TIMETAS - TITYRVS
TIM. Dum fiscella tibi fluuiali, Tityre, iunco
texitur et raucis immunia rura cicadis,
incipe, si quod habes gracili sub harundine carmen
compositum. Nam te calamos inflare labello
Pan docuit uersuque bonus tibi fauit Apollo.
Incipe, dum salices haedi, dum gramina uaccae
detondent, uiridique greges permittere campo
dum ros et primi suadet clementia solis.
TIT. Hos annos canamque comam, uicine Timeta,
tu iuuenis carusque deis in carmina cogis?
diximus et calamis uersus cantauimus olim,
dum secura hilares aetas ludebat amores.
Nunc album caput et ueneres tepuere sub annis,
iam mea ruricolae dependet fistula Fauno.
Te nunc rura sonant; nuper nam carmine uictor
risisti calamos et dissona flamina Mopsi
iudice me. Mecum senior Meliboeus utrumque
audierat laudesque tuas sublime ferebat;
quem nunc emeritae permensum tempora uitae
secreti pars orbis liabet mundusque piorum.
Quare age, si qua tibi Meliboei gratia uiuit,
dicat honoratos praedulcis tibia manes.
TIM. Et parere decet iussis et grata iubentur.
Namque fuit dignus senior, quem carmine Phoebus,
Pan calamis, fidibus Linus aut Oeagrius Orpheus
concinerent totque acta uiri laudesque sonarent.
Sed quia tu nostrae laudem deposcis auenae,
accipe quae super haec cerasus, quam cernis ad amnem,
continet, inciso seruans mea carmina libro.
TIT. Dic age; sed nobis ne uento garrula pinus
obstrepat, has ulmos potius fagosque petamus.
TIM. Hic cantare libet; uirides nam subicit herbas
mollis ager lateque tacet nemus omne: quieti
adspice ut ecce procul decerpant gramina tauri.
Omniparens aether et rerum causa, liquores,
corporis et genetrix tellus, uitalis et aër,
accipite hos cantus atque haec nostro Meliboeo
mittite, si sentire datur post fata quietis.
Nam si sublimes animae caelestia templa
sidereasque colunt sedes mundoque fruuntur,
tu nostros aduerte modos, quos ipse benigno
pectore fouisti, quos tu, Meliboee, probasti.
Longa tibi cunctisque diu spectata senectus
felicesque anni nostrique nouissimus aeui
circulus innocuae clauserunt tempora uitae.
Nec minus hinc nobis gemitus lacrimaeque fuere
quam si florentes mors inuida carperet annos;
nec tenuit tales communis causa querellas.
"Heu, Meliboee, iaces mortali frigore segnis
lege hominum, caelo dignus canente senecta
concilioque deum. Plenum tibi ponderis aequi
pectus erat. Tu ruricolum discernere lites
adsueras, uarias patiens mulcendo querellas.
Sub te iuris amor, sub te reuerentia iusti
floruit, ambiguos signauit terminus agros.
Blanda tibi uultu grauitas et mite serena
fronte supercilium, sed pectus mitius ore.
Tu calamos aptare labris et iungere cera
hortatus duras docuisti fallere curas;
nec segnem passus nobis marcere iuuentam
saepe dabas meritae non uilia praemia Musae.
Saepe etiam senior, ne nos cantare pigeret,
laetus Phoebea dixisti carmen auena.
Felix o Meliboee, uale! Tibi frondis odorae
munera dat lauros carpens ruralis Apollo;
dant Fauni, quod quisque ualet, de uite racemos,
de messi culmos omnique ex arbore fruges;
dat grandaeua Pales spumantia cymbia lacte,
mella ferunt Nymphae, pictas dat Flora coronas:
manibus hic supremus honos. Dant carmina Musae,
carmina dant Musae, nos et modulamur auena:
siluestris te nunc platanus, Meliboee, susurrat,
te pinus; reboat te quicquid carminis Echo
respondet siluae; te nostra armenta loquuntur.
Namque prius siccis phocae pascentur in aruis
hirsutusque freto uiuet leo, dulcia mella
sudabunt taxi, confusis legibus anni
messem tristis hiemps, aestas tractabit oliuam,
ante dabit flores autumnus, uer dabit uuas,
quam taceat, Meliboee, tuas mea fistula laudes."
TIT. Perge, puer, coeptumque tibi ne desere carmen.
Nam sic dulce sonas, ut te placatus Apollo
prouehat et felix dominam perducat in urbem.
Iamque hic in siluis praesens tibi fama benignum
strauit iter, rumpens liuoris nubila pennis.
