VALERII MARTIALIS - EPIGRAMMATON LIBER V

2

I

Hōc tĭbĭ, Pāllădĭaē seū cōllĭbŭs ūtĕrĭs Ālbaē,

Caēsăr, ĕt hīnc Trĭvĭām ‖ prōspĭcĭs, īndĕ Thĕtīn,

seū tŭă vērĭdĭcaē dīscūnt rēspōnsă sŏrōrēs,

plānă sŭbūrbānī ‖ quā cŭbăt ūndă frĕtī,

seū plăcĕt Aēnēaē nūtrīx seū fīlĭă Sōlīs

sīvĕ sălūtĭfĕrīs ‖ cāndĭdŭs Ānxŭr ăquīs,

mīttĭmŭs, ō rērūm fēlīx tūtēlă sălūsquĕ,

sōspĭtĕ quō grātūm ‖ crēdĭmŭs ēssĕ Iŏvēm.

Tū tāntum āccĭpĭās: ĕgŏ tē lēgīssĕ pŭtābō

ēt tŭmĭdūs Gāllā ‖ crēdŭlĭtātĕ frŭār.

II

Mātrōnaē pŭĕrīquĕ vīrgĭnēsquĕ,

vōbīs pāgĭnă nōstră dēdĭcātūr.

Tū, quēm nēquĭtĭaē prŏcācĭōrēs

dēlēctānt nĭmĭūm sălēsquĕ nūdī,

lāscīvōs lĕgĕ quāttŭōr lĭbēllōs:

quīntūs cūm dŏmĭnō lĭbēr iŏcātūr;

quēm Gērmānĭcŭs ōrĕ nōn rŭbēntī

cōrām Cēcrŏpĭā lĕgāt pŭēllā.

III

Āccŏlă iām nōstraē dēgīs, Gērmānĭcĕ, rīpaē,

ā fămŭlīs Hīstrī ‖ quī tĭbĭ vēnĭt ăquīs,

laētŭs ĕt āttŏnĭtūs vīsō mŏdŏ praēsĭdĕ mūndī,

ādfātūs cŏmĭtēs ‖ dīcĭtŭr ēssĕ sŭōs:

"Sōrs mĕă quām frātrīs mĕlĭōr, cuī tām prŏpĕ fās ēst

cērnĕrĕ, tām lōngē ‖ quēm cŏlĭt īllĕ dĕūm".

IV

Fētērĕ mūltō Mŷrtălē sŏlēt vīnō,

sēd fāllăt ūt nōs, fŏlĭă dēvŏrāt laūrī

mĕrūmquĕ caūtă frōndĕ, nōn ăquā mīscēt.

Hānc tū rŭbēntēm prōmĭnēntĭbūs vēnīs

quŏtĭēns vĕnīrĕ, Paūlĕ, vīdĕrīs cōntrā,

dīcās lĭcēbīt "Mŷrtălē bĭbīt laūrūm".

V

Sēxtĕ, Pălātīnaē cūltōr fācūndĕ Mĭnērvaē,

īngĕnĭō frŭĕrīs ‖ quī prŏpĭōrĕ dĕī -

tībī nāscēntēs dŏmĭnī cōgnōscĕrĕ cūrās

ēt sēcrētă dŭcīs ‖ pēctŏră nōssĕ lĭcēt: -

sīt lŏcŭs ēt nōstrīs ălĭquā tĭbĭ pārtĕ lĭbēllīs,

quā Pĕdŏ, quā Mārsūs ‖ quāquĕ Cătūllŭs ĕrīt.

Ād Căpĭtōlīnī caēlēstĭă cārmĭnă bēllī

grāndĕ cŏthūrnātī ‖ pōnĕ Mărōnĭs ŏpūs.

VI

Sī nōn ēst grăvĕ nēc nĭmīs mŏlēstūm,

Mūsaē, Pārthĕnĭūm rŏgātĕ vēstrūm:

sīc tē sērĭŏr ēt bĕātă quōndām

sālvō Caēsărĕ fīnĭāt sĕnēctūs

ēt sīs īnvĭdĭā făvēntĕ fēlīx,

sīc Būrrūs cĭtŏ sēntĭāt părēntēm:

ādmīttās tĭmĭdām brĕvēmquĕ chārtām

īntrā līmĭnă sānctĭōrĭs aūlaē.

Nōstī tēmpŏră tū Iŏvīs sĕrēnī,

cūm fūlgēt plăcĭdō sŭōquĕ vūltū,

quō nīl sūpplĭcĭbūs sŏlēt nĕgārĕ.

Nōn ēst quōd mĕtŭās prĕcēs ĭnīquās:

nūmquām grāndĭă nēc mŏlēstă pōscīt

quaē cēdrō dĕcŏrātă pūrpŭrāquĕ

nīgrīs pāgĭnă crēvĭt ūmbĭlīcīs.

Nēc pōrrēxĕrĭs īstă, sēd tĕnētō

sīc tāmquām nĭhĭl ōffĕrās ăgāsquĕ.

Sī nōvī dŏmĭnūm nŏvēm sŏrōrūm,

ūltrō pūrpŭrĕūm pĕtēt lĭbēllūm.

VII

Quālĭtĕr Āssўrĭōs rĕnŏvānt īncēndĭă nīdōs,

ūnă dĕcēm quŏtĭēns ‖ saēcŭlă vīxĭt ăvīs,

tālĭtĕr ēxūta ēst vĕtĕrēm nŏvă Rōmă sĕnēctām

ēt sūmpsīt vūltūs ‖ praēsĭdĭs īpsă sŭī.

Iām prĕcŏr ōblītūs nōtaē, Vūlcānĕ, quĕrēlaē

pārcĕ: sŭmūs Mārtīs ‖ tūrbă sĕd ēt Vĕnĕrīs:

pārcĕ, pătēr: sīc Lēmnĭăcīs lāscīvă cătēnīs

īgnōscāt cōniūnx ‖ ēt pătĭēntĕr ămēt.

VIII

Ēdīctūm dŏmĭnī dĕīquĕ nōstrī,

quō sūbsēllĭă cērtĭōră fīūnt

ēt pūrōs ĕquĕs ōrdĭnēs rĕcēpīt,

dūm laūdāt mŏdŏ Phāsĭs īn thĕātrō,

Phāsīs pūrpŭrĕīs rŭbēr lăcērnīs,

ēt iāctāt tŭmĭdō sŭpērbŭs ōrĕ:

"Tāndēm cōmmŏdĭūs lĭcēt sĕdērĕ,

nūnc ēst rēddĭtă dīgnĭtās ĕquēstrīs;

tūrbā nōn prĕmĭmūr, nĕc īnquĭnāmūr":

haēc ēt tālĭă dūm rĕfērt sŭpīnūs,

īllās pūrpŭrĕās ĕt ādrŏgāntēs

iūssīt sūrgĕrĕ Lēĭtūs lăcērnās.

IX

Lānguēbām: sēd tū cŏmĭtātūs prōtĭnŭs ād mē

vēnīstī cēntūm, ‖ Sŷmmăchĕ, dīscĭpŭlīs.

Cēntūm mē tĕtĭgērĕ mănūs ăquĭlōnĕ gĕlātaē:

nōn hăbŭī fēbrēm, ‖ Sŷmmăchĕ, nūnc hăbĕō.

X

"Ēssĕ quĭd hōc dīcām vīvīs quōd fāmă nĕgātūr

ēt sŭă quōd rārūs ‖ tēmpŏră lēctŏr ămāt"?

Hī sūnt īnvĭdĭaē nīmīrūm, Rēgŭlĕ, mōrēs,

praēfĕrăt āntīquōs ‖ sēmpĕr ŭt īllă nŏvīs.

Sīc vĕtĕrem īngrātī Pōmpēī quaērĭmŭs ūmbrām,

sīc laūdānt Cătŭlī ‖ vīlĭă tēmplă sĕnēs,

Ēnnĭŭs ēst lēctūs sālvō tĭbĭ, Rōmă, Mărōnĕ;

ēt sŭă rīsērūnt ‖ saēcŭlă Maēŏnĭdēn,

rāră cŏrōnātō plaūsērĕ thĕātră Mĕnāndrō,

nōrāt Nāsōnēm ‖ sōlă Cŏrīnnă sŭūm.

Vōs tămĕn ō nōstrī nē fēstīnātĕ lĭbēllī:

sī pōst fātă vĕnīt ‖ glōrĭă, nōn prŏpĕrō.

XI

Sārdŏnўchās, †zmărăgdōs, ădămāntās, iāspĭdăs ūnō

vērsăt ĭn ārtĭcŭlō ‖ Stēllă, Sĕvērĕ, mĕūs.

Mūltās īn dĭgĭtīs, plūrēs īn cārmĭnĕ gēmmās

īnvĕnĭēs: īnde ēst ‖ haēc, pŭtŏ, cūltă mănūs.

XII

Quōd nūtāntĭă frōntĕ pērtĭcātā

gēstāt pōndĕră Māsclĭōn sŭpērbūs,

aūt grāndīs Nĭnŭs ōmnĭbūs lăcērtīs

sēptēm quōd pŭĕrōs lĕvāt vĕl ōctō,

rēs nōn dīffĭcĭlīs mĭhī vĭdētūr,

ūnō cūm dĭgĭtō vĕl hōc vĕl īllō

pōrtēt Stēllă mĕūs dĕcēm pŭēllās.

XIII

Sūm, fătĕōr, sēmpērquĕ fŭī, Cāllīstrătĕ, paūpēr

sēd nōn ōbscūrūs ‖ nēc mălĕ nōtŭs ĕquēs,

sēd tōtō lĕgŏr ōrbĕ frĕquēns ēt dīcĭtŭr "Hīc ēs"t,

quōdquĕ cĭnīs paūcīs ‖ hōc mĭhĭ vītă dĕdīt.

Āt tŭă cēntēnīs īncūmbūnt tēctă cŏlūmnīs

ēt lībērtĭnās ārcă ‖ flăgēllăt ŏpēs,

māgnăquĕ Nīlĭăcaē sērvīt tĭbĭ glēbă Sўēnēs

tōndĕt ĕt īnnŭmĕrōs ‖ Gāllĭcă Pārmă grĕgēs.

Hōc ĕgŏ tūquĕ sŭmūs: sēd quōd sūm nōn pŏtĕs ēssĕ

tū quŏd ĕs ē pŏpŭlō ‖ quīlĭbĕt ēssĕ pŏtēst.

XIV

Sĕdērĕ prīmō sŏlĭtŭs īn grădū sēmpēr

tūnc, cūm lĭcērĕt ōccŭpārĕ, Nānnēiūs

bĭs ēxcĭtātūs tērquĕ trānstŭlīt cāstră,

ĕt īntĕr īpsās paēnĕ tērtĭūs sēllās

pōst Gāĭūmquĕ Lūcĭūmquĕ cōnsēdīt.

Īllīnc cŭcūllō prōspĭcīt căpūt tēctūs

ŏcŭlōquĕ lūdōs spēctăt īndĕcēns ūnō.

Ĕt hīnc mĭsēr dēiēctŭs īn vĭām trānsīt,

sūbsēllĭōquĕ sēmĭfūltŭs ēxtrēmō

ēt mālĕ rĕcēptŭs āltĕrō gĕnū iāctāt

ĕquĭtī sĕdērĕ Lēĭtōquĕ sē stārĕ.

