1

Quām lĕgĭs, ā rāptā Brīsēĭdĕ līttĕră vēnīt,

vīx bĕnĕ bārbărĭcā ‖ Graēcă nŏtātă mănū.

Quāscūmque āspĭcĭēs, lăcrĭmaē fēcērĕ lĭtūrās;

sēd tămĕn ēt lăcrĭmaē ‖ pōndĕră vōcĭs hăbēnt.

Sī mĭhĭ paūcă quĕrī dē tē dŏmĭnōquĕ vĭrōquĕ

fās ēst, dē dŏmĭnō ‖ paūcă vĭrōquĕ quĕrār.

Nōn, ĕgŏ pōscēntī quōd sūm cĭtŏ trādĭtă rēgī,

cūlpă tŭa ēst, quāmvīs ‖ haēc quŏquĕ cūlpă tŭāst.

Nām sĭmŭl Eūrўbătēs mē Tālthўbĭōsquĕ vŏcārūnt,

Eūrўbătī dătă sūm ‖ Tālthўbĭōquĕ cŏmēs;

āltĕr ĭn āltĕrĭūs iāctāntēs lūmĭnă vūltūm

quaērēbānt tăcĭtī ‖ nōstĕr ŭbi ēssĕt ămōr.

Dīffērrī pŏtŭī; poēnaē mŏră grātă fŭīssēt.

Eī mĭhĭ! dīscēdēns ‖ ōscŭlă nūllă dĕdī,

āt lăcrĭmās sĭnĕ fīnĕ dĕdī rūpīquĕ căpīllōs.

Īnfēlīx! ĭtĕrūm ‖ sūm mĭhĭ vīsă căpī.

Saēpe ĕgŏ dēcēptō vŏlŭī cūstōdĕ rĕvērtī,

sēd mē quī tĭmĭdām ‖ prēndĕrĕt, hōstĭs ĕrāt;

sī prōgrēssă fŏrēm, căpĕrēr nē, nōctĕ, tĭmēbām,

quāmlĭbĕt ād Prĭămī ‖ mūnŭs ĭtūră nŭrūm.

Sēd dătă sīm, quĭă dāndă fŭī. tōt nōctĭbŭs ābsūm

nēc rĕpĕtōr; cēssās ‖ īrăquĕ lēntă tŭāst.

Īpsĕ Mĕnoētĭădēs, tūm cūm trādēbăr, ĭn aūrēm:

"quīd flēs? hīc pārvō ‖ tēmpŏrĕ" dīxĭt "ĕrīs."

Nōn rĕpĕtīssĕ părūm. pūgnās nē rēddăr, Ăchīllĕ.

Ī nūnc ēt cŭpĭdī ‖ nōmĕn ămāntĭs hăbē.

Vēnērūnt ād tē Tĕlămōne ĕt Ămŷntŏrĕ nātī,

īllĕ grădū prŏpĭōr ‖ sānguĭnĭs, īllĕ cŏmēs,

Lāērtāquĕ sătūs, pēr quōs cŏmĭtātă rĕdīrēm.

Aūxērūnt blāndaē ‖ grāndĭă dōnă prĕcēs,

vīgīntī fūlvōs ŏpĕrōso ēx aērĕ lĕbētās

ēt trĭpŏdās sēptēm ‖ pōndĕre ĕt ārtĕ părēs;

āddĭtă sūnt īllīs aūrī bīs quīnquĕ tălēntă,

bīs sēx ādsuētī ‖ vīncĕrĕ sēmpĕr ĕquī,

quōdquĕ sŭpērvăcŭum ēst, fōrmā praēstāntĕ pŭēllaē

Lēsbĭdĕs, ēvērsā ‖ cōrpŏră cāptă dŏmō,

cūmquĕ tŏt hīs (sēd nōn ŏpŭs ēst tĭbĭ cōniŭgĕ) cōniūnx

ēx Ăgămēmnŏnĭīs ‖ ūnă pŭēllă trĭbūs.

