārĭŏr ēxĭt ăb āntrō?
Quēm plūs Pīĕrĭō ‖ dē grĕgĕ Phoēbŭs ămāt?
Ēt sī fōrtĕ - sĕd hōc vīx ēst spērārĕ - văcābīt,
trādăt ŭt īpsĕ dŭcī ‖ cārmĭnă nōstră rŏgā,
quāttŭŏr ēt tāntūm tĭmĭdūmquĕ brĕvēmquĕ lĭbēllūm
cōmmēndēt vērbīs ‖ "Hūnc tŭă Rōmă lĕgīt".
XII
Ōmnĭă prōmīttīs cūm tōtā nōctĕ bĭbīstī;
mānĕ nĭhīl praēstās. ‖ Pōllĭŏ, mānĕ bĭbĕ.
XIII
Gĕnŭs, Aūctĕ, lūcrī dīvĭtēs hăbēnt īrām:
ōdīssĕ quām dōnārĕ vīlĭūs cōnstāt.
XIV
Pārcĭŭs ūtārīs mŏnĕō răpĭēntĕ vĕrēdō,
Prīscĕ, nĕc īn lĕpŏrēs ‖ tām vĭŏlēntŭs ĕās.
Saēpĕ sătīsfēcīt praēdaē vēnātŏr ĕt ācrī
dēcĭdĭt ēxcūssūs ‖ nēc rĕdĭtūrŭs ĕquō.
Īnsĭdĭās ēt cāmpŭs hăbēt: nēc fōssă nĕc āggēr
nēc sīnt sāxă lĭcēt, ‖ fāllĕrĕ plānă sŏlēnt.
Nōn dērīt quī tāntă tĭbī spēctācŭlă praēstēt
īnvĭdĭā fātī ‖ sēd lĕvĭōrĕ cădāt.
Sī tē dēlēctānt ănĭmōsă pĕrīcŭlă, Tūscīs
- tūtĭŏr ēst vīrtūs - ‖ īnsĭdĭēmŭr ăprīs.
Quīd tē frēnă iŭvānt tĕmĕrārĭă? Saēpĭŭs īllīs,
Prīscĕ, dătum ēst ĕquĭtēm ‖ rūmpĕrĕ quām lĕpŏrēm.
XV
Quīdquīd Pārrhăsĭā nĭtēbăt aūlā
dōnātum ēst ŏcŭlīs dĕīsquĕ nōstrīs.
Mīrātūr Scўthĭcās vĭrēntĭs aūrī
flāmmās Iūppĭtĕr ēt stŭpēt sŭpērbī
rēgīs dēlĭcĭās grăvēsquĕ lūsūs:
haēc sūnt pōcŭlă quaē dĕcēnt Tŏnāntēm,
haēc sūnt quaē Phrўgĭūm dĕcēnt mĭnīstrūm.
Ōmnēs cūm Iŏvĕ nūnc sŭmūs bĕātī;
āt nūpēr - pŭdĕt, āh pŭdēt fătērī -
ōmnēs cūm Iŏvĕ paūpĕrēs ĕrāmūs.
XVI
Āddīxtī, Lăbĭēnĕ, trēs ăgēllōs;
ēmīstī, Lăbĭēnĕ, trēs cĭnaēdōs:
pēdīcās, Lăbĭēnĕ, trēs ăgēllōs.
XVII
Quārē tām mūltīs ā tē, Laētīnĕ, dĭēbūs
nōn ăbĕāt fēbrīs ‖ quaērĭs ĕt ūsquĕ gĕmīs.
Gēstātūr tēcūm părĭtēr tēcūmquĕ lăvātūr;
cēnāt bōlētōs, ‖ ōstrĕă, sūmĕn, ăprūm;
ēbrĭă Sētīnō fīt saēpe ēt saēpĕ Fălērnō
nēc nĭsĭ pēr nĭvĕām ‖ Caēcŭbă pōtăt ăquām;
cīrcūmfūsă rŏsīs ēt nīgră rĕcūmbĭt ămōmō
dōrmĭt ĕt īn plūmā ‖ pūrpŭrĕōquĕ tŏrō.
Cūm rĕcŭbēt pūlchrē, cūm tām bĕnĕ vīvăt ăpūd tē,
ād Dāmām pŏtĭūs ‖ vīs tŭă fēbrĭs ĕāt?
XVIII
Dūm tū fōrsĭtăn īnquĭētŭs ērrās
clāmōsā, Iŭvĕnālĭs, ĭn Sŭbūrā
aūt cōllēm dŏmĭnaē tĕrīs Dĭānaē;
dūm pēr līmĭnă tē pŏtēntĭōrūm
sūdātrīx tŏgă vēntĭlāt văgūmquĕ
māiōr Caēlĭŭs ēt mĭnōr fătīgānt:
mē mūltōs rĕpĕtītă pōst Dĕcēmbrēs
āccēpīt mĕă rūstĭcūmquĕ fēcīt
aūrō Bīlbĭlĭs ēt sŭpērbă fērrō.
Hīc pīgrī cŏlĭmūs lăbōrĕ dūlcī
Bōtērdūm Plătĕāmquĕ - Cēltĭbērīs
haēc sūnt nōmĭnă crāssĭōră tērrīs -:
īngēntī frŭŏr īnprŏbōquĕ sōmnō
quēm nēc tērtĭă saēpĕ rūmpĭt hōrā,
ēt tōtūm mĭhĭ nūnc rĕpōnŏ quīdquīd
tēr dēnōs vĭgĭlāvĕrām pĕr ānnōs.
Īgnōta ēst tŏgă, sēd dătūr pĕtēntī
rūptā prōxĭmă vēstĭs ā căthēdrā.
Sūrgēntēm fŏcŭs ēxcĭpīt sŭpērbā
vīcīnī strŭĕ cūltŭs īlĭcētī,
mūltā vīlĭcă quēm cŏrōnăt ōllā.
Vēnātōr sĕquĭtūr, sĕd īllĕ quēm tū
sēcrētā cŭpĭās hăbērĕ sīlvā;
dīspēnsāt pŭĕrīs rŏgātquĕ lōngōs
lēvīs pōnĕrĕ vīlĭcūs căpīllōs.
Sīc mē vīvĕrĕ, sīc ĭuvāt pĕrīrē.
XIX
Īn thērmīs sūmīt lāctūcās, ōvă, lăcērtūm,
ēt cēnārĕ dŏmī ‖ sē nĕgăt Aēmĭlĭūs.
XX
Quārē nōn hăbĕāt, Făbūllĕ, quaērīs
ūxōrēm Thĕmĭsōn? Hăbēt sŏrōrēm.
XXI
Mūnĭcĭpēm rĭgĭdī quīs tē, Mārcēllă, Sălōnīs
ēt gĕnĭtām nōstrīs ‖ quīs pŭtĕt ēssĕ lŏcīs?
Tām rārūm, tām dūlcĕ săpīs. Pālātĭă dīcēnt,
aūdĭĕrīnt sī tē ‖ vēl sĕmĕl, ēssĕ sŭām;
nūllă nĕc īn mĕdĭā cērtābīt nātă Sŭbūrā
nēc Căpĭtōlīnī ‖ cōllĭs ălūmnă tĭbī;
nēc cĭtŏ rīdēbīt pĕrĕgrīnī glōrĭă pārtūs
Rōmānām dĕcĕāt ‖ quām măgĭs ēssĕ nŭrūm.
Tū dēsīdĕrĭūm dŏmĭnaē mĭhĭ mītĭŭs ūrbīs
ēssĕ iŭbēs: Rōmām ‖ tū mĭhĭ sōlă făcīs.
XXII
Quām sīt lūscă Phĭlaēnĭs īndĕcēntēr
vīs dīcām brĕvĭtēr tĭbī, Făbūllĕ?
Ēssēt caēcă dĕcēntĭōr Phĭlaēnīs.
XXIII
Dēntĭbŭs ātquĕ cŏmīs - nēc tē pŭdĕt - ūtĕrĭs ēmptīs,
quīd făcĭēs ŏcŭlō, ‖ Laēlĭă? Nōn ĕmĭtūr.
XXIV
Ō iūcūndă, cŏvīnnĕ, sōlĭtūdŏ,
cārrūcā măgĭs ēssĕdōquĕ grātūm
fācūndī mĭhĭ mūnŭs Aēlĭānī!
Hīc mēcūm lĭcĕt, hīc, Iŭvātĕ, quīdquīd
īn būccām tĭbĭ vēnĕrīt lŏquārīs:
nōn rēctōr Lĭbўcī nĭgēr căbāllī
sūccīnctūs nĕquĕ cūrsŏr āntĕcēdīt;
nūsquam ēst mūlĭŏ: mānnŭlī tăcēbūnt.
Ō sī cōnscĭŭs ēssĕt hīc Ăvītūs,
aūrēm nōn ĕgŏ tērtĭām tĭmērēm.
Tōtūs quām bĕnĕ sīc dĭēs ăbīrēt!
XXV
Cūm rŏgŏ tē nūmmōs sĭnĕ pīgnŏrĕ, "nōn hăbĕo" īnquīs;
īdēm, sī prō mē ‖ spōndĕt ăgēllŭs, hăbēs:
quōd mĭhĭ nōn crēdīs vĕtĕrī, Tĕlĕsīnĕ, sŏdālī,
crēdīs cōlĭcŭlīs ‖ ārbŏrĭbūsquĕ mĕīs.
Ēccĕ rĕūm Cārūs tē dētŭlĭt: ādsĭt ăgēllūs.
Ēxĭlĭī cŏmĭtēm ‖ quaērĭs: ăgēllŭs ĕāt.
XXVI (XXVII)
Ā lātrōnĭbŭs ēssĕ tē fŭtūtām
dīcīs, Saēnĭă: sēd nĕgānt lătrōnēs.
XXVII (XXVIII)
Pōto ĕgŏ sēxtāntēs, tū pōtās, Cīnnă, dĕūncēs:
ēt quĕrĕrīs quōd nōn, ‖ Cīnnă, bĭbāmŭs ĭdēm?
XXVIII (XXIX)
Hērmŏgĕnēs tāntūs māppārūm, †Cāstrĭcĕ†, fūr ēst
quāntūs nūmmōrūm ‖ vīx, pŭtŏ, Māssă fŭīt;
tū lĭcĕt ōbsērvēs dēxtrām tĕnĕāsquĕ sĭnīstrām,
īnvĕnĭēt māppām ‖ quā rătĭōnĕ trăhāt:
cērvīnūs gĕlĭdūm sōrbēt sīc hālĭtŭs ānguēm,
cāsūrās āltē ‖ sīc răpĭt Īrĭs ăquās.
Nūpēr cūm Mўrĭnō pĕtĕrētūr mīssĭŏ laēsō,
sūbdūxīt māppās ‖ quāttŭŏr Hērmŏgĕnēs;
crētātām praētōr cūm vēllēt mīttĕrĕ māppām,
praētōrī māppām ‖ sūrpŭĭt Hērmŏgĕnēs.
Āttŭlĕrāt māppām nēmō dūm fūrtă tĭmēntūr:
māntēle ā mēnsā ‖ sūrpŭĭt Hērmŏgĕnēs.
Hōc quŏquĕ sī dērīt, mĕdĭōs dīscīngĕrĕ lēctōs
mēnsārūmquĕ pĕdēs ‖ nōn tĭmĕt Hērmŏgĕnēs.
Quāmvīs nōn mŏdĭcō călĕānt spēctācŭlă sōlĕ,
vēlă rĕdūcūntūr ‖ cūm vĕnĭt Hērmŏgĕnēs.
Fēstīnānt trĕpĭdī sūbstrīngĕrĕ cārbăsă naūtaē,
ād pōrtūm quŏtĭēns ‖ pārŭĭt Hērmŏgĕnēs.
Līnĭgĕrī fŭgĭūnt cālvī sīstrātăquĕ tūrbă,
īntĕr ădōrāntēs ‖ cūm stĕtĭt Hērmŏgĕnēs.
