0

In nova fert animus mutatas dicere formas

corpora; di, coeptis, nam vos mutatis et illas,

adspirate meis primaque ab origine mundi

ad mea perpetuum deducite tempora carmen.

Ante mare et terras et, quod tegit omnia, caelum

unus erat toto naturae vultus in orbe,

quem dixere chaos, rudis indigestaque moles

nec quicquam nisi pondus iners congestaque eodem

non bene iunctarum discordia semina rerum.

Nullus adhuc mundo praebebat lumina Titan,

nec nova crescendo reparabat cornua Phoebe,

nec circumfuso pendebat in aëre tellus

ponderibusque librata suis, nec bracchia longo

margine terrarum porrexerat Amphitrite.

Utque erat et tellus illic et pontus et aër,

sic erat instabilis tellus, innabilis unda,

lucis egens aër; nulli sua forma manebat

obstabatque aliis aliud, quia corpore in uno

frigida pugnabant calidis, umentia siccis,

mollia cum duris, sine pondere habentia pondus.

Hanc deus et melior litem natura diremit;

nam caelo terras et terris abscidit undas

et liquidum spisso secrevit ab aëre caelum.

Quae postquam evolvit caecoque exemit acervo,

dissociata locis concordi pace ligavit.

Ignea convexi vis et sine pondere caeli

emicuit summaque locum sibi fecit in arce.

Proximus est aër illi levitate locoque;

densior his tellus elementaque grandia traxit

et pressa est gravitate sua; circumfluus umor

ultima possedit solidumque coërcuit orbem.

Sic ubi dispositam, quisquis fuit ille deorum,

congeriem secuit sectamque in membra redegit,

principio terram, ne non aequalis ab omni

parte foret, magni speciem glomeravit in orbis.

Tum freta diffudit rapidisque tumescere ventis

iussit et ambitae circumdare litora terrae.

Addidit et fontes et stagna inmensa lacusque

fluminaque obliquis cinxit declivia ripis,

quae, diversa locis, partim sorbentur ab ipsa,

in mare perveniunt partim campoque recepta

liberioris aquae pro ripis litora pulsant.

Iussit et extendi campos, subsidere valles,

fronde tegi silvas, lapidosos surgere montes.

Utque duae dextra caelum totidemque sinistra

parte secant zonae, quinta est ardentior illis,

sic onus inclusum numero distinxit eodem

cura dei totidemque plagae tellure premuntur.

Quarum quae media est non est habitabilis aestu;

nix tegit alta duas; totidem inter utramque locavit

temperiemque dedit mixta cum frigore flamma.

Imminet his aër; qui, quanto est pondere terrae,

pondere aquae levior, tanto est onerosior igni.

Illic et nebulas, illic consistere nubes

iussit et humanas motura tonitrua mentes

et cum fulminibus facientes fulgura ventos.

His quoque non passim mundi fabricator habendum

aëra permisit; vix nunc obsistitur illis,

cum sua quisque regant diverso flamina tractu,

quin lanient mundum; tanta est discordia fratrum.

Eurus ad auroram Nabataeaque regna recessit

Persidaque et radiis iuga subdita matutinis;

Vesper et occiduo quae litora sole tepescunt

proxima sunt Zephyro; Scythiam septemque triones

horrifer invasit Boreas; contraria tellus

nubibus assiduis pluvioque madescit ab Austro.

Haec super inposuit liquidum et gravitate carentem

Aethera nec quicquam terrenae faecis habentem.

Vix ita limitibus dissaepserat omnia certis

cum, quae pressa diu massa latuere sub illa,

sidera coeperunt toto effervescere caelo.

Neu regio foret ulla suis animalibus orba,

astra tenent caeleste solum formaeque deorum,

cesserunt nitidis habitandae piscibus undae,

terra feras cepit, volucres agitabilis aër.

Sanctius his animal mentisque capacius altae

derat adhuc et quod dominari in cetera posset.

Natus homo est; sive hunc divino semine fecit

ille opifex rerum, mundi melioris origo,

sive recens tellus seductaque nuper ab alto

Aethere cognati retinebat semina caeli;

quam satus Iapeto mixtam pluvialibus undis

finxit in effigiem moderantum cuncta deorum;

pronaque cum spectent animalia cetera terram,

os homini sublime dedit caelumque tueri

iussit et erectos ad sidera tollere vultus.

Sic, modo quae fuerat rudis et sine imagine, tellus

induit ignotas hominum conversa figuras.

Aurea prima sata est aetas, quae vindice nullo,

sponte sua, sine lege fidem rectumque colebat.

Poena metusque aberant nec verba minantia fixo

aere legebantur, nec supplex turba timebat

iudicis ora sui, sed erant sine vindice tuti.

Nondum caesa suis, peregrinum ut viseret orbem,

montibus in liquidas pinus descenderat undas

nullaque mortales praeter sua litora norant.

Nondum praecipites cingebant oppida fossae;

non tuba directi, non aeris cornua flexi,

non galeae, non ensis erat; sine militis usu

mollia securae peragebant otia gentes.

Ipsa quoque immunis rastroque intacta nec ullis

saucia vomeribus per se dabat omnia tellus;

contentique cibis nullo cogente creatis

arbuteos fetus montanaque fraga legebant

cornaque et in duris haerentia mora rubetis

et quae deciderant patula Iovis arbore glandes.

Ver erat aeternum placidique tepentibus auris

mulcebant zephyri natos sine semine flores.

Mox etiam fruges tellus inarata ferebat

nec renovatus ager gravidis canebat aristis;

flumina iam lactis, iam flumina nectaris ibant

flavaque de viridi stillabant ilice mella.

Postquam, Saturno tenebrosa in Tartara misso,

sub Iove mundus erat, subiit argentea proles,

auro deterior, fulvo pretiosior aere.

Iuppiter antiqui contraxit tempora veris

perque hiemes aestusque et inaequalis autumnos

et breve ver spatiis exegit quattuor annum.

Tum primum siccis aër fervoribus ustus

canduit et ventis glacies adstricta pependit.

Tum primum subiere domos; domus antra fuerunt

et densi frutices et vinctae cortice virgae.

Semina tum primum longis Cerealia sulcis

obruta sunt pressique iugo gemuere iuvenci.

Tertia post illam successit aenea proles,

saevior ingeniis et ad horrida promptior arma,

non scelerata tamen. De duro est ultima ferro;

protinus in rupit venae peioris in aevum

omne nefas; fugere pudor verumque fidesque,

in quorum subiere locum fraudesque dolique

insidiaeque et vis et amor sceleratus habendi.

Vela dabant ventis neque adhuc bene noverat illos

navita quaeque diu steterant in montibus altis

fluctibus ignotis insultavere carinae

communemque prius, ceu lumina solis et auras,

cautus humum longo signavit limite mensor.

Nec tantum segetes alimentaque debita dives

poscebatur humus; sed itum est in viscera terrae

quasque recondiderat Stygiisque admoverat umbris

effodiuntur opes, inritamenta malorum.

Iamque nocens ferrum ferroque nocentius aurum

prodierat; prodit bellum, quod pugnat utroque

sanguineaeque manu crepitantia concutit arma.

Vivitur ex rapto; non hospes ab hospite tutus,

non socer a genero; fratrum quoque gratia rara est.

Imminet exitio vir coniugis, illa mariti;

lurida terribiles miscent aconita novercae;

filius ante diem patrios inquirit in annos.

Victa iacet pietas et virgo caede madentis.

Ultima caelestum, terras Astraea reliquit.

Neve foret terris securior arduus aether,

adfectasse ferunt regnum caeleste Gigantas

altaque congestos struxisse ad sidera montes.

Tum pater omnipotens misso perfregit Olympum

fulmine et excussit subiectae Pelion Ossae.

Obruta mole sua cum corpora dira iacerent,

perfusam multo natorum sanguine Terram

inmaduisse ferunt calidumque animasse cruorem

et, ne nulla suae stirpis monimenta manerent,

in faciem vertisse hominum. Sed et illa propago

contemptrix superum saevaeque avidissima caedis

et violenta fuit; scires e sanguine natos.

Quae pater ut summa vidit Saturnius arce,

ingemit et, facto nondum vulgata recenti

foeda Lycaoniae referens convivia mensae,

ingentes animo et dignas Iove concipit iras

conciliumque vocat; tenuit mora nulla vocatos.

Est via sublimis, caelo manifesta sereno;

lactea nomen habet, candore notabilis ipso.

Hac iter est superis ad magni tecta Tonantis

regalemque domum. Dextra laevaque deorum

atria nobilium valvis celebrantur apertis.

Plebs habitat diversa locis; a fronte potentes

caelicolae circaque suos posuere penates.

Hic locus est quem, si verbis audacia detur,

haud timeam magni dixisse Palatia caeli.

Ergo ubi marmoreo superi sedere recessu,

celsior ipse loco sceptroque innixus eburno

terrificam capitis concussit terque quaterque

caesariem, cum qua terram, mare sidera movit.

Talibus inde modis ora indignantia solvit:

"Non ego pro mundi regno magis anxius illa

tempestate fui qua centum quisque parabat

inicere anguipedem captivo bracchia caelo.

Nam quamquam ferus hostis erat, tamen illud ab uno

corpore et ex una pendebat origine bellum.

Nunc mihi, qua totum Nereus circumsonat orbem,

perdendum est mortale genus. Per flumina iuro

infera, sub terra Stygio labentia luco,

cuncta prius temptata; sed inmedicabile vulnus

ense recidendum est, ne pars sincera trahatur.

Sunt mihi semidei, sunt rustica numina, nymphae

faunique satyrique et monticolae Silvani;

quos, quoniam caeli nondum dignamur honore,

quas dedimus certe terras habitare sinamus.

An satis, o superi, tutos fore creditis illos,

cum mihi, qui fulmen, qui vos habeoque regoque,

struxerit insidias notus feritate Lycaon?"

Confremuere omnes studiisque ardentibus ausum

talia deposcunt, Sic, cum manus impia saevit

sanguine Caesareo Romanum extinguere nomen,

attonitum tanto subitae terrore ruinae

humanum genus est totusque perhorruit orbis.

Nec tibi grata minus pietas, Auguste, tuorum est

quam fuit illa Iovi. Qui postquam voce manuque

murmura compressit, tenuere silentia cuncti.

Substitit ut clamor pressus gravitate regentis,

Iuppiter hoc iterum sermone silentia rupit:

"Ille quidem poenas, curam hanc dimittite, solvit.

Quod tamen admissum, quae sit vindicta, docebo.

Contigerat nostras infamia temporis aures;

quam cupiens falsam, summo delabor Olympo

et deus humana lustro sub imagine terras.

Longa mora est, quantum noxae sit ubique repertum,

enumerare; minor fuit ipsa infamia vero.

Maenala transieram latebris horrenda ferarum

et cum Cyllene gelidi pineta Lycaei;

Arcadis hic sedes et inhospita tecta tyranni

ingredior, traherent cum sera crepuscula noctem.

Signa dedi venisse deum vulgusque precari

coeperat. Irridet primo pia vota Lycaon;

mox ait: "Experiar, deus hic, discrimine aperto,

an sit mortalis. Nec erit dubitabile verum."

Nocte gravem somno necopina perdere morte

me parat; haec illi placet experientia veri.

Nec contentus eo est; missi de gente Molossa

obsidis unius iugulum mucrone resolvit

atque ita semineces partim ferventibus artus

mollit aquis, partim subiecto torruit igni.

Quod simul imposuit mensis, ego vindice flamma

in domino dignos everti tecta penates.

Territus ipse fugit nactusque silentia ruris

exululat frustraque loqui conatur; ab ipso

colligit os rabiem solitaeque cupidine caedis

utitur in pecudes et nunc quoque sanguine gaudet.

In villos abeunt vestes, in crura lacerti;

fit lupus et veteris servat vestigia formae.

Canities eadem est, eadem violentia vultus,

idem oculi lucent, eadem feritatis imago est.

Occidit una domus; sed non domus una perire

digna fuit; qua terra patet, fera regnat Erinys;

in facinus iurasse putes. Dent ocius omnes,

quas meruere pati (sic stat sententia), poenas."

Dicta Iovis pars voce probant stimulosque frementi

adiciunt, alii partes assensibus implent.

Est tamen humani generis iactura dolori

omnibus et, quae sit terrae mortalibus orbae

forma futura, rogant, quis sit laturus in aras

tura, ferisque paret populandas tradere terras.

Talia quaerentes, sibi enim fore cetera curae,

rex superum trepidare vetat sobolemque priori

dissimilem populo promittit origine mira.

Iamque erat in totas sparsurus fulmina terras;

sed timuit ne forte sacer tot ab ignibus aether

conciperet flammas longusque ardesceret axis.

Esse quoque in fatis reminiscitur adfore tempus

quo mare, quo tellus correptaque regia caeli

ardeat, et mundi moles obsessa laboret.

Tela reponuntur manibus fabricata Cyclopum;

poena placet diversa, genus mortale sub undis

perdere et ex omni nimbos demittere caelo.

Protinus Aeoliis Aquilonem claudit in antris

et quaecumque fugat inductas flamina nubes

emittitque Notum. Madidis Notus evolat alis,

terribilem picea tectus caligine vultum;

barba gravis nimbis, canis fluit unda capillis,

fronte sedent nebulae, rorant pennaeque sinusque.

Utque manu late pendentia nubila pressit,

fit fragor; hinc densi funduntur ab aethere nimbi.

Nuntia Iunonis varios induta colores

concipit Iris aquas alimentaque nubibus affert.

Sternuntur segetes et deplorata colonis

vota iacent longique perit labor irritus anni.

Nec caelo contenta suo est Iovis ira, sed illum

caeruleus frater iuvat auxiliaribus undis.

Convocat hic amnes; qui postquam tecta tyranni

intravere sui: "Non est hortamine longo

nunc" ait "utendum. Vires effundite vestras;

sic opus est. Aperite domos ac, mole remota,

fluminibus vestris totas inmittite habenas."

Iusserat; hi redeunt ac fontibus ora relaxant

et defrenato volvuntur in aequora cursu.

Ipse tridente suo terram percussit; at illa

intremuit motuque vias patefecit aquarum.

Exspatiata ruunt per apertos flumina campos;

cumque satis arbusta simul pecudesque virosque

tectaque cumque suis rapiunt penetralia sacris.

Siqua domus mansit potuitque resistere tanto

indeiecta malo, culmen tamen altior huius

unda tegit pressaeque latent sub gurgite turres.

Iamque mare et tellus nullum discrimen habebant;

omnia pontus erant; deerant quoque litora ponto.

Occupat hic collem; cumba sedet alter adunca

et ducit remos illic ubi nuper ararat.

Ille supra segetes aut mersae culmina villae

navigat, hic summa piscem deprendit in ulmo;

figitur in viridi, si fors tulit, ancora prato,

aut subiecta terunt curvae vineta carinae

et, modo qua graciles gramen carpsere capellae,

nunc ibi deformes ponunt sua corpora phocae.