XV

Quīntūs nōstrōrūm lĭbĕr ēst, Aūgūstĕ, iŏcōrūm

ēt quĕrĭtūr laēsūs ‖ cārmĭnĕ nēmŏ mĕō,

gaūdĕt hŏnōrātō sēd mūltūs nōmĭnĕ lēctōr,

cuī vīctūră mĕō ‖ mūnĕrĕ fāmă dătūr.

"Quīd tămĕn haēc prōsūnt quāmvīs vĕnĕrāntĭă mūltōs"?

Nōn prōsīnt sānē, ‖ mē tămĕn īstă iŭvānt.

XVI

Sērĭă cūm pōssīm, quōd dēlēctāntĭă mālō

scrībĕrĕ, tū caūsa ēs, ‖ lēctŏr ămīcĕ, mĭhī,

quī lĕgĭs ēt tōtā cāntās mĕă cārmĭnă Rōmā:

sēd nēscīs quāntī ‖ stēt mĭhĭ tālĭs ămōr.

Nām sī fālcĭfĕrī dēfēndĕrĕ tēmplă Tŏnāntīs

sōllĭcĭtīsquĕ vĕlīm ‖ vēndĕrĕ vērbă rĕīs,

plūrĭmŭs Hīspānās mīttēt mĭhĭ naūtă mĕtrētās

ēt fīēt vărĭō ‖ sōrdĭdŭs aērĕ sĭnūs.

Āt nūnc cōnvīva ēst cōmīssātōrquĕ lĭbēllūs

ēt tāntūm grātīs ‖ pāgĭnă nōstră plăcēt.

Sēd nōn ēt vĕtĕrēs cōntēntī laūdĕ fŭērūnt,

cūm mĭnĭmūm vātī ‖ mūnŭs Ălēxĭs ĕrāt.

"Bēlle" īnquīs "dīxtī: sătĭs ēt laūdābĭmŭs ūsquĕ".

Dīssĭmŭlās? Făcĭēs ‖ mē, pŭtŏ, caūsĭdĭcūm".

XVII

Dūm prŏăvōs ătăvōsquĕ rĕfērs ēt nōmĭnă māgnă,

dūm tĭbĭ nōstĕr ĕquēs ‖ sōrdĭdă cōndĭcĭo ēst,

dūm tē pōssĕ nĕgās nĭsĭ lātō, Gēllĭă, clāvō

nūbĕrĕ, nūpsīstī, ‖ Gēllĭă, cīstĭbĕrō.

XVIII

Quōd tĭbĭ Dĕcēmbrī mēnsĕ, quō vŏlānt māppaē

grăcĭlēsquĕ lĭgŭlaē cērĕīquĕ chārtaēquĕ

ĕt ăcūtă sĕnĭbūs tēstă cūm Dămāscēnīs,

praētēr lĭbēllōs vērnŭlās nĭhīl mīsī,

fōrtāsse ăvārūs vĭdĕăr aūt ĭnhūmānūs.

Ōdī dŏlōsās mūnĕrum ēt mălās ārtēs:

ĭmĭtāntŭr hāmōs dōnă: nāmquĕ quīs nēscīt

ăvĭdūm vŏrātā dĕcĭpī scărūm mūscā?

Quŏtĭēns ămīcō dĭvĭtī nĭhīl dōnāt,

ō Quīntĭānĕ, lībĕrālĭs ēst paūpēr.

XIX

Sī quă fĭdēs vīrīs, praēfērrī, māxĭmĕ Caēsār,

tēmpŏrĭbūs pōssūnt ‖ saēcŭlă nūllă tŭīs.

Quāndŏ măgīs dīgnōs lĭcŭīt spēctārĕ trĭūmphōs?

Quāndŏ Pălātīnī ‖ plūs mĕrŭērĕ dĕī?

Pūlchrĭŏr ēt māiōr quō sūb dŭcĕ Mārtĭă Rōmă?

Sūb quō lībērtās ‖ prīncĭpĕ tāntă fŭīt?

Ēst tămĕn hōc vĭtĭūm sēd nōn lĕvĕ, sīt lĭcĕt ūnūm,

quōd cŏlĭt īngrātās ‖ paūpĕr ămīcĭtĭās.

Quīs lārgītŭr ŏpēs vĕtĕrī fīdōquĕ sŏdālī,

aūt quēm prōsĕquĭtūr ‖ nōn ălĭēnŭs ĕquēs?

Sātūrnālĭcĭaē lĭgŭlām mīsīssĕ sĕlībraē

flāmmārīsvĕ tŏgaē ‖ scrīpŭlă tōtă dĕcēm

lūxŭrĭa ēst, tŭmĭdīquĕ vŏcānt haēc mūnĕră rēgēs:

quī crĕpĕt aūrĕŏlōs ‖ fōrsĭtăn ūnŭs ĕrīt.

Quātĕnŭs hī nōn sūnt, ēstō tū, Caēsăr, ămīcūs:

nūllă dŭcīs vīrtūs ‖ dūlcĭŏr ēssĕ pŏtēst.

Iām dūdūm tăcĭtō rīdēs, Gērmānĭcĕ, nāsō

ūtĭlĕ quōd nōbīs ‖ dō tĭbĭ cōnsĭlĭūm.

XX

Sī tēcūm mĭhĭ, cārĕ Mārtĭālīs,

sēcūrīs lĭcĕāt frŭī dĭēbūs,

sī dīspōnĕrĕ tēmpŭs ōtĭōsūm

ēt vēraē părĭtēr văcārĕ vītaē:

nēc nōs ātrĭă nēc dŏmōs pŏtēntūm

nēc lītīs tĕtrĭcās fŏrūmquĕ trīstĕ

nōssēmūs nĕc ĭmāgĭnēs sŭpērbās;

sēd gēstātĭŏ, fābŭlaē, lĭbēllī,

cāmpūs, pōrtĭcŭs, ūmbră, Vīrgŏ, thērmaē,

haēc ēssēnt lŏcă sēmpĕr, hī lăbōrēs.

Nūnc vīvīt nĕcŭtēr sĭbī, bŏnōsquē

sōlēs ēffŭgĕre ātque ăbīrĕ sēntīt,

quī nōbīs pĕrĕūnt ĕt īnpŭtāntūr.

Quīsquām vīvĕrĕ cūm scĭāt, mŏrātūr?

XXI

Quīntūm prō Dĕcĭmō, prō Crāssō, Rēgŭlĕ, Mācrūm

āntĕ sălūtābāt ‖ rhētŏr Ăpōllŏdŏtūs.

Nūnc ūtrūmquĕ sŭō rĕsălūtāt nōmĭnĕ. Quāntūm

cūră lăbōrquĕ pŏtēst! ‖ Scrīpsĭt ĕt ēdĭdĭcīt.

XXII

Mānĕ dŏmī nĭsĭ tē vŏlŭī mĕrŭīquĕ vĭdērĕ,

sīnt mĭhĭ, Paūlĕ, tŭaē ‖ lōngĭŭs Ēsquĭlĭaē.

Sēd Tībūrtīnaē sūm prōxĭmŭs āccŏlă pīlaē,

quā vĭdĕt āntīcūm ‖ rūstĭcă Flōră Iŏvēm:

āltă Sŭbūrānī vīncēnda ēst sēmĭtă clīvī

ēt nūmquām sīccō ‖ sōrdĭdă sāxă grădū,

vīxquĕ dătūr lōngās mūlōrūm rūmpĕrĕ māndrās

quaēquĕ trăhī mūltō ‖ mārmŏră fūnĕ vĭdēs.

Īllŭd ădhūc grăvĭūs quōd tē pōst mīllĕ lăbōrēs,

Paūlĕ, nĕgāt lāssō ‖ iānĭtŏr ēssĕ dŏmī.

Ēxĭtŭs hīc ŏpĕrīs vānī tŏgŭlaēquĕ mădēntīs:

vīx tāntī Paūlūm ‖ mānĕ vĭdērĕ fŭīt.

Sēmpĕr ĭnhūmānōs hăbĕt ōffĭcĭōsŭs ămīcōs:

rēx, nĭsĭ dōrmĭĕrīs, ‖ nōn pŏtĕs ēssĕ mĕūs.

XXIII

Hērbārūm fŭĕrās īndūtūs, Bāssĕ, cŏlōrēs,

iūră thĕātrālīs ‖ dūm sĭlŭērĕ lŏcī.

Quaē pōstquām plăcĭdī cēnsōrīs cūră rĕnāscī

iūssĭt ĕt Ōcĕănūm ‖ cērtĭŏr aūdĭt ĕquēs,

nōn nĭsĭ vēl cōccō mădĭdā vēl mūrĭcĕ tīnctā

vēstĕ nĭtēs ēt tē ‖ sīc dărĕ vērbă pŭtās.

Quādrīngēntōrūm nūllaē sūnt, Bāssĕ, lăcērnaē

aūt mĕŭs ānte ōmnīs ‖ Cōrdŭs hăbērĕt ĕquūm.

XXIV

Hērmēs Mārtĭă saēcŭlī vŏlūptās,

Hērmēs ōmnĭbŭs ērŭdītŭs ārmīs,

Hērmēs ēt glădĭātŏr ēt măgīstēr,

Hērmēs tūrbă sŭī trĕmōrquĕ lūdī,

Hērmēs, quēm tĭmĕt Hēlĭūs sĕd ūnūm,

Hērmēs, cuī cădĭt Ādvŏlāns sĕd ūnī,

Hērmēs vīncĕrĕ nēc fĕrīrĕ dōctūs,

Hērmēs sūbpŏsĭtīcĭūs sĭbi īpsē,

Hērmēs dīvĭtĭaē lŏcārĭōrūm,

Hērmēs cūră lăbōrquĕ lūdĭārūm,

Hērmēs bēllĭgĕrā sŭpērbŭs hāstā,

Hērmēs aēquŏrĕō mĭnāx trĭdēntĕ,

Hērmēs cāssĭdĕ lānguĭdā tĭmēndūs,

Hērmēs glōrĭă Mārtĭs ūnĭvērsī,

Hērmēs ōmnĭă sōlŭs ēt tĕr ūnūs.

XXV

"Quādrīngēntă tĭbī nōn sūnt, Chaērēstrătĕ: sūrgĕ,

Lēĭtŭs ēccĕ vĕnīt: ‖ stā, fŭgĕ, cūrrĕ, lătē".

Ēcquĭs, ĭō, rĕvŏcāt dīscēdēntēmquĕ rĕdūcīt?

Ēcquĭs, ĭō, lārgās ‖ pāndĭt ămīcŭs ŏpēs?

Quēm chārtīs fāmaēquĕ dămūs pŏpŭlīsquĕ lŏquēndūm?

Quīs Stўgĭōs nōn vōlt ‖ tōtŭs ădīrĕ lăcūs?

Hōc, rŏgŏ, nōn mĕlĭūs quām rūbrō pūlpĭtă nīmbō

spārgĕre ĕt ēffūsō ‖ pērmădŭīssĕ crŏcō?

Quām nōn sēnsūrō dărĕ quādrīngēntă căbāllō,

aūrĕŭs ūt Scōrpī ‖ nāsŭs ŭbīquĕ mĭcēt?

Ō frūstrā lŏcŭplēs, ō dīssĭmŭlātŏr ămīcī,

haēc lĕgĭs ēt laūdās? ‖ Quaē tĭbĭ fāmă pĕrīt!

