D. IUNII IUVENALIS - SATURA II

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI

0

Ūltrā Saūrŏmătās fŭgĕre hīnc lĭbĕt ēt glăcĭālēm

Ōcĕănūm, quŏtĭēns ălĭquīd dē mōrĭbŭs aūdēnt

quī Cŭrĭōs sĭmŭlānt ēt Bācchānālĭă vīvūnt.

īndōctī prīmūm, quāmquām plēna ōmnĭă gŷpsō

Chrŷsīppi īnvĕnĭās; nām pērfēctīssĭmŭs hōrūm,5

sī quĭs Ărīstŏtĕlēn sĭmĭlēm vēl Pīttăcŏn ēmīt

ēt iŭbĕt ārchētŷpōs plŭtĕūm sērvārĕ Clĕānthās.

frōntīs nūllă fĭdēs; quĭs ĕnīm nōn vīcŭs ăbūndāt

trīstĭbŭs ōbscēnīs? cāstīgās tūrpĭă, cūm sīs

īntēr Sōcrătĭcōs nōtīssĭmă fōssă cĭnaēdōs?10

hīspĭdă mēmbră quĭdem ēt dūraē pēr brācchĭă saētaē

prōmīttūnt ātrōcem ănĭmūm, sēd pōdĭcĕ lēvī

caēdūntūr tŭmĭdaē mĕdĭcō rīdēntĕ mărīscaē.

rārūs sērmo īllīs ēt māgnă lĭbīdŏ tăcēndī

ātquĕ sŭpērcĭlĭō brĕvĭōr cŏmă. vērĭŭs ērgō15

ēt măgĭs īngĕnŭē Pĕrĭbōmĭŭs; hūnc ĕgŏ fātīs

īmpŭtŏ, quī vūltū mōrbum īncēssūquĕ fătētūr.

hōrūm sīmplĭcĭtās mĭsĕrābĭlĭs, hīs fŭrŏr īpsĕ

dāt vĕnĭām; sēd pēiōrēs, quī tālĭă vērbīs

Hērcŭlĭs īnvādūnt ēt dē vīrtūtĕ lŏcūtī20

clūnem ăgĭtānt. "ĕgŏ tē cēvēntēm, Sēxtĕ, vĕrēbōr?"

īnfāmīs Vārīllŭs ăīt, "quō dētĕrĭōr tē?"

lōrĭpĕdēm rēctūs dērīdĕăt, Aēthĭŏpem ālbūs.

quīs tŭlĕrīt Grācchōs dē sēdĭtĭōnĕ quĕrēntēs?

quīs caēlūm tērrīs nōn mīscĕăt ēt mărĕ caēlō25

sī fūr dīsplĭcĕāt Vērrī, | hŏmĭcīdă Mĭlōnī,

Clōdĭŭs āccūsēt moēchōs, Cătĭlīnă Cĕthēgūm,

īn tăbŭlām Sūllaē sī dīcānt dīscĭpŭlī trēs?

quālĭs ĕrāt nūpēr trăgĭcō pōllūtŭs ădūltēr

cōncŭbĭtū, quī tūnc lēgēs rĕvŏcābăt ămārās30

ōmnĭbŭs ātque īpsīs Vĕnĕrī Mārtīquĕ tĭmēndās,

cūm tŏt ăbōrtīvīs fēcūndām Iūlĭă vūlvām

sōlvĕrĕt ēt pătrŭō sĭmĭlēs ēffūndĕrĕt ōffās.

nōnne ĭgĭtūr iūre āc mĕrĭtō vĭtĭa ūltĭmă fīctōs

cōntēmnūnt Scaūrōs ēt cāstīgātă rĕmōrdēnt?35

Nōn tŭlĭt ēx īllīs tōrvūm Lārōnĭă quēndām

clāmāntēm tŏtĭēns "ŭbĭ nūnc, lēx Iūlĭă, dōrmīs?"

