0

E tenebris tantis tam clarum extollere lumen

qui primus potuisti inlustrans commoda vitae,

te sequor, o Graiae gentis decus, inque tuis nunc

ficta pedum pono pressis vestigia signis,

non ita certandi cupidus, quam propter amorem

quod te imitari aveo; quid enim contendat hirundo

cycnis, aut quidnam tremulis facere artubus haedi

consimile in cursu possint et fortis equi vis?

Tu pater es, rerum inventor, tu patria nobis

suppeditas praecepta, tuisque ex, inclute, chartis,

floriferis ut apes in saltibus omnia libant,

omnia nos itidem depascimur aurea dicta,

aurea, perpetua semper dignissima vita.

Nam simul ac ratio tua coepit vociferari

naturam rerum, divina mente coorta,

diffugiunt animi terrores, moenia mundi

discedunt, totum video per inane geri res.

Apparet divum numen sedesque quietae

quas neque concutiunt venti nec nubila nimbis

aspergunt neque nix acri concreta pruina

cana cadens violat semper‹que› innubilus aether

integit, et large diffuso lumine ridet.

Omnia suppeditat porro natura neque ulla

res animi pacem delibat tempore in ullo.

At contra nusquam apparent Acherusia templa

nec tellus obstat quin omnia dispiciantur,

sub pedibus quaecumque infra per inane geruntur.

His ibi me rebus quaedam divina voluptas

percipit atque horror, quod sic natura tua vi

tam manifesta patens ex omni parte retecta est.

Et quoniam docui, cunctarum exordia rerum

qualia sint et quam variis distantia formis

sponte sua volitent aeterno percita motu

quove modo possint res ex his quaeque creari,

hasce secundum res animi natura videtur

atque animae claranda meis iam versibus esse

et metus ille foras praeceps Acheruntis agendus,

funditus humanam qui vitam turbat ab imo

omnia suffundens mortis nigrore neque ullam

esse voluptatem liquidam puramque relinquit.

Nam quod saepe homines morbos magis esse timendos

infamemque ferunt vitam quam Tartara leti

et se scire animi naturam sanguinis esse

aut etiam venti, si fert ita forte voluntas,

nec prorsum quicquam nostrae rationis egere,

hinc licet advertas animum magis omnia laudis

iactari causa quam quod res ipsa probetur.

Extorres idem patria longeque fugati

conspectu ex hominum, foedati crimine turpi,

omnibus aerumnis adfecti denique vivunt,

et quocumque tamen miseri venere parentant

et nigras mactant pecudes et manibu' divis

inferias mittunt multoque in rebus acerbis

acrius advertunt animos ad religionem.

Quo magis in dubiis hominem spectare periclis

convenit adversisque in rebus noscere qui sit;

nam verae voces tum demum pectore ab imo

eliciuntur ‹et› eripitur persona, manet res.

Denique avarities et honorum caeca cupido

quae miseros homines cogunt transcendere finis

iuris et interdum socios scelerum atque ministros

noctes atque dies niti praestante labore

ad summas emergere opes, haec vulnera vitae

non minimam partem mortis formidine aluntur.

Turpis enim ferme contemptus et acris egestas

semota ab dulci vita stabilique videtur

et quasi iam leti portas cunctarier ante;

unde homines dum se falso terrore coacti

effugisse volunt longe longeque remosse,

sanguine civili res conflant divitiasque

conduplicant avidi, caedem caede accumulantes;

crudeles gaudent in tristi funere fratris

et consanguineum mensas odere timentque.

Consimili ratione ab eodem saepe timore

macerat invidia ante oculos illum esse potentem,

illum aspectari, claro qui incedit honore,

ipsi se in tenebris volvi caenoque queruntur.

Intereunt partim statuarum et nominis ergo.

Et saepe usque adeo, mortis formidine, vitae

percipit humanos odium lucisque videndae,

ut sibi consciscant maerenti pectore letum

obliti fontem curarum hunc esse timorem,

hunc vexare pudorem, hunc vincula amicitiai

rumpere et e summa pietatem evertere sede.

Nam iam saepe homines patriam carosque parentis

prodiderunt, vitare Acherusia templa petentes.

Nam veluti pueri trepidant atque omnia caecis

in tenebris metuunt, sic nos in luce timemus

interdum, nilo quae sunt metuenda magis quam

quae pueri in tenebris pavitant finguntque futura.

Hunc igitur terrorem animi tenebrasque necessest

non radii solis neque lucida tela diei

discutiant, sed naturae species ratioque.

Primum animum dico, mentem quam saepe vocamus,

in quo consilium vitae regimenque locatum est,

esse hominis partem nilo minus ac manus et pes

atque oculi partes animantis totius exstant.

***

Sensum animi certa non esse in parte locatum,

verum habitum quendam vitalem corporis esse,

harmoniam Grai quam dicunt, quod faciat nos

vivere cum sensu, nulla cum in parte siet mens;

ut bona saepe valetudo cum dicitur esse

corporis, et non est tamen haec pars ulla valentis.

Sic animi sensum non certa parte reponunt;

magno opere in quo mi diversi errare videntur.

Saepe itaque in promptu corpus quod cernitur aegret,

cum tamen ex alia laetamur parte latenti;

et retro fit uti contra sit saepe vicissim,

cum miser ex animo laetamur corpore toto;

non alio pacto quam si, pes cum dolet aegri,

in nullo caput interea sit forte dolore.

Praeterea molli cum somno dedita membra

effusumque iacet sine sensu corpus onustum,

est aliud tamen in nobis quod tempore in illo

multimodis agitatur et omnis accipit in se

laetitiae motus et curas cordis inanis.

Nunc animam quoque ut in membris cognoscere possis

esse neque harmonia corpus sentire solere,

principio fit uti detracto corpore multo

saepe tamen nobis in membris vita moretur;

atque eadem rursum, cum corpora pauca caloris

diffugere forasque per os est editus aër,

deserit extemplo venas atque ossa relinquit;

noscere ut hinc possis non aequas omnia partis

corpora habere neque ex aequo fulcire salutem,

sed magis haec, venti quae sunt calidique vaporis

semina, curare in membris ut vita moretur.

Est igitur calor ac ventus vitalis in ipso

corpore qui nobis moribundos deserit artus.

Quapropter quoniam est animi natura reperta

atque animae quasi pars hominis, redde harmoniai

nomen, ad organicos alto delatum Heliconi;

sive aliunde ipsi porro traxere et in illam

transtulerunt, proprio quae tum res nomine egebat.

Quidquid ‹id› est, habeant: tu cetera percipe dicta.

Nunc animum atque animam dico coniuncta teneri

inter se atque unam naturam conficere ex se,

sed caput esse quasi et dominari in corpore toto

consilium quod nos animum mentemque vocamus.

Idque situm media regione in pectoris haeret.

Hic exsultat enim pavor ac metus, haec loca circum

laetitiae mulcent; hic ergo mens animusquest.

Cetera pars animae per totum dissita corpus

paret et ad numen mentis momenque movetur.

Idque sibi solum per se sapit, ‹id› sibi gaudet,

cum neque res animam neque corpus commovet una.

Et quasi, cum caput aut oculus temptante dolore

laeditur in nobis, non omni concruciamur

corpore, sic animus nonnumquam laeditur ipse

laetitiaque viget, cum cetera pars animai

per membra atque artus nulla novitate cietur.

Verum ubi vementi magis est commota metu mens,

consentire animam totam per membra videmus

sudoresque ita palloremque exsistere toto

corpore et infringi linguam vocemque aboriri,

caligare oculos, sonere auris, succidere artus,

denique concidere ex animi terrore videmus

saepe homines; facile ut quivis hinc noscere possit

esse animam cum animo coniunctam, quae cum animi ‹vi›

percussast, exim corpus propellit et icit.

Haec eadem ratio naturam animi atque animai

corpoream docet esse. Ubi enim propellere membra,

corripere ex somno corpus mutareque vultum

atque hominem totum regere ac versare videtur,

quorum nil fieri sine tactu posse videmus

nec tactum porro sine corpore, nonne fatendumst

corporea natura animum constare animamque?

Praeterea pariter fungi cum corpore et una

consentire animum nobis in corpore cernis.

Si minus offendit vitam vis horrida teli

ossibus ac nervis disclusis intus adacta,

at tamen insequitur languor terraeque petitus

suavis et in terra mentis qui gignitur aestus,

interdumque quasi exsurgendi incerta voluntas.

Ergo corpoream naturam animi esse necessest,

corporeis quoniam telis ictuque laborat.

Is tibi nunc animus quali sit corpore et unde

constiterit pergam rationem reddere dictis.

Principio esse aio persubtilem atque minutis

perquam corporibus factum constare. Id ita esse

hinc licet advertas animum ut pernoscere possis.

Nil adeo fieri celeri ratione videtur,

quam sibi mens fieri proponit et incohat ipsa.

Ocius ergo animus quam res se perciet ulla,

ante oculos quorum in promptu natura videtur.

At quod mobile tantopere est, constare rotundis

perquam seminibus debet perquamque minutis,

momine uti parvo possint impulsa moveri.

Namque movetur aqua et tantillo momine flutat

quippe volubilibus parvisque creata figuris.

At contra mellis constantior est natura

et pigri latices magis et cunctantior actus;

haeret enim inter se magis omnis materiai

copia, nimirum quia non tam levibus exstat

corporibus neque tam subtilibus atque rotundis.

Namque papaveris aura potest suspensa levisque

cogere ut ab summo tibi diffluat altus acervus:

at contra lapidum collectum spicarumque

noenu potest. Igitur parvissima corpora proquam

et levissima sunt, ita mobilitate fruuntur.

At contra quaecumque magis cum pondere magno

asperaque inveniuntur, eo stabilita magis sunt.

Nunc igitur quoniam ‹est› animi natura reperta

mobilis egregie, perquam constare necessest

corporibus parvis et levibus atque rotundis.

Quae tibi cognita res in multis, o bone, rebus

utilis invenietur et opportuna cluebit.

Haec quoque res etiam naturam dedicat eius,

quam tenui constet textura quamque loco se

contineat parvo, si possit conglomerari,

quod simul atque hominem leti secura quies est

indepta atque animi natura animaeque recessit,

nil ibi libatum de toto corpore cernas

ad speciem, nil ad pondus: mors omnia praestat

vitalem praeter sensum calidumque vaporem.

Ergo animam totam perparvis esse necessest

seminibus, nexam per venas viscera nervos;

quatenus, omnis ubi e toto iam corpore cessit,

extima membrorum circumcaesura tamen se

incolumem praestat nec defit ponderis hilum.

Quod genus est Bacchi cum flos evanuit aut cum

spiritus unguenti suavis diffugit in auras

aut aliquo cum iam sucus de corpore cessit;

nil oculis tamen esse minor res ipsa videtur

propterea neque detractum de pondere quicquam,

nimirum quia multa minutaque semina sucos

efficiunt et odorem in toto corpore rerum.

Quare etiam atque etiam mentis naturam animaeque

scire licet perquam pauxillis esse creatam

seminibus, quoniam fugiens nil ponderis aufert.

Nec tamen haec simplex nobis natura putanda est.

Tenuis enim quaedam moribundos deserit aura

mixta vapore, vapor porro trahit aëra secum.

Nec calor est quisquam, cui non sit mixtus et aër.

Rara quod eius enim constat natura, necessest

aëris inter eum primordia multa moveri.

Iam triplex animi est igitur natura reperta;

nec tamen haec sat sunt ad sensum cuncta creandum,

nil horum quoniam recipit mens posse creare

sensiferos motus quae denique mente volutat.

Quarta quoque his igitur quaedam natura necessest

attribuatur. East omnino nominis expers;

qua neque mobilius quicquam neque tenuius exstat,

nec magis e parvis et levibus ex elementis;

sensiferos motus quae didit prima per artus.

Prima cietur enim, parvis perfecta figuris;

inde calor motus et venti caeca potestas

accipit, inde aër; inde omnia mobilitantur,

concutitur sanguis, tum viscera persentiscunt

omnia, postremis datur ossibus atque medullis

sive voluptas est sive est contrarius ardor.

Nec temere huc dolor usque potest penetrare neque acre

permanare malum, quin omnia perturbentur

usque adeo ‹ut› vitae desit locus atque animai

diffugiant partes per caulas corporis omnis.

Sed plerumque fit in summo quasi corpore finis

motibus; hanc ob rem vitam retinere valemus.

Nunc ea quo pacto inter sese mixta quibusque

compta modis vigeant rationem reddere aventem

abstrahit invitum patrii sermonis egestas;

sed tamen, ut poter summatim attingere, tangam.

Inter enim cursant primordia principiorum

motibus inter se, nil ut secernier unum

possit nec spatio fieri divisa potestas,

sed quasi multae vis unius corporis exstant.

Quod genus in quovis animantum viscere vulgo

est odor et quidam calor et sapor, et tamen ex his

omnibus est unum perfectum corporis augmen.

Sic calor atque aër et venti caeca potestas

mixta creant unam naturam et mobilis illa

vis, initum motus ab se quae dividit ollis,

sensifer unde oritur primum per viscera motus.

Nam penitus prorsum latet haec natura subestque

nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro

atque anima est animae proporro totius ipsa.

Quod genus in nostris membris et corpore toto

mixta latens animi vis est animaeque potestas,

corporibus quia de parvis paucisque creatast.

Sic tibi nominis haec expers vis facta minutis

corporibus latet atque animae quasi totius ipsa

proporrost anima et dominatur corpore toto.

Consimili ratione necessest ventus et aër

et calor inter se vigeant commixta per artus

atque aliis aliud subsit magis emineatque

ut quiddam fieri videatur ab omnibus unum,

ni calor ac ventus sorsum sorsumque potestas

aëris interimant sensum diductaque solvant.

Est enim calor ille animo, quem sumit, in ira

cum fervescit et ex oculis micat acrius ardor.

Est et frigida multa comes formidinis aura

quae ciet horrorem membris et concitat artus.

Est etiam quoque pacati status aëris ille,

pectore tranquillo qui fit vultuque sereno.

Sed calidi plus est illis quibus acria corda

iracundaque mens facile effervescit in ira.

Quo genere in primis vis est violenta leonum,

pectora qui fremitu rumpunt plerumque gementes

nec capere irarum fluctus in pectore possunt.

At ventosa magis cervorum frigida mens est

et gelidas citius per viscera concitat auras

quae tremulum faciunt membris exsistere motum.

At natura boum placido magis aëre vivit,

nec nimis irai fax umquam subdita percit

fumida, suffundens caecae caliginis umbra,

nec gelidis torpet telis perfixa pavoris:

interutrasque sitast, cervos saevosque leones.