Ād cēnam Hērmŏgĕnēs māppām nōn āttŭlĭt ūmquām,
ā cēnā sēmpēr ‖ rēttŭlĭt Hērmŏgĕnēs.
XXIX (XXVI)
Sēxāgēnă tĕrās cūm līmĭnă mānĕ sĕnātōr,
ēssĕ tĭbī vĭdĕōr ‖ dēsĭdĭōsŭs ĕquēs,
quōd nōn ā prīmā dīscūrrām lūcĕ pĕr ūrbēm
ēt rĕfĕrām lāssūs ‖ bāsĭă mīllĕ dŏmūm.
Sēd tū, pūrpŭrĕīs ūt dēs nŏvă nōmĭnă fāstīs
aūt Nŏmădūm gēntēs ‖ Cāppădŏcūmvĕ pĕtās:
āt mĭhĭ, quēm cōgīs mĕdĭōs ābrūmpĕrĕ sōmnōs
ēt mātūtīnūm ‖ fērrĕ pătīquĕ lŭtūm,
quīd pĕtĭtūr? Rūptā cūm pēs văgŭs ēxĭt ălūtā
ēt sŭbĭtūs crāssaē ‖ dēcĭdĭt īmbĕr ăquaē
nēc vĕnĭt āblātīs clāmātūs vērnă lăcērnīs,
āccēdīt gĕlĭdām ‖ sērvŭs ăd aūrĭcŭlām,
ēt "Rŏgăt ūt sēcūm cēnēs Laētōrĭŭs" īnquīt.
Vīgīntī nūmmīs? ‖ Nōn ĕgŏ: mālŏ fămēm
quām sīt cēnă mĭhī, tĭbĭ sīt prōvīncĭă mērcēs,
ēt făcĭāmŭs ĭdēm ‖ nēc mĕrĕāmŭr ĭdēm.
XXX
Sīccūs, sōbrĭŭs ēst Ăpēr; quĭd ād mē?
Sērvūm sīc ĕgŏ laūdŏ, nōn ămīcūm.
XXXI
Hōc nĕmŭs, hī fōntēs, haēc tēxtĭlĭs ūmbră sŭpīnī
pālmĭtĭs, hōc rĭgŭaē ‖ dūctĭlĕ flūmĕn ăquaē,
prātăquĕ nēc bĭfĕrō cēssūră rŏsārĭă Paēstō,
quōdquĕ vĭrēt Iānī ‖ mēnsĕ nĕc ālgĕt hŏlūs,
quaēquĕ nătāt clūsīs ānguīllă dŏmēstĭcă lŷmphīs,
quaēquĕ gĕrīt sĭmĭlēs ‖ cāndĭdă tūrrĭs ăvēs,
mūnĕră sūnt dŏmĭnaē: pōst sēptĭmă lūstră rĕvērsō
hās Mārcēllă dŏmōs ‖ pārvăquĕ rēgnă dĕdīt.
Sī mĭhĭ Naūsĭcăā pătrĭōs cōncēdĕrĕt hōrtōs,
Ālcĭnŏō pōssēm ‖ dīcĕrĕ "Mālŏ mĕōs".
XXXII
Ō Iūlĭārūm dēdĕcūs Kălēndārūm,
vīdī, Văcērră, sārcĭnās tŭās, vīdī;
quās nōn rĕtēntās pēnsĭōnĕ prō bīmā
pōrtābăt ūxōr rūfă crīnĭbūs sēptēm
ēt cūm sŏrōrē cānă mātĕr īngēntī.
Fŭrĭās pŭtāvī nōctĕ Dĭtĭs ēmērsās.
Hās tū prĭōrēs frīgŏre ēt fămē sīccūs
ēt nōn rĕcēntī pāllĭdūs măgīs būxō
Īrūs tŭōrūm tēmpŏrūm sĕquēbārīs.
Mīgrārĕ clīvōm crēdĕrēs Ărīcīnūm.
Ībāt trĭpēs grābātŭs ēt bĭpēs mēnsă
ēt cūm lŭcērnā cōrnĕōquĕ crātērĕ
mătēllă cūrtō rūptă lătĕrĕ mēiēbāt;
fŏcō vĭrēntī sŭbĕrăt āmphŏraē cērvīx;
fŭīssĕ gērrēs aūt ĭnūtĭlēs maēnās
ŏdŏr īnpŭdīcŭs ūrcĕī fătēbātūr,
quālīs mărīnaē vīx sĭt aūră pīscīnaē.
nēc quādră dērāt cāsĕī Tŏlōsātīs,
quādrīmă nīgrī nēc cŏrōnă pūlēī
cālvaēquĕ rēstēs ālĭōquĕ cēpīsquĕ,
nēc plēnă tūrpī mātrĭs ōllă rēsīnā
Sūmmēmmĭānaē quā pĭlāntŭr ūxōrēs.
Quīd quaērĭs aēdēs vīlĭcōsquĕ dērīdēs,
hăbĭtārĕ grātīs, ō Văcērră, cūm pōssīs?
Haēc sārcĭnārūm pōmpă cōnvĕnīt pōntī.
XXXIII
Ūt pŭĕrōs ĕmĕrēt Lăbĭēnūs vēndĭdĭt hōrtōs.
Nīl nĭsĭ fīcētūm ‖ nūnc Lăbĭēnŭs hăbēt.
XXXIV
Trīgīntā mĭhĭ quāttŭōrquĕ mēssēs
tēcūm, sī mĕmĭnī, fŭērĕ, Iūlī.
Quārūm dūlcĭă mīxtă sūnt ămārīs
sēd iūcūndă tămēn fŭērĕ plūră;
ēt sī cālcŭlŭs ōmnĭs hūc ĕt īllūc
dīvērsūs bĭcŏlōrquĕ dīgĕrātūr,
vīncēt cāndĭdă tūrbă nīgrĭōrēm.
Sī vītārĕ vĕlīs ăcērbă quaēdām
ēt trīstīs ănĭmī căvērĕ mōrsūs,
nūllī tē făcĭās nĭmīs sŏdālēm:
gaūdēbīs mĭnŭs ēt mĭnūs dŏlēbīs.
XXXV
Tāmquām sīmplĭcĭtēr mēcūm, Cāllīstrătĕ, vīvās,
dīcĕrĕ pērcīsūm ‖ tē mĭhĭ saēpĕ sŏlēs.
Nōn ēs tām sīmplēx quām vīs, Cāllīstrătĕ, crēdī.
Nām quīsquīs nārrāt ‖ tālĭă plūră tăcēt.
XXXVI
Lībrās quāttŭŏr aūt dŭās ămīcō
ālgēntēmquĕ tŏgām brĕvēmquĕ laēnām,
īntērdum aūrĕŏlōs mănū crĕpāntīs,
pōssīnt dūcĕrĕ quī dŭās Kălēndās,
quōd nēmō nĭsĭ tū, Lăbūllĕ, dōnās,
nōn ēs, crēdĕ mĭhī, bŏnūs. Quĭd ērgō?
Ūt vērūm lŏquăr, ōptĭmūs mălōrum ēs.
Pīsōnēs Sĕnĕcāsquĕ Mēmmĭōsquĕ
ēt Crīspōs mĭhĭ rēddĕ, sēd prĭōrēs:
fīēs prōtĭnŭs ūltĭmūs bŏnōrūm.
Vīs cūrsū pĕdĭbūsquĕ glōrĭārī?
Tīgrīm vīncĕ lĕvēmquĕ Pāssĕrīnūm:
nūlla ēst glōrĭă praētĕrīre ăsēllōs.
XXXVII
Nāsūtūs nĭmĭūm cŭpīs vĭdērī.
Nāsūtūm vŏlŏ, nōlŏ pōlўpōsūm.
XXXVIII
Hūnc quī fēmĭnĕīs nōctēsquĕ dĭēsquĕ căthēdrīs
īncēdīt tōtā ‖ nōtŭs ĭn ūrbĕ nĭmīs,
crīnĕ nĭtēns, nĭgĕr ūnguēntō, pērlūcĭdŭs ōstrō,
ōrĕ tĕnēr, lātūs ‖ pēctŏrĕ, crūrĕ glăbēr,
ūxōrī quī saēpĕ tŭaē cŏmĕs īnprŏbŭs haērēt,
nōn ēst quōd tĭmĕās, ‖ Cāndĭdĕ: nōn fŭtŭīt.
XXXIX
Ōdī tē quĭă bēllŭs ēs, Săbēllĕ.
Rēs ēst pūtĭdă, bēllŭs ēt Săbēllūs,
bēllūm dēnĭquĕ mālŏ quām Săbēllūm.
Tābēscās ŭtĭnām, Săbēllĕ bēllē!
XL
Mēntīrīs, crēdō: rĕcĭtās mălă cārmĭnă, laūdō:
cāntās, cāntŏ: bĭbīs, ‖ Pōntĭlĭrānĕ, bĭbŏ:
pēdīs, dīssĭmŭlō: gēmmā vīs lūdĕrĕ, vīncōr:
rēs ūna ēst sĭnĕ mē ‖ quām făcĭs, ēt tăcĕŏ.
Nīl tămĕn ōmnīnō praēstās mĭhĭ. "Mōrtŭŭs", īnquīs,
"āccĭpĭām bĕnĕ tē". ‖ Nīl vŏlŏ: sēd mŏrĕrĕ.
XLI
Nōn ēst, Tūccă, sătīs quŏd ēs gŭlōsūs:
ēt dīcī cŭpĭs ēt cŭpīs vĭdērī.
XLII
Bārbātūs rĭgĭdō nūpsīt Cāllīstrătŭs Āfrō
hāc quā lēgĕ vĭrō ‖ nūbĕrĕ vīrgŏ sŏlēt.
Praēlūxērĕ făcēs, vēlārūnt flāmmĕă vūltūs,
nēc tŭă dēfŭĕrūnt ‖ vērbă, Tălāssĕ, tĭbī.
Dōs ĕtĭām dīcta ēst. Nōndūm tĭbĭ, Rōmă, vĭdētūr
hōc sătĭs? Ēxspēctās ‖ nūmquĭd ŭt ēt părĭāt?
XLIII
Fācūndōs mĭhĭ dē lĭbīdĭnōsīs
lēgīstī nĭmĭūm, Săbēllĕ, vērsūs,
quālēs nēc Dĭdўmī scĭūnt pŭēllaē
nēc mōllēs Ĕlĕphāntĭdōs lĭbēllī.
Sūnt īllīc Vĕnĕrīs nŏvaē fĭgūraē,
quālēs pērdĭtŭs aūdĕāt fŭtūtōr,
praēstēnt ēt tăcĕānt quĭd ēxŏlētī,
quō sŷmplēgmătĕ quīnquĕ cōpŭlēntūr,
quā plūrēs tĕnĕāntŭr ā cătēnā,
ēxtīnctām lĭcĕāt quĭd ād lŭcērnām.
Tāntī nōn ĕrăt ēssĕ tē dĭsērtūm.
XLIV
Ūnĭcĕ, cōgnātō iūnctūm mĭhĭ sānguĭnĕ nōmēn
quī gĕrĭs ēt stŭdĭō ‖ cōrdă prŏpīnquă mĕīs;
cārmĭnă cūm făcĭās sōlī cēdēntĭă frātrī,
pēctŏrĕ nōn mĭnŏr ēs ‖ sēd pĭĕtātĕ prĭōr.
Lēsbĭă cūm lĕpĭdō tē pōssĕt ămārĕ Cătūllō,
tē pōst Nāsōnēm ‖ blāndă Cŏrīnnă sĕquī.
Nēc dērānt Zĕphўrī sī tē dărĕ vēlă iŭvārēt;
sēd tū lītŭs ămās. ‖ Hōc quŏquĕ frātrĭs hăbēs.