Mirantur sub aqua lucos urbesque domosque

Nereides silvasque tenent delphines et altis

incursant ramis agitataque robora pulsant.

Nat lupus inter oves, fulvos vehit unda leones,

unda vehit tigres; nec vires fulminis apro,

crura nec ablato prosunt velocia cervo

quaesitisque diu terris, ubi sistere possit,

in mare lassatis volucris vaga decidit alis.

Obruerat tumulos inmensa licentia ponti

pulsabantque novi montana cacumina fluctus.

Maxima pars unda rapitur; quibus unda pepercit

illos longa domant inopi ieiunia victu.

Separat Aonios Oetaeis Phocis ab arvis,

terra ferax, dum terra fuit, sed tempore in illo

pars maris et latus subitarum campus aquarum.

Mons ibi verticibus petit arduus astra duobus,

nomine Parnasus, superantque cacumina nubes.

Hic ubi Deucalion, nam cetera texerat aequor,

cum consorte tori parva rate vectus adhaesit,

Corycidas nymphas et numina montis adorant

fatidicamque Themin, quae tunc oracla tenebat.

Non illo melior quisquam nec amantior aequi

vir fuit, aut illa metuentior ulla deorum.

Iuppiter ut liquidis stagnare paludibus orbem

et superesse virum de tot modo milibus unum

et superesse videt de tot modo milibus unam,

innocuos ambo, cultores numinis ambo,

nubila disiecit nimbisque aquilone remotis

et caelo terras ostendit et aethera terris.

Nec maris ira manet positoque tricuspide telo

mulcet aquas rector pelagi supraque profundum

exstantem atque umeros innato murice tectum

caeruleum Tritona vocat conchaeque sonanti

inspirare iubet fluctusque et flumina signo

iam revocare dato. Cava bucina sumitur illi

torilis, in latum quae turbine crescit ab imo,

bucina, quae, medio concepit ubi aëra ponto,

litora voce replet sub utroque iacentia Phoebo.

Tunc quoque, ut ora dei madida rorantia barba

contigit et cecinit iussos inflata receptus,

omnibus audita est telluris et aequoris undis

et quibus est undis audita coërcuit omnes.

Iam mare litus habet, plenos capit alveus amnes,

flumina subsidunt collesque exire videntur;

surgit humus, crescunt loca decrescentibus undis

postque diem longam nudata cacumina silvae

ostendunt limumque tenent in fronde relictum.

Redditus orbis erat; quem postquam vidit inanem

et desolatas agere alta silentia terras,

Deucalion lacrimis ita Pyrrham affatur obortis:

"O soror, o coniunx, o femina sola superstes,

quam commune mihi genus et patruelis origo,

deinde torus iunxit, nunc ipsa pericula iungunt,

terrarum, quascumque vident occasus et ortus,

nos duo turba sumus; possedit cetera pontus.

Haec quoque adhuc vitae non est fiducia nostrae

certa satis; terrent etiamnunc nubila mentem.

Quis tibi, si sine me fatis erepta fuisses,

nunc animus, miseranda, foret? Quo sola timorem

ferre modo posses? Quo consolante doleres?

Namque ego, crede mihi, si te quoque pontus haberet,

te sequerer, coniunx, et me quoque pontus haberet.

O | utinam possim populos reparare paternis

artibus atque animas formatae infundere terrae!

Nunc genus in nobis restat mortale duobus,

sic visum superis, hominumque exempla manemus."

Dixerat et flebant. Placuit caeleste precari

numen et auxilium per sacras quaerere sortes.

Nulla mora est; adeunt pariter Cephisidas undas,

ut nondum liquidas, sic iam vada nota secantes.

Inde ubi libatos inroravere liquores

vestibus et capiti, flectunt vestigia sanctae

ad delubra deae, quorum fastigia turpi

pallebant musco stabantque sine ignibus arae.

Ut templi tetigere gradus, procumbit uterque

pronus humi gelidoque pavens dedit oscula saxo

atque ita: "Si precibus" dixerunt "numina iustis

victa remollescunt, si flectitur ira deorum,

dic, Themi, qua generis damnum reparabile nostri

arte sit et mersis fer opem, mitissima, rebus."

Mota dea est sortemque dedit: "Discedite templo

et velate caput cinctasque resolvite vestes

ossaque post tergum magnae iactate parentis."

Obstipuere diu rumpitque silentia voce

Pyrrha prior iussisque deae parere recusat

detque sibi veniam pavido rogat ore pavetque

laedere iactatis maternas ossibus umbras.

Interea repetunt caecis obscura latebris

verba datae sortis secum inter seque volutant.

Inde Promethiades placidis Epimethida dictis

mulcet et: "Aut fallax" ait "est sollertia nobis,

aut pia sunt nullumque nefas oracula suadent.

Magna parens terra est; lapides in corpore terrae

ossa reor dici; iacere hos post terga iubemur."

Coniugis augurio quamquam Titania mota est,

spes tamen in dubio est; adeo caelestibus ambo

diffidunt monitis; sed quid temptare nocebit?

Discedunt velantque caput tunicasque recingunt

et iussos lapides sua post vestigia mittunt.

Saxa (quis hoc credat, nisi sit pro teste vetustas?)

ponere duritiem coepere suumque rigorem

mollirique mora mollitaque ducere formam.

Mox, ubi creverunt naturaque mitior illis

contigit, ut quaedam, sic non manifesta, videri

forma potest hominis, sed uti de marmore coepta

non exacta satis rudibusque simillima signis.

Quae tamen ex illis aliquo pars umida suco

et terrena fuit, versa est in corporis usum;

quod solidum est flectique nequit mutatur in ossa;

quae modo vena fuit sub eodem nomine mansit;

inque brevi spatio, superorum numine, saxa

missa viri manibus faciem traxere virorum

et de femineo reparata est femina iactu.

Inde genus durum sumus experiensque laborum

et documenta damus qua simus origine nati.

Cetera diversis tellus animalia formis

sponte sua peperit, postquam vetus umor ab igne

percaluit solis caenumque udaeque paludes

intumuere aestu fecundaque semina rerum

vivaci nutrita solo, ceu matris in alvo,

creverunt faciemque aliquam cepere morando.

Sic ubi deseruit madidos septemfluus agros

Nilus et antiquo sua flumina reddidit alveo

Aetherioque recens exarsit sidere limus,

plurima cultores versis animalia glaebis

inveniunt et in his quaedam modo coepta per ipsum

nascendi spatium, quaedam imperfecta suisque

trunca vident numeris et eodem in corpore saepe

altera pars vivit, rudis est pars altera tellus.

Quippe ubi temperiem sumpsere umorque calorque,

concipiunt et ab his oriuntur cuncta duobus;

cumque sit ignis aquae pugnax, vapor umidus omnes

res creat et discors concordia fetibus apta est.

Ergo ubi diluvio tellus lutulenta recenti

solibus aetheriis altoque recanduit aestu,

edidit innumeras species partimque figuras

rettulit antiquas, partim nova monstra creavit.

Illa quidem nollet, sed te quoque, maxime Python,

tum genuit populisque novis, incognita serpens,

terror eras, tantum spatii de monte tenebas.

Hunc deus arquitenens et numquam talibus armis

ante nisi in dammis capreisque fugacibus usus,

mille gravem telis, exhausta paene pharetra,

perdidit effuso per vulnera nigra veneno.

Neve operis famam possit delere vetustas,

instituit sacros celebri certamine ludos,

Pythia perdomitae serpentis nomine dictos.

Hic iuvenum quicumque manu pedibusque rotave

vicerat aesculeae capiebat frondis honorem;

nondum laurus erat longoque decentia crine

tempora cingebat de qualibet arbore Phoebus.

Primus amor Phoebi Daphne Peneia, quem non

fors ignara dedit, sed saeva Cupidinis ira.

Delius hunc, nuper victa serpente superbus,

viderat adducto flectentem cornua nervo:

"Quid"que "tibi, lascive puer, cum fortibus armis?"

Dixerat "ista decent umeros gestamina nostros,

qui dare certa ferae, dare vulnera possumus hosti,

qui modo pestifero tot iugera ventre prementem

stravimus innumeris tumidum Pythona sagittis.

Tu face nescio quos esto contentus amores

inritare tua, nec laudes assere nostras."

Filius huic Veneris: "Figat tuus omnia, Phoebe,

te meus arcus;" ait "quantoque animalia cedunt

cuncta deo, tanto minor est tua gloria nostra."

Dixit et, eliso percussis aëre pennis,

inpiger umbrosa Parnasi constitit arce

eque sagittifera prompsit duo tela pharetra

diversorum operum; fugat hoc, facit illud amorem.

Quod facit auratum est et cuspide fulget acuta;

quod fugat obtusum est et habet sub harundine plumbum.

Hoc deus in nympha Peneide fixit; at illo

laesit Apollineas traiecta per ossa medullas.

Protinus alter amat; fugit altera nomen amantis;

silvarum latebris captivarumque ferarum

exuviis gaudens innuptaeque aemula Phoebes;

vitta coërcebat positos sine lege capillos.

Multi illam petiere; illa, aversata petentes,

inpatiens expersque viri nemora avia lustrat

nec quid Hymen, quid Amor, quid sint conubia, curat.

Saepe pater dixit: "Generum mihi, filia, debes."

Saepe pater dixit: "Debes mihi, nata, nepotes."

Illa, velut crimen taedas exosa iugales,

pulcra verecundo suffuderat ora rubore

inque patris blandis haerens cervice lacertis:

"Da mihi perpetua, genitor karissime," dixit

"virginitate frui; dedit hoc pater ante Dianae."

Ille quidem obsequitur; sed te decor iste quod optas

esse vetat votoque tuo tua forma repugnat.

Phoebus amat visaeque cupit conubia Daphnes

quodque cupit sperat suaque illum oracula fallunt.

Utque leves stipulae demptis adolentur aristis,

ut facibus saepes ardent, quas forte viator

vel nimis admovit vel iam sub luce reliquit,

sic deus in flammas abiit, sic pectore toto

uritur et sterilem sperando nutrit amorem.

Spectat inornatos collo pendere capillos

et: "Quid, si comantur?" ait. Videt igne micantes

sideribus similes oculos, videt oscula quae non

est vidisse satis; laudat digitosque manusque

bracchiaque et nudos media plus parte lacertos;

siqua latent, meliora putat. Fugit ocior aura

illa levi neque ad haec revocantis verba resistit:

"Nympha, precor, Penei, mane; non insequor hostis;

Nympha, mane. Sic agna lupum, sic cerva leonem,

sic aquilam penna fugiunt trepidante columbae,

hostes quaeque suos; amor est mihi causa sequendi.

Me miserum! Ne prona cadas indignave laedi

crura notent sentes et sim tibi causa doloris.

Aspera, qua properas, loca sunt; moderatius, oro,

curre fugamque inhibe; moderatius insequar ipse.

Cui placeas inquire tamen; non incola montis,

non ego sum pastor, non hic armenta gregesque

horridus observo. Nescis, temeraria, nescis

quem fugias ideoque fugis. Mihi Delphica tellus

et Claros et Tenedos Pataraeaque regia servit;

Iuppiter est genitor; per me quod eritque fuitque

estque patet; per me concordant carmina nervis.

Certa quidem nostra est, nostra tamen una sagitta

certior, in vacuo quae vulnera pectore fecit.

Inventum medicina meum est opiferque per orbem

dicor et herbarum subiecta potentia nobis.

Ei mihi, quod nullis amor est sanabilis herbis

nec prosunt domino, quae prosunt omnibus, artes."

Plura locuturum timido Peneia cursu

fugit, cumque ipso verba inperfecta reliquit,

tum quoque visa decens; nudabant corpora venti

obviaque adversas vibrabant flamina vestes

et levis inpulsos retro dabat aura capillos;

auctaque forma fuga est. Sed enim non sustinet ultra

perdere blanditias iuvenis deus, utque monebat

ipse amor, admisso sequitur vestigia passu.

Ut canis in vacuo leporem cum Gallicus arvo

vidit et hic praedam pedibus petit, ille salutem;

alter inhaesuro similis iam iamque tenere

sperat et extento stringit vestigia rostro;

alter in ambiguo est an sit comprensus et ipsis

morsibus eripitur tangentiaque ora relinquit;

sic deus et virgo est, hic spe celer, illa timore.

Qui tamen insequitur, pennis adiutus Amoris,

ocior est requiemque negat tergoque fugacis

imminet et crinem sparsum cervicibus afflat.

Viribus absumptis expalluit illa citaeque

victa labore fugae, spectans Peneidas undas:

"Fer, pater" inquit "opem, si flumina numen habetis;

qua nimium placui, mutando perde figuram."

Vix prece finita, torpor gravis occupat artus,

mollia cinguntur tenui praecordia libro,

in frondem crines, in ramos bracchia crescunt;

pes modo tam velox pigris radicibus haeret,

ora cacumen habent; remanet nitor unus in illa.

Hanc quoque Phoebus amat positaque in stipite dextra

sentit adhuc trepidare novo sub cortice pectus

complexusque suis ramos, ut membra, lacertis

oscula dat ligno; refugit tamen oscula lignum.

Cui deus: "At quoniam coniunx mea non potes esse,

arbor eris certe" dixit "mea; semper habebunt

te coma, te citharae, te nostrae, laure, pharetrae;

tu ducibus Latiis aderis, cum laeta triumphum

vox canet et visent longas Capitolia pompas.

Postibus Augustis eadem fidissima custos

ante fores stabis mediamque tuebere quercum;

utque meum intonsis caput est iuvenale capillis,

tu quoque perpetuos semper gere frondis honores."

finierat Paean; factis modo laurea ramis

annuit utque caput visa est agitasse cacumen.

Est nemus Haemoniae, praerupta quod undique claudit

silva; vocant Tempe. Per quae Peneus ab imo

effusus Pindo spumosis volvitur undis

deiectumque gravi tenues agitantia fumos

nubila conducit summisque aspergine silvis

impluit et sonitu plus quam vicina fatigat.

Haec domus, haec sedes. Haec sunt penetralia magni

amnis; in his, residens facto de cautibus antro,

undis iura dabat nymphisque colentibus undas.

Conveniunt illuc popularia flumina primum,

nescia gratentur consolenturne parentem,

populifer Sperchios et inrequietus Enipeus

Eridanusque senex linisque Amphrysos et Aeas

moxque amnes alii, qui, qua tulit impetus illos,

in mare deducunt fessas erroribus undas.

Inachus unus abest imoque reconditus antro

fletibus auget aquas natamque miserrimus Io

luget ut amissam; nescit vitane fruatur,

an sit apud manes; sed quam non invenit usquam,

esse putat nusquam atque animo peiora veretur.

Viderat a patrio redeuntem Iuppiter illam

flumine et: "O virgo Iove digna tuoque beatum

nescio quem factura toro, pete" dixerat "umbras

altorum nemorum" (et nemorum monstraverat umbras)

"dum calet et medio sol est altissimus orbe.