Sic hominum genus est. Quamvis doctrina politos

constituat pariter quosdam, tamen illa relinquit

naturae cuiusque animi vestigia prima.

Nec radicitus evelli mala posse putandumst,

quin proclivius hic iras decurrat ad acris,

ille metu citius paulo temptetur, at ille

tertius accipiat quaedam clementius aequo.

Inque aliis rebus multis differre necessest

naturas hominum varias moresque sequaces;

quorum ego nunc nequeo caecas exponere causas

nec reperire figurarum tot nomina quot sunt

principiis, unde haec oritur variantia rerum.

Illud in his rebus video firmare potesse,

usque adeo naturarum vestigia linqui

parvula quae nequeat ratio depellere nobis,

ut nil impediat dignam dis degere vitam.

Haec igitur natura tenetur corpore ab omni

ipsaque corporis est custos et causa salutis;

nam communibus inter se radicibus haerent

nec sine pernicie divelli posse videntur.

Quod genus e thuris glaebis evellere odorem

haud facile est quin intereat natura quoque eius.

Sic animi atque animae naturam corpore toto

extrahere haud facile est quin omnia dissolvantur.

Implexis ita principiis ab origine prima

inter se fiunt consorti praedita vita

nec sibi quaeque sine alterius vi posse videtur

corporis atque animi sorsum sentire potestas,

sed communibus inter eas conflatur utrimque

motibus accensus nobis per viscera sensus.

Praeterea corpus per se nec gignitur umquam

nec crescit neque post mortem durare videtur.

Non enim, ut umor aquae dimittit saepe vaporem

qui datus est, neque ea causa convellitur ipse,

sed manet incolumis, non, inquam, sic animai

discidium possunt artus perferre relicti,

sed penitus pereunt convulsi conque putrescunt.

Ex ineunte aevo sic corporis atque animai

mutua vitalis discunt contagia motus

maternis etiam membris alvoque reposta,

discidium ‹ut› nequeat fieri sine peste maloque;

ut videas, quoniam coniunctast causa salutis,

coniunctam quoque naturam consistere eorum.

Quod superest, siquis corpus sentire refutat

atque animam credit permixtam corpore toto

suscipere hunc motum quem sensum nominitamus,

vel manifestas res contra verasque repugnat.

Quid sit enim corpus sentire quis adferet umquam,

si non ipsa palam quod res dedit ac docuit nos?

At dimissa anima corpus caret undique sensu;

perdit enim quod non proprium fuit eius in aevo,

multaque praeterea perdit cum expellitur aevo.

Dicere porro oculos nullam rem cernere posse,

sed per eos animum ut foribus spectare reclusis,

difficilest, contra cum sensus ducat eorum;

sensus enim trahit atque acies detrudit ad ipsas;

fulgida praesertim cum cernere saepe nequimus,

lumina luminibus quia nobis praepediuntur.

Quod foribus non fit; neque enim, qua cernimus ipsi,

ostia suscipiunt ullum reclusa laborem.

Praeterea si pro foribus sunt lumina nostra,

iam magis exemptis oculis debere videtur

cernere res animus sublatis postibus ipsis.

Illud in his rebus nequaquam sumere possis,

Democriti quod sancta viri sententia ponit,

corporis atque animi primordia singula privis

apposita alternis variare, ac nectere membra.

Nam cum multo sunt animae | elementa minora

quam quibus e corpus nobis et viscera constant,

tum numero quoque concedunt et rara per artus

dissita sunt dumtaxat; ut hoc promittere possis,

quantula prima queant nobis iniecta ciere

corpora sensiferos motus in corpore, tanta

intervalla tenere exordia prima animai.

Nam neque pulveris interdum sentimus adhaesum

corpore nec membris incussam sidere cretam,

nec nebulam noctu neque aranei tenuia fila

obvia sentimus, quando obretimus euntes,

nec supera caput eiusdem cecidisse vietam

vestem nec plumas avium papposque volantis

qui nimia levitate cadunt plerumque gravatim,

nec repentis itum cuiusviscumque animantis

sentimus nec priva pedum vestigia quaeque,

corpore quae in nostro culices et cetera ponunt.

Usque adeo prius est in nobis multa ciendum,

quam primordia sentiscant concussa animai

semina corporibus nostris immixta per artus,

et quam in his intervallis tuditantia possint

concursare coire et dissultare vicissim.

Et magis est animus vitai claustra coercens

et dominantior ad vitam quam vis animai.

Nam sine mente animoque nequit residere per artus

temporis exiguam partem pars ulla animai,

sed comes insequitur facile et discedit in auras

et gelidos artus in leti frigore linquit.

At manet in vita cui mens animusque remansit.

Quamvis est circum caesis lacer undique membris

truncus, adempta anima circum membrisque remota

vivit et aetherias vitalis suscipit auras.

Si non omnimodis, at magna parte animai

privatus, tamen in vita cunctatur et haeret;

ut, lacerato oculo circum si pupula mansit

incolumis, stat cernundi privata potestas,

dummodo ne totum corrumpas luminis orbem

et circum caedas aciem solamque relinquas;

id quoque enim sine pernicie non fiet eorum.

At si tantula pars oculi media illa peresa est,

occidit extemplo lumen tenebraeque sequuntur,

incolumis quamvis alioquist splendidus orbis.

Hoc anima atque animus vincti sunt foedere semper.

Nunc age, nativos animantibus et mortalis

esse animos animasque levis ut noscere possis,

conquisita diu dulcique reperta labore

digna tua pergam disponere carmina vita.

Tu fac utrumque uno sub iungas nomine eorum,

atque animam verbi causa cum dicere pergam,

mortalem esse docens, animum quoque dicere credas,

quatenus est unum inter se coniunctaque res est.

Principio quoniam tenuem constare minutis

corporibus docui multoque minoribus esse

principiis factam quam liquidus umor aquai

aut nebula aut fumus - nam longe mobilitate

praestat et a tenui causa magis icta movetur;

quippe ubi imaginibus fumi nebulaeque movetur.

Quod genus in somnis sopiti ubi cernimus alte

exhalare vaporem altaria ferreque fumum;

nam procul haec dubio nobis simulacra geruntur -

nunc igitur quoniam quassatis undique vasis

diffluere umorem et laticem discedere cernis

et nebula ac fumus quoniam discedit in auras,

crede animam quoque diffundi multoque perire

ocius et citius dissolvi ‹in› corpora prima,

cum semel ex hominis membris ablata recessit.

Quippe etenim corpus, quod vas quasi constitit eius,

cum cohibere nequit conquassatum ex aliqua re

ac rarefactum detracto sanguine venis,

aere qui credas posse hanc cohiberier ullo,

corpore qui nostro rarus magis †incohibescit†?

Praeterea gigni pariter cum corpore et una

crescere sentimus pariterque senescere mentem.

Nam velut infirmo pueri teneroque vagantur

corpore, sic animi sequitur sententia tenuis.

Inde ubi robustis adolevit viribus aetas,

consilium quoque maius et auctior est animi vis.

Post ubi iam validis quassatum est viribus aevi

corpus et obtusis ceciderunt viribus artus,

claudicat ingenium, delirat lingua, ‹labat› mens,

omnia deficiunt atque uno tempore desunt.

Ergo dissolvi quoque convenit omnem animai

naturam, ceu fumus, in altas aëris auras;

quandoquidem gigni pariter pariterque videmus

crescere et, ‹ut› docui, simul aevo fessa fatisci.

Huc accedit uti videamus, corpus ut ipsum

suscipere immanis morbos durumque dolorem,

sic animum curas acris luctumque metumque;

quare participem leti quoque convenit esse.

Quin etiam morbis in corporis avius errat

saepe animus; dementit enim deliraque fatur

interdumque gravi lethargo fertur in altum

aeternumque soporem oculis nutuque cadenti,

unde neque exaudit voces nec noscere vultus

illorum potis est, ad vitam qui revocantes

circumstant lacrimis rorantes ora genasque.

Quare animum quoque dissolvi fateare necessest,

quandoquidem penetrant in eum contagia morbi.

Nam dolor ac morbus leti fabricator uterquest,

multorum exitio perdocti quod sumus ante.

[et quoniam mentem sanari, corpus ut aegrum,

et pariter mentem sanari corpus inani].

Denique cur, hominem cum vini vis penetravit

acris et in venas discessit diditus ardor,

consequitur gravitas membrorum, praepediuntur

crura vacillanti, tardescit lingua, madet mens,

nant oculi, clamor singultus iurgia gliscunt,

et iam cetera de genere hoc quaecumque sequuntur,

cur ea sunt, nisi quod vemens violentia vini

conturbare animam consuevit corpore in ipso?

At quaecumque queunt conturbari inque pediri,

significant, paulo si durior insinuarit

causa, fore ut pereant aevo privata futuro.

Quin etiam subito vi morbi saepe coactus

ante oculos aliquis nostros, ut fulminis ictu,

concidit et spumas agit, ingemit et tremit artus,

desipit, extentat nervos, torquetur, anhelat

inconstanter, et in iactando membra fatigat.

Nimirum quia vis morbi distracta per artus

turbat agens † animam spumans † in aequore salso

ventorum validis fervescunt viribus undae.

Exprimitur porro gemitus, quia membra dolore

adficiuntur et omnino quod semina vocis

eiciuntur et ore foras glomerata feruntur

qua quasi consuerunt et sunt munita viai.

Desipientia fit, quia vis animi atque animai

conturbatur et, ut docui, divisa seorsum

disiectatur eodem illo distracta veneno.

Inde ubi iam morbi reflexit causa reditque

in latebras acer corrupti corporis umor,

tum quasi vaccillans primum consurgit et omnis

paulatim redit in sensus animamque receptat.

Haec igitur tantis ubi morbis corpore in ipso

iactentur miserisque modis distracta laborent,

cur eadem credis sine corpore in aëre aperto

cum validis ventis aetatem degere posse?

Et quoniam mentem sanari, corpus ut aegrum,

cernimus et flecti medicina posse videmus,

id quoque praesagit mortalem vivere mentem.

Addere enim partis aut ordine traicere aequumst

aut aliquid prorsum de summa detrahere hilum,

commutare animum quicumque adoritur et infit

aut aliam quamvis naturam flectere quaerit.

At neque transferri sibi partis nec tribui vult

immortale quod est quicquam neque defluere hilum.

Nam quodcumque suis mutatum finibus exit,

continuo hoc mors est illius quod fuit ante.

Ergo animus sive aegrescit, mortalia signa

mittit, uti docui, seu flectitur a medicina.

Usque adeo falsae rationi vera videtur

res occurrere et effugium praecludere eunti

ancipitique refutatu convincere falsum.

Denique saepe hominem paulatim cernimus ire

et membratim vitalem deperdere sensum;

in pedibus primum digitos livescere et unguis,

inde pedes et crura mori, post inde per artus

ire alios tractim gelidi vestigia leti.

Scinditur atque animae haec quoniam natura nec uno

tempore sincera exsistit, mortalis habendast.

Quod si forte putas ipsam se posse per artus

introrsum trahere et partis conducere in unum

atque ideo cunctis sensum deducere membris,

at locus ille tamen, quo copia tanta animai

cogitur, in sensu debet maiore videri;

qui quoniam nusquamst, nimirum ut diximus ‹ante›,

dilaniata foras dispergitur, interit ergo.

Quin etiam si iam libeat concedere falsum

et dare posse animam glomerari in corpore eorum,

lumina qui linquunt moribundi particulatim,

mortalem tamen esse animam fateare necesse,

nec refert utrum pereat dispersa per auras

an contracta suis e partibus obbrutescat,

quando hominem totum magis ac magis undique sensus

deficit et vitae minus et minus undique restat.

Et quoniam mens est hominis pars una, loco quae

fixa manet certo, velut aures atque oculi sunt

atque alii sensus qui vitam cumque gubernant,

et veluti manus atque oculus naresve seorsum

secreta ab nobis nequeunt sentire neque esse,

sed tamen in parvo linquuntur tempore tabe,

sic animus per se non quit sine corpore et ipso

esse homine, illius quasi quod vas esse videtur

sive aliud quid vis potius coniunctius ei

fingere, quandoquidem conexu corpus adhaeret.

Denique corporis atque animi vivata potestas

inter se coniuncta valent vitaque fruuntur;

nec sine corpore enim vitalis edere motus

sola potest animi per se natura nec autem

cassum anima corpus durare et sensibus uti.

Scilicet avulsus radicibus ut nequit ullam

dispicere ipse oculus rem sorsum corpore toto,

sic anima atque animus per se nil posse videtur.

Nimirum quia ‹per› venas et viscera mixtim,

per nervos atque ossa, tenetur corpore ab omni

nec magis intervallis primordia possunt

libera dissultare, ideo conclusa moventur

sensiferos motus quos extra corpus in auras

aëris haud possunt post mortem eiecta moveri

propterea quia non simili ratione tenentur.

Corpus enim atque animans erit aër, si cohibere

sese anima atque in eos poterit concludere motus

quos ante in nervis et in ipso corpore agebat.

Quare etiam atque etiam resoluto corporis omni

tegmine et eiectis extra vitalibus auris

dissolvi sensus animi fateare necessest

atque animam, quoniam coniunctast causa duobus.

Denique cum corpus nequeat perferre animai

discidium quin in taetro tabescat odore,

quid dubitas quin ex imo penitusque coorta

emanarit uti fumus diffusa animae vis,

atque ideo tanta mutatum putre ruina

conciderit corpus, penitus quia mota loco sunt

fundamenta, foras anima emanante per artus

perque viarum omnis flexus, in corpore qui sunt,

atque foramina? Multimodis ut noscere possis

dispertitam animae naturam exisse per artus

et prius esse sibi distractam corpore in ipso,

quam prolapsa foras enaret in aëris auras.

Quin etiam finis dum vitae vertitur intra,

saepe aliqua tamen e causa labefacta videtur

ire anima ac toto solvi de corpore ‹velle›

et quasi supremo languescere tempore vultus

molliaque exsangui ‹trunco› cadere omnia membra.

Quod genus est, animo male factum cum perhibetur

aut animam liquisse; ubi iam trepidatur et omnes

extremum cupiunt vitae reprehendere vinclum.

Conquassatur enim tum mens animaeque potestas

omnis et haec ipso cum corpore collabefiunt;

ut gravior paulo possit dissolvere causa.

Quid dubitas tandem quin extra prodita corpus

imbecilla foras in aperto, tegmine dempto,

non modo non omnem possit durare per aevum

sed minimum quodvis nequeat consistere tempus?

Nec sibi enim quisquam moriens sentire videtur

ire foras animam incolumem de corpore toto

nec prius ad iugulum et supera succedere fauces,

verum deficere in certa regione locatam;

ut sensus alios in parti quemque sua scit

dissolvi. Quod si immortalis nostra foret mens,

non tam se moriens dissolvi conquereretur,

sed magis ire foras vestemque relinquere, ut anguis.