XLV
Haēdīnā tĭbĭ pēllĕ cōntĕgēntī
nūdaē tēmpŏră vērtĭcēmquĕ cālvaē,
fēstīvē tĭbĭ, Phoēbĕ, dīxĭt īllē
quī dīxīt căpŭt ēssĕ cālcĕātūm.
XLVI (XLVII)
Dīffĭcĭlīs făcĭlīs, iūcūndŭs ăcērbŭs ĕs īdēm:
nēc tēcūm pōssūm ‖ vīvĕrĕ nēc sĭnĕ tē.
XLVII (XLVI)
Vēndūnt cārmĭnă Gāllŭs ēt Lŭpērcūs.
Sānōs, Clāssĭcĕ, nūnc nĕgā pŏētās.
XLVIII
Bōlētōs ĕt ăprūm sī tāmquām vīlĭă pōnīs
ēt nōn ēssĕ pŭtās ‖ haēc mĕă vōtă, vŏlō:
sī fōrtūnātūm fĭĕrī mē crēdĭs ĕt hērēs
vīs scrībī prōptēr ‖ quīnquĕ Lŭcrīnă, vălē.
Laūtă tămēn cēna ēst: fătĕōr, laūtīssĭmă, sēd crās
nīl ĕrĭt, īmmo hŏdĭē, ‖ prōtĭnŭs īmmŏ nĭhīl,
quōd scĭăt īnfēlīx dāmnātaē spōngĕă vīrgaē
vēl quīcūmquĕ cănīs ‖ iūnctăquĕ tēstă vĭaē:
mūllōrūm lĕpŏrūmque ēt sūmĭnĭs ēxĭtŭs hīc ēst,
sūlphŭrĕūsquĕ cŏlōr ‖ cārnĭfĭcēsquĕ pĕdēs.
Nōn Ālbānă mĭhī sīt cōmīssātĭŏ tāntī
nēc Căpĭtōlīnaē ‖ pōntĭfĭcūmquĕ dăpēs;
īnpŭtĕt īpsĕ dĕūs nēctār mĭhĭ, fīĕt ăcētūm
ēt Vātīcānī ‖ pērfĭdă vāppă cădī.
Cōnvīvās ălĭōs cēnārūm quaērĕ măgīstēr
quōs căpĭānt mēnsaē ‖ rēgnă sŭpērbă tŭaē:
mē mĕŭs ād sŭbĭtās īnvītĕt ămīcŭs ŏfēllās:
haēc mĭhĭ quām pōssūm ‖ rēddĕrĕ cēnă plăcēt.
XLIX
Crīnītaē Lĭnĕ paēdăgōgĕ tūrbaē,
rērūm quēm dŏmĭnūm vŏcāt sŭārūm
ēt crēdīt cŭĭ Pōstŭmīllă dīvēs
gēmmās, aūrĕă, vīnă, cōncŭbīnōs:
sīc tē pērpĕtŭā fĭdē prŏbātūm
nūllī nōn tŭă praēfĕrāt pătrōnă:
sūccūrrās mĭsĕrō, prĕcōr, fŭrōrī
ēt sērvēs ălĭquāndŏ nēglĕgēntēr
īllōs quī mălĕ cōr mĕūm pĕrūrūnt,
quōs ēt nōctĭbŭs ēt dĭēbŭs ōptō
īn nōstrō cŭpĭdūs sĭnū vĭdērĕ,
fōrmōnsōs, nĭvĕōs, părēs, gĕmēllōs,
grāndēs, nōn pŭĕrōs, sĕd ūnĭōnēs.
L
Dāphnōnās, plătănōnăs ĕt āĕrĭōs pĭtўōnās
ēt nōn ūnīūs ‖ bālnĕă sōlŭs hăbēs,
ēt tĭbĭ cēntēnīs stāt pōrtĭcŭs āltă cŏlūmnīs
cālcātūsquĕ tŭō ‖ sūb pĕdĕ lūcĕt ŏnŷx,
pūlvĕrĕūmquĕ fŭgāx hīppōdrŏmŏn ūngŭlă plaūdīt
ēt pĕrĕūntĭs ăquaē ‖ flūctŭs ŭbīquĕ sŏnāt;
ātrĭă lōngă pătēnt. Sēd nēc cēnāntĭbŭs ūsquām
nēc sōmnō lŏcŭs ēst. ‖ Quām bĕnĕ nōn hăbĭtās!
LI
Tām saēpĕ nōstrūm dēcĭpī Făbūllīnūm
mīrārĭs, Aūlĕ? Sēmpĕr hŏmŏ bŏnūs tīro ēst.
LII
Tēmpŏră Pīĕrĭā sŏlĭtūs rĕdĭmīrĕ cŏrōnā
nēc mĭnŭs āttŏnĭtīs ‖ vōx cĕlĕbrātă rĕīs,
hīc sĭtŭs ēst, hīc īllĕ tŭūs, Sēmprōnĭă, Rūfūs,
cūiŭs ĕt īpsĕ tŭī ‖ flāgrăt ămōrĕ cĭnīs.
Dūlcĭs ĭn Ēlўsĭō nārrārīs fābŭlă cāmpō
ēt stŭpĕt ād rāptūs ‖ Tŷndărĭs īpsă tŭōs:
tū mĕlĭōr quaē dēsērtō rāptōrĕ rĕdīstī,
īllă vĭrūm vŏlŭīt ‖ nēc rĕpĕtītă sĕquī.
Rīdĕt ĕt Īlĭăcōs aūdīt Mĕnĕlāŭs ămōrēs:
ābsōlvīt Phrўgĭūm ‖ vēstră răpīnă Părīm.
Āccĭpĭēnt ōlīm cūm tē lŏcă laētă pĭōrūm,
nōn ĕrĭt īn Stўgĭā ‖ nōtĭŏr ūmbră dŏmō:
nōn ălĭēnă vĭdēt sĕd ămāt Prōsērpĭnă rāptās:
īstĕ tĭbī dŏmĭnām ‖ cōncĭlĭābĭt ămōr.
LIII
Nūmmī cūm tĭbĭ sīnt ŏpēsquĕ tāntaē
quāntās cīvĭs hăbēt, Pătērnĕ, rārūs,
lārgīrīs nĭhĭl īncŭbāsquĕ gāzaē
ūt māgnūs drăcŏ quēm cănūnt pŏētaē
cūstōdēm Scўthĭcī fŭīssĕ lūcī.
Sēd caūsa, ūt mĕmŏrās ĕt īpsĕ iāctās,
dīraē fīlĭŭs ēst răpācĭtātīs.
Ēcquīd tū fătŭōs rŭdēsquĕ quaērīs
īnlūdās quĭbŭs aūfĕrāsquĕ mēntēm?
Huīc sēmpēr vĭtĭō pătēr fŭīstī.
LIV
Crīnĕ rŭbēr, nĭgĕr ōrĕ, brĕvīs pĕdĕ, lūmĭnĕ laēsūs,
rēm māgnām praēstās, ‖ Zōĭlĕ, sī bŏnŭs ēs.
LV
Grātīs quī dărĕ vōs iŭbēt, pŭēllaē,
īnsūlsīssĭmŭs īnprŏbīssĭmūsque ēst.
Grātīs nē dătĕ, bāsĭātĕ grātīs.
Hōc Aēglē nĕgăt, hōc ăvāră vēndīt
- sēd vēndāt: bĕnĕ bāsĭārĕ quāntum ēst! -,
hōc vēndīt quŏquĕ nēc lĕvī răpīnā:
aūt lībrām pĕtĭt īllă Cōsmĭānī
aūt bīnōs quătĕr ā nŏvā mŏnētā,
nē sīnt bāsĭă mūtă, nē mălīgnā,
nē clūsīs ădĭtūm nĕgēt lăbēllīs.
Hūmānē tămĕn hōc făcīt, sĕd ūnūm,
grātīs quaē dărĕ bāsĭūm rĕcūsāt
grātīs līngĕrĕ nēc rĕcūsăt Aēglē.
LVI
Aēgrōtās ūnō dĕcĭēs aūt saēpĭŭs ānnō,
nēc tĭbĭ sēd nōbīs ‖ hōc, Pŏlўchārmĕ, nŏcēt:
nām quŏtĭēns sūrgīs, sōtērĭă pōscĭs ămīcōs.
Sīt pŭdŏr: aēgrōtā ‖ iām, Pŏlўchārmĕ, sĕmēl.
LVII
Cūr saēpĕ sīccī pārvă rūră Nōmēntī
lărēmquĕ vīllaē sōrdĭdūm pĕtām, quaērīs?
Nēc cōgĭtāndī, Spārsĕ, nēc quĭēscēndī
ĭn ūrbĕ lŏcŭs ēst paūpĕrī. Nĕgānt vītām
lūdī măgīstrī mānĕ, nōctĕ pīstōrēs,
aērārĭōrūm mārcŭlī dĭē tōtō;
hīnc ōtĭōsūs sōrdĭdām quătīt mēnsām
Nĕrōnĭānā nūmmŭlārĭūs māssā,
īllīnc pălūcīs māllĕātŏr Hīspānaē
trītūm nĭtēntī fūstĕ vērbĕrāt sāxūm;
nēc tūrbă cēssāt ēnthĕātă Bēllōnaē
nēc fāscĭātō naūfrăgūs lŏquāx trūncō,
ā mātrĕ dōctūs nēc rŏgārĕ Iūdaēūs,
nēc sūlphŭrātaē līppŭs īnstĭtōr mērcīs.
Nŭmĕrārĕ pīgrī dāmnă quīs pŏtēst sōmnī?
Dīcēt quŏt aērā vērbĕrēnt mănūs ūrbīs,
cūm sēctă Cōlchō Lūnă vāpŭlāt rhōmbō.
Tū, Spārsĕ, nēscīs īstă nēc pŏtēs scīrē,
Pĕtīlĭānīs dēlĭcātŭs īn rēgnīs,
cuī plānă sūmmōs dēspĭcīt dŏmūs mōntīs,
ēt rūs ĭn ūrbe ēst vīnĭtōrquĕ Rōmānūs
- nĕc īn Fălērnō cōllĕ māiŏr aūtūmnūs -
īntrāquĕ līmēn lātŭs ēssĕdō cūrsūs,
ēt īn prŏfūndō sōmnŭs ēt quĭēs nūllīs
ōffēnsă līnguīs, nēc dĭēs nĭsi ādmīssūs.
Nōs trānsĕūntīs rīsŭs ēxcĭtāt tūrbaē,
ēt ād cŭbīle ēst Rōmă. Taēdĭō fēssīs
dōrmīrĕ quōtiēns lībŭĭt, īmŭs ād vīllām.
LVIII
Āncīllārĭŏlūm tŭă tē vŏcăt ūxŏr, ĕt īpsă
lēctīcārĭŏla ēst: ‖ ēstĭs, Ălaūdă, părēs.
LIX
Tāntūm dāt tĭbĭ Rōmă bāsĭōrūm
pōst ānnōs mŏdŏ quīndĕcīm rĕvērsō
quāntūm Lēsbĭă nōn dĕdīt Cătūllō.
Tē vīcīnĭă tōtă, tē pĭlōsūs
hīrcōsō prĕmĭt ōscŭlō cŏlōnūs;
hīnc īnstāt tĭbĭ tēxtŏr, īndĕ fūllō,
hīnc sūtōr mŏdŏ pēllĕ bāsĭātā,
hīnc mēntī dŏmĭnūs pĕdīcŭlōsī,
hīnc †dēxiocholus†, īndĕ līppūs
fēllātōrquĕ rĕcēnsquĕ cūnnĭlīngūs.
Iām tāntī tĭbĭ nōn fŭīt rĕdīrē.
