VALERII MARTIALIS - EPIGRAMMATON LIBER XII

3

VALERIVS MARTIALIS PRISCO SVO SALVTEM.

Scio me patrocinium debere contumacissimae trienni desidiae; quo absoluenda non esset inter illas quoque urbicas occupationes, quibus facilius consequimur ut molesti potius quam ut officiosi esse uideamur; nedum in hac prouinciali solitudine, ubi nisi etiam intemperanter studemus, et sine solacio et sine excusatione secessimus. Accipe ergo rationem. In qua hoc maximum et primum est, quod ciuitatis aures quibus adsueueram quaero, et uideor mihi in alieno foro litigare; si quid est enim quod in libellis meis placeat, dictauit auditor: illam iudiciorum subtilitatem, illud materiarum ingenium, bibliothecas, theatra, conuictus, in quibus studere se uoluptates non sentiunt, ad summam omnium illa quae delicati reliquimus desideramus quasi destituti. Accedit his municipalium robigo dentium et iudici loco liuor, et unus aut alter mali, in pusillo loco multi; aduersus quod difficile est habere cotidie bonum stomachum ne mireris igitur abiecta ab indignante quae a gestiente fieri solebant. Ne quid tamen et aduenienti tibi ab urbe et exigenti negarem - cui non refero gratiam, si tantum ea praesto quae possum -, inperaui mihi, quod indulgere consueram, et studui paucissimis diebus, ut familiarissimas mihi aures tuas exciperem aduentoria sua. Tu uelim ista, quae tantum apud te non periclitantur, diligenter aestimare et excutere non graueris; et, quod tibi difficillimum est, de nugis nostris iudices nitore seposito, ne Romam, si ita decreueris, non Hispaniensem librum mittamus, sed Hispanum.

I

Rētĭă dūm cēssānt lātrātōrēsquĕ Mŏlōssī

ēt nōn īnvēntō ‖ sīlvă quĭēscĭt ăprō,

ōtĭă, Prīscĕ, brĕvī pŏtĕrīs dōnārĕ lĭbēllō.

Hōră nĕc aēstīva ēst ‖ nēc tĭbĭ tōtă pĕrīt.

II

Ād pŏpŭlōs mīttī quī nūpĕr ăb ūrbĕ sŏlēbās,

ībĭs ĭō Rōmām ‖ nūnc pĕrĕgrīnĕ lĭbēr

aūrĭfĕrī dē gēntĕ Tăgī tĕtrĭcīquĕ Sălōnīs,

dāt pătrĭōs mānēs ‖ quaē mĭhĭ tērră pŏtēns.

Nōn tămĕn hōspĕs ĕrīs nēc iām pŏtĕs ādvĕnă dīcī,

cūiŭs hăbēt frātrēs ‖ tōt dŏmŭs āltă Rĕmī.

Iūrĕ tŭō vĕnĕrāndă nŏvī pĕtĕ līmĭnă tēmplī,

rēddĭtă Pīĕrĭō ‖ sūnt ŭbĭ tēmplă chŏrō.

Vēl sī mālŭĕrīs, prīmā grădĭērĕ Sŭbūrā;

ātrĭă sūnt īllīc ‖ cōnsŭlĭs āltă mĕī:

laūrĭgĕrōs hăbĭtāt fācūndūs Stēllă pĕnātīs,

clārŭs Hўāntēaē ‖ Stēllă sĭtītŏr ăquaē;

fōns ĭbĭ Cāstălĭūs vĭtrĕō tōrrēntĕ sŭpērbīt,

ūndĕ nŏvēm dŏmĭnās ‖ saēpĕ bĭbīssĕ fĕrūnt:

īllĕ dăbīt pŏpŭlō pătrĭbūsque ĕquĭtīquĕ lĕgēndūm

nēc nĭmĭūm sīccīs ‖ pērlĕgĕt īpsĕ gĕnīs.

Quīd tĭtŭlūm pōscīs? Vērsūs dŭŏ trēsvĕ lĕgāntūr,

clāmābūnt ōmnēs ‖ tē, lĭbĕr, ēssĕ mĕūm.

III

Quōd Flāccō Vărĭōquĕ fŭīt sūmmōquĕ Mărōnī

Maēcēnās, ătăvīs ‖ rēgĭbŭs ōrtŭs ĕquēs,

gēntĭbŭs ēt pŏpŭlīs hōc tē mĭhĭ, Prīscĕ Tĕrēntī,

fāmă fŭīssĕ lŏquāx ‖ chārtăquĕ dīcĕt ănūs.

Tū făcĭs īngĕnĭūm, tū, sī quīd pōssĕ vĭdēmūr;

tū dās īngĕnŭaē ‖ iūs mĭhĭ pīgrĭtĭaē.

IV

Lōngĭŏr ūndĕcĭmī nōbīs dĕcĭmīquĕ lĭbēllī

ārtātūs lăbŏr ēst ‖ ēt brĕvĕ rāsĭt ŏpūs.

Plūră lĕgānt văcŭī, quĭbŭs ōtĭă tūtă dĕdīstī:

haēc lĕgĕ tū, Caēsār; ‖ fōrsăn ĕt īllă lĕgēs.

V

Quaē mŏdŏ lītŏrĕōs ībātīs cārmĭnă Pŷrgōs,

ītĕ săcrā - iām nōn ‖ pūlvĕrŭlēntă - vĭā.

VI

Cōntĭgĭt Aūsŏnĭaē prŏcĕrūm mītīssĭmŭs aūlaē

Nērvă: lĭcēt tōtō ‖ nūnc Hĕlĭcōnĕ frŭī:

rēctă Fĭdēs, hĭlărīs Clēmēntĭă, caūtă Pŏtēstās

iām rĕdĕūnt; lōngī ‖ tērgă dĕdērĕ Mĕtūs.

Hōc pŏpŭlī gēntēsquĕ tŭaē, pĭă Rōmă, prĕcāntūr:

dūx tĭbĭ sīt sēmpēr ‖ tālĭs, ĕt īstĕ dĭū.

Mācte ănĭmī, quēm rārŭs hăbēs, mōrūmquĕ tŭōrūm,

quōs Nŭmă, quōs hĭlărīs ‖ pōssĭt hăbērĕ Cătŏ.

Lārgīrī, praēstārĕ, brĕvēs ēxtēndĕrĕ cēnsūs

ēt dărĕ quaē făcĭlēs ‖ vīx trĭbŭērĕ dĕī,

nūnc lĭcĕt ēt fās ēst. Sēd tū sūb prīncĭpĕ dūrō

tēmpŏrĭbūsquĕ mălīs ‖ aūsŭs ĕs ēssĕ bŏnūs.

VII

Tōtō vērtĭcĕ quōt gĕrīt căpīllōs

ānnōs sī tŏt hăbēt Lĭgēiă, trīma ēst.

VIII

Tērrārūm dĕă gēntĭūmquĕ Rōmă,

cuī pār ēst nĭhĭl ēt nĭhīl sĕcūndūm,

Trāiānī mŏdŏ laētă cūm fŭtūrōs

tōt pēr saēcŭlă cōnpŭtārĕt ānnōs,

ēt fōrtēm iŭvĕnēmquĕ Mārtĭūmquĕ

īn tāntō dŭcĕ mīlĭtēm vĭdērēt,

dīxīt praēsĭdĕ glōrĭōsă tālī:

"Pārthōrūm prŏcĕrēs dŭcēsquĕ Sērūm,

Thrācēs, Saūrŏmătaē, Gĕtaē, Brĭtānnī,

pōssum ōstēndĕrĕ Caēsărēm; vĕnītĕ".

IX

Pālmă rĕgīt nōstrōs, mītīssĭmĕ Caēsăr, Hĭbērōs,

ēt plăcĭdō frŭĭtūr ‖ Pāx pĕrĕgrīnă iŭgō.

Ērgo ăgĭmūs laētī tāntō prō mūnĕrĕ grātēs:

mīsīstī mōrēs ‖ īn lŏcă nōstră tŭōs.

X

Hăbĕt Āfrĭcānūs mīlĭēns, tămēn cāptāt.

Fōrtūnă mūltīs dāt nĭmīs, sătīs nūllī.

XI

Pārthĕnĭō dīc, Mūsă, tŭō nōstrōquĕ sălūtēm:

nām quĭs ăb Āŏnĭō ‖ lārgĭŭs āmnĕ bĭbīt?

Cūiūs Pīmplēō lўră clārĭŏr ēxĭt ăb āntrō?

Quēm plūs Pīĕrĭō ‖ dē grĕgĕ Phoēbŭs ămāt?

Ēt sī fōrtĕ - sĕd hōc vīx ēst spērārĕ - văcābīt,

trādăt ŭt īpsĕ dŭcī ‖ cārmĭnă nōstră rŏgā,

quāttŭŏr ēt tāntūm tĭmĭdūmquĕ brĕvēmquĕ lĭbēllūm

cōmmēndēt vērbīs ‖ "Hūnc tŭă Rōmă lĕgīt".

XII

Ōmnĭă prōmīttīs cūm tōtā nōctĕ bĭbīstī;

mānĕ nĭhīl praēstās. ‖ Pōllĭŏ, mānĕ bĭbĕ.

XIII

Gĕnŭs, Aūctĕ, lūcrī dīvĭtēs hăbēnt īrām:

ōdīssĕ quām dōnārĕ vīlĭūs cōnstāt.

XIV

Pārcĭŭs ūtārīs mŏnĕō răpĭēntĕ vĕrēdō,

Prīscĕ, nĕc īn lĕpŏrēs ‖ tām vĭŏlēntŭs ĕās.

Saēpĕ sătīsfēcīt praēdaē vēnātŏr ĕt ācrī

dēcĭdĭt ēxcūssūs ‖ nēc rĕdĭtūrŭs ĕquō.

Īnsĭdĭās ēt cāmpŭs hăbēt: nēc fōssă nĕc āggēr

nēc sīnt sāxă lĭcēt, ‖ fāllĕrĕ plānă sŏlēnt.

Nōn dērīt quī tāntă tĭbī spēctācŭlă praēstēt

īnvĭdĭā fātī ‖ sēd lĕvĭōrĕ cădāt.

Sī tē dēlēctānt ănĭmōsă pĕrīcŭlă, Tūscīs

- tūtĭŏr ēst vīrtūs - ‖ īnsĭdĭēmŭr ăprīs.

Quīd tē frēnă iŭvānt tĕmĕrārĭă? Saēpĭŭs īllīs,

Prīscĕ, dătum ēst ĕquĭtēm ‖ rūmpĕrĕ quām lĕpŏrēm.

XV

Quīdquīd Pārrhăsĭā nĭtēbăt aūlā

dōnātum ēst ŏcŭlīs dĕīsquĕ nōstrīs.

Mīrātūr Scўthĭcās vĭrēntĭs aūrī

flāmmās Iūppĭtĕr ēt stŭpēt sŭpērbī

rēgīs dēlĭcĭās grăvēsquĕ lūsūs:

haēc sūnt pōcŭlă quaē dĕcēnt Tŏnāntēm,

haēc sūnt quaē Phrўgĭūm dĕcēnt mĭnīstrūm.

Ōmnēs cūm Iŏvĕ nūnc sŭmūs bĕātī;

āt nūpēr - pŭdĕt, āh pŭdēt fătērī -

ōmnēs cūm Iŏvĕ paūpĕrēs ĕrāmūs.

XVI

Āddīxtī, Lăbĭēnĕ, trēs ăgēllōs;

ēmīstī, Lăbĭēnĕ, trēs cĭnaēdōs:

pēdīcās, Lăbĭēnĕ, trēs ăgēllōs.

XVII

Quārē tām mūltīs ā tē, Laētīnĕ, dĭēbūs

nōn ăbĕāt fēbrīs ‖ quaērĭs ĕt ūsquĕ gĕmīs.

Gēstātūr tēcūm părĭtēr tēcūmquĕ lăvātūr;

cēnāt bōlētōs, ‖ ōstrĕă, sūmĕn, ăprūm;

ēbrĭă Sētīnō fīt saēpe ēt saēpĕ Fălērnō

nēc nĭsĭ pēr nĭvĕām ‖ Caēcŭbă pōtăt ăquām;

cīrcūmfūsă rŏsīs ēt nīgră rĕcūmbĭt ămōmō

dōrmĭt ĕt īn plūmā ‖ pūrpŭrĕōquĕ tŏrō.

Cūm rĕcŭbēt pūlchrē, cūm tām bĕnĕ vīvăt ăpūd tē,

ād Dāmām pŏtĭūs ‖ vīs tŭă fēbrĭs ĕāt?

