Pērlĕgĭs? ān cōniūnx prŏhĭbēt nŏvă? pērlĕgĕ; nōn ēst
īstă Mўcēnaēā ‖ līttĕră fāctă mănū.
Pēgăsĭs Oēnōnē, Phrўgĭīs cĕlĕbērrĭmă sīlvīs,
laēsă quĕrōr dē tē, ‖ sī sĭnĭs, īpsă mĕō.
Quīs dĕŭs ōppŏsŭīt nōstrīs sŭă nūmĭnă vōtīs?
Nē tŭă pērmănĕām, ‖ quōd mĭhĭ crīmĕn ŏbēst?
Lēnĭtĕr, ēx mĕrĭtō quīdquīd pătĭārĕ, fĕrēndūmst;
quaē vĕnĭt īndīgnō ‖ poēnă, dŏlēndă vĕnīt.
Nōndūm tāntŭs ĕrās, cūm tē cōntēntă mărītō
ēdĭtă dē māgnī ‖ flūmĭnĕ nŷmphă fŭī.
Quī nūnc Prīămĭdēs (ābsīt rĕvĕrēntĭă vērō),
sērvŭs ĕrās; sērvō ‖ nūbĕrĕ nŷmphă tŭlī.
Saēpĕ grĕgēs īntēr rĕquĭēvĭmŭs ārbŏrĕ tēctī
mīxtăquĕ cūm fŏlĭīs ‖ praēbŭĭt hērbă tŏrūm;
saēpĕ sŭpēr strāmēn fēnōquĕ iăcēntĭbŭs āltō
dēfēnsa ēst hŭmĭlī ‖ cānă prŭīnă căsā.
Quīs tĭbĭ mōnstrābāt sāltūs vēnātĭbŭs āptōs
ēt tĕgĕrēt cătŭlōs ‖ quā fĕră rūpĕ sŭōs?
Rētĭă saēpĕ cŏmēs măcŭlīs dīstēntă tĕtēndī,
saēpĕ cĭtōs ēgī ‖ pēr iŭgă lōngă cănēs.
Īncīsaē sērvānt ā tē mĕă nōmĭnă fāgī
ēt lĕgŏr Oēnōnē ‖ fālcĕ nŏtātă tŭā,
ēt quāntūm trūncī, tāntūm mĕă nōmĭnă crēscūnt.
Crēscĭte ĕt īn tĭtŭlōs ‖ sūrgĭtĕ rēctă mĕōs.
Pōpŭlŭs ēst, mĕmĭnī, flŭvĭālī cōnsĭtă rīvō,
ēst īn quā nōstrī ‖ līttĕră scrīptă mĕmōr;
pōpŭlĕ, vīvĕ, prĕcōr, quaē cōnsĭtă mārgĭnĕ rīpaē
hōc īn rūgōsō ‖ cōrtĭcĕ cārmĕn hăbēs:
"cūm Părĭs Oēnōnē pŏtĕrīt spīrārĕ rĕlīctā,
ād fōntēm Xānthī ‖ vērsă rĕcūrrĕt ăquă."
Xānthĕ, rĕtrō prŏpĕrā, vērsaēquĕ rĕcūrrĭtĕ lŷmphaē.
Sūstĭnĕt Oēnōnēn ‖ dēsĕrŭīssĕ Părīs.
Īllă dĭēs fātūm mĭsĕraē mĭhĭ dīxĭt, ăb īllā
pēssĭmă mūtātī ‖ coēpĭt ămōrĭs hĭēmps,
quā Vĕnŭs ēt Iūnō sūmptīsquĕ dĕcēntĭŏr ārmīs
vēnĭt ĭn ārbĭtrĭūm ‖ nūdă Mĭnērvă tŭūm.
Āttŏnĭtī mĭcŭērĕ sĭnūs, gĕlĭdūsquĕ cŭcūrrīt,
ūt mĭhĭ nārrāstī, ‖ dūrĕ, pĕr ōssă trĕmōr.
Cōnsŭlŭī (nĕque ĕnīm mŏdĭcē tērrēbăr) ănūsquĕ
lōngaēvōsquĕ sĕnēs; ‖ cōnstĭtĭt ēssĕ nĕfās.
