I
Hōc tĭbĭ quīdquĭd ĭd ēst lōngīnquīs mīttĭt ăb ōrīs
Gāllĭă Rōmānaē ‖ nōmĭnĕ dīctă tŏgaē.
Hūnc lĕgĭs ēt laūdās lībrūm fōrtāssĕ prĭōrēm:
īllă vĕl haēc mĕă sūnt, ‖ quaē mĕlĭōră pŭtās.
Plūs sānē plăcĕāt dŏmĭnā quī nātŭs ĭn ūrbe ēst:
dēbĕt ĕnīm Gāllūm ‖ vīncĕrĕ vērnă lĭbēr.
II
Cūiūs vīs fĭĕrī lĭbēllĕ, mūnūs?
Fēstīnā tĭbĭ vīndĭcēm părārē,
nē nīgrām cĭtŏ rāptŭs īn cŭlīnām
cōrdŷlās mădĭdā tĕgās păpŷrō
vēl tūrīs pĭpĕrīsvĕ sīs cŭcūllūs.
Faūstīnī fŭgĭs īn sĭnūm? Săpīstī.
Cēdrō nūnc lĭcĕt āmbŭlēs pĕrūnctūs
ēt frōntīs gĕmĭnō dĕcēns hŏnōrē
pīctīs lūxŭrĭērĭs ūmbĭlīcīs,
ēt tē pūrpŭră dēlĭcātă vēlēt,
ēt cōccō rŭbĕāt sŭpērbŭs īndēx.
Īllō vīndĭcĕ nēc Prŏbūm tĭmētō.
III
[Fōrmōnsām făcĭēm nīgrō mĕdĭcāmĭnĕ cēlās,
sēd nōn fōrmōnsō ‖ cōrpŏrĕ laēdĭs ăquās.
Īpsām crēdĕ dĕām vērbīs tĭbĭ dīcĕrĕ nōstrīs:
"Aūt ăpĕrī fācīem, ‖ aūt tŭnĭcātă lăvā".]
IV
Rōmām vādĕ, lĭbēr: sī, vēnĕrĭs ūndĕ, rĕquīrēt,
Aēmĭlĭaē dīcēs ‖ dē rĕgĭōnĕ vĭaē.
Sī, quĭbŭs īn tērrīs, quā sīmŭs ĭn ūrbĕ, rŏgābīt,
Cōrnēlī rĕfĕrās ‖ mē lĭcĕt ēssĕ Fŏrō.
Cūr ābsīm, quaērēt: brĕvĭtēr tū mūltă fătērĕ:
"Nōn pŏtĕrāt vānaē ‖ taēdĭă fērrĕ tŏgaē".
"Quāndŏ vĕnīt"? dīcēt: tū rēspōndētŏ: "Pŏētă
ēxĭĕrāt: vĕnĭēt, ‖ cūm cĭthăroēdŭs ĕrīt".
V
Vīs cōmmēndārī sĭnĕ mē cūrsūrŭs ĭn ūrbēm,
pārvĕ lĭbēr, mūltīs, ‖ ān sătĭs ūnŭs ĕrīt?
Ūnŭs ĕrīt, mĭhĭ crēdĕ, sătīs, cuī nōn ĕrĭs hōspēs,
Iūlĭŭs, ādsĭdŭūm ‖ nōmĕn ĭn ōrĕ mĕō.
Prōtĭnŭs hūnc prīmaē quaērēs īn līmĭnĕ Tēctaē:
quōs tĕnŭīt Dāphnīs, ‖ nūnc tĕnĕt īllĕ lărēs.
Ēst īllī cōniūnx, quaē tē mănĭbūsquĕ sĭnūquĕ
ēxcĭpĭēt, tū vēl ‖ pūlvĕrŭlēntŭs ĕās.
Hōs tū seū părĭtēr sīve hānc īllūmvĕ prĭōrēm
vīdĕrĭs, hōc dīcēs ‖ "Mārcŭs hăvērĕ iŭbēt",
ēt sătĭs ēst: ălĭōs cōmmēndĕt ĕpīstŏlă: pēccāt
quī cōmmēndāndūm ‖ sē pŭtăt ēssĕ sŭīs.
VI
Lūx tĭbĭ pōst Īdūs nŭmĕrātūr tērtĭă Māiās,
Mārcēllīnĕ, tŭīs ‖ bīs cĕlĕbrāndă săcrīs.
Īnpŭtăt aēthĕrĭōs ōrtūs haēc prīmă părēntī,
lībāt flōrēntēs ‖ haēc tĭbĭ prīmă gĕnās.
Māgnă lĭcēt dĕdĕrīt iūcūndaē mūnĕră vītaē,
plūs nūmquām pātrī ‖ praēstĭtĭt īllĕ dĭēs.
VII
Cēntūm mĭsēllī iām vălētĕ quādrāntēs,
ānteāmbŭlōnīs cōngĭārĭūm lāssī,
quōs dīvĭdēbāt bālnĕātŏr ēlīxūs.
Quīd cōgĭtātīs, ō fămēs ămīcōrūm?
Rēgīs sŭpērbī spōrtŭlaē rĕcēssērūnt.
"Nĭhīl strŏphārum ēst: iām sălārĭūm dāndum ēst".
VIII
"Thāĭdă Quīntŭs ămāt". "Quām Thāĭdă"? "Thāĭdă lūscām".
Ūnum ŏcŭlūm Thāīs ‖ nōn hăbĕt, īllĕ dŭōs.
IX
Vērsĭcŭlōs īn mē nārrātūr scrībĕrĕ Cīnnă.
Nōn scrībīt, cūiūs ‖ cārmĭnă nēmŏ lĕgīt.
X
Cōnstĭtŭīt, Phĭlŏmūsĕ, pătēr tĭbĭ mīlĭă bīnă
mēnstrŭă pērque ōmnīs ‖ praēstĭtĭt īllă dĭēs,
lūxŭrĭām prĕmĕrēt cūm crāstĭnă sēmpĕr ĕgēstās
ēt vĭtĭīs ēssēnt ‖ dāndă dĭūrnă tŭīs.
Īdēm tē mŏrĭēns hērēdem ēx āssĕ rĕlīquīt.
Ēxhērēdāvīt ‖ tē, Phĭlŏmūsĕ, pătēr.
XI
Sī tŭă nēc Thāīs nēc lūsca ēst, Quīntĕ, pŭēllă,
cūr īn tē fāctūm ‖ dīstĭchŏn ēssĕ pŭtās?
Sēd sĭmĭle ēst ălĭquīd: prō Lāĭdĕ Thāĭdă dīxī.
Dīc mĭhĭ, quīd sĭmĭle ēst ‖ Thāĭs ĕt Hērmĭŏnē?
Tū tămĕn ēs Quīntūs: mūtēmūs nōmĕn ămāntīs:
sī nōn vūlt Quīntūs, ‖ Thāĭdă Sēxtŭs ămēt.
XII
Ūnguēntūm, fătĕōr, bŏnūm dĕdīstī
cōnvīvīs hĕrĕ, sēd nĭhīl scĭdīstī.
Rēs sālsa ēst bĕne ŏlēre ĕt ēsŭrīrē.
Quī nōn cēnăt ĕt ūnguĭtūr, Făbūllē,
hīc vērē mĭhĭ mōrtŭūs vĭdētūr.
XIII
Dūm nōn vīs pīscēs, dūm nōn vīs cārpĕrĕ pūllōs
ēt plūs quām pātrī, ‖ Naēvĭă, pārcĭs ăprō,
āccūsās rūmpīsquĕ cŏcūm, tāmquam ōmnĭă crūdă
āttŭlĕrīt. Nūmquām ‖ sīc ĕgŏ crūdŭs ĕrō.
XIV
Rōmām pĕtēbăt ēsŭrītōr Tūccĭūs
prŏfēctŭs ēx Hīspānĭā.
Ōccūrrĭt īllī spōrtŭlārūm fābŭlă:
ā pōntĕ rēdiīt Mūlvĭō.
XV
Plūs crēdīt nēmō tōtā quām Cōrdŭs ĭn ūrbĕ.
"Cūm sīt tām paūpēr, ‖ quōmŏdŏ"? Caēcŭs ămāt.
XVI
Dās glădĭātōrēs, sūtōrūm rēgŭlĕ, Cērdŏ,
quōdquĕ tĭbī trĭbŭīt ‖ sūbŭlă, sīcă răpīt.
Ēbrĭŭs ēs: nĕque ĕnīm făcĕrēs hōc sōbrĭŭs ūmquām,
ūt vēllēs cŏrĭō ‖ lūdĕrĕ, Cērdŏ, tŭō.
Lūsīstī cŏrĭō: sēd tē, mĭhĭ crēdĕ, mĕmēntŏ
nūnc īn pēllĭcŭlā, ‖ Cērdŏ, tĕnērĕ tŭā.
XVII
Cīrcūmlātă dĭū mēnsīs scrīblītă sĕcūndīs
ūrēbāt nĭmĭō ‖ saēvă călōrĕ mănūs;
sēd măgĭs ārdēbāt Săbĭdī gŭlă: prōtĭnŭs ērgō
sūfflāvīt būccīs ‖ tērquĕ quătērquĕ sŭīs.
Īllă quĭdēm tĕpŭīt dĭgĭtōsque ādmīttĕrĕ vīsa ēst,
sēd nēmō pŏtŭīt ‖ tāngĕrĕ: mērdă fŭīt.
XVIII
Pērfrīxīssĕ tŭās quēsta ēst praēfātĭŏ faūcēs.
Cūm te ēxcūsārīs, ‖ Māxĭmĕ, quīd rĕcĭtās?
XIX
Prōxĭmă cēntēnīs ōstēndĭtŭr ūrsă cŏlūmnīs,
ēxōrnānt fīctaē ‖ quā plătănōnă fĕraē.
Hūiūs dūm pătŭlōs ādlūdēns tēmptăt hĭātūs
pūlchĕr Hўlās, tĕnĕrām ‖ mērsĭt ĭn ōră mănūm.
Vīpĕră sēd caēcō scĕlĕrātă lătēbăt ĭn aērĕ
vīvēbātque ănĭmā ‖ dētĕrĭōrĕ fĕră.
Nōn sēnsīt pŭĕr ēssĕ dŏlōs, nĭsĭ dēntĕ rĕcēptō
dūm pĕrĭt. Ō făcĭnūs, ‖ fālsă quŏd ūrsă fŭīt!
XX
Dīc, Mūsă, quĭd ăgāt Cānĭūs mĕūs Rūfūs:
ŭtrūmnĕ chārtīs trādĭt īllĕ vīctūrīs
lĕgēndă tēmpŏrum āctă Claūdĭānōrūm?
Ān quaē Nĕrōnī fālsŭs ādstrŭīt scrīptōr,
ăn aēmŭlātūr īnprŏbī iŏcōs Phaēdrī?
Lāscīvŭs ĕlĕgīs ān sĕvērŭs hērōīs?
Ăn īn cŏthūrnīs hōrrĭdūs Sŏphōclēīs?
Ăn ōtĭōsŭs īn schŏlā pŏētārūm
lĕpōrĕ tīnctōs Āttĭcō sălēs nārrāt?
Hīnc sī rĕcēssīt, pōrtĭcūm tĕrīt tēmplī
ăn spātĭă cārpīt lēntŭs Ārgŏnaūtārūm?
Ān dēlĭcātaē sōlĕ rūrsŭs Eūrōpaē
īntēr tĕpēntēs pōst mĕrīdĭē būxōs
sĕdĕt āmbŭlātvĕ lībĕr ācrĭbūs cūrīs?
Tĭtīnĕ thērmīs ān lăvātŭr Āgrīppaē
ăn īnpŭdīcī bālnĕō Tĭgīllīnī?
Ăn rūrĕ Tūllī frŭĭtŭr ātquĕ Lūcānī?
Ăn Pōllĭōnīs dūlcĕ cūrrĭt ād quārtūm?