LX
Mārtĭs ălūmnĕ dĭēs, rŏsĕām quō lāmpădă prīmūm
māgnăquĕ sīdĕrĕī ‖ vīdĭmŭs ōră dĕī,
sī tē rūrĕ cŏlī vĭrĭdīsquĕ pŭdēbĭt ăd ārās,
quī fŭĕrās Lătĭā ‖ cūltŭs ĭn ūrbĕ mĭhī:
dā vĕnĭām sērvīrĕ mĕīs quōd nōlŏ Kălēndīs
ēt quā sūm gĕnĭtūs ‖ vīvĕrĕ lūcĕ vŏlō.
[LX B]
Nātālī pāllērĕ sŭō, nē cāldă Săbēllō
dēsĭt; ĕt ūt lĭquĭdūm ‖ pōtĕt Ălaūdă mĕrūm,
tūrbĭdă sōllĭcĭtō trānsmīttĕrĕ Caēcŭbă sāccō;
ātque īntēr mēnsās ‖ īrĕ rĕdīrĕ sŭās;
ēxcĭpĕre hōs īllōs ēt tōtā sūrgĕrĕ cēnā
mārmŏră cālcāntēm ‖ frīgĭdĭōră gĕlū:
quaē rătĭo ēst haēc spōntĕ sŭā pērfērrĕ pătīquĕ,
quaē tē sī iŭbĕāt ‖ rēx dŏmĭnūsquĕ, nĕgēs?
LXI
Vērsūs ēt brĕvĕ vīvĭdūmquĕ cārmēn
īn tē nē făcĭām tĭmēs, Lĭgūrră,
ēt dīgnūs cŭpĭs hōc mĕtū vĭdērī.
Sēd frūstrā mĕtŭīs cŭpīsquĕ frūstrā.
Īn taūrōs Lĭbўcī rŭūnt lĕōnēs,
nōn sūnt pāpĭlĭōnĭbūs mŏlēstī.
Quaērās cēnsĕŏ, sī lĕgī lăbōrās,
nīgrī fōrnĭcĭs ēbrĭūm pŏētām,
quī cārbōnĕ rŭdī pŭtrīquĕ crētā
scrībīt cārmĭnă quaē lĕgūnt căcāntēs.
Frōns haēc stīgmătĕ nōn mĕō nŏtānda ēst.
LXII
Āntīquī rēx māgnĕ pŏlī mūndīquĕ prĭōrīs,
sūb quō pīgră quĭēs ‖ nēc lăbŏr ūllŭs ĕrāt,
nēc rēgālĕ nĭmīs fūlmēn nēc fūlmĭnĕ dīgnī,
scīssă nĕc ād Mānēs ‖ sēd sĭbĭ dīvĕs hŭmūs:
laētŭs ăd haēc făcĭlīsquĕ vĕnī sōllēmnĭă Prīscī
gaūdĭă: cūm sācrīs ‖ tē dĕcĕt ēssĕ tŭīs.
Tū rĕdŭcēm pătrĭaē sēxtā, pătĕr ōptĭmĕ, brūmā
pācĭfĭcī Lătĭā ‖ rēddĭs ăb ūrbĕ Nŭmaē.
Cērnĭs ŭt Aūsŏnĭō sĭmĭlīs tĭbĭ pōmpă măcēllō
pēndĕăt ēt quāntūs ‖ lūxŭrĭētŭr hŏnōs?
Quām nōn pārcă mănūs lārgaēquĕ nŏmīsmătă mēnsaē,
quaē, Sātūrnĕ, tĭbī ‖ pērnŭmĕrēntŭr ŏpēs?
Ūtquĕ sĭt hīs prĕtĭūm mĕrĭtīs ēt grātĭă māiōr,
ēt pătĕr ēt frūgī ‖ sīc tŭă sācră cŏlīt.
Āt tū sānctĕ - tŭō sīc sēmpĕr ămērĕ Dĕcēmbrī -
hōs īllī iŭbĕās ‖ saēpĕ rĕdīrĕ dĭēs.
LXIII
Ūnctō Cōrdŭbă laētĭōr Vĕnāfrō,
Hīstrā nēc mĭnŭs ābsŏlūtă tēstā,
ālbī quaē sŭpĕrās ŏvēs Gălaēsī
nūllō mūrĭcĕ nēc crŭōrĕ mēndāx,
sēd tīnctīs grĕgĭbūs cŏlōrĕ vīvō :
dīc vēstrō, rŏgŏ, sīt pŭdōr pŏētaē
nēc grātīs rĕcĭtēt mĕōs lĭbēllōs.
Fērrēm, sī făcĕrēt bŏnūs pŏētă,
cuī pōssēm dărĕ mūtŭōs dŏlōrēs.
Cōrrūmpīt sĭnĕ tālĭōnĕ caēlēps,
caēcūs pērdĕrĕ nōn pŏtēst quŏd aūfērt:
nīl ēst dētĕrĭūs lătrōnĕ nūdō:
nīl sēcūrĭŭs ēst mălō pŏētā.
LXIV
Vīncēntēm rŏsĕōs făcĭēquĕ cŏmāquĕ mĭnīstrōs
Cīnnă cŏcūm fēcīt. ‖ Cīnnă, gŭlōsŭs hŏmo ēs.
LXV
Fōrmōnsă Phŷllīs nōctĕ cūm mĭhī tōtā
sē praēstĭtīssēt ōmnĭbūs mŏdīs lārgām,
ēt cōgĭtārēm mānĕ quōd dărēm mūnūs,
ūtrūmnĕ Cōsmī, Nīcĕrōtĭs ān lībrām,
ān Baētĭcārūm pōndŭs ācrĕ lānārūm,
ān dē mŏnētā Caēsărīs dĕcēm flāvōs:
āmplēxă cōllūm bāsĭōquĕ tām lōngō
blāndītă quām sūnt nūptĭaē cŏlūmbārūm,
rŏgārĕ coēpīt Phŷllĭs āmphŏrām vīnī.
LXVI
Bīs quīnquāgēnīs dŏmŭs ēst tĭbĭ mīlĭbŭs ēmptă,
vēndĕrĕ quām sūmmā ‖ vēl brĕvĭōrĕ cŭpīs.
Ārtĕ sĕd ēmptōrēm vāfrā cōrrūmpĭs, Ămoēnĕ,
ēt căsă dīvĭtĭīs ‖ āmbĭtĭōsă lătēt.
Gēmmāntēs prīmā fūlgēnt tēstūdĭnĕ lēctī
ēt Maūrūsĭăcī ‖ pōndĕră rāră cĭtrī;
ārgēntum ātque aūrūm nōn sīmplēx Dēlphĭcă pōrtāt;
stānt pŭĕrī dŏmĭnōs ‖ quōs prĕcĕr ēssĕ mĕōs.
Deīndĕ dŭcēntă sŏnās ĕt ăīs nōn ēssĕ mĭnōrīs.
Īnstrūctām vīlī ‖ vēndĭs, Ămoēnĕ, dŏmūm.
LXVII
Māiaē Mērcŭrĭūm crĕāstĭs Īdūs,
Aūgūstīs rĕdĭt Īdĭbūs Dĭānă,
Ōctōbrēs Mărŏ cōnsĕcrāvĭt Īdūs.
Īdūs saēpĕ cŏlās ĕt hās ĕt īllās,
quī māgnī cĕlĕbrās Mărōnĭs Īdūs.
LXVIII
Mātūtīnĕ clĭēns, ūrbīs mĭhĭ caūsă rĕlīctaē,
ātrĭă, sī săpĭās, ‖ āmbĭtĭōsă cŏlās.
Nōn sum ĕgŏ caūsĭdĭcūs nĕc ămārīs lītĭbŭs āptūs
sēd pĭgĕr ēt sĕnĭōr ‖ Pīĕrĭdūmquĕ cŏmēs;
ōtĭă mē sōmnūsquĕ iŭvānt, quaē māgnă nĕgāvīt
Rōmă mĭhī: rĕdĕō, ‖ sī vĭgĭlātŭr ĕt hīc.
LXIX
Sīc tāmquām tăbŭlās scўphōsquĕ, Paūlĕ,
ōmnēs ārchĕtўpōs hăbēs ămīcōs.
LXX
Līntĕă fērrĕt Ăprō vătĭūs cūm vērnŭlă nūpēr
ēt sūprā tŏgŭlām ‖ lūscă sĕdērĕt ănūs
ātque ŏlĕī stīllām dărĕt ēntĕrŏcēlĭcŭs ūnctōr,
ūdōrūm tĕtrĭcūs ‖ cēnsŏr ĕt āspĕr ĕrāt:
frāngēndōs călĭcēs ēffūndēndūmquĕ Fălērnūm
clāmābāt bĭbĕrēt ‖ quōd mŏdŏ lōtŭs ĕquēs.
Ā sĕnĕ sēd pōstquām pătrŭō vēnērĕ trĕcēntă,
sōbrĭŭs ā thērmīs ‖ nēscĭt ăbīrĕ dŏmūm.
Ō quāntūm dĭătrētă vălēnt ēt quīnquĕ cŏmātī!
Tūnc, cūm paūpĕr ĕrāt, ‖ nōn sĭtĭēbăt Ăpēr.
LXXI
Nīl nōn, Lŷgdĕ, mĭhī nĕgās rŏgāntī:
āt quōndām mĭhĭ, Lŷgdĕ, nīl nĕgābās.
LXXII
Iūgĕră mērcātūs prŏpĕ būstă lătēntĭs ăgēllī
ēt mălĕ cōmpāctaē ‖ cūlmĭnă fūltă căsaē,
dēsĕrĭs ūrbānās, tŭă praēdĭă, Pānnўchĕ, lītēs
pārvăquĕ sēd trītaē ‖ praēmĭă cērtă tŏgaē.
Frūmēntūm, mĭlĭūm tĭsănāmquĕ făbāmquĕ sŏlēbās
vēndĕrĕ prāgmătĭcūs, ‖ nūnc ĕmĭs āgrĭcŏlă.
LXXIII
Hērēdēm tĭbĭ mē, Cătūllĕ, dīcīs.
nōn crēdām, nĭsĭ lēgĕrō, Cătūllē.
LXXIV
Dūm tĭbĭ Nīlĭăcūs pōrtāt crŷstāllă cătāplūs,
āccĭpĕ dē cīrcō ‖ pōcŭlă Flāmĭnĭō.
Hī măgĭs aūdācēs, ān sūnt quī tālĭă mīttūnt
mūnĕră? Sēd gēmmīs ‖ vīlĭbŭs ūsŭs ĭnēst:
nūllūm sōllĭcĭtānt haēc, Flāccĕ, tŏreūmătă fūrēm
ēt nĭmĭūm călĭdīs ‖ nōn vĭtĭāntŭr ăquīs.
Quīd quōd sēcūrō pōtāt cōnvīvă mĭnīstrō
ēt cāsūm trĕmŭlaē ‖ nōn tĭmŭērĕ mănūs?
Hōc quŏquĕ nōn nĭhĭl ēst, quōd prōpīnābĭs ĭn īstīs,
frāngēndūs fŭĕrīt ‖ sī tĭbĭ, Flāccĕ, călīx.
LXXV
Fēstīnāt Pŏlўtīmŭs ād pŭēllās;
īnvītūs pŭĕrūm fătētŭr Hŷpnūs;
pāstās glāndĕ nătīs hăbēt Sĕcūndūs;
mōllīs Dīndўmŭs ēst sĕd ēssĕ nōn vūlt;
Āmphīōn pŏtŭīt pŭēllă nāscī.
Hōrūm dēlĭcĭās sŭpērbĭāmquē
ēt fāstūs quĕrŭlōs, Ăvītĕ, mālō
quām dōtīs mĭhĭ quīnquĭēs dŭcēnă.
LXXVI
Āmphŏră vīgēssīs, mŏdĭūs dătŭr aērĕ quătērnō.
Ēbrĭŭs ēt crūdūs ‖ nīl hăbĕt āgrĭcŏlă.
LXXVII
Mūltīs dūm prĕcĭbūs Iŏvēm sălūtāt
stāns sūmmōs rĕsŭpīnŭs ūsque ĭn ūnguēs
Aēthōn īn Căpĭtōlĭō, pĕpēdīt.
