1

I

Quīd mĭhĭ vōbīscum ēst, īnfēlīx cūră, lĭbēllī,

īngĕnĭō pĕrĭī ‖ quī mĭsĕr īpsĕ mĕō?

Cūr mŏdŏ dāmnātās rĕpĕtō, mĕă crīmĭnă, Mūsās?

Ān sĕmĕl ēst poēnām ‖ cōmmĕrŭīssĕ părūm?

Cārmĭnă fēcērūnt, ūt mē cōgnōscĕrĕ vēllēt

ōmĭnĕ nōn faūstō ‖ fēmĭnă vīrquĕ mĕō:

cārmĭnă fēcērūnt, ūt mē mōrēsquĕ nŏtārēt

iām dēmī iūssā ‖ Caēsăr ăb Ārtĕ mĕōs.

Dēmĕ mĭhī stŭdĭūm, vītaē quŏquĕ crīmĭnă dēmēs;

āccēptūm rĕfĕrō ‖ vērsĭbŭs ēssĕ nŏcēns.

Hōc prĕtĭūm cūraē vĭgĭlātōrūmquĕ lăbōrūm

cēpĭmŭs: īngĕnĭo ēst ‖ poēnă rĕpērtă mĕō.

Sī săpĕrēm, dōctās ōdīssēm iūrĕ sŏrōrēs,

nūmĭnă cūltōrī ‖ pērnĭcĭōsă sŭō.

Āt nūnc tāntă mĕō cŏmĕs ēst īnsānĭă mōrbō

sāxă mălūm rĕfĕrō ‖ rūrsŭs ăd īstă pĕdēm:

scīlĭcĕt ūt vīctūs rĕpĕtīt glădĭātŏr hărēnām,

ēt rĕdĭt īn tŭmĭdās ‖ naūfrăgă pūppĭs ăquās.

Fōrsĭtăn ūt quōndām Teūthrāntĭă rēgnă tĕnēntī,

sīc mĭhĭ rēs ĕădēm ‖ vūlnŭs ŏpēmquĕ fĕrēt,

Mūsăquĕ, quām mōvīt, mōtām quŏquĕ lēnĭĕt īrām:

ēxōrānt māgnōs ‖ cārmĭnă saēpĕ dĕōs.

Īpsĕ quŏque Aūsŏnĭās Caēsār mātrēsquĕ nŭrūsquĕ

cārmĭnă tūrrĭgĕraē ‖ dīcĕrĕ iūssĭt Ŏpī:

iūssĕrăt ēt Phoēbō dīcī, quō tēmpŏrĕ lūdōs

fēcīt, quōs aētās ‖ āspĭcĭt ūnă sĕmēl.

Hīs prĕcŏr ēxēmplīs tŭă nūnc, mītīssĭmĕ Caēsār,

fīăt ăb īngĕnĭō ‖ mōllĭŏr īră mĕō.

Īllă quĭdēm iūsta ēst, nēc mē mĕrŭīssĕ nĕgābō:

nōn ădĕō nōstrō ‖ fūgĭt ăb ōrĕ pŭdōr.

Sēd nĭsĭ pēccāssēm, quīd tū cōncēdĕrĕ pōssēs?

Mātĕrĭām vĕnĭaē ‖ sōrs tĭbĭ nōstră dĕdīt.

Sī, quŏtĭēns pēccānt hŏmĭnēs, sŭă fūlmĭnă mīttāt

Iūppĭtĕr, ēxĭgŭō ‖ tēmpŏre ĭnērmĭs ĕrīt;

nūnc ŭbĭ dētŏnŭīt strĕpĭtūque ēxtērrŭĭt ōrbēm,

pūrūm dīscūssīs ‖ āĕră rēddĭt ăquīs.

Iūre ĭgĭtūr gĕnĭtōrquĕ dĕūm rēctōrquĕ vŏcātūr,

iūrĕ căpāx mūndūs ‖ nīl Iŏvĕ māiŭs hăbēt.

Tū quŏquĕ, cūm pătrĭaē rēctōr dīcārĕ pătērquĕ,

ūtĕrĕ mōrĕ dĕī ‖ nōmĕn hăbēntĭs ĭdēm.

Īdquĕ făcīs, nēc tē quīsquām mŏdĕrātĭŭs ūmquām

īnpĕrĭī pŏtŭīt ‖ frēnă tĕnērĕ sŭī.

Tū vĕnĭām pārtī sŭpĕrātaē saēpĕ dĕdīstī,

nōn cōncēssūrūs ‖ quām tĭbĭ vīctŏr ĕrāt.

Dīvĭtĭīs ĕtĭām mūltōs ĕt hŏnōrĭbŭs aūctōs

vīdī, quī tŭlĕrānt ‖ īn căpŭt ārmă tŭūm;

quaēquĕ dĭēs bēllūm, bēllī tĭbĭ sūstŭlĭt īrām,

pārsquĕ sĭmūl tēmplīs ‖ ūtrăquĕ dōnă tŭlīt;

ūtquĕ tŭūs gaūdēt mīlēs, quōd vīcĕrĭt hōstēm,

sīc vīctūm cūr sē ‖ gaūdĕăt, hōstĭs hăbēt.

Caūsă mĕa ēst mĕlĭōr, quī nēc cōntrārĭă dīcōr

ārmă nĕc hōstīlēs ‖ ēssĕ sĕcūtŭs ŏpēs.

Pēr mărĕ, pēr tērrās, pēr tērtĭă nūmĭnă iūrō,

pēr tē praēsēntēm ‖ cōnspĭcŭūmquĕ dĕūm,

hūnc ănĭmūm fāvīssĕ tĭbī, vīr māxĭmĕ, mēquĕ,

quā sōlā pŏtŭī, ‖ mēntĕ fŭīssĕ tŭūm.

Ōptāvī, pĕtĕrēs caēlēstĭă sīdĕră tārdē,

pārsquĕ fŭī tūrbaē ‖ pārvă prĕcāntĭs ĭdēm,

ēt pĭă tūră dĕdī prō tē, cūmque ōmnĭbŭs ūnūs

īpsĕ quŏque ādiūvī ‖ pūblĭcă vōtă mĕīs.

Quīd rĕfĕrām lībrōs, īllōs quŏquĕ, crīmĭnă nōstră,

mīllĕ lŏcīs plēnōs ‖ nōmĭnĭs ēssĕ tŭī?

Īnspĭcĕ māiŭs ŏpūs, quŏd ădhūc sĭnĕ fīnĕ tĕnētūr,

īn nōn crēdēndōs ‖ cōrpŏră vērsă mŏdōs:

īnvĕnĭēs vēstrī praēcōnĭă nōmĭnĭs īllīc,

īnvĕnĭēs ănĭmī ‖ pīgnŏră mūltă mĕī.

Nōn tŭă cārmĭnĭbūs māiōr fīt glōrĭă, nēc quō,

ūt māiōr fīāt, ‖ crēscĕrĕ pōssĭt, hăbēt.

Fāmă Iŏvī sŭpĕrēst: tămĕn hūnc sŭă fāctă rĕfērrī

ēt sē mātĕrĭām ‖ cārmĭnĭs ēssĕ iŭvāt,

cūmquĕ Gĭgāntēī mĕmŏrāntūr proēlĭă bēllī,

crēdĭbĭle ēst laētūm ‖ laūdĭbŭs ēssĕ sŭīs.

Tē cĕlĕbrānt ălĭī, quāntō dĕcĕt ōrĕ, tŭāsquĕ

īngĕnĭō laūdēs ‖ ūbĕrĭōrĕ cănūnt:

sēd tămĕn, ūt fūsō taūrōrūm sānguĭnĕ cēntūm,

sīc căpĭtūr mĭnĭmō ‖ tūrĭs hŏnōrĕ dĕūs.

Ā, fĕrŭs ēt nōbīs crūdēlĭŏr ōmnĭbŭs hōstīs,

dēlĭcĭās lēgīt ‖ quī tĭbĭ cūmquĕ mĕās,

cārmĭnă nē nōstrīs quaē tē vĕnĕrāntĭă lībrīs

iūdĭcĭō pōssīnt ‖ cāndĭdĭōrĕ lĕgī.

Ēssĕ sĕd īrātō quīs tē mĭhĭ pōssĕt ămīcūs?

Vīx tūnc īpsĕ mĭhī ‖ nōn ĭnĭmīcŭs ĕrām.

Cūm coēpīt quāssātă dŏmūs sūbsīdĕrĕ, pārtēs

īn prōclīnātās ‖ ōmnĕ rĕcūmbĭt ŏnūs,

cūnctăquĕ fōrtūnā rīmām făcĭēntĕ dĕhīscūnt,

īpsă sŭōque ĕădēm ‖ pōndĕrĕ trāctă rŭūnt.

Ērgo hŏmĭnūm quaēsītum ŏdĭūm mĭhĭ cārmĭnĕ, quōsquĕ

dēbŭĭt, ēst vūltūs ‖ tūrbă sĕcūtă tŭōs.

Āt, mĕmĭnī, vītāmquĕ mĕām mōrēsquĕ prŏbābās

īllō, quēm dĕdĕrās, ‖ praētĕrĕūntĭs ĕquō:

quōd sī nōn prōdēst ĕt hŏnēstī glōrĭă nūllă

rēddĭtŭr, āt nūllūm ‖ crīmĕn ădēptŭs ĕrām.

Nēc mălĕ cōmmīssa ēst nōbīs fōrtūnă rĕōrūm

līsquĕ dĕcēm dĕcĭēns ‖ īnspĭcĭēndă vĭrīs.

Rēs quŏquĕ prīvātās stătŭī sĭnĕ crīmĭnĕ iūdēx,

dēquĕ mĕā fāssa ēst ‖ pārs quŏquĕ vīctă fĭdē.

Mē mĭsĕrūm! Pŏtŭī, sī nōn ēxtrēmă nŏcērēnt,

iūdĭcĭō tūtūs ‖ nōn sĕmĕl ēssĕ tŭō.

ūltĭmă mē pērdūnt, īmōquĕ sŭb aēquŏrĕ mērgīt

īncŏlŭmēm tŏtĭēns ‖ ūnă prŏcēllă rătēm.

Nēc mĭhĭ pārs nŏcŭīt dē gūrgĭtĕ pārvă, sĕd ōmnēs

prēssēre hōc flūctūs ‖ ōcĕănūsquĕ căpūt.

Cūr ălĭquīd vīdī? Cūr nōxĭă lūmĭnă fēcī?

Cūr īmprūdēntī ‖ cōgnĭtă cūlpă mĭhī?

Īnscĭŭs Āctaēōn vīdīt sĭnĕ vēstĕ Dĭānām:

praēdă fŭīt cănĭbūs ‖ nōn mĭnŭs īllĕ sŭīs.

Scīlĭcĕt īn sŭpĕrīs ĕtĭām fōrtūnă lŭēnda ēst,

nēc vĕnĭām laēsō ‖ nūmĭnĕ cāsŭs hăbēt.