Sīc tĭbi ăb Ātrīdē prĕtĭō rĕdĭmēndă fŭīssēm,

quaē dărĕ dēbŭĕrās, ‖ āccĭpĕre īllă nĕgās.

Quā mĕruī cūlpā fĭĕrī tĭbĭ vīlĭs, Ăchīllĕ?

Quō lĕvĭs ā nōbīs ‖ tām cĭtŏ fūgĭt ămōr?

Ān mĭsĕrōs trīstīs fōrtūnă tĕnācĭtĕr ūrgēt,

nēc vĕnĭt īncēptīs ‖ mōllĭŏr hōră mĕīs?

Dīrŭtă Mārtĕ tŭō Lŷrnēsĭă moēnĭă vīdī

(ēt fŭĕrām pătrĭaē ‖ pārs ĕgŏ māgnă mĕaē);

vīdī cōnsōrtēs părĭtēr gĕnĕrīsquĕ nĕcīsquĕ

trēs cĕcĭdīssĕ (trĭbūs, ‖ quaē mĕă mātĕr ĕrāt);

vīdī, quāntŭs ĕrāt, fūsūm tēllūrĕ crŭēntā

pēctŏră iāctāntēm ‖ sānguĭnŏlēntă vĭrūm.

Tōt tămĕn āmīssīs tē cōmpēnsāvĭmŭs ūnūm;

tū dŏmĭnūs, tū vīr, ‖ tū mĭhĭ frātĕr ĕrās,

tū mĭhĭ, iūrātūs pēr nūmĭnă mātrĭs ăquōsaē,

ūtĭlĕ dīcēbās ‖ īpsĕ fŭīssĕ căpī,

scīlĭcĕt ūt, quămŭīs vĕnĭām dōtātă, rĕpēllās

ēt mēcūm fŭgĭās, ‖ quaē tĭbĭ dāntŭr, ŏpēs.

Quīn ĕtĭām fāma ēst, cūm crāstĭnă fūlsĕrĭt ēōs,

tē dărĕ nūbĭfĕrīs ‖ līntĕă vēlă nŏtīs.

Quōd scĕlŭs ūt păvĭdās mĭsĕraē mĭhĭ cōntĭgĭt aūrēs,

sānguĭnĭs ātque ănĭmī ‖ pēctŭs ĭnānĕ fŭīt.

Ībĭs ĕt ō! mĭsĕrām cuī mē, vĭŏlēntĕ, rĕlīnquēs?

Quīs mĭhĭ dēsērtaē ‖ mītĕ lĕvāmĕn ĕrīt?

Dēvŏrĕr āntĕ, prĕcōr, sŭbĭtō tēllūrĭs hĭātū

aūt rŭtĭlō mīssī ‖ fūlmĭnĭs īgnĕ crĕmēr,

quām sĭnĕ mē Phthīīs cānēscānt aēquŏră rēmīs

ēt vĭdĕām pūppēs ‖ īrĕ rĕlīctă tŭās!

Sī tĭbĭ iām rĕdĭtūsquĕ plăcēnt pătrĭīquĕ pĕnātēs,

nōn ĕgŏ sūm clāssī ‖ sārcĭnă māgnă tŭaē;

vīctōrēm cāptīvă sĕquār, nōn nūptă mărītūm.

Ēst mĭhĭ, quaē lānās ‖ mōllĭăt, āptă mănūs.

Īntĕr Ăchaēĭădās lōngē pūlchērrĭmă mātrēs

īn thălămōs cōniūnx ‖ ībĭt ĕātquĕ tŭōs,

dīgnă nŭrūs sŏcĕrō, Iŏvĭs Aēgīnaēquĕ nĕpōtĕ

cuīquĕ sĕnēx Nĕrĕūs ‖ prōsŏcĕr ēssĕ vĕlīt.

Nōs hŭmĭlēs fămŭlaēquĕ tŭaē dătă pēnsă trăhēmūs,

ēt mĭnŭēnt plēnās ‖ stāmĭnă nōstră cŏlōs.