ātque ĭtă sūbrīdēns: "fēlīcĭă tēmpŏră, quaē tē

mōrĭbŭs ōppōnūnt. hăbĕāt iām Rōmă pŭdōrēm:

tērtĭŭs ē caēlō cĕcĭdīt Cătŏ. sēd tămĕn ūndĕ40

haēc ĕmĭs, hīrsūtō spīrānt ŏpŏbālsămă cōllō

quaē tĭbĭ? nē pŭdĕāt dŏmĭnūm mōnstrārĕ tăbērnaē.

quōd sī vēxāntūr lēgēs āc iūră, cĭtārī

ānte ōmnīs dēbēt Scāntīnĭă. rēspĭcĕ prīmūm

ēt scrūtārĕ vĭrōs, făcĭūnt nām plūră; sĕd īllōs45

dēfēndīt nŭmĕrūs iūnctaēque ūmbōnĕ phălāngēs.

māgna īntēr mōllēs cōncōrdĭă. nōn ĕrĭt ūllūm

ēxēmplum īn nōstrō tām dētēstābĭlĕ sēxū.

Mēdĭă nōn lāmbīt Clŭvĭām nēc Flōră Cătūllām:

Hīspŏ sŭbīt iŭvĕnēs ēt mōrbō pāllĕt ŭtrōquĕ.50

nūmquīd nōs ăgĭmūs caūsās, cīvīlĭă iūră

nōvĭmŭs aūt ūllō strĕpĭtū fŏră vēstră mŏvēmūs?

lūctāntūr paūcaē, cŏmĕdūnt cōloēphĭă paūcaē.

vōs lānām trăhĭtīs călăthīsquĕ pĕrāctă rĕfērtīs

vēllĕră, vōs tĕnŭī praēgnāntēm stāmĭnĕ fūsūm55

Pēnĕlŏpē mĕlĭūs, lĕvĭūs tōrquētĭs Ărāchnē,

hōrrĭdă quālĕ făcīt rĕsĭdēns īn cōdĭcĕ paēlēx.

nōtum ēst cūr sōlō tăbŭlās īmplēvĕrĭt Hīstēr

lībērtō, dĕdĕrīt vīvūs cūr mūltă pŭēllaē.

dīvĕs ĕrīt māgnō quaē dōrmīt tērtĭă lēctō.60

tū nūbe ātquĕ tăcē: dōnānt ārcānă cўlīndrōs.

dē nōbīs pōst haēc trīstīs sēntēntĭă fērtūr?

dāt vĕnĭām cōrvīs, vēxāt cēnsūră cŏlūmbās."

Fūgērūnt trĕpĭdī vēra āc mănĭfēstă cănēntēm

Stōĭcĭdaē; quĭd ĕnīm fālsī Lārōnĭă? sēd quīd65

nōn făcĭēnt ălĭī, cūm tū mūltīcĭă sūmās,

Crētĭce, ĕt hānc vēstēm pŏpŭlō mīrāntĕ pĕrōrēs

īn Prŏcŭlās ēt Pōllīttās? ēst moēchă Făbūllă;

dāmnētūr, sī vīs, ĕtĭām Cārfīnĭă: tālēm

nōn sūmēt dāmnātă tŏgām. "sēd Iūlĭŭs ārdēt,70

aēstŭŏ." nūdŭs ăgās: mĭnŭs ēst īnsānĭă tūrpīs.

ēn hăbĭtūm quō tē lēgēs āc iūră fĕrēntēm

vūlnĕrĭbūs crūdīs pŏpŭlūs mŏdŏ vīctŏr ĕt īllūd

mōntānūm pŏsĭtīs aūdīrēt vūlgŭs ărātrīs.

quīd nōn prōclāmēs, īn cōrpŏrĕ iūdĭcĭs īstă75

sī vĭdĕās? quaēro ān dĕcĕānt mūltīcĭă tēstēm.

ācĕr ĕt īndŏmĭtūs lībērtātīsquĕ măgīstēr,

Crētĭcĕ, pērlūcēs. dĕdĭt hānc cōntāgĭŏ lābēm

ēt dăbĭt īn plūrēs, sīcūt grēx tōtŭs ĭn āgrīs

ūnīūs scăbĭē cădĭt ēt pōrrīgĭnĕ pōrcī80

ūvăquĕ cōnspēctā līvōrēm dūcĭt ăb ūvā.