Īllā nōstră dĭē, quā mē mălŭs ābstŭlĭt ērrōr,

pārvă quĭdēm pĕrĭīt, ‖ sēd sĭnĕ lābĕ dŏmūs:

sīc quŏquĕ pārvă tămēn, pătrĭō dīcātŭr ŭt aēvō

clāră nĕc ūllīūs ‖ nōbĭlĭtātĕ mĭnōr,

ēt nĕquĕ dīvĭtĭīs nēc paūpērtātĕ nŏtāndă,

ūndĕ sĭt īn neūtrūm ‖ cōnspĭcĭēndŭs ĕquēs.

Sīt quŏquĕ nōstră dŏmūs vēl cēnsū pārvă vĕl ōrtū,

īngĕnĭō cērtē ‖ nōn lătĕt īllă mĕō:

quō vĭdĕār quāmvīs nĭmĭūm iŭvĕnālĭtĕr ūsūs,

grāndĕ tămēn tōtō ‖ nōmĕn ăb ōrbĕ fĕrō;

tūrbăquĕ dōctōrūm Nāsōnēm nōvĭt, ĕt aūdēt

nōn fāstīdītīs ‖ ādnŭmĕrārĕ vĭrīs.

Cōrrŭĭt haēc ĭgĭtūr Mūsīs āccēptă, sŭb ūnō

sēd nōn ēxĭgŭō ‖ crīmĭnĕ lāpsă dŏmūs:

ātque ĕă sīc lāpsa ēst, ūt sūrgĕrĕ, sī mŏdŏ laēsī

ēmātūrŭĕrīt ‖ Caēsărĭs īră, quĕāt.

Cūiŭs ĭn ēvēntū poēnaē clēmēntĭă tānta ēst,

vēnĕrĭt ūt nōstrō ‖ lēnĭŏr īllă mĕtū.

Vītă dăta ēst, cītrāquĕ nĕcēm tŭă cōnstĭtĭt īră,

ō prīncēps pārcē ‖ vīrĭbŭs ūsĕ tŭīs!

Īnsŭpĕr āccēdūnt, tē nōn ădĭmēntĕ, pătērnaē,

tāmquām vītă părūm ‖ mūnĕrĭs ēssĕt, ŏpēs.

Nēc mĕă dēcrētō dāmnāstī fāctă sĕnātūs,

nēc mĕă sēlēctō ‖ iūdĭcĕ iūssă fŭga ēst.

Trīstĭbŭs īnvēctūs vērbīs (ĭtă prīncĭpĕ dīgnūm)

ūltŭs ĕs ōffēnsās, ‖ ūt dĕcĕt, īpsĕ tŭās.

Āddĕ quŏd ēdīctūm, quāmvīs īmmītĕ mĭnāxquĕ,

āttămĕn īn poēnaē ‖ nōmĭnĕ lēnĕ fŭīt:

quīppĕ rĕlēgātūs, nōn ēxūl, dīcŏr ĭn īllō,

prīvăquĕ fōrtūnaē ‖ sūnt ĭbĭ vērbă mĕaē.

Nūllă quĭdēm sānō grăvĭōr mēntīsquĕ pŏtēntī

poēna ēst, quām tāntō ‖ dīsplĭcŭīssĕ vĭrō:

sēd sŏlĕt īntērdūm fĭĕrī plācābĭlĕ nūmēn:

nūbĕ sŏlēt pūlsā ‖ cāndĭdŭs īrĕ dĭēs.

Vīdi ĕgŏ pāmpĭnĕīs ŏnĕrātām vītĭbŭs ūlmūm,

quaē fŭĕrāt saēvī ‖ fūlmĭnĕ tāctă Iŏvīs.

Īpsĕ lĭcēt spērārĕ vĕtēs, spērābĭmŭs ūsquĕ;

hōc ūnūm fĭĕrī ‖ tē prŏhĭbēntĕ pŏtēst.

Spēs mĭhĭ māgnă sŭbīt, cūm tē, mītīssĭmĕ prīncēps,

spēs mĭhĭ, rēspĭcĭō ‖ cūm mĕă fāctă, cădīt.

Āc vĕlŭtī vēntīs ăgĭtāntĭbŭs āĕră nōn ēst

aēquālīs răbĭēs ‖ cōntĭnŭūsquĕ fŭrōr,

sēd mŏdŏ sūbsīdūnt īntērmīssīquĕ sĭlēscūnt,

vīmquĕ pŭtēs īllōs ‖ dēpŏsŭīssĕ sŭām:

sīc ăbĕūnt rĕdĕūntquĕ mĕī vărĭāntquĕ tĭmōrēs,

ēt spēm plācāndī ‖ dāntquĕ nĕgāntquĕ tŭī.

Pēr sŭpĕrōs ĭgĭtūr, quī dānt tĭbĭ lōngă dăbūntquĕ

tēmpŏră, Rōmānūm ‖ sī mŏdŏ nōmĕn ămānt;

pēr pătrĭām, quaē tē tūta ēt sēcūră părēnte ēst,

cūiŭs, ŭt īn pŏpŭlō, ‖ pārs ĕgŏ nūpĕr ĕrām;

sīc tĭbĭ, quēm sēmpēr fāctīs ănĭmōquĕ mĕrērīs,

rēddātūr grātaē ‖ dēbĭtŭs ūrbĭs ămōr;

Līvĭă sīc tēcūm sŏcĭālēs cōmplĕăt ānnōs,

quaē, nĭsĭ tē, nūllō ‖ cōniŭgĕ dīgnă fŭīt,

quaē sī nōn ēssēt, caēlēbs tē vītă dĕcērēt,

nūllăquĕ, cuī pōssēs ‖ ēssĕ mărītŭs, ĕrāt;

sōspĭtĕ sīt tēcūm nātūs quŏquĕ sōspĕs, ĕt ōlīm

īnpĕrĭūm rĕgăt hōc ‖ cūm sĕnĭōrĕ sĕnēx;

ūt făcĭūntquĕ tŭī, sīdūs iŭvĕnālĕ, nĕpōtēs,

pēr tŭă pērquĕ sŭī ‖ fāctă părēntĭs, ĕānt;

sīc ādsuētă tŭīs sēmpēr Vīctōrĭă cāstrīs

nūnc quŏquĕ sē praēstēt ‖ nōtăquĕ sīgnă pĕtāt,

Aūsŏnĭūmquĕ dŭcēm sŏlĭtīs cīrcūmvŏlĕt ālīs,

pōnăt ĕt īn nĭtĭdā ‖ laūrĕă sērtă cŏmā,

pēr quēm bēllă gĕrīs, cūiūs nūnc cōrpŏrĕ pūgnās,

aūspĭcĭūm cuī dās ‖ grāndĕ dĕōsquĕ tŭōs,

dīmĭdĭōquĕ tŭī praēsēns ĕs ĕt āspĭcĭs ūrbēm,

dīmĭdĭō prŏcŭl ēs ‖ saēvăquĕ bēllă gĕrīs;

hīc tĭbĭ sīc rĕdĕāt sŭpĕrātō vīctŏr ăb hōstĕ,

īnquĕ cŏrōnātīs ‖ fūlgĕăt āltŭs ĕquīs:

pārcĕ, prĕcōr, fūlmēnquĕ tŭūm, fĕră tēlă, rĕcōndĕ,

heū nĭmĭūm mĭsĕrō ‖ cōgnĭtă tēlă mĭhī!

Pārcĕ, pătēr pătrĭaē, nēc nōmĭnĭs īnmĕmŏr hūiūs

ōlīm plācāndī ‖ spēm mĭhĭ tōllĕ tŭī.

Nōn prĕcŏr ūt rĕdĕām, quāmvīs māiōră pĕtītīs

crēdĭbĭle ēst māgnōs ‖ saēpĕ dĕdīssĕ dĕōs:

mītĭŭs ēxĭlĭūm sī dās prŏpĭūsquĕ rŏgāntī,

pārs ĕrĭt ēx poēnā ‖ māgnă lĕvātă mĕā.

ūltĭmă pērpĕtĭōr mĕdĭōs ēiēctŭs ĭn hōstēs,

nēc quīsquām pătrĭā ‖ lōngĭŭs ēxŭl ăbēst.

Sōlŭs ăd ēgrēssūs mīssūs sēptēmplĭcĭs Hīstrī

Pārrhăsĭaē gĕlĭdō ‖ vīrgĭnĭs āxĕ prĕmōr.

Iāzўgĕs ēt Cōlchī Tĕrĕtēăquĕ tūrbă Gĕtaēquĕ

Dānŭvĭī mĕdĭīs ‖ vīx prŏhĭbēntŭr ăquīs;

cūmque ălĭī caūsā tĭbĭ sīnt grăvĭōrĕ fŭgātī,

ūltĕrĭōr nūllī, ‖ quām mĭhĭ, tērră dăta ēst.

Lōngĭŭs hāc nĭhĭl ēst, nĭsĭ tāntūm frīgŭs ĕt hōstēs,

ēt mărĭs ādstrīctō ‖ quaē cŏĭt ūndă gĕlū.

Hāctĕnŭs Eūxīnī pārs ēst Rōmānă Sĭnīstrī:

prōxĭmă Bāstārnaē ‖ Saūrŏmătaēquĕ tĕnēnt.

Haēc ēst Aūsŏnĭō sūb iūrĕ nŏvīssĭmă, vīxquĕ

haērĕt ĭn īnpĕrĭī ‖ mārgĭnĕ tērră tŭī.

ūndĕ prĕcōr sūpplēx ūt nōs īn tūtă rĕlēgēs,

nē sīt cūm pătrĭā ‖ pāx quŏque ădēmptă mĭhī,

nē tĭmĕām gēntēs, quās nōn bĕnĕ sūmmŏvĕt Hīstēr,

nēvĕ tŭūs pōssīm ‖ cīvĭs ăb hōstĕ căpī.

Fās prŏhĭbēt Lătĭō quēmquām dē sānguĭnĕ nātūm

Caēsărĭbūs sālvīs ‖ bārbără vīnclă pătī.

Pērdĭdĕrīnt cūm mē dŭŏ crīmĭnă, cārmĕn ĕt ērrōr,

āltĕrĭūs fāctī ‖ cūlpă sĭlēndă mĭhī:

nām nōn sūm tāntī, rĕnŏvem ūt tŭă vūlnĕră, Caēsār,

quēm nĭmĭō plūs ēst ‖ īndŏlŭīssĕ sĕmēl.

Āltĕră pārs sŭpĕrēst, quā tūrpī cārmĭnĕ fāctūs

ārgŭŏr ōbscēnī ‖ dōctŏr ădūltĕrĭī.