Ēxăgĭtēt nē mē tāntūm tŭă, dēprĕcŏr, ūxōr,

quaē mĭhĭ nēscĭŏ quō ‖ nōn ĕrĭt aēquă mŏdō,

nēvĕ mĕōs cōrām scīndī pătĭārĕ căpīllōs

ēt lĕvĭtēr dīcās: ‖ "haēc quŏquĕ nōstră fŭīt."

Vēl pătĭārĕ lĭcēt, dūm nē cōntēmptă rĕlīnquār.

Hīc mĭhĭ vaē! mĭsĕraē ‖ cōncŭtĭt ōssă mĕtūs.

Quīd tămĕn ēxspēctās? Ăgămēmnŏnă paēnĭtĕt īraē

ēt iăcĕt āntĕ tŭōs ‖ Graēcĭă maēstă pĕdēs.

Vīnce ănĭmōs īrāmquĕ tŭām, quī cētĕră vīncīs.

Quīd lăcĕrāt Dănăās ‖ īmpĭgĕr Hēctŏr ŏpēs?

Ārmă căpe, Aēăcĭdē, sēd mē tămĕn āntĕ rĕcēptā,

ēt prĕmĕ tūrbātōs ‖ Mārtĕ făvēntĕ vĭrōs.

Prōptēr mē mōta ēst, prōptēr mē dēsĭnăt īră

sīmque ĕgŏ trīstĭtĭaē ‖ caūsă mŏdūsquĕ tŭaē.

Nēc tĭbĭ tūrpĕ pŭtā prĕcĭbūs sūccūmbĕrĕ nōstrīs;

cōniŭgĭs Oēnīdēs ‖ vērsŭs ĭn ārmă prĕcēst.

Rēs aūdītă mĭhī, nōta ēst tĭbĭ. frātrĭbŭs ōrbă

dēvōvīt nātī ‖ spēmquĕ căpūtquĕ părēns.

Bēllum ĕrăt; īllĕ fĕrōx pŏsĭtīs sēcēssĭt ăb ārmīs

ēt pătrĭaē rĭgĭdā ‖ mēntĕ nĕgāvĭt ŏpēm;

sōlă vĭrūm cōniūnx flēxīt. fēlīcĭŏr īllă!

Āt mĕă prō nūllō ‖ pōndĕrĕ vērbă cădūnt.

Nēc tămĕn īndīgnōr nēc mē prō cōniŭgĕ gēssī

saēpĭŭs īn dŏmĭnī ‖ sērvă vŏcātă tŏrūm.

Mē quaēdām, mĕmĭnī, dŏmĭnām cāptīvă vŏcābāt:

"sērvĭtĭō, dīxī, ‖ nōmĭnĭs āddĭs ŏnūs."

Pēr tămĕn ōssă vĭrī sŭbĭtō mălĕ tēctă sĕpūlcrō,

sēmpēr iūdĭcĭīs ‖ ōssă vĕrēndă mĕīs,

pērquĕ trĭūm fōrtēs ănĭmās, mĕă nūmĭnă, frātrūm,

quī bĕnĕ prō pătrĭā ‖ cūm pătrĭāquĕ iăcēnt,

pērquĕ tŭūm nōstrūmquĕ căpūt, quaē iūnxĭmŭs ūnā,

pērquĕ tŭōs ēnsēs, ‖ cōgnĭtă tēlă mĕīs,

nūllă Mўcēnaēūm sŏcĭāssĕ cŭbīlĭă mēcūm

iūrō; fāllēntēm ‖ dēsĕrŭīssĕ vĕlīs

Sī tĭbĭ nūnc dīcām "fōrtīssĭmĕ, tū quŏquĕ iūrā

nūllă tĭbī sĭnĕ mē ‖ gaūdĭă fāctă", nĕgēs.

Āt Dănăī maērērĕ pŭtānt. tĭbĭ plēctră mŏvēntūr,

tē tĕnĕt īn tĕpĭdō ‖ mōllĭs ămīcă sĭnū.

Ēt quīsquām quaērīt quārē pūgnārĕ rĕcūsēs.