Denique cur animi numquam mens consiliumque

gignitur in capite aut pedibus manibusve, sed unis

sedibus et certis regionibus omnibus haeret,

si non certa loca ad nascendum reddita cuique

sunt, et ubi quidquid possit durare creatum

atque ita multimodis partitis artubus esse,

membrorum ut numquam exsistat praeposterus ordo?

Usque adeo sequitur res rem neque flamma creari

fluminibus solitas neque in igni gignier algor.

Praeterea si immortalis natura animaist

et sentire potest secreta a corpore nostro,

quinque, ut opinor, eam faciundum est sensibus auctam.

Nec ratione alia nosmet proponere nobis

possumus infernas animas Acherunte vagari.

Pictores itaque et scriptorum saecla priora

sic animas intro duxerunt sensibus auctas.

At neque sorsum oculi neque nares nec manus ipsa

esse potest animae neque sorsum lingua, neque aures;

haud igitur per se possunt sentire neque esse.

Et quoniam toto sentimus corpore inesse

vitalem sensum et totum esse animali videmus,

si subito medium celeri praeciderit ictu

vis aliqua ut sorsum partem secernat utramque,

dispertita procul dubio quoque vis animai

et discissa simul cum corpore disicietur.

At quod scinditur et partis discedit in ullas,

scilicet aeternam sibi naturam abnuit esse.

Falciferos memorant currus abscindere membra

saepe ita de subito permixta caede calentis,

ut tremere in terra videatur ab artubus id quod

decidit abscissum, cum mens tamen atque hominis vis

mobilitate mali non quit sentire dolorem

et simul in pugnae studio quod dedita mens est:

corpore reliquo pugnam caedesque petessit,

nec tenet amissam laevam cum tegmine saepe

inter equos abstraxe rotas falcesque rapaces,

nec cecidisse alius dextram, cum scandit et instat.

Inde alius conatur adempto surgere crure,

cum digitos agitat propter moribundus humi pes.

Et caput abscissum calido viventeque trunco

servat humi vultum vitalem oculosque patentis,

donec reliquias animai reddidit omnis.

Quin etiam tibi si lingua vibrante minanti

serpentis cauda procero corpore †utrumque†

sit libitum in multas partis discidere ferro,

omnia iam sorsum cernes ancisa recenti

vulnere tortari et terram conspergere tabo,

ipsam seque retro partem petere ore priorem

vulneris ardenti, ut morsu premat, icta dolore.

Omnibus esse igitur totas dicemus in illis

particulis animas? At ea ratione sequetur

unam animantem animas habuisse in corpore multas.

Ergo divisast ea quae fuit una simul cum

corpore; quapropter mortale utrumque putandumst,

in multas quoniam partis disciditur aeque.

Praeterea si immortalis natura animai

constat et in corpus nascentibus insinuatur,

cur super anteactam aetatem meminisse nequimus

nec vestigia gestarum rerum ulla tenemus?

Nam si tanto operest animi mutata potestas,

omnis ut actarum exciderit retinentia rerum,

non, ut opinor, id a leto iam longius errat;

quapropter fateare necessest quae fuit ante

interiisse et quae nunc est nunc esse creatam.

Praeterea si iam perfecto corpore nobis

inferri solitast animi vivata potestas

tum cum gignimur et vitae cum limen inimus,

haud ita conveniebat uti cum corpore et una

cum membris videatur in ipso sanguine cresse,

sed velut in cavea per se sibi vivere solam

convenit, ut sensu corpus tamen adfluat omne.

Quare etiam atque etiam neque originis esse putandumst

expertis animas nec leti lege solutas.

Nam neque tanto opere adnecti potuisse putandumst

corporibus nostris extrinsecus insinuatas,

quod fieri totum contra manifesta docet res.

Namque ita conexa est per venas viscera nervos

ossaque, uti dentes quoque sensu participentur;

morbus ut indicat et gelidai stringor aquai

et lapis oppressus subsit si frugibus asper,

nec, tam contextae cum sint, exire videntur

incolumes posse et salvas exsolvere sese

omnibus e nervis atque ossibus articulisque.

Quod si forte putas extrinsecus insinuatam

permanare animam nobis per membra solere,

tanto quique magis cum corpore fusa peribit.

Quod permanat enim dissolvitur, interit ergo.

Dispertitus enim per caulas corporis omnis

ut cibus, in membra atque artus cum diditur omnis,

disperit atque aliam naturam sufficit ex se,

sic anima atque animus quamvis integra recens ‹in›

corpus eunt, tamen in manando dissolvuntur,

dum quasi per caulas omnis diduntur in artus

particulae quibus haec animi natura creatur,

quae nunc in nostro dominatur corpore nata

ex illa quae tunc periit partita per artus.

Quapropter neque natali privata videtur

esse die natura animae nec funeris expers.

Semina praeterea linquuntur necne animai

corpore in exanimo? Quod si linquuntur et insunt,

haud erit ut merito immortalis possit haberi,

partibus amissis quoniam libata recessit.

Sin ita sinceris membris ablata profugit

ut nullas partis in corpore liquerit ex se,

unde cadavera rancenti iam viscere vermis

exspirant atque unde animantum copia tanta

exos et exsanguis tumidos perfluctuat artus?

Quod si forte animas extrinsecus insinuari

vermibus et privas in corpora posse venire

credis nec reputas cur milia multa animarum

conveniant unde una recesserit, hoc tamen est ut

quaerendum videatur et in discrimen agendum,

utrum tandem animae venentur semina quaeque

vermiculorum ipsaeque sibi fabricentur ubi sint,

an quasi corporibus perfectis insinuentur.

At neque cur faciant ipsae quareve laborent

dicere suppeditat. Neque enim, sine corpore cum sunt,

sollicitae volitant morbis alguque fameque.

Corpus enim magis his vitiis adfine laborat

et mala multa animus contage fungitur eius.

Sed tamen his esto quamvis facere utile corpus

cui subeant; at qua possint via nulla videtur.

Haud igitur faciunt animae sibi corpora et artus.

Nec tamen est utqui perfectis insinuetur

corporibus; neque enim poterunt subtiliter esse

conexae neque consensu contagia fient.

Denique cur acris violentia triste leonum

seminium sequitur, vulpes dolus, et fuga cervis

a patribus datur et patrius pavor incitat artus,

et iam cetera de genere hoc cur omnia membris

ex ineunte aevo generascunt ingenioque,

si non, certa suo quia semine seminioque

vis animi pariter crescit cum corpore quoque?

Quod si immortalis foret et mutare soleret

corpora, permixtis animantes moribus essent,

effugeret canis Hyrcano de semine saepe

cornigeri incursum cervi tremeretque per auras

aëris accipiter fugiens veniente columba,

desiperent homines, saperent fera saecla ferarum.

Illud enim falsa fertur ratione, quod aiunt

immortalem animam mutato corpore flecti.

Quod mutatur enim dissolvitur, interit ergo.

Traiciuntur enim partes atque ordine migrant;

quare dissolvi quoque debent posse per artus,

denique ut intereant una cum corpore cunctae.

Sin animas hominum dicent in corpora semper

ire humana, tamen quaeram cur e sapienti

stulta queant fieri, nec prudens sit puer ullus,

[si non, certa suo quia semine seminioque]

nec tam doctus equae pullus quam fortis equi vis.

Scilicet in tenero tenerascere corpore mentem

confugient. Quod si iam fit, fateare necessest

mortalem esse animam, quoniam mutata per artus

tanto opere amittit vitam sensumque priorem.

Quove modo poterit pariter cum corpore quoque

confirmata cupitum aetatis tangere florem

vis animi, nisi erit consors in origine prima?

Quidve foras sibi vult membris exire senectis?

An metuit conclusa manere in corpore putri

et domus aetatis spatio ne fessa vetusto

obruat? At non sunt immortali ulla pericla.

Denique conubia ad Veneris partusque ferarum

esse animas praesto deridiculum esse videtur,

exspectare immortalis mortalia membra

innumero numero certareque praeproperanter

inter se quae prima potissimaque insinuetur;

si non forte ita sunt animarum foedera pacta

ut quae prima volans advenerit insinuetur

prima neque inter se contendant viribus hilum.

Denique in aethere non arbor, non aequore in alto

nubes esse queunt nec pisces vivere in arvis

nec cruor in lignis neque saxis sucus inesse.

Certum ac dispositumst ubi quicquid crescat et insit.

Sic animi natura nequit sine corpore oriri

sola neque a nervis et sanguine longius esse.

Quod si posset enim, multo prius ipsa animi vis

in capite aut umeris aut imis calcibus esse

posset et innasci quavis in parte soleret,

tandem in eodem homine atque in eodem vase manere.

Quod quoniam nostro quoque constat corpore certum

dispositumque videtur ubi esse et crescere possit

sorsum anima atque animus, tanto magis infitiandum

totum posse extra corpus durare genique.

Quare, corpus ubi interiit, periisse necessest

confiteare animam distractam in corpore toto.

Quippe etenim mortale aeterno iungere et una

consentire putare et fungi mutua posse

desiperest. Quid enim diversius esse putandumst

aut magis inter se disiunctum discrepitansque,

quam mortale quod est immortali atque perenni

iunctum in concilio saevas tolerare procellas?

Praeterea quaecumque manent aeterna necessest

aut quia sunt solido cum corpore respuere ictus

nec penetrare pati sibi quicquam quod queat artas

dissociare intus partis, ut materiai

corpora sunt quorum naturam ostendimus ante,

aut ideo durare aetatem posse per omnem,

plagarum quia sunt expertia, sicut inanest

quod manet intactum neque ab ictu fungitur hilum,

aut etiam quia nulla loci fit copia circum,

quo quasi res possint discedere dissolvique,

sicut summarum summast aeterna, neque extra

quis locus est quo diffugiant neque corpora sunt quae

possint incidere et valida dissolvere plaga.

Quod si forte ideo magis immortalis habendast,

quod vitalibus ab rebus munita tenetur,

aut quia non veniunt omnino aliena salutis

aut quia quae veniunt aliqua ratione recedunt

pulsa prius quam quid noceant sentire queamus,

***

praeter enim quam quod morbis cum corporis aegret,

advenit id quod eam de rebus saepe futuris

macerat inque metu male habet curisque fatigat

praeteritisque male admissis peccata remordent.

Adde furorem animi proprium atque oblivia rerum,

adde quod in nigras lethargi mergitur undas.

Nil igitur mors est ad nos neque pertinet hilum,

quandoquidem natura animi mortalis habetur.

Et velut anteacto nil tempore sensimus aegri,

ad confligendum venientibus undique Poenis,

omnia cum belli trepido concussa tumultu

horrida contremuere sub altis aetheris oris,

in dubioque fuere utrorum ad regna cadendum

omnibus humanis esset terraque marique,

sic, ubi non erimus, cum corporis atque animai

discidium fuerit quibus e sumus uniter apti,

scilicet haud nobis quicquam, qui non erimus tum,

accidere omnino poterit sensumque movere,

non si terra mari miscebitur et mare caelo.

Et si iam nostro sentit de corpore postquam

distractast animi natura animaeque potestas,

nil tamen est ad nos qui comptu coniugioque

corporis atque animae consistimus uniter apti.

Nec, si materiem nostram collegerit aetas

post obitum rursumque redegerit ut sita nunc est

atque iterum nobis fuerint data lumina vitae,

pertineat quicquam tamen ad nos id quoque factum,

interrupta semel cum sit repetentia nostri.

Et nunc nil ad nos de nobis attinet, ante

qui fuimus, ‹nil› iam de illis nos adficit angor.

Nam cum respicias immensi temporis omne

praeteritum spatium, tum motus materiai

multimodis quam sint, facile hoc accredere possis,

semina saepe in eodem, ut nunc sunt, ordine posta

haec eadem, quibus e nunc nos sumus, ante fuisse.

Nec memori tamen id quimus reprehendere mente;

inter enim iectast vitai pausa vageque

derrarunt passim motus ab sensibus omnes.

Debet enim, misere si forte aegreque futurumst,

ipse quoque esse in eo tum tempore, cui male possit

accidere. Id quoniam mors eximit, esseque probet

illum cui possint incommoda conciliari,

scire licet nobis nil esse in morte timendum

nec miserum fieri qui non est posse neque hilum

differre an nullo fuerit iam tempore natus,

mortalem vitam mors cum immortalis ademit.

Proinde ubi se videas hominem indignarier ipsum,

post mortem fore ut aut putescat corpore posto

aut flammis interfiat malisve ferarum,

scire licet non sincerum sonere atque subesse

caecum aliquem cordi stimulum, quamvis neget ipse

credere se quemquam sibi sensum in morte futurum.

Non, ut opinor, enim dat quod promittit et unde,

nec radicitus e vita se tollit et eicit,

sed facit esse sui quiddam super inscius ipse.

Vivus enim sibi cum proponit quisque futurum,

corpus uti volucres lacerent in morte feraeque,

ipse sui miseret; neque enim se dividit illim

nec removet satis a proiecto corpore et illum

se fingit sensuque suo contaminat adstans.

Hinc indignatur se mortalem esse creatum

nec videt in vera nullum fore morte alium se

qui possit vivus sibi se lugere peremptum

stansque iacentem ‹se› lacerari urive dolere.

Nam si in morte malumst malis morsuque ferarum

tractari, non invenio qui non sit acerbum

ignibus impositum calidis torrescere flammis

aut in melle situm suffocari atque rigere

frigore, cum summo gelidi cubat aequore saxi,

urgerive superne obtritum pondere terrae.

"Iam iam non domus accipiet te laeta, neque uxor

optima nec dulces occurrent oscula nati

praeripere et tacita pectus dulcedine tangent.

Non poteris factis florentibus esse, tuisque

praesidium. Misero misere" aiunt "omnia ademit

una dies infesta tibi tot praemia vitae."

Illud in his rebus non addunt "nec tibi earum

iam desiderium rerum super insidet una."

Quod bene si videant animo dictisque sequantur,

dissolvant animi magno se angore metuque.

"Tu quidem ut es leto sopitus, sic eris aevi

quod superest cunctis privatu' doloribus aegris.

At nos horrifico cinefactum te probe busto

insatiabiliter deflevimus, aeternumque

nulla dies nobis maerorem e pectore demet."

Illud ab hoc igitur quaerendum est, quid sit amari

tanto opere, ad somnum si res redit atque quietem,

cur quisquam aeterno possit tabescere luctu.

Hoc etiam faciunt ubi discubuere tenentque

pocula saepe homines et inumbrant ora coronis,

ex animo ut dicant "brevis hic est fructus homullis;

iam fuerit neque post umquam revocare licebit."