XVIII

Dūm tū fōrsĭtăn īnquĭētŭs ērrās

clāmōsā, Iŭvĕnālĭs, ĭn Sŭbūrā

aūt cōllēm dŏmĭnaē tĕrīs Dĭānaē;

dūm pēr līmĭnă tē pŏtēntĭōrūm

sūdātrīx tŏgă vēntĭlāt văgūmquĕ

māiōr Caēlĭŭs ēt mĭnōr fătīgānt:

mē mūltōs rĕpĕtītă pōst Dĕcēmbrēs

āccēpīt mĕă rūstĭcūmquĕ fēcīt

aūrō Bīlbĭlĭs ēt sŭpērbă fērrō.

Hīc pīgrī cŏlĭmūs lăbōrĕ dūlcī

Bōtērdūm Plătĕāmquĕ - Cēltĭbērīs

haēc sūnt nōmĭnă crāssĭōră tērrīs -:

īngēntī frŭŏr īnprŏbōquĕ sōmnō

quēm nēc tērtĭă saēpĕ rūmpĭt hōrā,

ēt tōtūm mĭhĭ nūnc rĕpōnŏ quīdquīd

tēr dēnōs vĭgĭlāvĕrām pĕr ānnōs.

Īgnōta ēst tŏgă, sēd dătūr pĕtēntī

rūptā prōxĭmă vēstĭs ā căthēdrā.

Sūrgēntēm fŏcŭs ēxcĭpīt sŭpērbā

vīcīnī strŭĕ cūltŭs īlĭcētī,

mūltā vīlĭcă quēm cŏrōnăt ōllā.

Vēnātōr sĕquĭtūr, sĕd īllĕ quēm tū

sēcrētā cŭpĭās hăbērĕ sīlvā;

dīspēnsāt pŭĕrīs rŏgātquĕ lōngōs

lēvīs pōnĕrĕ vīlĭcūs căpīllōs.

Sīc mē vīvĕrĕ, sīc ĭuvāt pĕrīrē.

XIX

Īn thērmīs sūmīt lāctūcās, ōvă, lăcērtūm,

ēt cēnārĕ dŏmī ‖ sē nĕgăt Aēmĭlĭūs.

XX

Quārē nōn hăbĕāt, Făbūllĕ, quaērīs

ūxōrēm Thĕmĭsōn? Hăbēt sŏrōrēm.

XXI

Mūnĭcĭpēm rĭgĭdī quīs tē, Mārcēllă, Sălōnīs

ēt gĕnĭtām nōstrīs ‖ quīs pŭtĕt ēssĕ lŏcīs?

Tām rārūm, tām dūlcĕ săpīs. Pālātĭă dīcēnt,

aūdĭĕrīnt sī tē ‖ vēl sĕmĕl, ēssĕ sŭām;

nūllă nĕc īn mĕdĭā cērtābīt nātă Sŭbūrā

nēc Căpĭtōlīnī ‖ cōllĭs ălūmnă tĭbī;

nēc cĭtŏ rīdēbīt pĕrĕgrīnī glōrĭă pārtūs

Rōmānām dĕcĕāt ‖ quām măgĭs ēssĕ nŭrūm.

Tū dēsīdĕrĭūm dŏmĭnaē mĭhĭ mītĭŭs ūrbīs

ēssĕ iŭbēs: Rōmām ‖ tū mĭhĭ sōlă făcīs.

XXII

Quām sīt lūscă Phĭlaēnĭs īndĕcēntēr

vīs dīcām brĕvĭtēr tĭbī, Făbūllĕ?

Ēssēt caēcă dĕcēntĭōr Phĭlaēnīs.

XXIII

Dēntĭbŭs ātquĕ cŏmīs - nēc tē pŭdĕt - ūtĕrĭs ēmptīs,

quīd făcĭēs ŏcŭlō, ‖ Laēlĭă? Nōn ĕmĭtūr.

XXIV

Ō iūcūndă, cŏvīnnĕ, sōlĭtūdŏ,

cārrūcā măgĭs ēssĕdōquĕ grātūm

fācūndī mĭhĭ mūnŭs Aēlĭānī!

Hīc mēcūm lĭcĕt, hīc, Iŭvātĕ, quīdquīd

īn būccām tĭbĭ vēnĕrīt lŏquārīs:

nōn rēctōr Lĭbўcī nĭgēr căbāllī

sūccīnctūs nĕquĕ cūrsŏr āntĕcēdīt;

nūsquam ēst mūlĭŏ: mānnŭlī tăcēbūnt.

Ō sī cōnscĭŭs ēssĕt hīc Ăvītūs,

aūrēm nōn ĕgŏ tērtĭām tĭmērēm.

Tōtūs quām bĕnĕ sīc dĭēs ăbīrēt!

XXV

Cūm rŏgŏ tē nūmmōs sĭnĕ pīgnŏrĕ, "nōn hăbĕo" īnquīs;

īdēm, sī prō mē ‖ spōndĕt ăgēllŭs, hăbēs:

quōd mĭhĭ nōn crēdīs vĕtĕrī, Tĕlĕsīnĕ, sŏdālī,

crēdīs cōlĭcŭlīs ‖ ārbŏrĭbūsquĕ mĕīs.

Ēccĕ rĕūm Cārūs tē dētŭlĭt: ādsĭt ăgēllūs.

Ēxĭlĭī cŏmĭtēm ‖ quaērĭs: ăgēllŭs ĕāt.

XXVI (XXVII)

Ā lātrōnĭbŭs ēssĕ tē fŭtūtām

dīcīs, Saēnĭă: sēd nĕgānt lătrōnēs.

XXVII (XXVIII)

Pōto ĕgŏ sēxtāntēs, tū pōtās, Cīnnă, dĕūncēs:

ēt quĕrĕrīs quōd nōn, ‖ Cīnnă, bĭbāmŭs ĭdēm?

XXVIII (XXIX)

Hērmŏgĕnēs tāntūs māppārūm, †Cāstrĭcĕ†, fūr ēst

quāntūs nūmmōrūm ‖ vīx, pŭtŏ, Māssă fŭīt;

tū lĭcĕt ōbsērvēs dēxtrām tĕnĕāsquĕ sĭnīstrām,

īnvĕnĭēt māppām ‖ quā rătĭōnĕ trăhāt:

cērvīnūs gĕlĭdūm sōrbēt sīc hālĭtŭs ānguēm,

cāsūrās āltē ‖ sīc răpĭt Īrĭs ăquās.

Nūpēr cūm Mўrĭnō pĕtĕrētūr mīssĭŏ laēsō,

sūbdūxīt māppās ‖ quāttŭŏr Hērmŏgĕnēs;

crētātām praētōr cūm vēllēt mīttĕrĕ māppām,

praētōrī māppām ‖ sūrpŭĭt Hērmŏgĕnēs.

Āttŭlĕrāt māppām nēmō dūm fūrtă tĭmēntūr:

māntēle ā mēnsā ‖ sūrpŭĭt Hērmŏgĕnēs.

Hōc quŏquĕ sī dērīt, mĕdĭōs dīscīngĕrĕ lēctōs

mēnsārūmquĕ pĕdēs ‖ nōn tĭmĕt Hērmŏgĕnēs.

Quāmvīs nōn mŏdĭcō călĕānt spēctācŭlă sōlĕ,

vēlă rĕdūcūntūr ‖ cūm vĕnĭt Hērmŏgĕnēs.

Fēstīnānt trĕpĭdī sūbstrīngĕrĕ cārbăsă naūtaē,

ād pōrtūm quŏtĭēns ‖ pārŭĭt Hērmŏgĕnēs.

Līnĭgĕrī fŭgĭūnt cālvī sīstrātăquĕ tūrbă,

īntĕr ădōrāntēs ‖ cūm stĕtĭt Hērmŏgĕnēs.

Ād cēnam Hērmŏgĕnēs māppām nōn āttŭlĭt ūmquām,

ā cēnā sēmpēr ‖ rēttŭlĭt Hērmŏgĕnēs.

XXIX (XXVI)

Sēxāgēnă tĕrās cūm līmĭnă mānĕ sĕnātōr,

ēssĕ tĭbī vĭdĕōr ‖ dēsĭdĭōsŭs ĕquēs,

quōd nōn ā prīmā dīscūrrām lūcĕ pĕr ūrbēm

ēt rĕfĕrām lāssūs ‖ bāsĭă mīllĕ dŏmūm.

Sēd tū, pūrpŭrĕīs ūt dēs nŏvă nōmĭnă fāstīs

aūt Nŏmădūm gēntēs ‖ Cāppădŏcūmvĕ pĕtās:

āt mĭhĭ, quēm cōgīs mĕdĭōs ābrūmpĕrĕ sōmnōs

ēt mātūtīnūm ‖ fērrĕ pătīquĕ lŭtūm,

quīd pĕtĭtūr? Rūptā cūm pēs văgŭs ēxĭt ălūtā

ēt sŭbĭtūs crāssaē ‖ dēcĭdĭt īmbĕr ăquaē

nēc vĕnĭt āblātīs clāmātūs vērnă lăcērnīs,

āccēdīt gĕlĭdām ‖ sērvŭs ăd aūrĭcŭlām,

ēt "Rŏgăt ūt sēcūm cēnēs Laētōrĭŭs" īnquīt.

Vīgīntī nūmmīs? ‖ Nōn ĕgŏ: mālŏ fămēm

quām sīt cēnă mĭhī, tĭbĭ sīt prōvīncĭă mērcēs,

ēt făcĭāmŭs ĭdēm ‖ nēc mĕrĕāmŭr ĭdēm.

XXX

Sīccūs, sōbrĭŭs ēst Ăpēr; quĭd ād mē?

Sērvūm sīc ĕgŏ laūdŏ, nōn ămīcūm.

XXXI

Hōc nĕmŭs, hī fōntēs, haēc tēxtĭlĭs ūmbră sŭpīnī

pālmĭtĭs, hōc rĭgŭaē ‖ dūctĭlĕ flūmĕn ăquaē,

prātăquĕ nēc bĭfĕrō cēssūră rŏsārĭă Paēstō,

quōdquĕ vĭrēt Iānī ‖ mēnsĕ nĕc ālgĕt hŏlūs,

quaēquĕ nătāt clūsīs ānguīllă dŏmēstĭcă lŷmphīs,

quaēquĕ gĕrīt sĭmĭlēs ‖ cāndĭdă tūrrĭs ăvēs,

mūnĕră sūnt dŏmĭnaē: pōst sēptĭmă lūstră rĕvērsō

hās Mārcēllă dŏmōs ‖ pārvăquĕ rēgnă dĕdīt.

Sī mĭhĭ Naūsĭcăā pătrĭōs cōncēdĕrĕt hōrtōs,

Ālcĭnŏō pōssēm ‖ dīcĕrĕ "Mālŏ mĕōs".

XXXII

Ō Iūlĭārūm dēdĕcūs Kălēndārūm,

vīdī, Văcērră, sārcĭnās tŭās, vīdī;

quās nōn rĕtēntās pēnsĭōnĕ prō bīmā

pōrtābăt ūxōr rūfă crīnĭbūs sēptēm

ēt cūm sŏrōrē cānă mātĕr īngēntī.

Fŭrĭās pŭtāvī nōctĕ Dĭtĭs ēmērsās.

Hās tū prĭōrēs frīgŏre ēt fămē sīccūs

ēt nōn rĕcēntī pāllĭdūs măgīs būxō

Īrūs tŭōrūm tēmpŏrūm sĕquēbārīs.

Mīgrārĕ clīvōm crēdĕrēs Ărīcīnūm.

Ībāt trĭpēs grābātŭs ēt bĭpēs mēnsă

ēt cūm lŭcērnā cōrnĕōquĕ crātērĕ

mătēllă cūrtō rūptă lătĕrĕ mēiēbāt;

fŏcō vĭrēntī sŭbĕrăt āmphŏraē cērvīx;

fŭīssĕ gērrēs aūt ĭnūtĭlēs maēnās

ŏdŏr īnpŭdīcŭs ūrcĕī fătēbātūr,

quālīs mărīnaē vīx sĭt aūră pīscīnaē.

nēc quādră dērāt cāsĕī Tŏlōsātīs,

quādrīmă nīgrī nēc cŏrōnă pūlēī

cālvaēquĕ rēstēs ālĭōquĕ cēpīsquĕ,

nēc plēnă tūrpī mātrĭs ōllă rēsīnā

Sūmmēmmĭānaē quā pĭlāntŭr ūxōrēs.

Quīd quaērĭs aēdēs vīlĭcōsquĕ dērīdēs,

hăbĭtārĕ grātīs, ō Văcērră, cūm pōssīs?

Haēc sārcĭnārūm pōmpă cōnvĕnīt pōntī.

XXXIII

Ūt pŭĕrōs ĕmĕrēt Lăbĭēnūs vēndĭdĭt hōrtōs.

Nīl nĭsĭ fīcētūm ‖ nūnc Lăbĭēnŭs hăbēt.

XXXIV

Trīgīntā mĭhĭ quāttŭōrquĕ mēssēs

tēcūm, sī mĕmĭnī, fŭērĕ, Iūlī.