Quodsi sola times latebras intrare ferarum,

praeside tuta deo nemorum secreta subibis,

nec de plebe deo, sed qui caelestia magna

sceptra manu teneo, sed qui vaga fulmina mitto.

Ne fuge me." Fugiebat enim; iam pascua Lernae

consitaque arboribus Lyrcea reliquerat arva,

cum deus inductas lata caligine terras

occuluit tenuitque fugam rapuitque pudorem.

Interea medios Iuno despexit in agros

et noctis faciem nebulas fecisse volucres

sub nitido mirata die, non fluminis illas

esse nec umenti sensit tellure remitti;

atque suus coniunx ubi sit circumspicit, ut quae

deprensi totiens iam nosset furta mariti.

Quem postquam caelo non repperit: "Aut ego fallor,

aut ego laedor" ait; delapsaque ab aethere summo

constitit in terris nebulasque recedere iussit.

Coniugis adventum praesenserat inque nitentem

Inachidos vultus mutaverat ille iuvencam.

Bos quoque formosa est; speciem Saturnia vaccae,

quaquam invita, probat nec non et cuius et unde,

quove sit armento, veri quasi nescia, quaerit.

Iuppiter e terra genitam mentitur, ut auctor

desinat inquiri. Petit hanc Saturnia munus.

Quid faciat? Crudele suos addicere amores;

non dare, suspectum est. Pudor est qui suadeat illinc,

hinc dissuadet amor. Victus pudor esset amore;

sed leve si munus sociae generisque torique

vacca negaretur, poterat non vacca videri.

Paelice donata, non protinus exuit omnem

diva metum timuitque Iovem et fuit anxia furti,

donec Arestoridae servandam tradidit Argo.

Centum luminibus cinctum caput Argus habebat;

inde suis vicibus capiebant bina quietem,

cetera servabant atque in statione manebant.

Constiterant quocumque modo, spectabat ad Io;

ante oculos Io, quamvis aversus, habebat.

Luce sinit pasci; cum sol tellure sub alta est,

claudit et indigno circumdat vincula collo.

Frondibus arboreis et amara pascitur herba

proque toro terrae, non semper gramen habenti,

incubat infelix limosaque flumina potat.

Illa etiam supplex Argo cum bracchia vellet

tendere, non habuit quae bracchia tenderet Argo;

et conata queri mugitus edidit ore

pertimuitque sonos propriaque exterrita voce est.

Venit et ad ripas, ubi ludere saepe solebat,

Inachidas ripas, novaque ut conspexit in unda

cornua, pertimuit seque externata refugit.

Naides ignorant, ignorat et Inachus ipse

quae sit; at illa patrem sequitur sequiturque sorores,

et patitur tangi seque admirantibus offert.

Decerptas senior porrexerat Inachus herbas;

illa manus lambit patriisque dat oscula palmis

nec retinet lacrimas, sed, si modo verba sequantur,

oret opem nomenque suum casusque loquatur.

Littera pro verbis, quam pes in pulvere duxit,

corporis indicium mutati triste peregit.

"Me miserum!" exclamat pater Inachus inque gementis

cornibus et niveae pendens cervice iuvencae,

"Me miserum!" ingeminat "tune es quaesita per omnis,

nata, mihi terras? Tu non iuventa reperta

luctus eras levior. Retices nec mutua nostris

dicta refers; alto tantum suspiria ducis

pectore, quodque unum potes, ad mea verba remugis.

At tibi ego ignarus thalamos taedasque parabam

spesque fuit generi mihi prima, secunda nepotum.

De grege nunc tibi vir et de grege natus habendus.

Nec finire licet tantos mihi morte dolores;

sed nocet esse deum praeclusaque ianua leti

aeternum nostros luctus extendit in aevum."

talia maerentem stellatus submovet Argus

ereptamque patri diversa in pascua natam

abstrahit. Ipsa procul montis sublime cacumen

occupat, unde sedens partes speculatur in omnes.

Nec superum rector mala tanta Phoronidos ultra

ferre potest natamque vocat, quem lucida partu

Pleias enixa est, letoque det imperat Argum.

Parva mora est alas pedibus virgamque potenti

somniferam sumpsisse manu tegimenque capillis;

haec ubi disposuit, patria Iove natus ab arce

desilit in terras. Illic tegimenque removit

et posuit pennas; tantummodo virga retenta est.

Hac agit, ut pastor, per devia rura capellas,

dum venit, adductas, et structis cantat avenis.

Voce nova captus custos Iunonis et arte:

"Quisquis es, hoc poteras mecum considere saxo"

Argus ait "neque enim pecori fecundior ullo

herba loco est aptamque vides pastoribus umbram."

sedit Atlantiades et euntem multa loquendo

detinuit sermone diem iunctisque canendo

vincere harundinibus servantia lumina temptat.

Ille tamen pugnat mollis evincere somnos

et, quamvis sopor est oculorum parte receptus,

parte tamen vigilat. Quaerit quoque (namque reperta

fistula nuper erat) qua sit ratione reperta.

Tum deus: "Arcadiae gelidis in montibus" inquit

"inter hamadryadas celeberrima Nonacrinas

Naias una fuit; nymphae Syringa vocabant.

Non semel et satyros eluserat illa sequentes

et quoscumque deos umbrosaque silva feraxque

tus habet. Ortygiam studiis ipsaque colebat

virginitate deam; ritu quoque cincta Dianae

falleret et posset credi Latonia, si non

corneus huic arcus, si non foret aureus illi.

Sic quoque fallebat. Redeuntem colle Lycaeo

Pan videt hanc pinuque caput praecinctus acuta

talia verba refert". Restabat verba referre

et precibus spretis fugisse per avia nympham,

donec harenosi placidum Ladonis ad amnem

venerit; hic illam cursum impedientibus undis,

ut se mutarent, liquidas orasse sorores;

Panaque, cum prensam sibi iam Syringa putaret,

corpore pro nymphae calamos tenuisse palustres;

dumque ibi suspirat, motos in harundine ventos

effecisse sonum tenuem similemque querenti;

arte nova vocisque deum dulcedine captum:

"hoc mihi colloquium tecum" dixisse "manebit;"

atque ita disparibus calamis compagine cerae

inter se iunctis nomen tenuisse puellae.

Talia dicturus vidit Cyllenius omnes

succubuisse oculos adopertaque lumina somno.

Supprimit extemplo vocem firmatque soporem,

languida permulcens medicata lumina virga.

Nec mora, falcato nutantem vulnerat ense

qua collo est confine caput saxoque cruentum

deicit et maculat praeruptam sanguine rupem.

Arge, iaces; quodque in tot lumina lumen habebas

exstinctum est centumque oculos nox occupat una.

Excipit hos volucrisque suae Saturnia pennis

collocat et gemmis caudam stellantibus inplet.

Protinus exarsit nec tempora distulit irae

horriferamque oculis animoque obiecit Erinyn

paelicis Argolicae stimulosque in pectore caecos

condidit et profugam per totum terruit orbem.

Ultimus inmenso restabas, Nile, labori;

quem simul ac tetigit, positisque in margine ripae

procubuit genibus resupinoque ardua collo,

quos potuit solos, tollens ad sidera vultus,

et gemitu et lacrimis et luctisono mugitu

cum Iove visa queri est finemque orare malorum.

Coniugis ille suae complexus colla lacertis,

finiat ut poenas tandem rogat: "In"que "futurum

pone metus;" inquit "numquam tibi causa doloris

haec erit"; et Stygias iubet hoc audire palustres.

Ut lenita dea est, vultus capit illa priores

fitque quod ante fuit; fugiunt e corpore saetae,

cornua decrescunt, fit luminis artior orbis,

contrahitur rictus, redeunt umerique manusque

ungulaque in quinos dilapsa absumitur ungues;

de bove nil superest, formae nisi candor, in illa;

officioque pedum nymphe contenta duorum

erigitur metuitque loqui, ne more iuvencae

mugiat, et timide verba intermissa retemptat.

Nunc dea linigera colitur celeberrima turba,

nunc Epaphus magni genitus de semine tandem

creditur esse Iovis perque urbes iuncta parenti

templa tenet. Fuit huic animis aequalis et annis

sole satus Phaëthon, quem quondam magna loquentem

nec sibi credentem Phoeboque parente superbum

non tulit Inachides: "Matri"que ait "omnia demens

credis et es tumidus genitoris imagine falsi."

erubuit Phaëthon iramque pudore repressit

et tulit ad Clymenen Epaphi convicia matrem:

"Quoque magis doleas, genetrix," ait "ille ego liber,

ille ferox tacui; pudet haec opprobria nobis

et dici potuisse et non potuisse refelli.

At tu, si modo sum caelesti stirpe creatus,

ede notam tanti generis meque assere caelo."

dixit et implicuit materno bracchia collo

perque suum Meropisque caput taedasque sororum

traderet, oravit, veri sibi signa parentis.

Ambiguum, Clymene, precibus Phaëthontis an ira

mota magis dicti sibi criminis, utraque caelo

bracchia porrexit spectansque ad lumina solis:

"Per iubar hoc" inquit "radiis insigne coruscis,

nate, tibi iuro, quod nos auditque videtque,

hoc te, quem spectas, hoc te, qui temperat orbem,

sole satum. Si ficta loquor, neget ipse videndum

se mihi sitque oculis lux ista novissima nostris.

Nec longus labor est patrios tibi nosse penatis;

unde oritur, domus est terrae contermina nostrae.

Si modo fert animus, gradere et scitabere ab ipso."

emicat extemplo laetus post talia matris

dicta suae Phaëthon et concipit aethera mente;

Aethiopasque suos positosque sub ignibus Indos

sidereis transit patriosque adit impiger ortus.

Īn nŏvă fērt ănĭmūs mūtātās dīcĕrĕ fōrmās

cōrpŏră; dī, coēptīs, nām vōs mūtātĭs ĕt īllās,

ādspīrātĕ mĕīs prīmāque ăb ŏrīgĭnĕ mūndī

ād mĕă pērpĕtŭūm dēdūcĭtĕ tēmpŏră cārmēn.

Āntĕ măre ēt tērrās ēt, quōd tĕgĭt ōmnĭă, caēlūm

ūnŭs ĕrāt tōtō nātūraē vūltŭs ĭn ōrbĕ,

quēm dīxērĕ chăōs, rŭdĭs īndīgēstăquĕ mōlēs

nēc quīcquām nĭsĭ pōndŭs ĭnērs cōngēstăque ĕōdēm

nōn bĕnĕ iūnctārūm dīscōrdĭă sēmĭnă rērūm.

Nūllŭs ădhūc mūndō praēbēbāt lūmĭnă Tītān,

nēc nŏvă crēscēndō rĕpărābāt cōrnŭă Phoēbē,

nēc cīrcūmfūsō pēndēbăt ĭn āĕrĕ tēllūs

pōndĕrĭbūsquĕ lĭbrātă sŭīs, nēc brācchĭă lōngō

mārgĭnĕ tērrārūm pōrrēxĕrăt Āmphītrītē.

Ūtque ĕrăt ēt tēllūs īllīc ēt pōntŭs ĕt āēr,

sīc ĕrăt īnstăbĭlīs tēllūs, īnnābĭlĭs ūndă,

lūcĭs ĕgēns āēr; nūllī sŭă fōrmă mănēbāt

ōbstābātque ălĭīs ălĭūd, quĭă cōrpŏre ĭn ūnō

frīgĭdă pūgnābānt călĭdīs, ūmēntĭă sīccīs,

mōllĭă cūm dūrīs, sĭnĕ pōndĕre hăbēntĭă pōndūs.

Hānc dĕŭs ēt mĕlĭōr lītēm nātūră dĭrēmīt;

nām caēlō tērrās ēt tērrīs ābscĭdĭt ūndās

ēt lĭquĭdūm spīssō sēcrēvĭt ăb āĕrĕ caēlūm.

Quaē pōstquam ēvōlvīt caēcōque ēxēmĭt ăcērvō,

dīssŏcĭātă lŏcīs cōncōrdī pācĕ lĭgāvīt.

Īgnĕă cōnvēxī vīs ēt sĭnĕ pōndĕrĕ caēlī

ēmĭcŭīt sūmmāquĕ lŏcūm sĭbĭ fēcĭt ĭn ārcĕ.

Prōxĭmŭs ēst āēr īllī lĕvĭtātĕ lŏcōquĕ;

dēnsĭŏr hīs tēllūs ĕlĕmēntăquĕ grāndĭă trāxīt

ēt prēssa ēst grăvĭtātĕ sŭā; cīrcūmflŭŭs ūmōr

ūltĭmă pōssēdīt sŏlĭdūmquĕ cŏērcŭĭt ōrbēm.

Sīc ŭbĭ dīspŏsĭtām, quīsquīs fŭĭt īllĕ dĕōrūm,

cōngĕrĭēm sĕcŭīt sēctāmque īn mēmbră rĕdēgīt,

prīncĭpĭō tērrām, nē nōn aēquālĭs ăb ōmnī

pārtĕ fŏrēt, māgnī spĕcĭēm glŏmĕrāvĭt ĭn ōrbīs.

Tūm frĕtă dīffūdīt răpĭdīsquĕ tŭmēscĕrĕ vēntīs

iūssĭt ĕt āmbītaē cīrcūmdărĕ lītŏră tērraē.

Āddĭdĭt ēt fōntēs ēt stāgna īnmēnsă lăcūsquĕ

flūmĭnăque ōblīquīs cīnxīt dēclīvĭă rīpīs,

quaē, dīvērsă lŏcīs, pārtīm sōrbēntŭr ăb īpsā,

īn mărĕ pērvĕnĭūnt pārtīm cāmpōquĕ rĕcēptă

lībĕrĭōrĭs ăquaē prō rīpīs lītŏră pūlsānt.

Iūssĭt ĕt ēxtēndī cāmpōs, sūbsīdĕrĕ vāllēs,

frōndĕ tĕgī sīlvās, lăpĭdōsōs sūrgĕrĕ mōntēs.

Ūtquĕ dŭaē dēxtrā caēlūm tŏtĭdēmquĕ sĭnīstrā

pārtĕ sĕcānt zōnaē, quīnta ēst ārdēntĭŏr īllīs,

sīc ŏnŭs īnclūsūm nŭmĕrō dīstīnxĭt ĕōdēm

cūră dĕī tŏtĭdēmquĕ plăgaē tēllūrĕ prĕmūntūr.

Quārūm quaē mĕdĭa ēst nōn ēst hăbĭtābĭlĭs aēstū;

nīx tĕgĭt āltă dŭās; tŏtĭdem īntĕr ŭtrāmquĕ lŏcāvīt

tēmpĕrĭēmquĕ dĕdīt mīxtā cūm frīgŏrĕ flāmmā.

Īmmĭnĕt hīs āēr; quī, quānto ēst pōndĕrĕ tērraē,

pōndĕre ăquaē lĕvĭōr, tānto ēst ŏnĕrōsĭŏr īgnī.