XXVI

Quŏd ālphă dīxī, Cōrdĕ, paēnŭlātōrūm

tē nūpĕr, ălĭquā cūm iŏcārĕr īn chārtā,

sī fōrtĕ bīlēm mōvĭt hīc tĭbī vērsūs,

dīcās lĭcēbīt bētă mē tŏgātōrūm.

XXVII

Īngĕnĭūm stŭdĭūmquĕ tĭbī mōrēsquĕ gĕnūsquĕ

sūnt ĕquĭtīs, fătĕōr: ‖ cētĕră plēbĭs hăbēs.

Bīs sēptēnă tĭbī nōn sīnt sūbsēllĭă tāntī,

ūt sĕdĕās vīsō ‖ pāllĭdŭs Ōcĕănō.

XXVIII

Ūt bĕnĕ lŏquātūr sēntĭātquĕ Māmērcūs,

ēffĭcĕrĕ nūllīs, Aūlĕ, mŏrĭbūs pōssīs:

pĭĕtātĕ frātrēs Cūrvĭōs lĭcēt vīncās,

quĭētĕ Nērvās, cōmĭtātĕ Rūsōnēs,

prŏbĭtātĕ Mācrōs, aēquĭtātĕ Maūrīcōs,

ŏrātĭōnĕ Rēgŭlōs, iŏcīs Paūlōs:

rŏbīgĭnōsīs cūnctă dēntĭbūs rōdīt.

Hŏmĭnēm mălīgnūm fōrsăn ēssĕ tū crēdās:

ĕgo ēssĕ mĭsĕrūm crēdō, cuī plăcēt nēmō.

XXIX

Sī quāndō lĕpŏrēm mīttīs mĭhĭ, Gēllĭă, dīcīs:

"Fōrmōnsūs sēptēm, ‖ Mārcĕ, dĭēbŭs ĕrīs".

Sī nōn dērīdēs, sī vērūm, lūx mĕă, nārrās,

ēdīstī nūmquām, ‖ Gēllĭă, tū lĕpŏrēm.

XXX

Vārrŏ, Sŏphōclēō nōn īnfĭtĭāndĕ cŏthūrnō

nēc mĭnŭs īn Călăbrā ‖ sūspĭcĭēndĕ lўrā,

dīffĕr ŏpūs nēc tē fācūndī scaēnă Cătūllī

dētĭnĕāt cūltīs ‖ aūt ĕlĕgīă cŏmīs;

sēd lĕgĕ fūmōsō nōn āspērnāndă Dĕcēmbrī

cārmĭnă, mīttūntūr ‖ quaē tĭbĭ mēnsĕ sŭō:

cōmmŏdĭūs nĭsĭ fōrtĕ tĭbī pŏtĭūsquĕ vĭdētūr

Sātūrnālĭcĭās ‖ pērdĕrĕ, Vārrŏ, nŭcēs.

XXXI

Āspĭcĕ quām plăcĭdīs īnsūltēt tūrbă iŭvēncīs

ēt sŭă quām făcĭlīs ‖ pōndĕră taūrŭs ămēt.

Cōrnĭbŭs hīc pēndēt sūmmīs, văgŭs īllĕ pĕr ārmōs

cūrrĭt ĕt īn tōtō ‖ vēntĭlăt ārmă bŏvĕ.

Āt fĕrĭtās īnmōtă rĭgēt: nōn ēssĕt hărēnă

tūtĭŏr ēt pŏtĕrānt ‖ fāllĕrĕ plānă măgīs.

Nēc trĕpĭdānt gēstūs, sēd dē dīscrīmĭnĕ pālmaē

sēcūrūs pŭĕr ēst ‖ sōllĭcĭtūmquĕ pĕcūs.

XXXII

Quādrāntēm Crīspūs tăbŭlīs, Faūstīnĕ, sŭprēmīs

nōn dĕdĭt ūxōrī. ‖ "Cuī dĕdĭt ērgŏ"? Sĭbī.

XXXIII

Cārpĕrĕ caūsĭdĭcūs fērtūr mĕă cārmĭnă: quī sīt

nēscĭŏ: sī scĭĕrō, ‖ vaē tĭbĭ, caūsĭdĭcĕ.

XXXIV

Hānc tĭbĭ, Frōntŏ pătēr, gĕnĕtrīx Flāccīllă, pŭēllām

ōscŭlă cōmmēndō ‖ dēlĭcĭāsquĕ mĕās,

pārvŏlă nē nīgrās hōrrēscăt Ĕrōtiōn ūmbrās

ōrăquĕ Tārtărĕī ‖ prōdĭgĭōsă cănīs.

Īnplētūră fŭīt sēxtaē mŏdŏ frīgŏră brūmaē,

vīxīssēt tŏtĭdēm ‖ nī mĭnŭs īllă dĭēs.

Īntēr tām vĕtĕrēs lūdāt lāscīvă pătrōnōs

ēt nōmēn blaēsō ‖ gārrĭăt ōrĕ mĕūm.

Mōllĭă nōn rĭgĭdūs caēspēs tĕgăt ōssă nĕc īllī,

tērră, grăvīs fŭĕrīs: ‖ nōn fŭĭt īllă tĭbī.

XXXV

Dūm sĭbĭ rĕdīrĕ dē Pătrēnsĭbūs fūndīs

dŭcēnă clāmāt cōccĭnātŭs Eūclīdēs

Cŏrīnthĭōquĕ plūră dē sŭbūrbānō

lōngūmquĕ pūlchrā stēmmă rĕpĕtĭt ā Lēdā

ēt sūscĭtāntī Lēĭtō rĕlūctātūr,

ĕquĭtī sŭpērbō, nŏbĭlī, lŏcūplētī

cĕcĭdīt rĕpēntĕ māgnă dē sĭnū clāvīs.

Nūmquām, Făbūllĕ, nēquĭōr fŭīt clāvīs.

XXXVI

Laūdātūs nōstrō quīdām, Faūstīnĕ, lĭbēllō

dīssĭmŭlāt, quăsĭ nīl ‖ dēbĕăt: īnpŏsŭīt.

XXXVII

Pŭēllă sĕnĭbūs dūlcĭōr mĭhī cŷcnīs,

āgnā Gălaēsī mōllĭōr Phălāntīnī,

cōnchā Lŭcrīnī dēlĭcātĭōr stāgnī,

cuī nēc lăpīllōs praēfĕrās Ĕrŷthraēōs

nēc mŏdŏ pŏlītūm pĕcŭdĭs Īndĭcaē dēntēm

nĭvēsquĕ prīmās līlĭūmquĕ nōn tāctūm;

quaē crīnĕ vīcīt Baētĭcī grĕgīs vēllūs

Rhĕnīquĕ nōdōs aūrĕāmquĕ nītēllām;

frāgrāvĭt ōrĕ quōd rŏsārĭūm Paēstī,

quŏd Āttĭcārūm prīmă mēllă cērārūm,

quōd sūcĭnōrūm rāptă dē mănū glēbă;

cuī cōnpărātŭs īndĕcēns ĕrāt pāvŏ,

ĭnămābĭlīs scĭūrŭs ēt frĕquēns phoēnīx,

ădhūc rĕcēntī tēpĕt Ĕrōtĭōn būstō,

quām pēssĭmōrūm lēx ămāră fātōrūm

sēxtā pĕrēgĭt hĭĕmĕ, nēc tămēn tōtā,

nōstrōs ămōrēs gaūdĭūmquĕ lūsūsquĕ.

Ĕt ēssĕ trīstēm mē mĕūs vĕtāt Paētūs,

pĕctūsquĕ pūlsāns părĭtĕr ēt cŏmām vēllēns:

"Dēflērĕ nōn tē vērnŭlaē pŭdēt mōrtēm?

Ĕgŏ cōniŭgem" īnquĭt "ēxtŭli ēt tămēn vīvō,

nōtām, sŭpērbām, nōbĭlēm, lŏcūplētēm".

Quĭd ēssĕ nōstrō fōrtĭūs pŏtēst Paētō?

Dŭcēntĭēns āccēpĭt ēt tămēn vīvīt.

XXXVIII

Cāllĭŏdōrŭs hăbēt cēnsūm - quīs nēscĭt? - ĕquēstrēm,

Sēxtĕ, sĕd ēt frātrēm ‖ Cāllĭŏdōrŭs hăbēt.

Quādrīngēntă sĕcā quī dīcīt sŷkă mĕrīzeī:

ūnō crēdĭs ĕquō ‖ pōssĕ sĕdērĕ dŭōs?

Quīd cūm frātrĕ tĭbī, quīd cūm Pōllūcĕ mŏlēstō?

Nōn ēssēt Pōllūx ‖ sī tĭbĭ, Cāstŏr ĕrās.

Ūnūs cūm sītīs, dŭŏ, Cāllĭŏdōrĕ, sĕdēbīs?

sūrgĕ: sŏlōīkīsmōn, ‖ Cāllĭŏdōrĕ, făcīs.

Aūt ĭmĭtārĕ gĕnūs Lēdaē - cūm frātrĕ sĕdērĕ

nōn pŏtĕs -: āltērnīs, ‖ Cāllĭŏdōrĕ, sĕdē.

XXXIX

Sūprēmās tĭbĭ trīcĭēns ĭn ānnō

sīgnāntī tăbŭlās, Chărīnĕ, mīsī

Hŷblaēīs mădĭdās thўmīs plăcēntās.

Dēfēcī: mĭsĕrērĕ iām, Chărīnĕ:

sīgnā rārĭŭs, aūt sĕmēl făc īllūd,

mēntītūr tŭă quōd sŭbīndĕ tūssīs.

Ēxcūssī lŏcŭlōsquĕ saēcŭlūmquĕ:

Croēsō dīvĭtĭōr lĭcēt fŭīssēm,

Īrō paūpĕrĭōr fŏrēm, Chărīnĕ,

sī cōnchēm tŏtĭēns mĕām cŏmēssēs.

XL

Pīnxīstī Vĕnĕrēm, cŏlĭs, Ārtĕmĭdōrĕ, Mĭnērvām:

ēt mīrārĭs ŏpūs ‖ dīsplĭcŭīssĕ tŭūm?

XLI

Spădōnĕ cūm sĭs ēvĭrātĭōr flūxō,

ēt cōncŭbīnō mōllĭōr Cĕlaēnaēō,

quēm sēctŭs ŭlŭlāt mātrĭs ēnthĕaē Gāllūs,

thĕātră lŏquĕrĭs ēt grădūs ĕt ēdīctă

trăbĕāsque ĕt Īdūs fībŭlāsquĕ cēnsūsquĕ,

ēt pūmĭcātā paūpĕrēs mănū mōnstrās.

Sĕdēre ĭn ĕquĭtūm lĭcĕăt ān tĭbī scāmnīs

vĭdēbŏ, Dĭdўmĕ: nōn lĭcēt mărītōrūm.

XLII

Cāllĭdŭs ēffrāctā nūmmōs fūr aūfĕrĕt ārcā,

prōstērnēt pătrĭōs ‖ īmpĭă flāmmă lărēs:

dēbĭtŏr ūsūrām părĭtēr sōrtēmquĕ nĕgābīt,

nōn rēddēt stĕrĭlīs ‖ sēmĭnă iāctă sĕgēs:

dīspēnsātōrēm fāllāx spŏlĭābĭt ămīcă,

mērcĭbŭs ēxstrūctās ‖ ōbrŭĕt ūndă rătēs.

Ēxtrā fōrtūnam ēst quīdquīd dōnātŭr ămīcīs:

quās dĕdĕrīs sōlās ‖ sēmpĕr hăbēbĭs ŏpēs.