Quārūm dūlcĭă mīxtă sūnt ămārīs

sēd iūcūndă tămēn fŭērĕ plūră;

ēt sī cālcŭlŭs ōmnĭs hūc ĕt īllūc

dīvērsūs bĭcŏlōrquĕ dīgĕrātūr,

vīncēt cāndĭdă tūrbă nīgrĭōrēm.

Sī vītārĕ vĕlīs ăcērbă quaēdām

ēt trīstīs ănĭmī căvērĕ mōrsūs,

nūllī tē făcĭās nĭmīs sŏdālēm:

gaūdēbīs mĭnŭs ēt mĭnūs dŏlēbīs.

XXXV

Tāmquām sīmplĭcĭtēr mēcūm, Cāllīstrătĕ, vīvās,

dīcĕrĕ pērcīsūm ‖ tē mĭhĭ saēpĕ sŏlēs.

Nōn ēs tām sīmplēx quām vīs, Cāllīstrătĕ, crēdī.

Nām quīsquīs nārrāt ‖ tālĭă plūră tăcēt.

XXXVI

Lībrās quāttŭŏr aūt dŭās ămīcō

ālgēntēmquĕ tŏgām brĕvēmquĕ laēnām,

īntērdum aūrĕŏlōs mănū crĕpāntīs,

pōssīnt dūcĕrĕ quī dŭās Kălēndās,

quōd nēmō nĭsĭ tū, Lăbūllĕ, dōnās,

nōn ēs, crēdĕ mĭhī, bŏnūs. Quĭd ērgō?

Ūt vērūm lŏquăr, ōptĭmūs mălōrum ēs.

Pīsōnēs Sĕnĕcāsquĕ Mēmmĭōsquĕ

ēt Crīspōs mĭhĭ rēddĕ, sēd prĭōrēs:

fīēs prōtĭnŭs ūltĭmūs bŏnōrūm.

Vīs cūrsū pĕdĭbūsquĕ glōrĭārī?

Tīgrīm vīncĕ lĕvēmquĕ Pāssĕrīnūm:

nūlla ēst glōrĭă praētĕrīre ăsēllōs.

XXXVII

Nāsūtūs nĭmĭūm cŭpīs vĭdērī.

Nāsūtūm vŏlŏ, nōlŏ pōlўpōsūm.

XXXVIII

Hūnc quī fēmĭnĕīs nōctēsquĕ dĭēsquĕ căthēdrīs

īncēdīt tōtā ‖ nōtŭs ĭn ūrbĕ nĭmīs,

crīnĕ nĭtēns, nĭgĕr ūnguēntō, pērlūcĭdŭs ōstrō,

ōrĕ tĕnēr, lātūs ‖ pēctŏrĕ, crūrĕ glăbēr,

ūxōrī quī saēpĕ tŭaē cŏmĕs īnprŏbŭs haērēt,

nōn ēst quōd tĭmĕās, ‖ Cāndĭdĕ: nōn fŭtŭīt.

XXXIX

Ōdī tē quĭă bēllŭs ēs, Săbēllĕ.

Rēs ēst pūtĭdă, bēllŭs ēt Săbēllūs,

bēllūm dēnĭquĕ mālŏ quām Săbēllūm.

Tābēscās ŭtĭnām, Săbēllĕ bēllē!

XL

Mēntīrīs, crēdō: rĕcĭtās mălă cārmĭnă, laūdō:

cāntās, cāntŏ: bĭbīs, ‖ Pōntĭlĭrānĕ, bĭbŏ:

pēdīs, dīssĭmŭlō: gēmmā vīs lūdĕrĕ, vīncōr:

rēs ūna ēst sĭnĕ mē ‖ quām făcĭs, ēt tăcĕŏ.

Nīl tămĕn ōmnīnō praēstās mĭhĭ. "Mōrtŭŭs", īnquīs,

"āccĭpĭām bĕnĕ tē". ‖ Nīl vŏlŏ: sēd mŏrĕrĕ.

XLI

Nōn ēst, Tūccă, sătīs quŏd ēs gŭlōsūs:

ēt dīcī cŭpĭs ēt cŭpīs vĭdērī.

XLII

Bārbātūs rĭgĭdō nūpsīt Cāllīstrătŭs Āfrō

hāc quā lēgĕ vĭrō ‖ nūbĕrĕ vīrgŏ sŏlēt.

Praēlūxērĕ făcēs, vēlārūnt flāmmĕă vūltūs,

nēc tŭă dēfŭĕrūnt ‖ vērbă, Tălāssĕ, tĭbī.

Dōs ĕtĭām dīcta ēst. Nōndūm tĭbĭ, Rōmă, vĭdētūr

hōc sătĭs? Ēxspēctās ‖ nūmquĭd ŭt ēt părĭāt?

XLIII

Fācūndōs mĭhĭ dē lĭbīdĭnōsīs

lēgīstī nĭmĭūm, Săbēllĕ, vērsūs,

quālēs nēc Dĭdўmī scĭūnt pŭēllaē

nēc mōllēs Ĕlĕphāntĭdōs lĭbēllī.

Sūnt īllīc Vĕnĕrīs nŏvaē fĭgūraē,

quālēs pērdĭtŭs aūdĕāt fŭtūtōr,

praēstēnt ēt tăcĕānt quĭd ēxŏlētī,

quō sŷmplēgmătĕ quīnquĕ cōpŭlēntūr,

quā plūrēs tĕnĕāntŭr ā cătēnā,

ēxtīnctām lĭcĕāt quĭd ād lŭcērnām.

Tāntī nōn ĕrăt ēssĕ tē dĭsērtūm.

XLIV

Ūnĭcĕ, cōgnātō iūnctūm mĭhĭ sānguĭnĕ nōmēn

quī gĕrĭs ēt stŭdĭō ‖ cōrdă prŏpīnquă mĕīs;

cārmĭnă cūm făcĭās sōlī cēdēntĭă frātrī,

pēctŏrĕ nōn mĭnŏr ēs ‖ sēd pĭĕtātĕ prĭōr.

Lēsbĭă cūm lĕpĭdō tē pōssĕt ămārĕ Cătūllō,

tē pōst Nāsōnēm ‖ blāndă Cŏrīnnă sĕquī.

Nēc dērānt Zĕphўrī sī tē dărĕ vēlă iŭvārēt;

sēd tū lītŭs ămās. ‖ Hōc quŏquĕ frātrĭs hăbēs.

XLV

Haēdīnā tĭbĭ pēllĕ cōntĕgēntī

nūdaē tēmpŏră vērtĭcēmquĕ cālvaē,

fēstīvē tĭbĭ, Phoēbĕ, dīxĭt īllē

quī dīxīt căpŭt ēssĕ cālcĕātūm.

XLVI (XLVII)

Dīffĭcĭlīs făcĭlīs, iūcūndŭs ăcērbŭs ĕs īdēm:

nēc tēcūm pōssūm ‖ vīvĕrĕ nēc sĭnĕ tē.

XLVII (XLVI)

Vēndūnt cārmĭnă Gāllŭs ēt Lŭpērcūs.

Sānōs, Clāssĭcĕ, nūnc nĕgā pŏētās.

XLVIII

Bōlētōs ĕt ăprūm sī tāmquām vīlĭă pōnīs

ēt nōn ēssĕ pŭtās ‖ haēc mĕă vōtă, vŏlō:

sī fōrtūnātūm fĭĕrī mē crēdĭs ĕt hērēs

vīs scrībī prōptēr ‖ quīnquĕ Lŭcrīnă, vălē.

Laūtă tămēn cēna ēst: fătĕōr, laūtīssĭmă, sēd crās

nīl ĕrĭt, īmmo hŏdĭē, ‖ prōtĭnŭs īmmŏ nĭhīl,

quōd scĭăt īnfēlīx dāmnātaē spōngĕă vīrgaē

vēl quīcūmquĕ cănīs ‖ iūnctăquĕ tēstă vĭaē:

mūllōrūm lĕpŏrūmque ēt sūmĭnĭs ēxĭtŭs hīc ēst,

sūlphŭrĕūsquĕ cŏlōr ‖ cārnĭfĭcēsquĕ pĕdēs.

Nōn Ālbānă mĭhī sīt cōmīssātĭŏ tāntī

nēc Căpĭtōlīnaē ‖ pōntĭfĭcūmquĕ dăpēs;

īnpŭtĕt īpsĕ dĕūs nēctār mĭhĭ, fīĕt ăcētūm

ēt Vātīcānī ‖ pērfĭdă vāppă cădī.

Cōnvīvās ălĭōs cēnārūm quaērĕ măgīstēr

quōs căpĭānt mēnsaē ‖ rēgnă sŭpērbă tŭaē:

mē mĕŭs ād sŭbĭtās īnvītĕt ămīcŭs ŏfēllās:

haēc mĭhĭ quām pōssūm ‖ rēddĕrĕ cēnă plăcēt.

XLIX

Crīnītaē Lĭnĕ paēdăgōgĕ tūrbaē,

rērūm quēm dŏmĭnūm vŏcāt sŭārūm

ēt crēdīt cŭĭ Pōstŭmīllă dīvēs

gēmmās, aūrĕă, vīnă, cōncŭbīnōs:

sīc tē pērpĕtŭā fĭdē prŏbātūm

nūllī nōn tŭă praēfĕrāt pătrōnă:

sūccūrrās mĭsĕrō, prĕcōr, fŭrōrī

ēt sērvēs ălĭquāndŏ nēglĕgēntēr

īllōs quī mălĕ cōr mĕūm pĕrūrūnt,

quōs ēt nōctĭbŭs ēt dĭēbŭs ōptō

īn nōstrō cŭpĭdūs sĭnū vĭdērĕ,

fōrmōnsōs, nĭvĕōs, părēs, gĕmēllōs,

grāndēs, nōn pŭĕrōs, sĕd ūnĭōnēs.

L

Dāphnōnās, plătănōnăs ĕt āĕrĭōs pĭtўōnās

ēt nōn ūnīūs ‖ bālnĕă sōlŭs hăbēs,

ēt tĭbĭ cēntēnīs stāt pōrtĭcŭs āltă cŏlūmnīs

cālcātūsquĕ tŭō ‖ sūb pĕdĕ lūcĕt ŏnŷx,

pūlvĕrĕūmquĕ fŭgāx hīppōdrŏmŏn ūngŭlă plaūdīt

ēt pĕrĕūntĭs ăquaē ‖ flūctŭs ŭbīquĕ sŏnāt;

ātrĭă lōngă pătēnt. Sēd nēc cēnāntĭbŭs ūsquām

nēc sōmnō lŏcŭs ēst. ‖ Quām bĕnĕ nōn hăbĭtās!

LI

Tām saēpĕ nōstrūm dēcĭpī Făbūllīnūm

mīrārĭs, Aūlĕ? Sēmpĕr hŏmŏ bŏnūs tīro ēst.

LII

Tēmpŏră Pīĕrĭā sŏlĭtūs rĕdĭmīrĕ cŏrōnā

nēc mĭnŭs āttŏnĭtīs ‖ vōx cĕlĕbrātă rĕīs,

hīc sĭtŭs ēst, hīc īllĕ tŭūs, Sēmprōnĭă, Rūfūs,

cūiŭs ĕt īpsĕ tŭī ‖ flāgrăt ămōrĕ cĭnīs.

Dūlcĭs ĭn Ēlўsĭō nārrārīs fābŭlă cāmpō

ēt stŭpĕt ād rāptūs ‖ Tŷndărĭs īpsă tŭōs:

tū mĕlĭōr quaē dēsērtō rāptōrĕ rĕdīstī,

īllă vĭrūm vŏlŭīt ‖ nēc rĕpĕtītă sĕquī.

Rīdĕt ĕt Īlĭăcōs aūdīt Mĕnĕlāŭs ămōrēs:

ābsōlvīt Phrўgĭūm ‖ vēstră răpīnă Părīm.

Āccĭpĭēnt ōlīm cūm tē lŏcă laētă pĭōrūm,

nōn ĕrĭt īn Stўgĭā ‖ nōtĭŏr ūmbră dŏmō:

nōn ălĭēnă vĭdēt sĕd ămāt Prōsērpĭnă rāptās:

īstĕ tĭbī dŏmĭnām ‖ cōncĭlĭābĭt ămōr.

LIII

Nūmmī cūm tĭbĭ sīnt ŏpēsquĕ tāntaē

quāntās cīvĭs hăbēt, Pătērnĕ, rārūs,

lārgīrīs nĭhĭl īncŭbāsquĕ gāzaē

ūt māgnūs drăcŏ quēm cănūnt pŏētaē

cūstōdēm Scўthĭcī fŭīssĕ lūcī.

Sēd caūsa, ūt mĕmŏrās ĕt īpsĕ iāctās,

dīraē fīlĭŭs ēst răpācĭtātīs.

Ēcquīd tū fătŭōs rŭdēsquĕ quaērīs

īnlūdās quĭbŭs aūfĕrāsquĕ mēntēm?

Huīc sēmpēr vĭtĭō pătēr fŭīstī.