Rīsērūnt hŏmĭnēs, sĕd īpsĕ dīvōm
ōffēnsūs gĕnĭtōr trĭnōctĭālī
ādfēcīt dŏmĭcēnĭō clĭēntēm.
Pōst hōc flāgĭtĭūm mĭsēllŭs Aēthōn,
cūm vūlt īn Căpĭtōlĭūm vĕnīrē,
sēllās āntĕ pĕtīt Pătērclĭānās
ēt pēdīt dĕcĭēsquĕ vīcĭēsquĕ.
Sēd quāmvīs sĭbĭ cāvĕrīt crĕpāndō,
cōmprēssīs nătĭbūs Iŏvēm sălūtāt.
LXXVIII
Nīl īn tē scrīpsī, Bīthŷnĭcĕ. Crēdĕrĕ nōn vīs
ēt iūrārĕ iŭbēs? ‖ Mālŏ sătīsfăcĕrĕ.
LXXIX
Dōnāvī tĭbĭ mūltă quaē rŏgāstī;
dōnāvī tĭbĭ plūră quām rŏgāstī:
nōn cēssās tămĕn ūsquĕ mē rŏgārĕ.
Quīsquīs nīl nĕgăt, Āttĭcīllă, fēllāt.
LXXX
Nē laūdēt dīgnōs, laūdāt Cāllīstrătŭs ōmnēs.
Cuī mălŭs ēst nēmō, ‖ quīs bŏnŭs ēssĕ pŏtēst?
LXXXI
Brūmaē dĭēbūs fērĭīsquĕ Sātūrnī
mīttēbăt Ūmbĕr ălĭcŭlām mĭhī paūpēr;
nūnc mīttĭt ălĭcām: fāctŭs ēst ĕnīm dīvēs.
LXXXII
Ēffŭgĕre īn thērmīs ēt cīrcā bālnĕă nōn ēst
Mēnŏgĕnēn, ōmnī ‖ tū lĭcĕt ārtĕ vĕlīs.
Cāptābīt tĕpĭdūm dēxtrā laēvāquĕ trĭgōnēm,
īnpŭtĕt āccēptās ‖ ūt tĭbĭ saēpĕ pĭlās.
Cōllĭgĭt ēt rĕfĕrēt lāxūm dē pūlvĕrĕ fōllēm,
ēt sī iām lōtūs, ‖ iām sŏlĕātŭs ĕrīt.
Līntĕă sī sūmēs, nĭvĕ cāndĭdĭōră lŏquētūr,
sīnt lĭcĕt īnfāntīs ‖ sōrdĭdĭōră sĭnū.
Ēxĭgŭōs sēctō cōmēntēm dēntĕ căpīllōs
dīcĕt Ăchīllēās ‖ dīspŏsŭīssĕ cŏmās.
Fūmōsaē fĕrĕt īpsĕ prŏpīn dē faēcĕ lăgōnaē
frōntĭs ĕt ūmōrēm ‖ cōllĭgĭt ūsquĕ tŭaē.
Ōmnĭă laūdābīt, mīrābĭtŭr ōmnĭă, dōnēc
pērpēssūs dīcās ‖ taēdĭă mīllĕ "Vĕnī!"
LXXXIII
Dērīsōr Făbĭānŭs hīrnĕārūm,
ōmnēs quēm mŏdŏ cōlĕī tĭmēbānt
dīcēntēm tŭmĭdās ĭn hŷdrŏcēlās
quāntūm nēc dŭŏ dīcĕrēnt Cătūllī,
īn thērmīs sŭbĭtō Nĕrōnĭānīs
vīdīt sē mĭsĕr ēt tăcērĕ coēpīt.
LXXXIV
Nōlŭĕrām, Pŏlўtīmĕ, tŭōs vĭŏlārĕ căpīllōs,
sēd iŭvăt hōc prĕcĭbūs ‖ mē trĭbŭīssĕ tŭīs.
Tālĭs ĕrās, mŏdŏ tōnsĕ Pĕlōps, pŏsĭtīsquĕ nĭtēbās
crīnĭbŭs ūt tōtūm ‖ spōnsă vĭdērĕt ĕbūr.
LXXXV
Paēdīcōnĭbŭs ōs ŏlērĕ dīcīs.
Hōc sī, sīcŭt ăīs, Făbūllĕ, vērum ēst,
quīd tū crēdĭs ŏlērĕ cūnnĭlīngīs?
LXXXVI
Trīgīntā tĭbĭ sūnt pŭĕrī tŏtĭdēmquĕ pŭēllaē:
ūna ēst nēc sūrgīt ‖ mēntŭlă. Quīd făcĭēs?
LXXXVII
Bīs Cōttă sŏlĕās pērdĭdīssĕ sē quēstūs,
dūm nēglĕgēntēm dūcĭt ād pĕdēs vērnām,
quī sōlŭs ĭnŏpī praēstăt ēt făcīt tūrbām,
ēxcōgĭtāvĭt - hŏmŏ săgāx ĕt āstūtūs -
nĕ făcĕrĕ pōssēt tālĕ saēpĭūs dāmnūm:
ēxcālcĕātūs īrĕ coēpĭt ād cēnām.
LXXXVIII
Tōngĭlĭānŭs hăbēt nāsūm, scĭŏ, nōn nĕgŏ. Sēd iām
nīl praētēr nāsūm ‖ Tōngĭlĭānŭs hăbēt.
LXXXIX
Quōd lānā căpŭt āllĭgās, Chărīnĕ,
nōn aūrēs tĭbĭ sēd dŏlēnt căpīllī.
XC
Prō sĕnĕ, sēd clārē, vōtūm Mărŏ fēcĭt ămīcō,
cuī grăvĭs ēt fērvēns ‖ hēmĭtrĭtaēŏs ĕrāt,
sī Stўgĭās aēgēr nōn ēssēt mīssŭs ăd ūmbrās,
ūt cădĕrēt māgnō ‖ vīctĭmă grātă Iŏvī.
Coēpērūnt cērtām mĕdĭcī spōndērĕ sălūtēm.
Nē vōtūm sōlvāt ‖ nūnc Mărŏ vōtă făcīt.
XCI
Cōmmūnīs tĭbĭ cūm vĭrō, Măgūllă,
cūm sīt lēctŭlŭs ēt sĭt ēxŏlētūs,
quārē, dīc mĭhĭ, nōn sĭt ēt mĭnīstēr.
Sūspīrās; rătĭo ēst, tĭmēs lăgōnām.
XCII
Saēpĕ rŏgārĕ sŏlēs quālīs sīm, Prīscĕ, fŭtūrūs,
sī fīām lŏcŭplēs ‖ sīmquĕ rĕpēntĕ pŏtēns.
Quēmquām pōssĕ pŭtās mōrēs nārrārĕ fŭtūrōs?
Dīc mĭhĭ, sī fīās ‖ tū lĕŏ, quālĭs ĕrīs?
XCIII
Quā moēchūm rătĭōnĕ bāsĭārēt
cōrām cōniŭgĕ rēppĕrīt Lăbūllă.
Pārvūm bāsĭăt ūsquĕ mōrĭōnēm;
hūnc mūltīs răpĭt ōscŭlīs mădēntēm
moēchūs prōtĭnŭs ēt sŭīs rĕplētūm
rīdēntī dŏmĭnaē stătīm rĕmīttīt.
Quāntō mōrĭŏ māiŏr ēst mărītūs!
XCIV
Scrībēbāmŭs ĕpōs; coēpīstī scrībĕrĕ: cēssī,
aēmŭlă nē stārēnt ‖ cārmĭnă nōstră tŭīs.
Trānstŭlĭt ād trăgĭcōs sē nōstră Thălīă cŏthūrnōs:
āptāstī lōngūm ‖ tū quŏquĕ sŷrmă tĭbī.
Fīlă lўraē mōvī Călăbrīs ēxcūltă Cămēnīs:
plēctră, răpīs nōbīs, ‖ āmbĭtĭōsĕ, nŏvă.
Aūdēmūs sătŭrās: Lūcīlĭŭs ēssĕ lăbōrās.
Lūdŏ lĕvīs ĕlĕgōs: ‖ tū quŏquĕ lūdĭs ĭdēm.
Quīd mĭnŭs ēssĕ pŏtēst? Ĕpĭgrāmmătă fīngĕrĕ coēpī:
hīnc ĕtĭām pĕtĭtūr ‖ iām mĕă pālmă tĭbī.
Ēlĭgĕ quīd nōlīs - quĭs ĕnīm pŭdŏr ōmnĭă vēllĕ? -
ēt sī quīd nōn vīs, ‖ Tūccă, rĕlīnquĕ mĭhī.
XCV
Mūsaēī păthĭcīssĭmōs lĭbēllōs,
quī cērtānt Sўbărītĭcīs lĭbēllīs,
ēt tīnctās sălĕ prūrĭēntĕ chārtās
Īnstāntī lĕgĕ Rūfĕ; sēd pŭēllă
sīt tēcūm tŭă, nē thălāssĭōnēm
īndīcās mănĭbūs lĭbīdĭnōsīs
ēt fīās sĭnĕ fēmĭnā mărītūs.
XCVI
Cūm tĭbĭ nōtă tŭī sīt vītă fĭdēsquĕ mărītī
nēc prĕmăt ūllă tŭōs ‖ sōllĭcĭtētvĕ tŏrōs,
quīd quăsĭ paēlĭcĭbūs tōrquērĭs ĭnēptă mĭnīstrīs,
īn quĭbŭs ēt brĕvĭs ēst ‖ ēt fŭgĭtīvă Vĕnūs?
Plūs tĭbĭ quām dŏmĭnō pŭĕrōs praēstārĕ prŏbābō:
hī făcĭūnt ūt sīs ‖ fēmĭnă sōlă vĭrō;
hī dānt quōd nōn vīs ūxōr dărĕ. "Dō tămĕn", īnquīs,
"nē văgŭs ā thălămīs ‖ cōniŭgĭs ērrĕt ămōr".
Nōn ĕădēm rēs ēst: Chīām vŏlŏ, nōlŏ mărīscām:
nē dŭbĭtēs quaē sīt ‖ Chīă, mărīscă tŭa ēst.
Scīrĕ sŭōs fīnēs mātrōna ēt fēmĭnă dēbēt:
cēdĕ sŭām pŭĕrīs, ‖ ūtĕrĕ pārtĕ tŭā.
XCVII
Ūxōr cūm tĭbĭ sīt pŭēllă quālēm
vōtīs vīx pĕtăt īnprŏbūs mărītūs,
dīvēs, nōbĭlĭs, ērŭdītă, cāstă,
rūmpīs, Bāssĕ, lătūs, sĕd īn cŏmātīs,
ūxōrīs tĭbĭ dōtĕ quōs părāstī.
Ēt sīc ād dŏmĭnām rĕvērsă lānguēt
mūltīs mēntŭlă mīlĭbūs rĕdēmptă;
sēd nēc vōcĭbŭs ēxcĭtātă blāndīs
mōllī pōllĭcĕ nēc rŏgātă sūrgīt.
Sīt tāndēm pŭdŏr aūt ĕāmŭs īn iūs.
Nōn ēst haēc tŭă, Bāssĕ: vēndĭdīstī.
XCVIII
Baētĭs ŏlīvĭfĕrā crīnēm rĕdĭmītĕ cŏrōnā,
aūrĕă quī nĭtĭdīs ‖ vēllĕră tīnguĭs ăquīs;
quēm Brŏmĭūs, quēm Pāllăs ămāt; cuī rēctŏr ăquārūm
Ālbŭlă nāvĭgĕrūm ‖ pēr frĕtă pāndĭt ĭtēr:
ōmĭnĭbūs laētīs vēstrās Īnstāntĭŭs ōrās
īntrĕt ĕt hīc pŏpŭlīs ‖ ūt prĭŏr ānnŭs ĕāt.
