ARGUMENTUM

Comprimit adulescens Lemnius Sicyoniam.

Is redit in patriam, et gnatam generat nuptiis.

Sicyonia aeque parit puellam. Hanc servolus

Tollit atque exponit, et ex insidiis aucupat.

Eam sublatam meretrix alii detulit.

Lemno post post rediens ducit quam compresserat

Lemnique natam [de]spondet adulescentulo

Amore capto illius proiecticiae.

Requirens servos reperit quam proiecerat.

Itaque lege et rite civem cognitam

Alcesimarchus, ut erat nactus, possidet.

PERSONAE

SELENIUM MERETRIX

GYMNASIUM MERETRIX

LENA

AUXILIUM DEUS (PROLOGUS)

ALCESIMARCUS ADULESCENS

THYNISCUS (?) SERVUS

SENEX

LAMPADIO SERVUS

MELAENIS LENA

PHANOSTRATA MATRONA

HALISCA ANCILLA

DEMIPHO SENEX

SCAENA SICYONE

ACTUS I

SELENIUM GYMNASIUM LENA

SEL. Quom ego antehac te amavi et mi amicam esse crevi,

mea Gymnasium, et matrem tuam, tum id mihi hodie

aperuisti, tu atque haec: soror si mea esses,

qui magi' potueris mi honorem ire habitum,

nescio, nisi, ut meus est animus, fieri non posse arbitror;

ita omnibus relictis rebus mihi frequentem operam dedistis.

Eo ego vos amo et eo a me magnam iniistis gratiam.

GY. Pol isto quidem nos pretio tanti est; facile est frequentare

tibi utilisque habere:

ita in prandio nos lepide ac nitide

accepisti apud te, ut semper meminerimus.

SEL. Lubenti[que] edepol animo factum et fiet a me,

quae vos arbitr‹ab›or velle, ea ut expetessam.

LE. Quod ille dixit, qui secundo vento vectus est tranquillo mari,

ventum gaudeo - ecastor ad ted, ita hodie hic acceptae sumus

suavibus modis,

nec nisi disciplina apud te fuit quicquam ibi quin mihi placeret.

SEL. Quid ita, amabo?

LE. Raro nimium dabat quod biberem, id merum infuscabat.

GY. Amabo, hicine istuc decet? LE. Iusque fasque est:

nemo alienus hic est. SEL. Merito vostro animo vos,

quia me colitis, [et] magni facitis. LE. Decet pol, mea Selenium,

hunc esse ordinem benivolentis inter se

beneque amicitia utier,

ubi istas videas summo genere gnatas,, summatis matronas,

ut amicitiam colunt atque ut eam iunctam bene habent inter se.

Si idem istuc nos faciamus, si imitemur, ita tamen uix uiuimus

cum inuidia summa. Suarum opum nos uolunt esse indigentis.

Nostra copia nil uolunt nos potesse

suique omnium rerum nos indigere,

ut sibi simus supplices.

Eas si adeas, abitum quam aditum malis, ita nostro ordini

palam blandiuntur, clam, si occasio usquam est,

aquam frigidam subdole suffundunt.

Viris cum suis praedicant nos solere,

suas paelices esse aiunt, eunt depressum.

Quia nos libertinae sumus, et ego et tua mater, ambae

meretrices fuimus: illa te, ego hanc mihi educaui

ex patribus conuenticiis. Neque ego hanc superbiai

caussa pepuli ad meretricium quaestum, nisi ut ne essurirem.

SEL. At satius fuerat eam uiro dare nuptum potius. LE. Heia!

haec quidem ecastor cottidie uiro nubit, nupsitque hodie,

nubet mox noctu: numquam ego hanc uiduam cubare siui.

Nam si haec non nubat, lugubri fame familia pereat.

GY. Necesse est quo tu me modo uoles esse ita esse, mater.

LE. Ecastor hau me paenitet, si ut dicis ita futura es.

Nam si quidem ita eris ut uolo, numquam hac aetate fies

semperque istam quam nunc habes aetatulam optinebis,

multisque damno et mihi lucro sine meo saepe eri' sumptu.

GY. Di faxint! LE. Sine opera tua di horunc nil facere possunt.

GY. Equidem hercle addam operam sedulo; sed tu inter istaec uerba,

meus oculus, mea Selenium, - numquam ego te tristiorem

uidi esse. Quid, cedo, te opsecro, tam abhorret hilaritudo?

neque munda adaeque es, ut soles (hoc sis uide, ut petiuit

suspiritum alte) et pallida es. Eloquere utrumque nobis,

et quid tibi est et quid uelis nostram operam, ut nos sciamus.

Noli, opsecro, lacrumis tuis mi exercitum imperare.

SEL. Misera excrucior, mea Gymnasium: male mihi est, male maceror;

doleo ab animo, doleo ab oculis, doleo ab aegritudine.

Quid dicam, nisi stultitia mea me in maerorem rapi?

GY. Indidem unde oritur facito ut facias stultitiam sepelibilem.

SEL. Quid faciam? GY. In latebras apscondas pectore penitissumo.

Tuam stultitiam sola facito ut scias sine aliis arbitris.

SEL. At mihi cordolium est. GY. Quid? id unde est tibi cor? commemora opsecro;

quod neque ego habeo neque quisquam alia mulier, ut perhibent uiri.

SEL. Si quid est quod doleat, dolet; si autem non est - tamen hoc hic dolet.