Ăn aēstuăntīs iām prōfĕctŭs ād Bāiās
pĭgēr Lŭcrīnō naūcŭlātŭr īn stāgnō?
"Vīs scīrĕ quĭd ăgāt Cānĭūs tŭūs? Rīdēt".
XXI
Prōscrīptūm fămŭlūs sērvāvīt frōntĕ nŏtātūs.
Nōn fŭĭt haēc dŏmĭnī ‖ vītă, sĕd īnvĭdĭă.
XXII
Dĕdĕrās, Ăpīcī, bīs trĕcēntĭēs vēntrī,
ĕt ădhūc sŭpĕrērāt cēntĭēs tĭbī lāxūm.
Hōc tū grăvātŭs ūt fămem ēt sĭtĭm fĕrrē
sūmmā vĕnēnūm pōtĭōnē pērdūxtī.
Nĭhĭl ēst, Ăpīcī, tĭbĭ gŭlōsĭūs fāctūm.
XXIII
Ōmnĭă cūm rētrō pŭĕrīs ōbsōnĭă trādās,
cūr nōn mēnsă tĭbī ‖ pōnĭtŭr ā pĕdĭbūs?
XXIV
Vītĕ nŏcēns rōsā stābāt mŏrĭtūrŭs ăd ārās
hīrcūs, Bācchĕ, tŭīs ‖ vīctĭmă grātă săcrīs.
Quēm Tūscūs māctārĕ dĕō cūm vēllĕt ărūspēx,
dīxĕrăt āgrēstī ‖ fōrtĕ rŭdīquĕ vĭrō
ūt cĭtŏ tēstĭcŭlōs ĕt ăcūtā fālcĕ sĕcārēt,
taētĕr ŭt īnmūndaē ‖ cārnĭs ăbīrĕt ŏdōr.
Īpsĕ sŭpēr vĭrĭdēs ārās lūctāntĭă prōnūs
dūm rĕsĕcāt cūltrō ‖ cōllă prĕmītquĕ mănū,
īngēns īrātīs āppārŭĭt hīrnĕă sācrīs.
Ōccŭpăt hānc fērrō ‖ rūstĭcŭs ātquĕ sĕcāt,
hōc rătŭs āntīquōs sācrōrūm pōscĕrĕ rītūs
tālĭbŭs ēt fībrīs ‖ nūmĭnă prīscă cŏlī.
Sīc, mŏdŏ quī Tūscūs fŭĕrās, nūnc Gāllŭs ărūspēx,
dūm iŭgŭlās hīrcūm, ‖ fāctŭs ĕs īpsĕ căpēr.
XXV
Sī tēmpĕrārĭ bālnĕūm cŭpīs fērvēns,
Faūstīnĕ, quōd vīx Iūlĭānŭs īntrārēt,
rŏgā lăvētūr rhētŏrēm Săbīneīūm.
Nĕrōnĭānās īs rĕfrĭgĕrāt thērmās.
XXVI
Praēdĭă sōlŭs hăbēs ēt sōlūs, Cāndĭdĕ, nūmmōs,
aūrĕă sōlŭs hăbēs, ‖ mūrrĭnă sōlŭs hăbēs,
Māssĭcă sōlŭs hăbēs ĕt Ŏpīmī Caēcŭbă sōlūs,
ēt cōr sōlŭs hăbēs, ‖ sōlŭs ĕt īngĕnĭūm.
Ōmnĭă sōlŭs hăbēs - hōc mē pŭtă vēllĕ nĕgārĕ! -
ūxōrēm sĕd hăbēs, ‖ Cāndĭdĕ, cūm pŏpŭlō.
XXVII
Nūmquām mē rĕvŏcās, vĕnĭās cūm saēpĕ vŏcātūs:
īgnōscō, nūllūm ‖ sī mŏdŏ, Gāllĕ, vŏcās.
Īnvītās ălĭōs: vĭtĭum ēst ŭtrĭūsquĕ. "Quŏd"? īnquīs:
Ēt mĭhĭ cōr nōn ēst ‖ ēt tĭbĭ, Gāllĕ, pŭdōr.
XXVIII
Aūrĭcŭlām Mărĭō grăvĭtēr mīrārĭs ŏlērĕ.
Tū făcĭs hōc: gārrīs, ‖ Nēstŏr, ĭn aūrĭcŭlām.
XXIX
Hās cūm gĕmĭnā cōmpĕdĕ dēdĭcāt cătēnās,
Sātūrnĕ, tĭbī Zōĭlŭs, ānŭlōs prĭōrēs.
XXX
Spōrtŭlă nūllă dătūr; grātīs cōnvīvă rĕcūmbīs:
dīc mĭhĭ, quīd Rōmaē, ‖ Gārgĭlĭānĕ, făcīs?
Ūndĕ tĭbī tŏgŭla ēst ēt fūscaē pēnsĭŏ cēllaē?
Ūndĕ dătūr quādrāns? ‖ Ūndĕ vĭr ēs Chĭŏnēs?
Cūm rătĭōnĕ lĭcēt dīcās tē vīvĕrĕ sūmmā,
quōd vīvīs, nūllā ‖ cūm rătĭōnĕ făcīs.
XXXI
Sūnt tĭbĭ, cōnfĭtĕōr, dīffūsī iūgĕră cāmpī
ūrbānīquĕ tĕnēnt ‖ praēdĭă mūltă lărēs,
ēt sērvīt dŏmĭnaē nŭmĕrōsūs dēbĭtŏr ārcaē
sūstēntātquĕ tŭās ‖ aūrĕă māssă dăpēs.
Fāstīdīrĕ tămēn nōlī, Rūfīnĕ, mĭnōrēs:
plūs hăbŭīt Dĭdўmōs, ‖ plūs Phĭlŏmēlŭs hăbēt.
XXXII
"Nōn pōssūm vĕtŭlām"? quaērīs, Mātrīnĭă: pōssūm
ēt vĕtŭlām, sēd tū ‖ mōrtŭă, nōn vĕtŭla ēs.
Pōssum Hĕcŭbām, pōssūm Nĭŏbām, Mātrīnĭă, sēd sī
nōndum ĕrĭt īllă cănīs, ‖ nōndum ĕrĭt īllă lăpīs.
XXXIII
Īngĕnŭām mālō, sēd sī tămĕn īllă nĕgētūr,
lībērtīnă mĭhī ‖ prōxŭmă cōndĭcĭo ēst:
ēxtrēmo ēst āncīllă lŏcō: sēd vīncĕt ŭtrāmquĕ,
sī făcĭē nōbīs ‖ haēc ĕrĭt īngĕnŭā.
XXXIV
Dīgnă tŭō cūr sīs īndīgnăquĕ nōmĭnĕ, dīcām.
Frīgĭda ĕs ēt nīgra ēs: ‖ nōn ĕs ĕt ēs Chĭŏnē.
XXXV
Ārtīs Phīdĭăcaē tŏreūmă clārūm
pīscēs āspĭcĭs: ādde ăquām, nătābūnt.
XXXVI
Quōd nŏvŭs ēt nūpēr fāctūs tĭbĭ praēstăt ămīcūs,
hōc praēstārĕ iŭbēs ‖ mē, Făbĭānĕ, tĭbī:
hōrrĭdŭs ūt prīmō sēmpēr tē mānĕ sălūtēm
pēr mĕdĭūmquĕ trăhāt ‖ mē tŭă sēllă lŭtūm,
lāssŭs ŭt īn thērmās dĕcŭmā vēl sērĭŭs hōrā
tē sĕquăr Āgrīppaē, ‖ cūm lăvĕr īpsĕ Tĭtī.
Hōc pēr trīgīntā mĕrŭī, Făbĭānĕ, Dĕcēmbrēs,
ūt sīm tīrŏ tŭaē ‖ sēmpĕr ămīcĭtĭaē?
Hōc mĕrŭī, Făbĭānĕ, tŏgā trītāquĕ mĕāquĕ,
ūt nōndūm crēdās ‖ mē mĕrŭīssĕ rŭdēm?
XXXVII
Īrāscī tāntūm fēlīcēs nōstĭs ămīcī.
Nōn bēllē făcĭtīs, ‖ sēd iŭvăt hōc: făcĭtĕ.
XXXVIII
Quaē tē caūsă trăhīt vēl quaē fīdūcĭă Rōmām,
Sēxtĕ? Quĭd aūt spērās ‖ aūt pĕtĭs īndĕ? Rĕfēr.
"Caūsās" īnquĭs "ăgām Cĭcĕrōnĕ dĭsērtĭŏr īpsō
ātque ĕrĭt īn trĭplĭcī ‖ pār mĭhĭ nēmŏ fŏrō".
Ēgĭt Ătēstīnūs caūsās ēt Cīvĭs - ŭtrūmquĕ
nōrās; - sēd neūtrī ‖ pēnsĭŏ tōtă fŭīt.
"Sī nĭhĭl hīnc vĕnĭēt, pāngēntūr cārmĭnă nōbīs:
aūdĭĕrīs, dīcēs ‖ ēssĕ Mărōnĭs ŏpūs".
Īnsānīs: ōmnēs gĕlĭdīs quīcūmquĕ lăcērnīs
sūnt ĭbĭ, Nāsōnēs ‖ Vērgĭlĭōsquĕ vĭdēs.
"Ātrĭă māgnă cŏlām". Vīx trēs aūt quāttŭŏr īstă
rēs ălŭīt, pāllēt ‖ cētĕră tūrbă fămĕ.
"Quīd făcĭām? Suādē: nām cērtum ēst vīvĕrĕ Rōmaē".
Sī bŏnŭs ēs, cāsū ‖ vīvĕrĕ, Sēxtĕ, pŏtēs.
XXXIX
Īlĭăcō sĭmĭlēm pŭĕrūm, Faūstīnĕ, mĭnīstrō
lūscă Lўcōrĭs ămāt. ‖ Quām bĕnĕ lūscă vĭdēt
XL (XLI)
Īnsērtă phiālaē Mēntŏrīs mănū dūctă
lăcērtă vīvĭt ēt tĭmētŭr ārgēntūm.
XLI (XL)
Mūtŭă quōd nōbīs tēr quīnquāgēnă dĕdīstī
ēx ŏpĭbūs tāntīs, ‖ quās grăvĭs ārcă prĕmīt,
ēssĕ tĭbī māgnūs, Tĕlĕsīnĕ, vĭdērĭs ămīcūs.
Tū māgnūs, quōd dās? ‖ Īmmo ĕgŏ, quōd rĕcĭpīs.
XLII
Lōmēntō rūgās ŭtĕrī quōd cōndĕrĕ tēmptās,
Pōllă, tĭbī vēntrēm, ‖ nōn mĭhĭ lābră lĭnīs.
Sīmplĭcĭtēr pătĕāt vĭtĭūm fōrtāssĕ pŭsīllūm:
quōd tĕgĭtūr, māiūs ‖ crēdĭtŭr ēssĕ mălūm.
XLIII
Mēntīrīs iŭvĕnēm tīnctīs, Laētīnĕ, căpīllīs,
tām sŭbĭtō cōrvūs, ‖ quī mŏdŏ cŷcnŭs ĕrās.
Nōn ōmnēs fāllīs; scīt tē Prōsērpĭnă cānūm:
pērsōnām căpĭtī ‖ dētrăhĕt īllă tŭō.
XLIV
Ōccūrrīt tĭbĭ nēmŏ quōd lĭbēntēr,
quōd, quācūmquĕ vĕnīs, fŭga ēst ĕt īngēns
cīrcā tē, Lĭgŭrīnĕ, sōlĭtūdō?
Quīd sīt, scīrĕ cŭpīs? Nĭmīs pŏēta ēs.
Hōc vāldē vĭtĭūm pĕrīcŭlōsum ēst.