Sed iam sol demittit equos de culmine mundi,
flumineos suadens gregibus praebere liquores.
TIMETAS - TITYRVS
TIM. Dūm fīscēllă tĭbī flŭvĭālī, Tītўrĕ, iūncō
tēxĭtŭr ēt raūcīs īmmūnĭă rūră cĭcādīs,
īncĭpĕ, sī quŏd hăbēs grăcĭlī sŭb hărūndĭnĕ cārmēn
cōmpŏsĭtūm. Nām tē călămōs īnflārĕ lăbēllō
Pān dŏcŭīt vērsūquĕ bŏnūs tĭbĭ fāvĭt Ăpōllŏ.
Īncĭpĕ, dūm sălĭcēs haēdī, dūm grāmĭnă vāccaē
dētōndēnt, vĭrĭdīquĕ grĕgēs pērmīttĕrĕ cāmpō
dūm rōs ēt prīmī suādēt clēmēntĭă sōlīs.
TIT. Hōs ānnōs cānāmquĕ cŏmām, vīcīnĕ Tĭmētā,
tū iŭvĕnīs cārūsquĕ dĕīs īn cārmĭnă cōgīs?
dīxĭmŭs ēt călămīs vērsūs cāntāvĭmŭs ōlīm,
dūm sēcūra hĭlărēs aētās lūdēbăt ămōrēs.
Nūnc ālbūm căpŭt ēt vĕnĕrēs tĕpŭērĕ sŭb ānnīs,
iām mĕă rūrĭcŏlaē dēpēndēt fīstŭlă Faūnō.
Tē nūnc rūră sŏnānt; nūpēr nām cārmĭnĕ vīctōr
rīsīstī călămōs ēt dīssŏnă flāmĭnă Mōpsī
iūdĭcĕ mē. Mēcūm sĕnĭōr Mĕlĭboeūs ūtrūmquĕ
aūdĭĕrāt laūdēsquĕ tŭās sūblīmĕ fĕrēbāt;
quēm nūnc ēmĕrĭtaē pērmēnsūm tēmpŏră vītaē
sēcrĕtĭ pārs ōrbīs lĭăbēt mūndūsquĕ pĭōrūm.
Quāre ăgĕ, sī quă tĭbī Mĕlĭboēī grātĭă vīvīt,
dīcăt hŏnōrātōs praēdūlcīs tībĭă mānēs.
TIM. Ēt pārērĕ dĕcēt iūssīs ēt grātă iŭbēntūr.
Nāmquĕ fŭīt dīgnūs sĕnĭōr, quēm cārmĭnĕ Phoēbūs,
Pān călămīs, fĭdĭbūs Lĭnŭs aūt Oēāgrĭŭs Ōrpheūs
cōncĭnĕrēnt tōtque āctă vĭrī laūdēsquĕ sŏnārēnt.
Sēd quĭă tū nōstraē laūdēm dēpōscĭs ăvēnaē,
āccĭpĕ quaē sŭpĕr haēc cĕrăsūs, quām cērnĭs ăd āmnēm,
cōntĭnĕt, īncīsō sērvāns mĕă cārmĭnă lībrō.
TIT. Dīc ăgĕ; sēd nōbīs nē vēntō gārrŭlă pīnūs
ōbstrĕpăt, hās ūlmōs pŏtĭūs fāgōsquĕ pĕtāmūs.
TIM. Hīc cāntārĕ lĭbēt; vĭrĭdēs nām sūbĭcĭt hērbās
mōllĭs ăgēr lātēquĕ tăcēt nĕmŭs ōmnĕ: quĭētī
ādspĭce ŭt ēccĕ prŏcūl dēcērpānt grāmĭnă taūrī.
Ōmnĭpărēns aēthēr ēt rērūm caūsă, lĭquōrēs,
cōrpŏrĭs ēt gĕnĕtrīx tēllūs, vītālĭs ĕt āēr,
āccĭpĭte hōs cāntūs ātque haēc nōstrō Mĕlĭboēō
mīttĭtĕ, sī sēntīrĕ dătūr pōst fātă quĭētīs.
Nām sī sūblīmēs ănĭmaē caēlēstĭă tēmplă
sīdĕrĕāsquĕ cŏlūnt sēdēs mūndōquĕ frŭūntūr,
tū nōstrōs ādvērtĕ mŏdōs, quōs īpsĕ bĕnīgnō
pēctŏrĕ fōvīstī, quōs tū, Mĕlĭboēĕ, prŏbāstī.