GY. Amat haec mulier. SEL. Eho an amare occipere amarum est, oPsecro?

GY. Namque ecastor Amor et melle et felle est fecundissumus;

gustui dat dulce, amarum ad satietatem usque oggerit.

SEL. Ad istam faciem est morbus qui me, mea Gymnasium, macerat.

GY. Perfidiosus est Amor. SEL. Ergo in me peculatum facit.

GY. Bono animo es, erit isti morbo melius. SEL. Confidam fore,

si medicus ueniat qui huic morbo facere medicinam potest.

GY. Veniet. SEL. Spissum istuc amanti est uerbum "ueniet" nisi uenit.

Sed ego mea culpa et stultitia peius misera maceror,

quom ego illum unum mi exoptaui quicum aetatem degerem.

LE. Matronae magi' conducibilest istuc, mea Selenium,

unum amare et cum eo aetatem exigere quoi nuptast semel.

Verum enim meretrix fortunati est oppidi simillima:

non potest suam rem optinere sola sine multis uiris.

SEL. Hoc uolo agatis. Qua accersitae caussa ad me estis eloquar.

Nam mea mater, quia ego nolo me meretricem dicier,

opsecutast, gessit morem oranti morigerae mihi,

ut me, quem ego amarem grauiter, sineret cum eo uiuere.

LE. Stulte ecastor fecit. Sed tu enumquam cum quiquam uiro

consueuisti? SEL. Nisi quidem cum Alcesimarcho, nemine,

nec pudicitiam imminuit meam mihi quisquam alius. LE. Opsecro,

quo is homo insinuauit pacto se ad te? SEL. Per Dionysia

mater pompam me spectatum duxit. Dum redeo domum,

conspicillo consecutust clanculum me usque ad fores.

Inde in amicitiam insinuauit cum matre et mecum simul

blanditiis, muneribus, donis. GY. Mihi istunc uellem hominem dari,

ut ego illum uorsarem! SEL. Quid opust uerbis? consuetudine

coepi amare contra ego illum, et ille me. LE. O mea Selenium,

adsimulare amare oportet. Nam si ames, extempulo

melius illi multo quem ames consulas quam rei tuae.

SEL. At ille conceptis iurauit uerbis apud matrem meam

me uxorem ducturum esse: ei nunc alia ducendast domum,

sua cognata Lemniensis, quae habitat hic in proxumo.

Nam eum pater eius subegit. Nunc mea mater iratast mihi,

quia non redierim domum ad se, postquam hanc rem resciuerim,

eum uxorem ducturum esse aliam. LE. Nihil amori iniuriumst.

SEL. Nunc te amabo ut hanc hic unum triduom hoc solum sinas

esse et hic seruare apud me. Nam ad matrem accersita sum.

LE. Quamquam istuc mihi erit molestum triduom, et damnum dabis,

faciam. SEL. Faci' benigne et amice. Sed tu, Gymnasium mea,

si me apsente Alcesimarchus ueniet, nolito acriter

eum inclamare: utut erga me est meritus, in cordi est tamen.

Sed, amabo, tranquille: ne quid quod illi doleat dixeris.

Accipias clauis: si quid tibi opus erit prompto, promito.

Ego uolo ire. GY. Vt mi exciuisti lacrumas! SEL. Gymnasium mea,

bene uale. GY. Cura te, amabo. Sicine inmunda, opsecro,

ibis? SEL. Inmundas fortunas aequom est squalorem sequi.

GY. Amiculum hoc sustolle saltem. SEL. Sine trahi, quom egomet trahor.

GY. Quando ita tibi lubet, uale atque salue. SEL. Si possim uelim.

GY. Numquid me uis, mater, intro quin eam? ecastor mihi

uisa amare. LE. Istoc ergo auris grauiter optundo tuas,

ne quem ames. Abi intro. GY. Numquid me uis? LE. Vt ualeas. GY. Vale.

LENA

LE. Idem mihist quod magnae parti uitium mulierum

quae hunc quaestum facimus: quae ubi saburratae sumus,

largiloquae extemplo sumu', plus loquimur quam sat est.

Nam illanc ego olim, quae hinc flens abiit, paruolam

puellam proiectam ex angiportu sustuli.

Adulescens quidam hic est adprime nobilis

[quin ego nunc quia sum onusta mea ex sententia

quiaque adeo me compleui flore Liberi,

magi' libera uti lingua conlibitum est mihi,

tacere nequeo misera quod tacito usus est].

Sicyone, summo genere; ei uiuit pater.

Is amore misere hanc deperit mulierculam,

quae hinc modo flens abiit. Contra amore eum haec perdita est.

Eam meae ego amicae dono huic meretrici dedi,

quae saepe mecum mentionem fecerat,

puerum aut puellam alicunde ut reperirem sibi,

recens natum, eapse quod sibi supponeret.

Vbi mihi potestas primum euenit, ilico

feci eiius ei quod me orauit copiam.

Postquam eam puellam a med accepit, ilico

eandem puellam peperit quam a me acceperat,

sine opstetricis opera et sine doloribus,

item ut aliae pariunt, quae malum quaerunt sibi.

Nam amatorem aibat esse peregrinum sibi

suppositionemque eiius facere gratia.

Id duae nos solae scimus, ego quae illi dedi

et illa quae a me accepit - praeter uos quidem.

Haec sic res gesta est. Si quid usus uenerit,

meminisse ego hanc rem uos uolo. Ego abeo domum.

AVXILIVM

AV. Vtrumque haec, et multiloqua et multibiba, est anus.