Nōn tīgrīs cătŭlīs cĭtātă rāptīs,
nōn dīpsās mĕdĭō pĕrūstă sōlē,
nēc sīc scōrpĭŏs īnprŏbūs tĭmētūr.
Nām tāntōs, rŏgŏ, quīs fĕrāt lăbōrēs?
Ēt stāntī lĕgĭs ēt lĕgīs sĕdēntī,
cūrrēntī lĕgĭs ēt lĕgīs căcāntī.
Īn thērmās fŭgĭō: sŏnās ăd aūrēm.
Pīscīnām pĕtŏ: nōn lĭcēt nătārē.
Ād cēnām prŏpĕrō: tĕnēs ĕūntēm.
Ād cēnām vĕnĭō: fŭgās sĕdēntēm.
Lāssūs dōrmĭŏ: sūscĭtās iăcēntēm.
Vīs, quāntūm făcĭās mălī, vĭdērē?
Vīr iūstūs, prŏbŭs, īnnŏcēns tĭmērīs.
XLV
Fūgĕrĭt ān Phoēbūs mēnsās cēnāmquĕ Thўēstaē
īgnōrō: fŭgĭmūs ‖ nōs, Lĭgŭrīnĕ, tŭām.
Īllă quĭdēm laūta ēst dăpĭbūsque īnstrūctă sŭpērbīs,
sēd nĭhĭl ōmnīnō ‖ tē rĕcĭtāntĕ plăcēt.
Nōlŏ mĭhī pōnās rhōmbōs mūllūmvĕ bĭlībrēm
nēc vŏlŏ bōlētōs, ‖ ōstrĕă nōlŏ: tăcē.
XLVI
Ēxĭgĭs ā nōbīs ŏpĕrām sĭnĕ fīnĕ tŏgātām:
nōn ĕŏ, lībērtūm ‖ sēd tĭbĭ mīttŏ mĕūm.
"Nōn ēst" īnquĭs "ĭdēm". Mūltō plūs ēssĕ prŏbābŏ:
vīx ĕgŏ lēctīcām ‖ sūbsĕquăr, īllĕ fĕrēt.
Īn tūrbam īncĭdĕrīs, cūnctōs ūmbōnĕ rĕpēllēt:
īnvălĭdum ēst nōbīs ‖ īngĕnŭūmquĕ lătūs.
quīdlĭbĕt īn caūsā nārrāvĕrĭs, īpsĕ tăcēbō:
āt tĭbĭ tērgĕmĭnūm ‖ mūgĭĕt īllĕ sŏphōs.
Līs ĕrĭt, īngēntī făcĭēt cōnvīcĭă vōcĕ:
ēssĕ pŭdōr vĕtŭīt ‖ fōrtĭă vērbă mĭhī.
"Ērgŏ nĭhīl nōbīs" īnquīs "praēstābĭs ămīcūs"?
Quīdquīd lībērtūs, ‖ Cāndĭdĕ, nōn pŏtĕrīt.
XLVII
Cāpēnă grāndī pōrtă quā plŭīt gūttă
Phrўgiuāquĕ Mātrĭs Ālmō quā lăvāt fērrūm,
Hōrātĭōrūm quā vĭrēt săcēr cāmpūs
ēt quā pŭsīllī fērvĕt Hērcŭlīs fānūm,
Faūstīnĕ, plēnā Bāssŭs ībăt īn rēdā,
ōmnīs bĕātī cōpĭās trăhēns rūrīs.
Īllīc vĭdērēs frūtĭcĕ nōbĭlī caūlēs
ĕt ŭtrūmquĕ pōrrūm sēssĭlēsquĕ lāctūcās
pĭgrōquĕ vēntrī nōn ĭnūtĭlēs bētās;
īllīc cŏrōnām pīnguĭbūs grăvēm tūrdīs
lĕpŏrēmquĕ laēsūm Gāllĭcī cănīs dēntē
nōndūmquĕ vīctā lāctĕūm făbā pōrcūm.
Nēc fērĭātūs ībăt āntĕ cārrūcām,
sēd tūtă faēnō cūrsŏr ōvă pōrtābāt.
Ūrbēm pĕtēbāt Bāssŭs? Īmmŏ rūs ībāt.
XLVIII
Paūpĕrĭs ēxstrūxīt cēllām, sēd vēndĭdĭt Ōlūs
praēdĭă: nūnc cēllām ‖ paūpĕrĭs Ōlŭs hăbēt.
XLIX
Vēiēntānă mĭhī mīscēs, ŭbĭ Māssĭcă pōtās:
ōlfăcĕre haēc mālō ‖ pōcŭlă quām bĭbĕrē.
L
Haēc tĭbĭ, nōn ălĭa, ēst ād cēnām caūsă vŏcāndī,
vērsĭcŭlōs rĕcĭtēs ‖ ūt, Lĭgŭrīnĕ, tŭōs.
Dēpŏsŭī sŏlĕās, ādfērtūr prōtĭnŭs īngēns
īntēr lāctūcās ‖ ōxўgărūmquĕ lĭbēr:
āltēr pērlĕgĭtūr, dūm fērcŭlă prīmă mŏrāntūr:
tērtĭŭs ēst, nĕc ădhūc ‖ mēnsă sĕcūndă vĕnīt:
ēt quārtūm rĕcĭtās ēt quīntūm dēnĭquĕ lībrūm.
Pūtĭdŭs ēst, tŏtĭēns ‖ sī mĭhĭ pōnĭs ăprūm.
Quōd sī nōn scōmbrīs scĕlĕrātă pŏēmătă dōnās,
cēnābīs sōlūs ‖ iām, Lĭgŭrīnĕ, dŏmī.
LI
Cūm făcĭēm laūdō, cūm mīrōr crūră mănūsquĕ,
dīcĕrĕ, Gāllă, sŏlēs ‖ "Nūdă plăcēbŏ măgīs",
ēt sēmpēr vītās cōmmūnĭă bālnĕă nōbīs.
Nūmquīd, Gāllă, tĭmēs ‖ nē tĭbĭ nōn plăcĕām?
LII
Ēmptă dŏmūs fŭĕrāt tĭbĭ, Tōngĭlĭānĕ, dŭcēntīs:
ābstŭlĭt hānc nĭmĭūm ‖ cāsŭs ĭn ūrbĕ frĕquēns.
Cōnlātum ēst dĕcĭēns. Rŏgŏ, nōn pŏtĕs īpsĕ vĭdērī
īncēndīssĕ tŭām, ‖ Tōngĭlĭānĕ, dŏmūm?
LIII
Ēt vōltū pŏtĕrām tŭō cărērĕ
ēt cōllō mănĭbūsquĕ crūrĭbūsquĕ
ēt māmmīs nătĭbūsquĕ clūnĭbūsquĕ,
ēt, nē sīngŭlă pērsĕquī lăbōrēm,
tōtā tē pŏtĕrām, Chlŏē, cărērĕ.
LIV
Cūm dărĕ nōn pōssīm quōd pōscīs, Gāllă, rŏgāntēm,
mūltō sīmplĭcĭūs, ‖ Gāllă, nĕgārĕ pŏtēs.
LV
Quōd quācūmquĕ vĕnīs Cōsmūm mīgrārĕ pŭtāmūs
ēt flŭĕre ēxcūssō ‖ cīnnămă fūsă vĭtrō,
nōlŏ pĕrēgrīnīs plăcĕās tĭbĭ, Gēllĭă, nūgīs.
Scīs, pŭtŏ, pōssĕ mĕūm ‖ sīc bĕne ŏlērĕ cănēm.
LVI
Sīt cīstērnă mĭhī quām vīnĕă mālŏ Răvēnnaē,
cūm pōssīm mūltō ‖ vēndĕrĕ plūrĭs ăquām.
LVII
Cāllĭdŭs īnpŏsŭīt nūpēr mĭhĭ cōpŏ Răvēnnaē:
cūm pĕtĕrēm mīxtūm, ‖ vēndĭdĭt īllĕ mĕrūm.
LVIII
Bāiānă nōstrī vīllă, Bāssĕ, Faūstīnī
nōn ōtĭōsīs ōrdĭnātă mŷrtētīs
vĭdŭāquĕ plătănō tōnsĭlīquĕ būxētō
īngrātă lātī spătĭă dētĭnēt cāmpī,
sēd rūrĕ vērō bārbărōquĕ laētātūr.
Hīc fārtă prĕmĭtŭr āngŭlō Cĕres ōmnī
ēt mūltă frāgrăt tĕstă sĕnĭbŭs aūtūmnīs;
hīc pōst Nŏvēmbrēs īmmĭnēntĕ iām brūmā
sērās pŭtātōr hōrrĭdūs rĕfērt uvās.
Trūcēs ĭn āltā vāllĕ mūgĭūnt taūrī
vĭtŭlūsque ĭnērmī frōntĕ prūrĭt īn pūgnām.
Văgātŭr ōmnīs tūrbă sōrdĭdaē chōrtīs,
ārgūtŭs ānsēr gēmmĕīquĕ pāvōnēs
nōmēnquĕ dēbēt quaē rŭbēntĭbūs pīnnīs
ēt pīctă pērdīx Nūmĭdĭcaēquĕ gūttātaē
ĕt īmpĭōrūm phāsĭānă Cōlchōrūm;
Rhŏdĭās sŭpērbī fēmĭnās prĕmŭnt găllĭ;
sŏnāntquĕ tūrrēs plaūsĭbūs cŏlūmbārūm,
gĕmĭt hīnc pălūmbŭs, īndĕ cērĕūs tūrtūr.
Ăvĭdī sĕcūntūr vīlĭcaē sĭnūm pōrcī
mātrēmquĕ plēnām mōllĭs āgnŭs ēxspēctāt.
Cīngūnt sĕrēnūm lāctĕī fŏcūm vērnaē
ēt lārgă fēstōs lūcĕt ād lărēs sīlvā.
Nōn sēgnĭs ālbō pāllĕt ōtĭō caūpō,
nēc pērdĭt ŏlĕūm lubrīcūs pălaēstrītă,
sēd tēndĭt ăvĭdīs rētĕ sūbdŏlūm tūrdīs
trĕmŭlāvĕ cāptūm līnĕā trăhīt pīscēm
aūt īnpĕdītām cāssĭbūs rĕfērt dāmmām.
Ēxērcĕt hĭlărēs făcĭlĭs hōrtŭs ūrbānōs,
ēt paēdăgōgō nōn iŭbēntĕ lāscīvī
pārērĕ gaūdēnt vīlĭcō căpīllātī,
ēt dēlĭcātŭs ŏpĕrē frŭĭtŭr eūnūchūs.
Nēc vĕnĭt ĭnānīs rūstĭcūs sălūtātōr:
fērt īllĕ cērīs cānă cūm sŭīs mēllā
mētāmquĕ lāctīs Sāssĭnātĕ dē sīlvā;
sōmnīcŭlōsōs īllĕ pōrrĭgīt glīrēs,
hīc vāgĭēntēm mātrĭs hīspĭdaē fētūm,
ălĭūs cŏāctōs nōn ămārĕ cāpōnēs.
Ēt dōnă mātrūm vīmĭne ōffĕrūnt tēxtō
grāndēs prŏbōrūm vīrgĭnēs cŏlōnōrūm.
Fāctō vŏcātūr laētŭs ŏpĕrē vīcīnūs;
nĕc ăvāră sērvāt crāstĭnās dăpēs mēnsă,
vēscūntŭr ōmnēs ēbrĭōquĕ nōn nōvīt
sātūr mĭnīstēr īnvĭdērĕ cōnvīvaē.
Āt tū sŭb ūrbē pōssĭdēs fămēm mūndām
ēt tūrre ăb āltā prōspĭcīs mĕrās laūrūs,
fūrēm Prĭāpō nōn tĭmēntĕ sēcūrūs;
ēt vīnĭtōrēm fārrĕ pāscĭs ūrbānō
pīctāmquĕ pōrtās ōtĭōsŭs ād vīllām
hōlūs, ŏvā, pūllōs, pŏmā, căseūm, mūstūm.