LIV

Crīnĕ rŭbēr, nĭgĕr ōrĕ, brĕvīs pĕdĕ, lūmĭnĕ laēsūs,

rēm māgnām praēstās, ‖ Zōĭlĕ, sī bŏnŭs ēs.

LV

Grātīs quī dărĕ vōs iŭbēt, pŭēllaē,

īnsūlsīssĭmŭs īnprŏbīssĭmūsque ēst.

Grātīs nē dătĕ, bāsĭātĕ grātīs.

Hōc Aēglē nĕgăt, hōc ăvāră vēndīt

- sēd vēndāt: bĕnĕ bāsĭārĕ quāntum ēst! -,

hōc vēndīt quŏquĕ nēc lĕvī răpīnā:

aūt lībrām pĕtĭt īllă Cōsmĭānī

aūt bīnōs quătĕr ā nŏvā mŏnētā,

nē sīnt bāsĭă mūtă, nē mălīgnā,

nē clūsīs ădĭtūm nĕgēt lăbēllīs.

Hūmānē tămĕn hōc făcīt, sĕd ūnūm,

grātīs quaē dărĕ bāsĭūm rĕcūsāt

grātīs līngĕrĕ nēc rĕcūsăt Aēglē.

LVI

Aēgrōtās ūnō dĕcĭēs aūt saēpĭŭs ānnō,

nēc tĭbĭ sēd nōbīs ‖ hōc, Pŏlўchārmĕ, nŏcēt:

nām quŏtĭēns sūrgīs, sōtērĭă pōscĭs ămīcōs.

Sīt pŭdŏr: aēgrōtā ‖ iām, Pŏlўchārmĕ, sĕmēl.

LVII

Cūr saēpĕ sīccī pārvă rūră Nōmēntī

lărēmquĕ vīllaē sōrdĭdūm pĕtām, quaērīs?

Nēc cōgĭtāndī, Spārsĕ, nēc quĭēscēndī

ĭn ūrbĕ lŏcŭs ēst paūpĕrī. Nĕgānt vītām

lūdī măgīstrī mānĕ, nōctĕ pīstōrēs,

aērārĭōrūm mārcŭlī dĭē tōtō;

hīnc ōtĭōsūs sōrdĭdām quătīt mēnsām

Nĕrōnĭānā nūmmŭlārĭūs māssā,

īllīnc pălūcīs māllĕātŏr Hīspānaē

trītūm nĭtēntī fūstĕ vērbĕrāt sāxūm;

nēc tūrbă cēssāt ēnthĕātă Bēllōnaē

nēc fāscĭātō naūfrăgūs lŏquāx trūncō,

ā mātrĕ dōctūs nēc rŏgārĕ Iūdaēūs,

nēc sūlphŭrātaē līppŭs īnstĭtōr mērcīs.

Nŭmĕrārĕ pīgrī dāmnă quīs pŏtēst sōmnī?

Dīcēt quŏt aērā vērbĕrēnt mănūs ūrbīs,

cūm sēctă Cōlchō Lūnă vāpŭlāt rhōmbō.

Tū, Spārsĕ, nēscīs īstă nēc pŏtēs scīrē,

Pĕtīlĭānīs dēlĭcātŭs īn rēgnīs,

cuī plānă sūmmōs dēspĭcīt dŏmūs mōntīs,

ēt rūs ĭn ūrbe ēst vīnĭtōrquĕ Rōmānūs

- nĕc īn Fălērnō cōllĕ māiŏr aūtūmnūs -

īntrāquĕ līmēn lātŭs ēssĕdō cūrsūs,

ēt īn prŏfūndō sōmnŭs ēt quĭēs nūllīs

ōffēnsă līnguīs, nēc dĭēs nĭsi ādmīssūs.

Nōs trānsĕūntīs rīsŭs ēxcĭtāt tūrbaē,

ēt ād cŭbīle ēst Rōmă. Taēdĭō fēssīs

dōrmīrĕ quōtiēns lībŭĭt, īmŭs ād vīllām.

LVIII

Āncīllārĭŏlūm tŭă tē vŏcăt ūxŏr, ĕt īpsă

lēctīcārĭŏla ēst: ‖ ēstĭs, Ălaūdă, părēs.

LIX

Tāntūm dāt tĭbĭ Rōmă bāsĭōrūm

pōst ānnōs mŏdŏ quīndĕcīm rĕvērsō

quāntūm Lēsbĭă nōn dĕdīt Cătūllō.

Tē vīcīnĭă tōtă, tē pĭlōsūs

hīrcōsō prĕmĭt ōscŭlō cŏlōnūs;

hīnc īnstāt tĭbĭ tēxtŏr, īndĕ fūllō,

hīnc sūtōr mŏdŏ pēllĕ bāsĭātā,

hīnc mēntī dŏmĭnūs pĕdīcŭlōsī,

hīnc †dēxiocholus†, īndĕ līppūs

fēllātōrquĕ rĕcēnsquĕ cūnnĭlīngūs.

Iām tāntī tĭbĭ nōn fŭīt rĕdīrē.

LX

Mārtĭs ălūmnĕ dĭēs, rŏsĕām quō lāmpădă prīmūm

māgnăquĕ sīdĕrĕī ‖ vīdĭmŭs ōră dĕī,

sī tē rūrĕ cŏlī vĭrĭdīsquĕ pŭdēbĭt ăd ārās,

quī fŭĕrās Lătĭā ‖ cūltŭs ĭn ūrbĕ mĭhī:

dā vĕnĭām sērvīrĕ mĕīs quōd nōlŏ Kălēndīs

ēt quā sūm gĕnĭtūs ‖ vīvĕrĕ lūcĕ vŏlō.

[LX B]

Nātālī pāllērĕ sŭō, nē cāldă Săbēllō

dēsĭt; ĕt ūt lĭquĭdūm ‖ pōtĕt Ălaūdă mĕrūm,

tūrbĭdă sōllĭcĭtō trānsmīttĕrĕ Caēcŭbă sāccō;

ātque īntēr mēnsās ‖ īrĕ rĕdīrĕ sŭās;

ēxcĭpĕre hōs īllōs ēt tōtā sūrgĕrĕ cēnā

mārmŏră cālcāntēm ‖ frīgĭdĭōră gĕlū:

quaē rătĭo ēst haēc spōntĕ sŭā pērfērrĕ pătīquĕ,

quaē tē sī iŭbĕāt ‖ rēx dŏmĭnūsquĕ, nĕgēs?

LXI

Vērsūs ēt brĕvĕ vīvĭdūmquĕ cārmēn

īn tē nē făcĭām tĭmēs, Lĭgūrră,

ēt dīgnūs cŭpĭs hōc mĕtū vĭdērī.

Sēd frūstrā mĕtŭīs cŭpīsquĕ frūstrā.

Īn taūrōs Lĭbўcī rŭūnt lĕōnēs,

nōn sūnt pāpĭlĭōnĭbūs mŏlēstī.

Quaērās cēnsĕŏ, sī lĕgī lăbōrās,

nīgrī fōrnĭcĭs ēbrĭūm pŏētām,

quī cārbōnĕ rŭdī pŭtrīquĕ crētā

scrībīt cārmĭnă quaē lĕgūnt căcāntēs.

Frōns haēc stīgmătĕ nōn mĕō nŏtānda ēst.

LXII

Āntīquī rēx māgnĕ pŏlī mūndīquĕ prĭōrīs,

sūb quō pīgră quĭēs ‖ nēc lăbŏr ūllŭs ĕrāt,

nēc rēgālĕ nĭmīs fūlmēn nēc fūlmĭnĕ dīgnī,

scīssă nĕc ād Mānēs ‖ sēd sĭbĭ dīvĕs hŭmūs:

laētŭs ăd haēc făcĭlīsquĕ vĕnī sōllēmnĭă Prīscī

gaūdĭă: cūm sācrīs ‖ tē dĕcĕt ēssĕ tŭīs.

Tū rĕdŭcēm pătrĭaē sēxtā, pătĕr ōptĭmĕ, brūmā

pācĭfĭcī Lătĭā ‖ rēddĭs ăb ūrbĕ Nŭmaē.

Cērnĭs ŭt Aūsŏnĭō sĭmĭlīs tĭbĭ pōmpă măcēllō

pēndĕăt ēt quāntūs ‖ lūxŭrĭētŭr hŏnōs?

Quām nōn pārcă mănūs lārgaēquĕ nŏmīsmătă mēnsaē,

quaē, Sātūrnĕ, tĭbī ‖ pērnŭmĕrēntŭr ŏpēs?

Ūtquĕ sĭt hīs prĕtĭūm mĕrĭtīs ēt grātĭă māiōr,

ēt pătĕr ēt frūgī ‖ sīc tŭă sācră cŏlīt.

Āt tū sānctĕ - tŭō sīc sēmpĕr ămērĕ Dĕcēmbrī -

hōs īllī iŭbĕās ‖ saēpĕ rĕdīrĕ dĭēs.

LXIII

Ūnctō Cōrdŭbă laētĭōr Vĕnāfrō,

Hīstrā nēc mĭnŭs ābsŏlūtă tēstā,

ālbī quaē sŭpĕrās ŏvēs Gălaēsī

nūllō mūrĭcĕ nēc crŭōrĕ mēndāx,

sēd tīnctīs grĕgĭbūs cŏlōrĕ vīvō :

dīc vēstrō, rŏgŏ, sīt pŭdōr pŏētaē

nēc grātīs rĕcĭtēt mĕōs lĭbēllōs.

Fērrēm, sī făcĕrēt bŏnūs pŏētă,

cuī pōssēm dărĕ mūtŭōs dŏlōrēs.

Cōrrūmpīt sĭnĕ tālĭōnĕ caēlēps,

caēcūs pērdĕrĕ nōn pŏtēst quŏd aūfērt:

nīl ēst dētĕrĭūs lătrōnĕ nūdō:

nīl sēcūrĭŭs ēst mălō pŏētā.

LXIV

Vīncēntēm rŏsĕōs făcĭēquĕ cŏmāquĕ mĭnīstrōs

Cīnnă cŏcūm fēcīt. ‖ Cīnnă, gŭlōsŭs hŏmo ēs.

LXV

Fōrmōnsă Phŷllīs nōctĕ cūm mĭhī tōtā

sē praēstĭtīssēt ōmnĭbūs mŏdīs lārgām,

ēt cōgĭtārēm mānĕ quōd dărēm mūnūs,

ūtrūmnĕ Cōsmī, Nīcĕrōtĭs ān lībrām,

ān Baētĭcārūm pōndŭs ācrĕ lānārūm,

ān dē mŏnētā Caēsărīs dĕcēm flāvōs:

āmplēxă cōllūm bāsĭōquĕ tām lōngō

blāndītă quām sūnt nūptĭaē cŏlūmbārūm,

rŏgārĕ coēpīt Phŷllĭs āmphŏrām vīnī.

LXVI

Bīs quīnquāgēnīs dŏmŭs ēst tĭbĭ mīlĭbŭs ēmptă,

vēndĕrĕ quām sūmmā ‖ vēl brĕvĭōrĕ cŭpīs.

Ārtĕ sĕd ēmptōrēm vāfrā cōrrūmpĭs, Ămoēnĕ,

ēt căsă dīvĭtĭīs ‖ āmbĭtĭōsă lătēt.

Gēmmāntēs prīmā fūlgēnt tēstūdĭnĕ lēctī

ēt Maūrūsĭăcī ‖ pōndĕră rāră cĭtrī;

ārgēntum ātque aūrūm nōn sīmplēx Dēlphĭcă pōrtāt;

stānt pŭĕrī dŏmĭnōs ‖ quōs prĕcĕr ēssĕ mĕōs.

Deīndĕ dŭcēntă sŏnās ĕt ăīs nōn ēssĕ mĭnōrīs.

Īnstrūctām vīlī ‖ vēndĭs, Ămoēnĕ, dŏmūm.

LXVII

Māiaē Mērcŭrĭūm crĕāstĭs Īdūs,

Aūgūstīs rĕdĭt Īdĭbūs Dĭānă,

Ōctōbrēs Mărŏ cōnsĕcrāvĭt Īdūs.

Īdūs saēpĕ cŏlās ĕt hās ĕt īllās,

quī māgnī cĕlĕbrās Mărōnĭs Īdūs.

LXVIII

Mātūtīnĕ clĭēns, ūrbīs mĭhĭ caūsă rĕlīctaē,

ātrĭă, sī săpĭās, ‖ āmbĭtĭōsă cŏlās.

Nōn sum ĕgŏ caūsĭdĭcūs nĕc ămārīs lītĭbŭs āptūs

sēd pĭgĕr ēt sĕnĭōr ‖ Pīĕrĭdūmquĕ cŏmēs;

ōtĭă mē sōmnūsquĕ iŭvānt, quaē māgnă nĕgāvīt

Rōmă mĭhī: rĕdĕō, ‖ sī vĭgĭlātŭr ĕt hīc.