Satin uix reliquit deo quod loqueretur loci,

ita properauit de puellae proloqui

suppositione. Quod si tacuisset, tamen

ego eram dicturus, deu', qui poteram planius.

Nam mihi Auxilio est nomen. Nunc operam date,

ut ego argumentum hoc uobis plane perputem.

Fuere Sicyoni iam diu Dionysia.

Mercator uenit huc ad ludos Lemnius,

isque hic compressit uirginem, adulescentulus,

ui, uinulentus, multa nocte, in uia.

Is ubi malam rem scit se meruisse, ilico

pedibus perfugium peperit, in Lemnum aufugit,

ubi habitabat tum. Illa quam compresserat

decumo post mense exacto hic peperit filiam.

Quoniam reum eiius facti nescit qui siet,

paternum seruom sui participat consili,

dat eam puellam ei seruo exponendam ad necem.

Is eam proiecit. Haec puellam sustulit.

Ill' clam opseruauit seruos qui eam proiecerat

quo aut quas in aedis haec puellam deferat.

Vt eampse uos audistis confiterier,

dat eam puellam meretrici Melaenidi,

eaque educauit eam sibi pro filia

bene ac pudice. Tum illic autem Lemnius

propinquam uxorem duxit, cognatam suam.

Ea diem suom obiit, facta morigera est uiro.

Postquam ille uxori iusta fecit, ilico

huc commigrauit; duxit uxorem hic sibi

eandem quam olim uirginem hic compresserat,

et eam cognoscit esse quam compresserat;

illa illi dicit eiius se ex iniuria

peperisse gnatam atque eam se seruo ilico

dedisse exponendam. Ille extemplo seruolum

iubet illum eundem persequi, si qua queat

reperire quae sustulerit. Ei rei nunc suam

operam usque adsiduo seruos dat, si possiet

meretricem illam inuenire quam olim tollere,

quom ipse exponebat, ex insidiis uiderat.

Nunc quod relicuom restat uolo persoluere

ut expungatur nomen, ne quid debeam.

Adulescens hic est Sicyoni: ei uiuit pater.

Is amore proiecticiam illam deperit

quae dudum flens hinc abiit ad matrem suam,

et illa hunc contra, qui est amor suauissumus.

Vt sunt humana, nihil est perpetuom datum.

Pater adulescenti dare uolt uxorem; hoc ubi

mater resciuit, iussit accersi eam domum.

Haec sic res gesta est. Bene ualete et uincite

uirtute uera, quod fecistis antidhac;

seruate uostros socios, ueteres et nouos,

augete auxilia uostris iustis legibus,

perdite perduellis, parite laudem et lauream,

ut uobis uicti Poeni poenas sufferant.

ACTVS II

ALCESIMARCHVS

AL. Credo ego Amorem primum apud homines carnuficinam commentum.

Hanc ego de me coniecturam domi facio, ni foris quaeram,

qui omnis homines supero, antideo cruciabilitatibus animi.

Iactor, crucior, agitor,

stimulor, uorsor

in amori' rota, miser exanimor,

feror, differor, distrahor, diripior,

ita nubilam mentem animi habeo.

Vbi sum, ibi non sum, ubi non sum, ibi est animus,

ita mi omnia sunt ingenia;

quod lubet, non lubet iam id continuo,

ita me Amor lassum animi ludificat,

fugat, agit, appetit, raptat, retinet,

lactat, largitur: quod dat non dat; deludit:

modo quod suasit, id dissuadet,

quod dissuasit, id ostentat.

maritumis moribu' mecum expetitur:

ita meum frangit amantem animum;

neque, nisi quia miser non eo pessum,

mihi ulla abest perdito permities.

Ita pater apud uillam detinuit

me hos dies sex ruri continuos,

neque licitum interea est meam amicam uisere misero.

Estne hoc miserum memoratu?

nudiussextus

* * *

ALCESIMARCHVS SERVVS

* * *

(AL.) Potine tu homo facinus facere strenuom? (SER.) Aliorum adfatim est

qui faciant. Sane ego me nolo fortem perhiberi uirum.

* * *

SER. Sed quid istuc? AL. Mala multa dici mihi uolo. SER. Qua gratia?

AL. Quia uiuo. SER. Facile id quidem edepol possum, si tu uis. AL. Volo.

SER. At enim ne tu exponas pugnos tuos in imperio meo.

AL. Numquam edepol faciam. SER. Fidem da. AL. Do, non facturum esse me.

Sed ego primum, tot qui ab amica abesse potuerim dies,

sum nihili. SER. Nihili hercle uero es. AL. * perdite,

quae me amaret contra. SER. Dignus hercle es infortunio.

AL. Ei me tot tam acerba facere in corde! SER. Frugi numquam eris.

AL. Praesertim quae coniurasset mecum et firmasset fidem,

SER. Neque deos neque homines aequom est facere tibi posthac bene.

AL. Quae esset aetatem exactura mecum in matrimonio,

SER. Compedis te capere oportet neque eas umquam ponere.

AL. Quae mihi esset commendata et meae fide concredita,

SER. Hercle te uerberibus multum caedi oportere arbitror.

AL. Quae mellillam me uocare et suauium solitast suom.

SER. ob istuc unum uerbum dignu's deciens qui furcam feras.

AL. Egomet laetor. Sed quid auctor nunc mihi es? SER. Dicam tibi:

supplicium illi des, suspendas te, ne tibi suscenseat.