Rŭs hōc vŏcārī dēbĕt, ān dŏmūs lōngē?
LIX
Sūtōr Cērdŏ dĕdīt tĭbĭ, cūltă Bŏnōnĭă, mūnūs,
fūllŏ dĕdīt Mŭtĭnaē: ‖ nūnc ŭbĭ cōpŏ dăbīt?
LX
Cūm vŏcĕr ād cēnām nōn iām vēnālĭs ŭt āntĕ,
cūr mĭhĭ nōn ĕădēm ‖ quaē tĭbĭ cēnă dătūr?
Ōstrĕă tū sūmīs stāgnō sătŭrātă Lŭcrīnō,
sūgĭtŭr īncīsō ‖ mītŭlŭs ōrĕ mĭhī:
sūnt tĭbĭ bōlētī, fūngōs ĕgŏ sūmŏ sŭīllōs:
rēs tĭbĭ cūm rhōmbo ēst, ‖ āt mĭhĭ cūm spărŭlō.
Aūrĕŭs īnmŏdĭcīs tūrtūr tē clūnĭbŭs īmplēt,
pōnĭtŭr īn căvĕā ‖ mōrtŭă pīcă mĭhī.
Cūr sĭnĕ tē cēnō cūm tēcūm, Pōntĭcĕ, cēnēm?
Spōrtŭlă quōd nōn ēst ‖ prōsĭt: ĕdāmŭs ĭdēm.
LXI
Ēssĕ nĭhīl dīcīs quīdquīd pĕtĭs, īnprŏbĕ Cīnnă:
sī nīl, Cīnnă, pĕtīs, ‖ nīl tĭbĭ, Cīnnă, nĕgō.
LXII
Cēntēnīs quŏd ĕmīs pŭĕrōs ēt saēpĕ dŭcēnīs,
quōd sūb rēgĕ Nŭmā ‖ cōndĭtă vīnă bĭbīs,
quōd cōnstāt dĕcĭēs tĭbĭ nōn spătĭōsă sŭpēllēx,
lībră quŏd ārgēntī ‖ mīlĭă quīnquĕ răpīt,
aūrĕă quōd fūndī prĕtĭō cārrūcă părātūr,
quōd plūrīs mūla ēst ‖ quām dŏmŭs ēmptă tĭbī:
haēc ănĭmō crēdīs māgnō tē, Quīntĕ, părārĕ?
Fāllĕrĭs: haēc ănĭmūs, ‖ Quīntĕ, pŭsīllŭs ĕmīt.
LXIII
Cōtĭlĕ, bēllŭs hŏmo ēs: dīcūnt hōc, Cōtĭlĕ, mūltī.
Aūdĭŏ: sēd quīd sīt, ‖ dīc mĭhĭ, bēllŭs hŏmŏ?
"Bēllŭs hŏmo ēst, flēxōs quī dīgĕrĭt ōrdĭnĕ crīnēs,
bālsămă quī sēmpēr, ‖ cīnnămă sēmpĕr ŏlēt;
cāntĭcă quī Nīlī, quī Gādītānă sŭsūrrāt,
quī mŏvĕt īn vărĭōs ‖ brācchĭă vōlsă mŏdōs;
īntēr fēmĭnĕās tōtā quī lūcĕ căthēdrās
dēsĭdĕt ātque ălĭquā ‖ sēmpĕr ĭn aūrĕ sŏnāt,
quī lĕgĭt hīnc īllīnc mīssās scrībītquĕ tăbēllās
pāllĭă vīcīnī ‖ quī rĕfŭgīt cŭbĭtī;
quī scīt quām quĭs ămēt, quī pēr cōnvīvĭă cūrrīt,
Hīrpīnī vĕtĕrēs ‖ quī bĕnĕ nōvĭt ăvōs".
Quīd nārrās? Hōc ēst, hōc ēst hŏmŏ, Cōtĭlĕ, bēllūs?
Rēs pērtrīcōsa ēst, ‖ Cōtĭlĕ, bēllŭs hŏmŏ.
LXIV
Sīrēnās hĭlărēm năvĭgāntĭūm poēnām
blāndāsquĕ mōrtēs gaūdĭūmquĕ crūdēlĕ,
quās nēmŏ quōndām dēsĕrēbăt aūdītās,
fāllāx Ŭlīxēs dīcĭtūr rĕlīquīssĕ.
Nōn mīrŏr: īllūd, Cāssĭānĕ, mīrārēr,
sī fābŭlāntēm Cānĭūm rĕlīquīssēt.
LXV
Quōd spīrāt tĕnĕrā mālūm mōrdēntĕ pŭēllā,
quōd dē Cōrўcĭō ‖ quaē vĕnĭt aūră crŏcō;
vīnĕă quōd prīmīs cūm flōrēt cānă răcēmīs,
grāmĭnă quōd rĕdŏlēnt, ‖ quaē mŏdŏ cārpsĭt ŏvīs;
quōd mŷrtūs, quōd mēssŏr Ărābs, quōd sūcĭnă trītă,
pāllĭdŭs Ēōō ‖ tūrĕ quŏd īgnĭs ŏlēt;
glēbă quŏd aēstīvō lĕvĭtēr cūm spārgĭtŭr īmbrĕ,
quōd mădĭdās nārdō ‖ pāssă cŏrōnă cŏmās:
hōc tŭă, saēvĕ pŭēr Dĭădūmĕnĕ, bāsĭă frāgrānt.
Quīd sī tōtă dărēs ‖ īllă sĭne īnvĭdĭā?
LXVI
Pār scĕlŭs ādmīsīt Phărĭīs Āntōnĭŭs ārmīs:
ābscīdīt vōltūs ‖ ēnsĭs ŭtērquĕ săcrōs.
Īllūd, laūrĭgĕrōs ăgĕrēs cūm laētă trĭūmphōs,
hōc tĭbĭ, Rōmă, căpūt, ‖ cūm lŏquĕrērĭs, ĕrāt.
Āntōnī tămĕn ēst pēiōr quām caūsă Pŏthīnī:
hīc făcĭnūs dŏmĭnō ‖ praēstĭtĭt, īllĕ sĭbī.
LXVII
Cēssātīs, pŭĕrī, nĭhīlquĕ nōstīs,
Vātērnō Răsĭnāquĕ pīgrĭōrēs,
quōrūm pēr vădă tārdă nāvĭgāntēs
lēntōs tīnguĭtĭs ād cĕleŭmă rēmōs.
Iām prōnō Phăĕthōntĕ sūdăt Aēthōn
ēxārsītquĕ dĭēs ĕt hōră lāssōs
īntēriūngĭt ĕquōs mĕrīdĭānă.
Āt vōs tām plăcĭdās văgī pĕr ūndās
tūtā lūdĭtĭs ōtĭūm cărīnā.
nōn naūtās pŭtŏ vōs, sĕd Ārgŏnaūtās.
LXVIII
Hūc ēst ūsquĕ tĭbī scrīptūs, mātrōnă, lĭbēllūs.
Cuī sīnt scrīptă rŏgās ‖ īntĕrĭōră? Mĭhī.
Gŷmnăsĭūm, thērmaē, stădĭum ēst hāc pārtĕ: rĕcēdĕ.
Ēxŭĭmūr: nūdōs ‖ pārcĕ vĭdērĕ vĭrōs.
Hīnc iām dēpŏsĭtō pōst vīnă rŏsāsquĕ pŭdōrĕ,
quīd dīcāt nēscīt ‖ saūcĭă Tērpsĭchŏrē:
schēmătĕ nēc dŭbĭō, sĕd ăpērtē nōmĭnăt īllām
quām rĕcĭpīt sēxtō ‖ mēnsĕ sŭpērbă Vĕnūs,
cūstōdēm mĕdĭō stătŭīt quām vīlĭcŭs hōrtō,
ōppŏsĭtā spēctāt ‖ quām prŏbă vīrgŏ mănū.
Sī bĕnĕ tē nōvī, lōngūm iām lāssă lĭbēllūm
pōnēbās, tōtūm ‖ nūnc stŭdĭōsă lĕgīs.
LXIX
Ōmnĭă quōd scrībīs cāstīs ĕpĭgrāmmătă vērbīs
īnquĕ tŭīs nūlla ēst ‖ mēntŭlă cārmĭnĭbūs,
ādmīrōr, laūdō; nĭhĭl ēst tē sānctĭŭs ūnō:
āt mĕă lūxŭrĭā ‖ pāgĭnă nūllă văcāt.
Haēc ĭgĭtūr nēquām iŭvĕnēs făcĭlēsquĕ pŭēllaē,
haēc sĕnĭōr, sēd quēm ‖ tōrquĕt ămīcă, lĕgāt.
Āt tŭă, Cōscōnī, vĕnĕrāndăquĕ sānctăquĕ vērbă
ā pŭĕrīs dēbēnt ‖ vīrgĭnĭbūsquĕ lĕgī.
LXX
Moēchŭs ĕs Aūfĭdĭaē, quī vīr, Scaēvīnĕ, fŭīstī;
rīvālīs fŭĕrāt ‖ quī tŭŭs, īllĕ vĭr ēst.
Cūr ălĭēnă plăcēt tĭbĭ, quaē tŭă nōn plăcĕt, ūxōr?
Nūmquīd sēcūrūs ‖ nōn pŏtĕs ārrĭgĕrē?
LXXI
Mēntŭlă cūm dŏlĕāt pŭĕrō, tĭbĭ, Naēvŏlĕ, cūlūs,
nōn sūm dīvīnūs, ‖ sēd scĭŏ quīd făcĭās.
LXXII
Vīs fŭtŭī nēc vīs mēcūm, Saūfēiă, laŭārī.
Nēscĭŏ quōd māgnūm ‖ sūspĭcŏr ēssĕ nĕfās.
Aūt tĭbĭ pānnōsaē dēpēndēnt pēctŏrĕ māmmaē
aūt sūlcōs ŭtĕrī ‖ prōdĕrĕ nūdă tĭmēs
aūt īnfīnītō lăcĕrūm pătĕt īnguĕn hĭātū
aūt ălĭquīd cūnnī ‖ prōmĭnĕt ōrĕ tŭī.
Sēd nĭhĭl ēst hōrūm, crēdō, pūlchērrĭmă nūda ēs.
Sī vērum ēst, vĭtĭūm ‖ pēiŭs hăbēs: fătŭa ēs.
LXXIII
Dōrmīs cūm pŭĕrīs mŭtōnĭātīs,
ēt nōn stāt tĭbĭ, Gāllĕ, quōd stăt īllīs.
Quīd vīs mē, rŏgŏ, Phoēbĕ, sūspĭcārī?
Mōllēm crēdĕrĕ tē vĭrūm vŏlēbām,
sēd rūmōr nĕgăt ēssĕ tē cĭnaēdūm.
LXXIV
Psīlōthrō făcĭēm lēvās ēt drōpăcĕ cālvām.
Nūmquīd tōnsōrēm, ‖ Gārgĭlĭānĕ, tĭmēs?
Quīd făcĭēnt ūnguēs? Nām cērtē nōn pŏtĕs īllōs
rēsīnā Vĕnĕtō ‖ nēc rĕsĕcārĕ lŭtō.
Dēsĭnĕ, sī pŭdŏr ēst, mĭsĕrām trādūcĕrĕ cālvām:
hōc fĭĕrī cūnnō, ‖ Gārgĭlĭānĕ, sŏlēt.
LXXV
Stārĕ, Lŭpērcĕ, tĭbī iām prīdēm mēntŭlă dēsīt,
lūctārīs dēmēns ‖ tū tămĕn ārrĭgĕrē.
Sēd nĭhĭl ērūcaē făcĭūnt būlbīquĕ sălācēs
īnprŏbă nēc prōsūnt ‖ iām sătŭrēiă tĭbī.