XLIII

Thāĭs hăbēt nīgrōs, nĭvĕōs Laēcānĭă dēntēs.

Quaē rătĭo ēst? Ēmptōs ‖ haēc hăbĕt, īllă sŭōs.

XLIV

Quīd fāctum ēst, rŏgŏ, quīd rĕpēntĕ fāctūm,

ād cēnām mĭhĭ, Dēntŏ, quōd vŏcāntī, -

quīs crēdāt? - Quătĕr aūsŭs ēs nĕgārĕ?

Sēd nēc rēspĭcĭs ēt fŭgīs sĕquēntēm,

quēm thērmīs mŏdŏ quaērĕre ēt thĕātrīs

ēt cōnclāvĭbŭs ōmnĭbūs sŏlēbās.

Sīc ēst, cāptŭs ĕs ūnctĭōrĕ mēnsā

ēt māiōr răpŭīt cănēm cŭlīnă.

Iām tē, sēd cĭtŏ, cōgnĭtum ēt rĕlīctūm

cūm fāstīdĭĕrīt pŏpīnă dīvēs,

āntīquaē vĕnĭēs ăd ōssă cēnaē.

XLV

Dīcīs fōrmōnsām, dīcīs tē, Bāssă, pŭēllām.

Īstūd quaē nōn ēst ‖ dīcĕrĕ, Bāssă, sŏlēt.

XLVI

Bāsĭă dūm nōlō nĭsĭ quaē lūctāntĭă cārpsī

ēt plăcĕt īră mĭhī ‖ plūs tŭă quām făcĭēs,

ūt tē saēpĕ rŏgēm, caēdō, Dĭădūmĕnĕ, saēpĕ:

cōnsĕquŏr hōc, ūt mē ‖ nēc tĭmĕās nĕc ămēs.

XLVII

Nūmquām sē cēnāssĕ dŏmī Phĭlŏ iūrăt, ĕt hōc ēst:

nōn cēnāt, quŏtĭēns ‖ nēmŏ vŏcāvĭt ĕūm.

XLVIII

Quīd nōn cōgĭt ămōr? Sĕcŭīt nōlēntĕ căpīllōs

Ēncōlpōs dŏmĭnō, ‖ nōn prŏhĭbēntĕ tămēn.

Pērmīsīt flēvītquĕ Pŭdēns: sīc cēssĭt hăbēnīs

aūdācī quēstūs ‖ dē Phăĕthōntĕ pătēr:

tālīs rāptŭs Hўlās, tālīs dēprēnsŭs Ăchīllēs

dēpŏsŭīt gaūdēns, ‖ mātrĕ dŏlēntĕ, cŏmās.

Sēd tū nē prŏpĕrā - brĕvĭbūs nē crēdĕ căpīllīs -

tārdăquĕ prō tāntō ‖ mūnĕrĕ, bārbă, vĕnī.

XLIX

Vīdīssēm mŏdŏ fōrtĕ cūm sĕdēntēm

sōlūm tē, Lăbĭēnĕ, trēs pŭtāvī.

Cālvaē mē nŭmĕrūs tŭaē fĕfēllīt:

sūnt īllīnc tĭbĭ, sūnt ĕt hīnc căpīllī

quālēs vēl pŭĕrūm dĕcērĕ pōssūnt;

nūdūmst īn mĕdĭō căpūt nĕc ūllūs

īn lōngā pĭlŭs ārĕā nŏtātūr.

Hīc ērrōr tĭbĭ prōfŭīt Dĕcēmbrī,

tūnc cūm prāndĭă mīsĭt Īmpĕrātōr:

cūm pānārĭŏlīs trĭbūs rĕdīstī.

Tālēm Gērўŏnēn fŭīssĕ crĕdŏ.

Vītēs cēnsĕŏ pōrtĭcūm Phĭlīppī:

sī tē vīdĕrĭt Hērcŭlēs, pĕrīstī.

L

Cēnŏ dŏmī quŏtĭēns, nĭsĭ tē, Chărŏpīnĕ, vŏcāvī,

prōtĭnŭs īngēntēs ‖ sūnt ĭnĭmīcĭtĭaē,

mēquĕ pŏtēs strīctō mĕdĭūm trānsfīgĕrĕ fērrō,

sī nōstrūm sĭnĕ tē ‖ scīs călŭīssĕ fŏcūm.

Nēc sĕmĕl ērgŏ mĭhī fūrtūm fēcīssĕ lĭcēbīt?

Īnprŏbĭūs nĭhĭl ēst ‖ hāc, Chărŏpīnĕ, gŭlā.

Dēsĭnĕ iām nōstrām, prĕcŏr, ōbsērvārĕ cŭlīnām,

ātque ălĭquāndŏ mĕūs ‖ dēt tĭbĭ vērbă cŏcūs.

LI

Hīc, quī lĭbēllīs praēgrăvēm gĕrīt laēvām,

nōtārĭōrūm quēm prĕmīt chŏrūs lēvīs,

quī cōdĭcīllīs hīnc ĕt īndĕ prōlātīs

ĕpīstŏlīsquĕ cōmmŏdāt grăvēm vōltūm

sĭmĭlīs Cătōnī Tūllĭōquĕ Brūtōquĕ,

ēxprīmĕrĕ, Rūfĕ, fĭdīcŭlaē lĭcēt cōgānt,

hăvē Lătīnūm, chaīrĕ nōn pŏtēst Graēcūm.

Sī fīngĕre īstūd mē pŭtās, sălūtēmūs.

LII

Quaē mĭhĭ praēstĭtĕrīs mĕmĭnī sēmpērquĕ tĕnēbō.

Cūr ĭgĭtūr tăcĕō, ‖ Pōstŭmĕ? Tū lŏquĕrīs.

Īncĭpĭō quŏtĭēns ălĭcuī tŭă dōnă rĕfērrĕ,

prōtĭnŭs ēxclāmāt ‖ "Dīxĕrăt īpsĕ mĭhī".

Nōn bēllē quaēdām făcĭūnt dŭŏ: sūffĭcĭt ūnūs

huīc ŏpĕrī: sī vīs ‖ ūt lŏquăr, īpsĕ tăcē.

Crēdĕ mĭhī, quāmvīs īngēntĭă, Pōstŭmĕ, dōnă

aūctōrīs pĕrĕūnt ‖ gārrŭlĭtātĕ sŭī.

LIII

Cōlchĭdă quīd scrībīs, quīd scrībĭs, ămīcĕ, Thўēstēn?

Quō tĭbĭ vēl Nĭŏbēn, ‖ Bāssĕ, vĕl Āndrŏmăchēn?

Mātĕrĭa ēst, mĭhĭ crēdĕ, tŭīs āptīssĭmă chārtīs

Deūcălĭōn vēl, sī ‖ nōn plăcĕt hīc, Phăĕthōn.

LIV

Ēxtēmpŏrālīs fāctŭs ēst mĕūs rhētōr:

Cālpūrnĭūm nōn scrīpsĭt, ēt sălūtāvīt.

LV

Dīc mĭhĭ, quēm pōrtās, vŏlŭcrūm rēgīnă? "Tŏnāntēm".

Nūllă mănū quārē ‖ fūlmĭnă gēstăt? "Ămāt".

Quō călĕt īgnĕ dĕūs? "Pŭĕrī". Cūr mītĭs ăpērtō

rēspĭcĭs ōrĕ Iŏvēm? ‖ "Dē Gănўmēdĕ lŏquōr".

LVI

Cuī trādās, Lŭpĕ, fīlĭūm măgīstrō

quaērīs sōllĭcĭtūs dĭū rŏgāsquĕ.

Ōmnēs grāmmătĭcōsquĕ rhētŏrāsquĕ

dēvītēs mŏnĕō: nĭhīl sĭt īllī

cūm lībrīs Cĭcĕrōnĭs aūt Mărōnīs,

fāmaē Tūtĭlĭūm sŭaē rĕlīnquāt;

sī vērsūs făcĭt, ābdĭcēs pŏētām.

Ārtēs dīscĕrĕ vūlt pĕcūnĭōsās?

Fāc dīscāt cĭthăroēdŭs aūt chŏraūlēs;

sī dūrī pŭĕr īngĕnī vĭdētūr,

praēcōnēm făcĭās vĕl ārchĭtēctūm.

LVII

Cūm vŏcŏ tē dŏmĭnūm, nōlī tĭbĭ, Cīnnă, plăcērĕ:

saēpe ĕtĭām sērvūm ‖ sīc rĕsălūtŏ tŭūm.

LVIII

Crās tē vīctūrūm, crās dīcīs, Pōstŭmĕ, sēmpēr.

Dīc mĭhĭ, crās īstūd, ‖ Pōstŭmĕ, quāndŏ vĕnīt?

Quām lōngē crās īstŭd, ŭbi ēst? Aūt ūndĕ pĕtēndūm?

Nūmquĭd ăpūd Pārthōs ‖ Ārmĕnĭōsquĕ lătēt?

Iām crās īstŭd hăbēt Prĭămī vēl Nēstŏrĭs ānnōs.

Crās īstūd quāntī, ‖ dīc mĭhĭ, pōssĕt ĕmī?

Crās vīvēs? Hŏdĭē iām vīvĕrĕ, Pōstŭmĕ, sērum ēst:

īllĕ săpīt quīsquīs, ‖ Pōstŭmĕ, vīxĭt hĕrī.

LIX

Quōd nōn ārgēntūm, quōd nōn tĭbĭ mīttĭmŭs aūrūm

hōc făcĭmūs caūsā, ‖ Stēllă dĭsērtĕ, tŭā.

Quīsquīs māgnă dĕdīt, vŏlŭīt sĭbĭ māgnă rĕmīttī;

fīctĭlĭbūs nōstrīs ‖ ēxŏnĕrātŭs ĕrīs.

LX

Ādlātrēs lĭcĕt ūsquĕ nōs ĕt ūsquĕ

ēt gānnītĭbŭs īnprŏbīs lăcēssās,

cērtum ēst hānc tĭbĭ pērnĕgārĕ fāmām,

ōlīm quām pĕtĭs, īn mĕīs lĭbēllīs

quālīscūmquĕ lĕgārĭs ūt pĕr ōrbēm.

Nām tē cūr ălĭquīs scĭāt fŭīssĕ?

Īgnōtūs pĕrĕās, mĭsēr, nĕcēsse ēst.

Nōn dērūnt tămĕn hāc ĭn ūrbĕ fōrsān

ūnūs vēl dŭŏ trēsvĕ quāttŭōrvĕ,

pēllēm rōdĕrĕ quī vĕlīnt cănīnām:

nōs hāc ā scăbĭē tĕnēmŭs ūnguēs.

LXI

Crīspŭlŭs īstĕ quĭs ēst, ūxōrī sēmpĕr ădhaērēt

quī, Mărĭānĕ, tŭaē? ‖ Crīspŭlŭs īstĕ quĭs ēst?

Nēscĭŏ quīd dŏmĭnaē tĕnĕrām quī gārrĭt ĭn aūrēm

ēt sēllām cŭbĭtō ‖ dēxtĕrĭōrĕ prĕmīt?

Pēr cūiūs dĭgĭtōs cūrrīt lĕvĭs ānŭlŭs ōmnīs,

crūră gĕrīt nūllō ‖ quī vĭŏlātă pĭlō?