AL. Quian * * *

SER. Quid tu ergo timebas nam? * * * te manuleo

* ue ‹amica ne te› caiet * * *

* * *

ALCESIMARCHVS GYMNASIVM SERVVS

**.

(AL.) Quid si amo? * * * (GY.) * est amor

* * * atque illam quam te amare intellego

* * . si conclusos uos me habere in carcere

* * * amoris noctesque et dies

ni emortuos * * *

mihi numquam quisquam * * * (GY.) Immo maxumus.

Nam qui amant stulte atque inmodeste atque inprobe

* * * * * * -ne ament.

(AL.) Vn * * * anus. Th‹yni›sce, ubi tu es? SER. Ecce me.

AL. I, adfer mihi arma SER. Arma? AL. Et loricam adducito.

SER. Loricam adducam? * * * ‹add›ucere.

AL. I, curre, equom adfer. SER. peri, hercle hic insanit miser.

AL. Abi atque hastatos multos, multos uelites,

multos cum multis - nil moror precario.

Vbi sunt quae iussi? SER. Sanus hic non est satis.

GY. Manu esse credo nocitum, quom illaec sic facit.

SER. Vtrum deliras, quaeso, an astans somnias,

qui equom me adferre iubes, loricam adducere,

multos hastatos, postid multos uelites,

multos cum multis? haec tu peruorsario

mihi fabulatu's. AL. Dixin ego istaec, opsecro?

SER. Modo quidem hercle haec dixisti. AL. Non praesens quidem.

SER. Praestigiator es, siquidem hic non es atque ades.

GY. Video ego te Amoris ualide tactum toxico,

adulescens; eo te magi' uolo monitum. AL. Mone.

GY. Caue sis cum Amore tu umquam bellum sumpseris.

AL. Quid faciam? GY. Ad matrem eiius deuenias domum,

expurges, iures, ores blande per precem

eamque exores ne tibi suscenseat.

AL. Expurigabo hercle omnia ad raucam rauim.

* * *

SENEX GYMNASIVM

* * *

SEN. Prohibet diuitiis maxumis, dote altili atque opima.

* * *

Mulierculam exornatulam. * quidem hercle scita.

Quamquam uetus cantherius sum, etiam nunc, ut ego opinor,

adhinnire equolam possum ego hanc, si detur sola soli.

GY. Nimis opportune mi euenit rediisse Alcesimarchum;

nam sola nulla inuitior solet esse. SEN. Me uocato

ne sola sis: ego tecum ero, uolo ego agere, ut tu agas aliquid.

GY. Nimi' lepide exconcinnauit hasce aedis Alcesimarchus.

SEN. Vt quom Venus adgreditur, placet! lepidumst amare semper.

GY. Venerem meram haec aedes olent, quia amator expoliuit.

SEN. non modo ipsa lepidast, commode quoque hercle fabulatur.

Sed quom dicta huius interpretor, haec herclest, ut ego opinor,

meum quae corrumpit filium. Suspiciost eam esse,

utpote quam numquam uiderim; de opinione credo.

Nam hasce aedis conductas habet meu' gnatus, haec ubi astat:

hoc hanc eam esse opiniost; nam haec illum nominauit.

Quid si adeam atque appellem? - mali damnique inlecebra, salue.

GY. * * * uapulabis.

SEN. * * * apud te.

* * *

* * * GY. Intrabo,

nam meretricem astare in uia solam prostibuli sanest.

* * *

Malum aufer, bonum mihi opus est

* * * GY. * * * quid uis.

SEN. Volo ex te scire, quidquid est meu' filius quod fecit,

quid ego usquam male feci tibi aut meu' quisquam, id edisserta,

quam ob rem me meumque filium cum matre remque nostram

habes perditui et praedatui? GY. Miser errat, ut ego dixi.

Lepidast materies, ludam ego hunc, nam occasio uidetur.

Potin operam inique equidem malam * * * innocenti?

SEN. Sed opsecro te, nullu'nest tibi amator alius quisquam?

GY. Nisi tuo' modo unus filiust, quem quidem ego amem alius nemo est.

SEN. At * GY. nil moror: damno sunt tui mihi similes.

SEN. Quid * (GY.) Visne est is arbitratus?

(GY.) Datores

negotioli bellissumi senices soletis esse?

LENA GYMNASIVM

* * *

LE. Me respondere postulas? iniurium est.

Stipulari semper me ultro oportet a uiris,

eum quaestum facio, nil uiris promittere.

Siquidem imperes pro copia, pro recula

LE. Quin is, si itura es? nimium is uegrandi gradu.

GY. Pol ad cubituram, mater, magi' sum exercita

fere quam ad cursuram. Eo sum tardiuscula.

meminere officium suom.

[Nam] ita mustulentus uentus naris attigit.

Capillo scisso atque excissatis auribus

quae quasi carnuficis angiporta purigans

non quasi nunc haec sunt hic, limaces liuidae,

febriculosae, miserae amicae, osseae,

diobolares, schoeniculae, miraculae,

cum extertis talis, cum todillis crusculis

* * *

SELENIVM ALCESIMARCHVS MELAENIS

* * * SEL. Molestus es.

AL. Meae issula sua ‹aede›s egent. Ad me sine ducam. SEL. Aufer manum.

AL. Germana mea sororcula. SEL. Repudio te fraterculum.

AL. Tum tu igitur, mea matercula. ME. Repudio te puerculum.