LXIX

Sīc tāmquām tăbŭlās scўphōsquĕ, Paūlĕ,

ōmnēs ārchĕtўpōs hăbēs ămīcōs.

LXX

Līntĕă fērrĕt Ăprō vătĭūs cūm vērnŭlă nūpēr

ēt sūprā tŏgŭlām ‖ lūscă sĕdērĕt ănūs

ātque ŏlĕī stīllām dărĕt ēntĕrŏcēlĭcŭs ūnctōr,

ūdōrūm tĕtrĭcūs ‖ cēnsŏr ĕt āspĕr ĕrāt:

frāngēndōs călĭcēs ēffūndēndūmquĕ Fălērnūm

clāmābāt bĭbĕrēt ‖ quōd mŏdŏ lōtŭs ĕquēs.

Ā sĕnĕ sēd pōstquām pătrŭō vēnērĕ trĕcēntă,

sōbrĭŭs ā thērmīs ‖ nēscĭt ăbīrĕ dŏmūm.

Ō quāntūm dĭătrētă vălēnt ēt quīnquĕ cŏmātī!

Tūnc, cūm paūpĕr ĕrāt, ‖ nōn sĭtĭēbăt Ăpēr.

LXXI

Nīl nōn, Lŷgdĕ, mĭhī nĕgās rŏgāntī:

āt quōndām mĭhĭ, Lŷgdĕ, nīl nĕgābās.

LXXII

Iūgĕră mērcātūs prŏpĕ būstă lătēntĭs ăgēllī

ēt mălĕ cōmpāctaē ‖ cūlmĭnă fūltă căsaē,

dēsĕrĭs ūrbānās, tŭă praēdĭă, Pānnўchĕ, lītēs

pārvăquĕ sēd trītaē ‖ praēmĭă cērtă tŏgaē.

Frūmēntūm, mĭlĭūm tĭsănāmquĕ făbāmquĕ sŏlēbās

vēndĕrĕ prāgmătĭcūs, ‖ nūnc ĕmĭs āgrĭcŏlă.

LXXIII

Hērēdēm tĭbĭ mē, Cătūllĕ, dīcīs.

nōn crēdām, nĭsĭ lēgĕrō, Cătūllē.

LXXIV

Dūm tĭbĭ Nīlĭăcūs pōrtāt crŷstāllă cătāplūs,

āccĭpĕ dē cīrcō ‖ pōcŭlă Flāmĭnĭō.

Hī măgĭs aūdācēs, ān sūnt quī tālĭă mīttūnt

mūnĕră? Sēd gēmmīs ‖ vīlĭbŭs ūsŭs ĭnēst:

nūllūm sōllĭcĭtānt haēc, Flāccĕ, tŏreūmătă fūrēm

ēt nĭmĭūm călĭdīs ‖ nōn vĭtĭāntŭr ăquīs.

Quīd quōd sēcūrō pōtāt cōnvīvă mĭnīstrō

ēt cāsūm trĕmŭlaē ‖ nōn tĭmŭērĕ mănūs?

Hōc quŏquĕ nōn nĭhĭl ēst, quōd prōpīnābĭs ĭn īstīs,

frāngēndūs fŭĕrīt ‖ sī tĭbĭ, Flāccĕ, călīx.

LXXV

Fēstīnāt Pŏlўtīmŭs ād pŭēllās;

īnvītūs pŭĕrūm fătētŭr Hŷpnūs;

pāstās glāndĕ nătīs hăbēt Sĕcūndūs;

mōllīs Dīndўmŭs ēst sĕd ēssĕ nōn vūlt;

Āmphīōn pŏtŭīt pŭēllă nāscī.

Hōrūm dēlĭcĭās sŭpērbĭāmquē

ēt fāstūs quĕrŭlōs, Ăvītĕ, mālō

quām dōtīs mĭhĭ quīnquĭēs dŭcēnă.

LXXVI

Āmphŏră vīgēssīs, mŏdĭūs dătŭr aērĕ quătērnō.

Ēbrĭŭs ēt crūdūs ‖ nīl hăbĕt āgrĭcŏlă.

LXXVII

Mūltīs dūm prĕcĭbūs Iŏvēm sălūtāt

stāns sūmmōs rĕsŭpīnŭs ūsque ĭn ūnguēs

Aēthōn īn Căpĭtōlĭō, pĕpēdīt.

Rīsērūnt hŏmĭnēs, sĕd īpsĕ dīvōm

ōffēnsūs gĕnĭtōr trĭnōctĭālī

ādfēcīt dŏmĭcēnĭō clĭēntēm.

Pōst hōc flāgĭtĭūm mĭsēllŭs Aēthōn,

cūm vūlt īn Căpĭtōlĭūm vĕnīrē,

sēllās āntĕ pĕtīt Pătērclĭānās

ēt pēdīt dĕcĭēsquĕ vīcĭēsquĕ.

Sēd quāmvīs sĭbĭ cāvĕrīt crĕpāndō,

cōmprēssīs nătĭbūs Iŏvēm sălūtāt.

LXXVIII

Nīl īn tē scrīpsī, Bīthŷnĭcĕ. Crēdĕrĕ nōn vīs

ēt iūrārĕ iŭbēs? ‖ Mālŏ sătīsfăcĕrĕ.

LXXIX

Dōnāvī tĭbĭ mūltă quaē rŏgāstī;

dōnāvī tĭbĭ plūră quām rŏgāstī:

nōn cēssās tămĕn ūsquĕ mē rŏgārĕ.

Quīsquīs nīl nĕgăt, Āttĭcīllă, fēllāt.

LXXX

Nē laūdēt dīgnōs, laūdāt Cāllīstrătŭs ōmnēs.

Cuī mălŭs ēst nēmō, ‖ quīs bŏnŭs ēssĕ pŏtēst?

LXXXI

Brūmaē dĭēbūs fērĭīsquĕ Sātūrnī

mīttēbăt Ūmbĕr ălĭcŭlām mĭhī paūpēr;

nūnc mīttĭt ălĭcām: fāctŭs ēst ĕnīm dīvēs.

LXXXII

Ēffŭgĕre īn thērmīs ēt cīrcā bālnĕă nōn ēst

Mēnŏgĕnēn, ōmnī ‖ tū lĭcĕt ārtĕ vĕlīs.

Cāptābīt tĕpĭdūm dēxtrā laēvāquĕ trĭgōnēm,

īnpŭtĕt āccēptās ‖ ūt tĭbĭ saēpĕ pĭlās.

Cōllĭgĭt ēt rĕfĕrēt lāxūm dē pūlvĕrĕ fōllēm,

ēt sī iām lōtūs, ‖ iām sŏlĕātŭs ĕrīt.

Līntĕă sī sūmēs, nĭvĕ cāndĭdĭōră lŏquētūr,

sīnt lĭcĕt īnfāntīs ‖ sōrdĭdĭōră sĭnū.

Ēxĭgŭōs sēctō cōmēntēm dēntĕ căpīllōs

dīcĕt Ăchīllēās ‖ dīspŏsŭīssĕ cŏmās.

Fūmōsaē fĕrĕt īpsĕ prŏpīn dē faēcĕ lăgōnaē

frōntĭs ĕt ūmōrēm ‖ cōllĭgĭt ūsquĕ tŭaē.

Ōmnĭă laūdābīt, mīrābĭtŭr ōmnĭă, dōnēc

pērpēssūs dīcās ‖ taēdĭă mīllĕ "Vĕnī!"

LXXXIII

Dērīsōr Făbĭānŭs hīrnĕārūm,

ōmnēs quēm mŏdŏ cōlĕī tĭmēbānt

dīcēntēm tŭmĭdās ĭn hŷdrŏcēlās

quāntūm nēc dŭŏ dīcĕrēnt Cătūllī,

īn thērmīs sŭbĭtō Nĕrōnĭānīs

vīdīt sē mĭsĕr ēt tăcērĕ coēpīt.

LXXXIV

Nōlŭĕrām, Pŏlўtīmĕ, tŭōs vĭŏlārĕ căpīllōs,

sēd iŭvăt hōc prĕcĭbūs ‖ mē trĭbŭīssĕ tŭīs.

Tālĭs ĕrās, mŏdŏ tōnsĕ Pĕlōps, pŏsĭtīsquĕ nĭtēbās

crīnĭbŭs ūt tōtūm ‖ spōnsă vĭdērĕt ĕbūr.

LXXXV

Paēdīcōnĭbŭs ōs ŏlērĕ dīcīs.

Hōc sī, sīcŭt ăīs, Făbūllĕ, vērum ēst,

quīd tū crēdĭs ŏlērĕ cūnnĭlīngīs?

LXXXVI

Trīgīntā tĭbĭ sūnt pŭĕrī tŏtĭdēmquĕ pŭēllaē:

ūna ēst nēc sūrgīt ‖ mēntŭlă. Quīd făcĭēs?

LXXXVII

Bīs Cōttă sŏlĕās pērdĭdīssĕ sē quēstūs,

dūm nēglĕgēntēm dūcĭt ād pĕdēs vērnām,

quī sōlŭs ĭnŏpī praēstăt ēt făcīt tūrbām,

ēxcōgĭtāvĭt - hŏmŏ săgāx ĕt āstūtūs -

nĕ făcĕrĕ pōssēt tālĕ saēpĭūs dāmnūm:

ēxcālcĕātūs īrĕ coēpĭt ād cēnām.

LXXXVIII

Tōngĭlĭānŭs hăbēt nāsūm, scĭŏ, nōn nĕgŏ. Sēd iām

nīl praētēr nāsūm ‖ Tōngĭlĭānŭs hăbēt.

LXXXIX

Quōd lānā căpŭt āllĭgās, Chărīnĕ,

nōn aūrēs tĭbĭ sēd dŏlēnt căpīllī.

XC

Prō sĕnĕ, sēd clārē, vōtūm Mărŏ fēcĭt ămīcō,

cuī grăvĭs ēt fērvēns ‖ hēmĭtrĭtaēŏs ĕrāt,

sī Stўgĭās aēgēr nōn ēssēt mīssŭs ăd ūmbrās,

ūt cădĕrēt māgnō ‖ vīctĭmă grātă Iŏvī.

Coēpērūnt cērtām mĕdĭcī spōndērĕ sălūtēm.

Nē vōtūm sōlvāt ‖ nūnc Mărŏ vōtă făcīt.

XCI

Cōmmūnīs tĭbĭ cūm vĭrō, Măgūllă,

cūm sīt lēctŭlŭs ēt sĭt ēxŏlētūs,

quārē, dīc mĭhĭ, nōn sĭt ēt mĭnīstēr.

Sūspīrās; rătĭo ēst, tĭmēs lăgōnām.

XCII

Saēpĕ rŏgārĕ sŏlēs quālīs sīm, Prīscĕ, fŭtūrūs,

sī fīām lŏcŭplēs ‖ sīmquĕ rĕpēntĕ pŏtēns.

Quēmquām pōssĕ pŭtās mōrēs nārrārĕ fŭtūrōs?

Dīc mĭhĭ, sī fīās ‖ tū lĕŏ, quālĭs ĕrīs?

XCIII

Quā moēchūm rătĭōnĕ bāsĭārēt

cōrām cōniŭgĕ rēppĕrīt Lăbūllă.

Pārvūm bāsĭăt ūsquĕ mōrĭōnēm;

hūnc mūltīs răpĭt ōscŭlīs mădēntēm

moēchūs prōtĭnŭs ēt sŭīs rĕplētūm

rīdēntī dŏmĭnaē stătīm rĕmīttīt.

Quāntō mōrĭŏ māiŏr ēst mărītūs!

XCIV

Scrībēbāmŭs ĕpōs; coēpīstī scrībĕrĕ: cēssī,

aēmŭlă nē stārēnt ‖ cārmĭnă nōstră tŭīs.

Trānstŭlĭt ād trăgĭcōs sē nōstră Thălīă cŏthūrnōs:

āptāstī lōngūm ‖ tū quŏquĕ sŷrmă tĭbī.

Fīlă lўraē mōvī Călăbrīs ēxcūltă Cămēnīs:

plēctră, răpīs nōbīs, ‖ āmbĭtĭōsĕ, nŏvă.

Aūdēmūs sătŭrās: Lūcīlĭŭs ēssĕ lăbōrās.

Lūdŏ lĕvīs ĕlĕgōs: ‖ tū quŏquĕ lūdĭs ĭdēm.

Quīd mĭnŭs ēssĕ pŏtēst? Ĕpĭgrāmmătă fīngĕrĕ coēpī:

hīnc ĕtĭām pĕtĭtūr ‖ iām mĕă pālmă tĭbī.

Ēlĭgĕ quīd nōlīs - quĭs ĕnīm pŭdŏr ōmnĭă vēllĕ? -

ēt sī quīd nōn vīs, ‖ Tūccă, rĕlīnquĕ mĭhī.