Coēpīstī pūrās ŏpĭbūs cōrrūmpĕrĕ būccās:
sīc quŏquĕ nōn vīvīt ‖ sōllĭcĭtātă Vĕnūs.
Mīrārī sătĭs hōc quīsquām vēl crēdĕrĕ pōssīt,
quōd nōn stāt, māgnō ‖ stārĕ, Lŭpērcĕ, tĭbī?
LXXVI
Ārrĭgĭs ād vĕtŭlās, fāstīdīs, Bāssĕ, pŭēllās,
nēc fōrmōnsă tĭbī ‖ sēd mŏrĭtūră plăcēt.
Hīc, rŏgŏ, nōn fŭrŏr ēst, nōn haēc ēst mēntŭlă dēmēns?
Cūm pōssīs Hĕcăbēn, ‖ nōn pŏtĕs Āndrŏmăchēn!
LXXVII
Nēc mūllūs nēc tē dēlēctāt, Baētĭcĕ, tūrdūs,
nēc lĕpŭs ēst ūmquām ‖ nēc tĭbĭ grātŭs ăpēr;
nēc tē lībă iŭvānt nēc sēctaē quādră plăcēntaē,
nēc Lĭbўē mīttīt ‖ nēc tĭbĭ Phāsĭs ăvēs:
cāppărĭn ēt pūtrī cēpās āllēcĕ nătāntīs
ēt pūlpām dŭbĭō ‖ dē pĕtăsōnĕ vŏrās,
tēquĕ iŭvānt gērrēs ēt pēllĕ mĕlāndrўă cānā,
rēsīnātă bĭbīs ‖ vīnă, Fălērnă fŭgīs.
Nēscĭŏ quōd stŏmăchī vĭtĭūm sēcrētĭŭs ēssĕ
sūspĭcŏr: ūt quĭd ĕnīm, ‖ Baētĭcĕ, sāprŏphăgās?
LXXVIII
Mīnxīstī cūrrēntĕ sĕmēl, Paūlīnĕ, cărīnā.
Mēiĕrĕ vīs ĭtĕrūm? ‖ Iām Pălĭnūrŭs ĕrīs.
LXXIX
Rēm pĕrăgīt nūllām Sērtōrĭŭs, īnchŏăt ōmnēs.
Hūnc ĕgŏ, cūm fŭtŭīt, ‖ nōn pŭtŏ pērfĭcĕrē.
LXXX
Dē nūllō quĕrĕrīs, nūllī mălĕdīcĭs, Ăpīcī:
rūmŏr ăīt līnguaē ‖ tē tămĕn ēssĕ mălaē.
LXXXI
Quīd cūm fēmĭnĕō tĭbĭ, Baētĭcĕ Gāllĕ, bărāthrō?
Haēc dēbēt mĕdĭōs ‖ lāmbĕrĕ līnguă vĭrōs.
Ābscīsa ēst quārē Sămĭā tĭbĭ mēntŭlă tēstā,
sī tĭbĭ tām grātūs, ‖ Baētĭcĕ, cūnnŭs ĕrāt?
Cāstrāndūm căpŭt ēst: nām sīs lĭcĕt īnguĭnĕ Gāllūs,
sācră tămēn Cўbĕlēs ‖ dēcĭpĭs: ōrĕ vĭr ēs.
LXXXII
Cōnvīvă quīsquīs Zōĭlī pŏtēst ēssĕ,
Sūmmēmmĭānās cēnĕt īntĕr ūxōrēs
cūrtāquĕ Lēdaē sōbrĭūs bĭbāt tēstā:
hŏc ēssĕ lēviūs pūrĭūsquĕ cōntēndō.
Iăcĕt ōccŭpātō gālbĭnātŭs īn lēctō
cŭbĭtīsquĕ trūdĭt hīnc ĕt īndĕ cōnvīvās
ēffūltŭs ōstrō Sērĭcīsquĕ pūlvīllīs.
Stăt ēxŏlētūs sūggĕrītquĕ rūctāntī
pīnnās rŭbēntēs cūspĭdēsquĕ lēntīscī,
ĕt aēstŭāntī tēnuĕ vēntĭlāt frīgūs
sŭpīnă prăsĭnō cōncŭbīnă flābēllō,
fŭgātquĕ mūscās mŷrtĕā pŭēr vīrgā.
Pērcūrrĭt ăgĭlī cōrpŭs ārtĕ trāctātrīx
mănūmquĕ dōctām spārgĭt ōmnĭbūs mēmbrīs;
dĭgĭtī crĕpāntīs sīgnă nōvĭt eūnūchūs
ēt dēlĭcātaē scīscĭtātŏr ūrīnaē
dŏmĭnī bĭbēntĭs ēbrĭūm rĕgīt pēnēm.
Ăt īpsĕ rētrō flēxŭs ād pĕdūm tūrbām
īntēr cătēllās ānsĕrum ēxtă lāmbēntīs
pārtītŭr āprī glāndŭlās pălaēstrītīs
ēt cōncŭbīnō tūrtŭrūm nătīs dōnāt;
Lĭgŭrūmquĕ nōbīs sāxă cūm mĭnīstrēntūr
vēl cōctă fūmīs mūstă Māssĭlītānīs,
Ŏpīmĭānūm mōrĭōnĭbūs nēctār
crŷstāllĭnīsquĕ mūrrĭnīsquĕ prōpīnāt.
Ēt Cōsmĭānīs īpsĕ fūsŭs āmpūllīs
nōn ērŭbēscīt mūrĭce aūrĕō nōbīs
dīvīdĕrĕ moēchaē paūpĕrīs căpīllārĕ.
Sēptūncĕ mūltō deīndĕ pērdĭtūs stērtīt:
nŏs āccŭbāmŭs ēt sĭlēntĭūm rhōnchīs
praēstārĕ iūssī nūtĭbūs prŏpīnāmūs.
Hōs Mālchĭōnīs pătĭmŭr īnprŏbī fāstūs,
nēc vīndĭcārī, Rūfĕ, pōssŭmūs: fēllāt.
LXXXIII
Ūt făcĭām brĕvĭōră mŏnēs ĕpĭgrāmmătă, Cōrdĕ.
"Fāc mĭhĭ quōd Chiōnē": ‖ nōn pŏtŭī brĕvĭūs.
LXXXIV
Quīd nārrāt tŭă moēchă? Nōn pŭēllām
dīxī, Gōngўlĭōn. Quĭd ērgŏ? līnguām.
LXXXV
Quīs tĭbĭ pērsuāsīt nārīs ābscīdĕrĕ moēchō?
Nōn hāc pēccātum ēst ‖ pārtĕ, mărītĕ, tĭbī.
Stūltĕ, quĭd ēgīstī? Nĭhĭl hīc tĭbĭ pērdĭdĭt ūxōr,
cūm sīt sālvă tŭī ‖ mēntŭlă Dēĭphŏbī.
LXXXVI
Nē lĕgĕrēs pārtēm lāscīvī, cāstă, lĭbēllī,
praēdīxi ēt mōnvī: ‖ tū tămĕn, ēccĕ, lĕgīs.
Sēd sī Pānnĭcŭlūm spēctās ēt, cāstă, Lătīnūm, -
nōn sūnt haēc mīmīs ‖ īnprŏbĭōră, - lĕgē.
LXXXVII
Nārrāt tē rūmōr, Chĭŏnē, nūmquam ēssĕ fŭtūtām
ātquĕ nĭhīl cūnnō ‖ pūrĭŭs ēssĕ tŭō.
Tēctă tămēn nōn hāc, quā dēbēs, pārtĕ lăvārīs:
sī pŭdŏr ēst, trānsfēr ‖ sūblĭgăr īn făcĭēm.
LXXXVIII
Sūnt gĕmĭnī frātrēs, dīvērsă sĕd īnguĭnă līngūnt.
Dīcĭtĕ, dīssĭmĭlēs ‖ sūnt măgĭs ān sĭmĭlēs?
LXXXIX
Ūtĕrĕ lāctūcīs ēt mōllĭbŭs ūtĕrĕ mālvīs:
nām făcĭēm dūrūm, ‖ Phoēbĕ, căcāntĭs hăbēs.
XC
Vōlt, nōn vōlt dărĕ Gāllă mĭhī, nēc dīcĕrĕ pōssūm,
quōd vōlt ēt nōn vōlt, ‖ quīd sĭbĭ Gāllă vĕlīt.
XCI
Cūm pĕtĕrēt pătrĭaē mīssīcĭŭs ārvă Răvēnnaē,
sēmĭvĭrō Cўbĕlēs ‖ cūm grĕgĕ iūnxĭt ĭtēr.
Huīc cŏmĕs haērēbāt dŏmĭnī fŭgĭtīvŭs Ăchīllās
īnsīgnīs fōrmā ‖ nēquĭtĭāquĕ pŭēr.
Hōc stĕrĭlēs sēnsērĕ vĭrī: quā pārtĕ cŭbārēt
quaērūnt. Sēd tăcĭtōs ‖ sēnsĭt ĕt īllĕ dŏlōs:
mēntītūr, crēdūnt. Sōmnī pōst vīnă pĕtūntūr:
cōntĭnŭō fērrūm ‖ nōxĭă tūrbă răpīt
ēxcīdūntquĕ sĕnēm spōndaē quī pārtĕ iăcēbāt;
nāmquĕ pŭēr plŭtĕō ‖ vīndĭcĕ tūtŭs ĕrāt.
Sūbpŏsĭtām quōndām fāma ēst prō vīrgĭnĕ cērvām,
āt nūnc prō cērvō ‖ mēntŭlă sūbpŏsĭta ēst.
XCII
Ūt pătĭār moēchūm rŏgăt ūxōr, Gāllĕ, sĕd ūnūm.
Huīc ĕgŏ nōn ŏcŭlōs ‖ ērŭŏ, Gāllĕ, dŭōs?
XCIII
Cūm tĭbĭ trĕcēntī cōnsŭlēs, Vĕtūstīllă,
ēt trēs căpīllī quāttŭōrquĕ sīnt dēntēs,
pēctūs cĭcādaē, crūs cŏlōrquĕ fōrmīcaē;
rūgōsĭōrēm cūm gĕrās stŏlā frōntēm
ĕt ărānĕōrūm cāssĭbūs părēs māmmās;
cūm cōnpărātă rīctĭbūs tŭīs ōră
Nīlĭăcŭs hăbeāt cōrcŏdīlŭs āngūstă,
mĕliūsquĕ rānaē gārrĭānt Răvēnnātēs,
ĕt Ātrĭānūs dūlcĭūs cŭlīx cāntēt,
vĭdĕāsquĕ quāntūm nōctŭaē vĭdēnt mānē,
ĕt īllŭd ōleās quōd vĭrī căpēllārūm,
ĕt ănătĭs hăbeās ōrthŏpŷgĭūm mācraē,
sĕnēmquĕ Cўnĭcūm vīncăt ōssĕūs cūnnūs;
cūm tē lŭcērnā bālnĕātŏr ēxtīnctā
ādmīttăt īntēr būstŭārĭās moēchās;
cūm brūmă mēnsēm sīt tĭbī pĕr Aūgūstūm
rĕgĕlārĕ nēc tē pēstĭlēntĭā pōssīt:
aūdēs dŭcēntās nūptŭrīrĕ pōst mōrtēs
vĭrūmquĕ dēmēns cĭnĕrĭbūs tŭīs quaērīs.
Prŭrīrĕ quīd sī Sāttĭaē vĕlīt sāxūm?
Quīs cōniŭgēm tē, quīs vŏcābĭt ūxōrēm,
Phĭlŏmēlŭs āviām quām vŏcāvĕrāt nūpēr?
Quōd sī cădāvĕr ēxĭgēs tŭūm scālpī,
stērnātŭr Ăchŏrĭ dē trĭclīnĭō lēctūs,
thălāssĭōnēm quī tŭūm dĕcēt sōlūs,
ūstōrquĕ taēdās praēfĕrāt nŏvaē nūptaē:
īntrāre ĭn īstūm sōlă fāx pŏtēst cūnnūm.