Īllīc ēt nĕbŭlās, īllīc cōnsīstĕrĕ nūbēs

iūssĭt ĕt hūmānās mōtūră tŏnītrŭă mēntēs

ēt cūm fūlmĭnĭbūs făcĭēntēs fūlgŭră vēntōs.

Hīs quŏquĕ nōn pāssīm mūndī făbrĭcātŏr hăbēndūm

āĕră pērmīsīt; vīx nūnc ōbsīstĭtŭr īllīs,

cūm sŭă quīsquĕ rĕgānt dīvērsō flāmĭnă trāctū,

quīn lănĭēnt mūndūm; tānta ēst dīscōrdĭă frātrūm.

Eūrŭs ăd aūrōrām Năbătaēăquĕ rēgnă rĕcēssīt

Pērsĭdăque ēt rădĭīs iŭgă sūbdĭtă mātūtīnīs;

Vēspĕr ĕt ōccĭdŭō quaē lītŏră sōlĕ tĕpēscūnt

prōxĭmă sūnt Zĕphўrō; Scўthĭām sēptēmquĕ trĭōnēs

hōrrĭfĕr īnvāsīt Bŏrĕās; cōntrārĭă tēllūs

nūbĭbŭs āssĭdŭīs plŭvĭōquĕ mădēscĭt ăb Aūstrō.

Haēc sŭpĕr īnpŏsŭīt lĭquĭdum ēt grăvĭtātĕ cărēntēm

Aēthĕră nēc quīcquām tērrēnaē faēcĭs hăbēntēm.

Vīx ĭtă līmĭtĭbūs dīssaēpsĕrăt ōmnĭă cērtīs

cūm, quaē prēssă dĭū māssā lătŭērĕ sŭb īllā,

sīdĕră coēpērūnt tōto ēffērvēscĕrĕ caēlō.

Neū rĕgĭō fŏrĕt ūllă sŭīs ănĭmālĭbŭs ōrbă,

āstră tĕnēnt caēlēstĕ sŏlūm fōrmaēquĕ dĕōrūm,

cēssērūnt nĭtĭdīs hăbĭtāndaē pīscĭbŭs ūndaē,

tērră fĕrās cēpīt, vŏlŭcrēs ăgĭtābĭlĭs āēr.

Sānctĭŭs hīs ănĭmāl mēntīsquĕ căpācĭŭs āltaē

dērăt ădhūc ēt quōd dŏmĭnāri īn cētĕră pōssēt.

Nātŭs hŏmo ēst; sīve hūnc dīvīnō sēmĭnĕ fēcīt

īlle ŏpĭfēx rērūm, mūndī mĕlĭōrĭs ŏrīgō,

sīvĕ rĕcēns tēllūs sēdūctăquĕ nūpĕr ăb āltō

Aēthĕrĕ cōgnātī rĕtĭnēbāt sēmĭnă caēlī;

quām sătŭs Īăpĕtō mīxtām plŭvĭālĭbŭs ūndīs

fīnxĭt ĭn ēffĭgĭēm mŏdĕrāntūm cūnctă dĕōrūm;

prōnăquĕ cūm spēctēnt ănĭmālĭă cētĕră tērrām,

ōs hŏmĭnī sūblīmĕ dĕdīt caēlūmquĕ tŭērī

iūssĭt ĕt ērēctōs ād sīdĕră tōllĕrĕ vūltūs.

Sīc, mŏdŏ quaē fŭĕrāt rŭdĭs ēt sĭne ĭmāgĭnĕ, tēllūs

īndŭĭt īgnōtās hŏmĭnūm cōnvērsă fĭgūrās.

Aūrĕă prīmă săta ēst aētās, quaē vīndĭcĕ nūllō,

spōntĕ sŭā, sĭnĕ lēgĕ fĭdēm rēctūmquĕ cŏlēbāt.

Poēnă mĕtūsque ăbĕrānt nēc vērbă mĭnāntĭă fīxō

aērĕ lĕgēbāntūr, nēc sūpplēx tūrbă tĭmēbāt

iūdĭcĭs ōră sŭī, sĕd ĕrānt sĭnĕ vīndĭcĕ tūtī.

Nōndūm caēsă sŭīs, pĕrĕgrīnum ūt vīsĕrĕt ōrbēm,

mōntĭbŭs īn lĭquĭdās pīnūs dēscēndĕrăt ūndās

nūllăquĕ mōrtālēs praētēr sŭă lītŏră nōrānt.

Nōndūm praēcĭpĭtēs cīngēbānt ōppĭdă fōssaē;

nōn tŭbă dīrēctī, nōn aērīs cōrnŭă flēxī,

nōn gălĕaē, nōn ēnsĭs ĕrāt; sĭnĕ mīlĭtĭs ūsū

mōllĭă sēcūraē pĕrăgēbānt ōtĭă gēntēs.

Īpsă quŏque īmmūnīs rāstrōque īntāctă nĕc ūllīs

saūcĭă vōmĕrĭbūs pēr sē dăbăt ōmnĭă tēllūs;

cōntēntīquĕ cĭbīs nūllō cōgēntĕ crĕātīs

ārbŭtĕōs fētūs mōntānăquĕ frāgă lĕgēbānt

cōrnăque ĕt īn dūrīs haērēntĭă mōră rŭbētīs

ēt quaē dēcĭdĕrānt pătŭlā Iŏvĭs ārbŏrĕ glāndēs.

Vēr ĕrăt aētērnūm plăcĭdīquĕ tĕpēntĭbŭs aūrīs

mūlcēbānt zĕphўrī nātōs sĭnĕ sēmĭnĕ flōrēs.

Mōx ĕtĭām frūgēs tēllūs ĭnărātă fĕrēbāt

nēc rĕnŏvātŭs ăgēr grăvĭdīs cānēbăt ărīstīs;

flūmĭnă iām lāctīs, iām flūmĭnă nēctărĭs ībānt

flāvăquĕ dē vĭrĭdī stīllābānt īlĭcĕ mēllă.

Pōstquām, Sātūrnō tĕnĕbrōsa īn Tārtără mīssō,

sūb Iŏvĕ mūndŭs ĕrāt, sŭbĭīt ārgēntĕă prōlēs,

aūrō dētĕrĭōr, fūlvō prĕtĭōsĭŏr aērĕ.

Iūppĭtĕr āntīquī cōntrāxīt tēmpŏră vērīs

pērque hĭĕmēs aēstūsque ĕt ĭnaēquālīs aūtūmnōs

ēt brĕvĕ vēr spătĭīs ēxēgīt quāttŭŏr ānnūm.

Tūm prīmūm sīccīs āēr fērvōrĭbŭs ūstūs

cāndŭĭt ēt vēntīs glăcĭēs ādstrīctă pĕpēndīt.

Tūm prīmūm sŭbĭērĕ dŏmōs; dŏmŭs āntră fŭērūnt

ēt dēnsī frŭtĭcēs ēt vīnctaē cōrtĭcĕ vīrgaē.

Sēmĭnă tūm prīmūm lōngīs Cĕrĕālĭă sūlcīs

ōbrŭtă sūnt prēssīquĕ iŭgō gĕmŭērĕ iŭvēncī.

Tērtĭă pōst īllām sūccēssīt aēnĕă prōlēs,

saēvĭŏr īngĕnĭīs ĕt ăd hōrrĭdă prōmptĭŏr ārmă,

nōn scĕlĕrātă tămēn. Dē dūro ēst ūltĭmă fērrō;

prōtĭnŭs īn rūpīt vēnaē pĕĭōrĭs ĭn aēvūm

ōmnĕ nĕfās; fūgērĕ pŭdōr vērūmquĕ fĭdēsquĕ,

īn quōrūm sŭbĭērĕ lŏcūm fraūdēsquĕ dŏlīquĕ

īnsĭdĭaēque ēt vīs ĕt ămōr scĕlĕrātŭs hăbēndī.

Vēlă dăbānt vēntīs nĕque ădhūc bĕnĕ nōvĕrăt īllōs

nāvĭtă quaēquĕ dĭū stĕtĕrānt īn mōntĭbŭs āltīs

flūctĭbŭs īgnōtīs īnsūltāvērĕ cărīnaē

cōmmūnēmquĕ prĭūs, ceū lūmĭnă sōlĭs ĕt aūrās,

caūtŭs hŭmūm lōngō sīgnāvīt līmĭtĕ mēnsōr.

Nēc tāntūm sĕgĕtēs ălĭmēntăquĕ dēbĭtă dīvēs

pōscēbātŭr hŭmūs; sĕd ĭtum ēst īn vīscĕră tērraē

quāsquĕ rĕcōndĭdĕrāt Stўgĭīsque ādmōvĕrăt ūmbrīs

ēffŏdĭūntŭr ŏpēs, īnrītāmēntă mălōrūm.

Iāmquĕ nŏcēns fērrūm fērrōquĕ nŏcēntĭŭs aūrūm

prōdĭĕrāt; prōdīt bēllūm, quōd pūgnăt ŭtrōquĕ

sānguĭnĕaēquĕ mănū crĕpĭtāntĭă cōncŭtĭt ārmă.

Vīvĭtŭr ēx rāptō; nōn hōspĕs ăb hōspĭtĕ tūtūs,

nōn sŏcĕr ā gĕnĕrō; frātrūm quŏquĕ grātĭă rāra ēst.

Īmmĭnĕt ēxĭtĭō vīr cōniŭgĭs, īllă mărītī;

lūrĭdă tērrĭbĭlēs mīscēnt ăcŏnītă nŏvērcaē;

fīlĭŭs āntĕ dĭēm pătrĭōs īnquīrĭt ĭn ānnōs.

Vīctă iăcēt pĭĕtās ēt vīrgō caēdĕ mădēntīs.

Ūltĭmă caēlēstūm, tērrās Āstraēă rĕlīquīt.

Nēvĕ fŏrēt tērrīs sēcūrĭŏr ārdŭŭs aēthēr,

ādfēctāssĕ fĕrūnt rēgnūm caēlēstĕ Gĭgāntās

āltăquĕ cōngēstōs strūxīsse ād sīdĕră mōntēs.

Tūm pătĕr ōmnĭpŏtēns mīssō pērfrēgĭt Ŏlŷmpūm

fūlmĭne ĕt ēxcūssīt sūbiēctaē Pēlĭŏn Ōssaē.

Ōbrŭtă mōlĕ sŭā cūm cōrpŏră dīră iăcērēnt,

pērfūsām mūltō nātōrūm sānguĭnĕ Tērrām

īnmădŭīssĕ fĕrūnt călĭdūmque ănĭmāssĕ crŭōrēm

ēt, nē nūllă sŭaē stīrpīs mŏnĭmēntă mănērēnt,

īn făcĭēm vērtīsse hŏmĭnūm. Sĕd ĕt īllă prŏpāgō

cōntēmptrīx sŭpĕrūm saēvaēque ăvĭdīssĭmă caēdīs

ēt vĭŏlēntă fŭīt; scīrēs ē sānguĭnĕ nātōs.

Quaē pătĕr ūt sūmmā vīdīt Sātūrnĭŭs ārcĕ,

īngĕmĭt ēt, fāctō nōndūm vūlgātă rĕcēntī

foēdă Lўcāŏnĭaē rĕfĕrēns cōnvīvĭă mēnsaē,

īngēntēs ănĭmo ēt dīgnās Iŏvĕ cōncĭpĭt īrās

cōncĭlĭūmquĕ vŏcāt; tĕnŭīt mŏră nūllă vŏcātōs.

Ēst vĭă sūblīmīs, caēlō mănĭfēstă sĕrēnō;

lāctĕă nōmĕn hăbēt, cāndōrĕ nŏtābĭlĭs īpsō.

Hāc ĭtĕr ēst sŭpĕrīs ād māgnī tēctă Tŏnāntīs

rēgālēmquĕ dŏmūm. Dēxtrā laēvāquĕ dĕōrūm

ātrĭă nōbĭlĭūm vālvīs cĕlĕbrāntŭr ăpērtīs.

Plēbs hăbĭtāt dīvērsă lŏcīs; ā frōntĕ pŏtēntēs

caēlĭcŏlaē cīrcāquĕ sŭōs pŏsŭērĕ pĕnātēs.

Hīc lŏcŭs ēst quēm, sī vērbīs aūdācĭă dētūr,

haūd tĭmĕām māgnī dīxīssĕ Pălātĭă caēlī.

Ērgo ŭbĭ mārmŏrĕō sŭpĕrī sēdērĕ rĕcēssū,

cēlsĭŏr īpsĕ lŏcō scēptrōque īnnīxŭs ĕbūrnō

tērrĭfĭcām căpĭtīs cōncūssīt tērquĕ quătērquĕ

caēsărĭēm, cūm quā tērrām, mărĕ sīdĕră mōvīt.

Tālĭbŭs īndĕ mŏdīs ōra īndīgnāntĭă sōlvīt:

"Nōn ĕgŏ prō mūndī rēgnō măgĭs ānxĭŭs īllā

tēmpēstātĕ fŭī quā cēntūm quīsquĕ părābāt

īnĭcĕre ānguĭpĕdēm cāptīvō brācchĭă caēlō.

Nām quāmquām fĕrŭs hōstĭs ĕrāt, tămĕn īllŭd ăb ūnō

cōrpŏre ĕt ēx ūnā pēndēbăt ŏrīgĭnĕ bēllūm.

Nūnc mĭhĭ, quā tōtūm Nĕrĕūs cīrcūmsŏnăt ōrbēm,

pērdēndum ēst mōrtālĕ gĕnūs. Pēr flūmĭnă iūrō

īnfĕră, sūb tērrā Stўgĭō lābēntĭă lūcō,

cūnctă prĭūs tēmptātă; sĕd īnmĕdĭcābĭlĕ vūlnūs

ēnsĕ rĕcīdēndum ēst, nē pārs sīncēră trăhātūr.

Sūnt mĭhĭ sēmĭdĕī, sūnt rūstĭcă nūmĭnă, nŷmphaē

faūnīquē sătўrīque ēt mōntĭcŏlaē Sīlvānī;

quōs, quŏnĭām caēlī nōndūm dīgnāmŭr hŏnōrĕ,

quās dĕdĭmūs cērtē tērrās hăbĭtārĕ sĭnāmūs.

Ān sătĭs, ō sŭpĕrī, tūtōs fŏrĕ crēdĭtĭs īllōs,

cūm mĭhĭ, quī fūlmēn, quī vōs hăbĕōquĕ rĕgōquĕ,

strūxĕrĭt īnsĭdĭās nōtūs fĕrĭtātĕ Lўcāōn?"

Cōnfrĕmŭēre ōmnēs stŭdĭīsque ārdēntĭbŭs aūsūm

tālĭă dēpōscūnt, Sīc, cūm mănŭs īmpĭă saēvīt

sānguĭnĕ Caēsărĕō Rŏmănum ēxtīngūĕrĕ nōmēn,

āttŏnĭtūm tāntō sŭbĭtaē tērrōrĕ rŭīnaē

hūmānūm gĕnŭs ēst tōtūsquĕ pĕrhōrrŭĭt ōrbīs.