Tamquam in morte mali cum primis hoc sit eorum,

quod sitis exurat miseros atque arida torrat,

aut aliae cuius desiderium insideat rei.

Nec sibi enim quisquam tum se vitamque requirit,

cum pariter mens et corpus sopita quiescunt.

Nam licet aeternum per nos sic esse soporem,

nec desiderium nostri nos adficit ullum.

Et tamen haudquaquam nostros tunc illa per artus

longe ab sensiferis primordia motibus errant,

cum correptus homo ex somno se colligit ipse.

Multo igitur mortem minus ad nos esse putandumst,

si minus esse potest quam quod nil esse videmus;

maior enim turba et disiectus materiai

consequitur leto nec quisquam expergitus exstat,

frigida quem semel est vitai pausa secuta.

Denique si vocem rerum natura repente

mittat et hoc alicui nostrum sic increpet ipsa

"quid tibi tanto operest, mortalis, quod nimis aegris

luctibus indulges? Quid mortem congemis ac fles?

Nam si grata fuit tibi vita anteacta priorque

et non omnia pertusum congesta quasi in vas

commoda perfluxere atque ingrata interiere,

cur non ut plenus vitae conviva recedis

aequo animoque capis securam, stulte, quietem?

Sin ea quae fructus cumque es periere profusa

vitaque in offensast, cur amplius addere quaeris,

rursum quod pereat male et ingratum occidat omne,

non potius vitae finem facis atque laboris?

Nam tibi praeterea quod machiner inveniamque,

quod placeat, nil est: eadem sunt omnia semper.

Si tibi non annis corpus iam marcet et artus

confecti languent, eadem tamen omnia restant,

omnia si pergas vivendo vincere saecla,

atque etiam potius, si numquam sis moriturus,"

quid respondemus, nisi iustam intendere litem

naturam et veram verbis exponere causam?

Grandior hic vero si iam seniorque queratur

atque oblitum lamentetur miser amplius aequo,

non merito inclamet magis et voce increpet acri?

"Aufer abhinc lacrimas, balatro, et compesce querelas.

Omnia perfunctus vitai praemia marces.

Sed quia semper aves quod abest, praesentia temnis,

imperfecta tibi elapsast ingrataque vita

et nec opinanti mors ad caput adstitit ante

quam satur ac plenus possis discedere rerum.

Nunc aliena tua tamen aetate omnia mitte

aequo animoque agedum †magnis† concede: necessest."

Iure, ut opinor, agat, iure increpet inciletque.

Cedit enim rerum novitate extrusa vetustas

semper, et ex aliis aliud reparare necessest:

nec quisquam in barathrum nec Tartara deditur atra.

Materies opus est ut crescant postera saecla;

quae tamen omnia te vita perfuncta sequentur;

nec minus ergo ante haec quam tu cecidere, cadentque.

Sic alid ex alio numquam desistet oriri

vitaque mancipio nulli datur, omnibus usu.

Respice item quam nil ad nos anteacta vetustas

temporis aeterni fuerit, quam nascimur ante.

Hoc igitur speculum nobis natura futuri

temporis exponit post mortem denique nostram.

Numquid ibi horribile apparet, num triste videtur

quicquam, non omni somno securius exstat?

Atque ea nimirum quaecumque Acherunte profundo

prodita sunt esse, in vita sunt omnia nobis.

Nec miser impendens magnum timet aëre saxum

Tantalus, ut famast, cassa formidine torpens;

sed magis in vita divum metus urget inanis

mortalis casumque timent quem cuique ferat fors.

Nec Tityon volucres ineunt Acherunte iacentem

nec quod sub magno scrutentur pectore quicquam

perpetuam aetatem possunt reperire profecto.

Quamlibet immani proiectu corporis exstet,

qui non sola novem dispessis iugera membris

obtineat, sed qui terrai totius orbem,

non tamen aeternum poterit perferre dolorem

nec praebere cibum proprio de corpore semper.

Sed Tityos nobis hic est, in amore iacentem

quem volucres lacerant atque exest anxius angor

aut alia quavis scindunt cuppedine curae.

Sisyphus in vita quoque nobis ante oculos est

qui petere a populo fascis saevasque securis

imbibit et semper vinctus tristisque recedit.

Nam petere imperium quod inanest nec datur umquam,

atque in eo semper durum sufferre laborem,

hoc est adverso nixantem trudere monte

saxum quod tamen ‹e› summo iam vertice rursum

volvitur et plani raptim petit aequora campi.

Deinde animi ingratam naturam pascere semper

atque explere bonis rebus satiareque numquam,

quod faciunt nobis annorum tempora, circum

cum redeunt fetusque ferunt variosque lepores,

nec tamen explemur vitai fructibus umquam,

hoc, ut opinor, id est, aevo florente puellas

quod memorant laticem pertusum congerere in vas,

quod tamen expleri nulla ratione potestur.

Cerberus et furiae iam vero et lucis egestas,

Tartarus horriferos eructans faucibus aestus

***

qui neque sunt usquam nec possunt esse profecto.

Sed metus in vita poenarum pro male factis

est insignibus insignis, scelerisque luella,

carcer et horribilis de saxo iactu' deorsum,

verbera carnifices robur pix lammina taedae;

quae tamen etsi absunt, at mens sibi conscia factis

praemetuens adhibet stimulos torretque flagellis

nec videt interea qui terminus esse malorum

possit nec quae sit poenarum denique finis

atque eadem metuit magis haec ne in morte gravescant.

Hic Acherusia fit stultorum denique vita.

Hoc etiam tibi tute interdum dicere possis

"lumina sis oculis etiam bonus Ancu' reliquit

qui melior multis quam tu fuit, improbe, rebus.

Inde alii multi reges rerumque potentes

occiderunt, magnis qui gentibus imperitarunt.

Ille quoque ipse, viam qui quondam per mare magnum

stravit iterque dedit legionibus ire per altum

ac pedibus salsas docuit super ire lacunas

et contempsit equis insultans murmura ponti,

lumine adempto animam moribundo corpore fudit.

Scipiadas, belli fulmen, Carthaginis horror,

ossa dedit terrae proinde ac famul infimus esset.

Adde repertores doctrinarum atque leporum,

adde Heliconiadum comites; quorum unus Homerus

sceptra potitus eadem aliis sopitu' quietest.

Denique Democritum postquam matura vetustas

admonuit memores motus languescere mentis,

sponte sua leto caput obvius obtulit ipse.

Ipse Epicurus obit decurso lumine vitae,

qui genus humanum ingenio superavit et omnis

restinxit stellas exortus ut aërius sol.

Tu vero dubitabis et indignabere obire?

Mortua cui vita est prope iam vivo atque videnti,

qui somno partem maiorem conteris aevi

et vigilans stertis nec somnia cernere cessas

sollicitamque geris cassa formidine mentem

nec reperire potes tibi quid sit saepe mali, cum

ebrius urgeris multis miser undique curis

atque animi incerto fluitans errore vagaris."

Si possent homines, proinde ac sentire videntur

pondus inesse animo quod se gravitate fatiget,

e quibus id fiat causis quoque noscere et unde

tanta mali tamquam moles in pectore constet,

haud ita vitam agerent, ut nunc plerumque videmus

quid sibi quisque velit nescire et quaerere semper

commutare locum quasi onus deponere possit.

Exit saepe foras magnis ex aedibus ille,

esse domi quem pertaesumst, subitoque ‹revertit›,

quippe foris nilo melius qui sentiat esse.

Currit agens mannos ad villam praecipitanter,

auxilium tectis quasi ferre ardentibus instans;

oscitat extemplo, tetigit cum limina villae,

aut abit in somnum gravis atque oblivia quaerit,

aut etiam properans urbem petit atque revisit.

Hoc se quisque modo fugit, at quem scilicet, ut fit,

effugere haud potis est, ingratis haeret et odit

propterea, morbi quia causam non tenet aeger;

quam bene si videat, iam rebus quisque relictis

naturam primum studeat cognoscere rerum,

temporis aeterni quoniam, non unius horae,

ambigitur status, in quo sit mortalibus omnis

aetas, post mortem quae restat cumque, manenda.

Denique tanto opere in dubiis trepidare periclis

quae mala nos subigit vitai tanta cupido?

Certa quidem finis vitae mortalibus adstat

nec devitari letum pote quin obeamus.

Praeterea versamur ibidem atque insumus usque

nec nova vivendo procuditur ulla voluptas.

Sed dum abest quod avemus, id exsuperare videtur

cetera; post aliud, cum contigit illud, avemus

et sitis aequa tenet vitai semper hiantis.

Posteraque in dubiost fortunam quam vehat aetas,

quidve ferat nobis casus quive exitus instet.

Nec prorsum vitam ducendo demimus hilum

tempore de mortis nec delibare valemus,

quo minus esse diu possimus forte perempti.

Proinde licet quot vis vivendo condere saecla;

mors aeterna tamen nilo minus illa manebit,

nec minus ille diu iam non erit, ex hodierno

lumine qui finem vitai fecit, et ille,

mensibus atque annis qui multis occidit ante.

Ē tĕnĕbrīs tāntīs tām clārum ēxtōllĕrĕ lūmēn

quī prīmūs pŏtŭīsti īnlūstrāns cōmmŏdă vītaē,

tē sĕquŏr, ō Grāiaē gēntīs dĕcŭs, īnquĕ tŭīs nūnc

fīctă pĕdūm pōnō prēssīs vēstīgĭă sīgnīs,

nōn ĭtă cērtāndī cŭpĭdūs, quām prōptĕr ămōrēm

quōd te ĭmĭtāri ăvĕō; quĭd ĕnīm cōntēndăt hĭrūndŏ

cŷcnīs, aūt quīdnām trĕmŭlīs făcĕre ārtŭbŭs haēdī

cōnsĭmĭle īn cūrsū pōssīnt ēt fōrtĭs ĕquī vīs?

Tū pătĕr ēs, rērum īnvēntōr, tū pātrĭă nōbīs

sūppĕdĭtās praēcēptă, tŭīsque ēx, īnclŭtĕ, chārtīs,

flōrĭfĕrīs ŭt ăpēs īn sāltĭbŭs ōmnĭă lībānt,

ōmnĭă nōs ĭtĭdēm dēpāscĭmŭr aūrĕă dīctă,

aūrĕă, pērpĕtŭā sēmpēr dīgnīssĭmă vītā.

Nām sĭmŭl āc rătĭō tŭă coēpīt vōcĭfĕrārī

nātūrām rērūm, dīvīnā mēntĕ cŏōrtă,

dīffŭgĭūnt ănĭmī tērrōrēs, moēnĭă mūndī

dīscēdūnt, tōtūm vĭdĕō pĕr ĭnānĕ gĕrī rēs.

Āppārēt dīvūm nūmēn sēdēsquĕ quĭētaē

quās nĕquĕ cōncŭtĭūnt vēntī nēc nūbĭlă nīmbīs

āspērgūnt nĕquĕ nīx ācrī cōncrētă prŭīnā

cānă cădēns vĭŏlāt sēmpēr‹que› īnnūbĭlŭs aēthēr

īntĕgĭt, ēt lārgē dīffūsō lūmĭnĕ rīdēt.

Ōmnĭă sūppĕdĭtāt pōrrō nātūră nĕque ūllă

rēs ănĭmī pācēm dēlībāt tēmpŏre ĭn ūllō.

Āt cōntrā nūsquam āppārēnt Ăchĕrūsĭă tēmplă

nēc tēllūs ōbstāt quīn ōmnĭă dīspĭcĭāntūr,

sūb pĕdĭbūs quaēcūmque īnfrā pĕr ĭnānĕ gĕrūntūr.

Hīs ĭbĭ mē rēbūs quaēdām dīvīnă vŏlūptās

pērcĭpĭt ātque hōrrōr, quōd sīc nātūră tŭā vī

tām mănĭfēstă pătēns ēx ōmnī pārtĕ rĕtēcta ēst.

Ēt quŏnĭām dŏcŭī, cūnctārum ēxōrdĭă rērūm

quālĭă sīnt ēt quām vărĭīs dīstāntĭă fōrmīs

spōntĕ sŭā vŏlĭtēnt aētērnō pērcĭtă mōtū

quōvĕ mŏdō pōssīnt rēs ēx hīs quaēquĕ crĕārī,

hāscĕ sĕcūndūm rēs ănĭmī nātūră vĭdētūr

ātque ănĭmaē clārāndă mĕīs iām vērsĭbŭs ēssĕ

ēt mĕtŭs īllĕ fŏrās praēcēps Ăchĕrūntĭs ăgēndūs,

fūndĭtŭs hūmānām quī vītām tūrbăt ăb īmō

ōmnĭă sūffūndēns mōrtīs nīgrōrĕ nĕque ūllām

ēssĕ vŏlūptātēm lĭquĭdām pūrāmquĕ rĕlīnquīt.

Nām quōd saēpe hŏmĭnēs mōrbōs măgĭs ēssĕ tĭmēndōs

īnfāmēmquĕ fĕrūnt vītām quām Tārtără lētī

ēt sē scīre ănĭmī nātūrām sānguĭnĭs ēssĕ

aūt ĕtĭām vēntī, sī fērt ĭtă fōrtĕ vŏlūntās,

nēc prōrsūm quīcquām nōstraē rătĭōnĭs ĕgērĕ,

hīnc lĭcĕt ādvērtās ănĭmūm măgĭs ōmnĭă laūdīs

iāctārī caūsā quām quōd rēs īpsă prŏbētūr.

Ēxtōrrēs īdēm pătrĭā lōngēquĕ fŭgātī

cōnspēctu ēx hŏmĭnūm, foēdātī crīmĭnĕ tūrpī,

ōmnĭbŭs aērūmnīs ādfēctī dēnĭquĕ vīvūnt,

ēt quōcūmquĕ tămēn mĭsĕrī vēnērĕ părēntānt

ēt nīgrās māctānt pĕcŭdēs ēt mānĭbŭ' dīvīs

īnfĕrĭās mīttūnt mūltōque īn rēbŭs ăcērbīs

ācrĭŭs ādvērtūnt ănĭmōs ād rēlĭgĭōnēm.

Quō măgĭs īn dŭbĭīs hŏmĭnēm spēctārĕ pĕrīclīs

cōnvĕnĭt ādvērsīsque īn rēbūs nōscĕrĕ quī sīt;

nām vēraē vōcēs tūm dēmūm pēctŏre ăb īmō

ēlĭcĭūntŭr ‹ĕt› ērĭpĭtūr pērsōnă, mănēt rēs.