Nīl mĭhĭ rēspōndēs? "Ūxōrīs rēs ăgĭt" īnquīs

"īstĕ mĕaē". Sānē ‖ cērtŭs ĕt āspĕr hŏmo ēst,

prōcūrātōrēm vōltū quī praēfĕrăt īpsō:

ācrĭŏr hōc Chīūs ‖ nōn ĕrĭt Aūfĭdĭūs.

Ō quām dīgnŭs ĕrās ălăpīs, Mărĭānĕ, Lătīnī:

tē sūccēssūrūm ‖ crēdo ĕgŏ Pānnĭcŭlō.

Rēs ūxōrĭs ăgīt? Rēs ūllās crīspŭlŭs īstĕ?

Rēs nōn ūxōrīs, ‖ rēs ăgĭt īstĕ tŭās.

LXII

Iūrĕ tŭō nōstrīs mănĕās lĭcĕt, hōspĕs, ĭn hōrtīs,

sī pŏtĕs īn nūdō ‖ pōnĕrĕ mēmbră sŏlō,

aūt sī pōrtātūr tēcūm tĭbĭ māgnă sŭpēllēx:

nām mĕă iām dĭgĭtūm ‖ sūstŭlĭt hōspĭtĭbūs.

Nūllă tĕgīt frāctōs - nĕc ĭnānīs - cūlcĭtă lēctōs,

pūtrĭs ĕt ābrūptā ‖ fāscĭă rēstĕ iăcēt.

Sīt tămĕn hōspĭtĭūm nōbīs cōmmūnĕ dŭōbūs:

ēmi hōrtōs; plūs ēst: ‖ īnstrŭĕ tū; mĭnŭs ēst.

LXIII

"Quīd sēntīs" īnquīs "dē nōstrīs, Mārcĕ lĭbēllīs"?

Sīc mē sōllĭcĭtūs, ‖ Pōntĭcĕ, saēpĕ rŏgās.

Ādmīrōr, stŭpĕō: nĭhĭl ēst pērfēctĭŭs īllīs,

īpsĕ tŭō cēdēt ‖ Rēgŭlŭs īngĕnĭō.

"Hōc sēntīs"? īnquīs "făcĭāt tĭbĭ sīc bĕnĕ Caēsār,

sīc Căpĭtōlīnūs ‖ Iūppĭtĕr". Īmmŏ tĭbī.

LXIV

Sēxtāntēs, Cāllīstĕ, dŭōs īnfūndĕ Fălērnī,

tū sŭpĕr aēstīvās, ‖ Ālcĭmĕ, sōlvĕ nĭvēs,

pīnguēscāt nĭmĭō mădĭdūs mĭhĭ crīnĭs ămōmō

lāssēntūrquĕ rŏsīs ‖ tēmpŏră sūtĭlĭbūs.

Tām vīcīnă iŭbēnt nōs vīvĕrĕ Maūsōlēă,

cūm dŏcĕānt īpsōs ‖ pōssĕ pĕrīrĕ dĕōs.

LXV

Āstră pŏlūmquĕ dĕdīt, quāmvīs ōpstāntĕ nŏvērcā,

Ālcīdaē Nĕmĕēs ‖ tērrŏr ĕt Ārcăs ăpēr

ēt cāstīgātūm Lĭbўcaē cērōmă pălaēstraē

ēt grăvĭs īn Sĭcŭlō ‖ pūlvĕrĕ fūsŭs Ĕrŷx,

sīlvārūmquĕ trĕmōr, tăcĭtā quī fraūdĕ sŏlēbāt

dūcĕrĕ nōn rēctās ‖ Cācŭs ĭn āntră bŏvēs.

Īstă tŭaē, Caēsār, quŏtă pārs spēctātŭr hărēnaē?

Dāt māiōră nŏvūs ‖ proēlĭă mānĕ dĭēs.

Quōt grăvĭōră cădūnt Nĕmĕaēō pōndĕră mōnstrō!

Quōt tŭă Maēnălĭōs ‖ cōnlŏcăt hāstă sŭēs!

Rēddātūr sī pūgnă trĭplēx pāstōrĭs Hĭbērī,

ēst tĭbĭ quī pōssīt ‖ vīncĕrĕ Gērўŏnēn.

Saēpĕ lĭcēt Grăĭaē nŭmĕrētūr bēlŭă Lērnaē,

īnprŏbă Nīlĭăcīs ‖ quīd făcĭt Hŷdră fĕrīs?

Prō mĕrĭtīs caēlūm tāntīs, Aūgūstĕ, dĕdērūnt

Ālcīdaē cĭtŏ dī ‖ sēd tĭbĭ sērŏ dăbūnt.

LXVI

Saēpĕ sălūtātūs nūmquām prĭŏr īpsĕ sălūtās:

sīc ĕrĭs aētērnūm, ‖ Pōntĭlĭānĕ, vălē.

LXVII

Hībērnōs pĕtĕrēnt sŏlĭtō cūm mōrĕ rĕcēssūs

Ātthĭdĕs, īn nīdīs ‖ ūnă rĕmānsĭt ăvīs.

Dēprēndērĕ nĕfās ād tēmpŏră vērnă rĕvērsaē

ēt prŏfŭgām vŏlŭcrēs ‖ dīrĭpŭērĕ sŭaē.

Sērŏ dĕdīt poēnās: dīscērpī nōxĭă mātēr

dēbŭĕrāt, sēd tūnc ‖ cūm lăcĕrāvĭt Ĭtŷn.

LXVIII

Ārctōā dē gēntĕ cŏmām tĭbĭ, Lēsbĭă, mīsī,

ūt scīrēs quāntō ‖ sīt tŭă flāvă măgīs.

LXIX

Āntōnī Phărĭō nĭhĭl ōbiēctūrĕ Pŏthīnō

ēt lĕvĭūs tăbŭlā ‖ quām Cĭcĕrōnĕ nŏcēns:

quīd glădĭūm dēmēns Rōmānā strīngĭs ĭn ōrā?

Hōc ādmīsīssēt ‖ nēc Cătĭlīnă nĕfās.

Īmpĭŭs īnfāndō mīlēs cōrrūmpĭtŭr aūrō,

ēt tāntīs ŏpĭbūs ‖ vōx tăcĕt ūnă tĭbī.

Quīd prōsūnt sācraē prĕtĭōsă sĭlēntĭă līnguaē?

Īncĭpĭēnt ōmnēs ‖ prō Cĭcĕrōnĕ lŏquī.

LXX

Īnfūsūm sĭbĭ nūpĕr ā pătrōnō

plēnūm, Māxĭmĕ, cēntĭēns Sўrīscūs

īn sēllārĭŏlīs văgūs pŏpīnīs

cīrcā bālnĕă quāttŭōr pĕrēgīt.

Ō quānta ēst gŭlă, cēntĭēns cŏmēssĕ!

Quāntō māiŏr ădhūc, nĕc āccŭbārĕ!

LXXI

Ūmĭdă quā gĕlĭdās sūmmīttīt Trēbŭlă vāllēs

ēt vĭrĭdīs cāncrī ‖ mēnsĭbŭs ālgĕt ăgēr,

rūră Clĕōnaēō nūmquām tĕmĕrātă lĕōnĕ

ēt dŏmŭs Aēŏlĭō ‖ sēmpĕr ămīcă Nŏtō

tē, Faūstīnĕ, vŏcānt: lōngās hīs ēxĭgĕ mēssēs

cōllĭbŭs; hībērnūm ‖ iām tĭbĭ Tībŭr ĕrīt.

LXXII

Quī pŏtŭīt Bācchī mātrēm dīxīssĕ Tŏnāntēm,

īllĕ pŏtēst Sĕmĕlēn ‖ dīcĕrĕ, Rūfĕ, pătrēm.

LXXIII

Nōn dōnēm tĭbĭ cūr mĕōs lĭbēllōs

ōrāntī tŏtĭēns ĕt ēxĭgēntī

mīrārīs, Thĕŏdōrĕ? Māgnă caūsa ēst:

dōnēs tū mĭhĭ nē tŭōs lĭbēllōs.

LXXIV

Pōmpēiōs iŭvĕnēs Ăsĭa ātque Eūrōpă, sĕd īpsūm

tērră tĕgīt Lĭbўēs, ‖ sī tămĕn ūllă tĕgīt.

Quīd mīrūm tōtō sī spārgĭtŭr ōrbĕ? Iăcērĕ

ūnō nōn pŏtĕrāt ‖ tāntă rŭīnă lŏcō.

LXXV

Quaē lēgīs caūsā nūpsīt tĭbĭ Laēlĭă, Quīntĕ,

ūxōrēm pŏtĕs hānc ‖ dīcĕrĕ lēgĭtĭmām.

LXXVI

Prōfēcīt pōtō Mĭthrĭdātēs saēpĕ vĕnēnō

tōxĭcă nē pōssēnt ‖ saēvă nŏcērĕ sĭbī.

Tū quŏquĕ cāvīstī cēnāndō tām mălĕ sēmpēr

nē pōssēs ūmquām, ‖ Cīnnă, pĕrīrĕ fămĕ.

LXXVII

Nārrātūr bēllē quīdām dīxīssĕ, Mărūllĕ,

quī tē fērre ŏlĕūm ‖ dīxĭt ĭn aūrĭcŭlā.

LXXVIII

Sī trīstī dŏmĭcēnĭō lăbōrās,

Tōrānī, pŏtĕs ēsŭrīrĕ mēcūm.

Nōn dērūnt tĭbĭ, sī sŏlēs prŏpīneīn,

vīlēs Cāppădŏcaē grăvēsquĕ pōrrī,

dīvīsīs cўbĭūm lătēbĭt ōvīs.

Pōnētūr dĭgĭtīs tĕnēndŭs ūstīs

nīgrā cōlĭcŭlūs vĭrēns pătēllă,

ālgēntēm mŏdŏ quī rĕlīquĭt hōrtūm,

ēt pūltēm nĭvĕām prĕmēns bŏtēllūs,

ēt pāllēns făbă cūm rŭbēntĕ lārdō.

Mēnsaē mūnĕră sī vŏlēs sĕcūndaē,

mārcēntēs tĭbĭ pōrrĭgēntŭr uvaē

ēt nōmēn pĭră quaē fĕrūnt Sўrōrūm,

ēt quās dōctă Nĕāpŏlīs crĕāvīt,

lēntō cāstănĕaē văpōrĕ tōstaē:

vīnūm tū făcĭēs bŏnūm bĭbēndō.

Pōst haēc ōmnĭă fōrtĕ sī mŏvēbīt

Bācchūs quām sŏlĕt ēsŭrītĭōnēm,

sūccūrrēnt tĭbĭ nōbĭlēs ŏlīvaē,

Pīcēnī mŏdŏ quās tŭlērĕ rāmī,

ēt fērvēns cĭcĕr ēt tĕpēns lŭpīnūs.

Pārva ēst cēnŭlă, - quīs pŏtēst nĕgārĕ? -

Sēd fīngēs nĭhĭl aūdĭēsvĕ fīctūm

ēt vōltū plăcĭdūs tŭō rĕcūmbēs;

nēc crāssūm dŏmĭnūs lĕgēt vŏlūmēn,

nēc dē Gādĭbŭs īnprŏbīs pŭēllaē

vībrābūnt sĭnĕ fīnĕ prūrĭēntēs

lāscīvōs dŏcĭlī trĕmōrĕ lūmbōs;

sēd quōd nēc grăvĕ sīt nĕc īnfăcētūm,

pārvī tībĭă Cōndўlī sŏnābīt.