Caēsa ăbĭēs, sēctaēquĕ trăbēs, ēt clāssĕ părātā
caērŭlă cērātās ‖ āccĭpĭt ūndă rătēs.
Flēstī dīscēdēns; hōc sāltēm pārcĕ nĕgārĕ.
Praētĕrĭtō măgĭs ēst ‖ īstĕ pŭdēndŭs ămōr.
Ēt flēsti ēt nōstrōs vīdīstī flēntĭs ŏcēllōs;
mīscŭĭmūs lăcrĭmās ‖ maēstŭs ŭtērquĕ sŭās;
nōn sīc ādpŏsĭtīs vīncītūr vītĭbŭs ūlmūs,
ūt tŭă sūnt cōllō ‖ brācchĭă nēxă mĕō.
Ā! quŏtĭēns, cūm tē vēntō quĕrĕrērĕ tĕnērī,
rīsērūnt cŏmĭtēs; ‖ īllĕ sĕcūndŭs ĕrāt.
Ōscŭlă dīmīssaē quŏtĭēns rĕpĕtītă dĕdīstī;
quām vīx sūstĭnŭīt ‖ dīcĕrĕ līnguă "vălē."
Aūră lĕvīs rĭgĭdō pēndēntĭă līntĕă mālō
sūscĭtăt ēt rēmīs ‖ ērŭtă cānĕt ăquă.
Prōsĕquŏr īnfēlīx ŏcŭlīs ăbĕūntĭă vēlă,
quā lĭcĕt, ēt lăcrĭmīs ‖ ūmĕt ărēnă mĕīs,
ūtquĕ cĕlēr vĕnĭās, vĭrĭdēs Nērēĭdăs ōrō,
scīlĭcĕt ūt vĕnĭās ‖ īn mĕă dāmnă cĕlēr.
Vōtīs ērgŏ mĕīs ălĭī rĕdĭtūrĕ rĕdīstī.
Eī mĭhĭ! prō dīrā ‖ paēlĭcĕ blāndă fŭī.
Āspĭcĭt īmmēnsūm mōlēs nātīvă prŏfūndūm;
mōns fŭĭt; aēquŏrĕīs ‖ īllă rĕsīstĭt ăquīs.
Hīnc ĕgŏ vēlă tŭaē cōgnōvī prīmă cărīnaē.
Ēt mĭhĭ pēr flūctūs ‖ īmpĕtŭs īrĕ fŭīt.
Dūm mŏrŏr, īn sūmmā fūlsīt mĭhĭ pūrpŭră prōrā.
Pērtĭmŭī, cūltūs ‖ nōn ĕrăt īllĕ tŭūs.
Fīt prŏpĭōr tērrāsquĕ cĭtā rătĭs āttĭgĭt aūrā;
fēmĭnĕās vīdī ‖ cōrdĕ trĕmēntĕ gĕnās.
Nōn sătĭs īd fŭĕrāt (quĭd ĕnīm fŭrĭōsă mŏrābār?);
haērēbāt grĕmĭō ‖ tūrpĭs ămīcă tŭō.
Tūnc vērō rūpīquĕ sĭnūs ēt pēctŏră plānxī
ēt sĕcŭī mădĭdās ‖ ūnguĕ rĭgēntĕ gĕnās
īmplēvīquĕ săcrām quĕrŭlīs ŭlŭlātĭbŭs Īdēn;
īllūc hās lăcrĭmās ‖ īn mĕă sāxă tŭlī.
Sīc Hĕlĕnē dŏlĕāt dēsērtăquĕ cōniŭgĕ plōrēt,
quaēquĕ prĭōr nōbīs ‖ īntŭlĭt, īpsă fĕrāt.
Nūnc tĭbĭ cōnvĕnĭūnt, quaē tē pĕr ăpērtă sĕquāntūr
aēquŏră lēgĭtĭmōs ‖ dēstĭtŭāntquĕ vĭrōs.