Nōn īgnōrăt ŏnūs quōd sīt sūccēdĕrĕ Mācrō;
quī sŭă mētītūr ‖ pōndĕră fērrĕ pŏtēst.
VALERIVS MARTIALIS PRISCO SVO SALVTEM.
Scio me patrocinium debere contumacissimae trienni desidiae; quo absoluenda non esset inter illas quoque urbicas occupationes, quibus facilius consequimur ut molesti potius quam ut officiosi esse uideamur; nedum in hac prouinciali solitudine, ubi nisi etiam intemperanter studemus, et sine solacio et sine excusatione secessimus. Accipe ergo rationem. In qua hoc maximum et primum est, quod ciuitatis aures quibus adsueueram quaero, et uideor mihi in alieno foro litigare; si quid est enim quod in libellis meis placeat, dictauit auditor: illam iudiciorum subtilitatem, illud materiarum ingenium, bibliothecas, theatra, conuictus, in quibus studere se uoluptates non sentiunt, ad summam omnium illa quae delicati reliquimus desideramus quasi destituti. Accedit his municipalium robigo dentium et iudici loco liuor, et unus aut alter mali, in pusillo loco multi; aduersus quod difficile est habere cotidie bonum stomachum ne mireris igitur abiecta ab indignante quae a gestiente fieri solebant. Ne quid tamen et aduenienti tibi ab urbe et exigenti negarem - cui non refero gratiam, si tantum ea praesto quae possum -, inperaui mihi, quod indulgere consueram, et studui paucissimis diebus, ut familiarissimas mihi aures tuas exciperem aduentoria sua. Tu uelim ista, quae tantum apud te non periclitantur, diligenter aestimare et excutere non graueris; et, quod tibi difficillimum est, de nugis nostris iudices nitore seposito, ne Romam, si ita decreueris, non Hispaniensem librum mittamus, sed Hispanum.
I
Retia dum cessant latratoresque Molossi
et non inuento silua quiescit apro,
otia, Prisce, breui poteris donare libello.
Hora nec aestiua est nec tibi tota perit.
II
Ad populos mitti qui nuper ab urbe solebas,
ibis io Romam nunc peregrine liber
auriferi de gente Tagi tetricique Salonis,
dat patrios manes quae mihi terra potens.
Non tamen hospes eris nec iam potes aduena dici,
cuius habet fratres tot domus alta Remi.
Iure tuo ueneranda noui pete limina templi,
reddita Pierio sunt ubi templa choro.
Vel si malueris, prima gradiere Subura;
atria sunt illic consulis alta mei:
laurigeros habitat facundus Stella penatis,
clarus Hyanteae Stella sititor aquae;
fons ibi Castalius uitreo torrente superbit,
unde nouem dominas saepe bibisse ferunt:
ille dabit populo patribusque equitique legendum
nec nimium siccis perleget ipse genis.
Quid titulum poscis? Versus duo tresue legantur,
clamabunt omnes te, liber, esse meum.
III
Quod Flacco Varioque fuit summoque Maroni
Maecenas, atauis regibus ortus eques,
gentibus et populis hoc te mihi, Prisce Terenti,
fama fuisse loquax chartaque dicet anus.
Tu facis ingenium, tu, si quid posse uidemur;
tu das ingenuae ius mihi pigritiae.
IV
Longior undecimi nobis decimique libelli
artatus labor est et breue rasit opus.
Plura legant uacui, quibus otia tuta dedisti:
haec lege tu, Caesar; forsan et illa leges.
V
Quae modo litoreos ibatis carmina Pyrgos,
ite sacra - iam non puluerulenta - uia.
VI
Contigit Ausoniae procerum mitissimus aulae
Nerua: licet toto nunc Helicone frui:
recta Fides, hilaris Clementia, cauta Potestas
iam redeunt; longi terga dedere Metus.
Hoc populi gentesque tuae, pia Roma, precantur:
dux tibi sit semper talis, et iste diu.
Macte animi, quem rarus habes, morumque tuorum,
quos Numa, quos hilaris possit habere Cato.
Largiri, praestare, breues extendere census
et dare quae faciles uix tribuere dei,
nunc licet et fas est. Sed tu sub principe duro
temporibusque malis ausus es esse bonus.
VII
Toto uertice quot gerit capillos
annos si tot habet Ligeia, trima est.
VIII
Terrarum dea gentiumque Roma,
cui par est nihil et nihil secundum,
Traiani modo laeta cum futuros
tot per saecula conputaret annos,
et fortem iuuenemque Martiumque
in tanto duce militem uideret,
dixit praeside gloriosa tali:
"Parthorum proceres ducesque Serum,
Thraces, Sauromatae, Getae, Britanni,
possum ostendere Caesarem; uenite".
IX
Palma regit nostros, mitissime Caesar, Hiberos,
et placido fruitur Pax peregrina iugo.
Ergo agimus laeti tanto pro munere grates:
misisti mores in loca nostra tuos.
X
Habet Africanus miliens, tamen captat.
Fortuna multis dat nimis, satis nulli.
XI
Parthenio dic, Musa, tuo nostroque salutem:
nam quis ab Aonio largius amne bibit?
Cuius Pimpleo lyra clarior exit ab antro?
Quem plus Pierio de grege Phoebus amat?
Et si forte - sed hoc uix est sperare - uacabit,
tradat ut ipse duci carmina nostra roga,
quattuor et tantum timidumque breuemque libellum
commendet uerbis "Hunc tua Roma legit".
XII
Omnia promittis cum tota nocte bibisti;
mane nihil praestas. Pollio, mane bibe.
XIII
Genus, Aucte, lucri diuites habent iram:
odisse quam donare uilius constat.
XIV
Parcius utaris moneo rapiente ueredo,
Prisce, nec in lepores tam uiolentus eas.
Saepe satisfecit praedae uenator et acri
decidit excussus nec rediturus equo.
Insidias et campus habet: nec fossa nec agger
nec sint saxa licet, fallere plana solent.
Non derit qui tanta tibi spectacula praestet
inuidia fati sed leuiore cadat.
Si te delectant animosa pericula, Tuscis
- tutior est uirtus - insidiemur apris.
Quid te frena iuuant temeraria? Saepius illis,
Prisce, datum est equitem rumpere quam leporem.
XV
Quidquid Parrhasia nitebat aula
donatum est oculis deisque nostris.
Miratur Scythicas uirentis auri
flammas Iuppiter et stupet superbi
regis delicias grauesque lusus:
haec sunt pocula quae decent Tonantem,
haec sunt quae Phrygium decent ministrum.
Omnes cum Ioue nunc sumus beati;
at nuper - pudet, ah pudet fateri -
omnes cum Ioue pauperes eramus.
XVI
Addixti, Labiene, tres agellos;
emisti, Labiene, tres cinaedos:
pedicas, Labiene, tres agellos.
XVII
Quare tam multis a te, Laetine, diebus
non abeat febris quaeris et usque gemis.
Gestatur tecum pariter tecumque lauatur;
cenat boletos, ostrea, sumen, aprum;
ebria Setino fit saepe et saepe Falerno
nec nisi per niueam Caecuba potat aquam;
circumfusa rosis et nigra recumbit amomo
dormit et in pluma purpureoque toro.
Cum recubet pulchre, cum tam bene uiuat apud te,
ad Damam potius uis tua febris eat?
XVIII
Dum tu forsitan inquietus erras
clamosa, Iuuenalis, in Subura
aut collem dominae teris Dianae;
dum per limina te potentiorum
sudatrix toga uentilat uagumque
maior Caelius et minor fatigant:
me multos repetita post Decembres
accepit mea rusticumque fecit
auro Bilbilis et superba ferro.
Hic pigri colimus labore dulci
Boterdum Plateamque - Celtiberis
haec sunt nomina crassiora terris -:
ingenti fruor inproboque somno
quem nec tertia saepe rumpit hora,
et totum mihi nunc repono quidquid
ter denos uigilaueram per annos.
Ignota est toga, sed datur petenti
rupta proxima uestis a cathedra.
Surgentem focus excipit superba
uicini strue cultus iliceti,
multa uilica quem coronat olla.
Venator sequitur, sed ille quem tu
secreta cupias habere silua;
dispensat pueris rogatque longos
leuis ponere uilicus capillos.
Sic me uiuere, sic iuuat perire.
XIX
In thermis sumit lactucas, oua, lacertum,
et cenare domi se negat Aemilius.
XX
Quare non habeat, Fabulle, quaeris
uxorem Themison? Habet sororem.
XXI
Municipem rigidi quis te, Marcella, Salonis
et genitam nostris quis putet esse locis?
Tam rarum, tam dulce sapis. Palatia dicent,
audierint si te uel semel, esse suam;
nulla nec in media certabit nata Subura
nec Capitolini collis alumna tibi;
nec cito ridebit peregrini gloria partus
Romanam deceat quam magis esse nurum.
Tu desiderium dominae mihi mitius urbis
esse iubes: Romam tu mihi sola facis.
XXII
Quam sit lusca Philaenis indecenter
uis dicam breuiter tibi, Fabulle?
Esset caeca decentior Philaenis.
XXIII
Dentibus atque comis - nec te pudet - uteris emptis,
quid facies oculo, Laelia? Non emitur.
XXIV
O iucunda, couinne, solitudo,
carruca magis essedoque gratum
facundi mihi munus Aeliani!
Hic mecum licet, hic, Iuuate, quidquid
in buccam tibi uenerit loquaris:
non rector Libyci niger caballi
succinctus neque cursor antecedit;
nusquam est mulio: mannuli tacebunt.
O si conscius esset hic Auitus,
aurem non ego tertiam timerem.
Totus quam bene sic dies abiret!
XXV
Cum rogo te nummos sine pignore, "non habeo" inquis;
idem, si pro me spondet agellus, habes:
quod mihi non credis ueteri, Telesine, sodali,
credis coliculis arboribusque meis.
Ecce reum Carus te detulit: adsit agellus.
Exilii comitem quaeris: agellus eat.
XXVI (XXVII)
A latronibus esse te fututam
dicis, Saenia: sed negant latrones.
XXVII (XXVIII)
Poto ego sextantes, tu potas, Cinna, deunces:
et quereris quod non, Cinna, bibamus idem?
XXVIII (XXIX)
Hermogenes tantus mapparum, †Castrice†, fur est
quantus nummorum uix, puto, Massa fuit;
tu licet obserues dextram teneasque sinistram,
inueniet mappam qua ratione trahat:
ceruinus gelidum sorbet sic halitus anguem,
casuras alte sic rapit Iris aquas.
Nuper cum Myrino peteretur missio laeso,
subduxit mappas quattuor Hermogenes;
cretatam praetor cum uellet mittere mappam,
praetori mappam surpuit Hermogenes.
Attulerat mappam nemo dum furta timentur:
mantele a mensa surpuit Hermogenes.
Hoc quoque si derit, medios discingere lectos
mensarumque pedes non timet Hermogenes.
Quamuis non modico caleant spectacula sole,
uela reducuntur cum uenit Hermogenes.
Festinant trepidi substringere carbasa nautae,
ad portum quotiens paruit Hermogenes.
Linigeri fugiunt calui sistrataque turba,
inter adorantes cum stetit Hermogenes.
Ad cenam Hermogenes mappam non attulit umquam,
a cena semper rettulit Hermogenes.
XXIX (XXVI)
Sexagena teras cum limina mane senator,
esse tibi uideor desidiosus eques,
quod non a prima discurram luce per urbem
et referam lassus basia mille domum.
Sed tu, purpureis ut des noua nomina fastis
aut Nomadum gentes Cappadocumue petas:
at mihi, quem cogis medios abrumpere somnos
et matutinum ferre patique lutum,
quid petitur? Rupta cum pes uagus exit aluta
et subitus crassae decidit imber aquae
nec uenit ablatis clamatus uerna lacernis,
accedit gelidam seruus ad auriculam,
et "Rogat ut secum cenes Laetorius" inquit.