Haēc ēst cēnŭlă. Claūdĭām sĕquērīs.

Quām nōbīs cŭpĭs ēssĕ tū prĭōrēm?

LXXIX

Ūndĕcĭēs ūnā sūrrēxtī, Zōĭlĕ, cēnā,

ēt mūtātă tĭbi ēst ‖ sŷnthĕsĭs ūndĕcĭēs,

sūdŏr ĭnhaērērēt mădĭdā nē vēstĕ rĕtēntūs

ēt lāxām tĕnŭīs ‖ laēdĕrĕt aūră cŭtēm.

Quāre ĕgŏ nōn sūdō, quī tēcūm, Zōĭlĕ, cēnō?

Frīgŭs ĕnīm māgnūm ‖ sŷnthĕsĭs ūnă făcīt.

LXXX

Nōn tōtām mĭhĭ, sī văcābĭs, hōrām

dōnēs ēt lĭcĕt īnpŭtēs, Sĕvērĕ,

dūm nōstrās lĕgĭs ēxĭgīsquĕ nūgās.

"Dūrum ēst pērdĕrĕ fērĭās": rŏgāmūs

iāctūrām pătĭārĭs hānc fĕrāsquĕ.

Quōd sī lēgĕrĭs īstă cūm dĭsērtō

- sēd nūmquīd sŭmŭs īnprŏbī? - Sĕcūndō,

plūs mūltō tĭbĭ dēbĭtūrŭs hīc ēst

quām dēbēt dŏmĭnō sŭō lĭbēllūs.

Nām sēcūrŭs ĕrīt, nĕc īnquĭētă

lāssī mārmŏră Sīsўphī vĭdēbīt,

quēm cēnsōrĭă cūm mĕō Sĕvērō

dōctī līmă mŏmōrdĕrīt Sĕcūndī.

LXXXI

Sēmpēr paūpĕr ĕrīs, sī paūpĕr ĕs, Aēmĭlĭānē.

Dāntŭr ŏpēs nūllīs ‖ nūnc nĭsĭ dīvĭtĭbūs.

LXXXII

Quīd prōmīttēbās mĭhĭ mīlĭă, Gaūrĕ, dŭcēntă,

sī dărĕ nōn pŏtĕrās ‖ mīlĭă, Gaūrĕ, dĕcēm?

Ān pŏtĕs ēt nōn vīs? Rŏgŏ, nōn ēst tūrpĭŭs īstūd?

Ī, tĭbĭ dīspĕrĕās, ‖ Gaūrĕ: pŭsīllŭs hŏmo ēs.

LXXXIII

Īnsĕquĕrīs, fŭgĭō; fŭgĭs, īnsĕquŏr; haēc mĭhĭ mēns ēst:

vēllĕ tŭūm nōlō, ‖ Dīndўmĕ, nōllĕ vŏlō.

LXXXIV

Iām trīstīs nŭcĭbūs pŭēr rĕlīctīs

clāmōsō rĕvŏcātŭr ā măgīstrō,

ēt blāndō mălĕ prōdĭtūs frĭtīllō,

ārcānā mŏdŏ rāptŭs ē pŏpīnā,

aēdīlēm rŏgăt ūdŭs ālĕātōr.

Sātūrnālĭă trānsĭērĕ tōtă,

nēc mūnūscŭlă pārvă nēc mĭnōră

mīsīstī mĭhĭ, Gāllă, quām sŏlēbās.

Sānē sīc ăbĕāt mĕūs Dĕcēmbēr:

scīs cērtē, pŭtŏ, vēstră iām vĕnīrĕ

Sātūrnālĭă, Mārtĭās Kălēndās;

tūnc rēddām tĭbĭ, Gāllă, quōd dĕdīstī.

I

Hoc tibi, Palladiae seu collibus uteris Albae,

Caesar, et hinc Triuiam prospicis, inde Thetin,

seu tua ueridicae discunt responsa sorores,

plana suburbani qua cubat unda freti,

seu placet Aeneae nutrix seu filia Solis

siue salutiferis candidus Anxur aquis,

mittimus, o rerum felix tutela salusque,

sospite quo gratum credimus esse Iouem.

Tu tantum accipias: ego te legisse putabo

et tumidus Galla credulitate fruar.

II

Matronae puerique uirginesque,

uobis pagina nostra dedicatur.

Tu, quem nequitiae procaciores

delectant nimium salesque nudi,

lasciuos lege quattuor libellos:

quintus cum domino liber iocatur;

quem Germanicus ore non rubenti

coram Cecropia legat puella.

III

Accola iam nostrae degis, Germanice, ripae,

a famulis Histri qui tibi uenit aquis,

laetus et attonitus uiso modo praeside mundi,

adfatus comites dicitur esse suos:

"Sors mea quam fratris melior, cui tam prope fas est

cernere, tam longe quem colit ille deum".

IV

Fetere multo Myrtale solet uino,

sed fallat ut nos, folia deuorat lauri

merumque cauta fronde, non aqua miscet.

Hanc tu rubentem prominentibus uenis

quotiens uenire, Paule, uideris contra,

dicas licebit "Myrtale bibit laurum".

V

Sexte, Palatinae cultor facunde Mineruae,

ingenio frueris qui propiore dei -

tibi nascentes domini cognoscere curas

et secreta ducis pectora nosse licet -:

sit locus et nostris aliqua tibi parte libellis,

qua Pedo, qua Marsus quaque Catullus erit.

Ad Capitolini caelestia carmina belli

grande cothurnati pone Maronis opus.

VI

Si non est graue nec nimis molestum,

Musae, Parthenium rogate uestrum:

sic te serior et beata quondam

saluo Caesare finiat senectus

et sis inuidia fauente felix,

sic Burrus cito sentiat parentem:

admittas timidam breuemque chartam

intra limina sanctioris aulae.

Nosti tempora tu Iouis sereni,

cum fulget placido suoque uultu,

quo nil supplicibus solet negare.

Non est quod metuas preces iniquas:

numquam grandia nec molesta poscit

quae cedro decorata purpuraque

nigris pagina creuit umbilicis.

Nec porrexeris ista, sed teneto

sic tamquam nihil offeras agasque.

Si noui dominum nouem sororum,

ultro purpureum petet libellum.

VII

Qualiter Assyrios renouant incendia nidos,

una decem quotiens saecula uixit auis,

taliter exuta est ueterem noua Roma senectam

et sumpsit uultus praesidis ipsa sui.

Iam precor oblitus notae, Vulcane, querelae

parce: sumus Martis turba sed et Veneris:

parce, pater: sic Lemniacis lasciua catenis

ignoscat coniunx et patienter amet.

VIII

Edictum domini deique nostri,

quo subsellia certiora fiunt

et puros eques ordines recepit,

dum laudat modo Phasis in theatro,

Phasis purpureis ruber lacernis,

et iactat tumido superbus ore:

"Tandem commodius licet sedere,

nunc est reddita dignitas equestris;

turba non premimur, nec inquinamur":

haec et talia dum refert supinus,

illas purpureas et adrogantes

iussit surgere Leitus lacernas.

IX

Languebam: sed tu comitatus protinus ad me

uenisti centum, Symmache, discipulis.

Centum me tetigere manus aquilone gelatae:

non habui febrem, Symmache, nunc habeo.

X

"Esse quid hoc dicam uiuis quod fama negatur

et sua quod rarus tempora lector amat"?

Hi sunt inuidiae nimirum, Regule, mores,

praeferat antiquos semper ut illa nouis.

Sic ueterem ingrati Pompei quaerimus umbram,

sic laudant Catuli uilia templa senes,

Ennius est lectus saluo tibi, Roma, Marone;

et sua riserunt saecula Maeoniden,

rara coronato plausere theatra Menandro,

norat Nasonem sola Corinna suum.

Vos tamen o nostri ne festinate libelli:

si post fata uenit gloria, non propero.

XI

Sardonychas, †zmaragdos, adamantas, iaspidas uno

uersat in articulo Stella, Seuere, meus.

Multas in digitis, plures in carmine gemmas

inuenies: inde est haec, puto, culta manus.

XII

Quod nutantia fronte perticata

gestat pondera Masclion superbus,

aut grandis Ninus omnibus lacertis

septem quod pueros leuat uel octo,

res non difficilis mihi uidetur,

uno cum digito uel hoc uel illo

portet Stella meus decem puellas.

XIII

Sum, fateor, semperque fui, Callistrate, pauper

sed non obscurus nec male notus eques,

sed toto legor orbe frequens et dicitur "Hic est",

quodque cinis paucis hoc mihi uita dedit.

At tua centenis incumbunt tecta columnis

et libertinas arca flagellat opes,

magnaque Niliacae seruit tibi gleba Syenes

tondet et innumeros Gallica Parma greges.

Hoc ego tuque sumus: sed quod sum non potes esse

tu quod es e populo quilibet esse potest.

XIV

Sedere primo solitus in gradu semper

tunc, cum liceret occupare, Nanneius

bis excitatus terque transtulit castra,

et inter ipsas paene tertius sellas

post Gaiumque Luciumque consedit.

Illinc cucullo prospicit caput tectus

oculoque ludos spectat indecens uno.

Et hinc miser deiectus in uiam transit,

subsellioque semifultus extremo

et male receptus altero genu iactat

equiti sedere Leitoque se stare.

XV

Quintus nostrorum liber est, Auguste, iocorum

et queritur laesus carmine nemo meo,

gaudet honorato sed multus nomine lector,

cui uictura meo munere fama datur.

"Quid tamen haec prosunt quamuis uenerantia multos"?

Non prosint sane, me tamen ista iuuant.

XVI

Seria cum possim, quod delectantia malo

scribere, tu causa es, lector amice, mihi,

qui legis et tota cantas mea carmina Roma:

sed nescis quanti stet mihi talis amor.

Nam si falciferi defendere templa Tonantis

sollicitisque uelim uendere uerba reis,

plurimus Hispanas mittet mihi nauta metretas

et fiet uario sordidus aere sinus.

At nunc conuiua est comissatorque libellus

et tantum gratis pagina nostra placet.

Sed non et ueteres contenti laude fuerunt,

cum minimum uati munus Alexis erat.

"Belle" inquis "dixti: satis et laudabimus usque".

Dissimulas? Facies me, puto, causidicum".

XVII

Dum proauos atauosque refers et nomina magna,

dum tibi noster eques sordida condicio est,

dum te posse negas nisi lato, Gellia, clauo

nubere, nupsisti, Gellia, cistibero.

XVIII

Quod tibi Decembri mense, quo uolant mappae

gracilesque ligulae cereique chartaeque

et acuta senibus testa cum Damascenis,

praeter libellos uernulas nihil misi,

fortasse auarus uidear aut inhumanus.

Odi dolosas munerum et malas artes:

imitantur hamos dona: namque quis nescit

auidum uorata decipi scarum musca?

Quotiens amico diuiti nihil donat,

o Quintiane, liberalis est pauper.

XIX

Si qua fides uiris, praeferri, maxime Caesar,

temporibus possunt saecula nulla tuis.

Quando magis dignos licuit spectare triumphos?

Quando Palatini plus meruere dei?

Pulchrior et maior quo sub duce Martia Roma?

Sub quo libertas principe tanta fuit?

Est tamen hoc uitium sed non leue, sit licet unum,

quod colit ingratas pauper amicitias.

Quis largitur opes ueteri fidoque sodali,

aut quem prosequitur non alienus eques?