foēdĭŭs hōc ălĭquīd quāndōque aūdēbĭs ămīctū;

nēmŏ rĕpēntĕ fŭīt tūrpīssĭmŭs. āccĭpĭēnt tē

paūlātīm quī lōngă dŏmī rĕdĭmīcŭlă sūmūnt

frōntĭbŭs ēt tōtō pŏsŭērĕ mŏnīlĭă cōllō85

ātquĕ bŏnām tĕnĕraē plācānt ābdōmĭnĕ pōrcaē

ēt māgnō crātērĕ dĕām. sēd mōrĕ sĭnīstrō

ēxăgĭtātă prŏcūl nōn īntrāt fēmĭnă līmēn:

sōlīs āră dĕaē mărĭbūs pătĕt. "ītĕ, prŏfānaē,"

clāmātūr, "nūllō gĕmĭt hīc tībīcĭnă cōrnū."90

tālĭă sēcrētā cŏlŭērūnt ōrgĭă taēdā

Cēcrŏpĭām sŏlĭtī Bāptaē lāssārĕ Cŏtŷtōn.

īllĕ sŭpērcĭlĭūm mădĭdā fūlīgĭnĕ tīnctūm

ōblīquā prōdūcĭt ăcū pīngītquĕ trĕmēntīs

āttōllēns ŏcŭlōs; vĭtrĕō bĭbĭt īllĕ prĭāpō95

rētĭcŭlūmquĕ cŏmīs aūrātum īngēntĭbŭs īmplēt

caērŭlĕa īndūtūs scŭtŭlāta aūt gālbĭnă rāsă

ēt pēr Iūnōnēm dŏmĭnī iūrāntĕ mĭnīstrō;

īllĕ tĕnēt spĕcŭlūm, păthĭcī gēstāmĕn Ŏthōnīs,

Āctŏrĭs Aūrūncī spŏlĭūm, quō se īllĕ vĭdēbāt100

ārmātūm, cūm iām tōllī vēxīllă iŭbērēt.

rēs mĕmŏrāndă nŏvīs ānnālĭbŭs ātquĕ rĕcēntī

hīstŏrĭā, spĕcŭlūm cīvīlīs sārcĭnă bēllī.

nīmīrūm sūmmī dŭcĭs ēst ōccīdĕrĕ Gālbām

ēt cūrārĕ cŭtēm, sūmmī cōnstāntĭă cīvīs105

Bēbrĭăcī cāmpīs sŏlĭum ādfēctārĕ Pălātī

ēt prēssum īn făcĭēm dĭgĭtīs ēxtēndĕrĕ pānēm,

quōd nĕc ĭn Āssўrĭō phărĕtrātă Sămērămĭs ōrbĕ

maēstă nĕc Āctĭăcā fēcīt Clĕŏpātră cărīnā.

hīc nūllūs vērbīs pŭdŏr aūt rĕvĕrēntĭă mēnsaē,110

hīc tūrpīs Cўbĕlēs ēt frāctā vōcĕ lŏquēndī

lībērtās ēt crīnĕ sĕnēx fānātĭcŭs ālbō

sācrōrum āntīstēs, rārum āc mĕmŏrābĭlĕ māgnī

gūttŭrĭs ēxēmplūm cōndūcēndūsquĕ măgīstēr.

quīd tămĕn ēxspēctānt, Phrўgĭō quōs tēmpŭs ĕrāt iām115

mōrĕ sŭpērvăcŭām cūltrīs ābrūmpĕrĕ cārnēm?

quādrīngēntă dĕdīt Grācchūs sēstērtĭă dōtēm

cōrnĭcĭnī, sīve hīc rēctō cāntāvĕrăt aērĕ;

sīgnātaē tăbŭlaē, dīctūm "fēlīcĭtĕr," īngēns

cēnă sĕdēt, grĕmĭō iăcŭīt nŏvă nūptă mărītī.120

ō prŏcĕrēs, cēnsōre ŏpŭs ēst ăn hărūspĭcĕ nōbīs?

scīlĭcĕt hōrrērēs māiōrăquĕ mōnstră pŭtārēs,

sī mŭlĭēr vĭtŭlūm vēl sī bōs ēdĕrĕt āgnūm?

sēgmēnta ēt lōngōs hăbĭtūs ēt flāmmĕă sūmīt

ārcānō quī sācră fĕrēns nūtāntĭă lōrō125

sūdāvīt clĭpĕīs āncīlĭbŭs. ō pătĕr ūrbīs,

ūndĕ nĕfās tāntūm Lătĭīs pāstōrĭbŭs? ūndĕ

haēc tĕtĭgīt, Grādīvĕ, tŭōs ūrtīcă nĕpōtēs?