Āt cūm paūpĕr ĕrās ārmēntăquĕ pāstŏr ăgēbās,
nūllă nĭsi Oēnōnē ‖ paūpĕrĭs ūxŏr ĕrāt.
Nōn ĕgŏ mīrŏr ŏpēs, nēc mē tŭă rēgĭă tāngīt
nēc dē tōt Prĭămī ‖ dīcăr ŭt ūnă nŭrūs.
Nōn tămĕn ūt Prĭămūs nŷmphaē sŏcĕr ēssĕ rĕcūsēt
aūt Hĕcŭbaē fŭĕrīm ‖ dīssĭmŭlāndă nŭrūs.
Dīgnăquĕ sum ēt cŭpĭō fĭĕrī mātrōnă pŏtēntīs;
sūnt mĭhĭ, quās pōssīnt ‖ scēptră dĕcērĕ, mănūs;
nēc mē, fāgĭnĕā quōd tēcūm frōndĕ iăcēbām,
dēspĭcĕ; pūrpŭrĕō ‖ sūm măgĭs āptă tŏrō.
Dēnĭquĕ tūtŭs ămōr mĕŭs ēst; mĭhĭ nūllă părāntūr
bēllă nĕc ūltrīcēs ‖ ādvĕhĭt ūndă rătēs.
Tŷndărĭs īnfēstīs fŭgĭtīvă rĕpōscĭtŭr ārmīs;
hāc vĕnĭt īn thălămōs ‖ dōtĕ sŭpērbă tŭōs.
Quaē sī sīt Dănăīs rēddēndă, vĕl Hēctŏră frātrēm,
vēl cūm Dēĭphŏbō ‖ Pōlўdămāntă rŏgā;
quīd grăvĭs Āntēnōr, Prĭămūs quīd suādĕăt īpsĕ
cōnsŭlĕ, quīs aētās ‖ lōngă măgīstră fŭīt.
Tūrpĕ rŭdīmēntūm, pătrĭaē praēpōnĕrĕ rāptām;
caūsă pŭdēndă tŭa ēst; ‖ iūstă vĭr ārmă mŏvēt.
Nēc tĭbĭ, sī săpĭās, fīdām prōmīttĕ Lăcaēnām,
quaē sĭt ĭn āmplēxūs ‖ tām cĭtŏ vērsă tŭōs.
Ūt mĭnŏr Ātrīdēs tĕmĕrātī foēdĕră lēctī
clāmăt ĕt ēxtērnī ‖ laēsŭs ămōrĕ dŏlēt,
tū quŏquĕ clāmābīs. nūllā rĕpărābĭlĭs ārtĕ
laēsă pŭdīcĭtĭa ēst; ‖ dēpĕrĭt īllă sĕmēl.
Ārdĕt ămōrĕ tŭī. sīc ēt Mĕnĕlāŏn ămāvīt;
nūnc iăcĕt īn vĭdŭō ‖ crēdŭlŭs īllĕ tŏrō.
Fēlīx Āndrŏmăchē, cērtō bĕnĕ nūptă mărītō!
Ūxŏr ăd ēxēmplūm frātrĭs ‖ hăbēndă fŭī;
tū lĕvĭōr fŏlĭīs, tūm cūm sĭnĕ pōndĕrĕ sūcī
mōbĭlĭbūs vēntīs ‖ ārĭdă fāctă vŏlānt;
ēt mĭnŭs ēst īn tē quām sūmmā pōndŭs ărīstā,
quaē lĕvĭs āssĭdŭīs ‖ sōlĭbŭs ūstă rĭgēt.
Hōc tŭă (nām rĕcŏlō) quōndām gērmānă cănēbāt,
sīc mĭhĭ dīffūsīs ‖ vātĭcĭnātă cŏmīs:
"Quīd făcĭs, Oēnōnē? quĭd hărēnaē sēmĭnă māndās?
Nōn prōfēctūrīs ‖ lītŏră būbŭs ărās.
Grāri iŭvēncă vĕnīt, quaē tē pătrĭāmquĕ dŏmūmquĕ
pērdāt. Iō! prŏhĭbē. ‖ Grāiă iŭvēncă vĕnīt.