Fās ērgo ēst ălĭquā caēlēstĭă pēctŏră fāllī,

ēt sūnt nōtĭtĭā ‖ mūltă mĭnōră tŭā;

ūtquĕ dĕōs caēlūmquĕ sĭmūl sūblīmĕ tŭēntī

nōn văcăt ēxĭgŭīs ‖ rēbŭs ădēssĕ Iŏvī,

dē tē pēndēntēm sīc dūm cīrcūmspĭcĭs ōrbēm,

ēffŭgĭūnt cūrās ‖ īnfĕrĭōră tŭās.

Scīlĭcĕt īnpĕrĭī prīncēps stătĭōnĕ rĕlīctā

īnpărĭbūs lĕgĕrēs ‖ cārmĭnă fāctă mŏdīs?

Nōn ĕă tē mōlēs Rōmānī nōmĭnĭs ūrgēt,

īnquĕ tŭīs ŭmĕrīs ‖ tām lĕvĕ fērtŭr ŏnūs,

lūsĭbŭs ūt pōssīs ādvērtĕrĕ nūmĕn ĭnēptīs,

ēxcŭtĭāsque ŏcŭlīs ‖ ōtĭă nōstră tŭīs.

Nūnc tĭbĭ Pānnŏnĭa ēst, nūnc Īllўrĭs ōră dŏmāndă,

Raētĭcă nūnc praēbēnt ‖ Thrācĭăque ārmă mĕtūm,

nūnc pĕtĭt Ārmĕnĭūs pācēm, nūnc pōrrĭgĭt ārcūs

Pārthŭs ĕquēs tĭmĭdā ‖ cāptăquĕ sīgnă mănū,

nūnc tē prōlĕ tŭā iŭvĕnēm Gērmānĭă sēntīt,

bēllăquĕ prō māgnō ‖ Caēsărĕ Caēsăr ŏbīt.

Dēnĭque, ŭt īn tāntō, quāntūm nōn ēxtĭtĭt ūmquām,

cōrpŏrĕ pārs nūlla ēst, ‖ quaē lăbĕt, īnpĕrĭī,

ūrbs quŏquĕ te ēt lēgūm lāssāt tūtēlă tŭārūm

ēt mōrūm, sĭmĭlēs ‖ quōs cŭpĭs ēssĕ tŭīs.

Nōn tĭbĭ cōntīngūnt, quaē gēntĭbŭs ōtĭă praēstās,

bēllăquĕ cūm mūltīs ‖ īnrĕquĭētă gĕrīs.

Mīrĕr ĭn hōc ĭgĭtūr tāntārūm pōndĕrĕ rērūm

tē nūmquām nōstrōs ‖ ēvōlvīssĕ iŏcōs?

Āt sī, quōd māllēm, văcŭūm tĭbĭ fōrtĕ fŭīssēt,

nūllūm lēgīssēs ‖ crīmĕn ĭn Ārtĕ mĕā.

Īllă quĭdēm fătĕōr frōntīs nōn ēssĕ sĕvēraē

scrīptă, nĕc ā tāntō ‖ prīncĭpĕ dīgnă lĕgī:

nōn tămĕn īdcīrcō lēgūm cōntrārĭă iūssīs

sūnt ĕă Rōmānās ‖ ērŭdĭūntquĕ nŭrūs.

Nēvĕ, quĭbūs scrībām, pōssīs dŭbĭtārĕ, lĭbēllōs,

quāttŭŏr hōs vērsūs ‖ ē trĭbŭs ūnŭs hăbēt:

"ēstĕ prŏcūl, vīttaē tĕnŭēs, īnsīgnĕ pŭdōrīs,

quaēquĕ tĕgīs mĕdĭōs ‖ īnstĭtă lōngă pĕdēs!

Nīl nĭsĭ lēgĭtĭmūm cōncēssăquĕ fūrtă cănēmūs,

īnquĕ mĕō nūllūm ‖ cārmĭnĕ crīmĕn ĕrīt."

Ēcquĭd ăb hāc ōmnēs rĭgĭdē sūmmōvĭmŭs Ārtĕ,

quās stŏlă cōntīngī ‖ vīttăquĕ sūmptă vĕtāt?

"Āt mātrōnă pŏtēst ălĭēnīs ārtĭbŭs ūtī,

quōquĕ trăhāt, quāmvīs ‖ nōn dŏcĕātŭr, hăbēt."

Nīl ĭgĭtūr mātrōnă lĕgāt, quĭă cārmĭne ăb ōmnī

ād dēlīnquēndūm ‖ dōctĭŏr ēssĕ pŏtēst.

Quōdcūmque āttĭgĕrīt sīqua ēst stŭdĭōsă sĭnīstrī,

ād vĭtĭūm mōrēs ‖ īnstrŭĕt īndĕ sŭōs.

Sūmpsĕrĭt Ānnālēs (nĭhĭl ēst hīrsūtĭŭs īllīs)

fāctă sĭt ūndĕ părēns ‖ Īlĭă, nēmpĕ lĕgēt.

Sūmpsĕrĭt "Aēnĕădūm gĕnĕtrīx" ŭbĭ prīmă, rĕquīrēt,

Aēnĕădūm gĕnĕtrīx ‖ ūndĕ sĭt ālmă Vĕnūs.

Pērsĕquăr īnfĕrĭūs, mŏdŏ sī lĭcĕt ōrdĭnĕ fērrī,

pōssĕ nŏcēre ănĭmīs ‖ cārmĭnĭs ōmnĕ gĕnūs.

Nōn tămĕn īdcīrcō crīmēn lĭbĕr ōmnĭs hăbēbīt:

nīl prōdēst, quōd nōn ‖ laēdĕrĕ pōssĭt ĭdēm.

Īgnĕ quĭd ūtĭlĭūs? Sīquīs tămĕn ūrĕrĕ tēctă

cōmpărăt, aūdācēs ‖ īnstrŭĭt īgnĕ mănūs.

Ērĭpĭt īntērdūm, mŏdŏ dāt mĕdĭcīnă sălūtēm,

quaēquĕ iŭvēt, mōnstrāt, ‖ quaēquĕ sĭt hērbă nŏcēns.

Ēt lātro ēt caūtūs praēcīngĭtŭr ēnsĕ vĭātōr

īllĕ sĕd īnsĭdĭās, ‖ hīc sĭbĭ pōrtăt ŏpēm.

Dīscĭtŭr īnnŏcŭās ŭt ăgāt fācūndĭă caūsās:

prōtĕgĭt haēc sōntēs, ‖ īnmĕrĭtōsquĕ prĕmīt.

Sīc ĭgĭtūr cārmēn, rēctā sī mēntĕ lĕgātūr,

cōnstābīt nūllī ‖ pōssĕ nŏcērĕ mĕūm.

"Āt quāsdām vĭtĭō." Quīcūmque hōc cōncĭpĭt, ērrāt,

ēt nĭmĭūm scrīptīs ‖ ārrŏgăt īllĕ mĕīs.

ūt tămĕn hōc fătĕār, lūdī quŏquĕ sēmĭnă praēbēnt

nēquĭtĭaē: tōllī ‖ tōtă thĕātră iŭbē:

pēccāndī caūsām mūltīs quām saēpĕ dĕdērūnt,

Mārtĭă cūm dūrūm ‖ stērnĭt hărēnă sŏlūm.

Tōllātūr Cīrcūs; nōn tūtă lĭcēntĭă Cīrci ēst:

hīc sĕdĕt īgnōtō ‖ iūnctă pŭēllă vĭrō.

Cūm quaēdām spătĭēntŭr ĭn hōc, ŭt ămātŏr ĕōdēm

cōnvĕnĭāt, quārē ‖ pōrtĭcŭs ūllă pătēt?

Quīs lŏcŭs ēst tēmplīs aūgūstĭŏr? Haēc quŏquĕ vītēt,

īn cūlpām sīqua ēst ‖ īngĕnĭōsă sŭām.

Cūm stĕtĕrīt Iŏvĭs aēdĕ, Iŏvīs sūccūrrĕt ĭn aēdĕ

quām mūltās mātrēs ‖ fēcĕrĭt īllĕ dĕūs.

Prōxĭma ădōrāntī Iūnōnīs tēmplă sŭbībīt,

paēlĭcĭbūs mūltīs ‖ hānc dŏlŭīssĕ dĕām.

Pāllădĕ cōnspēctā, nātūm dē crīmĭnĕ vīrgŏ

sūstŭlĕrīt quārē, ‖ quaērĕt, Ĕrīchthŏnĭūm.

Vēnĕrĭt īn māgnī tēmplūm, tŭă mūnĕră, Mārtīs,

stāt Vĕnŭs Ūltōrī ‖ iūnctă, vĭr āntĕ fŏrēs.

Īsĭdĭs aēdĕ sĕdēns, cūr hānc Sātūrnĭă, quaērēt,

ēgĕrĭt Īŏnĭō ‖ Bōsphŏrĭōquĕ mărī?

Īn Vĕnĕrem Ānchīsēs, īn Lūnām Lātmĭŭs hērōs,

īn Cĕrĕrem Īăsĭōn, ‖ quī rĕfĕrātŭr, ĕrīt.

Ōmnĭă pērvērsās pōssūnt cōrrūmpĕrĕ mēntēs

stānt tămĕn īllă sŭīs ‖ ōmnĭă tūtă lŏcīs.

Ēt prŏcŭl ā scrīptā sōlīs mĕrĕtrīcĭbŭs Ārtĕ

sūmmŏvĕt īngĕnŭās ‖ pāgĭnă prīmă mănūs.

Quaēcūmque ērūpīt, quā nōn sĭnĭt īrĕ săcērdōs,

prōtĭnŭs huīc dēmptī ‖ crīmĭnĭs īpsă rĕa ēst.

Nēc tămĕn ēst făcĭnūs vērsūs ēvōlvĕrĕ mōllīs,

mūltă lĭcēt cāstaē ‖ nōn făcĭēndă lĕgānt.

Saēpĕ sŭpērcĭlĭī nūdās mātrōnă sĕvērī

ēt Vĕnĕrīs stāntīs ‖ ād gĕnŭs ōmnĕ vĭdēt.

Cōrpŏră Vēstālēs ŏcŭlī mĕrĕtrīcĭă cērnūnt,

nēc dŏmĭnō poēnaē ‖ rēs ĕă caūsă fŭīt.

āt cūr īn nōstrā nĭmĭa ēst lāscīvĭă Mūsā,

cūrvĕ mĕūs cuīquām ‖ suādĕt ămārĕ lĭbēr?

Nīl nĭsĭ pēccātūm mănĭfēstăquĕ cūlpă fătēnda ēst:

paēnĭtĕt īngĕnĭī ‖ iūdĭcĭīquĕ mĕī.

Cūr nōn Ārgŏlĭcīs pŏtĭūs quaē cōncĭdĭt ārmīs

vēxāta ēst ĭtĕrūm ‖ cārmĭnĕ Trōiă mĕō?

Cūr tăcŭī Thēbās ēt vūlnĕră mūtŭă frātrūm,

ēt sēptēm pōrtās, ‖ sūb dŭcĕ quāmquĕ sŭō?