Pūgnă nŏcēt, cĭthăraē ‖ vōxquĕ vĕnūsquĕ iŭvānt;

tūtĭŭs ēst iăcŭīssĕ tŏrō, tĕnŭīssĕ pŭēllām,

Thrēĭcĭām dĭgĭtīs ‖ īncrĕpŭīssĕ lўrām,

quām mănĭbūs clĭpĕōs ĕt ăcūtaē cūspĭdĭs hāstām

ēt gălĕām prēssā ‖ sūstĭnŭīssĕ cŏmā.

Sēd tĭbĭ prō tūtīs īnsīgnĭă fāctă plăcēbānt,

pārtăquĕ bēllāndō ‖ glōrĭă dūlcĭs ĕrāt.

Ān, tāntūm dūm mē căpĕrēs fĕră bēllă prŏbābās,

cūmquĕ mĕā pătrĭā ‖ laūs tŭă vīctă iăcēt?

Dī mĕlĭūs! vălĭdōquĕ, prĕcōr, vībrātă lăcērtō

trānsĕăt Hēctŏrĕūm ‖ Pēlĭăs hāstă lătūs!

Mīttĭtĕ mē, Dănăī. dŏmĭnūm lēgātă rŏgābō

mūltăquĕ māndātīs ‖ ōscŭlă mīxtă fĕrām.

Plūs ĕgŏ quām Phoēnīx, plūs quām fācūndŭs Ŭlīxēs,

plūs ĕgŏ quām Teūcrī, ‖ crēdĭtĕ, frātĕr ăgām.

Ēst ălĭquīd, cōllūm sŏlĭtīs tĕtĭgīssĕ lăcērtīs,

praēsēntīsque ŏcŭlōs ‖ ādmŏnŭīssĕ sŭīs.

Sīs lĭcĕt īmmītīs mātrīsquĕ fĕrōcĭŏr ūndīs,

ūt tăcĕām, lăcrĭmīs ‖ cōmmĭnŭērĕ mĕīs.

Nūnc quŏquĕ (sīc ōmnēs Pēleūs pătĕr īmplĕăt ānnōs,

sīc ĕăt aūspĭcĭīs ‖ Pŷrrhŭs ăd ārmă tŭīs)

rēspĭcĕ sōllĭcĭtām Brīsēĭdă, fōrtĭs Ăchīllĕ,

nēc mĭsĕrām lēntā ‖ fērrĕŭs ūrĕ mŏrā,

aūt, sī vērsŭs ămōr tŭŭs ēst īn taēdĭă nōstrī,

quām sĭnĕ tē cōgīs ‖ vīvĕrĕ, cōgĕ mŏrī,

ūtquĕ făcīs, cōgēs. ăbĭīt cōrpūsquĕ cŏlōrquĕ;

sūstĭnĕt hōc ănĭmaē ‖ spēs tămĕn ūnă tŭī.

Quā sī dēstĭtŭōr, rĕpĕtām frātrēsquĕ vĭrūmquĕ;

nēc tĭbĭ māgnĭfĭcūm ‖ fēmĭnă iūssă mŏrī.

Cūr aūtēm iŭbĕās? strīctō pĕtĕ cōrpŏră fērrō;

ēst mĭhĭ quī fōssō ‖ pēctŏrĕ sānguĭs ĕāt.

Mē pĕtăt īllĕ tŭūs, quī, sī dĕă pāssă fŭīssēt,

ēnsĭs ĭn Ātrīdaē ‖ pēctŭs ĭtūrŭs ĕrāt.

Ā! pŏtĭūs sērvēs nōstrām, tŭă mūnĕră, vītām.

Quōd dĕdĕrās hōstī ‖ vīctŏr, ămīcă rŏgō.

Pērdĕrĕ quōs mĕlĭūs pōssīs, Nēptūnĭă praēbēnt

Pērgămă; mātĕrĭām ‖ caēdĭs ăb hōstĕ pĕtē;

mē mŏdŏ, sīvĕ părās īmpēllĕrĕ rēmĭgĕ clāssēm,

sīvĕ mănēs, dŏmĭnī ‖ iūrĕ vĕnīrĕ iŭbē.