AL. Opsecro te - SEL. Valeas. AL. Vt sinas - SEL. Nil moror. AL. Expurgare me.

SEL. Oppressas. AL. Sine dicam - ME.. Sati' sapit mihi tuis peiiuriis.

‹AL. Vera. ME. Si ea sunt,› at nunc non potis est. AL. Supplicium uolo

polliceri. SEL. At mihi aps te accipere non lubet. AL. Em om‹nia›

patior iure. Hoc illei uolup est neque tis misereri decet.

Quemquam hominem. SEL. Inter * * * uerba dare *

non illa * * * qui frangant foedera

AL. At ego nec do neque te amittam hodie, nisi quae uolo tecum loqui

das mihi operam.

MELAENIS ALCESIMARCHVS

ME. Potin ut mihi molestus ne sis? AL. Quin id ‹est no›men mihi,

omnes mortales uocant Molestum. *

ME. Quo * * * opsecro. AL. At fru‹stra opsecras.›

Quia sine omni * die suom. AL. Dabo ius iurandum. * * *

ME. At ego nunc ab illo mihi ‹caueo› iure iurando ‹tuo›;

similest ius iurandum amantum quasi ius confusicium.

Nescias *

* nugas agis.

AL. Supplicium dabo *

quo modo ego *

* * (ME.) Quia es nanctus nouam,

quae * quaedam quasi tu nescias.

* AL. Di deaeque illam perdant pariter!

* umquam, si hoc fallo. ME. nil moror

* falsum fallis, eo * at fides.

Postremo, si mihi dedisses uerba, dis numquam dares.

AL. Quin equidem illam ducam uxorem. ME. Ducas, si *

nunc hoc si tibi commodumst, quae *

AL. Instruxi illi aurum atque uestem. (ME.) *

Siquidem amabas, proin * illi instrui.

Sed sino. Iam hoc mihi responde quod ego te rogo ocius.

Instruxisti *

tibi ita ut uoluisti * (AL.) Quod uolo.

ME. Eo facetu's quia tibi aliast sponsa locuples Lemnia.

Habeas. Neque nos factione tanta quanta tu sumus

neque opes nostrae tam sunt ualidae quam tuae; uerum tamen

hau metuo ne ius iurandum nostrum quisquam culpitet:

tu iam, si quid tibi dolebit, scies qua doleat gratia.

AL. Di me perdant - ME. Quodcumque optes, tibi uelim contingere.

AL. Sei illam uxorem duxero umquam, mihi quam despondit pater!

ME. Et me, si umquam tibi uxorem filiam dedero meam.

AL. Patierin me peiierare? ME. Pol te aliquanto facilius

quam me meamque rem perire et ludificari filiam.

Abi, quaere ubi iuri iurando tuo sit satias supsidi:

hic apud nos iam, Alcesimarche, confregisti tesseram.

AL. Face semel periclum. ME. Feci saepe, quod factum queror.

AL. Redde mihi illam. ME. Inter nouam rem uerbum usurpabo uetus:

"quod dedi datum non uellem, quod relicuomst non dabo".

AL. Non remissura es mihi illam? ME. Pro me responsas tibi.

AL. Non remittes? ME. Scis iam dudum omnem meam sententiam.

AL. Satin istuc tibi in corde certumst? ME. Quin ne commentor quidem.

[non edepol ego istaec tua dicta nunc in auris recipio.

AL. Non? hem, quid agis igitur? ME. Animum aduorte iam, ut quid agam scias.]

AL. At ita me di deaeque, superi atque inferi et medioxumi,

itaque me Iuno regina et Ioui' supremi filia

itaque me Saturnus eiius patruos - ME. Ecastor pater.

AL. Itaque me Ops opulenta, illius auia - ME. Immo mater quidem.

AL. Iuno filia et Saturnus patruos et summus Iuppiter

tu me delenis, propter te haec pecco. ME. Perge dicere.

AL. Anne etiam quid consultura sis sciam? ME. Perge eloqui.

Non remittam. Definitumst. AL. Enim uero ita me Iuppiter

itaque me Iuno itaque Ianus ita - quid dicam nescio.

Iam scio. Immo, mulier, audi, meam ut scias sententiam.

Di me omnes, magni minutique et etiam patellarii,

faxint ne ego dem uiuae uiuos sauium Selenio,

nisi ego teque tuamque filiam aeque hodie optruncauero,

poste autem cum primo luci cras nisi ambo occidero,

et equidem hercle nisi pedatu tertio omnis ecflixero,

nisi tu illam remittis ad me. Dixi quae uolui. Vale.

ME. Abiit intro iratus. Quid ego nunc agam? si redierit

illa ad hunc, ibidem loci res erit: ubi odium occeperit,

illam extrudet, tum hanc uxorem Lemniam ducet domum.

Sed tamen ibo et persequar: amans ne quid faciat, cauto opust.

Postremo, quando aequa lege pauperi cum diuite

non licet, perdam operam potius quam carebo filia.

Sed quis hic est qui recta platea cursum huc contendit suom?

et illum paueo et hoc formido, ita tota sum misera in metu.

LAMPADIO

LA. Anum sectatus sum clamore per uias,

miserrumam habui. Vt illaec hodie quot modis

moderatrix linguae fuit atque inmemorabilis!

quot illi blanditias, quid illi promisi boni,

quot admoeniui fabricas, quot fallacias

in quaestione! uix exsculpsi ut diceret,

quia ei promisi dolium uini dare.