Nēc mĭhĭ mātĕrĭām bēllātrīx Rōmă nĕgābāt,

ēt pĭŭs ēst pătrĭaē ‖ fāctă rĕfērrĕ lăbōr.

Dēnĭquĕ cūm mĕrĭtīs īnplēvĕrĭs ōmnĭă, Caēsār,

pārs mĭhĭ dē mūltīs ‖ ūnă cănēndă fŭīt,

ūtquĕ trăhūnt ŏcŭlōs rādiāntĭă lūmĭnă sōlīs,

trāxīssēnt ănĭmūm ‖ sīc tŭă fāctă mĕūm.

Ārgŭŏr īmmĕrĭtō. Tĕnŭīs mĭhĭ cāmpŭs ărātūr:

īllŭd ĕrāt māgnaē ‖ fērtĭlĭtātĭs ŏpūs.

Nōn ĭdĕō dēbēt pĕlăgō sē crēdĕrĕ, sīquă

aūdĕt ĭn ēxĭgŭō ‖ lūdĕrĕ cūmbă lăcū.

Fōrsăn (ĕt hōc dŭbĭtēm) nŭmĕrīs lĕvĭōrĭbŭs āptūs

sīm sătĭs, īn pārvōs ‖ sūffĭcĭāmquĕ mŏdōs:

āt sī mē iŭbĕās dŏmĭtōs Iŏvĭs īgnĕ Gĭgāntās

dīcĕrĕ, cōnāntēm ‖ dēbĭlĭtābĭt ŏnūs.

Dīvĭtĭs īngĕnĭi ēst īnmānĭă Caēsărĭs āctă

cōndĕrĕ, mātĕrĭā ‖ nē sŭpĕrētŭr ŏpūs.

Ēt tămĕn aūsŭs ĕrām. Sēd dētrāctārĕ vĭdēbār,

quōdquĕ nĕfās, dāmnō ‖ vīrĭbŭs ēssĕ tŭīs.

Ād lĕvĕ rūrsŭs ŏpūs, iŭvĕnālĭă cārmĭnă, vēnī,

ēt fālsō mōvī ‖ pēctŭs ămōrĕ mĕūm.

Nōn ĕquĭdēm vēllēm: sēd mē mĕă fātă trăhēbānt,

īnquĕ mĕās poēnās ‖ īngĕnĭōsŭs ĕrām.

Ēt mĭhĭ, quōd dĭdĭcī! Cūr mē dŏcŭērĕ părēntēs,

līttĕrăque ēst ŏcŭlōs ‖ ūllă mŏrātă mĕōs?

Haēc tĭbĭ me īnvīsūm lāscīvĭă fēcĭt, ŏb Ārtēs,

quīs rătŭs ēs vĕtĭtōs ‖ sōllĭcĭtārĕ tŏrōs.

Sēd nĕquĕ mē nūptaē dĭdĭcērūnt fūrtă măgīstrō,

quōdquĕ părūm nōvīt, ‖ nēmŏ dŏcērĕ pŏtēst.

Sīc ĕgŏ dēlĭcĭās ēt mōllĭă cārmĭnă fēcī,

strīnxĕrĭt ūt nōmēn ‖ fābŭlă nūllă mĕūm.

Nēc quīsquam ēst ădĕō mĕdĭā dē plēbĕ mărītūs,

ūt dŭbĭūs vĭtĭō ‖ sīt pătĕr īllĕ mĕō.

Crēdĕ mĭhī, dīstānt mōrēs ā cārmĭnĕ nōstrō

(vītă vĕrēcūnda ēst, ‖ Mūsă iŏcōsă mĕă)

māgnăquĕ pārs mēndāx ŏpĕrum ēst ēt fīctă mĕōrūm:

plūs sĭbĭ pērmīsīt ‖ cōmpŏsĭtōrĕ sŭō.

Nēc lĭbĕr īndĭcĭum ēst ănĭmī, sĕd hŏnēstă vŏlūntās:

plūrĭmă mūlcēndīs ‖ aūrĭbŭs āptă fĕrēs.

Āccĭŭs ēssĕt ătrōx, cōnvīvă Tĕrēntĭŭs ēssēt,

ēssēnt pūgnācēs ‖ quī fĕră bēllă cănūnt.

Dēnĭquĕ cōmpŏsŭī tĕnĕrōs nōn sōlŭs ămōrēs:

cōmpŏsĭtō poēnās ‖ sōlŭs ămōrĕ dĕdī.

Quīd, nĭsĭ cūm mūltō Vĕnĕrēm cōnfūndĕrĕ vīnō,

praēcēpīt lўrĭcī ‖ Tēĭă Mūsă sĕnīs?

Lēsbĭă quīd dŏcŭīt Sāpphō, nĭsi ămārĕ, pŭēllās?

Tūtă tămēn Sāpphō, ‖ tūtŭs ĕt īllĕ fŭīt.

Nēc tĭbĭ, Bāttĭădē, nŏcŭīt, quōd saēpĕ lĕgēntī

dēlĭcĭās vērsū ‖ fāssŭs ĕs īpsĕ tŭās.

Fābŭlă iūcūndī nūlla ēst sĭne ămōrĕ Mĕnāndrī,

ēt sŏlĕt hīc pŭĕrīs ‖ vīrgĭnĭbūsquĕ lĕgī.

Īlĭăs īpsă quĭd ēst ălĭūd, nĭsi ădūltĕră, dē quā

īntĕr ămātōrēm ‖ pūgnă vĭrūmquĕ fŭīt?

Quīd prĭŭs ēst īllī flāmmā Brīsēĭdŏs, ūtquĕ

fēcĕrĭt īrātōs ‖ rāptă pŭēllă dŭcēs?

Aūt quĭd Ŏdŷssēa ēst, nĭsĭ fēmĭnă prōptĕr ămōrēm,

dūm vĭr ăbēst, mūltīs ‖ ūnă pĕtītă prŏcīs?

Quīs, nĭsĭ Maēŏnĭdēs, Vĕnĕrēm Mārtēmquĕ lĭgātōs

nārrăt ĭn ōbscēnō ‖ cōrpŏră prēnsă tŏrō?

ūndĕ nĭsi īndĭcĭō māgnī scīrēmŭs Hŏmērī

hōspĭtĭs īgnĕ dŭās ‖ īncălŭīssĕ dĕās?

Ōmnĕ gĕnūs scrīptī grăvĭtātĕ trăgoēdĭă vīncīt:

haēc quŏquĕ mātĕrĭām ‖ sēmpĕr ămōrĭs hăbēt.

Nūmquĭd ĭn Hīppŏlўtō, nĭsĭ caēcaē flāmmă nŏvērcaē?

Nōbĭlĭs ēst Cănăcē ‖ frātrĭs ămōrĕ sŭī.

Quīd? Nōn Tāntălĭdēs ăgĭtāntĕ Cŭpīdĭnĕ cūrrūs

Pīsaēām Phrўgĭīs ‖ vēxĭt ĕbūrnŭs ĕquīs?

Tīngĕrĕt ūt fērrūm nātōrūm sānguĭnĕ mātēr,

cōncĭtŭs ā laēsō ‖ fēcĭt ămōrĕ dŏlōr.

Fēcĭt ămōr sŭbĭtās vŏlŭcrēs cūm paēlĭcĕ rēgēm,

quaēquĕ sŭūm lūgēt ‖ nūnc quŏquĕ mātĕr Ĭtŷn.

Sī nōn Āĕrŏpēn frātēr scĕlĕrātŭs ămāssēt,

āvērsōs Sōlīs ‖ nōn lĕgĕrēmŭs ĕquōs.

Īnpĭă nēc trăgĭcōs tĕtĭgīssēt Scŷllă cŏtūrnōs,

nī pătrĭūm crīnēm ‖ dēsĕcŭīssĕt ămōr.

Quī lĕgĭs Ēlēctrān ĕt ĕgēntēm mēntĭs Ŏrēstēn,

Aēgīsthī crīmēn ‖ Tŷndărĭdōsquĕ lĕgīs.

Nām quīd dē tĕtrĭcō rĕfĕrām dŏmĭtōrĕ Chĭmaēraē,

quēm lētō fāllāx ‖ hōspĭtă paēnĕ dĕdīt?

Quīd lŏquăr Hērmĭŏnēn, quīd tē, Schoēnēĭă vīrgŏ,

tēquĕ, Mўcēnaēō ‖ Phoēbăs ămātă dŭcī?

Quīd Dănăēn Dănăēsquĕ nŭrūm mātrēmquĕ Lўaēī

Haēmŏnăque ēt nōctēs ‖ cuī cŏĭērĕ dŭaē?

Quīd Pĕlĭaē gĕnĕrūm, quīd Thēsĕă, quīvĕ Pĕlāsgūm

Īlĭăcām tĕtĭgīt ‖ dē rătĕ prīmŭs hŭmūm?

Hūc Ĭŏlē Pŷrrhīquĕ părēns, hūc Hērcŭlĭs ūxōr,

hūc āccēdăt Hўlās ‖ Īlĭăcūsquĕ pŭēr.

Tēmpŏrĕ dēfĭcĭār, trăgĭcōs sī pērsĕquăr īgnēs,

vīxquĕ mĕūs căpĭēt ‖ nōmĭnă nūdă lĭbēr.

Ēst ĕt ĭn ōbscēnōs cōmmīxtă trăgoēdĭă rīsūs,

mūltăquĕ praētĕrĭtī ‖ vērbă pŭdōrĭs hăbēt.

Nēc nŏcĕt aūctōrī, mōllēm quī fēcĭt Ăchīllēm,

īnfrēgīssĕ sŭīs ‖ fōrtĭă fāctă mŏdīs.

Iūnxĭt Ărīstīdēs Mīlēsĭă crīmĭnă sēcūm,

pūlsŭs Ărīstīdēs ‖ nēc tămĕn ūrbĕ sŭa ēst.

Nēc quī dēscrīpsīt cōrrūmpī sēmĭnă mātrūm,

Eūbĭŭs, īnpūraē ‖ cōndĭtŏr hīstŏrĭaē,

nēc quī cōmpŏsŭīt nūpēr Sўbărītĭcă, fūgīt,

nēc quī cōncŭbĭtūs ‖ nōn tăcŭērĕ sŭōs.

Sūntque ĕă dōctōrūm mŏnŭmēntīs mīxtă vĭrōrūm,

mūnĕrĭbūsquĕ dŭcūm ‖ pūblĭcă fāctă pătēnt.

Nēvĕ pĕrēgrīnīs tāntūm dēfēndăr ăb ārmīs,

ēt Rōmānŭs hăbēt ‖ mūltă iŏcōsă lĭbēr.