Quam legis, a rapta Briseide littera uenit,

uix bene barbarica Graeca notata manu.

Quascumque aspicies, lacrimae fecere lituras;

sed tamen et lacrimae pondera uocis habent.

Si mihi pauca queri de te dominoque uiroque

fas est, de domino pauca uiroque querar.

Non, ego poscenti quod sum cito tradita regi,

culpa tua est, quamuis haec quoque culpa tuast.

Nam simul Eurybates me Talthybiosque uocarunt,

Eurybati data sum Talthybioque comes;

alter in alterius iactantes lumina uultum

quaerebant taciti noster ubi esset amor.

Differri potui; poenae mora grata fuisset.

Ei mihi! discedens oscula nulla dedi,

at lacrimas sine fine dedi rupique capillos.

Infelix! iterum sum mihi uisa capi.

Saepe ego decepto uolui custode reuerti,

sed me qui timidam prenderet, hostis erat;

si progressa forem, caperer ne, nocte, timebam,

quamlibet ad Priami munus itura nurum.

Sed data sim, quia danda fui. tot noctibus absum

nec repetor; cessas iraque lenta tuast.

Ipse Menoetiades, tum cum tradebar, in aurem:

"quid fles? hic paruo tempore" dixit "eris."

Non repetisse parum. pugnas ne reddar, Achille.

I nunc et cupidi nomen amantis habe.

Venerunt ad te Telamone et Amyntore nati,

ille gradu propior sanguinis, ille comes,

Laërtaque satus, per quos comitata redirem.

Auxerunt blandae grandia dona preces,

uiginti fuluos operoso ex aere lebetas

et tripodas septem pondere et arte pares;

addita sunt illis auri bis quinque talenta,

bis sex adsueti uincere semper equi,

quodque superuacuum est, forma praestante puellae

Lesbides, euersa corpora capta domo,

cumque tot his (sed non opus est tibi coniuge) coniunx

ex Agamemnoniis una puella tribus.

Sic tibi ab Atride pretio redimenda fuissem,

quae dare debueras, accipere illa negas.

Qua merui culpa fieri tibi uilis, Achille?

Quo leuis a nobis tam cito fugit amor?

An miseros tristis fortuna tenaciter urget,

nec uenit inceptis mollior hora meis?

Diruta Marte tuo Lyrnesia moenia uidi

(et fueram patriae pars ego magna meae);

uidi consortes pariter generisque necisque

tres cecidisse (tribus, quae mea mater erat);

uidi, quantus erat, fusum tellure cruenta

pectora iactantem sanguinolenta uirum.

Tot tamen amissis te compensauimus unum;

tu dominus, tu uir, tu mihi frater eras,

tu mihi, iuratus per numina matris aquosae,

utile dicebas ipse fuisse capi,

scilicet ut, quamuis ueniam dotata, repellas

et mecum fugias, quae tibi dantur, opes.

Quin etiam fama est, cum crastina fulserit eos,

te dare nubiferis lintea uela notis.

Quod scelus ut pauidas miserae mihi contigit aures,

sanguinis atque animi pectus inane fuit.

Ibis et o! miseram cui me, uiolente, relinques?

Quis mihi desertae mite leuamen erit?

Deuorer ante, precor, subito telluris hiatu

aut rutilo missi fulminis igne cremer,

quam sine me Phthiis canescant aequora remis

et uideam puppes ire relicta tuas!

Si tibi iam reditusque placent patriique penates,

non ego sum classi sarcina magna tuae;

uictorem captiua sequar, non nupta maritum.

Est mihi, quae lanas molliat, apta manus.

Inter Achaeiadas longe pulcherrima matres

in thalamos coniunx ibit eatque tuos,

digna nurus socero, Iouis Aeginaeque nepote

cuique senex Nereus prosocer esse uelit.

Nos humiles famulaeque tuae data pensa trahemus,

et minuent plenas stamina nostra colos.