XCV

Mūsaēī păthĭcīssĭmōs lĭbēllōs,

quī cērtānt Sўbărītĭcīs lĭbēllīs,

ēt tīnctās sălĕ prūrĭēntĕ chārtās

Īnstāntī lĕgĕ Rūfĕ; sēd pŭēllă

sīt tēcūm tŭă, nē thălāssĭōnēm

īndīcās mănĭbūs lĭbīdĭnōsīs

ēt fīās sĭnĕ fēmĭnā mărītūs.

XCVI

Cūm tĭbĭ nōtă tŭī sīt vītă fĭdēsquĕ mărītī

nēc prĕmăt ūllă tŭōs ‖ sōllĭcĭtētvĕ tŏrōs,

quīd quăsĭ paēlĭcĭbūs tōrquērĭs ĭnēptă mĭnīstrīs,

īn quĭbŭs ēt brĕvĭs ēst ‖ ēt fŭgĭtīvă Vĕnūs?

Plūs tĭbĭ quām dŏmĭnō pŭĕrōs praēstārĕ prŏbābō:

hī făcĭūnt ūt sīs ‖ fēmĭnă sōlă vĭrō;

hī dānt quōd nōn vīs ūxōr dărĕ. "Dō tămĕn", īnquīs,

"nē văgŭs ā thălămīs ‖ cōniŭgĭs ērrĕt ămōr".

Nōn ĕădēm rēs ēst: Chīām vŏlŏ, nōlŏ mărīscām:

nē dŭbĭtēs quaē sīt ‖ Chīă, mărīscă tŭa ēst.

Scīrĕ sŭōs fīnēs mātrōna ēt fēmĭnă dēbēt:

cēdĕ sŭām pŭĕrīs, ‖ ūtĕrĕ pārtĕ tŭā.

XCVII

Ūxōr cūm tĭbĭ sīt pŭēllă quālēm

vōtīs vīx pĕtăt īnprŏbūs mărītūs,

dīvēs, nōbĭlĭs, ērŭdītă, cāstă,

rūmpīs, Bāssĕ, lătūs, sĕd īn cŏmātīs,

ūxōrīs tĭbĭ dōtĕ quōs părāstī.

Ēt sīc ād dŏmĭnām rĕvērsă lānguēt

mūltīs mēntŭlă mīlĭbūs rĕdēmptă;

sēd nēc vōcĭbŭs ēxcĭtātă blāndīs

mōllī pōllĭcĕ nēc rŏgātă sūrgīt.

Sīt tāndēm pŭdŏr aūt ĕāmŭs īn iūs.

Nōn ēst haēc tŭă, Bāssĕ: vēndĭdīstī.

XCVIII

Baētĭs ŏlīvĭfĕrā crīnēm rĕdĭmītĕ cŏrōnā,

aūrĕă quī nĭtĭdīs ‖ vēllĕră tīnguĭs ăquīs;

quēm Brŏmĭūs, quēm Pāllăs ămāt; cuī rēctŏr ăquārūm

Ālbŭlă nāvĭgĕrūm ‖ pēr frĕtă pāndĭt ĭtēr:

ōmĭnĭbūs laētīs vēstrās Īnstāntĭŭs ōrās

īntrĕt ĕt hīc pŏpŭlīs ‖ ūt prĭŏr ānnŭs ĕāt.

Nōn īgnōrăt ŏnūs quōd sīt sūccēdĕrĕ Mācrō;

quī sŭă mētītūr ‖ pōndĕră fērrĕ pŏtēst.

VALERIVS MARTIALIS PRISCO SVO SALVTEM.

Scio me patrocinium debere contumacissimae trienni desidiae; quo absoluenda non esset inter illas quoque urbicas occupationes, quibus facilius consequimur ut molesti potius quam ut officiosi esse uideamur; nedum in hac prouinciali solitudine, ubi nisi etiam intemperanter studemus, et sine solacio et sine excusatione secessimus. Accipe ergo rationem. In qua hoc maximum et primum est, quod ciuitatis aures quibus adsueueram quaero, et uideor mihi in alieno foro litigare; si quid est enim quod in libellis meis placeat, dictauit auditor: illam iudiciorum subtilitatem, illud materiarum ingenium, bibliothecas, theatra, conuictus, in quibus studere se uoluptates non sentiunt, ad summam omnium illa quae delicati reliquimus desideramus quasi destituti. Accedit his municipalium robigo dentium et iudici loco liuor, et unus aut alter mali, in pusillo loco multi; aduersus quod difficile est habere cotidie bonum stomachum ne mireris igitur abiecta ab indignante quae a gestiente fieri solebant. Ne quid tamen et aduenienti tibi ab urbe et exigenti negarem - cui non refero gratiam, si tantum ea praesto quae possum -, inperaui mihi, quod indulgere consueram, et studui paucissimis diebus, ut familiarissimas mihi aures tuas exciperem aduentoria sua. Tu uelim ista, quae tantum apud te non periclitantur, diligenter aestimare et excutere non graueris; et, quod tibi difficillimum est, de nugis nostris iudices nitore seposito, ne Romam, si ita decreueris, non Hispaniensem librum mittamus, sed Hispanum.

I

Retia dum cessant latratoresque Molossi

et non inuento silua quiescit apro,

otia, Prisce, breui poteris donare libello.

Hora nec aestiua est nec tibi tota perit.

II

Ad populos mitti qui nuper ab urbe solebas,

ibis io Romam nunc peregrine liber

auriferi de gente Tagi tetricique Salonis,

dat patrios manes quae mihi terra potens.

Non tamen hospes eris nec iam potes aduena dici,

cuius habet fratres tot domus alta Remi.

Iure tuo ueneranda noui pete limina templi,

reddita Pierio sunt ubi templa choro.

Vel si malueris, prima gradiere Subura;

atria sunt illic consulis alta mei:

laurigeros habitat facundus Stella penatis,

clarus Hyanteae Stella sititor aquae;

fons ibi Castalius uitreo torrente superbit,

unde nouem dominas saepe bibisse ferunt:

ille dabit populo patribusque equitique legendum

nec nimium siccis perleget ipse genis.

Quid titulum poscis? Versus duo tresue legantur,

clamabunt omnes te, liber, esse meum.

III

Quod Flacco Varioque fuit summoque Maroni

Maecenas, atauis regibus ortus eques,

gentibus et populis hoc te mihi, Prisce Terenti,

fama fuisse loquax chartaque dicet anus.

Tu facis ingenium, tu, si quid posse uidemur;

tu das ingenuae ius mihi pigritiae.

IV

Longior undecimi nobis decimique libelli

artatus labor est et breue rasit opus.

Plura legant uacui, quibus otia tuta dedisti:

haec lege tu, Caesar; forsan et illa leges.

V

Quae modo litoreos ibatis carmina Pyrgos,

ite sacra - iam non puluerulenta - uia.

VI

Contigit Ausoniae procerum mitissimus aulae

Nerua: licet toto nunc Helicone frui:

recta Fides, hilaris Clementia, cauta Potestas

iam redeunt; longi terga dedere Metus.

Hoc populi gentesque tuae, pia Roma, precantur:

dux tibi sit semper talis, et iste diu.

Macte animi, quem rarus habes, morumque tuorum,

quos Numa, quos hilaris possit habere Cato.

Largiri, praestare, breues extendere census

et dare quae faciles uix tribuere dei,

nunc licet et fas est. Sed tu sub principe duro

temporibusque malis ausus es esse bonus.

VII

Toto uertice quot gerit capillos

annos si tot habet Ligeia, trima est.

VIII

Terrarum dea gentiumque Roma,

cui par est nihil et nihil secundum,

Traiani modo laeta cum futuros

tot per saecula conputaret annos,

et fortem iuuenemque Martiumque

in tanto duce militem uideret,

dixit praeside gloriosa tali:

"Parthorum proceres ducesque Serum,

Thraces, Sauromatae, Getae, Britanni,

possum ostendere Caesarem; uenite".

IX

Palma regit nostros, mitissime Caesar, Hiberos,

et placido fruitur Pax peregrina iugo.

Ergo agimus laeti tanto pro munere grates:

misisti mores in loca nostra tuos.

X

Habet Africanus miliens, tamen captat.

Fortuna multis dat nimis, satis nulli.

XI

Parthenio dic, Musa, tuo nostroque salutem:

nam quis ab Aonio largius amne bibit?

Cuius Pimpleo lyra clarior exit ab antro?

Quem plus Pierio de grege Phoebus amat?

Et si forte - sed hoc uix est sperare - uacabit,

tradat ut ipse duci carmina nostra roga,

quattuor et tantum timidumque breuemque libellum

commendet uerbis "Hunc tua Roma legit".

XII

Omnia promittis cum tota nocte bibisti;

mane nihil praestas. Pollio, mane bibe.

XIII

Genus, Aucte, lucri diuites habent iram:

odisse quam donare uilius constat.

XIV

Parcius utaris moneo rapiente ueredo,

Prisce, nec in lepores tam uiolentus eas.

Saepe satisfecit praedae uenator et acri

decidit excussus nec rediturus equo.

Insidias et campus habet: nec fossa nec agger

nec sint saxa licet, fallere plana solent.

Non derit qui tanta tibi spectacula praestet

inuidia fati sed leuiore cadat.

Si te delectant animosa pericula, Tuscis

- tutior est uirtus - insidiemur apris.

Quid te frena iuuant temeraria? Saepius illis,

Prisce, datum est equitem rumpere quam leporem.

XV

Quidquid Parrhasia nitebat aula

donatum est oculis deisque nostris.

Miratur Scythicas uirentis auri

flammas Iuppiter et stupet superbi

regis delicias grauesque lusus:

haec sunt pocula quae decent Tonantem,

haec sunt quae Phrygium decent ministrum.

Omnes cum Ioue nunc sumus beati;

at nuper - pudet, ah pudet fateri -

omnes cum Ioue pauperes eramus.

XVI

Addixti, Labiene, tres agellos;

emisti, Labiene, tres cinaedos:

pedicas, Labiene, tres agellos.

XVII

Quare tam multis a te, Laetine, diebus

non abeat febris quaeris et usque gemis.

Gestatur tecum pariter tecumque lauatur;

cenat boletos, ostrea, sumen, aprum;

ebria Setino fit saepe et saepe Falerno

nec nisi per niueam Caecuba potat aquam;

circumfusa rosis et nigra recumbit amomo

dormit et in pluma purpureoque toro.

Cum recubet pulchre, cum tam bene uiuat apud te,

ad Damam potius uis tua febris eat?

XVIII

Dum tu forsitan inquietus erras

clamosa, Iuuenalis, in Subura

aut collem dominae teris Dianae;

dum per limina te potentiorum

sudatrix toga uentilat uagumque

maior Caelius et minor fatigant:

me multos repetita post Decembres

accepit mea rusticumque fecit

auro Bilbilis et superba ferro.

Hic pigri colimus labore dulci

Boterdum Plateamque - Celtiberis

haec sunt nomina crassiora terris -:

ingenti fruor inproboque somno

quem nec tertia saepe rumpit hora,

et totum mihi nunc repono quidquid

ter denos uigilaueram per annos.

Ignota est toga, sed datur petenti

rupta proxima uestis a cathedra.

Surgentem focus excipit superba

uicini strue cultus iliceti,

multa uilica quem coronat olla.

Venator sequitur, sed ille quem tu

secreta cupias habere silua;

dispensat pueris rogatque longos

leuis ponere uilicus capillos.

Sic me uiuere, sic iuuat perire.

XIX

In thermis sumit lactucas, oua, lacertum,

et cenare domi se negat Aemilius.

XX

Quare non habeat, Fabulle, quaeris

uxorem Themison? Habet sororem.

XXI

Municipem rigidi quis te, Marcella, Salonis

et genitam nostris quis putet esse locis?

Tam rarum, tam dulce sapis. Palatia dicent,

audierint si te uel semel, esse suam;

nulla nec in media certabit nata Subura

nec Capitolini collis alumna tibi;

nec cito ridebit peregrini gloria partus

Romanam deceat quam magis esse nurum.

Tu desiderium dominae mihi mitius urbis

esse iubes: Romam tu mihi sola facis.

XXII

Quam sit lusca Philaenis indecenter

uis dicam breuiter tibi, Fabulle?

Esset caeca decentior Philaenis.

XXIII

Dentibus atque comis - nec te pudet - uteris emptis,

quid facies oculo, Laelia? Non emitur.

XXIV

O iucunda, couinne, solitudo,

carruca magis essedoque gratum

facundi mihi munus Aeliani!

Hic mecum licet, hic, Iuuate, quidquid

in buccam tibi uenerit loquaris:

non rector Libyci niger caballi

succinctus neque cursor antecedit;

nusquam est mulio: mannuli tacebunt.

O si conscius esset hic Auitus,

aurem non ego tertiam timerem.

Totus quam bene sic dies abiret!

XXV

Cum rogo te nummos sine pignore, "non habeo" inquis;

idem, si pro me spondet agellus, habes:

quod mihi non credis ueteri, Telesine, sodali,

credis coliculis arboribusque meis.