XCIV
Ēssĕ nĕgās cōctūm lĕpŏrēm pōscīsquĕ flăgēllă.
Māvīs, Rūfĕ, cŏcūm ‖ scīndĕrĕ quām lĕpŏrēm.
XCV
Nūmquām dīcĭs hăvē sēd rēddīs, Naēvŏlĕ, sēmpēr,
quōd prĭŏr ēt cōrvūs ‖ dīcĕrĕ saēpĕ sŏlēt.
Cūr hōc ēxspēctās ā mē, rŏgŏ, Naēvŏlĕ, dīcās:
nām, pŭtŏ, nēc mĕlĭōr, ‖ Naēvŏlĕ, nēc prĭŏr ēs.
Praēmĭă laūdātō trĭbŭīt mĭhĭ Caēsăr ŭtērquĕ
nātōrūmquĕ dĕdīt ‖ iūră pătērnă trĭūm.
Ōrĕ lĕgōr mūltō nōtūmquĕ pĕr ōppĭdă nōmēn
nōn ēxspēctātō ‖ dāt mĭhĭ fāmă rŏgō.
Ēst ĕt ĭn hōc ălĭquīd: vīdīt mē Rōmă trĭbūnūm
ēt sĕdĕō quā tē ‖ sūscĭtăt Ōcĕănūs.
Quōt mĭhĭ Caēsărĕō fāctī sūnt mūnĕrĕ cīvēs,
nēc fămŭlōs tŏtĭdēm ‖ sūspĭcŏr ēssĕ tĭbī.
Sēd pēdīcārīs, sēd pūlchrē, Naēvŏlĕ, cēvēs.
Iām iām tū prĭŏr ēs, ‖ Naēvŏlĕ, vīncĭs: hăvē.
XCVI
Līngīs, nōn fŭtŭīs mĕām pŭēllām
ēt gārrīs quăsĭ moēchŭs ēt fŭtūtōr.
Sī tē prēndĕrŏ, Gārgĭlī, tăcēbīs.
XCVII
Nē lĕgăt hūnc Chĭŏnē, māndō tĭbĭ, Rūfĕ, lĭbēllūm
cārmĭnĕ laēsă mĕo ēst, ‖ laēdĕre ĕt īllă pŏtēst.
XCVIII
Sīt cūlūs tĭbĭ quām măcēr, rĕquīrīs?
Pēdĭcārĕ pŏtēs, Săbēllĕ, cūlō.
XCIX
Īrāscī nōstrō nōn dēbēs, Cērdŏ, lĭbēllō.
Ārs tŭă nōn vīta ēst ‖ cārmĭnĕ laēsă mĕō.
Īnnŏcŭōs pērmīttĕ sălēs. Cūr lūdĕrĕ nōbīs
nōn lĭcĕāt, lĭcŭīt ‖ sī iŭgŭlārĕ tĭbī?
C
Cūrsōrēm sēxtā tĭbĭ, Rūfĕ, rĕmīsĭmŭs hōrā
cārmĭnă quēm mădĭdūm ‖ nōstră tŭlīssĕ rĕōr:
īmbrĭbŭs īnmŏdĭcīs caēlūm nām fōrtĕ rŭēbāt.
Nōn ălĭtēr mīttī ‖ dēbŭĭt īllĕ lĭbēr.
I
Hoc tibi quidquid id est longinquis mittit ab oris
Gallia Romanae nomine dicta togae.
Hunc legis et laudas librum fortasse priorem:
illa uel haec mea sunt, quae meliora putas.
Plus sane placeat domina qui natus in urbe est:
debet enim Gallum uincere uerna liber.
II
Cuius uis fieri libelle, munus?
Festina tibi uindicem parare,
ne nigram cito raptus in culinam
cordylas madida tegas papyro
uel turis piperisue sis cucullus.
Faustini fugis in sinum? Sapisti.
Cedro nunc licet ambules perunctus
et frontis gemino decens honore
pictis luxurieris umbilicis,
et te purpura delicata uelet,
et cocco rubeat superbus index.
Illo uindice nec Probum timeto.
III
[Formonsam faciem nigro medicamine celas,
sed non formonso corpore laedis aquas.
Ipsam crede deam uerbis tibi dicere nostris:
"Aut aperi faciem, aut tunicata laua".]
IV
Romam uade, liber: si, ueneris unde, requiret,
Aemiliae dices de regione uiae.
Si, quibus in terris, qua simus in urbe, rogabit,
Corneli referas me licet esse Foro.
Cur absim, quaeret: breuiter tu multa fatere:
"Non poterat uanae taedia ferre togae".
"Quando uenit"? dicet: tu respondeto: "Poëta
exierat: ueniet, cum citharoedus erit".
V
Vis commendari sine me cursurus in urbem,
parue liber, multis, an satis unus erit?
Vnus erit, mihi crede, satis, cui non eris hospes,
Iulius, adsiduum nomen in ore meo.
Protinus hunc primae quaeres in limine Tectae:
quos tenuit Daphnis, nunc tenet ille lares.
Est illi coniunx, quae te manibusque sinuque
excipiet, tu uel puluerulentus eas.
Hos tu seu pariter siue hanc illumue priorem
uideris, hoc dices "Marcus hauere iubet",
et satis est: alios commendet epistola: peccat
qui commendandum se putat esse suis.
VI
Lux tibi post Idus numeratur tertia Maias,
Marcelline, tuis bis celebranda sacris.
Inputat aetherios ortus haec prima parenti,
libat florentes haec tibi prima genas.
Magna licet dederit iucundae munera uitae,
plus numquam patri praestitit ille dies.
VII
Centum miselli iam ualete quadrantes,
anteambulonis congiarium lassi,
quos diuidebat balneator elixus.
Quid cogitatis, o fames amicorum?
Regis superbi sportulae recesserunt.
"Nihil stropharum est: iam salarium dandum est".
VIII
"Thaida Quintus amat". "Quam Thaida"? "Thaida luscam".
Vnum oculum Thais non habet, ille duos.
IX
Versiculos in me narratur scribere Cinna.
Non scribit, cuius carmina nemo legit.
X
Constituit, Philomuse, pater tibi milia bina
menstrua perque omnis praestitit illa dies,
luxuriam premeret cum crastina semper egestas
et uitiis essent danda diurna tuis.
Idem te moriens heredem ex asse reliquit.
Exheredauit te, Philomuse, pater.
XI
Si tua nec Thais nec lusca est, Quinte, puella,
cur in te factum distichon esse putas?
Sed simile est aliquid: pro Laide Thaida dixi.
Dic mihi, quid simile est Thais et Hermione?
Tu tamen es Quintus: mutemus nomen amantis:
si non uult Quintus, Thaida Sextus amet.
XII
Vnguentum, fateor, bonum dedisti
conuiuis here, sed nihil scidisti.
Res salsa est bene olere et esurire.
Qui non cenat et unguitur, Fabulle,
hic uere mihi mortuus uidetur.
XIII
Dum non uis pisces, dum non uis carpere pullos
et plus quam patri, Naeuia, parcis apro,
accusas rumpisque cocum, tamquam omnia cruda
attulerit. Numquam sic ego crudus ero.
XIV
Romam petebat esuritor Tuccius
profectus ex Hispania.
Occurrit illi sportularum fabula:
a ponte rediit Muluio.
XV
Plus credit nemo tota quam Cordus in urbe.
"Cum sit tam pauper, quomodo"? Caecus amat.
XVI
Das gladiatores, sutorum regule, Cerdo,
quodque tibi tribuit subula, sica rapit.
Ebrius es: neque enim faceres hoc sobrius umquam,
ut uelles corio ludere, Cerdo, tuo.
Lusisti corio: sed te, mihi crede, memento
nunc in pellicula, Cerdo, tenere tua.
XVII
Circumlata diu mensis scriblita secundis
urebat nimio saeua calore manus;
sed magis ardebat Sabidi gula: protinus ergo
sufflauit buccis terque quaterque suis.
Illa quidem tepuit digitosque admittere uisa est,
sed nemo potuit tangere: merda fuit.
XVIII
Perfrixisse tuas questa est praefatio fauces.
Cum te excusaris, Maxime, quid recitas?
XIX
Proxima centenis ostenditur ursa columnis,
exornant fictae qua platanona ferae.
Huius dum patulos adludens temptat hiatus
pulcher Hylas, teneram mersit in ora manum.
Vipera sed caeco scelerata latebat in aere
uiuebatque anima deteriore fera.
Non sensit puer esse dolos, nisi dente recepto
dum perit. O facinus, falsa quod ursa fuit!
XX
Dic, Musa, quid agat Canius meus Rufus:
utrumne chartis tradit ille uicturis
legenda temporum acta Claudianorum?
An quae Neroni falsus adstruit scriptor,
an aemulatur inprobi iocos Phaedri?
Lasciuus elegis an seuerus herois?
An in cothurnis horridus Sophocleis?
An otiosus in schola poëtarum
lepore tinctos Attico sales narrat?
Hinc si recessit, porticum terit templi
an spatia carpit lentus Argonautarum?
An delicatae sole rursus Europae
inter tepentes post meridie buxos
sedet ambulatue liber acribus curis?
Titine thermis an lauatur Agrippae
an inpudici balneo Tigillini?
An rure Tulli fruitur atque Lucani?
An Pollionis dulce currit ad quartum?
An aestuantis iam profectus ad Baias
piger Lucrino nauculatur in stagno?
"Vis scire quid agat Canius tuus? Ridet".
XXI
Proscriptum famulus seruauit fronte notatus.
Non fuit haec domini uita, sed inuidia.
XXII
Dederas, Apici, bis trecenties uentri,
et adhuc supererat centies tibi laxum.
Hoc tu grauatus ut famem et sitim ferre
summa uenenum potione perduxti.
Nihil est, Apici, tibi gulosius factum.
XXIII
Omnia cum retro pueris obsonia tradas,
cur non mensa tibi ponitur a pedibus?
XXIV
Vite nocens rosa stabat moriturus ad aras
hircus, Bacche, tuis uictima grata sacris.
Quem Tuscus mactare deo cum uellet aruspex,
dixerat agresti forte rudique uiro
ut cito testiculos et acuta falce secaret,
taeter ut inmundae carnis abiret odor.
Ipse super uirides aras luctantia pronus
dum resecat cultro colla premitque manu,
ingens iratis apparuit hirnea sacris.
Occupat hanc ferro rusticus atque secat,
hoc ratus antiquos sacrorum poscere ritus
talibus et fibris numina prisca coli.
Sic, modo qui Tuscus fueras, nunc Gallus aruspex,
dum iugulas hircum, factus es ipse caper.
XXV
Si temperari balneum cupis feruens,
Faustine, quod uix Iulianus intraret,
roga lauetur rhetorem Sabineium.
Neronianas is refrigerat thermas.
XXVI
Praedia solus habes et solus, Candide, nummos,
aurea solus habes, murrina solus habes,
Massica solus habes et Opimi Caecuba solus,
et cor solus habes, solus et ingenium.
Omnia solus habes - hoc me puta uelle negare! -
uxorem sed habes, Candide, cum populo.
XXVII
Numquam me reuocas, uenias cum saepe uocatus:
ignosco, nullum si modo, Galle, uocas.
Inuitas alios: uitium est utriusque. "Quod"? inquis:
Et mihi cor non est et tibi, Galle, pudor.
XXVIII
Auriculam Mario grauiter miraris olere.
Tu facis hoc: garris, Nestor, in auriculam.
XXIX
Has cum gemina compede dedicat catenas,
Saturne, tibi Zoilus, anulos priores.
XXX
Sportula nulla datur; gratis conuiua recumbis:
dic mihi, quid Romae, Gargiliane, facis?
Vnde tibi togula est et fuscae pensio cellae?