Nēc tĭbĭ grātă mĭnūs pĭĕtās, Aūgūstĕ, tŭōrum ēst

quām fŭĭt īllă Iŏvī. Quī pōstquām vōcĕ mănūquĕ

mūrmŭră cōmprēssīt, tĕnŭērĕ sĭlēntĭă cūnctī.

Sūbstĭtĭt ūt clāmōr prēssūs grăvĭtātĕ rĕgēntīs,

Iūppĭtĕr hōc ĭtĕrūm sērmōnĕ sĭlēntĭă rūpīt:

"Īllĕ quĭdēm poēnās, cūram hānc dīmīttĭtĕ, sōlvīt.

Quōd tămĕn ādmīssūm, quaē sīt vīndīctă, dŏcēbō.

Cōntĭgĕrāt nōstrās īnfāmĭă tēmpŏrĭs aūrēs;

quām cŭpĭēns fālsām, sūmmō dēlābŏr Ŏlŷmpō

ēt dĕŭs hūmānā lūstrō sŭb ĭmāgĭnĕ tērrās.

Lōngă mŏra ēst, quāntūm nōxaē sĭt ŭbīquĕ rĕpērtūm,

ēnŭmĕrārĕ; mĭnōr fŭĭt īpsa īnfāmĭă vērō.

Maēnălă trānsĭĕrām lătĕbrīs hōrrēndă fĕrārūm

ēt cūm Cŷllēnē gĕlĭdī pīnētă Lўcaēī;

Ārcădĭs hīc sēdēs ĕt ĭnhōspĭtă tēctă tўrānnī

īngrĕdĭōr, trăhĕrēnt cūm sēră crĕpūscŭlă nōctēm.

Sīgnă dĕdī vēnīssĕ dĕūm vūlgūsquĕ prĕcārī

coēpĕrăt. Īrrīdēt prīmō pĭă vōtă Lўcāōn;

mōx ăĭt: "Ēxpĕrĭār, dĕŭs hīc, dīscrīmĭne ăpērtō,

ān sīt mōrtālīs. Nĕc ĕrīt dŭbĭtābĭlĕ vērūm."

Nōctĕ grăvēm sōmnō nĕcŏpīnā pērdĕrĕ mōrtĕ

mē părăt; haēc īllī plăcĕt ēxpĕrĭēntĭă vērī.

Nēc cōntēntŭs ĕo ēst; mīssī dē gēntĕ Mŏlōssā

ōbsĭdĭs ūnīūs iŭgŭlūm mūcrōnĕ rĕsōlvīt

ātque ĭtă sēmĭnĕcēs pārtīm fērvēntĭbŭs ārtūs

mōllĭt ăquīs, pārtīm sūbiēctō tōrrŭĭt īgnī.

Quōd sĭmŭl īmpŏsŭīt mēnsīs, ĕgŏ vīndĭcĕ flāmmā

īn dŏmĭnō dīgnōs ēvērtī tēctă pĕnātēs.

Tērrĭtŭs īpsĕ fŭgīt nāctūsquĕ sĭlēntĭă rūrīs

ēxŭlŭlāt frūstrāquĕ lŏquī cōnātŭr; ăb īpsō

cōllĭgĭt ōs răbĭēm sŏlĭtaēquĕ cŭpīdĭnĕ caēdīs

ūtĭtŭr īn pĕcŭdēs ēt nūnc quŏquĕ sānguĭnĕ gaūdēt.

Īn vīllōs ăbĕūnt vēstēs, īn crūră lăcērtī;

fīt lŭpŭs ēt vĕtĕrīs sērvāt vēstīgĭă fōrmaē.

Cānĭtĭēs ĕădem ēst, ĕădēm vĭŏlēntĭă vūltūs,

īdem ŏcŭlī lūcēnt, ĕădēm fĕrĭtātĭs ĭmāgo ēst.

Ōccĭdĭt ūnă dŏmūs; sēd nōn dŏmŭs ūnă pĕrīrĕ

dīgnă fŭīt; quā tērră pătēt, fĕră rēgnăt Ĕrīnŷs;

īn făcĭnūs iūrāssĕ pŭtēs. Dēnt ōcĭŭs ōmnēs,

quās mĕrŭērĕ pătī (sīc stāt sēntēntĭă), poēnās."

Dīctă Iŏvīs pārs vōcĕ prŏbānt stĭmŭlōsquĕ frĕmēntī

ādĭcĭūnt, ălĭī pārtēs āssēnsĭbŭs īmplēnt.

Ēst tămĕn hūmānī gĕnĕrīs iāctūră dŏlōrī

ōmnĭbŭs ēt, quaē sīt tērraē mōrtālĭbŭs ōrbaē

fōrmă fŭtūră, rŏgānt, quīs sīt lātūrŭs ĭn ārās

tūră, fĕrīsquĕ părēt pŏpŭlāndās trādĕrĕ tērrās.

Tālĭă quaērēntēs, sĭbi ĕnīm fŏrĕ cētĕră cūraē,

rēx sŭpĕrūm trĕpĭdārĕ vĕtāt sŏbŏlēmquĕ prĭōrī

dīssĭmĭlēm pŏpŭlō prōmīttĭt ŏrīgĭnĕ mīrā.

Iāmque ĕrăt īn tōtās spārsūrūs fūlmĭnă tērrās;

sēd tĭmŭīt nē fōrtĕ săcēr tŏt ăb īgnĭbŭs aēthēr

cōncĭpĕrēt flāmmās lōngūsque ārdēscĕrĕt āxīs.

Ēssĕ quŏque īn fātīs rĕmĭnīscĭtŭr ādfŏrĕ tēmpūs

quō mărĕ, quō tēllūs cōrrēptăquĕ rēgĭă caēlī

ārdĕăt, ēt mūndī mōlēs ōbsēssă lăbōrēt.

Tēlă rĕpōnūntūr mănĭbūs făbrĭcātă Cўclōpūm;

poēnă plăcēt dīvērsă, gĕnūs mōrtālĕ sŭb ūndīs

pērdĕre ĕt ēx ōmnī nīmbōs dēmīttĕrĕ caēlō.

Prōtĭnŭs Aēŏlĭīs Ăquĭlōnēm claūdĭt ĭn āntrīs

ēt quaēcūmquĕ fŭgāt īndūctās flāmĭnă nūbēs

ēmīttītquĕ Nŏtūm. Mădĭdīs Nŏtŭs ēvŏlăt ālīs,

tērrĭbĭlēm pĭcĕā tēctūs cālīgĭnĕ vūltūm;

bārbă grăvīs nīmbīs, cānīs flŭĭt ūndă căpīllīs,

frōntĕ sĕdēnt nĕbŭlaē, rōrānt pēnnaēquĕ sĭnūsquĕ.

Ūtquĕ mănū lātē pēndēntĭă nūbĭlă prēssīt,

fīt frăgŏr; hīnc dēnsī fūndūntŭr ăb aēthĕrĕ nīmbī.

Nūntĭă Iūnōnīs vărĭōs īndūtă cŏlōrēs

cōncĭpĭt Īrĭs ăquās ălĭmēntăquĕ nūbĭbŭs āffērt.

Stērnūntūr sĕgĕtēs ēt dēplōrātă cŏlōnīs

vōtă iăcēnt lōngīquĕ pĕrīt lăbŏr īrrĭtŭs ānnī.

Nēc caēlō cōntēntă sŭo ēst Iŏvĭs īră, sĕd īllūm

caērŭlĕūs frātēr iŭvăt aūxĭlĭārĭbŭs ūndīs.

Cōnvŏcăt hīc āmnēs; quī pōstquām tēctă tўrānnī

īntrāvērĕ sŭī: "Nōn ēst hōrtāmĭnĕ lōngō

nūnc" ăĭt "ūtēndūm. Vīrēs ēffūndĭtĕ vēstrās;

sīc ŏpŭs ēst. Ăpĕrītĕ dŏmōs āc, mōlĕ rĕmōtā,

flūmĭnĭbūs vēstrīs tōtās īnmīttĭte hăbēnās."

Iūssĕrăt; hī rĕdĕūnt āc fōntĭbŭs ōră rĕlāxānt

ēt dēfrēnātō vōlvūntŭr ĭn aēquŏră cūrsū.

Īpsĕ trĭdēntĕ sŭō tērrām pērcūssĭt; ăt īllă

īntrĕmŭīt mōtūquĕ vĭās pătĕfēcĭt ăquārūm.

Ēxspătĭātă rŭūnt pĕr ăpērtōs flūmĭnă cāmpōs;

cūmquĕ sătīs ārbūstă sĭmūl pĕcŭdēsquĕ vĭrōsquĕ

tēctăquĕ cūmquĕ sŭīs răpĭūnt pĕnĕtrālĭă sācrīs.

Sīquă dŏmūs mānsīt pŏtŭītquĕ rĕsīstĕrĕ tāntō

īndēiēctă mălō, cūlmēn tămĕn āltĭŏr hūiūs

ūndă tĕgīt prēssaēquĕ lătēnt sūb gūrgĭtĕ tūrrēs.

Iāmquĕ măre ēt tēllūs nūllūm dīscrīmĕn hăbēbānt;

ōmnĭă pōntŭs ĕrānt; dĕĕrānt quŏquĕ lītŏră pōntō.

Ōccŭpăt hīc cōllēm; cūmbā sĕdĕt āltĕr ădūncā

ēt dūcīt rēmōs īllīc ŭbĭ nūpĕr ărārāt.

Īllĕ sŭprā sĕgĕtēs aūt mērsaē cūlmĭnă vīllaē

nāvĭgăt, hīc sūmmā pīscēm dēprēndĭt ĭn ūlmō;

fīgĭtŭr īn vĭrĭdī, sī fōrs tŭlĭt, āncŏră prātō,

aūt sūbiēctă tĕrūnt cūrvaē vīnētă cărīnaē

ēt, mŏdŏ quā grăcĭlēs grāmēn cārpsērĕ căpēllaē,

nūnc ĭbĭ dēfōrmēs pōnūnt sŭă cōrpŏră phōcaē.

Mīrāntūr sŭb ăquā lūcōs ūrbēsquĕ dŏmōsquĕ

Nērĕĭdēs sīlvāsquĕ tĕnēnt dēlphīnĕs ĕt āltīs

īncūrsānt rāmīs ăgĭtātăquĕ rōbŏră pūlsānt.

Nāt lŭpŭs īntĕr ŏvēs, fūlvōs vĕhĭt ūndă lĕōnēs,

ūndă vĕhīt tīgrēs; nēc vīrēs fūlmĭnĭs āprō,

crūră nĕc āblātō prōsūnt vēlōcĭă cērvō

quaēsītīsquĕ dĭū tērrīs, ŭbĭ sīstĕrĕ pōssīt,

īn mărĕ lāssātīs vŏlŭcrīs văgă dēcĭdĭt ālīs.

Ōbrŭĕrāt tŭmŭlōs īnmēnsă lĭcēntĭă pōntī

pūlsābāntquĕ nŏvī mōntānă căcūmĭnă flūctūs.

Māxĭmă pārs ūndā răpĭtūr; quĭbŭs ūndă pĕpērcīt

īllōs lōngă dŏmānt ĭnŏpī iēiūnĭă vīctū.

Sēpărăt Āŏnĭōs Oētaēīs Phōcĭs ăb ārvīs,

tērră fĕrāx, dūm tērră fŭīt, sēd tēmpŏre ĭn īllō

pārs mărĭs ēt lātūs sŭbĭtārūm cāmpŭs ăquārūm.

Mōns ĭbĭ vērtĭcĭbūs pĕtĭt ārdŭŭs āstră dŭōbūs,

nōmĭnĕ Pārnāsūs, sŭpĕrāntquĕ căcūmĭnă nūbēs.

Hīc ŭbĭ Deūcălĭōn, nām cētĕră tēxĕrăt aēquōr,

cūm cōnsōrtĕ tŏrī pārvā rătĕ vēctŭs ădhaēsīt,

Cōrўcĭdās nŷmphās ēt nūmĭnă mōntĭs ădōrānt

fātĭdĭcāmquĕ Thĕmīn, quaē tūnc ōrāclă tĕnēbāt.

Nōn īllō mĕlĭōr quīsquām nĕc ămāntĭŏr aēquī

vīr fŭĭt, aūt īllā mĕtŭēntĭŏr ūllă dĕōrūm.

Iūppĭtĕr ūt lĭquĭdīs stāgnārĕ pălūdĭbŭs ōrbēm

ēt sŭpĕrēssĕ vĭrūm dē tōt mŏdŏ mīlĭbŭs ūnūm

ēt sŭpĕrēssĕ vĭdēt dē tōt mŏdŏ mīlĭbŭs ūnām,

īnnŏcŭōs āmbō, cūltōrēs nūmĭnĭs āmbō,

nūbĭlă dīsĭĕcīt nīmbīsque ăquĭlōnĕ rĕmōtīs

ēt caēlō tērrās ōstēndĭt ĕt aēthĕră tērrīs.

Nēc mărĭs īră mănēt pŏsĭtōquĕ trĭcūspĭdĕ tēlō

mūlcĕt ăquās rēctōr pĕlăgī sūprāquĕ prŏfūndūm

ēxstāntem ātque ŭmĕrōs īnnātō mūrĭcĕ tēctūm

caērŭlĕūm Trītōnă vŏcāt cōnchaēquĕ sŏnāntī

īnspīrārĕ iŭbēt flūctūsque ēt flūmĭnă sīgnō

iām rĕvŏcārĕ dătō. Căvă būcĭnă sūmĭtŭr īllī

tōrĭlĭs, īn lātūm quaē tūrbĭnĕ crēscĭt ăb īmō,

būcĭnă, quaē, mĕdĭō cōncēpĭt ŭbi āĕră pōntō,

lītŏră vōcĕ rĕplēt sŭb ŭtrōquĕ iăcēntĭă Phoēbō.

Tūnc quŏque, ŭt ōră dĕī mădĭdā rōrāntĭă bārbā

cōntĭgĭt ēt cĕcĭnīt iūssōs īnflātă rĕcēptūs,

ōmnĭbŭs aūdīta ēst tēllūrĭs ĕt aēquŏrĭs ūndīs

ēt quĭbŭs ēst ūndīs aūdītă cŏērcŭĭt ōmnēs.

Iām mărĕ lītŭs hăbēt, plēnōs căpĭt ālvĕŭs āmnēs,

flūmĭnă sūbsīdūnt cōllēsque ēxīrĕ vĭdēntūr;

sūrgĭt hŭmūs, crēscūnt lŏcă dēcrēscēntĭbŭs ūndīs

pōstquĕ dĭēm lōngām nūdātă căcūmĭnă sīlvaē

ōstēndūnt līmūmquĕ tĕnēnt īn frōndĕ rĕlīctūm.