Dēnĭque ăvārĭtĭēs ĕt hŏnōrūm caēcă cŭpīdō

quaē mĭsĕrōs hŏmĭnēs cōgūnt trānscēndĕrĕ fīnīs

iūrĭs ĕt īntērdūm sŏcĭōs scĕlĕrum ātquĕ mĭnīstrōs

nōctēs ātquĕ dĭēs nītī praēstāntĕ lăbōrĕ

ād sūmmās ēmērgĕre ŏpēs, haēc vūlnĕră vītaē

nōn mĭnĭmām pārtēm mōrtīs fōrmīdĭne ălūntūr.

Tūrpĭs ĕnīm fērmē cōntēmptŭs ĕt ācrĭs ĕgēstās

sēmōta āb dūlcī vītā stăbĭlīquĕ vĭdētūr

ēt quăsĭ iām lētī pōrtās cūnctārĭĕr āntĕ;

ūnde hŏmĭnēs dūm sē fālsō tērrōrĕ cŏāctī

ēffūgīssĕ vŏlūnt lōngē lōngēquĕ rĕmōssĕ,

sānguĭnĕ cīvīlī rēs cōnflānt dīvĭtĭāsquĕ

cōndŭplĭcānt ăvĭdī, caēdēm caēde āccŭmŭlāntēs;

crūdēlēs gaūdēnt īn trīstī fūnĕrĕ frātrīs

ēt cōnsānguĭnĕūm mēnsās ōdērĕ tĭmēntquĕ.

Cōnsĭmĭlī rătĭōne ăb ĕōdēm saēpĕ tĭmōrĕ

mācĕrăt īnvĭdĭa ānte ŏcŭlōs īllum ēssĕ pŏtēntēm,

īllum āspēctārī, clārō qui īncēdĭt hŏnōrĕ,

īpsī se īn tĕnĕbrīs vōlvī caēnōquĕ quĕrūntūr.

Īntĕrĕūnt pārtīm stătŭārum ēt nōmĭnĭs ērgō.

Ēt saēpe ūsque ădĕō, mōrtīs fōrmīdĭnĕ, vītaē

pērcĭpĭt hūmānōs ŏdĭūm lūcīsquĕ vĭdēndaē,

ūt sĭbĭ cōnscīscānt maērēntī pēctŏrĕ lētūm

ōblītī fōntēm cūrārum hūnc ēssĕ tĭmōrēm,

hūnc vēxārĕ pŭdōrem, hūnc vīncŭla ămīcĭtĭāī

rūmpĕre ĕt ē sūmmā pĭĕtātem ēvērtĕrĕ sēdē.

Nām iām saēpe hŏmĭnēs pătrĭām cārōsquĕ părēntīs

prōdĭdĕrūnt, vītāre Ăchĕrūsĭă tēmplă pĕtēntēs.

Nām vĕlŭtī pŭĕrī trĕpĭdānt ātque ōmnĭă caēcīs

īn tĕnĕbrīs mĕtŭūnt, sīc nōs īn lūcĕ tĭmēmūs

īntērdūm, nīlō quaē sūnt mĕtŭēndă măgīs quām

quaē pŭĕri īn tĕnĕbrīs păvĭtānt fīngūntquĕ fŭtūră.

Hūnc ĭgĭtūr tērrōrem ănĭmī tĕnĕbrāsquĕ nĕcēssēst

nōn rădĭī sōlīs nĕquĕ lūcĭdă tēlă dĭēī

dīscŭtĭānt, sēd nātūraē spĕcĭēs rătĭōquĕ.

Prīmum ănĭmūm dīcō, mēntēm quām saēpĕ vŏcāmūs,

īn quō cōnsĭlĭūm vītaē rĕgĭmēnquĕ lŏcātum ēst,

ēsse hŏmĭnīs pārtēm nīlō mĭnŭs āc mănŭs ēt pēs

ātque ŏcŭlī pārtēs ănĭmāntīs tōtĭŭs ēxstānt.

***

Sēnsum ănĭmī cērtā nōn ēsse īn pārtĕ lŏcātūm,

vērum hăbĭtūm quēndām vītālēm cōrpŏrĭs ēssĕ,

hārmŏnĭām Grāī quām dīcūnt, quōd făcĭāt nōs

vīvĕrĕ cūm sēnsū, nūllā cum īn pārtĕ sĭēt mēns;

ūt bŏnă saēpĕ vălētūdō cūm dīcĭtŭr ēssĕ

cōrpŏrĭs, ēt nōn ēst tămĕn haēc pārs ūllă vălēntīs.

Sīc ănĭmī sēnsūm nōn cērtā pārtĕ rĕpōnūnt;

māgno ŏpĕre īn quō mī dīvērsi ērrārĕ vĭdēntūr.

Saēpe ĭtăque īn prōmptū cōrpūs quōd cērnĭtŭr aēgrēt,

cūm tămĕn ēx ălĭā laētāmūr pārtĕ lătēntī;

ēt rētrō fĭt ŭtī cōntrā sīt saēpĕ vĭcīssīm,

cūm mĭsĕr ēx ănĭmō laētāmūr cōrpŏrĕ tōtō;

nōn ălĭō pāctō quām sī, pēs cūm dŏlĕt aēgrī,

īn nūllō căpŭt īntĕrĕā sīt fōrtĕ dŏlōrĕ.

Praētĕrĕā mōllī cūm sōmnō dēdĭtă mēmbră

ēffūsūmquĕ iăcēt sĭnĕ sēnsū cōrpŭs ŏnūstūm,

ēst ălĭūd tămĕn īn nōbīs quōd tēmpŏre ĭn īllō

mūltĭmŏdīs ăgĭtātŭr ĕt ōmnīs āccĭpĭt īn sē

laētĭtĭaē mōtūs ēt cūrās cōrdĭs ĭnānīs.

Nūnc ănĭmām quŏque ŭt īn mēmbrīs cōgnōscĕrĕ pōssīs

ēssĕ nĕque hārmŏnĭā cōrpūs sēntīrĕ sŏlērĕ,

prīncĭpĭō fĭt ŭtī dētrāctō cōrpŏrĕ mūltō

saēpĕ tămēn nōbīs īn mēmbrīs vītă mŏrētūr;

ātque ĕădēm rūrsūm, cūm cōrpŏră paūcă călōrīs

dīffūgērĕ fŏrāsquĕ pĕr ōs ēst ēdĭtŭs āēr,

dēsĕrĭt ēxtēmplō vēnās ātque ōssă rĕlīnquīt;

nōscĕre ŭt hīnc pōssīs nōn aēquās ōmnĭă pārtīs

cōrpŏra hăbērĕ nĕque ēx aēquō fūlcīrĕ sălūtēm,

sēd măgĭs haēc, vēntī quaē sūnt călĭdīquĕ văpōrīs

sēmĭnă, cūrāre īn mēmbrīs ūt vītă mŏrētūr.

Ēst ĭgĭtūr călŏr āc vēntūs vītālĭs ĭn īpsō

cōrpŏrĕ quī nōbīs mŏrĭbūndōs dēsĕrĭt ārtūs.

Quāprōptēr quŏnĭam ēst ănĭmī nātūră rĕpērtă

ātque ănĭmaē quăsĭ pārs hŏmĭnīs, rēdde hārmŏnĭāī

nōmĕn, ăd ōrgănĭcōs āltō dēlātum Hĕlĭcōnī;

sīve āliūnde īpsī pōrrō trāxēre ĕt ĭn īllām

trānstŭlĕrūnt, prŏprĭō quaē tūm rēs nōmĭne ĕgēbāt.

Quīdquĭd ‹ĭd› ēst, hăbĕānt: tū cētĕră pērcĭpĕ dīctă.

Nūnc ănĭmum ātque ănĭmām dīcō cōniūnctă tĕnērī

īntēr se ātque ūnām nātūrām cōnfĭcĕre ēx sē,

sēd căpŭt ēssĕ quăsi ēt dŏmĭnāri īn cōrpŏrĕ tōtō

cōnsĭlĭūm quōd nōs ănĭmūm mēntēmquĕ vŏcāmūs.

Īdquĕ sĭtūm mĕdĭā rĕgĭōne īn pēctŏrĭs haērēt.

Hīc ēxsūltăt ĕnīm păvŏr āc mĕtŭs, haēc lŏcă cīrcūm

laētĭtĭaē mūlcēnt; hīc ērgō mēns ănĭmūsquēst.

Cētĕră pārs ănĭmaē pēr tōtūm dīssĭtă cōrpūs

pārĕt ĕt ād nūmēn mēntīs mōmēnquĕ mŏvētūr.

Īdquĕ sĭbī sōlūm pēr sē săpĭt, ‹īd› sĭbĭ gaūdēt,

cūm nĕquĕ rēs ănĭmām nĕquĕ cōrpūs cōmmŏvĕt ūnă.

Ēt quăsĭ, cūm căpŭt aūt ŏcŭlūs tēmptāntĕ dŏlōrĕ

laēdĭtŭr īn nōbīs, nōn ōmnī cōncrŭcĭāmūr

cōrpŏrĕ, sīc ănĭmūs nōnnūmquām laēdĭtŭr īpsĕ

laētĭtĭāquĕ vĭgēt, cūm cētĕră pārs ănĭmāī

pēr mēmbra ātque ārtūs nūllā nŏvĭtātĕ cĭētūr.

Vērum ŭbĭ vēmēntī măgĭs ēst cōmmōtă mĕtū mēns,

cōnsēntīre ănĭmām tōtām pēr mēmbră vĭdēmūs

sūdōrēsque ĭtă pāllōrēmque ēxsīstĕrĕ tōtō

cōrpŏre ĕt īnfrīngī līnguām vōcēmque ăbŏrīrī,

cālīgāre ŏcŭlōs, sŏnĕre aūrīs, sūccĭdĕre ārtūs,

dēnĭquĕ cōncĭdĕre ēx ănĭmī tērrōrĕ vĭdēmūs

saēpe hŏmĭnēs; făcĭle ūt quīvīs hīnc nōscĕrĕ pōssīt

ēsse ănĭmām cum ănĭmō cōniūnctām, quaē cum ănĭmī ‹vī›

pērcūssāst, ēxīm cōrpūs prōpēllĭt ĕt īcīt.

Haēc ĕădēm rătĭō nātūram ănĭmi ātque ănĭmāī

cōrpŏrĕām dŏcĕt ēsse. Ŭbi ĕnīm prōpēllĕrĕ mēmbră,

cōrrĭpĕre ēx sōmnō cōrpūs mūtārĕquĕ vūltūm

ātque hŏmĭnēm tōtūm rĕgĕre āc vērsārĕ vĭdētūr,

quōrūm nīl fĭĕrī sĭnĕ tāctū pōssĕ vĭdēmūs

nēc tāctūm pōrrō sĭnĕ cōrpŏrĕ, nōnnĕ fătēndūmst

cōrpŏrĕā nātūra ănĭmūm cōnstāre ănĭmāmquĕ?

Praētĕrĕā părĭtēr fūngī cūm cōrpŏre ĕt ūnā

cōnsēntīre ănĭmūm nōbīs īn cōrpŏrĕ cērnīs.

Sī mĭnŭs ōffēndīt vītām vīs hōrrĭdă tēlī

ōssĭbŭs āc nērvīs dīsclūsīs īntŭs ădāctă,

āt tămĕn īnsĕquĭtūr lānguōr tērraēquĕ pĕtītūs

suāvĭs ĕt īn tērrā mēntīs quī gīgnĭtŭr aēstūs,

īntērdūmquĕ quăsi ēxsūrgēndi īncērtă vŏlūntās.

Ērgō cōrpŏrĕām nātūram ănĭmi ēssĕ nĕcēssēst,

cōrpŏrĕīs quŏnĭām tēlīs īctūquĕ lăbōrāt.

Īs tĭbĭ nūnc ănĭmūs quālī sīt cōrpŏre ĕt ūndĕ

cōnstĭtĕrīt pērgām rătĭōnēm rēddĕrĕ dīctīs.

Prīncĭpĭo ēsse ăĭō pērsūbtīlem ātquĕ mĭnūtīs

pērquām cōrpŏrĭbūs fāctūm cōnstāre. Ĭd ĭta ēssĕ

hīnc lĭcĕt ādvērtās ănĭmum ūt pērnōscĕrĕ pōssīs.

Nīl ădĕō fĭĕrī cĕlĕrī rătĭōnĕ vĭdētūr,

quām sĭbĭ mēns fĭĕrī prōpōnĭt ĕt īncŏhăt īpsă.

Ōcĭŭs ērgo ănĭmūs quām rēs sē pērcĭĕt ūllă,

ānte ŏcŭlōs quōrum īn prōmptū nātūră vĭdētūr.

Āt quōd mōbĭlĕ tāntŏpĕre ēst, cōnstārĕ rŏtūndīs

pērquām sēmĭnĭbūs dēbēt pērquāmquĕ mĭnūtīs,

mōmĭne ŭtī pārvō pōssīnt īmpūlsă mŏvērī.

Nāmquĕ mŏvētŭr ăqua ēt tāntīllō mōmĭnĕ flūtāt

quīppĕ vŏlūbĭlĭbūs pārvīsquĕ crĕātă fĭgūrīs.

Āt cōntrā mēllīs cōnstāntĭŏr ēst nātūră

ēt pīgrī lătĭcēs măgĭs ēt cūnctāntĭŏr āctūs;

haērĕt ĕnim īntēr sē măgĭs ōmnīs mātĕrĭāī

cōpĭă, nīmīrūm quĭă nōn tām lēvĭbŭs ēxstāt

cōrpŏrĭbūs nĕquĕ tām sūbtīlĭbŭs ātquĕ rŏtūndīs.

Nāmquĕ păpāvĕrĭs aūră pŏtēst sūspēnsă lĕvīsquĕ

cōgĕre ŭt āb sūmmō tĭbĭ dīfflŭăt āltŭs ăcērvūs:

āt cōntrā lăpĭdūm cōllēctūm spīcārūmquĕ

noēnŭ pŏtēst. Ĭgĭtūr pārvīssĭmă cōrpŏră prōquām

ēt lēvīssĭmă sūnt, ĭtă mōbĭlĭtātĕ frŭūntūr.

Āt cōntrā quaēcūmquĕ măgīs cūm pōndĕrĕ māgnō

āspĕrăque īnvēniūntŭr, ĕō stăbĭlītă măgīs sūnt.

Nūnc ĭgĭtūr quŏnĭam ‹ēst› ănĭmī nātūră rĕpērtă

mōbĭlĭs ēgrĕgĭē, pērquām cōnstārĕ nĕcēssēst

cōrpŏrĭbūs pārvīs ēt lēvĭbŭs ātquĕ rŏtūndīs.

Quaē tĭbĭ cōgnĭtă rēs īn mūltīs, ō bŏnĕ, rēbūs

ūtĭlĭs īnvĕnĭētŭr ĕt ōppōrtūnă clŭēbīt.