Lōngă tĭbī cūnctīsquĕ dĭū spēctātă sĕnēctūs
fēlīcēsque ānnī nōstrīquĕ nŏvīssĭmŭs aēvī
cīrcŭlŭs īnnŏcŭaē claūsērūnt tēmpŏră vītaē.
Nēc mĭnŭs hīnc nōbīs gĕmĭtūs lăcrĭmaēquĕ fŭērĕ
quām sī flōrēntēs mōrs īnvĭdă cārpĕrĕt ānnōs;
nēc tĕnŭīt tālēs cōmmūnīs caūsă quĕrēllās.
"Heū, Mĕlĭboēĕ, iăcēs mōrtālī frīgŏrĕ sēgnīs
lēge hŏmĭnūm, caēlō dīgnūs cānēntĕ sĕnēctā
cōncĭlĭōquĕ dĕūm. Plēnūm tĭbĭ pōndĕrĭs aēquī
pēctŭs ĕrāt. Tū rūrĭcŏlūm dīscērnĕrĕ lītēs
ādsuērās, vărĭās pătĭēns mūlcēndŏ quĕrēllās.
Sūb tē iūrĭs ămōr, sūb tē rĕvĕrēntĭă iūstī
flōrŭĭt, āmbĭgŭōs sīgnāvīt tērmĭnŭs āgrōs.
Blāndă tĭbī vūltū grăvĭtās ēt mītĕ sĕrēnā
frōntĕ sŭpērcĭlĭūm, sēd pēctūs mītĭŭs ōrĕ.
Tū călămōs āptārĕ lăbrīs ēt iūngĕrĕ cērā
hōrtātūs dūrās dŏcŭīstī fāllĕrĕ cūrās;
nēc sēgnēm pāssūs nōbīs mārcērĕ iŭvēntām
saēpĕ dăbās mĕrĭtaē nōn vīlĭă praēmĭă Mūsaē.
Saēpe ĕtĭām sĕnĭōr, nē nōs cāntārĕ pĭgērēt,
laētūs Phoēbēā dīxīstī cārmĕn ăvēnā.
Fēlīx ō Mĕlĭboēĕ, vălē! Tĭbĭ frōndĭs ŏdōraē
mūnĕră dāt laūrōs cārpēns rūrālĭs Ăpōllŏ;
dānt Faūnī, quōd quīsquĕ vălēt, dē vītĕ răcēmōs,
dē mēssī cūlmōs ōmnīque ēx ārbŏrĕ frūgēs;
dāt grāndaēvă Pălēs spūmāntĭă cŷmbĭă lāctĕ,
mēllă fĕrūnt Nŷmphaē, pīctās dāt Flōră cŏrōnās:
mānĭbŭs hīc sūprēmŭs hŏnōs. Dānt cārmĭnă Mūsaē,
cārmĭnă dānt Mūsaē, nōs ēt mŏdŭlāmŭr ăvēnā:
sīlvēstrīs tē nūnc plătănūs, Mĕlĭboēĕ, sŭsūrrāt,
tē pīnūs; rĕbŏāt tē quīcquīd cārmĭnĭs Ēchō
rēspōndēt sīlvaē; tē nōstra ārmēntă lŏquūntūr.
Nāmquĕ prĭūs sīccīs phōcaē pāscēntŭr ĭn ārvīs
hīrsūtūsquĕ frĕtō vīvēt lĕŏ, dūlcĭă mēllă
sūdābūnt tāxī, cōnfūsīs lēgĭbŭs ānnī
mēssēm trīstĭs hĭēmps, aēstās trāctābĭt ŏlīvām,
āntĕ dăbīt flŏrĕs aūtūmnūs, vēr dăbĭt ūvās,
quām tăcĕāt, Mĕlĭboēĕ, tŭās mĕă fīstŭlă laūdēs."
TIT. Pērgĕ, pŭēr, coēptūmquĕ tĭbī nē dēsĕrĕ cārmēn.
Nām sīc dūlcĕ sŏnās, ūt tē plācātŭs Ăpōllŏ
prōvĕhăt ēt fēlīx dŏmĭnām pērdūcăt ĭn ūrbēm.
Iāmque hīc īn sīlvīs praēsēns tĭbĭ fāmă bĕnīgnūm
strāvĭt ĭtēr, rūmpēns līvōrīs nūbĭlă pēnnīs.
Sēd iām sōl dēmīttĭt ĕquōs dē cūlmĭnĕ mūndī,
flūmĭnĕōs suādēns grĕgĭbūs praēbērĕ lĭquōrēs.