ūtquĕ sŭō Mārtēm cĕcĭnīt grăvĭs Ēnnĭŭs ōrĕ,

Ēnnĭŭs īngĕnĭō ‖ māxĭmŭs, ārtĕ rŭdīs:

ēxplĭcăt ūt caūsās răpĭdī Lūcrētĭŭs īgnīs,

cāsūrūmquĕ trĭplēx ‖ vātĭcĭnātŭr ŏpūs:

sīc sŭă lāscīvō cāntāta ēst saēpĕ Cătūllō

fēmĭnă, cuī fālsūm ‖ Lēsbĭă nōmĕn ĕrāt;

nēc cōntēntŭs ĕā, mūltōs vūlgāvĭt ămōrēs,

īn quĭbŭs īpsĕ sŭūm ‖ fāssŭs ădūltĕrĭum ēst.

Pār fŭĭt ēxĭgŭī sĭmĭlīsquĕ lĭcēntĭă Cālvī,

dētēxīt vărĭīs ‖ quī sŭă fūrtă mŏdīs.

Cīnnă quŏque hīs cŏmĕs ēst, Cīnnāquĕ prŏcācĭŏr Ānsēr,

ēt lĕvĕ Cōrnĭfĭcī ‖ pārquĕ Cătōnĭs ŏpūs.

Quīd rĕfĕrām Tĭcĭdaē, quīd Mēmmī cārmĕn, ăpūd quōs

rēbŭs ădēst nōmēn ‖ nōmĭnĭbūsquĕ pŭdōr,

ēt quōrūm lībrīs mŏdŏ dīssĭmŭlātă Pĕrīlla ēst,

nōmĭnĕ nūnc lĕgĭtūr ‖ dīctă, Mĕtēllĕ, tŭō?

Īs quŏquĕ, Phāsĭăcās Ārgōn quī dūxĭt ĭn ūndās,

nōn pŏtŭīt Vĕnĕrīs ‖ fūrtă tăcērĕ sŭaē.

Nēc mĭnŭs Hōrtēnsī, nēc sūnt mĭnŭs īmprŏbă Sērvī

cārmĭnă. Quīs dŭbĭtēt ‖ nōmĭnă tāntă sĕquī?

Vērtĭt Ărīstīdēn Sīsēnnă, nĕc ōbfŭĭt īllī,

hīstŏrĭaē tūrpīs ‖ īnsĕrŭīssĕ iŏcōs.

Nōn fŭĭt ōpprŏbrĭō cĕlĕbrāssĕ Lўcōrĭdă Gāllō,

sēd līnguām nĭmĭō ‖ nōn tĕnŭīssĕ mĕrō.

Crēdĕrĕ iūrāntī dūrūm pŭtăt ēssĕ Tĭbūllūs,

sīc ĕtĭām dē sē ‖ quōd nĕgĕt īllă vĭrō:

fāllĕrĕ cūstōdēs īdēm dŏcŭīssĕ fătētūr,

sēquĕ sŭā mĭsĕrūm ‖ nūnc ăĭt ārtĕ prĕmī.

Saēpĕ, vĕlūt gēmmām dŏmĭnaē sīgnūmvĕ prŏbārēt,

pēr caūsām mĕmĭnīt ‖ sē tĕtĭgīssĕ mănūm,

ūtquĕ rĕfērt, dĭgĭtīs saēpe ēst nūtūquĕ lŏcūtūs,

ēt tăcĭtām mēnsaē ‖ dūxĭt ĭn ōrbĕ nŏtām

ēt quĭbŭs ē sūcīs ăbĕāt dē cōrpŏrĕ līvōr,

īnprēssō fĭĕrī ‖ quī sŏlĕt ōrĕ, dŏcēt:

dēnĭque ăb īncaūtō nĭmĭūm pĕtĭt īllĕ mărītō,

sē quŏque ŭtī sērvēt, ‖ pēccĕt ŭt īllă mĭnūs.

Scīt, cuī lātrētūr, cūm sōlŭs ŏbāmbŭlĕt, īpsās

cuī tŏtĭēns claūsās ‖ ēxscrĕĕt āntĕ fŏrēs,

mūltăquĕ dāt fūrtī tālīs praēcēptă dŏcētquĕ

quā nūptaē pōssīnt ‖ fāllĕre ăb ārtĕ vĭrōs.

Nōn fŭĭt hōc īllī fraūdī, lĕgĭtūrquĕ Tĭbūllūs

ēt plăcĕt, ēt iām tē ‖ prīncĭpĕ nōtŭs ĕrāt.

Īnvĕnĭēs ĕădēm blāndī praēcēptă Prŏpērtī:

dēstrīctūs mĭnĭmā ‖ nēc tămĕn īllĕ nŏta ēst.

Hīs ĕgŏ sūccēssī, quŏnĭām praēstāntĭă cāndōr

nōmĭnă vīvōrūm ‖ dīssĭmŭlārĕ iŭbēt.

Nōn tĭmŭī, fătĕōr, nē, quā tŏt ĭērĕ cărīnaē,

naūfrăgă sērvātīs ‖ ōmnĭbŭs ūnă fŏrēt.

Sūnt ălĭīs scrīptaē, quĭbŭs ālĕă lūdĭtŭr, ārtēs

(hōc ēst ād nōstrōs ‖ nōn lĕvĕ crīmĕn ăvōs)

quīd vāleānt tālī, quō pōssīs plūrĭmă iāctū

fīgĕrĕ, dāmnōsōs ‖ ēffŭgĭāsvĕ cănēs,

tēssĕră quōs hăbĕāt nŭmĕrōs, dīstāntĕ vŏcātō

mīttĕrĕ quō dĕcĕāt, ‖ quō dărĕ mīssă mŏdō,

dīscŏlŏr ūt rēctō grāssētūr līmĭtĕ mīlēs,

cūm mĕdĭūs gĕmĭnō ‖ cālcŭlŭs hōstĕ pĕrīt,

ūt bēllārĕ sĕquēns scĭăt ēt rĕvŏcārĕ prĭōrēm,

nēc tūtō fŭgĭēns ‖ īncŏmĭtātŭs ĕāt;

pārvă sĭt ūt tērnīs īnstrūctă tăbēllă lăpīllīs,

īn quā vīcīsse ēst ‖ cōntĭnŭāssĕ sŭōs;

quīque ălĭī lūsūs (nĕque ĕnīm nūnc pērsĕquăr ōmnēs)

pērdĕrĕ, rēm cārām, ‖ tēmpŏră nōstră sŏlēnt.

Ēccĕ cănīt fōrmās ălĭūs iāctūsquĕ pĭlārūm,

hīc ārtēm nāndī ‖ praēcĭpĭt, īllĕ trŏchī,

cōmpŏsĭta ēst ălĭīs fūcāndī cūră cŏlōrīs;

hīc ĕpŭlīs lēgēs ‖ hōspĭtĭōquĕ dĕdīt

āltĕr hŭmūm, dē quā fīngāntūr pōcŭlă, mōnstrāt,

quaēquĕ, dŏcēt, lĭquĭdō ‖ tēstă sĭt āptă mĕrō.

Tālĭă lūdūntūr fūmōsō mēnsĕ Dĕcēmbrī,

quaē dāmnō nūllī ‖ cōmpŏsŭīssĕ fŭīt.

Hīs ĕgŏ dēcēptūs nōn trīstĭă cārmĭnă fēcī,

sēd trīstīs nōstrōs ‖ poēnă sĕcūtă iŏcōs.

Dēnĭquĕ nēc vĭdĕō tōt dē scrībēntĭbŭs ūnūm,

quēm sŭă pērdĭdĕrīt ‖ Mūsă, rĕpērtŭs ĕgŏ.

Quīd, sī scrīpsīssēm mīmōs ōbscēnă iŏcāntēs,

quī sēmpēr vĕtĭtī ‖ crīmĕn ămōrĭs hăbēnt:

īn quĭbŭs āssĭdŭē cūltūs prōcēdĭt ădūltēr,

vērbăquĕ dāt stūltō ‖ cāllĭdă nūptă vĭrō?

Nūbĭlĭs hōs vīrgō mātrōnăquĕ vīrquĕ pŭērquĕ

spēctăt, ĕt ēx māgnā ‖ pārtĕ sĕnātŭs ădēst.

Nēc sătĭs īncēstīs tĕmĕrārī vōcĭbŭs aūrēs;

ādsuēscūnt ŏcŭlī ‖ mūltă pŭdēndă pătī:

cūmquĕ fĕfēllĭt ămāns ălĭquā nŏvĭtātĕ mărītūm

plaūdĭtŭr ēt māgnō ‖ pālmă făvōrĕ dătūr;

quōquĕ mĭnūs prōdēst, scaēna ēst lūcrōsă pŏētaē,

tāntăquĕ nōn pārvō ‖ crīmĭnă praētŏr ĕmīt.

Īnspĭcĕ lūdōrūm sūmptūs, Aūgūstĕ, tŭōrūm:

ēmptă tĭbī māgnō ‖ tālĭă mūltă lĕgēs.

Haēc tū spēctāstī spēctāndăquĕ saēpĕ dĕdīstī

māiēstās ădĕō ‖ cōmĭs ŭbīquĕ tŭa ēst

lūmĭnĭbūsquĕ tŭīs, tōtūs quĭbŭs ūtĭtŭr ōrbīs,

scaēnĭcă vīdīstī ‖ lēntŭs ădūltĕrĭă.

Scrībĕrĕ sī fās ēst ĭmĭtāntēs tūrpĭă mīmōs,

mātĕrĭaē mĭnŏr ēst ‖ dēbĭtă poēnă mĕaē.

Ān gĕnŭs hōc scrīptī făcĭūnt sŭă pūlpĭtă tūtūm,

quōdquĕ lĭcēt, mīmīs ‖ scaēnă lĭcērĕ dĕdīt?

Ēt mĕă sūnt pŏpŭlō sāltātă pŏēmătă saēpĕ,

saēpe ŏcŭlōs ĕtĭām ‖ dētĭnŭērĕ tŭōs.

Scīlĭcĕt īn dŏmĭbūs nōstrīs ūt prīscă vĭrōrūm

ārtĭfĭcīs fūlgēnt ‖ cōrpŏră pīctă mănū,

sīc quaē cōncŭbĭtūs vărĭōs Vĕnĕrīsquĕ fĭgūrās

ēxprĭmăt, ēst ălĭquō ‖ pārvă tăbēllă lŏcō:

ūtquĕ sĕdēt vūltū fāssūs Tĕlămōnĭŭs īrām,

īnque ŏcŭlīs făcĭnūs ‖ bārbără mātĕr hăbēt,

sīc mădĭdōs sīccāt dĭgĭtīs Vĕnŭs ūdă căpīllōs,

ēt mŏdŏ mātērnīs ‖ tēctă vĭdētŭr ăquīs.

Bēllă sŏnānt ălĭī tēlīs īnstrūctă crŭēntīs,

pārsquĕ tŭī gĕnĕrīs, ‖ pārs tŭă fāctă cănūnt.