Ecce reum Carus te detulit: adsit agellus.

Exilii comitem quaeris: agellus eat.

XXVI (XXVII)

A latronibus esse te fututam

dicis, Saenia: sed negant latrones.

XXVII (XXVIII)

Poto ego sextantes, tu potas, Cinna, deunces:

et quereris quod non, Cinna, bibamus idem?

XXVIII (XXIX)

Hermogenes tantus mapparum, †Castrice†, fur est

quantus nummorum uix, puto, Massa fuit;

tu licet obserues dextram teneasque sinistram,

inueniet mappam qua ratione trahat:

ceruinus gelidum sorbet sic halitus anguem,

casuras alte sic rapit Iris aquas.

Nuper cum Myrino peteretur missio laeso,

subduxit mappas quattuor Hermogenes;

cretatam praetor cum uellet mittere mappam,

praetori mappam surpuit Hermogenes.

Attulerat mappam nemo dum furta timentur:

mantele a mensa surpuit Hermogenes.

Hoc quoque si derit, medios discingere lectos

mensarumque pedes non timet Hermogenes.

Quamuis non modico caleant spectacula sole,

uela reducuntur cum uenit Hermogenes.

Festinant trepidi substringere carbasa nautae,

ad portum quotiens paruit Hermogenes.

Linigeri fugiunt calui sistrataque turba,

inter adorantes cum stetit Hermogenes.

Ad cenam Hermogenes mappam non attulit umquam,

a cena semper rettulit Hermogenes.

XXIX (XXVI)

Sexagena teras cum limina mane senator,

esse tibi uideor desidiosus eques,

quod non a prima discurram luce per urbem

et referam lassus basia mille domum.

Sed tu, purpureis ut des noua nomina fastis

aut Nomadum gentes Cappadocumue petas:

at mihi, quem cogis medios abrumpere somnos

et matutinum ferre patique lutum,

quid petitur? Rupta cum pes uagus exit aluta

et subitus crassae decidit imber aquae

nec uenit ablatis clamatus uerna lacernis,

accedit gelidam seruus ad auriculam,

et "Rogat ut secum cenes Laetorius" inquit.

Viginti nummis? Non ego: malo famem

quam sit cena mihi, tibi sit prouincia merces,

et faciamus idem nec mereamur idem.

XXX

Siccus, sobrius est Aper; quid ad me?

Seruum sic ego laudo, non amicum.

XXXI

Hoc nemus, hi fontes, haec textilis umbra supini

palmitis, hoc riguae ductile flumen aquae,

prataque nec bifero cessura rosaria Paesto,

quodque uiret Iani mense nec alget holus,

quaeque natat clusis anguilla domestica lymphis,

quaeque gerit similes candida turris aues,

munera sunt dominae: post septima lustra reuerso

has Marcella domos paruaque regna dedit.

Si mihi Nausicaa patrios concederet hortos,

Alcinoo possem dicere "Malo meos".

XXXII

O Iuliarum dedecus Kalendarum,

uidi, Vacerra, sarcinas tuas, uidi;

quas non retentas pensione pro bima

portabat uxor rufa crinibus septem

et cum sorore cana mater ingenti.

Furias putaui nocte Ditis emersas.

Has tu priores frigore et fame siccus

et non recenti pallidus magis buxo

Irus tuorum temporum sequebaris.

Migrare cliuom crederes Aricinum.

Ibat tripes grabatus et bipes mensa

et cum lucerna corneoque cratere

matella curto rupta latere meiebat;

foco uirenti suberat amphorae ceruix;

fuisse gerres aut inutiles maenas

odor inpudicus urcei fatebatur,

qualis marinae uix sit aura piscinae.

nec quadra derat casei Tolosatis,

quadrima nigri nec corona pulei

caluaeque restes alioque cepisque,

nec plena turpi matris olla resina

Summemmianae qua pilantur uxores.

Quid quaeris aedes uilicosque derides,

habitare gratis, o Vacerra, cum possis?

Haec sarcinarum pompa conuenit ponti.

XXXIII

Vt pueros emeret Labienus uendidit hortos.

Nil nisi ficetum nunc Labienus habet.

XXXIV

Triginta mihi quattuorque messes

tecum, si memini, fuere, Iuli.

Quarum dulcia mixta sunt amaris

sed iucunda tamen fuere plura;

et si calculus omnis huc et illuc

diuersus bicolorque digeratur,

uincet candida turba nigriorem.

Si uitare uelis acerba quaedam

et tristis animi cauere morsus,

nulli te facias nimis sodalem:

gaudebis minus et minus dolebis.

XXXV

Tamquam simpliciter mecum, Callistrate, uiuas,

dicere percisum te mihi saepe soles.

Non es tam simplex quam uis, Callistrate, credi.

Nam quisquis narrat talia plura tacet.

XXXVI

Libras quattuor aut duas amico

algentemque togam breuemque laenam,

interdum aureolos manu crepantis,

possint ducere qui duas Kalendas,

quod nemo nisi tu, Labulle, donas,

non es, crede mihi, bonus. Quid ergo?

Vt uerum loquar, optimus malorum es.

Pisones Senecasque Memmiosque

et Crispos mihi redde, sed priores:

fies protinus ultimus bonorum.

Vis cursu pedibusque gloriari?

Tigrim uince leuemque Passerinum:

nulla est gloria praeterire asellos.

XXXVII

Nasutus nimium cupis uideri.

Nasutum uolo, nolo polyposum.

XXXVIII

Hunc qui femineis noctesque diesque cathedris

incedit tota notus in urbe nimis,

crine nitens, niger unguento, perlucidus ostro,

ore tener, latus pectore, crure glaber,

uxori qui saepe tuae comes inprobus haeret,

non est quod timeas, Candide: non futuit.

XXXIX

Odi te quia bellus es, Sabelle.

Res est putida, bellus et Sabellus,

bellum denique malo quam Sabellum.

Tabescas utinam, Sabelle belle!

XL

Mentiris, credo: recitas mala carmina, laudo:

cantas, canto: bibis, Pontiliane, bibo:

pedis, dissimulo: gemma uis ludere, uincor:

res una est sine me quam facis, et taceo.

Nil tamen omnino praestas mihi. "Mortuus", inquis,

"accipiam bene te". Nil uolo: sed morere.

XLI

Non est, Tucca, satis quod es gulosus:

et dici cupis et cupis uideri.

XLII

Barbatus rigido nupsit Callistratus Afro

hac qua lege uiro nubere uirgo solet.

Praeluxere faces, uelarunt flammea uultus,

nec tua defuerunt uerba, Talasse, tibi.

Dos etiam dicta est. Nondum tibi, Roma, uidetur

hoc satis? Exspectas numquid ut et pariat?

XLIII

Facundos mihi de libidinosis

legisti nimium, Sabelle, uersus,

quales nec Didymi sciunt puellae

nec molles Elephantidos libelli.

Sunt illic Veneris nouae figurae,

quales perditus audeat fututor,

praestent et taceant quid exoleti,

quo symplegmate quinque copulentur,

qua plures teneantur a catena,

extinctam liceat quid ad lucernam.

Tanti non erat esse te disertum.

XLIV

Vnice, cognato iunctum mihi sanguine nomen

qui geris et studio corda propinqua meis;

carmina cum facias soli cedentia fratri,

pectore non minor es sed pietate prior.

Lesbia cum lepido te posset amare Catullo,

te post Nasonem blanda Corinna sequi.

Nec derant Zephyri si te dare uela iuuaret;

sed tu litus amas. Hoc quoque fratris habes.

XLV

Haedina tibi pelle contegenti

nudae tempora uerticemque caluae,

festiue tibi, Phoebe, dixit ille

qui dixit caput esse calceatum.

XLVI (XLVII)

Difficilis facilis, iucundus acerbus es idem:

nec tecum possum uiuere nec sine te.

XLVII (XLVI)

Vendunt carmina Gallus et Lupercus.

Sanos, Classice, nunc nega poetas.

XLVIII

Boletos et aprum si tamquam uilia ponis

et non esse putas haec mea uota, uolo:

si fortunatum fieri me credis et heres

uis scribi propter quinque Lucrina, uale.

Lauta tamen cena est: fateor, lautissima, sed cras

nil erit, immo hodie, protinus immo nihil,

quod sciat infelix damnatae spongea uirgae

uel quicumque canis iunctaque testa uiae:

mullorum leporumque et suminis exitus hic est,

sulphureusque color carnificesque pedes.

Non Albana mihi sit comissatio tanti

nec Capitolinae pontificumque dapes;

inputet ipse deus nectar mihi, fiet acetum

et Vaticani perfida uappa cadi.

Conuiuas alios cenarum quaere magister

quos capiant mensae regna superba tuae:

me meus ad subitas inuitet amicus ofellas:

haec mihi quam possum reddere cena placet.

XLIX

Crinitae Line paedagoge turbae,

rerum quem dominum uocat suarum

et credit cui Postumilla diues

gemmas, aurea, uina, concubinos:

sic te perpetua fide probatum

nulli non tua praeferat patrona:

succurras misero, precor, furori

et serues aliquando neglegenter

illos qui male cor meum perurunt,

quos et noctibus et diebus opto

in nostro cupidus sinu uidere,

formonsos, niueos, pares, gemellos,

grandes, non pueros, sed uniones.

L

Daphnonas, platanonas et aërios pityonas

et non unius balnea solus habes,

et tibi centenis stat porticus alta columnis

calcatusque tuo sub pede lucet onyx,

puluereumque fugax hippodromon ungula plaudit

et pereuntis aquae fluctus ubique sonat;

atria longa patent. Sed nec cenantibus usquam

nec somno locus est. Quam bene non habitas!

LI

Tam saepe nostrum decipi Fabullinum

miraris, Aule? Semper homo bonus tiro est.

LII

Tempora Pieria solitus redimire corona

nec minus attonitis uox celebrata reis,

hic situs est, hic ille tuus, Sempronia, Rufus,

cuius et ipse tui flagrat amore cinis.

Dulcis in Elysio narraris fabula campo

et stupet ad raptus Tyndaris ipsa tuos:

tu melior quae deserto raptore redisti,

illa uirum uoluit nec repetita sequi.

Ridet et Iliacos audit Menelaus amores:

absoluit Phrygium uestra rapina Parim.

Accipient olim cum te loca laeta piorum,

non erit in Stygia notior umbra domo:

non aliena uidet sed amat Proserpina raptas:

iste tibi dominam conciliabit amor.

LIII

Nummi cum tibi sint opesque tantae

quantas ciuis habet, Paterne, rarus,

largiris nihil incubasque gazae

ut magnus draco quem canunt poetae

custodem Scythici fuisse luci.

Sed causa, ut memoras et ipse iactas,

dirae filius est rapacitatis.

Ecquid tu fatuos rudesque quaeris

inludas quibus auferasque mentem?

Huic semper uitio pater fuisti.

LIV

Crine ruber, niger ore, breuis pede, lumine laesus,

rem magnam praestas, Zoile, si bonus es.

LV

Gratis qui dare uos iubet, puellae,

insulsissimus inprobissimusque est.

Gratis ne date, basiate gratis.

Hoc Aegle negat, hoc auara uendit

- sed uendat: bene basiare quantum est! -,

hoc uendit quoque nec leui rapina:

aut libram petit illa Cosmiani

aut binos quater a noua moneta,

ne sint basia muta, ne maligna,

ne clusis aditum neget labellis.

Humane tamen hoc facit, sed unum,

gratis quae dare basium recusat

gratis lingere nec recusat Aegle.

LVI

Aegrotas uno decies aut saepius anno,

nec tibi sed nobis hoc, Polycharme, nocet:

nam quotiens surgis, soteria poscis amicos.

Sit pudor: aegrota iam, Polycharme, semel.

LVII

Cur saepe sicci parua rura Nomenti

laremque uillae sordidum petam, quaeris?

Nec cogitandi, Sparse, nec quiescendi

in urbe locus est pauperi. Negant uitam

ludi magistri mane, nocte pistores,

aerariorum marculi die toto;

hinc otiosus sordidam quatit mensam

Neroniana nummularius massa,

illinc palucis malleator Hispanae

tritum nitenti fuste uerberat saxum;

nec turba cessat entheata Bellonae

nec fasciato naufragus loquax trunco,

a matre doctus nec rogare Iudaeus,

nec sulphuratae lippus institor mercis.

Numerare pigri damna quis potest somni?

Dicet quot aera uerberent manus urbis,

cum secta Colcho Luna uapulat rhombo.

Tu, Sparse, nescis ista nec potes scire,

Petilianis delicatus in regnis,

cui plana summos despicit domus montis,

et rus in urbe est uinitorque Romanus

- nec in Falerno colle maior autumnus -

intraque limen latus essedo cursus,

et in profundo somnus et quies nullis

offensa linguis, nec dies nisi admissus.