PHANOSTRATA LAMPADIO MELAENIS.

PH. Audire uocem uisa sum ante aedis modo

mei Lampadisci serui. LA. Non surda es, era

recte audiuisti. PH. Quid agis hic? quod gaudeas.

PH. Quid id est? LA. Hinc ex hisce aedibus paullo prius

uidi exeuntem mulierem - PH. Illam quae meam

gnatam sustulerat? LA. Rem tenes. PH. Quid postea?

LA. Dico ei quo pacto eam ab hippodromo uiderim

erilem nostram filiam sustollere.

Extimuit tum illa. ME. Iam horret corpus, cor salit.

Nam mihi ab hippodromo memini adferri paruolam

puellam eamque me mihi supponere.

PH. Age perge, quaeso. Animus audire expetit

ut gesta res sit. ME. Vtinam audire non queas.

* * *

LA. Pergo illam onerare dictis: "illaec ted anus

fortunis ex secundis ad miseras uocat.

Nam illaec tibi nutrix est, ne matrem censeas.

Ego te redduco et uoco ad summas ditias,

ubi tu locere in luculentam familiam,

und' tibi talenta magna uiginti pater

det dotis; non enim hic ubi ex Tusco modo

tute tibi indigne dotem quaeras corpore".

PH. An, amabo, meretrix illa est quae illam sustulit?

LA. Immo meretrix fuit; sed ut sit, de ea re eloquar.

Iam perducebam illam ad me suadela mea:

anus ei amplexa est genua plorans, opsecrans

ne deserat se: eam suam esse filiam,

seque eam peperisse sancte adiurabat mihi.

"Istanc quam quaeris" inquit "ego amicae meae

dedi, quae educaret eam pro filiola sua;

et uiuit" inquit. "Vbi ea est?" inquam extempulo.

PH. Seruate di med, opsecro! ME. At me perditis.

PH. Quoi illam dedisset exquisisse oportuit.

LA. Quaesiui, et dixit meretrici Melaenidi.

ME. Meum elocutust nomen, interii oppido!

LA. Vbi elocuta est, ego continuo [anum] interrogo;

"ubi habitat?" inquam "duce ac demonstra mihi".

Auecta est" inquit "peregre hinc habitatum". ME. Obsipat

aquolam. Quo auecta est, eo sequemur. Sicine

agi' nugas? periisti hercle, ni * * *

* * * non hercle hoc longe destiti

instare usque adeo donec se adiurat anus

iam mihi monstrare. PH. At non missam oportuit.

LA. Seruatur. Sed illaec se quandam aibat mulierem

suam beneuolentem conuenire etiam prius,

commune quacum id esset sibi negotium.

Et scio uenturam. ME. Me indicabit, et suas

ad meas miserias †alias faciem consciam†.

PH. Quid nunc uis facere me? LA. Intro abi atque animo bono es.

Vir tuo' si ueniet, iube domi opperirier,

ne in quaestione mihi sit, si quid eum uelim.

Ego ad anum recurro rusum. PH. Lampadio, opsecro,

cura. LA. Perfectum ego hoc dabo negotium.

PH. Deos teque spero. - LA. Eosdem ego - uti abeas domum.

ME. Adulescens, asta atque audi. LA. Men, mulier, uocas?

ME. Te. LA. Quid negoti est? nam occupatus sum ampliter.

ME. Quis istic habitat? LA. Demipho dominus meus.

ME. Nempe istic est qui Alcesimarcho filiam

suam despondit in diuitias maxumas?

LA. Is ipsust. ME. Eho tu, quam uos igitur filiam

nunc quaeritatis alteram? ego deicam tibi:

non ex uxore natam, uxoris filiam.

ME. Quid istuc est uerbi? LA. Ex priore muliere

nata, inquam, meo ero est filia. ME. Certe modo

huius, quae locuta est, quaerere aibas filiam.

LA. Huius ergo quaero. ME. Quo modo igitur, opsecro,

haec est prior quae nupta nunc est? LA. Conteris

tu tua me oratione, mulier, quisquis es.

Medioxumam quam duxit uxorem, ex ea

nata est haec uirgo Alcesimarcho quae datur.

Ea uxor diem obiit. Iam scis? ME. Teneo istuc satis.

Sed ego illud quaero confragosum, quo modo

prior posterior sit et posterior sit prior?

LA. Prius hanc compressit quam uxorem duxit domum,

priu' grauida facta est priu'que peperit filiam;

eam postquam peperit, iussit paruam proici:

ego eam proieci. Alia mulier sustulit.

Ego inspectaui. Erus hanc duxit postibi.

Eam nunc puellam filiam eiius quaerimus.

Quid nunc supina susum caelum conspicis?

ME. I nunciam istuc quo properabas, nil moror.

Nunc intellexi. LA. Dis hercle habeo gratiam,

nam ni intellexes, numquam, credo, amitteres.

ME. Nunc mihi bonae necessust esse ingratiis,

quamquam esse nolo. Rem palam esse intellego:

nunc egomet potius hanc inibo gratiam

ab illis quam illaec me indicet. Ibo domum,

atque ad parentes redducam Selenium.

ACTVS III

MELAENIS SELENIVM ALCESIMARCHVS

ME. Rem elocuta sum tibi omnem; sequeren, mea Selenium,

ut eorum quoiam esse oportet te sis potius quam mea?

quamquam inuita te carebo, animum ego inducam tamen

ut illud quod minu' meam quam tuam in rem bene conducat consulam.