trādĭtŭr ēccĕ vĭrō clārūs gĕnĕre ātque ŏpĭbūs vīr,

nēc gălĕām quāssās nēc tērrām cūspĭdĕ pūlsās130

nēc quĕrĕrīs pātrī. vāde ērgo ēt cēdĕ sĕvērī

iūgĕrĭbūs cāmpī, quēm nēglĕgĭs. "ōffĭcĭūm crās

prīmō sōlĕ mĭhī pĕrăgēndum īn vāllĕ Quĭrīnī."

quaē caūsa ōffĭcĭī? "quīd quaērīs? nūbĭt ămīcūs

nēc mūltōs ădhĭbēt." lĭcĕāt mŏdŏ vīvĕrĕ, fīēnt,135

fīēnt īstă pălām, cŭpĭēnt ĕt ĭn āctă rĕfērrī.

īntĕrĕā tōrmēntum īngēns nūbēntĭbŭs haērēt

quōd nĕquĕānt părĕre ēt pārtū rĕtĭnērĕ mărītōs.

sēd mĕlĭūs, quōd nīl ănĭmīs īn cōrpŏră iūrīs

nātūra īndūlgēt: stĕrĭlēs mŏrĭūntŭr, ĕt īllīs140

tūrgĭdă nōn prōdēst cōndītā pŷxĭdĕ Lŷdē,

nēc prōdēst ăgĭlī pālmās praēbērĕ lŭpērcō.

vīcĭt ĕt hōc mōnstrūm tŭnĭcātī fūscĭnă Grācchī,

lūstrāvītquĕ fŭgā mĕdĭām glădĭātŏr hărēnām

ēt Căpĭtōlīnīs gĕnĕrōsĭŏr ēt Mārcēllīs145

ēt Cătŭlī Paūlīquĕ mĭnōrĭbŭs ēt Făbĭīs ēt

ōmnĭbŭs ād pŏdĭūm spēctāntĭbŭs, hīs lĭcĕt īpsūm

ādmŏvĕās cūiūs tūnc mūnĕrĕ rētĭă mīsīt.

Ēsse ălĭquōs mānēs ēt sūbtērrānĕă rēgnă,

Cōcŷtum ēt Stўgĭō rānās īn gūrgĭtĕ nīgrās,150

ātque ūnā trānsīrĕ vădūm tōt mīlĭă cūmbā

nēc pŭĕrī crēdūnt, nĭsĭ quī nōndum aērĕ lăvāntūr.

sēd tū vēră pŭtā: Cŭrĭūs quīd sēntĭt ĕt āmbō

Scīpĭădaē, quīd Fābrĭcĭūs mānēsquĕ Cămīllī,

quīd Crĕmĕraē lĕgĭo ēt Cānnīs cōnsūmptă iŭvēntūs,155

tōt bēllōrum ănĭmaē, quŏtĭēns hīnc tālĭs ăd īllōs

ūmbră vĕnīt? cŭpĕrēnt lūstrārī, sī quă dărēntūr

sūlpŭră cūm taēdīs ēt sī fŏrĕt ūmĭdă laūrūs.

īllīc heū mĭsĕrī trādūcĭmŭr. ārmă quĭdem ūltrā

lītŏră Iūvērnaē prōmōvĭmŭs ēt mŏdŏ cāptās160

Ōrcădăs āc mĭnĭmā cōntēntōs nōctĕ Brĭtānnōs,

sēd quaē nūnc pŏpŭlī fīūnt vīctōrĭs ĭn ūrbĕ

nōn făcĭūnt īllī quōs vīcĭmŭs. ēt tămĕn ūnūs

Ārmĕnĭūs Zălăcēs cūnctīs nārrātŭr ĕphēbīs

mōllĭŏr ārdēntī sēse īndūlsīssĕ trĭbūnō.165

āspĭcĕ quīd făcĭānt cōmmērcĭă: vēnĕrăt ōbsēs,

hīc fīūnt hŏmĭnēs. nām sī mŏră lōngĭŏr ūrbēm

†īndūlsīt† pŭĕrīs, nōn ūmquām dērĭt ămātōr.

mīttēntūr brācaē, cūltēllī, frēnă, flăgēllūm:

sīc praētēxtātōs rĕfĕrūnt Ārtāxătă mōrēs.170

Ultra Sauromatas fugere hinc libet et glacialem

Oceanum, quotiens aliquid de moribus audent

qui Curios simulant et Bacchanalia vivunt.