Viginti nummis? Non ego: malo famem
quam sit cena mihi, tibi sit prouincia merces,
et faciamus idem nec mereamur idem.
XXX
Siccus, sobrius est Aper; quid ad me?
Seruum sic ego laudo, non amicum.
XXXI
Hoc nemus, hi fontes, haec textilis umbra supini
palmitis, hoc riguae ductile flumen aquae,
prataque nec bifero cessura rosaria Paesto,
quodque uiret Iani mense nec alget holus,
quaeque natat clusis anguilla domestica lymphis,
quaeque gerit similes candida turris aues,
munera sunt dominae: post septima lustra reuerso
has Marcella domos paruaque regna dedit.
Si mihi Nausicaa patrios concederet hortos,
Alcinoo possem dicere "Malo meos".
XXXII
O Iuliarum dedecus Kalendarum,
uidi, Vacerra, sarcinas tuas, uidi;
quas non retentas pensione pro bima
portabat uxor rufa crinibus septem
et cum sorore cana mater ingenti.
Furias putaui nocte Ditis emersas.
Has tu priores frigore et fame siccus
et non recenti pallidus magis buxo
Irus tuorum temporum sequebaris.
Migrare cliuom crederes Aricinum.
Ibat tripes grabatus et bipes mensa
et cum lucerna corneoque cratere
matella curto rupta latere meiebat;
foco uirenti suberat amphorae ceruix;
fuisse gerres aut inutiles maenas
odor inpudicus urcei fatebatur,
qualis marinae uix sit aura piscinae.
nec quadra derat casei Tolosatis,
quadrima nigri nec corona pulei
caluaeque restes alioque cepisque,
nec plena turpi matris olla resina
Summemmianae qua pilantur uxores.
Quid quaeris aedes uilicosque derides,
habitare gratis, o Vacerra, cum possis?
Haec sarcinarum pompa conuenit ponti.
XXXIII
Vt pueros emeret Labienus uendidit hortos.
Nil nisi ficetum nunc Labienus habet.
XXXIV
Triginta mihi quattuorque messes
tecum, si memini, fuere, Iuli.
Quarum dulcia mixta sunt amaris
sed iucunda tamen fuere plura;
et si calculus omnis huc et illuc
diuersus bicolorque digeratur,
uincet candida turba nigriorem.
Si uitare uelis acerba quaedam
et tristis animi cauere morsus,
nulli te facias nimis sodalem:
gaudebis minus et minus dolebis.
XXXV
Tamquam simpliciter mecum, Callistrate, uiuas,
dicere percisum te mihi saepe soles.
Non es tam simplex quam uis, Callistrate, credi.
Nam quisquis narrat talia plura tacet.
XXXVI
Libras quattuor aut duas amico
algentemque togam breuemque laenam,
interdum aureolos manu crepantis,
possint ducere qui duas Kalendas,
quod nemo nisi tu, Labulle, donas,
non es, crede mihi, bonus. Quid ergo?
Vt uerum loquar, optimus malorum es.
Pisones Senecasque Memmiosque
et Crispos mihi redde, sed priores:
fies protinus ultimus bonorum.
Vis cursu pedibusque gloriari?
Tigrim uince leuemque Passerinum:
nulla est gloria praeterire asellos.
XXXVII
Nasutus nimium cupis uideri.
Nasutum uolo, nolo polyposum.
XXXVIII
Hunc qui femineis noctesque diesque cathedris
incedit tota notus in urbe nimis,
crine nitens, niger unguento, perlucidus ostro,
ore tener, latus pectore, crure glaber,
uxori qui saepe tuae comes inprobus haeret,
non est quod timeas, Candide: non futuit.
XXXIX
Odi te quia bellus es, Sabelle.
Res est putida, bellus et Sabellus,
bellum denique malo quam Sabellum.
Tabescas utinam, Sabelle belle!
XL
Mentiris, credo: recitas mala carmina, laudo:
cantas, canto: bibis, Pontiliane, bibo:
pedis, dissimulo: gemma uis ludere, uincor:
res una est sine me quam facis, et taceo.
Nil tamen omnino praestas mihi. "Mortuus", inquis,
"accipiam bene te". Nil uolo: sed morere.
XLI
Non est, Tucca, satis quod es gulosus:
et dici cupis et cupis uideri.
XLII
Barbatus rigido nupsit Callistratus Afro
hac qua lege uiro nubere uirgo solet.
Praeluxere faces, uelarunt flammea uultus,
nec tua defuerunt uerba, Talasse, tibi.
Dos etiam dicta est. Nondum tibi, Roma, uidetur
hoc satis? Exspectas numquid ut et pariat?
XLIII
Facundos mihi de libidinosis
legisti nimium, Sabelle, uersus,
quales nec Didymi sciunt puellae
nec molles Elephantidos libelli.
Sunt illic Veneris nouae figurae,
quales perditus audeat fututor,
praestent et taceant quid exoleti,
quo symplegmate quinque copulentur,
qua plures teneantur a catena,
extinctam liceat quid ad lucernam.
Tanti non erat esse te disertum.
XLIV
Vnice, cognato iunctum mihi sanguine nomen
qui geris et studio corda propinqua meis;
carmina cum facias soli cedentia fratri,
pectore non minor es sed pietate prior.
Lesbia cum lepido te posset amare Catullo,
te post Nasonem blanda Corinna sequi.
Nec derant Zephyri si te dare uela iuuaret;
sed tu litus amas. Hoc quoque fratris habes.
XLV
Haedina tibi pelle contegenti
nudae tempora uerticemque caluae,
festiue tibi, Phoebe, dixit ille
qui dixit caput esse calceatum.
XLVI (XLVII)
Difficilis facilis, iucundus acerbus es idem:
nec tecum possum uiuere nec sine te.
XLVII (XLVI)
Vendunt carmina Gallus et Lupercus.
Sanos, Classice, nunc nega poetas.
XLVIII
Boletos et aprum si tamquam uilia ponis
et non esse putas haec mea uota, uolo:
si fortunatum fieri me credis et heres
uis scribi propter quinque Lucrina, uale.
Lauta tamen cena est: fateor, lautissima, sed cras
nil erit, immo hodie, protinus immo nihil,
quod sciat infelix damnatae spongea uirgae
uel quicumque canis iunctaque testa uiae:
mullorum leporumque et suminis exitus hic est,
sulphureusque color carnificesque pedes.
Non Albana mihi sit comissatio tanti
nec Capitolinae pontificumque dapes;
inputet ipse deus nectar mihi, fiet acetum
et Vaticani perfida uappa cadi.
Conuiuas alios cenarum quaere magister
quos capiant mensae regna superba tuae:
me meus ad subitas inuitet amicus ofellas:
haec mihi quam possum reddere cena placet.
XLIX
Crinitae Line paedagoge turbae,
rerum quem dominum uocat suarum
et credit cui Postumilla diues
gemmas, aurea, uina, concubinos:
sic te perpetua fide probatum
nulli non tua praeferat patrona:
succurras misero, precor, furori
et serues aliquando neglegenter
illos qui male cor meum perurunt,
quos et noctibus et diebus opto
in nostro cupidus sinu uidere,
formonsos, niueos, pares, gemellos,
grandes, non pueros, sed uniones.
L
Daphnonas, platanonas et aërios pityonas
et non unius balnea solus habes,
et tibi centenis stat porticus alta columnis
calcatusque tuo sub pede lucet onyx,
puluereumque fugax hippodromon ungula plaudit
et pereuntis aquae fluctus ubique sonat;
atria longa patent. Sed nec cenantibus usquam
nec somno locus est. Quam bene non habitas!
LI
Tam saepe nostrum decipi Fabullinum
miraris, Aule? Semper homo bonus tiro est.
LII
Tempora Pieria solitus redimire corona
nec minus attonitis uox celebrata reis,
hic situs est, hic ille tuus, Sempronia, Rufus,
cuius et ipse tui flagrat amore cinis.
Dulcis in Elysio narraris fabula campo
et stupet ad raptus Tyndaris ipsa tuos:
tu melior quae deserto raptore redisti,
illa uirum uoluit nec repetita sequi.
Ridet et Iliacos audit Menelaus amores:
absoluit Phrygium uestra rapina Parim.
Accipient olim cum te loca laeta piorum,
non erit in Stygia notior umbra domo:
non aliena uidet sed amat Proserpina raptas:
iste tibi dominam conciliabit amor.
LIII
Nummi cum tibi sint opesque tantae
quantas ciuis habet, Paterne, rarus,
largiris nihil incubasque gazae
ut magnus draco quem canunt poetae
custodem Scythici fuisse luci.
Sed causa, ut memoras et ipse iactas,
dirae filius est rapacitatis.
Ecquid tu fatuos rudesque quaeris
inludas quibus auferasque mentem?
Huic semper uitio pater fuisti.
LIV
Crine ruber, niger ore, breuis pede, lumine laesus,
rem magnam praestas, Zoile, si bonus es.
LV
Gratis qui dare uos iubet, puellae,
insulsissimus inprobissimusque est.
Gratis ne date, basiate gratis.
Hoc Aegle negat, hoc auara uendit
- sed uendat: bene basiare quantum est! -,
hoc uendit quoque nec leui rapina:
aut libram petit illa Cosmiani
aut binos quater a noua moneta,
ne sint basia muta, ne maligna,
ne clusis aditum neget labellis.
Humane tamen hoc facit, sed unum,
gratis quae dare basium recusat
gratis lingere nec recusat Aegle.
LVI
Aegrotas uno decies aut saepius anno,
nec tibi sed nobis hoc, Polycharme, nocet:
nam quotiens surgis, soteria poscis amicos.
Sit pudor: aegrota iam, Polycharme, semel.
LVII
Cur saepe sicci parua rura Nomenti
laremque uillae sordidum petam, quaeris?
Nec cogitandi, Sparse, nec quiescendi
in urbe locus est pauperi. Negant uitam
ludi magistri mane, nocte pistores,
aerariorum marculi die toto;
hinc otiosus sordidam quatit mensam
Neroniana nummularius massa,
illinc palucis malleator Hispanae
tritum nitenti fuste uerberat saxum;
nec turba cessat entheata Bellonae
nec fasciato naufragus loquax trunco,
a matre doctus nec rogare Iudaeus,
nec sulphuratae lippus institor mercis.
Numerare pigri damna quis potest somni?
Dicet quot aera uerberent manus urbis,
cum secta Colcho Luna uapulat rhombo.
Tu, Sparse, nescis ista nec potes scire,
Petilianis delicatus in regnis,
cui plana summos despicit domus montis,
et rus in urbe est uinitorque Romanus
- nec in Falerno colle maior autumnus -
intraque limen latus essedo cursus,
et in profundo somnus et quies nullis
offensa linguis, nec dies nisi admissus.
Nos transeuntis risus excitat turbae,
et ad cubile est Roma. Taedio fessis
dormire quotiens libuit, imus ad uillam.
LVIII
Ancillariolum tua te uocat uxor, et ipsa
lecticariola est: estis, Alauda, pares.
LIX
Tantum dat tibi Roma basiorum
post annos modo quindecim reuerso
quantum Lesbia non dedit Catullo.
Te uicinia tota, te pilosus
hircoso premit osculo colonus;
hinc instat tibi textor, inde fullo,
hinc sutor modo pelle basiata,
hinc menti dominus pediculosi,
hinc †dexiocholus†, inde lippus
fellatorque recensque cunnilingus.
Iam tanti tibi non fuit redire.
LX
Martis alumne dies, roseam quo lampada primum
magnaque siderei uidimus ora dei,
si te rure coli uiridisque pudebit ad aras,
qui fueras Latia cultus in urbe mihi:
da ueniam seruire meis quod nolo Kalendis
et qua sum genitus uiuere luce uolo.