Nam hic crepundia insunt, quibu'cum te illa olim ad me detulit,

quae mihi dedit, parentes te ut cognoscant facilius.

Accipe hanc cistellam, Halisca. Agedum pulta illas fores.

Dic me orare ut aliquis intus prodeat propere ocius.

AL. Recipe me ad te, Mors, amicum et beniuolum. SEL. Mater mea,

periimus miserae. AL. Vtrum hac me feriam an ab laeua latus?

ME. Quid tibi est? SEL. Alcesimarchum non uides? ferrum tenet.

AL. Ecquid agis? remorare. Lumen linque. SEL. Amabo, accurrite,

ne se interemat. AL. O Salute mea salus salubrior,

tu nunc, si ego uolo seu nolo, sola me ut uiuam facis.

ME. Hau uoluisti istuc seuerum facere. AL. Nil mecum tibi,

mortuos tibi sum: hanc ut habeo certum est non amittere;

nam hercle iam ad me adglutinandam totam decretum est dare.

Vbi estis, serui? occludite aedis pessulis, repagulis.

Ibo, hanc ego tetulero intra limen. - ME. Abiit, apstulit

mulierem. Ibo, persequar iam illum intro, ut haec ex me sciat

eadem, sei possum tranquillum facere ex irato mihi.

ACTVS IV

LAMPADIO PHANOSTRATA

LA. Nullam ego me uidisse credo magis anum excruciabilem

quam illaec est: quae dudum fassast mihi, quaene infitias eat?

sed eccam eram uideo. Sed quid hoc est, haec quod cistella hic iacet

cum crepundiis? nec quemquam conspicor alium in uia.

Faciundum est puerile officium: conquiniscam ad cistulam.

PH. Quid agis, Lampadio? LA. Haec cistellam numnam hinc ab nobis domo est?

Nam hinc ab ostio iacentem sustuli. PH. Quid nuntias

super anu? LA. Scelestiorem in terra nullam esse alteram;

omnia infitiare iam, quae dudum confessa est mihi.

Nam hercle ego quam illam anum inridere me ut sinam, satiust mihi

quouis exitio interire. PH. Di, opsecro uostram fidem

LA. Quid deos opsecras? PH. Seruate nos. LA. Quid est? PH. Crepundia

haec sunt, quibu'cum tu extulisti nostram filiolam ad necem.

LA. Sanane es? PH. Haec sunt profecto. LA. Pergin? PH. Haec sunt. LA. Si mihi

alia mulier istoc pacto dicat, dicam esse ebriam.

PH. Non ecastor falsa memoro. LA. Nam, opsecro, unde haec gentium?

aut quis deus obiecit hanc ante ostium nostrum, quasi

dedita opera, in tempore ipso? PH. Spes mihi sancta subueni.

HALISCA LAMPADIO PHANOSTRATA

HA. Nisi quid mi opi' di dant, disperii, neque unde auxilium expetam habeo.

Itaque petulantia mea me animi miseram habet.

Quae in tergum meum ne ueniant male formido,

si era mea sciat tam socordem esse quam sum.

Quamne in manibus tenui atque accepi hic ante aedis

cistellam, ubi ea sit nescio, nisi ut opinor

loca haec circiter mi excidit.

Mei homines, mei spectatores, facite indicium, si quis uidit,

quis eam apstulerit quisue sustulerit et utrum hac an illac iter institerit.

Non sum scitior quae hos rogem aut quae fatigem,

qui semper malo muliebri sunt lubentes.

Nunc uestigia hic si qua sunt noscitabo.

Nam si nemo hac praeteriit, postquam intro abiui,

cistella hic iaceret. Quid hic? perii, opinor,

actum est, ilicet me infelicem et scelestam!

nulla est, neque ego sum usquam. Perdita perdidit me.

Sed pergam ut coepi tamen, quaeritabo.

Nam et intus paueo et foris

formido, ita nunc utrubique metus me agitat,

ita sunt homines misere miseri.

Ille nunc letus est, quisquis est, qui illa habet,

quae neque illa illi quicquam usui et mihi esse potest:

sed memet moror quom hoc ago setius.

Halisca, hoc age, ad terram aspice et despice,

oculis inuestiges, astute augura.

LA. Era. PH. Hem! LA. Est - PH. Quid est? LA. Haec est.

[PH. Quis? LA. Quoi haec excidit cistella.

PH. Certe eccam; locum signat, ubi ea excidit: apparet.

HA. Sed is hac iit, hac socci uideo

uestigium in puluere, persequar hac.

In hoc iam loco cum altero constitit. Hic

meis turba oculis modo se obiecit:

neque prosum iit hac: hic stetit, hinc illo

exiit. Hic concilium fuit.

Ad duos attinet, liquidumst. Attat!

singulum uestigium uideo.

Sed is hac abiit. Contemplabo. Hinc huc iit, hinc nusquam abiit.

Actam rem ago quod periit, periit: meum corium cum cistella.

Redeo intro. PH. Mulier, ‹mane,› mane. Sunt qui uolunt te conuentam.

HA. Quis me reuocat? LA. Bona femina et malu' masculus uolunt te

HA. ‹Bona femina et malu' masculus uolunt me.› Postremo ille

plus qui uocat scit quod uelit quam ego quae uocor. Reuortor.

Ecquem uidisti quaerere hic, amabo, in hac regione

cistellam cum crepundiis, quam ego hic amisi misera?

nam dudum ut accucurrimus ad Alcesimarchum, ne se

uita interemeret, tum * * * more excidisse.