Haēc quŏquĕ rēs ĕtĭām nātūrām dēdĭcăt ēiūs,

quām tĕnŭī cōnstēt tēxtūrā quāmquĕ lŏcō sē

cōntĭnĕāt pārvō, sī pōssīt cōnglŏmĕrārī,

quōd sĭmŭl ātque hŏmĭnēm lētī sēcūră quĭēs ēst

īndēpta ātque ănĭmī nātūra ănĭmaēquĕ rĕcēssīt,

nīl ĭbĭ lībātūm dē tōtō cōrpŏrĕ cērnās

ād spĕcĭēm, nīl ād pōndūs: mōrs ōmnĭă praēstāt

vītālēm praētēr sēnsūm călĭdūmquĕ văpōrēm.

Ērgo ănĭmām tōtām pērpārvīs ēssĕ nĕcēssēst

sēmĭnĭbūs, nēxām pēr vēnās vīscĕră nērvōs;

quātĕnŭs, ōmnĭs ŭbi ē tōtō iām cōrpŏrĕ cēssīt,

ēxtĭmă mēmbrōrūm cīrcūmcaēsūră tămēn sē

īncŏlŭmēm praēstāt nēc dēfīt pōndĕrĭs hīlūm.

Quōd gĕnŭs ēst Bācchī cūm flōs ēvānŭĭt aūt cūm

spīrĭtŭs ūnguēntī suāvīs dīffūgĭt ĭn aūrās

aūt ălĭquō cūm iām sūcūs dē cōrpŏrĕ cēssīt;

nīl ŏcŭlīs tămĕn ēssĕ mĭnōr rēs īpsă vĭdētūr

prōptĕrĕā nĕquĕ dētrāctūm dē pōndĕrĕ quīcquām,

nīmīrūm quĭă mūltă mĭnūtăquĕ sēmĭnă sūcōs

ēffĭcĭūnt ĕt ŏdōrem īn tōtō cōrpŏrĕ rērūm.

Quāre ĕtĭam ātque ĕtĭām mēntīs nātūram ănĭmaēquĕ

scīrĕ lĭcēt pērquām paūxīllīs ēssĕ crĕātām

sēmĭnĭbūs, quŏnĭām fŭgĭēns nīl pōndĕrĭs aūfērt.

Nēc tămĕn haēc sīmplēx nōbīs nātūră pŭtānda ēst.

Tēnuĭs ĕnīm quaēdām mŏrĭbūndōs dēsĕrĭt aūră

mīxtă văpōrĕ, văpōr pōrrō trăhĭt āĕră sēcūm.

Nēc călŏr ēst quīsquām, cuī nōn sīt mīxtŭs ĕt āēr.

Rāră quŏd ēiŭs ĕnīm cōnstāt nātūră, nĕcēssēst

āĕrĭs īntĕr ĕūm prīmōrdĭă mūltă mŏvērī.

Iām trīplēx ănĭmi ēst ĭgĭtūr nātūră rĕpērtă;

nēc tămĕn haēc sāt sūnt ād sēnsūm cūnctă crĕāndūm,

nīl hōrūm quŏnĭām rĕcĭpīt mēns pōssĕ crĕārĕ

sēnsĭfĕrōs mōtūs quaē dēnĭquĕ mēntĕ vŏlūtāt.

Quārtă quŏque hīs ĭgĭtūr quaēdām nātūră nĕcēssēst

āttrĭbŭātŭr. Ĕāst ōmnīnō nōmĭnĭs ēxpērs;

quā nĕquĕ mōbĭlĭūs quīcquām nĕquĕ tēnŭiŭs ēxstāt,

nēc măgĭs ē pārvīs ēt lēvĭbŭs ēx ĕlĕmēntīs;

sēnsĭfĕrōs mōtūs quaē dīdīt prīmă pĕr ārtūs.

Prīmă cĭētŭr ĕnīm, pārvīs pērfēctă fĭgūrīs;

īndĕ călōr mōtūs ēt vēntī caēcă pŏtēstās

āccĭpĭt, īnde āēr; īnde ōmnĭă mōbĭlĭtāntūr,

cōncŭtĭtūr sānguīs, tūm vīscĕră pērsēntīscūnt

ōmnĭă, pōstrēmīs dătŭr ōssĭbŭs ātquĕ mĕdūllīs

sīvĕ vŏlūptās ēst sīve ēst cōntrārĭŭs ārdōr.

Nēc tĕmĕre hūc dŏlŏr ūsquĕ pŏtēst pĕnĕtrārĕ nĕque ācrĕ

pērmānārĕ mălūm, quīn ōmnĭă pērtūrbēntūr

ūsque ădĕo ‹ūt› vītaē dēsīt lŏcŭs ātque ănĭmāī

dīffŭgĭānt pārtēs pēr caūlās cōrpŏrĭs ōmnīs.

Sēd plērūmquĕ fĭt īn sūmmō quăsĭ cōrpŏrĕ fīnīs

mōtĭbŭs; hānc ōb rēm vītām rĕtĭnērĕ vălēmūs.

Nūnc ĕă quō pācto īntēr sēsē mīxtă quĭbūsquĕ

cōmptă mŏdīs vīgeānt rătĭōnēm rēddĕre ăvēntēm

ābstrăhĭt īnvītūm pătrĭī sērmōnĭs ĕgēstās;

sēd tămĕn, ūt pōtēr sūmmātim āttīngĕrĕ, tāngām.

Īntĕr ĕnīm cūrsānt prīmōrdĭă prīncĭpĭōrūm

mōtĭbŭs īntēr sē, nīl ūt sēcērnĭĕr ūnūm

pōssīt nēc spătĭō fĭĕrī dīvīsă pŏtēstās,

sēd quăsĭ mūltaē vīs ūnīūs cōrpŏrĭs ēxstānt.

Quōd gĕnŭs īn quōvīs ănĭmāntūm vīscĕrĕ vūlgō

ēst ŏdŏr ēt quīdām călŏr ēt săpŏr, ēt tămĕn ēx hīs

ōmnĭbŭs ēst ūnūm pērfēctūm cōrpŏrĭs aūgmēn.

Sīc călŏr ātque āēr ēt vēntī caēcă pŏtēstās

mīxtă crĕānt ūnām nātūram ēt mōbĭlĭs īllă

vīs, ĭnĭtūm mōtūs āb sē quaē dīvĭdĭt ōllīs,

sēnsĭfĕr ūnde ŏrĭtūr prīmūm pēr vīscĕră mōtūs.

Nām pĕnĭtūs prōrsūm lătĕt haēc nātūră sŭbēstquĕ

nēc măgĭs hāc īnfrā quīcquam ēst īn cōrpŏrĕ nōstrō

ātque ănĭma ēst ănĭmaē prōpōrrō tōtĭŭs īpsă.

Quōd gĕnŭs īn nōstrīs mēmbrīs ēt cōrpŏrĕ tōtō

mīxtă lătēns ănĭmī vīs ēst ănĭmaēquĕ pŏtēstās,

cōrpŏrĭbūs quĭă dē pārvīs paūcīsquĕ crĕātāst.

Sīc tĭbĭ nōmĭnĭs haēc ēxpērs vīs fāctă mĭnūtīs

cōrpŏrĭbūs lătĕt ātque ănĭmaē quăsĭ tōtĭŭs īpsă

prōpōrrōst ănĭma ēt dŏmĭnātūr cōrpŏrĕ tōtō.

Cōnsĭmĭlī rătĭōnĕ nĕcēssēst vēntŭs ĕt āēr

ēt călŏr īntēr sē vīgeānt cōmmīxtă pĕr ārtūs

ātque ălĭīs ălĭūd sūbsīt măgĭs ēmĭnĕātquĕ

ūt quīddām fĭĕrī vĭdĕātŭr ăb ōmnĭbŭs ūnūm,

nī călŏr āc vēntūs sōrsūm sōrsūmquĕ pŏtēstās

āĕrĭs īntĕrĭmānt sēnsūm dīdūctăquĕ sōlvānt.

Ēst ēnīm călŏr īlle ănĭmō, quēm sūmĭt, ĭn īrā

cūm fērvēscĭt ĕt ēx ŏcŭlīs mĭcăt ācrĭŭs ārdōr.

Ēst ēt frīgĭdă mūltă cŏmēs fōrmīdĭnĭs aūră

quaē cĭĕt hōrrōrēm mēmbrīs ēt cōncĭtăt ārtūs.

Ēst ĕtĭām quŏquĕ pācātī stătŭs āĕrĭs īllĕ,

pēctŏrĕ trānquīllō quī fīt vūltūquĕ sĕrēnō.

Sēd călĭdī plūs ēst īllīs quĭbŭs ācrĭă cōrdă

īrācūndăquĕ mēns făcĭle ēffērvēscĭt ĭn īrā.

Quō gĕnĕre īn prīmīs vīs ēst vĭŏlēntă lĕōnūm,

pēctŏră quī frĕmĭtū rūmpūnt plērūmquĕ gĕmēntēs

nēc căpĕre īrārūm flūctūs īn pēctŏrĕ pōssūnt.

Āt vēntōsă măgīs cērvōrūm frīgĭdă mēns ēst

ēt gĕlĭdās cĭtĭūs pēr vīscĕră cōncĭtăt aūrās

quaē trĕmŭlūm făcĭūnt mēmbrīs ēxsīstĕrĕ mōtūm.

Āt nātūră bŏūm plăcĭdō măgĭs āĕrĕ vīvīt,

nēc nĭmĭs īrāī fāx ūmquām sūbdĭtă pērcīt

fūmĭdă, sūffūndēns caēcaē cālīgĭnĭs ūmbră,

nēc gĕlĭdīs tōrpēt tēlīs pērfīxă păvōrīs:

īntĕrŭtrāsquĕ sĭtāst, cērvōs saēvōsquĕ lĕōnēs.

Sīc hŏmĭnūm gĕnŭs ēst. Quāmvīs dōctrīnă pŏlītōs

cōnstĭtŭāt părĭtēr quōsdām, tămĕn īllă rĕlīnquīt

nātūraē cūiūsque ănĭmī vēstīgĭă prīmă.

Nēc rādīcĭtŭs ēvēllī mălă pōssĕ pŭtāndūmst,

quīn prōclīvĭŭs hīc īrās dēcūrrăt ăd ācrīs,

īllĕ mĕtū cĭtĭūs paūlō tēmptētŭr, ăt īllĕ

tērtĭŭs āccĭpĭāt quaēdām clēmēntĭŭs aēquō.

Īnque ălĭīs rēbūs mūltīs dīffērrĕ nĕcēssēst

nātūrās hŏmĭnūm vărĭās mōrēsquĕ sĕquācēs;

quōrum ĕgŏ nūnc nĕquĕō caēcās ēxpōnĕrĕ caūsās

nēc rĕpĕrīrĕ fĭgūrārūm tōt nōmĭnă quōt sūnt

prīncĭpĭīs, ūnde haēc ŏrĭtūr vāriāntĭă rērūm.

Īllŭd ĭn hīs rēbūs vĭdĕō fīrmārĕ pŏtēssĕ,

ūsque ădĕō nātūrārūm vēstīgĭă līnquī

pārvŭlă quaē nĕquĕāt rătĭō dēpēllĕrĕ nōbīs,

ūt nīl īmpĕdĭāt dīgnām dīs dēgĕrĕ vītām.

Haēc ĭgĭtūr nātūră tĕnētūr cōrpŏre ăb ōmnī

īpsăquĕ cōrpŏrĭs ēst cūstōs ēt caūsă sălūtīs;

nām cōmmūnĭbŭs īntēr sē rādīcĭbŭs haērēnt

nēc sĭnĕ pērnĭcĭē dīvēllī pōssĕ vĭdēntūr.

Quōd gĕnŭs ē thūrīs glaēbīs ēvēllĕre ŏdōrēm

haūd făcĭle ēst quīn īntĕrĕāt nātūră quŏque ēiūs.

Sīc ănĭmi ātque ănĭmaē nātūrām cōrpŏrĕ tōtō

ēxtrăhĕre haūd făcĭle ēst quīn ōmnĭă dīssōlvāntūr.

Īmplēxīs ĭtă prīncĭpĭīs ăb ŏrīgĭnĕ prīmā

īntēr sē fīūnt cōnsōrtī praēdĭtă vītā

nēc sĭbĭ quaēquĕ sĭne āltĕrĭūs vī pōssĕ vĭdētūr

cōrpŏrĭs ātque ănĭmī sōrsūm sēntīrĕ pŏtēstās,

sēd cōmmūnĭbŭs īntĕr ĕās cōnflātŭr ŭtrīmquĕ

mōtĭbŭs āccēnsūs nōbīs pēr vīscĕră sēnsūs.

Praētĕrĕā cōrpūs pēr sē nēc gīgnĭtŭr ūmquām

nēc crēscīt nĕquĕ pōst mōrtēm dūrārĕ vĭdētūr.

Nōn ĕnim, ŭt ūmŏr ăquaē dīmīttīt saēpĕ văpōrēm

quī dătŭs ēst, nĕque ĕā caūsā cōnvēllĭtŭr īpsĕ,

sēd mănĕt īncŏlŭmīs, nōn, īnquām, sīc ănĭmāī

dīscĭdĭūm pōssūnt ārtūs pērfērrĕ rĕlīctī,

sēd pĕnĭtūs pĕrĕūnt cōnvūlsī cōnquĕ pŭtrēscūnt.

Ēx ĭnĕūnte aēvō sīc cōrpŏrĭs ātque ănĭmāī

mūtŭă vītālīs dīscūnt cōntāgĭă mōtūs

mātērnīs ĕtĭām mēmbrīs ālvōquĕ rĕpōstă,

dīscĭdĭum ‹ūt› nĕquĕāt fĭĕrī sĭnĕ pēstĕ mălōquĕ;

ūt vĭdĕās, quŏnĭām cōniūnctāst caūsă sălūtīs,

cōniūnctām quŏquĕ nātūrām cōnsīstĕre ĕōrūm.

Quōd sŭpĕrēst, sīquīs cōrpūs sēntīrĕ rĕfūtāt

ātque ănĭmām crēdīt pērmīxtām cōrpŏrĕ tōtō

sūscĭpĕre hūnc mōtūm quēm sēnsūm nōmĭnĭtāmūs,

vēl mănĭfēstās rēs cōntrā vērāsquĕ rĕpūgnāt.

Quīd sĭt ĕnīm cōrpūs sēntīrĕ quĭs ādfĕrĕt ūmquām,

sī nōn īpsă pălām quōd rēs dĕdĭt āc dŏcŭīt nōs?