indocti primum, quamquam plena omnia gypso

5Chrysippi invenias; nam perfectissimus horum,

si quis Aristotelen similem vel Pittacon emit

et iubet archetypos pluteum servare Cleanthas.

frontis nulla fides; quis enim non vicus abundat

tristibus obscenis? castigas turpia, cum sis

10inter Socraticos notissima fossa cinaedos?

hispida membra quidem et durae per bracchia saetae

promittunt atrocem animum, sed podice levi

caeduntur tumidae medico ridente mariscae.

rarus sermo illis et magna libido tacendi

15atque supercilio brevior coma. verius ergo

et magis ingenue Peribomius; hunc ego fatis

imputo, qui vultu morbum incessuque fatetur.

horum simplicitas miserabilis, his furor ipse

dat veniam; sed peiores, qui talia verbis

20Herculis invadunt et de virtute locuti

clunem agitant. "ego te ceventem, Sexte, verebor?"

infamis Varillus ait, "quo deterior te?"

loripedem rectus derideat, Aethiopem albus.

quis tulerit Gracchos de seditione querentes?

25quis caelum terris non misceat et mare caelo

si fur displiceat Verri, | homicida Miloni,

Clodius accuset moechos, Catilina Cethegum,

in tabulam Sullae si dicant discipuli tres?

qualis erat nuper tragico pollutus adulter

30concubitu, qui tunc leges revocabat amaras

omnibus atque ipsis Veneri Martique timendas,

cum tot abortivis fecundam Iulia vulvam

solveret et patruo similes effunderet offas.

nonne igitur iure ac merito vitia ultima fictos

35contemnunt Scauros et castigata remordent?

Non tulit ex illis torvum Laronia quendam

clamantem totiens "ubi nunc, lex Iulia, dormis?"

atque ita subridens: "felicia tempora, quae te

moribus opponunt. habeat iam Roma pudorem:

40tertius e caelo cecidit Cato. sed tamen unde

haec emis, hirsuto spirant opobalsama collo

quae tibi? ne pudeat dominum monstrare tabernae.

quod si vexantur leges ac iura, citari

ante omnis debet Scantinia. respice primum

45et scrutare viros, faciunt nam plura; sed illos

defendit numerus iunctaeque umbone phalanges.

magna inter molles concordia. non erit ullum

exemplum in nostro tam detestabile sexu.

Media non lambit Cluviam nec Flora Catullam:

50Hispo subit iuvenes et morbo pallet utroque.

numquid nos agimus causas, civilia iura

novimus aut ullo strepitu fora vestra movemus?

luctantur paucae, comedunt coloephia paucae.

vos lanam trahitis calathisque peracta refertis

55vellera, vos tenui praegnantem stamine fusum

Penelope melius, levius torquetis Arachne,

horrida quale facit residens in codice paelex.

notum est cur solo tabulas impleverit Hister

liberto, dederit vivus cur multa puellae.

60dives erit magno quae dormit tertia lecto.

tu nube atque tace: donant arcana cylindros.

de nobis post haec tristis sententia fertur?

dat veniam corvis, vexat censura columbas."

Fugerunt trepidi vera ac manifesta canentem

65Stoicidae; quid enim falsi Laronia? sed quid

non facient alii, cum tu multicia sumas,

Cretice, et hanc vestem populo mirante perores

in Proculas et Pollittas? est moecha Fabulla;

damnetur, si vis, etiam Carfinia: talem

70non sumet damnata togam. "sed Iulius ardet,

aestuo." nudus agas: minus est insania turpis.

en habitum quo te leges ac iura ferentem

vulneribus crudis populus modo victor et illud

montanum positis audiret vulgus aratris.