Exagitet ne me tantum tua, deprecor, uxor,

quae mihi nescio quo non erit aequa modo,

neue meos coram scindi patiare capillos

et leuiter dicas: "haec quoque nostra fuit."

Vel patiare licet, dum ne contempta relinquar.

Hic mihi uae! miserae concutit ossa metus.

Quid tamen exspectas? Agamemnona paenitet irae

et iacet ante tuos Graecia maesta pedes.

Vince animos iramque tuam, qui cetera uincis.

Quid lacerat Danaas impiger Hector opes?

Arma cape, Aeacide, sed me tamen ante recepta,

et preme turbatos Marte fauente uiros.

Propter me mota est, propter me desinat ira

simque ego tristitiae causa modusque tuae.

Nec tibi turpe puta precibus succumbere nostris;

coniugis Oenides uersus in arma precest.

Res audita mihi, nota est tibi. fratribus orba

deuouit nati spemque caputque parens.

Bellum erat; ille ferox positis secessit ab armis

et patriae rigida mente negauit opem;

sola uirum coniunx flexit. felicior illa!

At mea pro nullo pondere uerba cadunt.

Nec tamen indignor nec me pro coniuge gessi

saepius in domini serua uocata torum.

Me quaedam, memini, dominam captiua uocabat:

"seruitio, dixi, nominis addis onus."

Per tamen ossa uiri subito male tecta sepulcro,

semper iudiciis ossa uerenda meis,

perque trium fortes animas, mea numina, fratrum,

qui bene pro patria cum patriaque iacent,

perque tuum nostrumque caput, quae iunximus una,

perque tuos enses, cognita tela meis,

nulla Mycenaeum sociasse cubilia mecum

iuro; fallentem deseruisse uelis

Si tibi nunc dicam "fortissime, tu quoque iura

nulla tibi sine me gaudia facta", neges.

At Danai maerere putant. tibi plectra mouentur,

te tenet in tepido mollis amica sinu.

Et quisquam quaerit quare pugnare recuses.

Pugna nocet, citharae uoxque uenusque iuuant;

tutius est iacuisse toro, tenuisse puellam,

Threiciam digitis increpuisse lyram,

quam manibus clipeos et acutae cuspidis hastam

et galeam pressa sustinuisse coma.

Sed tibi pro tutis insignia facta placebant,

partaque bellando gloria dulcis erat.

An, tantum dum me caperes fera bella probabas,

cumque mea patria laus tua uicta iacet?

Di melius! ualidoque, precor, uibrata lacerto

transeat Hectoreum Pelias hasta latus!

Mittite me, Danai. dominum legata rogabo

multaque mandatis oscula mixta feram.

Plus ego quam Phoenix, plus quam facundus Vlixes,

plus ego quam Teucri, credite, frater agam.

Est aliquid, collum solitis tetigisse lacertis,

praesentisque oculos admonuisse suis.

Sis licet immitis matrisque ferocior undis,

ut taceam, lacrimis comminuere meis.

Nunc quoque (sic omnes Peleus pater impleat annos,

sic eat auspiciis Pyrrhus ad arma tuis)

respice sollicitam Briseida, fortis Achille,

nec miseram lenta ferreus ure mora,

aut, si uersus amor tuus est in taedia nostri,

quam sine te cogis uiuere, coge mori,

utque facis, coges. abiit corpusque colorque;

sustinet hoc animae spes tamen una tui.

Qua si destituor, repetam fratresque uirumque;

nec tibi magnificum femina iussa mori.

Cur autem iubeas? stricto pete corpora ferro;

est mihi qui fosso pectore sanguis eat.

Me petat ille tuus, qui, si dea passa fuisset,

ensis in Atridae pectus iturus erat.

A! potius serues nostram, tua munera, uitam.

Quod dederas hosti uictor, amica rogo.

Perdere quos melius possis, Neptunia praebent

Pergama; materiam caedis ab hoste pete;

me modo, siue paras impellere remige classem,

siue manes, domini iure uenire iube.