Rēddĭtŭs ōrbĭs ĕrāt; quēm pōstquām vīdĭt ĭnānēm

ēt dēsōlātās ăgĕre āltă sĭlēntĭă tērrās,

Deūcălĭōn lăcrĭmīs ĭtă Pŷrrham āffātŭr ŏbōrtīs:

"Ō sŏrŏr, ō cōniūnx, ō fēmĭnă sōlă sŭpērstēs,

quām cōmmūnĕ mĭhī gĕnŭs ēt pătrŭēlĭs ŏrīgō,

deīndĕ tŏrūs iūnxīt, nūnc īpsă pĕrīcŭlă iūngūnt,

tērrārūm, quāscūmquĕ vĭdēnt ōccāsŭs ĕt ōrtūs,

nōs dŭŏ tūrbă sŭmūs; pōssēdīt cētĕră pōntūs.

Haēc quŏque ădhūc vītaē nōn ēst fīdūcĭă nōstraē

cērtă sătīs; tērrēnt ĕtĭāmnūnc nūbĭlă mēntēm.

Quīs tĭbĭ, sī sĭnĕ mē fātīs ērēptă fŭīssēs,

nūnc ănĭmūs, mĭsĕrāndă, fŏrēt? Quō sōlă tĭmōrēm

fērrĕ mŏdō pōssēs? Quō cōnsōlāntĕ dŏlērēs?

Nāmque ĕgŏ, crēdĕ mĭhī, sī tē quŏquĕ pōntŭs hăbērēt,

tē sĕquĕrēr, cōniūnx, ēt mē quŏquĕ pōntŭs hăbērēt.

Ō | ŭtĭnām pōssīm pŏpŭlōs rĕpărārĕ pătērnīs

ārtĭbŭs ātque ănĭmās fōrmātae īnfūndĕrĕ tērraē!

Nūnc gĕnŭs īn nōbīs rēstāt mōrtālĕ dŭōbūs,

sīc vīsūm sŭpĕrīs, hŏmĭnūmque ēxēmplă mănēmūs."

Dīxĕrăt ēt flēbānt. Plăcŭīt caēlēstĕ prĕcārī

nūmĕn ĕt aūxĭlĭūm pēr sācrās quaērĕrĕ sōrtēs.

Nūllă mŏra ēst; ădĕūnt părĭtēr Cēphīsĭdăs ūndās,

ūt nōndūm lĭquĭdās, sīc iām vădă nōtă sĕcāntēs.

Īnde ŭbĭ lībātōs īnrōrāvērĕ lĭquōrēs

vēstĭbŭs ēt căpĭtī, flēctūnt vēstīgĭă sānctaē

ād dēlūbră dĕaē, quōrūm fāstīgĭă tūrpī

pāllēbānt mūscō stābāntquĕ sĭne īgnĭbŭs āraē.

Ūt tēmplī tĕtĭgērĕ grădūs, prōcūmbĭt ŭtērquĕ

prōnŭs hŭmī gĕlĭdōquĕ păvēns dĕdĭt ōscŭlă sāxō

ātque ĭtă: "Sī prĕcĭbūs" dīxērūnt "nūmĭnă iūstīs

vīctă rĕmōllēscūnt, sī flēctĭtŭr īră dĕōrūm,

dīc, Thĕmĭ, quā gĕnĕrīs dāmnūm rĕpărābĭlĕ nōstrī

ārtĕ sĭt ēt mērsīs fĕr ŏpēm, mītīssĭmă, rēbūs."

Mōtă dĕa ēst sōrtēmquĕ dĕdīt: "Dīscēdĭtĕ tēmplō

ēt vēlātĕ căpūt cīnctāsquĕ rĕsōlvĭtĕ vēstēs

ōssăquĕ pōst tērgūm māgnaē iāctātĕ părēntīs."

Ōbstĭpŭērĕ dĭū rūmpītquĕ sĭlēntĭă vōcĕ

Pŷrrhă prĭōr iūssīsquĕ dĕaē pārērĕ rĕcūsāt

dētquĕ sĭbī vĕnĭām păvĭdō rŏgăt ōrĕ păvētquĕ

laēdĕrĕ iāctātīs mātērnās ōssĭbŭs ūmbrās.

Īntĕrĕā rĕpĕtūnt caēcīs ōbscūră lătēbrīs

vērbă dătaē sōrtīs sēcum īntēr sēquĕ vŏlūtānt.

Īndĕ Prŏmēthĭădēs plăcĭdīs Ĕpĭmēthĭdă dīctīs

mūlcĕt ĕt: "Aūt fāllāx" ăĭt "ēst sōllērtĭă nōbīs,

aūt pĭă sūnt nūllūmquĕ nĕfās ōrācŭlă suādēnt.

Māgnă părēns tērra ēst; lăpĭdēs īn cōrpŏrĕ tērraē

ōssă rĕōr dīcī; iăcĕre hōs pōst tērgă iŭbēmūr."

Cōniŭgĭs aūgŭrĭō quāmquām Tītānĭă mōta ēst,

spēs tămĕn īn dŭbĭo ēst; ădĕō caēlēstĭbŭs āmbō

dīffīdūnt mŏnĭtīs; sēd quīd tēmptārĕ nŏcēbīt?

Dīscēdūnt vēlāntquĕ căpūt tŭnĭcāsquĕ rĕcīngūnt

ēt iūssōs lăpĭdēs sŭă pōst vēstīgĭă mīttūnt.

Sāxă (quĭs hōc crēdāt, nĭsĭ sīt prō tēstĕ vĕtūstās?)

pōnĕrĕ dūrĭtĭēm coēpērĕ sŭūmquĕ rĭgōrēm

mōllīrīquĕ mŏrā mōllītăquĕ dūcĕrĕ fōrmām.

Mōx, ŭbĭ crēvērūnt nātūrăquĕ mītĭŏr īllīs

cōntĭgĭt, ūt quaēdām, sīc nōn mănĭfēstă, vĭdērī

fōrmă pŏtēst hŏmĭnīs, sĕd ŭtī dē mārmŏrĕ coēptă

nōn ēxāctă sătīs rŭdĭbūsquĕ sĭmīllĭmă sīgnīs.

Quaē tămĕn ēx īllīs ălĭquō pārs ūmĭdă sūcō

ēt tērrēnă fŭīt, vērsa ēst īn cōrpŏrĭs ūsūm;

quōd sŏlĭdum ēst flēctīquĕ nĕquīt mūtātŭr ĭn ōssă;

quaē mŏdŏ vēnă fŭīt sŭb ĕōdēm nōmĭnĕ mānsīt;

īnquĕ brĕvī spătĭō, sŭpĕrōrūm nūmĭnĕ, sāxă

mīssă vĭrī mănĭbūs făcĭēm trāxērĕ vĭrōrūm

ēt dē fēmĭnĕō rĕpărāta ēst fēmĭnă iāctū.

Īndĕ gĕnūs dūrūm sŭmŭs ēxpēriēnsquĕ lăbōrūm

ēt dŏcŭmēntă dămūs quā sīmŭs ŏrīgĭnĕ nātī.

Cētĕră dīvērsīs tēllūs ănĭmālĭă fōrmīs

spōntĕ sŭā pĕpĕrīt, pōstquām vĕtŭs ūmŏr ăb īgnĕ

pērcālvīt sōlīs caēnūmque ūdaēquĕ pălūdēs

īntŭmŭēre aēstū fēcūndăquĕ sēmĭnă rērūm

vīvācī nūtrītă sŏlō, ceū mātrĭs ĭn ālvō,

crēvērūnt făcĭēmque ălĭquām cēpērĕ mŏrāndō.

Sīc ŭbĭ dēsērvīt mădĭdōs sēptēmflŭŭs āgrōs

Nīlŭs ĕt āntīquō sŭă flūmĭnă rēddĭdĭt ālveō

Aēthĕrĭōquĕ rĕcēns ēxārsīt sīdĕrĕ līmūs,

plūrĭmă cūltōrēs vērsīs ănĭmālĭă glaēbīs

īnvĕnĭūnt ĕt ĭn hīs quaēdām mŏdŏ coēptă pĕr īpsūm

nāscēndī spătĭūm, quaēdam īmpērfēctă sŭīsquĕ

trūncă vĭdēnt nŭmĕrīs ĕt ĕōdem īn cōrpŏrĕ saēpĕ

āltĕră pārs vīvīt, rŭdĭs ēst pārs āltĕră tēllūs.

Quīppe ŭbĭ tēmpĕrĭēm sūmpsēre ūmōrquĕ călōrquĕ,

cōncĭpĭūnt ĕt ăb hīs ŏrĭūntūr cūnctă dŭōbūs;

cūmquĕ sĭt īgnĭs ăquaē pūgnāx, văpŏr ūmĭdŭs ōmnēs

rēs crĕăt ēt dīscōrs cōncōrdĭă fētĭbŭs āpta ēst.

Ērgo ŭbĭ dīlŭvĭō tēllūs lŭtŭlēntă rĕcēntī

sōlĭbŭs aēthĕrĭīs āltōquĕ rĕcāndŭĭt aēstū,

ēdĭdĭt īnnŭmĕrās spĕcĭēs pārtīmquĕ fĭgūrās

rēttŭlĭt āntīquās, pārtīm nŏvă mōnstră crĕāvīt.

Īllă quĭdēm nōllēt, sēd tē quŏquĕ, māxĭmĕ Pŷthōn,

tūm gĕnŭīt pŏpŭlīsquĕ nŏvīs, īncōgnĭtă sērpēns,

tērrŏr ĕrās, tāntūm spătĭī dē mōntĕ tĕnēbās.

Hūnc dĕŭs ārquĭtĕnēns ēt nūmquām tālĭbŭs ārmīs

āntĕ nĭsi īn dāmmīs căprĕīsquĕ fŭgācĭbŭs ūsūs,

mīllĕ grăvēm tēlīs, ēxhaūstā paēnĕ phărētrā,

pērdĭdĭt ēffūsō pēr vūlnĕră nīgră vĕnēnō.

Nēve ŏpĕrīs fāmām pōssīt dēlērĕ vĕtūstās,

īnstĭtŭīt sācrōs cĕlĕbrī cērtāmĭnĕ lūdōs,

Pŷthĭă pērdŏmĭtaē sērpēntīs nōmĭnĕ dīctōs.

Hīc iŭvĕnūm quīcūmquĕ mănū pĕdĭbūsquĕ rŏtāvĕ

vīcĕrăt aēscŭlĕaē căpĭēbāt frōndĭs hŏnōrēm;

nōndūm laūrŭs ĕrāt lōngōquĕ dĕcēntĭă crīnĕ

tēmpŏră cīngēbāt dē quālĭbĕt ārbŏrĕ Phoēbūs.

Prīmŭs ămōr Phoēbī Dāphnē Pēnēĭă, quēm nōn

fōrs īgnāră dĕdīt, sēd saēvă Cŭpīdĭnĭs īră.

Dēlĭŭs hūnc, nūpēr vīctā sērpēntĕ sŭpērbūs,

vīdĕrăt āddūctō flēctēntēm cōrnŭă nērvō:

"Quīd"quĕ "tĭbī, lāscīvĕ pŭēr, cūm fōrtĭbŭs ārmīs?"

Dīxĕrăt "īstă dĕcēnt ŭmĕrōs gēstāmĭnă nōstrōs,

quī dărĕ cērtă fĕraē, dărĕ vūlnĕră pōssŭmŭs hōstī,

quī mŏdŏ pēstĭfĕrō tōt iūgĕră vēntrĕ prĕmēntēm

strāvĭmŭs īnnŭmĕrīs tŭmĭdūm Pŷthōnă săgīttīs.

Tū făcĕ nēscĭŏ quōs ēstō cōntēntŭs ămōrēs

īnrītārĕ tŭā, nēc laūdēs āssĕrĕ nōstrās."

Fīlĭŭs huīc Vĕnĕrīs: "Fīgāt tŭŭs ōmnĭă, Phoēbē,

tē mĕŭs ārcŭs;" ăīt "quāntōque ănĭmālĭă cēdūnt

cūnctă dĕō, tāntō mĭnŏr ēst tŭă glōrĭă nōstrā."

Dīxĭt ĕt, ēlīsō pērcūssīs āĕrĕ pēnnīs,

īnpĭgĕr ūmbrōsā Pārnāsī cōnstĭtĭt ārcĕ

ēquĕ săgīttĭfĕrā prōmpsīt dŭŏ tēlă phărētrā

dīvērsōrum ŏpĕrūm; fŭgăt hōc, făcĭt īllŭd ămōrēm.

Quōd făcĭt aūrātum ēst ēt cūspĭdĕ fūlgĕt ăcūtā;

quōd fŭgăt ōbtūsum ēst ĕt hăbēt sŭb hărūndĭnĕ plūmbūm.

Hōc dĕŭs īn nŷmphā Pēnēĭdĕ fīxĭt; ăt īllō

laēsĭt Ăpōllĭnĕās trāiēctă pĕr ōssă mĕdūllās.

Prōtĭnŭs āltĕr ămāt; fŭgĭt āltĕră nōmĕn ămāntīs;

sīlvārūm lătĕbrīs cāptīvārūmquĕ fĕrārūm

ēxŭvĭīs gaūdēns īnnūptaēque aēmŭlă Phoēbēs;

vīttă cŏērcēbāt pŏsĭtōs sĭnĕ lēgĕ căpīllōs.

Mūlti īllām pĕtĭēre; īlla, āvērsātă pĕtēntēs,

īnpătĭēns ēxpērsquĕ vĭrī nĕmŏra āvĭă lūstrāt

nēc quĭd Hўmēn, quĭd Ămōr, quīd sīnt cōnūbĭă, cūrāt.

Saēpĕ pătēr dīxīt: "Gĕnĕrūm mĭhĭ, fīlĭă, dēbēs."

Saēpĕ pătēr dīxīt: "Dēbēs mĭhĭ, nātă, nĕpōtēs."

Īllă, vĕlūt crīmēn taēdās ēxōsă iŭgālēs,

pūlcră vĕrēcūndō sūffūdĕrăt ōră rŭbōrĕ

īnquĕ pătrīs blāndīs haērēns cērvīcĕ lăcērtīs:

"Dā mĭhĭ pērpĕtŭā, gĕnĭtōr kārīssĭmĕ," dīxīt

"vīrgĭnĭtātĕ frŭī; dĕdĭt hōc pătĕr āntĕ Dĭānaē."

Īllĕ quĭdem ōbsĕquĭtūr; sēd tē dĕcŏr īstĕ quŏd ōptās

ēssĕ vĕtāt vōtōquĕ tŭō tŭă fōrmă rĕpūgnāt.

Phoēbŭs ămāt vīsaēquĕ cŭpīt cōnūbĭă Dāphnēs

quōdquĕ cŭpīt spērāt sŭăque īllum ōrācŭlă fāllūnt.