LA. Cistellam haec mulier ‹perdidit. Tace›amus, era parumper.

HA. Disperii misera! quid ego erae dicam? quae me opere tanto

seruare iussit, qui suos Selenium parentes

facilius posset noscere, quae erae [meae] supposita est parua,

quam quaedam meretrix ei dedit. LA. Nostram haec rem fabulatur,

hanc scire oportet filia tua ubi sit, signa ut dicit.

HA. Nunc eam uolt suae matri et patri, quibu' nata est, reddere ultro.

Mi homo, opsecro, alias res geris, ego tibi meas res mando.

LA. Istuc ago, atque istic mihi cibus est, quod fabulare,

sed inter rem agendam istam erae huic respondi quo rogabat.

Nunc ad te redeo: si quid est opu', dice et impera tu.

Quid quaeritabas? HA. Mi homo | et mea mulier, uos saluto.

PH. Et nos te. Sed quid quaeritas? HA. uestigium hic requiro,

qua aufugit quaedam * -aestio. ‹LA.› Quid id? quidnam est?

HA. Alienum ‹concinnat malum› et maerorem familiarem.

LA. Mala mers, era, haec et callida est. PH. Ecastor ita uidetur.

LA. Imitatur nequam bestiam et damnificam. PH. Quemnam, amabo?

LA. Inuoluolum, quae in pampini folio intorta implicat se:

itidem haec exorditur sibi intortam orationem.

Quid quaeritas? HA. Cistellula hinc mi, adulescens, euolauit.

LA. In caueam latam oportuit. HA. Non edepol praeda magna.

LA. Mirum quin grex uenalium in cistella infuerit una.

PH. Sine dicat. LA. Si dicat quidem. PH. Age loquere quid ibi infuerit.

HA. Crepundia una. LA. Est quidam homo qui illam ait se scire ubi sit.

HA. At pol ille a quadam muliere, si eam monstret, gratiam ineat.

LA. At sibi ille quidam uolt dari mercedem. HA. At pol illa quaedam,

quae illam cistellam perdidit, quoidam negat esse quod det.

LA. At enim ille quidam operam bonam magis expetit quam argentum.

HA. At pol illi quoidam mulieri nulla opera gratuita est.

PH. Commodo loquela tua tibi nunc prodes. Confitemur

cistellam habere. HA. At uos Salus seruassit! ubi ea nunc est?

PH. Saluam eccam. Sed ego rem meam magnam confabulari

tecum uolo: sociam te mihi adopto ad meam salutem.

HA. Quid istuc negoti est? aut quis es? PH. Ego sum illius mater,

quae haec gestitauit. HA. Hicine tu ergo habitas? PH. Hariolare.

Sed quaeso, ambages, mulier, mitte atque hoc age.

Eloquere, unde haec sunt tibi, cito, crepundia.

HA. Mea haec erilis gestitauit filia.

LA. Mentiris, nam mea gestitauit, non tua.

PH. Ne obloquere. LA. Taceo. PH. Mulier, perge dicere.

Vbi ea est quae gestitauit? hic in proxumo.

PH. Istic quidem edepol mei uiri habitat gener.

LA. Ne obloquere rusus. PH. Perge porro dicere.

Quot annos nata dicitur? HA. Septemdecim.

PH. Mea est. LA. East: ut numerus annorum attulit.

HA. Quid? quaesti partem dimidiam quaero meam.

LA. At pol ego, quoniam tres sunt, quaero tertiam.

PH. Quod quaeritabam, filiam inueni meam.

HA. Aequom est reponi per fidem quod creditum est,

ne bene merenti sit malo benignitas.

Nostra haec alumna est, tua profecto filia:

et redditura est tuam tibi, et ea gratia

domo profecta est. Ceterum ex ipsa, opsecro,

exquaeritote. Ego serua sum. PH. Aequom postulas.

HA. Illius ego istanc esse malo gratiam.

Sed istanc cistellam te opsecro ut reddas mihi.

PH. Quid fit, Lampadio? LA. Quod tuom est teneas tuom.

PH. At me huius miseret. LA. Sic faciundum censeo:

da isti cistellam et intro abi cum istac semul.

PH. Tibi auscultabo. Tene tu cistellam tibi,

abeamus intro. Sed quid est nomen tuae

dominae? HA. Melaenis. PH. I prae, iam ego te sequar.

ACTVS V

DEMIPHO LAMPADIO

DE. Quid hoc negoti est, quod omnes homines fabulantur per uias

mihi esse filiam inuentam? et Lampadionem med in foro

quaesiuisse aiunt. LA. Ere, unde is? DE. Ex senatu. LA. gaudeo

tibi mea opera liberorum esse amplius. DE. Enim non placet.

Nil moror aliena mi opera fieri pluris liberos.

Sed quid istuc est? LA. Propera ire intro huc ad adfinem tuom,

filiam tuam iam cognosces intus. Ibidem uxor tua est.

Abi cito. DE. Praeuorti hoc certumst rebus aliis omnibus. -

CATERVA

Ne exspectetis, spectatores, dum illi huc ad uos exeant:

nemo exibit, omnes intus conficient negotium.

Vbi id erit factum, ornamenta ponent; postidea loci

qui deliquit uapulabit, qui non deliquit bibet.

Nunc quod ad uos, spectatores, relicuom relinquitur,

more maiorum date plausum postrema in comoedia.