Īnvĭdă mē spătĭō nātūră cŏērcŭĭt ārtō,

īngĕnĭō vīrēs ‖ ēxĭgŭāsquĕ dĕdīt

ēt tămĕn īllĕ tŭaē fēlīx Aēnēĭdŏs aūctōr

cōntŭlĭt īn Tўrĭōs ‖ ārmă vĭrūmquĕ tŏrōs,

nēc lĕgĭtūr pārs ūllă măgīs dē cōrpŏrĕ tōtō,

quām nōn lēgĭtĭmō ‖ foēdĕrĕ iūnctŭs ămōr.

Phŷllĭdĭs hīc īdēm tĕnĕraēque Ămărŷllĭdĭs īgnēs

būcŏlĭcīs iŭvĕnīs ‖ lūsĕrăt āntĕ mŏdīs.

Nōs quŏquĕ iām prīdēm scrīptō pēccāvĭmŭs īstō:

sūpplĭcĭūm pătĭtūr ‖ nōn nŏvă cūlpă nŏvūm;

cārmĭnăque ēdĭdĕrām, cūm tē dēlīctă nŏtāntēm

praētĕrĭīt tŏtĭēns ‖ īnrĕprĕhēnsŭs ĕquēs.

Ērgō quaē iŭvĕnīs mĭhĭ nōn nŏcĭtūră pŭtāvī

scrīptă părūm prūdēns, ‖ nūnc nŏcŭērĕ sĕnī.

Sēră rĕdūndāvīt vĕtĕrīs vīndīctă lĭbēllī,

dīstăt ĕt ā mĕrĭtī ‖ tēmpŏrĕ poēnă sŭī.

Nē tămĕn ōmnĕ mĕūm crēdās ŏpŭs ēssĕ rĕmīssūm,

saēpĕ dĕdī nōstraē ‖ grāndĭă vēlă rătī.

Sēx ĕgŏ Fāstōrūm scrīpsī tŏtĭdēmquĕ lĭbēllōs,

cūmquĕ sŭō fīnēm ‖ mēnsĕ vŏlūmĕn hăbēt,

īdquĕ tŭō nūpēr scrīptūm sūb nōmĭnĕ, Caēsār,

ēt tĭbĭ sācrātūm ‖ sōrs mĕă rūpĭt ŏpūs;

ēt dĕdĭmūs trăgĭcīs scrīptūm rēgālĕ cŏtūrnīs,

quaēquĕ grăvīs dēbēt ‖ vērbă cŏtūrnŭs hăbēt;

dīctăquĕ sūnt nōbīs, quāmvīs mănŭs ūltĭmă coēptīs

dēfŭĭt, īn făcĭēs ‖ cōrpŏră vērsă nŏvās.

Ātque ŭtĭnām rĕvŏcēs ănĭmūm paūlīspĕr ăb īrā,

ēt văcŭō iŭbĕās ‖ hīnc tĭbĭ paūcă lĕgī,

paūcă, quĭbūs prīmā sūrgēns ăb ŏrīgĭnĕ mūndī

īn tŭă dēdūxī ‖ tēmpŏră, Caēsăr, ŏpūs:

āspĭcĭēs, quāntūm dĕdĕrīs mĭhĭ pēctŏrĭs īpsĕ,

quōquĕ făvōre ănĭmī ‖ tēquĕ tŭōsquĕ cănām.

Nōn ĕgŏ mōrdācī dēstrīnxī cārmĭnĕ quēmquām,

nēc mĕŭs ūllīūs ‖ crīmĭnă vērsŭs hăbēt.

Cāndĭdŭs ā sălĭbūs sūffūsīs fēllĕ rĕfūgī:

nūllă vĕnēnātō ‖ līttĕră mīxtă iŏco ēst.

Īntēr tōt pŏpŭlī, tōt scrīptīs, mīlĭă nōstrī,

quēm mĕă Cāllĭŏpē ‖ laēsĕrĭt, ūnŭs ĕrō.

Nōn ĭgĭtūr nōstrīs ūllūm gaūdērĕ Quĭrītēm

aūgŭrŏr, āt mūltōs ‖ īndŏlŭīssĕ mălīs;

nēc mĭhĭ crēdĭbĭle ēst, quēmquam īnsūltāssĕ iăcēntī,

grātĭă cāndōrī ‖ sī quă rĕlātă mĕo ēst

hīs, prĕcŏr, ātque ălĭīs pōssīnt tŭă nūmĭnă flēctī,

ō pătĕr, ō pătrĭaē ‖ cūră sălūsquĕ tŭaē!

Nōn ŭt ĭn Aūsŏnĭām rĕdĕām, nĭsĭ fōrsĭtăn ōlīm,

cūm lōngō poēnaē ‖ tēmpŏrĕ vīctŭs ĕrīs;

tūtĭŭs ēxĭlĭūm paūlōquĕ quĭētĭŭs ōrō,

ūt pār dēlīctō ‖ sīt mĕă poēnă sŭō.

I

Quid mihi uobiscum est, infelix cura, libelli,

ingenio perii qui miser ipse meo?

Cur modo damnatas repeto, mea crimina, Musas?

An semel est poenam commeruisse parum?

Carmina fecerunt, ut me cognoscere uellet

omine non fausto femina uirque meo:

carmina fecerunt, ut me moresque notaret

iam demi iussa Caesar ab Arte meos.

Deme mihi studium, uitae quoque crimina demes;

acceptum refero uersibus esse nocens.

Hoc pretium curae uigilatorumque laborum

cepimus: ingenio est poena reperta meo.

Si saperem, doctas odissem iure sorores,

numina cultori perniciosa suo.

At nunc (tanta meo comes est insania morbo)

saxa malum refero rursus ad ista pedem:

scilicet ut uictus repetit gladiator harenam,

et redit in tumidas naufraga puppis aquas.

Forsitan ut quondam Teuthrantia regna tenenti,

sic mihi res eadem uulnus opemque feret,

Musaque, quam mouit, motam quoque leniet iram:

exorant magnos carmina saepe deos.

Ipse quoque Ausonias Caesar matresque nurusque

carmina turrigerae dicere iussit Opi:

iusserat et Phoebo dici, quo tempore ludos

fecit, quos aetas aspicit una semel.

His precor exemplis tua nunc, mitissime Caesar,

fiat ab ingenio mollior ira meo.

Illa quidem iusta est, nec me meruisse negabo:

non adeo nostro fugit ab ore pudor.

Sed nisi peccassem, quid tu concedere posses?

Materiam ueniae sors tibi nostra dedit.

Si, quotiens peccant homines, sua fulmina mittat

Iuppiter, exiguo tempore inermis erit;

nunc ubi detonuit strepituque exterruit orbem,

purum discussis aëra reddit aquis.

Iure igitur genitorque deum rectorque uocatur,

iure capax mundus nil Ioue maius habet.

Tu quoque, cum patriae rector dicare paterque,

utere more dei nomen habentis idem.

Idque facis, nec te quisquam moderatius umquam

inperii potuit frena tenere sui.

Tu ueniam parti superatae saepe dedisti,

non concessurus quam tibi uictor erat.

Diuitiis etiam multos et honoribus auctos

uidi, qui tulerant in caput arma tuum;

quaeque dies bellum, belli tibi sustulit iram,

parsque simul templis utraque dona tulit;

utque tuus gaudet miles, quod uicerit hostem,

sic uictum cur se gaudeat, hostis habet.

Causa mea est melior, qui nec contraria dicor

arma nec hostiles esse secutus opes.

Per mare, per terras, per tertia numina iuro,

per te praesentem conspicuumque deum,

hunc animum fauisse tibi, uir maxime, meque,

qua sola potui, mente fuisse tuum.

Optaui, peteres caelestia sidera tarde,

parsque fui turbae parua precantis idem,

et pia tura dedi pro te, cumque omnibus unus

ipse quoque adiuui publica uota meis.

Quid referam libros, illos quoque, crimina nostra,

mille locis plenos nominis esse tui?

Inspice maius opus, quod adhuc sine fine tenetur,

in non credendos corpora uersa modos:

inuenies uestri praeconia nominis illic,

inuenies animi pignora multa mei.

Non tua carminibus maior fit gloria, nec quo,

ut maior fiat, crescere possit, habet.

Fama Ioui superest: tamen hunc sua facta referri

et se materiam carminis esse iuuat,

cumque Gigantei memorantur proelia belli,

credibile est laetum laudibus esse suis.

Te celebrant alii, quanto decet ore, tuasque

ingenio laudes uberiore canunt:

sed tamen, ut fuso taurorum sanguine centum,

sic capitur minimo turis honore deus.

A, ferus et nobis crudelior omnibus hostis,

delicias legit qui tibi cumque meas,

carmina ne nostris quae te uenerantia libris

iudicio possint candidiore legi.

Esse sed irato quis te mihi posset amicus?

Vix tunc ipse mihi non inimicus eram.

Cum coepit quassata domus subsidere, partes

in proclinatas omne recumbit onus,

cunctaque fortuna rimam faciente dehiscunt,

ipsa suoque eadem pondere tracta ruunt.

Ergo hominum quaesitum odium mihi carmine, quosque

debuit, est uultus turba secuta tuos.

At, memini, uitamque meam moresque probabas

illo, quem dederas, praetereuntis equo:

quod si non prodest et honesti gloria nulla

redditur, at nullum crimen adeptus eram.

Nec male commissa est nobis fortuna reorum

lisque decem deciens inspicienda uiris.

Res quoque priuatas statui sine crimine iudex,

deque mea fassa est pars quoque uicta fide.

Me miserum! Potui, si non extrema nocerent,

iudicio tutus non semel esse tuo.

ultima me perdunt, imoque sub aequore mergit

incolumem totiens una procella ratem.

Nec mihi pars nocuit de gurgite parua, sed omnes

pressere hoc fluctus oceanusque caput.

Cur aliquid uidi? Cur noxia lumina feci?

Cur imprudenti cognita culpa mihi?

Inscius Actaeon uidit sine ueste Dianam:

praeda fuit canibus non minus ille suis.

Scilicet in superis etiam fortuna luenda est,

nec ueniam laeso numine casus habet.

Illa nostra die, qua me malus abstulit error,

parua quidem periit, sed sine labe domus:

sic quoque parua tamen, patrio dicatur ut aeuo

clara nec ullius nobilitate minor,

et neque diuitiis nec paupertate notanda,

unde sit in neutrum conspiciendus eques.

Sit quoque nostra domus uel censu parua uel ortu,

ingenio certe non latet illa meo:

quo uidear quamuis nimium iuuenaliter usus,

grande tamen toto nomen ab orbe fero;

turbaque doctorum Nasonem nouit, et audet

non fastiditis adnumerare uiris.

Corruit haec igitur Musis accepta, sub uno

sed non exiguo crimine lapsa domus:

atque ea sic lapsa est, ut surgere, si modo laesi

ematuruerit Caesaris ira, queat.

Cuius in euentu poenae clementia tanta est,

uenerit ut nostro lenior illa metu.

Vita data est, citraque necem tua constitit ira,

o princeps parce uiribus use tuis!

Insuper accedunt, te non adimente, paternae,

tamquam uita parum muneris esset, opes.