Ūtquĕ lĕvēs stĭpŭlaē dēmptīs ădŏlēntŭr ărīstīs,

ūt făcĭbūs saēpēs ārdēnt, quās fōrtĕ vĭātōr

vēl nĭmĭs ādmōvīt vēl iām sūb lūcĕ rĕlīquīt,

sīc dĕŭs īn flāmmās ăbĭīt, sīc pēctŏrĕ tōtō

ūrĭtŭr ēt stĕrĭlēm spērāndō nūtrĭt ămōrēm.

Spēctăt ĭnōrnātōs cōllō pēndērĕ căpīllōs

ēt: "Quīd, sī cōmāntŭr?" ăīt. Vĭdĕt īgnĕ mĭcāntēs

sīdĕrĭbūs sĭmĭlēs ŏcŭlōs, vĭdĕt ōscŭlă quaē nōn

ēst vīdīssĕ sătīs; laūdāt dĭgĭtōsquĕ mănūsquĕ

brācchĭăque ēt nūdōs mĕdĭā plūs pārtĕ lăcērtōs;

sīquă lătēnt, mĕlĭōră pŭtāt. Fŭgĭt ōcĭŏr aūrā

īllă lĕvī nĕque ăd haēc rĕvŏcāntīs vērbă rĕsīstīt:

"Nŷmphă, prĕcōr, Pēnēĭ, mănē; nōn īnsĕquŏr hōstīs;

Nŷmphă, mănē. Sīc āgnă lŭpūm, sīc cērvă lĕōnēm,

sīc ăquĭlām pēnnā fŭgĭūnt trĕpĭdāntĕ cŏlūmbaē,

hōstēs quaēquĕ sŭōs; ămŏr ēst mĭhĭ caūsă sĕquēndī.

Mē mĭsĕrūm! Nē prōnă cădās īndīgnăvĕ laēdī

crūră nŏtēnt sēntēs ēt sīm tĭbĭ caūsă dŏlōrīs.

Āspĕră, quā prŏpĕrās, lŏcă sūnt; mŏdĕrātĭŭs, ōrō,

cūrrĕ fŭgāmque ĭnhĭbē; mŏdĕrātĭŭs īnsĕquăr īpsĕ.

Cuī plăcĕās īnquīrĕ tămēn; nōn īncŏlă mōntīs,

nōn ĕgŏ sūm pāstōr, nōn hīc ārmēntă grĕgēsquĕ

hōrrĭdŭs ōbsērvō. Nēscīs, tĕmĕrārĭă, nēscīs

quēm fŭgĭās ĭdĕōquĕ fŭgīs. Mĭhĭ Dēlphĭcă tēllūs

ēt Clărŏs ēt Tĕnĕdōs Pătăraēăquĕ rēgĭă sērvīt;

Iūppĭtĕr ēst gĕnĭtōr; pēr mē quŏd ĕrītquĕ fŭītquĕ

ēstquĕ pătēt; pēr mē cōncōrdānt cārmĭnă nērvīs.

Cērtă quĭdēm nōstra ēst, nōstrā tămĕn ūnă săgīttă

cērtĭŏr, īn văcŭō quaē vūlnĕră pēctŏrĕ fēcīt.

Īnvēntūm mĕdĭcīnă mĕum ēst ŏpĭfērquĕ pĕr ōrbēm

dīcŏr ĕt hērbārūm sūbiēctă pŏtēntĭă nōbīs.

Eī mĭhĭ, quōd nūllīs ămŏr ēst sānābĭlĭs hērbīs

nēc prōsūnt dŏmĭnō, quaē prōsūnt ōmnĭbŭs, ārtēs."

Plūră lŏcūtūrūm tĭmĭdō Pēnēĭă cūrsū

fūgīt, cūmque īpsō vērba īnpērfēctă rĕlīquīt,

tūm quŏquĕ vīsă dĕcēns; nūdābānt cōrpŏră vēntī

ōbvĭăque ādvērsās vībrābānt flāmĭnă vēstēs

ēt lĕvĭs īnpūlsōs rētrō dăbăt aūră căpīllōs;

aūctăquĕ fōrmă fŭga ēst. Sĕd ĕnīm nōn sūstĭnĕt ūltrā

pērdĕrĕ blāndĭtĭās iŭvĕnīs dĕŭs, ūtquĕ mŏnēbāt

īpse ămŏr, ādmīssō sĕquĭtūr vēstīgĭă pāssū.

Ūt cănĭs īn văcŭō lĕpŏrēm cūm Gāllĭcŭs ārvō

vīdĭt ĕt hīc praēdām pĕdĭbūs pĕtĭt, īllĕ sălūtēm;

āltĕr ĭnhaēsūrō sĭmĭlīs iām iāmquĕ tĕnērĕ

spērăt ĕt ēxtēntō strīngīt vēstīgĭă rōstrō;

āltĕr ĭn āmbĭgŭo ēst ān sīt cōmprēnsŭs ĕt īpsīs

mōrsĭbŭs ērĭpĭtūr tāngēntĭăque ōră rĕlīnquīt;

sīc dĕŭs ēt vīrgo ēst, hīc spē cĕlĕr, īllă tĭmōrĕ.

Quī tămĕn īnsĕquĭtūr, pēnnīs ădĭūtŭs Ămōrīs,

ōcĭŏr ēst rĕquĭēmquĕ nĕgāt tērgōquĕ fŭgācīs

īmmĭnĕt ēt crīnēm spārsūm cērvīcĭbŭs āfflāt.

Vīrĭbŭs ābsūmptīs ēxpāllŭĭt īllă cĭtaēquĕ

vīctă lăbōrĕ fŭgaē, spēctāns Pēnēĭdăs ūndās:

"Fēr, pătĕr" īnquĭt "ŏpēm, sī flūmĭnă nūmĕn hăbētīs;

quā nĭmĭūm plăcŭī, mūtāndō pērdĕ fĭgūrām."

Vīx prĕcĕ fīnītā, tōrpōr grăvĭs ōccŭpăt ārtūs,

mōllĭă cīngūntūr tĕnŭī praēcōrdĭă lībrō,

īn frōndēm crīnēs, īn rāmōs brācchĭă crēscūnt;

pēs mŏdŏ tām vēlōx pīgrīs rādīcĭbŭs haērēt,

ōră căcūmĕn hăbēnt; rĕmănēt nĭtŏr ūnŭs ĭn īllā.

Hānc quŏquĕ Phoēbŭs ămāt pŏsĭtāque īn stīpĭtĕ dēxtrā

sēntĭt ădhūc trĕpĭdārĕ nŏvō sūb cōrtĭcĕ pēctūs

cōmplēxūsquĕ sŭīs rāmōs, ūt mēmbră, lăcērtīs

ōscŭlă dāt līgnō; rĕfŭgīt tămĕn ōscŭlă līgnūm.

Cuī dĕŭs: "Āt quŏnĭām cōniūnx mĕă nōn pŏtĕs ēssĕ,

ārbŏr ĕrīs cērtē" dīxīt "mĕă; sēmpĕr hăbēbūnt

tē cŏmă, tē cĭthăraē, tē nōstraē, laūrĕ, phărētraē;

tū dŭcĭbūs Lătĭīs ădĕrīs, cūm laētă trĭūmphūm

vōx cănĕt ēt vīsēnt lōngās Căpĭtōlĭă pōmpās.

Pōstĭbŭs Aūgūstīs ĕădēm fīdīssĭmă cūstōs

āntĕ fŏrēs stābīs mĕdĭāmquĕ tŭēbĕrĕ quērcūm;

ūtquĕ mĕum īntōnsīs căpŭt ēst iŭvĕnālĕ căpīllīs,

tū quŏquĕ pērpĕtŭōs sēmpēr gĕrĕ frōndĭs hŏnōrēs."

fīnĭĕrāt Paeān; fāctīs mōdō laūrĕă rāmīs

ānnŭĭt ūtquĕ căpūt vīsa ēst ăgĭtāssĕ căcūmēn.

Ēst nĕmŭs Haēmŏnĭaē, praērūptă quŏd ūndĭquĕ claūdīt

sīlvă; vŏcānt Tēmpē. Pēr quaē Pēnēŭs ăb īmō

ēffūsūs Pīndō spūmōsīs vōlvĭtŭr ūndīs

dēiēctūmquĕ grăvī tĕnŭēs ăgĭtāntĭă fūmōs

nūbĭlă cōndūcīt sūmmīsque āspērgĭnĕ sīlvīs

īmplŭĭt ēt sŏnĭtū plūs quām vīcīnă fătīgāt.

Haēc dŏmŭs, haēc sēdēs. Haēc sūnt pĕnĕtrālĭă māgnī

āmnĭs; ĭn hīs, rĕsĭdēns fāctō dē caūtĭbŭs āntrō,

ūndīs iūră dăbāt nŷmphīsquĕ cŏlēntĭbŭs ūndās.

Cōnvĕnĭūnt īllūc pŏpŭlārĭă flūmĭnă prīmūm,

nēscĭă grātēntūr cōnsōlēntūrnĕ părēntēm,

pōpŭlĭfēr Spērchīŏs ĕt īnrĕquĭētŭs Ĕnīpeūs

Ērĭdănūsquĕ sĕnēx līnīsque Āmphrŷsŏs ĕt Aēās

mōxque āmnēs ălĭī, quī, quā tŭlĭt īmpĕtŭs īllōs,

īn mărĕ dēdūcūnt fēssās ērrōrĭbŭs ūndās.

Īnăchŭs ūnŭs ăbēst īmōquĕ rĕcōndĭtŭs āntrō

flētĭbŭs aūgĕt ăquās nātāmquĕ mĭsērrĭmŭs Īō

lūgĕt ŭt āmīssām; nēscīt vītānĕ frŭātūr,

ān sĭt ăpūd mānēs; sēd quām nōn īnvĕnĭt ūsquām,

ēssĕ pŭtāt nūsquam ātque ănĭmō pēiōră vĕrētūr.

Vīdĕrăt ā pătrĭō rĕdĕūntēm Iūppĭtĕr īllām

flūmĭne ĕt: "Ō vīrgō Iŏvĕ dīgnă tŭōquĕ bĕātūm

nēscĭŏ quēm fāctūră tŏrō, pĕtĕ" dīxĕrăt "ūmbrās

āltōrūm nĕmŏrum" (ēt nĕmŏrūm mōnstrāvĕrăt ūmbrās)

"dūm călĕt ēt mĕdĭō sōl ēst āltīssĭmŭs ōrbĕ.

Quōdsī sōlă tĭmēs lătĕbrās īntrārĕ fĕrārūm,

praēsĭdĕ tūtă dĕō nĕmŏrūm sēcrētă sŭbībīs,

nēc dē plēbĕ dĕō, sēd quī caēlēstĭă māgnă

scēptră mănū tĕnĕō, sēd quī văgă fūlmĭnă mīttō.

Nē fŭgĕ mē." Fŭgĭēbăt ĕnīm; iām pāscŭă Lērnaē

cōnsĭtăque ārbŏrĭbūs Lŷrcēă rĕlīquĕrăt ārvă,

cūm dĕŭs īndūctās lātā cālīgĭnĕ tērrās

ōccŭlŭīt tĕnŭītquĕ fŭgām răpŭītquĕ pŭdōrēm.

Īntĕrĕā mĕdĭōs Iūnō dēspēxĭt ĭn āgrōs

ēt nōctīs făcĭēm nĕbŭlās fēcīssĕ vŏlūcrēs

sūb nĭtĭdō mīrātă dĭē, nōn flūmĭnĭs īllās

ēssĕ nĕc ūmēntī sēnsīt tēllūrĕ rĕmīttī;

ātquĕ sŭūs cōniūnx ŭbĭ sīt cīrcūmspĭcĭt, ūt quaē

dēprēnsī tŏtĭēns iām nōssēt fūrtă mărītī.

Quēm pōstquām caēlō nōn rēppĕrĭt: "Aūt ĕgŏ fāllōr,

aūt ĕgŏ laēdŏr" ăīt; dēlāpsăque ăb aēthĕrĕ sūmmō

cōnstĭtĭt īn tērrīs nĕbŭlāsquĕ rĕcēdĕrĕ iūssīt.

Cōniŭgĭs ādvēntūm praēsēnsĕrăt īnquĕ nĭtēntēm

Īnăchĭdōs vūltūs mūtāvĕrăt īllĕ iŭvēncām.

Bōs quŏquĕ fōrmōsa ēst; spĕcĭēm Sātūrnĭă vāccaē,

quāquam īnvītă, prŏbāt nēc nōn ēt cūiŭs ĕt ūndĕ,

quōvĕ sĭt ārmēntō, vērī quăsĭ nēscĭă, quaērīt.

Iūppĭtĕr ē tērrā gĕnĭtām mēntītŭr, ŭt aūctōr

dēsĭnăt īnquīrī. Pĕtĭt hānc Sātūrnĭă mūnūs.

Quīd făcĭāt? Crūdēlĕ sŭōs āddīcĕre ămōrēs;

nōn dărĕ, sūspēctum ēst. Pŭdŏr ēst quī suādĕăt īllīnc,

hīnc dīssuādĕt ămōr. Vīctūs pŭdŏr ēssĕt ămōrĕ;

sēd lĕvĕ sī mūnūs sŏcĭaē gĕnĕrīsquĕ tŏrīquĕ

vāccă nĕgārētūr, pŏtĕrāt nōn vāccă vĭdērī.

Paēlĭcĕ dōnātā, nōn prōtĭnŭs ēxŭĭt ōmnēm

dīvă mĕtūm tĭmŭītquĕ Iŏvem ēt fŭĭt ānxĭă fūrtī,

dōnĕc Ărēstŏrĭdaē sērvāndām trādĭdĭt Ārgō.

Cēntūm lūmĭnĭbūs cīnctūm căpŭt Ārgŭs hăbēbāt;

īndĕ sŭīs vĭcĭbūs căpĭēbānt bīnă quĭētēm,

cētĕră sērvābānt ātque īn stătĭōnĕ mănēbānt.

Cōnstĭtĕrānt quōcūmquĕ mŏdō, spēctābăt ăd Īō;

ānte ŏcŭlōs Īō, quāmvīs āvērsŭs, hăbēbāt.

Lūcĕ sĭnīt pāscī; cūm sōl tēllūrĕ sŭb ālta ēst,

claūdĭt ĕt īndīgnō cīrcūmdāt vīncŭlă cōllō.

Frōndĭbŭs ārbŏrĕīs ĕt ămārā pāscĭtŭr hērbā

prōquĕ tŏrō tērraē, nōn sēmpēr grāmĕn hăbēntī,

īncŭbăt īnfēlīx līmōsăquĕ flūmĭnă pōtāt.

Īlla ĕtĭām sūpplēx Ārgō cūm brācchĭă vēllēt

tēndĕrĕ, nōn hăbŭīt quaē brācchĭă tēndĕrĕt Ārgō;

ēt cōnātă quĕrī mūgītūs ēdĭdĭt ōrĕ

pērtĭmŭītquĕ sŏnōs prŏprĭāque ēxtērrĭtă vōce ēst.