Saturnaliciae ligulam misisse selibrae

flammarisue togae scripula tota decem

luxuria est, tumidique uocant haec munera reges:

qui crepet aureolos forsitan unus erit.

Quatenus hi non sunt, esto tu, Caesar, amicus:

nulla ducis uirtus dulcior esse potest.

Iam dudum tacito rides, Germanice, naso

utile quod nobis do tibi consilium.

XX

Si tecum mihi, care Martialis,

securis liceat frui diebus,

si disponere tempus otiosum

et uerae pariter uacare uitae:

nec nos atria nec domos potentum

nec litis tetricas forumque triste

nossemus nec imagines superbas;

sed gestatio, fabulae, libelli,

campus, porticus, umbra, Virgo, thermae,

haec essent loca semper, hi labores.

Nunc uiuit necuter sibi, bonosque

soles effugere atque abire sentit,

qui nobis pereunt et inputantur.

Quisquam uiuere cum sciat, moratur?

XXI

Quintum pro Decimo, pro Crasso, Regule, Macrum

ante salutabat rhetor Apollodotus.

Nunc utrumque suo resalutat nomine. Quantum

cura laborque potest! Scripsit et edidicit.

XXII

Mane domi nisi te uolui meruique uidere,

sint mihi, Paule, tuae longius Esquiliae.

Sed Tiburtinae sum proximus accola pilae,

qua uidet anticum rustica Flora Iouem:

alta Suburani uincenda est semita cliui

et numquam sicco sordida saxa gradu,

uixque datur longas mulorum rumpere mandras

quaeque trahi multo marmora fune uides.

Illud adhuc grauius quod te post mille labores,

Paule, negat lasso ianitor esse domi.

Exitus hic operis uani togulaeque madentis:

uix tanti Paulum mane uidere fuit.

Semper inhumanos habet officiosus amicos:

rex, nisi dormieris, non potes esse meus.

XXIII

Herbarum fueras indutus, Basse, colores,

iura theatralis dum siluere loci.

Quae postquam placidi censoris cura renasci

iussit et Oceanum certior audit eques,

non nisi uel cocco madida uel murice tincta

ueste nites et te sic dare uerba putas.

Quadringentorum nullae sunt, Basse, lacernae

aut meus ante omnis Cordus haberet equum.

XXIV

Hermes Martia saeculi uoluptas,

Hermes omnibus eruditus armis,

Hermes et gladiator et magister,

Hermes turba sui tremorque ludi,

Hermes, quem timet Helius sed unum,

Hermes, cui cadit Aduolans sed uni,

Hermes uincere nec ferire doctus,

Hermes subpositicius sibi ipse,

Hermes diuitiae locariorum,

Hermes cura laborque ludiarum,

Hermes belligera superbus hasta,

Hermes aequoreo minax tridente,

Hermes casside languida timendus,

Hermes gloria Martis uniuersi,

Hermes omnia solus et ter unus.

XXV

"Quadringenta tibi non sunt, Chaerestrate: surge,

Leitus ecce uenit: sta, fuge, curre, late".

Ecquis, io, reuocat discedentemque reducit?

Ecquis, io, largas pandit amicus opes?

Quem chartis famaeque damus populisque loquendum?

Quis Stygios non uolt totus adire lacus?

Hoc, rogo, non melius quam rubro pulpita nimbo

spargere et effuso permaduisse croco?

Quam non sensuro dare quadringenta caballo,

aureus ut Scorpi nasus ubique micet?

O frustra locuples, o dissimulator amici,

haec legis et laudas? Quae tibi fama perit!

XXVI

Quod alpha dixi, Corde, paenulatorum

te nuper, aliqua cum iocarer in charta,

si forte bilem mouit hic tibi uersus,

dicas licebit beta me togatorum.

XXVII

Ingenium studiumque tibi moresque genusque

sunt equitis, fateor: cetera plebis habes.

Bis septena tibi non sint subsellia tanti,

ut sedeas uiso pallidus Oceano.

XXVIII

Vt bene loquatur sentiatque Mamercus,

efficere nullis, Aule, moribus possis:

pietate fratres Curuios licet uincas,

quiete Neruas, comitate Rusones,

probitate Macros, aequitate Mauricos,

oratione Regulos, iocis Paulos:

robiginosis cuncta dentibus rodit.

Hominem malignum forsan esse tu credas:

ego esse miserum credo, cui placet nemo.

XXIX

Si quando leporem mittis mihi, Gellia, dicis:

"Formonsus septem, Marce, diebus eris".

Si non derides, si uerum, lux mea, narras,

edisti numquam, Gellia, tu leporem.

XXX

Varro, Sophocleo non infitiande cothurno

nec minus in Calabra suspiciende lyra,

differ opus nec te facundi scaena Catulli

detineat cultis aut elegia comis;

sed lege fumoso non aspernanda Decembri

carmina, mittuntur quae tibi mense suo:

commodius nisi forte tibi potiusque uidetur

Saturnalicias perdere, Varro, nuces.

XXXI

Aspice quam placidis insultet turba iuuencis

et sua quam facilis pondera taurus amet.

Cornibus hic pendet summis, uagus ille per armos

currit et in toto uentilat arma boue.

At feritas inmota riget: non esset harena

tutior et poterant fallere plana magis.

Nec trepidant gestus, sed de discrimine palmae

securus puer est sollicitumque pecus.

XXXII

Quadrantem Crispus tabulis, Faustine, supremis

non dedit uxori. "Cui dedit ergo"? Sibi.

XXXIII

Carpere causidicus fertur mea carmina: qui sit

nescio: si sciero, uae tibi, causidice.

XXXIV

Hanc tibi, Fronto pater, genetrix Flaccilla, puellam

oscula commendo deliciasque meas,

paruola ne nigras horrescat Erotion umbras

oraque Tartarei prodigiosa canis.

Inpletura fuit sextae modo frigora brumae,

uixisset totidem ni minus illa dies.

Inter tam ueteres ludat lasciua patronos

et nomen blaeso garriat ore meum.

Mollia non rigidus caespes tegat ossa nec illi,

terra, grauis fueris: non fuit illa tibi.

XXXV

Dum sibi redire de Patrensibus fundis

ducena clamat coccinatus Euclides

Corinthioque plura de suburbano

longumque pulchra stemma repetit a Leda

et suscitanti Leito reluctatur,

equiti superbo, nobili, locupleti

cecidit repente magna de sinu clauis.

Numquam, Fabulle, nequior fuit clauis.

XXXVI

Laudatus nostro quidam, Faustine, libello

dissimulat, quasi nil debeat: inposuit.

XXXVII

Puella senibus dulcior mihi cycnis,

agna Galaesi mollior Phalantini,

concha Lucrini delicatior stagni,

cui nec lapillos praeferas Erythraeos

nec modo politum pecudis Indicae dentem

niuesque primas liliumque non tactum;

quae crine uicit Baetici gregis uellus

Rhenique nodos aureamque nitellam;

fragrauit ore quod rosarium Paesti,

quod Atticarum prima mella cerarum,

quod sucinorum rapta de manu gleba;

cui conparatus indecens erat pauo,

inamabilis sciurus et frequens phoenix,

adhuc recenti tepet Erotion busto,

quam pessimorum lex amara fatorum

sexta peregit hieme, nec tamen tota,

nostros amores gaudiumque lususque.

Et esse tristem me meus uetat Paetus,

pectusque pulsans pariter et comam uellens:

"Deflere non te uernulae pudet mortem?

Ego coniugem" inquit "extuli et tamen uiuo,

notam, superbam, nobilem, locupletem".

Quid esse nostro fortius potest Paeto?

Ducentiens accepit et tamen uiuit.

XXXVIII

Calliodorus habet censum - quis nescit? - equestrem,

Sexte, sed et fratrem Calliodorus habet.

"Quadringenta seca" qui dicit syka merizei:

uno credis equo posse sedere duos?

Quid cum fratre tibi, quid cum Polluce molesto?

Non esset Pollux si tibi, Castor eras.

Vnus cum sitis, duo, Calliodore, sedebis?

surge: soloikismon, Calliodore, facis.

Aut imitare genus Ledae - cum fratre sedere

non potes -: alternis, Calliodore, sede.

XXXIX

Supremas tibi triciens in anno

signanti tabulas, Charine, misi

Hyblaeis madidas thymis placentas.

Defeci: miserere iam, Charine:

signa rarius, aut semel fac illud,

mentitur tua quod subinde tussis.

Excussi loculosque saeculumque:

Croeso diuitior licet fuissem,

Iro pauperior forem, Charine,

si conchem totiens meam comesses.

XL

Pinxisti Venerem, colis, Artemidore, Mineruam:

et miraris opus displicuisse tuum?

XLI

Spadone cum sis euiratior fluxo,

et concubino mollior Celaenaeo,

quem sectus ululat matris entheae Gallus,

theatra loqueris et gradus et edicta

trabeasque et Idus fibulasque censusque,

et pumicata pauperes manu monstras.

Sedere in equitum liceat an tibi scamnis

uidebo, Didyme: non licet maritorum.

XLII

Callidus effracta nummos fur auferet arca,

prosternet patrios impia flamma lares:

debitor usuram pariter sortemque negabit,

non reddet sterilis semina iacta seges:

dispensatorem fallax spoliabit amica,

mercibus exstructas obruet unda rates.

Extra fortunam est quidquid donatur amicis:

quas dederis solas semper habebis opes.

XLIII

Thais habet nigros, niueos Laecania dentes.

Quae ratio est? Emptos haec habet, illa suos.

XLIV

Quid factum est, rogo, quid repente factum,

ad cenam mihi, Dento, quod uocanti, -

quis credat? - Quater ausus es negare?

Sed nec respicis et fugis sequentem,

quem thermis modo quaerere et theatris

et conclauibus omnibus solebas.

Sic est, captus es unctiore mensa

et maior rapuit canem culina.

Iam te, sed cito, cognitum et relictum

cum fastidierit popina diues,

antiquae uenies ad ossa cenae.

XLV

Dicis formonsam, dicis te, Bassa, puellam.

Istud quae non est dicere, Bassa, solet.

XLVI

Basia dum nolo nisi quae luctantia carpsi

et placet ira mihi plus tua quam facies,

ut te saepe rogem, caedo, Diadumene, saepe:

consequor hoc, ut me nec timeas nec ames.

XLVII

Numquam se cenasse domi Philo iurat, et hoc est:

non cenat, quotiens nemo uocauit eum.

XLVIII

Quid non cogit amor? Secuit nolente capillos

Encolpos domino, non prohibente tamen.

Permisit fleuitque Pudens: sic cessit habenis

audaci questus de Phaëthonte pater:

talis raptus Hylas, talis deprensus Achilles

deposuit gaudens, matre dolente, comas.

Sed tu ne propera - breuibus ne crede capillis -

tardaque pro tanto munere, barba, ueni.

XLIX

Vidissem modo forte cum sedentem

solum te, Labiene, tres putaui.

Caluae me numerus tuae fefellit:

sunt illinc tibi, sunt et hinc capilli

quales uel puerum decere possunt;

nudumst in medio caput nec ullus

in longa pilus area notatur.

Hic error tibi profuit Decembri,

tunc cum prandia misit Imperator:

cum panariolis tribus redisti.

Talem Geryonen fuisse credo.

Vites censeo porticum Philippi:

si te uiderit Hercules, peristi.

L

Ceno domi quotiens, nisi te, Charopine, uocaui,

protinus ingentes sunt inimicitiae,

meque potes stricto medium transfigere ferro,

si nostrum sine te scis caluisse focum.