Dūm lĭcĕt, ōbscēnām pōntō dēmērgĭtĕ pūppīm.
Heū! quāntūm Phrўgĭī ‖ sānguĭnĭs īllă vĕhīt."
Dīxĕrăt; īn cūrsū fămŭlaē răpŭērĕ fŭrēntēm,
āt mĭhĭ flāvēntēs ‖ dīrĭgŭērĕ cŏmaē.
Ā! nĭmĭūm mĭsĕraē vātēs mĭhĭ vēră fŭīstī:
pōssĭdĕt, ēn, sāltūs ‖ Grāiă iŭvēncă mĕōs.
Sīt făcĭē quămŭīs īnsīgnĭs, ădūltĕră cērtēst.
Dēsĕrŭīt sŏcĭōs ‖ hōspĭtĕ cāptă dĕōs.
Īllām dē pătrĭā Thēseūs (nĭsĭ nōmĭnĕ fāllōr)
nēscĭŏ quīs Thēseūs ‖ ābstŭlĭt āntĕ sŭā.
Ā iŭvĕne ēt cŭpĭdō crēdātūr rēddĭtă vīrgŏ?
Ūnde hōc cōmpĕrĕrīm tām ‖ bĕnĕ, quaērĭs? ămō.
Vīm lĭcĕt āppēllēs ēt cūlpām nōmĭnĕ vēlēs;
quaē tŏtĭēns rāpta ēst, ‖ praēbŭĭt īpsă răpī.
Āt mănĕt Oēnōnē fāllēntī cāstă mărītō;
ēt pŏtĕrās fāllī ‖ lēgĭbŭs īpsĕ tŭīs.
Mē Sătўrī cĕlĕrēs (sīlvīs ĕgŏ tēctă lătēbām)
quaēsĭĕrūnt răpĭdō, ‖ tūrbă prŏtērvă, pĕdē
cōrnĭgĕrūmquĕ căpūt pīnū praēcīnctŭs ăcūtā
faūnŭs ĭn īmmēnsīs, ‖ quā tŭmĕt Īdă, iŭgīs.
Mē fĭdĕ cōnspĭcŭūs Troīaē mūnītŏr ămāvīt;
īllĕ mĕaē spŏlĭūm ‖ vīrgĭnĭtātĭs hăbēt,
īd quŏquĕ lūctāndō; rūpī tămĕn ūnguĕ căpīllōs,
ōrăquĕ sūnt dĭgĭtīs ‖ āspĕră fāctă mĕīs.
Nēc prĕtĭūm stūprī gēmmās aūrūmquĕ pŏpōscī;
tūrpĭtĕr īngĕnŭūm ‖ mūnĕră cōrpŭs ĕmūnt.
Īpsĕ, rătūs dīgnām, mĕdĭcās mĭhĭ trādĭdĭt ārtēs
ādmīsītquĕ mĕās ‖ ād sŭă dōnă mănūs.
Quaēcūmque hērbă pŏtēns ăd ŏpēm rādīxquĕ mĕdēndō
ūtĭlĭs īn tōtō ‖ nāscĭtŭr ōrbĕ, mĕāst.
Mē mĭsĕrām, quŏd ămōr nōn ēst mĕdĭcābĭlĭs hērbīs.
Dēfĭcĭōr prūdēns ‖ ārtĭs ăb ārtĕ mĕā.
Īpsĕ rĕpērtŏr ŏpīs vāccās pāvīssĕ Phĕraēās
fērtŭr, ĕt ē nōstrō ‖ saūcĭŭs īgnĕ fŭīt.
Quōd nēc grāmĭnĭbūs tēllūs fēcūndă crĕāndīs
nēc dĕŭs, aūxĭlĭūm ‖ tū mĭhĭ fērrĕ pŏtēs.
Ēt pŏtĕs, ēt mĕrŭī. dīgnaē mĭsĕrērĕ pŭēllaē.
Nōn ĕgŏ cūm Dănăīs ‖ ārmă crŭēntă fĕrō;
sēd tŭă sūm tēcūmquĕ fŭī pŭĕrīlĭbŭs ānnīs,
ēt tŭă, quōd sŭpĕrēst ‖ tēmpŏrĭs, ēssĕ prĕcōr.