Nec mea decreto damnasti facta senatus,

nec mea selecto iudice iussa fuga est.

Tristibus inuectus uerbis (ita principe dignum)

ultus es offensas, ut decet, ipse tuas.

Adde quod edictum, quamuis immite minaxque,

attamen in poenae nomine lene fuit:

quippe relegatus, non exul, dicor in illo,

priuaque fortunae sunt ibi uerba meae.

Nulla quidem sano grauior mentisque potenti

poena est, quam tanto displicuisse uiro:

sed solet interdum fieri placabile numen:

nube solet pulsa candidus ire dies.

Vidi ego pampineis oneratam uitibus ulmum,

quae fuerat saeui fulmine tacta Iouis.

Ipse licet sperare uetes, sperabimus usque;

hoc unum fieri te prohibente potest.

Spes mihi magna subit, cum te, mitissime princeps,

spes mihi, respicio cum mea facta, cadit.

Ac ueluti uentis agitantibus aëra non est

aequalis rabies continuusque furor,

sed modo subsidunt intermissique silescunt,

uimque putes illos deposuisse suam:

sic abeunt redeuntque mei uariantque timores,

et spem placandi dantque negantque tui.

Per superos igitur, qui dant tibi longa dabuntque

tempora, Romanum si modo nomen amant;

per patriam, quae te tuta et secura parente est,

cuius, ut in populo, pars ego nuper eram;

sic tibi, quem semper factis animoque mereris,

reddatur gratae debitus urbis amor;

Liuia sic tecum sociales compleat annos,

quae, nisi te, nullo coniuge digna fuit,

quae si non esset, caelebs te uita deceret,

nullaque, cui posses esse maritus, erat;

sospite sit tecum natus quoque sospes, et olim

inperium regat hoc cum seniore senex;

ut faciuntque tui, sidus iuuenale, nepotes,

per tua perque sui facta parentis, eant;

sic adsueta tuis semper Victoria castris

nunc quoque se praestet notaque signa petat,

Ausoniumque ducem solitis circumuolet alis,

ponat et in nitida laurea serta coma,

per quem bella geris, cuius nunc corpore pugnas,

auspicium cui das grande deosque tuos,

dimidioque tui praesens es et aspicis urbem,

dimidio procul es saeuaque bella geris;

hic tibi sic redeat superato uictor ab hoste,

inque coronatis fulgeat altus equis:

parce, precor, fulmenque tuum, fera tela, reconde,

heu nimium misero cognita tela mihi!

Parce, pater patriae, nec nominis inmemor huius

olim placandi spem mihi tolle tui.

Non precor ut redeam, quamuis maiora petitis

credibile est magnos saepe dedisse deos:

mitius exilium si das propiusque roganti,

pars erit ex poena magna leuata mea.

ultima perpetior medios eiectus in hostes,

nec quisquam patria longius exul abest.

Solus ad egressus missus septemplicis Histri

Parrhasiae gelido uirginis axe premor.

Iazyges et Colchi Tereteaque turba Getaeque

Danuuii mediis uix prohibentur aquis;

cumque alii causa tibi sint grauiore fugati,

ulterior nulli, quam mihi, terra data est.

Longius hac nihil est, nisi tantum frigus et hostes,

et maris adstricto quae coit unda gelu.

Hactenus Euxini pars est Romana Sinistri:

proxima Bastarnae Sauromataeque tenent.

Haec est Ausonio sub iure nouissima, uixque

haeret in inperii margine terra tui.

unde precor supplex ut nos in tuta releges,

ne sit cum patria pax quoque adempta mihi,

ne timeam gentes, quas non bene summouet Hister,

neue tuus possim ciuis ab hoste capi.

Fas prohibet Latio quemquam de sanguine natum

Caesaribus saluis barbara uincla pati.

Perdiderint cum me duo crimina, carmen et error,

alterius facti culpa silenda mihi:

nam non sum tanti, renouem ut tua uulnera, Caesar,

quem nimio plus est indoluisse semel.

Altera pars superest, qua turpi carmine factus

arguor obsceni doctor adulterii.

Fas ergo est aliqua caelestia pectora falli,

et sunt notitia multa minora tua;

utque deos caelumque simul sublime tuenti

non uacat exiguis rebus adesse Ioui,

de te pendentem sic dum circumspicis orbem,

effugiunt curas inferiora tuas.

Scilicet inperii princeps statione relicta

inparibus legeres carmina facta modis?

Non ea te moles Romani nominis urget,

inque tuis umeris tam leue fertur onus,

lusibus ut possis aduertere numen ineptis,

excutiasque oculis otia nostra tuis.

Nunc tibi Pannonia est, nunc Illyris ora domanda,

Raetica nunc praebent Thraciaque arma metum,

nunc petit Armenius pacem, nunc porrigit arcus

Parthus eques timida captaque signa manu,

nunc te prole tua iuuenem Germania sentit,

bellaque pro magno Caesare Caesar obit.

Denique, ut in tanto, quantum non extitit umquam,

corpore pars nulla est, quae labet, inperii,

urbs quoque te et legum lassat tutela tuarum

et morum, similes quos cupis esse tuis.

Non tibi contingunt, quae gentibus otia praestas,

bellaque cum multis inrequieta geris.

Mirer in hoc igitur tantarum pondere rerum

te numquam nostros euoluisse iocos?

At si, quod mallem, uacuum tibi forte fuisset,

nullum legisses crimen in Arte mea.

Illa quidem fateor frontis non esse seuerae

scripta, nec a tanto principe digna legi:

non tamen idcirco legum contraria iussis

sunt ea Romanas erudiuntque nurus.

Neue, quibus scribam, possis dubitare, libellos,

quattuor hos uersus e tribus unus habet:

"este procul, uittae tenues, insigne pudoris,

quaeque tegis medios instita longa pedes!

Nil nisi legitimum concessaque furta canemus,

inque meo nullum carmine crimen erit."

Ecquid ab hac omnes rigide summouimus Arte,

quas stola contingi uittaque sumpta uetat?

"At matrona potest alienis artibus uti,

quoque trahat, quamuis non doceatur, habet."

Nil igitur matrona legat, quia carmine ab omni

ad delinquendum doctior esse potest.

Quodcumque attigerit siqua est studiosa sinistri,

ad uitium mores instruet inde suos.

Sumpserit Annales (nihil est hirsutius illis)

facta sit unde parens Ilia, nempe leget.

Sumpserit "Aeneadum genetrix" ubi prima, requiret,

Aeneadum genetrix unde sit alma Venus.

Persequar inferius, modo si licet ordine ferri,

posse nocere animis carminis omne genus.

Non tamen idcirco crimen liber omnis habebit:

nil prodest, quod non laedere possit idem.

Igne quid utilius? Siquis tamen urere tecta

comparat, audaces instruit igne manus.

Eripit interdum, modo dat medicina salutem,

quaeque iuuet, monstrat, quaeque sit herba nocens.

Et latro et cautus praecingitur ense uiator

ille sed insidias, hic sibi portat opem.

Discitur innocuas ut agat facundia causas:

protegit haec sontes, inmeritosque premit.

Sic igitur carmen, recta si mente legatur,

constabit nulli posse nocere meum.

"At quasdam uitio." Quicumque hoc concipit, errat,

et nimium scriptis arrogat ille meis.

ut tamen hoc fatear, ludi quoque semina praebent

nequitiae: tolli tota theatra iube:

peccandi causam multis quam saepe dederunt,

Martia cum durum sternit harena solum.

Tollatur Circus; non tuta licentia Circi est:

hic sedet ignoto iuncta puella uiro.

Cum quaedam spatientur in hoc, ut amator eodem

conueniat, quare porticus ulla patet?

Quis locus est templis augustior? Haec quoque uitet,

in culpam siqua est ingeniosa suam.

Cum steterit Iouis aede, Iouis succurret in aede

quam multas matres fecerit ille deus.

Proxima adoranti Iunonis templa subibit,

paelicibus multis hanc doluisse deam.

Pallade conspecta, natum de crimine uirgo

sustulerit quare, quaeret, Erichthonium.

Venerit in magni templum, tua munera, Martis,

stat Venus Vltori iuncta, uir ante fores.

Isidis aede sedens, cur hanc Saturnia, quaeret,

egerit Ionio Bosphorioque mari?

In Venerem Anchises, in Lunam Latmius heros,

in Cererem Iasion, qui referatur, erit.

Omnia peruersas possunt corrumpere mentes

stant tamen illa suis omnia tuta locis.

Et procul a scripta solis meretricibus Arte

summouet ingenuas pagina prima manus.

Quaecumque erupit, qua non sinit ire sacerdos,

protinus huic dempti criminis ipsa rea est.

Nec tamen est facinus uersus euoluere mollis,

multa licet castae non facienda legant.

Saepe supercilii nudas matrona seueri

et Veneris stantis ad genus omne uidet.

Corpora Vestales oculi meretricia cernunt,

nec domino poenae res ea causa fuit.

at cur in nostra nimia est lasciuia Musa,

curue meus cuiquam suadet amare liber?

Nil nisi peccatum manifestaque culpa fatenda est:

paenitet ingenii iudiciique mei.

Cur non Argolicis potius quae concidit armis

uexata est iterum carmine Troia meo?

Cur tacui Thebas et uulnera mutua fratrum,

et septem portas, sub duce quamque suo?

Nec mihi materiam bellatrix Roma negabat,

et pius est patriae facta referre labor.

Denique cum meritis inpleueris omnia, Caesar,

pars mihi de multis una canenda fuit,

utque trahunt oculos radiantia lumina solis,

traxissent animum sic tua facta meum.

Arguor immerito. Tenuis mihi campus aratur:

illud erat magnae fertilitatis opus.

Non ideo debet pelago se credere, siqua

audet in exiguo ludere cumba lacu.

Forsan (et hoc dubitem) numeris leuioribus aptus

sim satis, in paruos sufficiamque modos:

at si me iubeas domitos Iouis igne Gigantas

dicere, conantem debilitabit onus.

Diuitis ingenii est inmania Caesaris acta

condere, materia ne superetur opus.

Et tamen ausus eram. Sed detractare uidebar,

quodque nefas, damno uiribus esse tuis.

Ad leue rursus opus, iuuenalia carmina, ueni,

et falso moui pectus amore meum.

Non equidem uellem: sed me mea fata trahebant,

inque meas poenas ingeniosus eram.

Et mihi, quod didici! Cur me docuere parentes,

litteraque est oculos ulla morata meos?

Haec tibi me inuisum lasciuia fecit, ob Artes,

quis ratus es uetitos sollicitare toros.

Sed neque me nuptae didicerunt furta magistro,

quodque parum nouit, nemo docere potest.

Sic ego delicias et mollia carmina feci,

strinxerit ut nomen fabula nulla meum.

Nec quisquam est adeo media de plebe maritus,

ut dubius uitio sit pater ille meo.

Crede mihi, distant mores a carmine nostro

(uita uerecunda est, Musa iocosa mea)

magnaque pars mendax operum est et ficta meorum:

plus sibi permisit compositore suo.