[LX B]
Natali pallere suo, ne calda Sabello
desit; et ut liquidum potet Alauda merum,
turbida sollicito transmittere Caecuba sacco;
atque inter mensas ire redire suas;
excipere hos illos et tota surgere cena
marmora calcantem frigidiora gelu:
quae ratio est haec sponte sua perferre patique,
quae te si iubeat rex dominusque, neges?
LXI
Versus et breue uiuidumque carmen
in te ne faciam times, Ligurra,
et dignus cupis hoc metu uideri.
Sed frustra metuis cupisque frustra.
In tauros Libyci ruunt leones,
non sunt papilionibus molesti.
Quaeras censeo, si legi laboras,
nigri fornicis ebrium poetam,
qui carbone rudi putrique creta
scribit carmina quae legunt cacantes.
Frons haec stigmate non meo notanda est.
LXII
Antiqui rex magne poli mundique prioris,
sub quo pigra quies nec labor ullus erat,
nec regale nimis fulmen nec fulmine digni,
scissa nec ad Manes sed sibi diues humus:
laetus ad haec facilisque ueni sollemnia Prisci
gaudia: cum sacris te decet esse tuis.
Tu reducem patriae sexta, pater optime, bruma
pacifici Latia reddis ab urbe Numae.
Cernis ut Ausonio similis tibi pompa macello
pendeat et quantus luxurietur honos?
Quam non parca manus largaeque nomismata mensae,
quae, Saturne, tibi pernumerentur opes?
Vtque sit his pretium meritis et gratia maior,
et pater et frugi sic tua sacra colit.
At tu sancte - tuo sic semper amere Decembri -
hos illi iubeas saepe redire dies.
LXIII
Vncto Corduba laetior Venafro,
Histra nec minus absoluta testa,
albi quae superas oues Galaesi
nullo murice nec cruore mendax,
sed tinctis gregibus colore uiuo :
dic uestro, rogo, sit pudor poetae
nec gratis recitet meos libellos.
Ferrem, si faceret bonus poeta,
cui possem dare mutuos dolores.
Corrumpit sine talione caeleps,
caecus perdere non potest quod aufert:
nil est deterius latrone nudo:
nil securius est malo poeta.
LXIV
Vincentem roseos facieque comaque ministros
Cinna cocum fecit. Cinna, gulosus homo es.
LXV
Formonsa Phyllis nocte cum mihi tota
se praestitisset omnibus modis largam,
et cogitarem mane quod darem munus,
utrumne Cosmi, Nicerotis an libram,
an Baeticarum pondus acre lanarum,
an de moneta Caesaris decem flauos:
amplexa collum basioque tam longo
blandita quam sunt nuptiae columbarum,
rogare coepit Phyllis amphoram uini.
LXVI
Bis quinquagenis domus est tibi milibus empta,
uendere quam summa uel breuiore cupis.
Arte sed emptorem uafra corrumpis, Amoene,
et casa diuitiis ambitiosa latet.
Gemmantes prima fulgent testudine lecti
et Maurusiaci pondera rara citri;
argentum atque aurum non simplex Delphica portat;
stant pueri dominos quos precer esse meos.
Deinde ducenta sonas et ais non esse minoris.
Instructam uili uendis, Amoene, domum.
LXVII
Maiae Mercurium creastis Idus,
Augustis redit Idibus Diana,
Octobres Maro consecrauit Idus.
Idus saepe colas et has et illas,
qui magni celebras Maronis Idus.
LXVIII
Matutine cliens, urbis mihi causa relictae,
atria, si sapias, ambitiosa colas.
Non sum ego causidicus nec amaris litibus aptus
sed piger et senior Pieridumque comes;
otia me somnusque iuuant, quae magna negauit
Roma mihi: redeo, si uigilatur et hic.
LXIX
Sic tamquam tabulas scyphosque, Paule,
omnes archetypos habes amicos.
LXX
Lintea ferret Apro uatius cum uernula nuper
et supra togulam lusca sederet anus
atque olei stillam daret enterocelicus unctor,
udorum tetricus censor et asper erat:
frangendos calices effundendumque Falernum
clamabat biberet quod modo lotus eques.
A sene sed postquam patruo uenere trecenta,
sobrius a thermis nescit abire domum.
O quantum diatreta ualent et quinque comati!
Tunc, cum pauper erat, non sitiebat Aper.
LXXI
Nil non, Lygde, mihi negas roganti:
at quondam mihi, Lygde, nil negabas.
LXXII
Iugera mercatus prope busta latentis agelli
et male compactae culmina fulta casae,
deseris urbanas, tua praedia, Pannyche, lites
paruaque sed tritae praemia certa togae.
Frumentum, milium tisanamque fabamque solebas
uendere pragmaticus, nunc emis agricola.
LXXIII
Heredem tibi me, Catulle, dicis.
non credam, nisi legero, Catulle.
LXXIV
Dum tibi Niliacus portat crystalla cataplus,
accipe de circo pocula Flaminio.
Hi magis audaces, an sunt qui talia mittunt
munera? Sed gemmis uilibus usus inest:
nullum sollicitant haec, Flacce, toreumata furem
et nimium calidis non uitiantur aquis.
Quid quod securo potat conuiua ministro
et casum tremulae non timuere manus?
Hoc quoque non nihil est, quod propinabis in istis,
frangendus fuerit si tibi, Flacce, calix.
LXXV
Festinat Polytimus ad puellas;
inuitus puerum fatetur Hypnus;
pastas glande natis habet Secundus;
mollis Dindymus est sed esse non uult;
Amphion potuit puella nasci.
Horum delicias superbiamque
et fastus querulos, Auite, malo
quam dotis mihi quinquies ducena.
LXXVI
Amphora uigessis, modius datur aere quaterno.
Ebrius et crudus nil habet agricola.
LXXVII
Multis dum precibus Iouem salutat
stans summos resupinus usque in ungues
Aethon in Capitolio, pepedit.
Riserunt homines, sed ipse diuom
offensus genitor trinoctiali
adfecit domicenio clientem.
Post hoc flagitium misellus Aethon,
cum uult in Capitolium uenire,
sellas ante petit Paterclianas
et pedit deciesque uiciesque.
Sed quamuis sibi cauerit crepando,
compressis natibus Iouem salutat.
LXXVIII
Nil in te scripsi, Bithynice. Credere non uis
et iurare iubes? Malo satisfacere.
LXXIX
Donaui tibi multa quae rogasti;
donaui tibi plura quam rogasti:
non cessas tamen usque me rogare.
Quisquis nil negat, Atticilla, fellat.
LXXX
Ne laudet dignos, laudat Callistratus omnes.
Cui malus est nemo, quis bonus esse potest?
LXXXI
Brumae diebus feriisque Saturni
mittebat Vmber aliculam mihi pauper;
nunc mittit alicam: factus est enim diues.
LXXXII
Effugere in thermis et circa balnea non est
Menogenen, omni tu licet arte uelis.
Captabit tepidum dextra laeuaque trigonem,
inputet acceptas ut tibi saepe pilas.
Colligit et referet laxum de puluere follem,
et si iam lotus, iam soleatus erit.
Lintea si sumes, niue candidiora loquetur,
sint licet infantis sordidiora sinu.
Exiguos secto comentem dente capillos
dicet Achilleas disposuisse comas.
Fumosae feret ipse propin de faece lagonae
frontis et umorem colligit usque tuae.
Omnia laudabit, mirabitur omnia, donec
perpessus dicas taedia mille "Veni!"
LXXXIII
Derisor Fabianus hirnearum,
omnes quem modo colei timebant
dicentem tumidas in hydrocelas
quantum nec duo dicerent Catulli,
in thermis subito Neronianis
uidit se miser et tacere coepit.
LXXXIV
Nolueram, Polytime, tuos uiolare capillos,
sed iuuat hoc precibus me tribuisse tuis.
Talis eras, modo tonse Pelops, positisque nitebas
crinibus ut totum sponsa uideret ebur.
LXXXV
Paediconibus os olere dicis.
Hoc si, sicut ais, Fabulle, uerum est,
quid tu credis olere cunnilingis?
LXXXVI
Triginta tibi sunt pueri totidemque puellae:
una est nec surgit mentula. Quid facies?
LXXXVII
Bis Cotta soleas perdidisse se questus,
dum neglegentem ducit ad pedes uernam,
qui solus inopi praestat et facit turbam,
excogitauit - homo sagax et astutus -
ne facere posset tale saepius damnum:
excalceatus ire coepit ad cenam.
LXXXVIII
Tongilianus habet nasum, scio, non ego. Sed iam
nil praeter nasum Tongilianus habet.
LXXXIX
Quod lana caput alligas, Charine,
non aures tibi sed dolent capilli.
XC
Pro sene, sed clare, uotum Maro fecit amico,
cui grauis et feruens hemitritaeos erat,
si Stygias aeger non esset missus ad umbras,
ut caderet magno uictima grata Ioui.
Coeperunt certam medici spondere salutem.
Ne uotum soluat nunc Maro uota facit.
XCI
Communis tibi cum uiro, Magulla,
cum sit lectulus et sit exoletus,
quare, dic mihi, non sit et minister.
Suspiras; ratio est, times lagonam.
XCII
Saepe rogare soles qualis sim, Prisce, futurus,
si fiam locuples simque repente potens.
Quemquam posse putas mores narrare futuros?
Dic mihi, si fias tu leo, qualis eris?
XCIII
Qua moechum ratione basiaret
coram coniuge repperit Labulla.
Paruum basiat usque morionem;
hunc multis rapit osculis madentem
moechus protinus et suis repletum
ridenti dominae statim remittit.
Quanto morio maior est maritus!
XCIV
Scribebamus epos; coepisti scribere: cessi,
aemula ne starent carmina nostra tuis.
Transtulit ad tragicos se nostra Thalia cothurnos:
aptasti longum tu quoque syrma tibi.
Fila lyrae moui Calabris exculta Camenis:
plectra, rapis nobis, ambitiose, noua.
Audemus saturas: Lucilius esse laboras.
Ludo leuis elegos: tu quoque ludis idem.
Quid minus esse potest? Epigrammata fingere coepi:
hinc etiam petitur iam mea palma tibi.
Elige quid nolis - quis enim pudor omnia uelle? -
et si quid non uis, Tucca, relinque mihi.
XCV
Musaei pathicissimos libellos,
qui certant Sybariticis libellis,
et tinctas sale pruriente chartas
Instanti lege Rufe; sed puella
sit tecum tua, ne thalassionem
indicas manibus libidinosis
et fias sine femina maritus.
XCVI
Cum tibi nota tui sit uita fidesque mariti
nec premat ulla tuos sollicitetue toros,
quid quasi paelicibus torqueris inepta ministris,
in quibus et breuis est et fugitiua Venus?
Plus tibi quam domino pueros praestare probabo:
hi faciunt ut sis femina sola uiro;
hi dant quod non uis uxor dare. "Do tamen", inquis,
"ne uagus a thalamis coniugis erret amor".
Non eadem res est: Chiam uolo, nolo mariscam:
ne dubites quae sit Chia, marisca tua est.
Scire suos fines matrona et femina debet:
cede suam pueris, utere parte tua.
XCVII
Vxor cum tibi sit puella qualem
uotis uix petat inprobus maritus,
diues, nobilis, erudita, casta,
rumpis, Basse, latus, sed in comatis,
uxoris tibi dote quos parasti.
Et sic ad dominam reuersa languet
multis mentula milibus redempta;
sed nec uocibus excitata blandis
molli pollice nec rogata surgit.
Sit tandem pudor aut eamus in ius.
Non est haec tua, Basse: uendidisti.
XCVIII
Baetis oliuifera crinem redimite corona,
aurea qui nitidis uellera tinguis aquis;
quem Bromius, quem Pallas amat; cui rector aquarum
Albula nauigerum per freta pandit iter:
ominibus laetis uestras Instantius oras
intret et hic populis ut prior annus eat.
Non ignorat onus quod sit succedere Macro;
qui sua metitur pondera ferre potest.