Nec semel ergo mihi furtum fecisse licebit?

Inprobius nihil est hac, Charopine, gula.

Desine iam nostram, precor, obseruare culinam,

atque aliquando meus det tibi uerba cocus.

LI

Hic, qui libellis praegrauem gerit laeuam,

notariorum quem premit chorus leuis,

qui codicillis hinc et inde prolatis

epistolisque commodat grauem uoltum

similis Catoni Tullioque Brutoque,

exprimere, Rufe, fidiculae licet cogant,

haue Latinum, chaire non potest Graecum.

Si fingere istud me putas, salutemus.

LII

Quae mihi praestiteris memini semperque tenebo.

Cur igitur taceo, Postume? Tu loqueris.

Incipio quotiens alicui tua dona referre,

protinus exclamat "Dixerat ipse mihi".

Non belle quaedam faciunt duo: sufficit unus

huic operi: si uis ut loquar, ipse tace.

Crede mihi, quamuis ingentia, Postume, dona

auctoris pereunt garrulitate sui.

LIII

Colchida quid scribis, quid scribis, amice, Thyesten?

Quo tibi uel Nioben, Basse, uel Andromachen?

Materia est, mihi crede, tuis aptissima chartis

Deucalion uel, si non placet hic, Phaëthon.

LIV

Extemporalis factus est meus rhetor:

Calpurnium non scripsit, et salutauit.

LV

Dic mihi, quem portas, uolucrum regina? "Tonantem".

Nulla manu quare fulmina gestat? "Amat".

Quo calet igne deus? "Pueri". Cur mitis aperto

respicis ore Iouem? "De Ganymede loquor".

LVI

Cui tradas, Lupe, filium magistro

quaeris sollicitus diu rogasque.

Omnes grammaticosque rhetorasque

deuites moneo: nihil sit illi

cum libris Ciceronis aut Maronis,

famae Tutilium suae relinquat;

si uersus facit, abdices poetam.

Artes discere uult pecuniosas?

Fac discat citharoedus aut choraules;

si duri puer ingeni uidetur,

praeconem facias uel architectum.

LVII

Cum uoco te dominum, noli tibi, Cinna, placere:

saepe etiam seruum sic resaluto tuum.

LVIII

Cras te uicturum, cras dicis, Postume, semper.

Dic mihi, cras istud, Postume, quando uenit?

Quam longe cras istud, ubi est? Aut unde petendum?

Numquid apud Parthos Armeniosque latet?

Iam cras istud habet Priami uel Nestoris annos.

Cras istud quanti, dic mihi, posset emi?

Cras uiues? Hodie iam uiuere, Postume, serum est:

ille sapit quisquis, Postume, uixit heri.

LIX

Quod non argentum, quod non tibi mittimus aurum

hoc facimus causa, Stella diserte, tua.

Quisquis magna dedit, uoluit sibi magna remitti;

fictilibus nostris exoneratus eris.

LX

Adlatres licet usque nos et usque

et gannitibus inprobis lacessas,

certum est hanc tibi pernegare famam,

olim quam petis, in meis libellis

qualiscumque legaris ut per orbem.

Nam te cur aliquis sciat fuisse?

Ignotus pereas, miser, necesse est.

Non derunt tamen hac in urbe forsan

unus uel duo tresue quattuorue,

pellem rodere qui uelint caninam:

nos hac a scabie tenemus ungues.

LXI

Crispulus iste quis est, uxori semper adhaeret

qui, Mariane, tuae? Crispulus iste quis est?

Nescio quid dominae teneram qui garrit in aurem

et sellam cubito dexteriore premit?

Per cuius digitos currit leuis anulus omnis,

crura gerit nullo qui uiolata pilo?

Nil mihi respondes? "Vxoris res agit" inquis

"iste meae". Sane certus et asper homo est,

procuratorem uoltu qui praeferat ipso:

acrior hoc Chius non erit Aufidius.

O quam dignus eras alapis, Mariane, Latini:

te successurum credo ego Panniculo.

Res uxoris agit? Res ullas crispulus iste?

Res non uxoris, res agit iste tuas.

LXII

Iure tuo nostris maneas licet, hospes, in hortis,

si potes in nudo ponere membra solo,

aut si portatur tecum tibi magna supellex:

nam mea iam digitum sustulit hospitibus.

Nulla tegit fractos - nec inanis - culcita lectos,

putris et abrupta fascia reste iacet.

Sit tamen hospitium nobis commune duobus:

emi hortos; plus est: instrue tu; minus est.

LXIII

"Quid sentis" inquis "de nostris, Marce libellis"?

Sic me sollicitus, Pontice, saepe rogas.

Admiror, stupeo: nihil est perfectius illis,

ipse tuo cedet Regulus ingenio.

"Hoc sentis"? inquis "faciat tibi sic bene Caesar,

sic Capitolinus Iuppiter". Immo tibi.

LXIV

Sextantes, Calliste, duos infunde Falerni,

tu super aestiuas, Alcime, solue niues,

pinguescat nimio madidus mihi crinis amomo

lassenturque rosis tempora sutilibus.

Tam uicina iubent nos uiuere Mausolea,

cum doceant ipsos posse perire deos.

LXV

Astra polumque dedit, quamuis opstante nouerca,

Alcidae Nemees terror et Arcas aper

et castigatum Libycae ceroma palaestrae

et grauis in Siculo puluere fusus Eryx,

siluarumque tremor, tacita qui fraude solebat

ducere non rectas Cacus in antra boues.

Ista tuae, Caesar, quota pars spectatur harenae?

Dat maiora nouus proelia mane dies.

Quot grauiora cadunt Nemeaeo pondera monstro!

Quot tua Maenalios conlocat hasta sues!

Reddatur si pugna triplex pastoris Hiberi,

est tibi qui possit uincere Geryonen.

Saepe licet Graiae numeretur belua Lernae,

inproba Niliacis quid facit Hydra feris?

Pro meritis caelum tantis, Auguste, dederunt

Alcidae cito di sed tibi sero dabunt.

LXVI

Saepe salutatus numquam prior ipse salutas:

sic eris aeternum, Pontiliane, uale.

LXVII

Hibernos peterent solito cum more recessus

Atthides, in nidis una remansit auis.

Deprendere nefas ad tempora uerna reuersae

et profugam uolucres diripuere suae.

Sero dedit poenas: discerpi noxia mater

debuerat, sed tunc cum lacerauit Ityn.

LXVIII

Arctoa de gente comam tibi, Lesbia, misi,

ut scires quanto sit tua flaua magis.

LXIX

Antoni Phario nihil obiecture Pothino

et leuius tabula quam Cicerone nocens:

quid gladium demens Romana stringis in ora?

Hoc admisisset nec Catilina nefas.

Impius infando miles corrumpitur auro,

et tantis opibus uox tacet una tibi.

Quid prosunt sacrae pretiosa silentia linguae?

Incipient omnes pro Cicerone loqui.

LXX

Infusum sibi nuper a patrono

plenum, Maxime, centiens Syriscus

in sellariolis uagus popinis

circa balnea quattuor peregit.

O quanta est gula, centiens comesse!

Quanto maior adhuc, nec accubare!

LXXI

Vmida qua gelidas summittit Trebula ualles

et uiridis cancri mensibus alget ager,

rura Cleonaeo numquam temerata leone

et domus Aeolio semper amica Noto

te, Faustine, uocant: longas his exige messes

collibus; hibernum iam tibi Tibur erit.

LXXII

Qui potuit Bacchi matrem dixisse Tonantem,

ille potest Semelen dicere, Rufe, patrem.

LXXIII

Non donem tibi cur meos libellos

oranti totiens et exigenti

miraris, Theodore? Magna causa est:

dones tu mihi ne tuos libellos.

LXXIV

Pompeios iuuenes Asia atque Europa, sed ipsum

terra tegit Libyes, si tamen ulla tegit.

Quid mirum toto si spargitur orbe? Iacere

uno non poterat tanta ruina loco.

LXXV

Quae legis causa nupsit tibi Laelia, Quinte,

uxorem potes hanc dicere legitimam.

LXXVI

Profecit poto Mithridates saepe ueneno

toxica ne possent saeua nocere sibi.

Tu quoque cauisti cenando tam male semper

ne posses umquam, Cinna, perire fame.

LXXVII

Narratur belle quidam dixisse, Marulle,

qui te ferre oleum dixit in auricula.

LXXVIII

Si tristi domicenio laboras,

Torani, potes esurire mecum.

Non derunt tibi, si soles propinein,

uiles Cappadocae grauesque porri,

diuisis cybium latebit ouis.

Ponetur digitis tenendus ustis

nigra coliculus uirens patella,

algentem modo qui reliquit hortum,

et pultem niueam premens botellus,

et pallens faba cum rubente lardo.

Mensae munera si uoles secundae,

marcentes tibi porrigentur uuae

et nomen pira quae ferunt Syrorum,

et quas docta Neapolis creauit,

lento castaneae uapore tostae:

uinum tu facies bonum bibendo.

Post haec omnia forte si mouebit

Bacchus quam solet esuritionem,

succurrent tibi nobiles oliuae,

Piceni modo quas tulere rami,

et feruens cicer et tepens lupinus.

Parua est cenula, - quis potest negare? -

Sed finges nihil audiesue fictum

et uoltu placidus tuo recumbes;

nec crassum dominus leget uolumen,

nec de Gadibus inprobis puellae

uibrabunt sine fine prurientes

lasciuos docili tremore lumbos;

sed quod nec graue sit nec infacetum,

parui tibia Condyli sonabit.

Haec est cenula. Claudiam sequeris.

Quam nobis cupis esse tu priorem?

LXXIX

Vndecies una surrexti, Zoile, cena,

et mutata tibi est synthesis undecies,

sudor inhaereret madida ne ueste retentus

et laxam tenuis laederet aura cutem.

Quare ego non sudo, qui tecum, Zoile, ceno?

Frigus enim magnum synthesis una facit.

LXXX

Non totam mihi, si uacabis, horam

dones et licet inputes, Seuere,

dum nostras legis exigisque nugas.

"Durum est perdere ferias": rogamus

iacturam patiaris hanc ferasque.

Quod si legeris ista cum diserto

- sed numquid sumus inprobi? - Secundo,

plus multo tibi debiturus hic est

quam debet domino suo libellus.

Nam securus erit, nec inquieta

lassi marmora Sisyphi uidebit,

quem censoria cum meo Seuero

docti lima momorderit Secundi.

LXXXI

Semper pauper eris, si pauper es, Aemiliane.

Dantur opes nullis nunc nisi diuitibus.

LXXXII

Quid promittebas mihi milia, Gaure, ducenta,

si dare non poteras milia, Gaure, decem?

An potes et non uis? Rogo, non est turpius istud?

I, tibi dispereas, Gaure: pusillus homo es.

LXXXIII

Insequeris, fugio; fugis, insequor; haec mihi mens est:

uelle tuum nolo, Dindyme, nolle uolo.

LXXXIV

Iam tristis nucibus puer relictis

clamoso reuocatur a magistro,

et blando male proditus fritillo,

arcana modo raptus e popina,

aedilem rogat udus aleator.

Saturnalia transiere tota,

nec munuscula parua nec minora

misisti mihi, Galla, quam solebas.

Sane sic abeat meus December:

scis certe, puto, uestra iam uenire

Saturnalia, Martias Kalendas;

tunc reddam tibi, Galla, quod dedisti.