Nec liber indicium est animi, sed honesta uoluntas:

plurima mulcendis auribus apta feres.

Accius esset atrox, conuiua Terentius esset,

essent pugnaces qui fera bella canunt.

Denique composui teneros non solus amores:

composito poenas solus amore dedi.

Quid, nisi cum multo Venerem confundere uino,

praecepit lyrici Teia Musa senis?

Lesbia quid docuit Sappho, nisi amare, puellas?

Tuta tamen Sappho, tutus et ille fuit.

Nec tibi, Battiade, nocuit, quod saepe legenti

delicias uersu fassus es ipse tuas.

Fabula iucundi nulla est sine amore Menandri,

et solet hic pueris uirginibusque legi.

Ilias ipsa quid est aliud, nisi adultera, de qua

inter amatorem pugna uirumque fuit?

Quid prius est illi flamma Briseidos, utque

fecerit iratos rapta puella duces?

Aut quid Odyssea est, nisi femina propter amorem,

dum uir abest, multis una petita procis?

Quis, nisi Maeonides, Venerem Martemque ligatos

narrat in obsceno corpora prensa toro?

unde nisi indicio magni sciremus Homeri

hospitis igne duas incaluisse deas?

Omne genus scripti grauitate tragoedia uincit:

haec quoque materiam semper amoris habet.

Numquid in Hippolyto, nisi caecae flamma nouercae?

Nobilis est Canace fratris amore sui.

Quid? Non Tantalides agitante Cupidine currus

Pisaeam Phrygiis uexit eburnus equis?

Tingeret ut ferrum natorum sanguine mater,

concitus a laeso fecit amore dolor.

Fecit amor subitas uolucres cum paelice regem,

quaeque suum luget nunc quoque mater Ityn.

Si non Aëropen frater sceleratus amasset,

auersos Solis non legeremus equos.

Inpia nec tragicos tetigisset Scylla coturnos,

ni patrium crinem desecuisset amor.

Qui legis Electran et egentem mentis Oresten,

Aegisthi crimen Tyndaridosque legis.

Nam quid de tetrico referam domitore Chimaerae,

quem leto fallax hospita paene dedit?

Quid loquar Hermionen, quid te, Schoeneia uirgo,

teque, Mycenaeo Phoebas amata duci?

Quid Danaën Danaësque nurum matremque Lyaei

Haemonaque et noctes cui coiere duae?

Quid Peliae generum, quid Thesea, quiue Pelasgum

Iliacam tetigit de rate primus humum?

Huc Iole Pyrrhique parens, huc Herculis uxor,

huc accedat Hylas Iliacusque puer.

Tempore deficiar, tragicos si persequar ignes,

uixque meus capiet nomina nuda liber.

Est et in obscenos commixta tragoedia risus,

multaque praeteriti uerba pudoris habet.

Nec nocet auctori, mollem qui fecit Achillem,

infregisse suis fortia facta modis.

Iunxit Aristides Milesia crimina secum,

pulsus Aristides nec tamen urbe sua est.

Nec qui descripsit corrumpi semina matrum,

Eubius, inpurae conditor historiae,

nec qui composuit nuper Sybaritica, fugit,

nec qui concubitus non tacuere suos.

Suntque ea doctorum monumentis mixta uirorum,

muneribusque ducum publica facta patent.

Neue peregrinis tantum defendar ab armis,

et Romanus habet multa iocosa liber.

utque suo Martem cecinit grauis Ennius ore,

Ennius ingenio maximus, arte rudis:

explicat ut causas rapidi Lucretius ignis,

casurumque triplex uaticinatur opus:

sic sua lasciuo cantata est saepe Catullo

femina, cui falsum Lesbia nomen erat;

nec contentus ea, multos uulgauit amores,

in quibus ipse suum fassus adulterium est.

Par fuit exigui similisque licentia Calui,

detexit uariis qui sua furta modis.

Cinna quoque his comes est, Cinnaque procacior Anser,

et leue Cornifici parque Catonis opus.

Quid referam Ticidae, quid Memmi carmen, apud quos

rebus adest nomen nominibusque pudor,

et quorum libris modo dissimulata Perilla est,

nomine nunc legitur dicta, Metelle, tuo?

Is quoque, Phasiacas Argon qui duxit in undas,

non potuit Veneris furta tacere suae.

Nec minus Hortensi, nec sunt minus improba Serui

carmina. Quis dubitet nomina tanta sequi?

Vertit Aristiden Sisenna, nec obfuit illi,

historiae turpis inseruisse iocos.

Non fuit opprobrio celebrasse Lycorida Gallo,

sed linguam nimio non tenuisse mero.

Credere iuranti durum putat esse Tibullus,

sic etiam de se quod neget illa uiro:

fallere custodes idem docuisse fatetur,

seque sua miserum nunc ait arte premi.

Saepe, uelut gemmam dominae signumue probaret,

per causam meminit se tetigisse manum,

utque refert, digitis saepe est nutuque locutus,

et tacitam mensae duxit in orbe notam

et quibus e sucis abeat de corpore liuor,

inpresso fieri qui solet ore, docet:

denique ab incauto nimium petit ille marito,

se quoque uti seruet, peccet ut illa minus.

Scit, cui latretur, cum solus obambulet, ipsas

cui totiens clausas exscreet ante fores,

multaque dat furti talis praecepta docetque

qua nuptae possint fallere ab arte uiros.

Non fuit hoc illi fraudi, legiturque Tibullus

et placet, et iam te principe notus erat.

Inuenies eadem blandi praecepta Properti:

destrictus minima nec tamen ille nota est.

His ego successi, quoniam praestantia candor

nomina uiuorum dissimulare iubet.

Non timui, fateor, ne, qua tot iere carinae,

naufraga seruatis omnibus una foret.

Sunt aliis scriptae, quibus alea luditur, artes

(hoc est ad nostros non leue crimen auos)

quid ualeant tali, quo possis plurima iactu

figere, damnosos effugiasue canes,

tessera quos habeat numeros, distante uocato

mittere quo deceat, quo dare missa modo,

discolor ut recto grassetur limite miles,

cum medius gemino calculus hoste perit,

ut bellare sequens sciat et reuocare priorem,

nec tuto fugiens incomitatus eat;

parua sit ut ternis instructa tabella lapillis,

in qua uicisse est continuasse suos;

quique alii lusus (neque enim nunc persequar omnes)

perdere, rem caram, tempora nostra solent.

Ecce canit formas alius iactusque pilarum,

hic artem nandi praecipit, ille trochi,

composita est aliis fucandi cura coloris;

hic epulis leges hospitioque dedit

alter humum, de qua fingantur pocula, monstrat,

quaeque, docet, liquido testa sit apta mero.

Talia luduntur fumoso mense Decembri,

quae damno nulli composuisse fuit.

His ego deceptus non tristia carmina feci,

sed tristis nostros poena secuta iocos.

Denique nec uideo tot de scribentibus unum,

quem sua perdiderit Musa, repertus ego.

Quid, si scripsissem mimos obscena iocantes,

qui semper uetiti crimen amoris habent:

in quibus assidue cultus procedit adulter,

uerbaque dat stulto callida nupta uiro?

Nubilis hos uirgo matronaque uirque puerque

spectat, et ex magna parte senatus adest.

Nec satis incestis temerari uocibus aures;

adsuescunt oculi multa pudenda pati:

cumque fefellit amans aliqua nouitate maritum

plauditur et magno palma fauore datur;

quoque minus prodest, scaena est lucrosa poëtae,

tantaque non paruo crimina praetor emit.

Inspice ludorum sumptus, Auguste, tuorum:

empta tibi magno talia multa leges.

Haec tu spectasti spectandaque saepe dedisti

(maiestas adeo comis ubique tua est)

luminibusque tuis, totus quibus utitur orbis,

scaenica uidisti lentus adulteria.

Scribere si fas est imitantes turpia mimos,

materiae minor est debita poena meae.

An genus hoc scripti faciunt sua pulpita tutum,

quodque licet, mimis scaena licere dedit?

Et mea sunt populo saltata poëmata saepe,

saepe oculos etiam detinuere tuos.

Scilicet in domibus nostris ut prisca uirorum

artificis fulgent corpora picta manu,

sic quae concubitus uarios Venerisque figuras

exprimat, est aliquo parua tabella loco:

utque sedet uultu fassus Telamonius iram,

inque oculis facinus barbara mater habet,

sic madidos siccat digitis Venus uda capillos,

et modo maternis tecta uidetur aquis.

Bella sonant alii telis instructa cruentis,

parsque tui generis, pars tua facta canunt.

Inuida me spatio natura coërcuit arto,

ingenio uires exiguasque dedit

et tamen ille tuae felix Aeneidos auctor

contulit in Tyrios arma uirumque toros,

nec legitur pars ulla magis de corpore toto,

quam non legitimo foedere iunctus amor.

Phyllidis hic idem teneraeque Amaryllidis ignes

bucolicis iuuenis luserat ante modis.

Nos quoque iam pridem scripto peccauimus isto:

supplicium patitur non noua culpa nouum;

carminaque edideram, cum te delicta notantem

praeteriit totiens inreprehensus eques.

Ergo quae iuuenis mihi non nocitura putaui

scripta parum prudens, nunc nocuere seni.

Sera redundauit ueteris uindicta libelli,

distat et a meriti tempore poena sui.

Ne tamen omne meum credas opus esse remissum,

saepe dedi nostrae grandia uela rati.

Sex ego Fastorum scripsi totidemque libellos,

cumque suo finem mense uolumen habet,

idque tuo nuper scriptum sub nomine, Caesar,

et tibi sacratum sors mea rupit opus;

et dedimus tragicis scriptum regale coturnis,

quaeque grauis debet uerba coturnus habet;

dictaque sunt nobis, quamuis manus ultima coeptis

defuit, in facies corpora uersa nouas.

Atque utinam reuoces animum paulisper ab ira,

et uacuo iubeas hinc tibi pauca legi,

pauca, quibus prima surgens ab origine mundi

in tua deduxi tempora, Caesar, opus:

aspicies, quantum dederis mihi pectoris ipse,

quoque fauore animi teque tuosque canam.

Non ego mordaci destrinxi carmine quemquam,

nec meus ullius crimina uersus habet.

Candidus a salibus suffusis felle refugi:

nulla uenenato littera mixta ioco est.

Inter tot populi, tot scriptis, milia nostri,

quem mea Calliope laeserit, unus ero.

Non igitur nostris ullum gaudere Quiritem

auguror, at multos indoluisse malis;

nec mihi credibile est, quemquam insultasse iacenti,

gratia candori si qua relata meo est

his, precor, atque aliis possint tua numina flecti,

o pater, o patriae cura salusque tuae!

Non ut in Ausoniam redeam, nisi forsitan olim,

cum longo poenae tempore uictus eris;

tutius exilium pauloque quietius oro,

ut par delicto sit mea poena suo.