Vnde datur quadrans? Vnde uir es Chiones?
Cum ratione licet dicas te uiuere summa,
quod uiuis, nulla cum ratione facis.
XXXI
Sunt tibi, confiteor, diffusi iugera campi
urbanique tenent praedia multa lares,
et seruit dominae numerosus debitor arcae
sustentatque tuas aurea massa dapes.
Fastidire tamen noli, Rufine, minores:
plus habuit Didymos, plus Philomelus habet.
XXXII
"Non possum uetulam"? quaeris, Matrinia: possum
et uetulam, sed tu mortua, non uetula es.
Possum Hecubam, possum Niobam, Matrinia, sed si
nondum erit illa canis, nondum erit illa lapis.
XXXIII
Ingenuam malo, sed si tamen illa negetur,
libertina mihi proxuma condicio est:
extremo est ancilla loco: sed uincet utramque,
si facie nobis haec erit ingenua.
XXXIV
Digna tuo cur sis indignaque nomine, dicam.
Frigida es et nigra es: non es et es Chione.
XXXV
Artis Phidiacae toreuma clarum
pisces aspicis: adde aquam, natabunt.
XXXVI
Quod nouus et nuper factus tibi praestat amicus,
hoc praestare iubes me, Fabiane, tibi:
horridus ut primo semper te mane salutem
per mediumque trahat me tua sella lutum,
lassus ut in thermas decuma uel serius hora
te sequar Agrippae, cum lauer ipse Titi.
Hoc per triginta merui, Fabiane, Decembres,
ut sim tiro tuae semper amicitiae?
Hoc merui, Fabiane, toga tritaque meaque,
ut nondum credas me meruisse rudem?
XXXVII
Irasci tantum felices nostis amici.
Non belle facitis, sed iuuat hoc: facite.
XXXVIII
Quae te causa trahit uel quae fiducia Romam,
Sexte? Quid aut speras aut petis inde? Refer.
"Causas" inquis "agam Cicerone disertior ipso
atque erit in triplici par mihi nemo foro".
Egit Atestinus causas et Ciuis - utrumque
noras -; sed neutri pensio tota fuit.
"Si nihil hinc ueniet, pangentur carmina nobis:
audieris, dices esse Maronis opus".
Insanis: omnes gelidis quicumque lacernis
sunt ibi, Nasones Vergiliosque uides.
"Atria magna colam". Vix tres aut quattuor ista
res aluit, pallet cetera turba fame.
"Quid faciam? Suade: nam certum est uiuere Romae".
Si bonus es, casu uiuere, Sexte, potes.
XXXIX
Iliaco similem puerum, Faustine, ministro
lusca Lycoris amat. Quam bene lusca uidet
XL (XLI)
Inserta phialae Mentoris manu ducta
lacerta uiuit et timetur argentum.
XLI (XL)
Mutua quod nobis ter quinquagena dedisti
ex opibus tantis, quas grauis arca premit,
esse tibi magnus, Telesine, uideris amicus.
Tu magnus, quod das? Immo ego, quod recipis.
XLII
Lomento rugas uteri quod condere temptas,
Polla, tibi uentrem, non mihi labra linis.
Simpliciter pateat uitium fortasse pusillum:
quod tegitur, maius creditur esse malum.
XLIII
Mentiris iuuenem tinctis, Laetine, capillis,
tam subito coruus, qui modo cycnus eras.
Non omnes fallis; scit te Proserpina canum:
personam capiti detrahet illa tuo.
XLIV
Occurrit tibi nemo quod libenter,
quod, quacumque uenis, fuga est et ingens
circa te, Ligurine, solitudo?
Quid sit, scire cupis? Nimis poëta es.
Hoc ualde uitium periculosum est.
Non tigris catulis citata raptis,
non dipsas medio perusta sole,
nec sic scorpios inprobus timetur.
Nam tantos, rogo, quis ferat labores?
Et stanti legis et legis sedenti,
currenti legis et legis cacanti.
In thermas fugio: sonas ad aurem.
Piscinam peto: non licet natare.
Ad cenam propero: tenes euntem.
Ad cenam uenio: fugas sedentem.
Lassus dormio: suscitas iacentem.
Vis, quantum facias mali, uidere?
Vir iustus, probus, innocens timeris.
XLV
Fugerit an Phoebus mensas cenamque Thyestae
ignoro: fugimus nos, Ligurine, tuam.
Illa quidem lauta est dapibusque instructa superbis,
sed nihil omnino te recitante placet.
Nolo mihi ponas rhombos mullumue bilibrem
nec uolo boletos, ostrea nolo: tace.
XLVI
Exigis a nobis operam sine fine togatam:
non eo, libertum sed tibi mitto meum.
"Non est" inquis "idem". Multo plus esse probabo:
uix ego lecticam subsequar, ille feret.
In turbam incideris, cunctos umbone repellet:
inualidum est nobis ingenuumque latus.
quidlibet in causa narraueris, ipse tacebo:
at tibi tergeminum mugiet ille sophos.
Lis erit, ingenti faciet conuicia uoce:
esse pudor uetuit fortia uerba mihi.
"Ergo nihil nobis" inquis "praestabis amicus"?
Quidquid libertus, Candide, non poterit.
XLVII
Capena grandi porta qua pluit gutta
Phrygiumque Matris Almo qua lauat ferrum,
Horatiorum qua uiret sacer campus
et qua pusilli feruet Herculis fanum,
Faustine, plena Bassus ibat in reda,
omnis beati copias trahens ruris.
Illic uideres frutice nobili caules
et utrumque porrum sessilesque lactucas
pigroque uentri non inutiles betas;
illic coronam pinguibus grauem turdis
leporemque laesum Gallici canis dente
nondumque uicta lacteum faba porcum.
Nec feriatus ibat ante carrucam,
sed tuta faeno cursor oua portabat.
Vrbem petebat Bassus? Immo rus ibat.
XLVIII
Pauperis exstruxit cellam, sed uendidit Olus
praedia: nunc cellam pauperis Olus habet.
XLIX
Veientana mihi misces, ubi Massica potas:
olfacere haec malo pocula quam bibere.
L
Haec tibi, non alia, est ad cenam causa uocandi,
uersiculos recites ut, Ligurine, tuos.
Deposui soleas, adfertur protinus ingens
inter lactucas oxygarumque liber:
alter perlegitur, dum fercula prima morantur:
tertius est, nec adhuc mensa secunda uenit:
et quartum recitas et quintum denique librum.
Putidus est, totiens si mihi ponis aprum.
Quod si non scombris scelerata poëmata donas,
cenabis solus iam, Ligurine, domi.
LI
Cum faciem laudo, cum miror crura manusque,
dicere, Galla, soles "Nuda placebo magis",
et semper uitas communia balnea nobis.
Numquid, Galla, times ne tibi non placeam?
LII
Empta domus fuerat tibi, Tongiliane, ducentis:
abstulit hanc nimium casus in urbe frequens.
Conlatum est deciens. Rogo, non potes ipse uideri
incendisse tuam, Tongiliane, domum?
LIII
Et uoltu poteram tuo carere
et collo manibusque cruribusque
et mammis natibusque clunibusque,
et, ne singula persequi laborem,
tota te poteram, Chloe, carere.
LIV
Cum dare non possim quod poscis, Galla, rogantem,
multo simplicius, Galla, negare potes.
LV
Quod quacumque uenis Cosmum migrare putamus
et fluere excusso cinnama fusa uitro,
nolo peregrinis placeas tibi, Gellia, nugis.
Scis, puto, posse meum sic bene olere canem.
LVI
Sit cisterna mihi quam uinea malo Rauennae,
cum possim multo uendere pluris aquam.
LVII
Callidus inposuit nuper mihi copo Rauennae:
cum peterem mixtum, uendidit ille merum.
LVIII
Baiana nostri uilla, Basse, Faustini
non otiosis ordinata myrtetis
uiduaque platano tonsilique buxeto
ingrata lati spatia detinet campi,
sed rure uero barbaroque laetatur.
Hic farta premitur angulo Ceres omni
et multa fragrat testa senibus autumnis;
hic post Nouembres imminente iam bruma
seras putator horridus refert uuas.
Truces in alta ualle mugiunt tauri
uitulusque inermi fronte prurit in pugnam.
Vagatur omnis turba sordidae chortis,
argutus anser gemmeique pauones
nomenque debet quae rubentibus pinnis
et picta perdix Numidicaeque guttatae
et impiorum phasiana Colchorum;
Rhodias superbi feminas premunt galli;
sonantque turres plausibus columbarum,
gemit hinc palumbus, inde cereus turtur.
Auidi secuntur uilicae sinum porci
matremque plenam mollis agnus exspectat.
Cingunt serenum lactei focum uernae
et larga festos lucet ad lares silua.
Non segnis albo pallet otio caupo,
nec perdit oleum lubricus palaestrita,
sed tendit auidis rete subdolum turdis
tremulaue captum linea trahit piscem
aut inpeditam cassibus refert dammam.
Exercet hilares facilis hortus urbanos,
et paedagogo non iubente lasciui
parere gaudent uilico capillati,
et delicatus opere fruitur eunuchus.
Nec uenit inanis rusticus salutator:
fert ille ceris cana cum suis mella
metamque lactis Sassinate de silua;
somniculosos ille porrigit glires,
hic uagientem matris hispidae fetum,
alius coactos non amare capones.
Et dona matrum uimine offerunt texto
grandes proborum uirgines colonorum.
Facto uocatur laetus opere uicinus;
nec auara seruat crastinas dapes mensa,
uescuntur omnes ebrioque non nouit
satur minister inuidere conuiuae.
At tu sub urbe possides famem mundam
et turre ab alta prospicis meras laurus,
furem Priapo non timente securus;
et uinitorem farre pascis urbano
pictamque portas otiosus ad uillam
holus, oua, pullos, poma, caseum, mustum.
Rus hoc uocari debet, an domus longe?
LIX
Sutor Cerdo dedit tibi, culta Bononia, munus,
fullo dedit Mutinae: nunc ubi copo dabit?
LX
Cum uocer ad cenam non iam uenalis ut ante,
cur mihi non eadem quae tibi cena datur?
Ostrea tu sumis stagno saturata Lucrino,
sugitur inciso mitulus ore mihi:
sunt tibi boleti, fungos ego sumo suillos:
res tibi cum rhombo est, at mihi cum sparulo.
Aureus inmodicis turtur te clunibus implet,
ponitur in cauea mortua pica mihi.
Cur sine te ceno cum tecum, Pontice, cenem?
Sportula quod non est prosit: edamus idem.
LXI
Esse nihil dicis quidquid petis, inprobe Cinna:
si nil, Cinna, petis, nil tibi, Cinna, nego.
LXII
Centenis quod emis pueros et saepe ducenis,
quod sub rege Numa condita uina bibis,
quod constat decies tibi non spatiosa supellex,
libra quod argenti milia quinque rapit,
aurea quod fundi pretio carruca paratur,
quod pluris mula est quam domus empta tibi:
haec animo credis magno te, Quinte, parare?
Falleris: haec animus, Quinte, pusillus emit.
LXIII
Cotile, bellus homo es: dicunt hoc, Cotile, multi.
Audio: sed quid sit, dic mihi, bellus homo?
"Bellus homo est, flexos qui digerit ordine crines,
balsama qui semper, cinnama semper olet;
cantica qui Nili, qui Gaditana susurrat,
qui mouet in uarios bracchia uolsa modos;
inter femineas tota qui luce cathedras
desidet atque aliqua semper in aure sonat,
qui legit hinc illinc missas scribitque tabellas
pallia uicini qui refugit cubiti;
qui scit quam quis amet, qui per conuiuia currit,
Hirpini ueteres qui bene nouit auos".
Quid narras? Hoc est, hoc est homo, Cotile, bellus?
Res pertricosa est, Cotile, bellus homo.