Vēnĭt ĕt ād rīpās, ŭbĭ lūdĕrĕ saēpĕ sŏlēbāt,

Īnăchĭdās rīpās, nŏvăque ūt cōnspēxĭt ĭn ūndā

cōrnŭă, pērtĭmŭīt sēque ēxtērnātă rĕfūgīt.

Nāĭdĕs īgnōrānt, īgnōrăt ĕt Īnăchŭs īpsĕ

quaē sĭt; ăt īllă pătrēm sĕquĭtūr sĕquĭtūrquĕ sŏrōrēs,

ēt pătĭtūr tāngī sēque ādmīrāntĭbŭs ōffērt.

Dēcērptās sĕnĭōr pōrrēxĕrăt Īnăchŭs hērbās;

īllă mănūs lāmbīt pătrĭīsquĕ dăt ōscŭlă pālmīs

nēc rĕtĭnēt lăcrĭmās, sēd, sī mŏdŏ vērbă sĕquāntūr,

ōrĕt ŏpēm nōmēnquĕ sŭūm cāsūsquĕ lŏquātūr.

Līttĕră prō vērbīs, quām pēs īn pūlvĕrĕ dūxīt,

cōrpŏrĭs īndĭcĭūm mūtātī trīstĕ pĕrēgīt.

"Mē mĭsĕrum!" ēxclāmāt pătĕr Īnăchŭs īnquĕ gĕmēntīs

cōrnĭbŭs ēt nĭvĕaē pēndēns cērvīcĕ iŭvēncaē,

"Mē mĭsĕrum!" īngĕmĭnāt "tūne ēs quaēsītă pĕr ōmnīs,

nātă, mĭhī tērrās? Tū nōn iūvēntă rĕpērtă

lūctŭs ĕrās lĕvĭōr. Rĕtĭcēs nēc mūtŭă nōstrīs

dīctă rĕfērs; āltō tāntūm sūspīrĭă dūcīs

pēctŏrĕ, quōdque ūnūm pŏtĕs, ād mĕă vērbă rĕmūgīs.

Āt tĭbi ĕgo īgnārūs thălămōs taēdāsquĕ părābām

spēsquĕ fŭīt gĕnĕrī mĭhĭ prīmă, sĕcūndă nĕpōtūm.

Dē grĕgĕ nūnc tĭbĭ vīr ēt dē grĕgĕ nātŭs hăbēndūs.

Nēc fīnīrĕ lĭcēt tāntōs mĭhĭ mōrtĕ dŏlōrēs;

sēd nŏcĕt ēssĕ dĕūm praēclūsăquĕ iānŭă lētī

aētērnūm nōstrōs lūctūs ēxtēndĭt ĭn aēvūm."

tālĭă maērēntēm stēllātūs sūbmŏvĕt Ārgūs

ērēptāmquĕ pătrī dīvērsa īn pāscŭă nātām

ābstrăhĭt. Īpsă prŏcūl mōntīs sūblīmĕ căcūmēn

ōccŭpăt, ūndĕ sĕdēns pārtēs spĕcŭlātŭr ĭn ōmnēs.

Nēc sŭpĕrūm rēctōr mălă tāntă Phŏrōnĭdŏs ūltrā

fērrĕ pŏtēst nātāmquĕ vŏcāt, quēm lūcĭdă pārtū

Plēĭăs ēnīxa ēst, lētōquĕ dĕt īmpĕrăt Ārgūm.

Pārvă mŏra ēst ālās pĕdĭbūs vīrgāmquĕ pŏtēntī

sōmnĭfĕrām sūmpsīssĕ mănū tĕgĭmēnquĕ căpīllīs;

haēc ŭbĭ dīspŏsŭīt, pătrĭā Iŏvĕ nātŭs ăb ārcĕ

dēsĭlĭt īn tērrās. Īllīc tĕgĭmēnquĕ rĕmōvīt

ēt pŏsŭīt pēnnās; tāntūmmŏdŏ vīrgă rĕtēnta ēst.

Hāc ăgĭt, ūt pāstōr, pēr dēvĭă rūră căpēllās,

dūm vĕnĭt, āddūctās, ēt strūctīs cāntăt ăvēnīs.

Vōcĕ nŏvā cāptūs cūstōs Iūnōnĭs ĕt ārtĕ:

"Quīsquĭs ĕs, hōc pŏtĕrās mēcūm cōnsīdĕrĕ sāxō"

Ārgŭs ăīt "nĕque ĕnīm pĕcŏrī fēcūndĭŏr ūllō

hērbă lŏco ēst āptāmquĕ vĭdēs pāstōrĭbŭs ūmbrām."

sēdĭt Ătlāntĭădēs ĕt ĕūntēm mūltă lŏquēndō

dētĭnŭīt sērmōnĕ dĭēm iūnctīsquĕ cănēndō

vīncĕre hărūndĭnĭbūs sērvāntĭă lūmĭnă tēmptāt.

Īllĕ tămēn pūgnāt mōllīs ēvīncĕrĕ sōmnōs

ēt, quāmvīs sŏpŏr ēst ŏcŭlōrūm pārtĕ rĕcēptūs,

pārtĕ tămēn vĭgĭlāt. Quaērīt quŏquĕ (nāmquĕ rĕpērtă

fīstŭlă nūpĕr ĕrāt) quā sīt rătĭōnĕ rĕpērtă.

Tūm dĕŭs: "Ārcădĭaē gĕlĭdīs īn mōntĭbŭs" īnquīt

"īntĕr hămādrўădās cĕlĕbērrĭmă Nōnācrīnās

Nāĭăs ūnă fŭīt; nŷmphaē Sŷrīngă vŏcābānt.

Nōn sĕmĕl ēt sătўrōs ēlūsĕrăt īllă sĕquēntēs

ēt quōscūmquĕ dĕōs ūmbrōsăquĕ sīlvă fĕrāxquĕ

tūs hăbĕt. Ōrtўgĭām stŭdĭīs īpsāquĕ cŏlēbāt

vīrgĭnĭtātĕ dĕām; rītū quŏquĕ cīnctă Dĭānaē

fāllĕrĕt ēt pōssēt crēdī Lātōnĭă, sī nōn

cōrneūs huīc ārcūs, sī nōn fŏrĕt aūrĕŭs īllī.

Sīc quŏquĕ fāllēbāt. Rĕdĕūntēm cōllĕ Lўcaēō

Pān vĭdĕt hānc pīnūquĕ căpūt praēcīnctŭs ăcūtā

tālĭă vērbă rĕfērt". Rēstābāt vērbă rĕfērrĕ

ēt prĕcĭbūs sprētīs fūgīssĕ pĕr āvĭă nŷmphām,

dōnĕc hărēnōsī plăcĭdūm Lādōnĭs ăd āmnēm

vēnĕrĭt; hīc īllām cūrsum īmpĕdĭēntĭbŭs ūndīs,

ūt sē mūtārēnt, lĭquĭdās ōrāssĕ sŏrōrēs;

Pānăquĕ, cūm prēnsām sĭbĭ iām Sŷrīngă pŭtārēt,

cōrpŏrĕ prō nŷmphaē călămōs tĕnŭīssĕ pălūstrēs;

dūmque ĭbĭ sūspīrāt, mōtōs ĭn hărūndĭnĕ vēntōs

ēffēcīssĕ sŏnūm tĕnŭēm sĭmĭlēmquĕ quĕrēntī;

ārtĕ nŏvā vōcīsquĕ dĕūm dūlcēdĭnĕ cāptūm:

"hōc mĭhĭ cōllŏquĭūm tēcūm" dīxīssĕ "mănēbīt;"

ātque ĭtă dīspărĭbūs călămīs cōmpāgĭnĕ cēraē

īntēr sē iūnctīs nōmēn tĕnŭīssĕ pŭēllaē.

Tālĭă dīctūrūs vīdīt Cŷllēnĭŭs ōmnēs

sūccŭbŭīsse ŏcŭlōs ădŏpērtăquĕ lūmĭnă sōmnō.

Sūpprĭmĭt ēxtēmplō vōcēm fīrmātquĕ sŏpōrēm,

lānguĭdă pērmūlcēns mĕdĭcātā lūmĭnă vīrgā.

Nēc mŏră, fālcātō nūtāntēm vūlnĕrăt ēnsĕ

quā cōllo ēst cōnfīnĕ căpūt sāxōquĕ crŭēntūm

dēĭcĭt ēt măcŭlāt praērūptām sānguĭnĕ rūpēm.

Ārgĕ, iăcēs; quōdque īn tōt lūmĭnă lūmĕn hăbēbās

ēxstīnctum ēst cēntūmque ŏcŭlōs nōx ōccŭpăt ūnă.

Ēxcĭpĭt hōs vŏlŭcrīsquĕ sŭaē Sātūrnĭă pēnnīs

cōllŏcăt ēt gēmmīs caūdām stēllāntĭbŭs īnplēt.

Prōtĭnŭs ēxārsīt nēc tēmpŏră dīstŭlĭt īraē

hōrrĭfĕrāmque ŏcŭlīs ănĭmōque ŏbĭēcĭt Ĕrīnŷn

paēlĭcĭs Ārgŏlĭcaē stĭmŭlōsque īn pēctŏrĕ caēcōs

cōndĭdĭt ēt prŏfŭgām pēr tōtūm tērrŭĭt ōrbēm.

Ūltĭmŭs īnmēnsō rēstābās, Nīlĕ, lăbōrī;

quēm sĭmŭl āc tĕtĭgīt, pŏsĭtīsque īn mārgĭnĕ rīpaē

prōcŭbŭīt gĕnĭbūs rĕsŭpīnōque ārdŭă cōllō,

quōs pŏtŭīt sōlōs, tōllēns ād sīdĕră vūltūs,

ēt gĕmĭtu ēt lăcrĭmīs ēt lūctĭsŏnō mūgītū

cūm Iŏvĕ vīsă quĕri ēst fīnēmque ōrārĕ mălōrūm.

Cōniŭgĭs īllĕ sŭaē cōmplēxūs cōllă lăcērtīs,

fīnĭăt ūt poēnās tāndēm rŏgăt: "Īn"quĕ "fŭtūrūm

pōnĕ mĕtūs;" īnquīt "nūmquām tĭbĭ caūsă dŏlōrīs

haēc ĕrĭt"; ēt Stўgĭās iŭbĕt hōc aūdīrĕ pălūstrēs.

Ūt lēnītă dĕa ēst, vūltūs căpĭt īllă prĭōrēs

fītquĕ quŏd āntĕ fŭīt; fŭgĭūnt ē cōrpŏrĕ saētaē,

cōrnŭă dēcrēscūnt, fīt lūmĭnĭs ārtĭŏr ōrbīs,

cōntrăhĭtūr rīctūs, rĕdĕūnt ŭmĕrīquĕ mănūsquĕ

ūngŭlăque īn quīnōs dīlāpsa ābsūmĭtŭr ūnguēs;

dē bŏvĕ nīl sŭpĕrēst, fōrmaē nĭsĭ cāndŏr, ĭn īllā;

ōffĭcĭōquĕ pĕdūm nŷmphē cōntēntă dŭōrūm

ērĭgĭtūr mĕtŭītquĕ lŏquī, nē mōrĕ iŭvēncaē

mūgĭăt, ēt tĭmĭdē vērba īntērmīssă rĕtēmptāt.

Nūnc dĕă līnĭgĕrā cŏlĭtūr cĕlĕbērrĭmă tūrbā,

nūnc Ĕpăphūs māgnī gĕnĭtūs dē sēmĭnĕ tāndēm

crēdĭtŭr ēssĕ Iŏvīs pērque ūrbēs iūnctă părēntī

tēmplă tĕnēt. Fŭĭt huīc ănĭmīs aēquālĭs ĕt ānnīs

sōlĕ sătūs Phăĕthōn, quēm quōndām māgnă lŏquēntēm

nēc sĭbĭ crēdēntēm Phoēbōquĕ părēntĕ sŭpērbūm

nōn tŭlĭt Īnăchĭdēs: "Mātrī"que ăĭt "ōmnĭă dēmēns

crēdĭs ĕt ēs tŭmĭdūs gĕnĭtōrĭs ĭmāgĭnĕ fālsī."

ērŭbŭīt Phăĕthōn īrāmquĕ pŭdōrĕ rĕprēssīt

ēt tŭlĭt ād Clўmĕnēn Ĕpăphī cōnvīcĭă mātrēm:

"Quōquĕ măgīs dŏlĕās, gĕnĕtrīx," ăĭt "īlle ĕgŏ lībēr,

īllĕ fĕrōx tăcŭī; pŭdĕt haēc ōpprōbrĭă nōbīs

ēt dīcī pŏtŭīsse ēt nōn pŏtŭīssĕ rĕfēllī.

Āt tū, sī mŏdŏ sūm caēlēstī stīrpĕ crĕātūs,

ēdĕ nŏtām tāntī gĕnĕrīs mēque āssĕrĕ caēlō."

dīxĭt ĕt īmplĭcŭīt mātērnō brācchĭă cōllō

pērquĕ sŭūm Mĕrŏpīsquĕ căpūt taēdāsquĕ sŏrōrūm

trādĕrĕt, ōrāvīt, vērī sĭbĭ sīgnă părēntīs.

Āmbĭgŭūm, Clўmĕnē, prĕcĭbūs Phăĕthōntĭs ăn īrā

mōtă măgīs dīctī sĭbĭ crīmĭnĭs, ūtrăquĕ caēlō

brācchĭă pōrrēxīt spēctānsque ād lūmĭnă sōlīs:

"Pēr iŭbăr hōc" īnquīt "rădĭīs īnsīgnĕ cŏrūscīs,

nātĕ, tĭbī iūrō, quōd nōs aūdītquĕ vĭdētquĕ,

hōc tē, quēm spēctās, hōc tē, quī tēmpĕrăt ōrbēm,

sōlĕ sătūm. Sī fīctă lŏquōr, nĕgĕt īpsĕ vĭdēndūm

sē mĭhĭ sītque ŏcŭlīs lūx īstă nŏvīssĭmă nōstrīs.

Nēc lōngūs lăbŏr ēst pătrĭōs tĭbĭ nōssĕ pĕnātīs;

ūnde ŏrĭtūr, dŏmŭs ēst tērraē cōntērmĭnă nōstraē.

Sī mŏdŏ fērt ănĭmūs, grădĕre ēt scītābĕre ăb īpsō."

ēmĭcăt ēxtēmplō laētūs pōst tālĭă mātrīs

dīctă sŭaē Phăĕthōn ēt cōncĭpĭt aēthĕră mēntĕ;

Aēthĭŏpāsquĕ sŭōs pŏsĭtōsquĕ sŭb īgnĭbŭs Īndōs

sīdĕrĕīs trānsīt pătrĭōsque ădĭt īmpĭgĕr ōrtūs.