Nos transeuntis risus excitat turbae,

et ad cubile est Roma. Taedio fessis

dormire quotiens libuit, imus ad uillam.

LVIII

Ancillariolum tua te uocat uxor, et ipsa

lecticariola est: estis, Alauda, pares.

LIX

Tantum dat tibi Roma basiorum

post annos modo quindecim reuerso

quantum Lesbia non dedit Catullo.

Te uicinia tota, te pilosus

hircoso premit osculo colonus;

hinc instat tibi textor, inde fullo,

hinc sutor modo pelle basiata,

hinc menti dominus pediculosi,

hinc †dexiocholus†, inde lippus

fellatorque recensque cunnilingus.

Iam tanti tibi non fuit redire.

LX

Martis alumne dies, roseam quo lampada primum

magnaque siderei uidimus ora dei,

si te rure coli uiridisque pudebit ad aras,

qui fueras Latia cultus in urbe mihi:

da ueniam seruire meis quod nolo Kalendis

et qua sum genitus uiuere luce uolo.

[LX B]

Natali pallere suo, ne calda Sabello

desit; et ut liquidum potet Alauda merum,

turbida sollicito transmittere Caecuba sacco;

atque inter mensas ire redire suas;

excipere hos illos et tota surgere cena

marmora calcantem frigidiora gelu:

quae ratio est haec sponte sua perferre patique,

quae te si iubeat rex dominusque, neges?

LXI

Versus et breue uiuidumque carmen

in te ne faciam times, Ligurra,

et dignus cupis hoc metu uideri.

Sed frustra metuis cupisque frustra.

In tauros Libyci ruunt leones,

non sunt papilionibus molesti.

Quaeras censeo, si legi laboras,

nigri fornicis ebrium poetam,

qui carbone rudi putrique creta

scribit carmina quae legunt cacantes.

Frons haec stigmate non meo notanda est.

LXII

Antiqui rex magne poli mundique prioris,

sub quo pigra quies nec labor ullus erat,

nec regale nimis fulmen nec fulmine digni,

scissa nec ad Manes sed sibi diues humus:

laetus ad haec facilisque ueni sollemnia Prisci

gaudia: cum sacris te decet esse tuis.

Tu reducem patriae sexta, pater optime, bruma

pacifici Latia reddis ab urbe Numae.

Cernis ut Ausonio similis tibi pompa macello

pendeat et quantus luxurietur honos?

Quam non parca manus largaeque nomismata mensae,

quae, Saturne, tibi pernumerentur opes?

Vtque sit his pretium meritis et gratia maior,

et pater et frugi sic tua sacra colit.

At tu sancte - tuo sic semper amere Decembri -

hos illi iubeas saepe redire dies.

LXIII

Vncto Corduba laetior Venafro,

Histra nec minus absoluta testa,

albi quae superas oues Galaesi

nullo murice nec cruore mendax,

sed tinctis gregibus colore uiuo :

dic uestro, rogo, sit pudor poetae

nec gratis recitet meos libellos.

Ferrem, si faceret bonus poeta,

cui possem dare mutuos dolores.

Corrumpit sine talione caeleps,

caecus perdere non potest quod aufert:

nil est deterius latrone nudo:

nil securius est malo poeta.

LXIV

Vincentem roseos facieque comaque ministros

Cinna cocum fecit. Cinna, gulosus homo es.

LXV

Formonsa Phyllis nocte cum mihi tota

se praestitisset omnibus modis largam,

et cogitarem mane quod darem munus,

utrumne Cosmi, Nicerotis an libram,

an Baeticarum pondus acre lanarum,

an de moneta Caesaris decem flauos:

amplexa collum basioque tam longo

blandita quam sunt nuptiae columbarum,

rogare coepit Phyllis amphoram uini.

LXVI

Bis quinquagenis domus est tibi milibus empta,

uendere quam summa uel breuiore cupis.

Arte sed emptorem uafra corrumpis, Amoene,

et casa diuitiis ambitiosa latet.

Gemmantes prima fulgent testudine lecti

et Maurusiaci pondera rara citri;

argentum atque aurum non simplex Delphica portat;

stant pueri dominos quos precer esse meos.

Deinde ducenta sonas et ais non esse minoris.

Instructam uili uendis, Amoene, domum.

LXVII

Maiae Mercurium creastis Idus,

Augustis redit Idibus Diana,

Octobres Maro consecrauit Idus.

Idus saepe colas et has et illas,

qui magni celebras Maronis Idus.

LXVIII

Matutine cliens, urbis mihi causa relictae,

atria, si sapias, ambitiosa colas.

Non sum ego causidicus nec amaris litibus aptus

sed piger et senior Pieridumque comes;

otia me somnusque iuuant, quae magna negauit

Roma mihi: redeo, si uigilatur et hic.

LXIX

Sic tamquam tabulas scyphosque, Paule,

omnes archetypos habes amicos.

LXX

Lintea ferret Apro uatius cum uernula nuper

et supra togulam lusca sederet anus

atque olei stillam daret enterocelicus unctor,

udorum tetricus censor et asper erat:

frangendos calices effundendumque Falernum

clamabat biberet quod modo lotus eques.

A sene sed postquam patruo uenere trecenta,

sobrius a thermis nescit abire domum.

O quantum diatreta ualent et quinque comati!

Tunc, cum pauper erat, non sitiebat Aper.

LXXI

Nil non, Lygde, mihi negas roganti:

at quondam mihi, Lygde, nil negabas.

LXXII

Iugera mercatus prope busta latentis agelli

et male compactae culmina fulta casae,

deseris urbanas, tua praedia, Pannyche, lites

paruaque sed tritae praemia certa togae.

Frumentum, milium tisanamque fabamque solebas

uendere pragmaticus, nunc emis agricola.

LXXIII

Heredem tibi me, Catulle, dicis.

non credam, nisi legero, Catulle.

LXXIV

Dum tibi Niliacus portat crystalla cataplus,

accipe de circo pocula Flaminio.

Hi magis audaces, an sunt qui talia mittunt

munera? Sed gemmis uilibus usus inest:

nullum sollicitant haec, Flacce, toreumata furem

et nimium calidis non uitiantur aquis.

Quid quod securo potat conuiua ministro

et casum tremulae non timuere manus?

Hoc quoque non nihil est, quod propinabis in istis,

frangendus fuerit si tibi, Flacce, calix.

LXXV

Festinat Polytimus ad puellas;

inuitus puerum fatetur Hypnus;

pastas glande natis habet Secundus;

mollis Dindymus est sed esse non uult;

Amphion potuit puella nasci.

Horum delicias superbiamque

et fastus querulos, Auite, malo

quam dotis mihi quinquies ducena.

LXXVI

Amphora uigessis, modius datur aere quaterno.

Ebrius et crudus nil habet agricola.

LXXVII

Multis dum precibus Iouem salutat

stans summos resupinus usque in ungues

Aethon in Capitolio, pepedit.

Riserunt homines, sed ipse diuom

offensus genitor trinoctiali

adfecit domicenio clientem.

Post hoc flagitium misellus Aethon,

cum uult in Capitolium uenire,

sellas ante petit Paterclianas

et pedit deciesque uiciesque.

Sed quamuis sibi cauerit crepando,

compressis natibus Iouem salutat.

LXXVIII

Nil in te scripsi, Bithynice. Credere non uis

et iurare iubes? Malo satisfacere.

LXXIX

Donaui tibi multa quae rogasti;

donaui tibi plura quam rogasti:

non cessas tamen usque me rogare.

Quisquis nil negat, Atticilla, fellat.

LXXX

Ne laudet dignos, laudat Callistratus omnes.

Cui malus est nemo, quis bonus esse potest?

LXXXI

Brumae diebus feriisque Saturni

mittebat Vmber aliculam mihi pauper;

nunc mittit alicam: factus est enim diues.

LXXXII

Effugere in thermis et circa balnea non est

Menogenen, omni tu licet arte uelis.

Captabit tepidum dextra laeuaque trigonem,

inputet acceptas ut tibi saepe pilas.

Colligit et referet laxum de puluere follem,

et si iam lotus, iam soleatus erit.

Lintea si sumes, niue candidiora loquetur,

sint licet infantis sordidiora sinu.

Exiguos secto comentem dente capillos

dicet Achilleas disposuisse comas.

Fumosae feret ipse propin de faece lagonae

frontis et umorem colligit usque tuae.

Omnia laudabit, mirabitur omnia, donec

perpessus dicas taedia mille "Veni!"

LXXXIII

Derisor Fabianus hirnearum,

omnes quem modo colei timebant

dicentem tumidas in hydrocelas

quantum nec duo dicerent Catulli,

in thermis subito Neronianis

uidit se miser et tacere coepit.

LXXXIV

Nolueram, Polytime, tuos uiolare capillos,

sed iuuat hoc precibus me tribuisse tuis.

Talis eras, modo tonse Pelops, positisque nitebas

crinibus ut totum sponsa uideret ebur.

LXXXV

Paediconibus os olere dicis.

Hoc si, sicut ais, Fabulle, uerum est,

quid tu credis olere cunnilingis?

LXXXVI

Triginta tibi sunt pueri totidemque puellae:

una est nec surgit mentula. Quid facies?

LXXXVII

Bis Cotta soleas perdidisse se questus,

dum neglegentem ducit ad pedes uernam,

qui solus inopi praestat et facit turbam,

excogitauit - homo sagax et astutus -

ne facere posset tale saepius damnum:

excalceatus ire coepit ad cenam.

LXXXVIII

Tongilianus habet nasum, scio, non ego. Sed iam

nil praeter nasum Tongilianus habet.

LXXXIX

Quod lana caput alligas, Charine,

non aures tibi sed dolent capilli.

XC

Pro sene, sed clare, uotum Maro fecit amico,

cui grauis et feruens hemitritaeos erat,

si Stygias aeger non esset missus ad umbras,

ut caderet magno uictima grata Ioui.

Coeperunt certam medici spondere salutem.

Ne uotum soluat nunc Maro uota facit.

XCI

Communis tibi cum uiro, Magulla,

cum sit lectulus et sit exoletus,

quare, dic mihi, non sit et minister.

Suspiras; ratio est, times lagonam.

XCII

Saepe rogare soles qualis sim, Prisce, futurus,

si fiam locuples simque repente potens.

Quemquam posse putas mores narrare futuros?

Dic mihi, si fias tu leo, qualis eris?

XCIII

Qua moechum ratione basiaret

coram coniuge repperit Labulla.

Paruum basiat usque morionem;

hunc multis rapit osculis madentem

moechus protinus et suis repletum

ridenti dominae statim remittit.

Quanto morio maior est maritus!

XCIV

Scribebamus epos; coepisti scribere: cessi,

aemula ne starent carmina nostra tuis.

Transtulit ad tragicos se nostra Thalia cothurnos:

aptasti longum tu quoque syrma tibi.

Fila lyrae moui Calabris exculta Camenis:

plectra, rapis nobis, ambitiose, noua.

Audemus saturas: Lucilius esse laboras.

Ludo leuis elegos: tu quoque ludis idem.

Quid minus esse potest? Epigrammata fingere coepi:

hinc etiam petitur iam mea palma tibi.

Elige quid nolis - quis enim pudor omnia uelle? -

et si quid non uis, Tucca, relinque mihi.

XCV

Musaei pathicissimos libellos,

qui certant Sybariticis libellis,

et tinctas sale pruriente chartas

Instanti lege Rufe; sed puella

sit tecum tua, ne thalassionem

indicas manibus libidinosis

et fias sine femina maritus.

XCVI

Cum tibi nota tui sit uita fidesque mariti

nec premat ulla tuos sollicitetue toros,

quid quasi paelicibus torqueris inepta ministris,

in quibus et breuis est et fugitiua Venus?

Plus tibi quam domino pueros praestare probabo:

hi faciunt ut sis femina sola uiro;

hi dant quod non uis uxor dare. "Do tamen", inquis,

"ne uagus a thalamis coniugis erret amor".

Non eadem res est: Chiam uolo, nolo mariscam:

ne dubites quae sit Chia, marisca tua est.

Scire suos fines matrona et femina debet:

cede suam pueris, utere parte tua.

XCVII

Vxor cum tibi sit puella qualem

uotis uix petat inprobus maritus,

diues, nobilis, erudita, casta,

rumpis, Basse, latus, sed in comatis,

uxoris tibi dote quos parasti.

Et sic ad dominam reuersa languet

multis mentula milibus redempta;

sed nec uocibus excitata blandis

molli pollice nec rogata surgit.

Sit tandem pudor aut eamus in ius.

Non est haec tua, Basse: uendidisti.

XCVIII

Baetis oliuifera crinem redimite corona,

aurea qui nitidis uellera tinguis aquis;

quem Bromius, quem Pallas amat; cui rector aquarum

Albula nauigerum per freta pandit iter:

ominibus laetis uestras Instantius oras

intret et hic populis ut prior annus eat.

Non ignorat onus quod sit succedere Macro;

qui sua metitur pondera ferre potest.