LXIV
Sirenas hilarem nauigantium poenam
blandasque mortes gaudiumque crudele,
quas nemo quondam deserebat auditas,
fallax Vlixes dicitur reliquisse.
Non miror: illud, Cassiane, mirarer,
si fabulantem Canium reliquisset.
LXV
Quod spirat tenera malum mordente puella,
quod de Corycio quae uenit aura croco;
uinea quod primis cum floret cana racemis,
gramina quod redolent, quae modo carpsit ouis;
quod myrtus, quod messor Arabs, quod sucina trita,
pallidus Eoo ture quod ignis olet;
gleba quod aestiuo leuiter cum spargitur imbre,
quod madidas nardo passa corona comas:
hoc tua, saeue puer Diadumene, basia fragrant.
Quid si tota dares illa sine inuidia?
LXVI
Par scelus admisit Phariis Antonius armis:
abscidit uoltus ensis uterque sacros.
Illud, laurigeros ageres cum laeta triumphos,
hoc tibi, Roma, caput, cum loquereris, erat.
Antoni tamen est peior quam causa Pothini:
hic facinus domino praestitit, ille sibi.
LXVII
Cessatis, pueri, nihilque nostis,
Vaterno Rasinaque pigriores,
quorum per uada tarda nauigantes
lentos tinguitis ad celeuma remos.
Iam prono Phaethonte sudat Aethon
exarsitque dies et hora lassos
interiungit equos meridiana.
At uos tam placidas uagi per undas
tuta luditis otium carina.
non nautas puto uos, sed Argonautas.
LXVIII
Huc est usque tibi scriptus, matrona, libellus.
Cui sint scripta rogas interiora? Mihi.
Gymnasium, thermae, stadium est hac parte: recede.
Exuimur: nudos parce uidere uiros.
Hinc iam deposito post uina rosasque pudore,
quid dicat nescit saucia Terpsichore:
schemate nec dubio, sed aperte nominat illam
quam recipit sexto mense superba Venus,
custodem medio statuit quam uilicus horto,
opposita spectat quam proba uirgo manu.
Si bene te noui, longum iam lassa libellum
ponebas, totum nunc studiosa legis.
LXIX
Omnia quod scribis castis epigrammata uerbis
inque tuis nulla est mentula carminibus,
admiror, laudo; nihil est te sanctius uno:
at mea luxuria pagina nulla uacat.
Haec igitur nequam iuuenes facilesque puellae,
haec senior, sed quem torquet amica, legat.
At tua, Cosconi, uenerandaque sanctaque uerba
a pueris debent uirginibusque legi.
LXX
Moechus es Aufidiae, qui uir, Scaeuine, fuisti;
riualis fuerat qui tuus, ille uir est.
Cur aliena placet tibi, quae tua non placet, uxor?
Numquid securus non potes arrigere?
LXXI
Mentula cum doleat puero, tibi, Naeuole, culus,
non sum diuinus, sed scio quid facias.
LXXII
Vis futui nec uis mecum, Saufeia, lauari.
Nescio quod magnum suspicor esse nefas.
Aut tibi pannosae dependent pectore mammae
aut sulcos uteri prodere nuda times
aut infinito lacerum patet inguen hiatu
aut aliquid cunni prominet ore tui.
Sed nihil est horum, credo, pulcherrima nuda es.
Si uerum est, uitium peius habes: fatua es.
LXXIII
Dormis cum pueris mutoniatis,
et non stat tibi, Galle, quod stat illis.
Quid uis me, rogo, Phoebe, suspicari?
Mollem credere te uirum uolebam,
sed rumor negat esse te cinaedum.
LXXIV
Psilothro faciem leuas et dropace caluam.
Numquid tonsorem, Gargiliane, times?
Quid facient ungues? Nam certe non potes illos
resina Veneto nec resecare luto.
Desine, si pudor est, miseram traducere caluam:
hoc fieri cunno, Gargiliane, solet.
LXXV
Stare, Luperce, tibi iam pridem mentula desit,
luctaris demens tu tamen arrigere.
Sed nihil erucae faciunt bulbique salaces
inproba nec prosunt iam satureia tibi.
Coepisti puras opibus corrumpere buccas:
sic quoque non uiuit sollicitata Venus.
Mirari satis hoc quisquam uel credere possit,
quod non stat, magno stare, Luperce, tibi?
LXXVI
Arrigis ad uetulas, fastidis, Basse, puellas,
nec formonsa tibi sed moritura placet.
Hic, rogo, non furor est, non haec est mentula demens?
Cum possis Hecaben, non potes Andromachen!
LXXVII
Nec mullus nec te delectat, Baetice, turdus,
nec lepus est umquam nec tibi gratus aper;
nec te liba iuuant nec sectae quadra placentae,
nec Libye mittit nec tibi Phasis aues:
capparin et putri cepas allece natantis
et pulpam dubio de petasone uoras,
teque iuuant gerres et pelle melandrya cana,
resinata bibis uina, Falerna fugis.
Nescio quod stomachi uitium secretius esse
suspicor: ut quid enim, Baetice, saprophagas?
LXXVIII
Minxisti currente semel, Pauline, carina.
Meiere uis iterum? Iam Palinurus eris.
LXXIX
Rem peragit nullam Sertorius, inchoat omnes.
Hunc ego, cum futuit, non puto perficere.
LXXX
De nullo quereris, nulli maledicis, Apici:
rumor ait linguae te tamen esse malae.
LXXXI
Quid cum femineo tibi, Baetice Galle, barathro?
Haec debet medios lambere lingua uiros.
Abscisa est quare Samia tibi mentula testa,
si tibi tam gratus, Baetice, cunnus erat?
Castrandum caput est: nam sis licet inguine Gallus,
sacra tamen Cybeles decipis: ore uir es.
LXXXII
Conuiua quisquis Zoili potest esse,
Summemmianas cenet inter uxores
curtaque Ledae sobrius bibat testa:
hoc esse leuius puriusque contendo.
Iacet occupato galbinatus in lecto
cubitisque trudit hinc et inde conuiuas
effultus ostro Sericisque puluillis.
Stat exoletus suggeritque ructanti
pinnas rubentes cuspidesque lentisci,
et aestuanti tenue uentilat frigus
supina prasino concubina flabello,
fugatque muscas myrtea puer uirga.
Percurrit agili corpus arte tractatrix
manumque doctam spargit omnibus membris;
digiti crepantis signa nouit eunuchus
et delicatae sciscitator urinae
domini bibentis ebrium regit penem.
At ipse retro flexus ad pedum turbam
inter catellas anserum exta lambentis
partitur apri glandulas palaestritis
et concubino turturum natis donat;
Ligurumque nobis saxa cum ministrentur
uel cocta fumis musta Massilitanis,
Opimianum morionibus nectar
crystallinisque murrinisque propinat.
Et Cosmianis ipse fusus ampullis
non erubescit murice aureo nobis
diuidere moechae pauperis capillare.
Septunce multo deinde perditus stertit:
nos accubamus et silentium rhonchis
praestare iussi nutibus propinamus.
Hos Malchionis patimur inprobi fastus,
nec uindicari, Rufe, possumus: fellat.
LXXXIII
Vt faciam breuiora mones epigrammata, Corde.
"Fac mihi quod Chione": non potui breuius.
LXXXIV
Quid narrat tua moecha? Non puellam
dixi, Gongylion. Quid ergo? linguam.
LXXXV
Quis tibi persuasit naris abscidere moecho?
Non hac peccatum est parte, marite, tibi.
Stulte, quid egisti? Nihil hic tibi perdidit uxor,
cum sit salua tui mentula Deiphobi.
LXXXVI
Ne legeres partem lasciui, casta, libelli,
praedixi et monui: tu tamen, ecce, legis.
Sed si Panniculum spectas et, casta, Latinum, -
non sunt haec mimis inprobiora, - lege.
LXXXVII
Narrat te rumor, Chione, numquam esse fututam
atque nihil cunno purius esse tuo.
Tecta tamen non hac, qua debes, parte lauaris:
si pudor est, transfer subligar in faciem.
LXXXVIII
Sunt gemini fratres, diuersa sed inguina lingunt.
Dicite, dissimiles sunt magis an similes?
LXXXIX
Vtere lactucis et mollibus utere maluis:
nam faciem durum, Phoebe, cacantis habes.
XC
Volt, non uolt dare Galla mihi, nec dicere possum,
quod uolt et non uolt, quid sibi Galla uelit.
XCI
Cum peteret patriae missicius arua Rauennae,
semiuiro Cybeles cum grege iunxit iter.
Huic comes haerebat domini fugitiuus Achillas
insignis forma nequitiaque puer.
Hoc steriles sensere uiri: qua parte cubaret
quaerunt. Sed tacitos sensit et ille dolos:
mentitur, credunt. Somni post uina petuntur:
continuo ferrum noxia turba rapit
exciduntque senem spondae qui parte iacebat;
namque puer pluteo uindice tutus erat.
Subpositam quondam fama est pro uirgine ceruam,
at nunc pro ceruo mentula subposita est.
XCII
Vt patiar moechum rogat uxor, Galle, sed unum.
Huic ego non oculos eruo, Galle, duos?
XCIII
Cum tibi trecenti consules, Vetustilla,
et tres capilli quattuorque sint dentes,
pectus cicadae, crus colorque formicae;
rugosiorem cum geras stola frontem
et araneorum cassibus pares mammas;
cum conparata rictibus tuis ora
Niliacus habeat corcodilus angusta,
meliusque ranae garriant Rauennates,
et Atrianus dulcius culix cantet,
uideasque quantum noctuae uident mane,
et illud oleas quod uiri capellarum,
et anatis habeas orthopygium macrae,
senemque Cynicum uincat osseus cunnus;
cum te lucerna balneator extincta
admittat inter bustuarias moechas;
cum bruma mensem sit tibi per Augustum
regelare nec te pestilentia possit:
audes ducentas nupturire post mortes
uirumque demens cineribus tuis quaeris.
Prurire quid si Sattiae uelit saxum?
Quis coniugem te, quis uocabit uxorem,
Philomelus auiam quam uocauerat nuper?
Quod si cadauer exiges tuum scalpi,
sternatur Achori de triclinio lectus,
thalassionem qui tuum decet solus,
ustorque taedas praeferat nouae nuptae:
intrare in istum sola fax potest cunnum.
XCIV
Esse negas coctum leporem poscisque flagella.
Mauis, Rufe, cocum scindere quam leporem.
XCV
Numquam dicis haue sed reddis, Naeuole, semper,
quod prior et coruus dicere saepe solet.
Cur hoc exspectas a me, rogo, Naeuole, dicas:
nam, puto, nec melior, Naeuole, nec prior es.
Praemia laudato tribuit mihi Caesar uterque
natorumque dedit iura paterna trium.
Ore legor multo notumque per oppida nomen
non exspectato dat mihi fama rogo.
Est et in hoc aliquid: uidit me Roma tribunum
et sedeo qua te suscitat Oceanus.
Quot mihi Caesareo facti sunt munere ciues,
nec famulos totidem suspicor esse tibi.
Sed pedicaris, sed pulchre, Naeuole, ceues.
Iam iam tu prior es, Naeuole, uincis: haue.
XCVI
Lingis, non futuis meam puellam
et garris quasi moechus et fututor.
Si te prendero, Gargili, tacebis.
XCVII
Ne legat hunc Chione, mando tibi, Rufe, libellum
carmine laesa meo est, laedere et illa potest.
XCVIII
Sit culus tibi quam macer, requiris?
Pedicare potes, Sabelle, culo.
XCIX
Irasci nostro non debes, Cerdo, libello.
Ars tua non uita est carmine laesa meo.
Innocuos permitte sales. Cur ludere nobis
non liceat, licuit si iugulare tibi?
C
Cursorem sexta tibi, Rufe, remisimus hora
carmina quem madidum nostra tulisse reor:
imbribus inmodicis caelum nam forte ruebat.
Non aliter mitti debuit ille liber.