Perlegis? an coniunx prohibet noua? perlege; non est
ista Mycenaea littera facta manu.
Pegasis Oenone, Phrygiis celeberrima siluis,
laesa queror de te, si sinis, ipsa meo.
Quis deus opposuit nostris sua numina uotis?
Ne tua permaneam, quod mihi crimen obest?
Leniter, ex merito quidquid patiare, ferendumst;
quae uenit indigno poena, dolenda uenit.
Nondum tantus eras, cum te contenta marito
edita de magni flumine nympha fui.
Qui nunc Priamides (absit reuerentia uero),
seruus eras; seruo nubere nympha tuli.
Saepe greges inter requieuimus arbore tecti
mixtaque cum foliis praebuit herba torum;
saepe super stramen fenoque iacentibus alto
defensa est humili cana pruina casa.
Quis tibi monstrabat saltus uenatibus aptos
et tegeret catulos qua fera rupe suos?
Retia saepe comes maculis distenta tetendi,
saepe citos egi per iuga longa canes.
Incisae seruant a te mea nomina fagi
et legor Oenone falce notata tua,
et quantum trunci, tantum mea nomina crescunt.
Crescite et in titulos surgite recta meos.
Populus est, memini, fluuiali consita riuo,
est in qua nostri littera scripta memor;
popule, uiue, precor, quae consita margine ripae
hoc in rugoso cortice carmen habes:
"cum Paris Oenone poterit spirare relicta,
ad fontem Xanthi uersa recurret aqua."
Xanthe, retro propera, uersaeque recurrite lymphae.
Sustinet Oenonen deseruisse Paris.
Illa dies fatum miserae mihi dixit, ab illa
pessima mutati coepit amoris hiemps,
qua Venus et Iuno sumptisque decentior armis
uenit in arbitrium nuda Minerua tuum.
Attoniti micuere sinus, gelidusque cucurrit,
ut mihi narrasti, dure, per ossa tremor.
Consului (neque enim modice terrebar) anusque
longaeuosque senes; constitit esse nefas.
Caesa abies, sectaeque trabes, et classe parata
caerula ceratas accipit unda rates.
Flesti discedens; hoc saltem parce negare.
Praeterito magis est iste pudendus amor.
Et flesti et nostros uidisti flentis ocellos;
miscuimus lacrimas maestus uterque suas;
non sic adpositis uincitur uitibus ulmus,
ut tua sunt collo bracchia nexa meo.
A! quotiens, cum te uento quererere teneri,
riserunt comites; ille secundus erat.
Oscula dimissae quotiens repetita dedisti;
quam uix sustinuit dicere lingua "uale."
Aura leuis rigido pendentia lintea malo
suscitat et remis eruta canet aqua.
Prosequor infelix oculis abeuntia uela,
qua licet, et lacrimis umet arena meis,
utque celer uenias, uirides Nereidas oro,
scilicet ut uenias in mea damna celer.
Votis ergo meis alii rediture redisti.
Ei mihi! pro dira paelice blanda fui.
Aspicit immensum moles natiua profundum;
mons fuit; aequoreis illa resistit aquis.
Hinc ego uela tuae cognoui prima carinae.
Et mihi per fluctus impetus ire fuit.
Dum moror, in summa fulsit mihi purpura prora.
Pertimui, cultus non erat ille tuus.
Fit propior terrasque cita ratis attigit aura;
femineas uidi corde tremente genas.
Non satis id fuerat (quid enim furiosa morabar?);
haerebat gremio turpis amica tuo.
Tunc uero rupique sinus et pectora planxi
et secui madidas ungue rigente genas
impleuique sacram querulis ululatibus Iden;
illuc has lacrimas in mea saxa tuli.
Sic Helene doleat desertaque coniuge ploret,
quaeque prior nobis intulit, ipsa ferat.
Nunc tibi conueniunt, quae te per aperta sequantur
aequora legitimos destituantque uiros.