75quid non proclames, in corpore iudicis ista

si videas? quaero an deceant multicia testem.

acer et indomitus libertatisque magister,

Cretice, perluces. dedit hanc contagio labem

et dabit in plures, sicut grex totus in agris

80unius scabie cadit et porrigine porci

vvaque conspecta livorem ducit ab uva.

foedius hoc aliquid quandoque audebis amictu;

nemo repente fuit turpissimus. accipient te

paulatim qui longa domi redimicula sumunt

85frontibus et toto posuere monilia collo

atque bonam tenerae placant abdomine porcae

et magno cratere deam. sed more sinistro

exagitata procul non intrat femina limen:

solis ara deae maribus patet. "ite, profanae,"

90clamatur, "nullo gemit hic tibicina cornu."

talia secreta coluerunt orgia taeda

Cecropiam soliti Baptae lassare Cotyton.

ille supercilium madida fuligine tinctum

obliqua producit acu pingitque trementis

95attollens oculos; vitreo bibit ille priapo

reticulumque comis auratum ingentibus implet

caerulea indutus scutulata aut galbina rasa

et per Iunonem domini iurante ministro;

ille tenet speculum, pathici gestamen Othonis,

100Actoris Aurunci spolium, quo se ille videbat

armatum, cum iam tolli vexilla iuberet.

res memoranda novis annalibus atque recenti

historia, speculum civilis sarcina belli.

nimirum summi ducis est occidere Galbam

105et curare cutem, summi constantia civis

Bebriaci campis solium adfectare Palati

et pressum in faciem digitis extendere panem,

quod nec in Assyrio pharetrata Sameramis orbe

maesta nec Actiaca fecit Cleopatra carina.

110hic nullus verbis pudor aut reverentia mensae,

hic turpis Cybeles et fracta voce loquendi

libertas et crine senex fanaticus albo

sacrorum antistes, rarum ac memorabile magni

gutturis exemplum conducendusque magister.

115quid tamen exspectant, Phrygio quos tempus erat iam

more supervacuam cultris abrumpere carnem?

quadringenta dedit Gracchus sestertia dotem

cornicini, sive hic recto cantaverat aere;

signatae tabulae, dictum "feliciter," ingens

120cena sedet, gremio iacuit nova nupta mariti.

o proceres, censore opus est an haruspice nobis?

scilicet horreres maioraque monstra putares,

si mulier vitulum vel si bos ederet agnum?

segmenta et longos habitus et flammea sumit

125arcano qui sacra ferens nutantia loro

sudavit clipeis ancilibus. o pater urbis,

unde nefas tantum Latiis pastoribus? unde

haec tetigit, Gradive, tuos urtica nepotes?

traditur ecce viro clarus genere atque opibus vir,

130nec galeam quassas nec terram cuspide pulsas

nec quereris patri. vade ergo et cede severi

iugeribus campi, quem neglegis. "officium cras

primo sole mihi peragendum in valle Quirini."

quae causa officii? "quid quaeris? nubit amicus

135nec multos adhibet." liceat modo vivere, fient,

fient ista palam, cupient et in acta referri.

interea tormentum ingens nubentibus haeret

quod nequeant parere et partu retinere maritos.

sed melius, quod nil animis in corpora iuris

140natura indulget: steriles moriuntur, et illis

turgida non prodest condita pyxide Lyde,

nec prodest agili palmas praebere luperco.

vicit et hoc monstrum tunicati fuscina Gracchi,

lustravitque fuga mediam gladiator harenam

145et Capitolinis generosior et Marcellis

et Catuli Paulique minoribus et Fabiis et

omnibus ad podium spectantibus, his licet ipsum

admoveas cuius tunc munere retia misit.

Esse aliquos manes et subterranea regna,

150Cocytum et Stygio ranas in gurgite nigras,

atque una transire vadum tot milia cumba

nec pueri credunt, nisi qui nondum aere lavantur.

sed tu vera puta: Curius quid sentit et ambo

Scipiadae, quid Fabricius manesque Camilli,

155quid Cremerae legio et Cannis consumpta iuventus,

tot bellorum animae, quotiens hinc talis ad illos

umbra venit? cuperent lustrari, si qua darentur

sulpura cum taedis et si foret umida laurus.

illic heu miseri traducimur. arma quidem ultra

160litora Ivvernae promovimus et modo captas

Orcadas ac minima contentos nocte Britannos,

sed quae nunc populi fiunt victoris in urbe

non faciunt illi quos vicimus. et tamen unus

Armenius Zalaces cunctis narratur ephebis

165mollior ardenti sese indulsisse tribuno.

aspice quid faciant commercia: venerat obses,

hic fiunt homines. nam si mora longior urbem

†indulsit† pueris, non umquam derit amator.

mittentur bracae, cultelli, frena, flagellum:

170sic praetextatos referunt Artaxata mores.