Āt dīmīssa ănĭmā cōrpūs cărĕt ūndĭquĕ sēnsū;

pērdĭt ĕnīm quōd nōn prŏprĭūm fŭĭt ēiŭs ĭn aēvō,

mūltăquĕ praētĕrĕā pērdīt cum ēxpēllĭtŭr aēvō.

Dīcĕrĕ pōrro ŏcŭlōs nūllām rēm cērnĕrĕ pōssĕ,

sēd pĕr ĕōs ănĭmum ūt fŏrĭbūs spēctārĕ rĕclūsīs,

dīffĭcĭlēst, cōntrā cūm sēnsūs dūcăt ĕōrūm;

sēnsŭs ĕnīm trăhĭt ātque ăcĭēs dētrūdĭt ăd īpsās;

fūlgĭdă praēsērtīm cūm cērnĕrĕ saēpĕ nĕquīmūs,

lūmĭnă lūmĭnĭbūs quĭă nōbīs praēpĕdĭūntūr.

Quōd fŏrĭbūs nōn fīt; nĕque ĕnīm, quā cērnĭmŭs īpsī,

ōstĭă sūscĭpĭūnt ūllūm rēclūsă lăbōrēm.

Praētĕrĕā sī prō fŏrĭbūs sūnt lūmĭnă nōstră,

iām măgĭs ēxēmptīs ŏcŭlīs dēbērĕ vĭdētūr

cērnĕrĕ rēs ănĭmūs sūblātīs pōstĭbŭs īpsīs.

Īllŭd ĭn hīs rēbūs nēquāquām sūmĕrĕ pōssīs,

Dēmŏcrĭtī quōd sānctă vĭrī sēntēntĭă pōnīt,

cōrpŏrĭs ātque ănĭmī prīmōrdĭă sīngŭlă prīvīs

āppŏsĭta āltērnīs vărĭāre, āc nēctĕrĕ mēmbră.

Nām cūm mūltō sūnt ănĭmaē | ĕlĕmēntă mĭnōră

quām quĭbŭs ē cōrpūs nōbīs ēt vīscĕră cōnstānt,

tūm nŭmĕrō quŏquĕ cōncēdūnt ēt rāră pĕr ārtūs

dīssĭtă sūnt dūmtāxăt; ŭt hōc prōmīttĕrĕ pōssīs,

quāntŭlă prīmă quĕānt nōbīs īniēctă cĭērĕ

cōrpŏră sēnsĭfĕrōs mōtūs īn cōrpŏrĕ, tāntă

īntērvāllă tĕnēre ēxōrdĭă prīma ănĭmāī.

Nām nĕquĕ pūlvĕrĭs īntērdūm sēntīmŭs ădhaēsūm

cōrpŏrĕ nēc mēmbrīs īncūssām sīdĕrĕ crētām,

nēc nĕbŭlām nōctū nĕque ărānĕĭ tēnŭiă fīlă

ōbvĭă sēntīmūs, quāndo ōbrētīmŭr ĕūntēs,

nēc sŭpĕrā căpŭt ēiūsdēm cĕcĭdīssĕ vĭētām

vēstēm nēc plūmās ăvĭūm pāppōsquĕ vŏlāntīs

quī nĭmĭā lĕvĭtātĕ cădūnt plērūmquĕ grăvātīm,

nēc rēpēntĭs ĭtūm cūiūsvīscūmque ănĭmāntīs

sēntīmūs nēc prīvă pĕdūm vēstīgĭă quaēquĕ,

cōrpŏrĕ quae īn nōstrō cŭlĭcēs ēt cētĕră pōnūnt.

Ūsque ădĕō prĭŭs ēst īn nōbīs mūltă cĭēndūm,

quām prīmōrdĭă sēntīscānt cōncūssa ănĭmāī

sēmĭnă cōrpŏrĭbūs nōstrīs īmmīxtă pĕr ārtūs,

ēt quam īn hīs īntērvāllīs tŭdĭtāntĭă pōssīnt

cōncūrsārĕ cŏīre ēt dīssūltārĕ vĭcīssīm.

Ēt măgĭs ēst ănĭmūs vītāī claūstră cŏērcēns

ēt dŏmĭnāntĭŏr ād vītām quām vīs ănĭmāī.

Nām sĭnĕ mēnte ănĭmōquĕ nĕquīt rĕsĭdērĕ pĕr ārtūs

tēmpŏrĭs ēxĭgŭām pārtēm pārs ūlla ănĭmāī,

sēd cŏmĕs īnsĕquĭtūr făcĭle ēt dīscēdĭt ĭn aūrās

ēt gĕlĭdōs ārtūs īn lētī frīgŏrĕ līnquīt.

Āt mănĕt īn vītā cuī mēns ănĭmūsquĕ rĕmānsīt.

Quāmvīs ēst cīrcūm caēsīs lăcĕr ūndĭquĕ mēmbrīs

trūncŭs, ădēmpta ănĭmā cīrcūm mēmbrīsquĕ rĕmōtā

vīvĭt ĕt aēthĕrĭās vītālīs sūscĭpĭt aūrās.

Sī nōn ōmnĭmŏdīs, āt māgnā pārte ănĭmāī

prīvātūs, tămĕn īn vītā cūnctātŭr ĕt haērēt;

ūt, lăcĕrāto ŏcŭlō cīrcūm sī pūpŭlă mānsīt

īncŏlŭmīs, stāt cērnūndī prīvātă pŏtēstās,

dūmmŏdŏ nē tōtūm cōrrūmpās lūmĭnĭs ōrbēm

ēt cīrcūm caēdās ăcĭēm sōlāmquĕ rĕlīnquās;

īd quŏque ĕnīm sĭnĕ pērnĭcĭē nōn fīĕt ĕōrūm.

Āt sī tāntŭlă pārs ŏcŭlī mĕdĭa īllă pĕrēsa ēst,

ōccĭdĭt ēxtēmplō lūmēn tĕnĕbraēquĕ sĕquūntūr,

īncŏlŭmīs quāmvīs ălĭōquīst splēndĭdŭs ōrbīs.

Hōc ănĭma ātque ănĭmūs vīnctī sūnt foēdĕrĕ sēmpēr.

Nūnc ăgĕ, nātīvōs ănĭmāntĭbŭs ēt mōrtālīs

ēsse ănĭmōs ănĭmāsquĕ lĕvīs ūt nōscĕrĕ pōssīs,

cōnquīsītă dĭū dūlcīquĕ rĕpērtă lăbōrĕ

dīgnă tŭā pērgām dīspōnĕrĕ cārmĭnă vītā.

Tū făc ŭtrūmque ūnō sūb iūngās nōmĭne ĕōrūm,

ātque ănĭmām vērbī caūsā cūm dīcĕrĕ pērgām,

mōrtālem ēssĕ dŏcēns, ănĭmūm quŏquĕ dīcĕrĕ crēdās,

quātĕnŭs ēst ūnum īntēr sē cōniūnctăquĕ rēs ēst.

Prīncĭpĭō quŏnĭām tĕnŭēm cōnstārĕ mĭnūtīs

cōrpŏrĭbūs dŏcŭī mūltōquĕ mĭnōrĭbŭs ēssĕ

prīncĭpĭīs fāctām quām līquĭdŭs ūmŏr ăquāī

aūt nĕbŭla aūt fūmūs - nām lōngē mōbĭlĭtātĕ

praēstăt ĕt ā tĕnŭī caūsā măgĭs īctă mŏvētūr;

quīppe ŭbi ĭmāgĭnĭbūs fūmī nĕbŭlaēquĕ mŏvētūr.

Quōd gĕnŭs īn sōmnīs sōpīti ŭbĭ cērnĭmŭs āltē

ēxhālārĕ văpōrem āltārĭă fērrĕquĕ fūmūm;

nām prŏcŭl haēc dŭbĭō nōbīs sĭmŭlācră gĕrūntūr -

nūnc ĭgĭtūr quŏnĭām quāssātīs ūndĭquĕ vāsīs

dīfflŭĕre ūmōrem ēt lătĭcēm dīscēdĕrĕ cērnīs

ēt nĕbŭla āc fūmūs quŏnĭām dīscēdĭt ĭn aūrās,

crēde ănĭmām quŏquĕ dīffūndī mūltōquĕ pĕrīrĕ

ōcĭŭs ēt cĭtĭūs dīssōlvi ‹īn› cōrpŏră prīmă,

cūm sĕmĕl ēx hŏmĭnīs mēmbrīs āblātă rĕcēssīt.

Quīppe ĕtĕnīm cōrpūs, quōd vās quăsĭ cōnstĭtĭt ēiūs,

cūm cŏhĭbērĕ nĕquīt cōnquāssātum ēx ălĭquā rē

āc rārēfāctūm dētrāctō sānguĭnĕ vēnīs,

āĕrĕ quī crēdās pōsse hānc cŏhĭbērĭĕr ūllō,

cōrpŏrĕ quī nōstrō rārūs măgĭs †ĭncŏhĭbēscīt†?

Praētĕrĕā gīgnī părĭtēr cūm cōrpŏre ĕt ūnā

crēscĕrĕ sēntīmūs părĭtērquĕ sĕnēscĕrĕ mēntēm.

Nām vĕlŭt īnfīrmō pŭĕrī tĕnĕrōquĕ văgāntūr

cōrpŏrĕ, sīc ănĭmī sĕquĭtūr sēntēntĭă tēnuīs.

Īnde ŭbĭ rōbūstīs ădŏlēvīt vīrĭbŭs aētās,

cōnsĭlĭūm quŏquĕ māiŭs ĕt aŭctĭŏr ēst ănĭmī vīs.

Pōst ŭbĭ iām vălĭdīs quāssātum ēst vīrĭbŭs aēvī

cōrpŭs ĕt ōbtūsīs cĕcĭdērūnt vīrĭbŭs ārtūs,

claūdĭcăt īngĕnĭūm, dēlīrāt līnguă, ‹lăbāt› mēns,

ōmnĭă dēfĭcĭūnt ātque ūnō tēmpŏrĕ dēsūnt.

Ērgō dīssōlvī quŏquĕ cōnvĕnĭt ōmnem ănĭmāī

nātūrām, ceū fūmŭs, ĭn āltās āĕrĭs aūrās;

quāndŏquĭdēm gīgnī părĭtēr părĭtērquĕ vĭdēmūs

crēscĕre ĕt, ‹ūt› dŏcŭī, sĭmŭl aĕvŏ fĕssă fătīscī.

Hūc āccēdĭt ŭtī vĭdĕāmūs, cōrpŭs ŭt īpsūm

sūscĭpĕre īmmānīs mōrbōs dūrūmquĕ dŏlōrēm,

sīc ănĭmūm cūrās ācrīs lūctūmquĕ mĕtūmquĕ;

quārē pārtĭcĭpēm lētī quŏquĕ cōnvĕnĭt ēssĕ.

Quīn ĕtĭām mōrbīs īn cōrpŏrĭs āvĭŭs ērrāt

saēpe ănĭmūs; dēmēntĭt ĕnīm dēlīrăquĕ fātūr

īntērdūmquĕ grăvī lēthārgō fērtŭr ĭn āltūm

aētērnūmquĕ sŏpōrem ŏcŭlīs nūtūquĕ cădēntī,

ūndĕ nĕque ēxaūdīt vōcēs nēc nōscĕrĕ vūltūs

īllōrūm pŏtĭs ēst, ād vītām quī rĕvŏcāntēs

cīrcūmstānt lăcrĭmīs rōrāntēs ōră gĕnāsquĕ.

Quāre ănĭmūm quŏquĕ dīssōlvī fătĕārĕ nĕcēssēst,

quāndŏquĭdēm pĕnĕtrānt īn eūm cōntāgĭă mōrbī.

Nām dŏlŏr āc mōrbūs lētī făbrĭcātŏr ŭtērquēst,

mūltōrum ēxĭtĭō pērdōctī quōd sŭmŭs āntĕ.

[ēt quŏnĭām mēntēm sānārī, cōrpŭs ŭt aēgrūm,

ēt părĭtēr mēntēm sānārī cōrpŭs ĭnānī].

Dēnĭquĕ cūr, hŏmĭnēm cūm vīnī vīs pĕnĕtrāvīt

ācrĭs ĕt īn vēnās dīscēssīt dīdĭtŭs ārdōr,

cōnsĕquĭtūr grăvĭtās mēmbrōrūm, praēpĕdĭūntūr

crūră văcīllāntī, tārdēscīt līnguă, mădēt mēns,

nānt ŏcŭlī, clāmōr sīngūltūs iūrgĭă glīscūnt,

ēt iām cētĕră dē gĕnĕre hōc quaēcūmquĕ sĕquūntūr,

cūr ĕă sūnt, nĭsĭ quōd vēmēns vĭŏlēntĭă vīnī

cōntūrbāre ănĭmām cōnsuēvīt cōrpŏre ĭn īpsō?

Āt quaēcūmquĕ quĕūnt cōntūrbāri īnquĕ pĕdīrī,

sīgnĭfĭcānt, paūlō sī dūrĭŏr īnsĭnŭārīt

caūsă, fŏre ūt pĕrĕānt aēvō prīvātă fŭtūrō.

Quīn ĕtĭām sŭbĭtō vī mōrbī saēpĕ cŏāctūs

ānte ŏcŭlōs ălĭquīs nōstrōs, ūt fūlmĭnĭs īctū,

cōncĭdĭt ēt spūmās ăgĭt, īngĕmĭt ēt trĕmĭt ārtūs,

dēsĭpĭt, ēxtēntāt nērvōs, tōrquētŭr, ănhēlāt

īncōnstāntĕr, ĕt īn iāctāndō mēmbră fătīgāt.

Nīmīrūm quĭă vīs mōrbī dīstrāctă pĕr ārtūs

tūrbăt ăgēns † ănĭmām spūmāns † īn aēquŏrĕ sālsō

vēntōrūm vălĭdīs fērvēscūnt vīrĭbŭs ūndaē.

Ēxprĭmĭtūr pōrrō gĕmĭtūs, quĭă mēmbră dŏlōrĕ

ādfīciūntŭr ĕt ōmnīnō quōd sēmĭnă vōcīs

ēīciūntŭr ĕt ōrĕ fŏrās glŏmĕrātă fĕrūntūr

quā quăsĭ cōnsuērūnt ēt sūnt mūnītă vĭāī.

Dēsĭpĭēntĭă fīt, quĭă vīs ănĭmi ātque ănĭmāī

cōntūrbātŭr ĕt, ūt dŏcŭī, dīvīsă sĕōrsūm

dīsiēctātŭr ĕōdem īllō dīstrāctă vĕnēnō.