At cum pauper eras armentaque pastor agebas,
nulla nisi Oenone pauperis uxor erat.
Non ego miror opes, nec me tua regia tangit
nec de tot Priami dicar ut una nurus.
Non tamen ut Priamus nymphae socer esse recuset
aut Hecubae fuerim dissimulanda nurus.
Dignaque sum et cupio fieri matrona potentis;
sunt mihi, quas possint sceptra decere, manus;
nec me, faginea quod tecum fronde iacebam,
despice; purpureo sum magis apta toro.
Denique tutus amor meus est; mihi nulla parantur
bella nec ultrices aduehit unda rates.
Tyndaris infestis fugitiua reposcitur armis;
hac uenit in thalamos dote superba tuos.
Quae si sit Danais reddenda, uel Hectora fratrem,
uel cum Deiphobo Polydamanta roga;
quid grauis Antenor, Priamus quid suadeat ipse
consule, quis aetas longa magistra fuit.
Turpe rudimentum, patriae praeponere raptam;
causa pudenda tua est; iusta uir arma mouet.
Nec tibi, si sapias, fidam promitte Lacaenam,
quae sit in amplexus tam cito uersa tuos.
Vt minor Atrides temerati foedera lecti
clamat et externi laesus amore dolet,
tu quoque clamabis. nulla reparabilis arte
laesa pudicitia est; deperit illa semel.
Ardet amore tui. sic et Menelaon amauit;
nunc iacet in uiduo credulus ille toro.
Felix Andromache, certo bene nupta marito!
Vxor ad exemplum fratris habenda fui;
tu leuior foliis, tum cum sine pondere suci
mobilibus uentis arida facta uolant;
et minus est in te quam summa pondus arista,
quae leuis assiduis solibus usta riget.
Hoc tua (nam recolo) quondam germana canebat,
sic mihi diffusis uaticinata comis:
"Quid facis, Oenone? quid harenae semina mandas?
Non profecturis litora bubus aras.
Graia iuuenca uenit, quae te patriamque domumque
perdat. Io! prohibe. Graia iuuenca uenit.
Dum licet, obscenam ponto demergite puppim.
Heu! quantum Phrygii sanguinis illa uehit."
Dixerat; in cursu famulae rapuere furentem,
at mihi flauentes diriguere comae.
A! nimium miserae uates mihi uera fuisti:
possidet, en, saltus Graia iuuenca meos.
Sit facie quamuis insignis, adultera certest.
Deseruit socios hospite capta deos.
Illam de patria Theseus (nisi nomine fallor)
nescio quis Theseus abstulit ante sua.
A iuuene et cupido credatur reddita uirgo?
Vnde hoc compererim tam bene, quaeris? amo.
Vim licet appelles et culpam nomine ueles;
quae totiens rapta est, praebuit ipsa rapi.
At manet Oenone fallenti casta marito;
et poteras falli legibus ipse tuis.
Me Satyri celeres (siluis ego tecta latebam)
quaesierunt rapido, turba proterua, pede
cornigerumque caput pinu praecinctus acuta
faunus in immensis, qua tumet Ida, iugis.
Me fide conspicuus Troiae munitor amauit;
ille meae spolium uirginitatis habet,
id quoque luctando; rupi tamen ungue capillos,
oraque sunt digitis aspera facta meis.
Nec pretium stupri gemmas aurumque poposci;
turpiter ingenuum munera corpus emunt.
Ipse, ratus dignam, medicas mihi tradidit artes
admisitque meas ad sua dona manus.
Quaecumque herba potens ad opem radixque medendo
utilis in toto nascitur orbe, meast.
Me miseram, quod amor non est medicabilis herbis.
Deficior prudens artis ab arte mea.
Ipse repertor opis uaccas pauisse Pheraeas
fertur, et e nostro saucius igne fuit.
Quod nec graminibus tellus fecunda creandis
nec deus, auxilium tu mihi ferre potes.
Et potes, et merui. dignae miserere puellae.
Non ego cum Danais arma cruenta fero;
sed tua sum tecumque fui puerilibus annis,
et tua, quod superest temporis, esse precor.