Īnde ūbī iām mōrbī rēflēxīt caūsă rĕdītquĕ

īn lătĕbrās ācēr cōrrūptī cōrpŏrĭs ūmōr,

tūm quăsĭ vāccīllāns prīmūm cōnsūrgĭt ĕt ōmnīs

paūlātīm rĕdĭt īn sēnsūs ănĭmāmquĕ rĕcēptāt.

Haēc ĭgĭtūr tāntīs ŭbĭ mōrbīs cōrpŏre ĭn īpsō

iāctēntūr mĭsĕrīsquĕ mŏdīs dīstrāctă lăbōrēnt,

cūr ĕădēm crēdīs sĭnĕ cōrpŏre ĭn āĕre ăpērtō

cūm vălĭdīs vēntīs aētātēm dēgĕrĕ pōssĕ?

Ēt quŏnĭām mēntēm sānārī, cōrpŭs ŭt aēgrūm,

cērnĭmŭs ēt flēctī mĕdĭcīnā pōssĕ vĭdēmūs,

īd quŏquĕ praēsāgīt mōrtālēm vīvĕrĕ mēntēm.

Addere enim partis aut ordine traicere aequumst

aūt ălĭquīd prōrsūm dē sūmmā dētrăhĕre hīlūm,

cōmmūtāre ănĭmūm quīcūmque ădŏrītŭr ĕt īnfīt

aūt ălĭām quāmvīs nātūrām flēctĕrĕ quaērīt.

Āt nĕquĕ trānsfērrī sĭbĭ pārtīs nēc trĭbŭī vūlt

īmmōrtālĕ quŏd ēst quīcquām nĕquĕ dēflŭĕre hīlūm.

Nām quōdcūmquĕ sŭīs mūtātūm fīnĭbŭs ēxīt,

cōntĭnŭo hōc mōrs ēst īllīūs quōd fŭĭt āntĕ.

Ērgo ănĭmūs sīve aēgrēscīt, mōrtālĭă sīgnă

mīttĭt, ŭtī dŏcŭī, seū flēctĭtŭr ā mĕdĭcīnā.

Ūsque ădĕō fālsaē rătĭōnī vēră vĭdētūr

rēs ōccūrrĕre ĕt ēffŭgĭūm praēclūdĕre ĕūntī

āncĭpĭtīquĕ rĕfūtātū cōnvīncĕrĕ fālsūm.

Dēnĭquĕ saēpe hŏmĭnēm paūlātīm cērnĭmŭs īrĕ

ēt mēmbrātīm vītālēm dēpērdĕrĕ sēnsūm;

īn pĕdĭbūs prīmūm dĭgĭtōs līvēscĕre ĕt ūnguīs,

īndĕ pĕdēs ēt crūră mŏrī, pōst īndĕ pĕr ārtūs

īre ălĭōs trāctīm gĕlĭdī vēstīgĭă lētī.

Scīndĭtŭr ātque ănĭmae haēc quŏnĭām nātūră nĕc ūnō

tēmpŏrĕ sīncēra ēxsīstīt, mōrtālĭs hăbēndāst.

Quōd sī fōrtĕ pŭtās īpsām sē pōssĕ pĕr ārtūs

īntrōrsūm trăhĕre ēt pārtīs cōndūcĕre ĭn ūnūm

ātque ĭdĕō cūnctīs sēnsūm dēdūcĕrĕ mēmbrīs,

āt lŏcŭs īllĕ tămēn, quō cōpĭă tānta ănĭmāī

cōgĭtŭr, īn sēnsū dēbēt māiōrĕ vĭdērī;

quī quŏnĭām nūsquāmst, nīmīrum ūt dīxĭmŭs ‹āntĕ›,

dīlănĭātă fŏrās dīspērgĭtŭr, īntĕrĭt ērgō.

Quīn ĕtĭām sī iām lĭbĕāt cōncēdĕrĕ fālsūm

ēt dărĕ pōsse ănĭmām glŏmĕrāri īn cōrpŏre ĕōrūm,

lūmĭnă quī līnquūnt mŏrĭbūndī pārtĭcŭlātīm,

mōrtālēm tămĕn ēsse ănĭmām fătĕārĕ nĕcēssĕ,

nēc rēfērt ūtrūm pĕrĕāt dīspērsă pĕr aūrās

ān cōntrāctă sŭīs ē pārtĭbŭs ōbbrūtēscāt,

quāndo hŏmĭnēm tōtūm măgĭs āc măgĭs ūndĭquĕ sēnsūs

dēfĭcĭt ēt vītaē mĭnŭs ēt mĭnŭs ūndĭquĕ rēstāt.

Ēt quŏnĭām mēns ēst hŏmĭnīs pārs ūnă, lŏcō quaē

fīxă mănēt cērtō, vĕlŭt aūrēs ātque ŏcŭlī sūnt

ātque ălĭī sēnsūs quī vītām cūmquĕ gŭbērnānt,

ēt vĕlŭtī mănŭs ātque ŏcŭlūs nārēsvĕ sĕōrsūm

sēcrēta āb nōbīs nĕquĕūnt sēntīrĕ nĕque ēssĕ,

sēd tămĕn īn pārvō līnquūntūr tēmpŏrĕ tābĕ,

sīc ănĭmūs pēr sē nōn quīt sĭnĕ cōrpŏre ĕt īpsō

ēsse hŏmĭne, īllīūs quăsĭ quōd vās ēssĕ vĭdētūr

sīve ălĭūd quīd vīs pŏtĭūs cōniūnctĭŭs ēī

fīngĕrĕ, quāndŏquĭdēm cōnēxū cōrpŭs ădhaērēt.

Dēnĭquĕ cōrpŏrĭs ātque ănĭmī vīvātă pŏtēstās

īntēr sē cōniūnctă vălēnt vītāquĕ frŭūntūr;

nēc sĭnĕ cōrpŏre ĕnīm vītālīs ēdĕrĕ mōtūs

sōlă pŏtēst ănĭmī pēr sē nātūră nĕc aūtēm

cāssum ănĭmā cōrpūs dūrāre ēt sēnsĭbŭs ūtī.

Scīlĭcĕt āvūlsūs rādīcĭbŭs ūt nĕquĭt ūllām

dīspĭcĕre īpse ŏcŭlūs rēm sōrsūm cōrpŏrĕ tōtō,

sīc ănĭma ātque ănĭmūs pēr sē nīl pōssĕ vĭdētūr.

Nīmīrūm quĭă ‹pēr› vēnās ēt vīscĕră mīxtīm,

pēr nērvōs ātque ōssă, tĕnētūr cōrpŏre ăb ōmnī

nēc māgīs īntērvāllīs prīmōrdĭă pōssūnt

lībĕră dīssūltāre, ĭdĕō cōnclūsă mŏvēntūr

sēnsĭfĕrōs mōtūs quōs ēxtrā cōrpŭs ĭn aūrās

āĕrĭs haūd pōssūnt pōst mōrtem ēiēctă mŏvērī

prōptĕrĕā quĭă nōn sĭmĭlī rătĭōnĕ tĕnēntūr.

Cōrpŭs ĕnim ātque ănĭmāns ĕrĭt āēr, sī cŏhĭbērĕ

sēse ănĭma ātque ĭn ĕōs pŏtĕrīt cōnclūdĕrĕ mōtūs

quōs ānte īn nērvīs ĕt ĭn īpsō cōrpŏre ăgēbāt.

Quāre ĕtĭam ātque ĕtĭām rĕsŏlūtō cōrpŏrĭs ōmnī

tēgmĭne ĕt ēiēctīs ēxtrā vītālĭbŭs aūrīs

dīssōlvī sēnsūs ănĭmī fătĕārĕ nĕcēssēst

ātque ănĭmām, quŏnĭām cōniūnctāst caūsă dŭōbūs.

Dēnĭquĕ cūm cōrpūs nĕquĕāt pērfērre ănĭmāī

dīscĭdĭūm quīn īn taētrō tābēscăt ŏdōrĕ,

quīd dŭbĭtās quīn ēx īmō pĕnĭtūsquĕ cŏōrtă

ēmānārĭt ŭtī fūmūs dīffūsa ănĭmaē vīs,

ātque ĭdĕō tāntā mūtātūm pūtrĕ rŭīnā

cōncĭdĕrīt cōrpūs, pĕnĭtūs quĭă mōtă lŏcō sūnt

fūndāmēntă, fŏrās ănĭma ēmānāntĕ pĕr ārtūs

pērquĕ vĭārum ōmnīs flēxūs, īn cōrpŏrĕ quī sūnt,

ātquĕ fŏrāmĭnă? Mūltĭmŏdīs ūt nōscĕrĕ pōssīs

dīspērtītam ănĭmaē nātūram ēxīssĕ pĕr ārtūs

ēt prĭŭs ēssĕ sĭbī dīstrāctām cōrpŏre ĭn īpsō,

quām prōlāpsă fŏrās ēnārĕt ĭn āĕrĭs aūrās.

Quīn ĕtĭām fīnīs dūm vītaē vērtĭtŭr īntrā,

saēpe ălĭquā tămĕn ē caūsā lăbĕfāctă vĭdētūr

īre ănĭma āc tōtō sōlvī dē cōrpŏrĕ ‹vēllĕ›

ēt quăsĭ sūprĕmŏ lāngūēscĕrĕ tēmpŏrĕ vūltūs

mōllĭăque ēxsānguī ‹trūncō› cădĕre ōmnĭă mēmbră.

Quōd gĕnŭs ēst, ănĭmō mălĕ fāctūm cūm pĕrhĭbētūr

aūt ănĭmām līquīsse; ŭbĭ iām trĕpĭdātŭr ĕt ōmnēs

ēxtrēmūm cŭpĭūnt vītaē rĕprĕhēndĕrĕ vīnclūm.

Cōnquāssātŭr ĕnīm tūm mēns ănĭmaēquĕ pŏtēstās

ōmnĭs ĕt haēc īpsō cūm cōrpŏrĕ cōllăbĕfīūnt;

ūt grăvĭōr paūlō pōssīt dīssōlvĕrĕ caūsă.

Quīd dŭbĭtās tāndēm quīn ēxtrā prōdĭtă cōrpūs

īmbēcīllă fŏrās ĭn ăpērtō, tēgmĭnĕ dēmptō,

nōn mŏdŏ nōn ōmnēm pōssīt dūrārĕ pĕr aēvūm

sēd mĭnĭmūm quōdvīs nĕquĕāt cōnsīstĕrĕ tēmpūs?

Nēc sĭbi ĕnīm quīsquām mŏrĭēns sēntīrĕ vĭdētūr

īrĕ fŏrās ănĭmam īncŏlŭmēm dē cōrpŏrĕ tōtō

nēc prĭŭs ād iŭgŭlum ēt sŭpĕrā sūccēdĕrĕ faūcēs,

vērūm dēfĭcĕre īn cērtā rĕgĭōnĕ lŏcātām;

ūt sēnsūs ălĭōs īn pārtī quēmquĕ sŭā scīt

dīssōlvī. Quōd si īmmōrtālīs nōstră fŏrēt mēns,

nōn tām sē mŏrĭēns dīssōlvī cōnquĕrĕrētūr,

sēd măgĭs īrĕ fŏrās vēstēmquĕ rĕlīnquĕre, ŭt ānguīs.

Dēnĭquĕ cūr ănĭmī nūmquām mēns cōnsĭlĭūmquĕ

gīgnĭtŭr īn căpĭte aūt pĕdĭbūs mănĭbūsvĕ, sĕd ūnīs

sēdĭbŭs ēt cērtīs rĕgĭōnĭbŭs ōmnĭbŭs haērēt,

sī nōn cērtă lŏca ād nāscēndūm rēddĭtă cuīquĕ

sūnt, ĕt ŭbī quīdquīd pōssīt dūrārĕ crĕātūm

ātque ĭtă mūltĭmŏdīs pārtītīs ārtŭbŭs ēssĕ,

mēmbrōrum ūt nūmquam ēxsīstāt praēpōstĕrŭs ōrdō?

Ūsque ădĕō sĕquĭtūr rēs rēm nĕquĕ flāmmă crĕārī

flūmĭnĭbūs sŏlĭtās nĕque ĭn īgnī gīgnĭĕr ālgōr.

Praētĕrĕā si īmmōrtālīs nātūra ănĭmāīst

ēt sēntīrĕ pŏtēst sēcrēta ā cōrpŏrĕ nōstrō,

quīnque, ŭt ŏpīnŏr, ĕām fāciūndum ēst sēnsĭbŭs aūctām.

Nēc rătĭōne ălĭā nōsmēt prōpōnĕrĕ nōbīs

pōssŭmŭs īnfērnās ănĭmās Ăchĕrūntĕ văgārī.

Pīctōrēs ĭtăque ēt scrīptōrūm saēclă prĭōră

sīc ănĭmās īntrō dūxērūnt sēnsĭbŭs aūctās.

Āt nĕquĕ sōrsum ŏcŭlī nĕquĕ nārēs nēc mănŭs īpsă

ēssĕ pŏtēst ănĭmaē nĕquĕ sōrsūm līnguă, nĕque aūrēs;

haūd ĭgĭtūr pēr sē pōssūnt sēntīrĕ nĕque ēssĕ.

Ēt quŏnĭām tōtō sēntīmūs cōrpŏre ĭnēssĕ

vītālēm sēnsum ēt tōtum ēsse ănĭmālĭ vĭdēmūs,

sī sŭbĭtō mĕdĭūm cĕlĕrī praēcīdĕrĭt īctū

vīs ălĭqua ūt sōrsūm pārtēm sēcērnăt ŭtrāmquĕ,

dīspērtītă prŏcūl dŭbĭō quŏquĕ vīs ănĭmāī

ēt dīscīssă sĭmūl cūm cōrpŏrĕ dīsĭcĭētūr.

Āt quōd scīndĭtŭr ēt pārtīs dīscēdĭt ĭn ūllās,

scīlĭcĕt aētērnām sĭbĭ nātūram ābnŭĭt ēssĕ.

Fālcĭfĕrōs mĕmŏrānt cūrrūs ābscīndĕrĕ mēmbră

saēpe ĭtă dē sŭbĭtō pērmīxtā caēdĕ călēntīs,

ūt trĕmĕre īn tērrā vĭdĕātŭr ăb ārtŭbŭs īd quōd

dēcĭdĭt ābscīssūm, cūm mēns tămĕn ātque hŏmĭnīs vīs

mōbĭlĭtātĕ mălī nōn quīt sēntīrĕ dŏlōrēm

ēt sĭmŭl īn pūgnaē stŭdĭō quōd dēdĭtă mēns ēst:

cōrpŏrĕ rēlīquō pūgnām caēdēsquĕ pĕtēssīt,

nēc tĕnĕt āmīssām laēvām cūm tēgmĭnĕ saēpĕ

īntĕr ĕquōs ābstrāxĕ rŏtās fālcēsquĕ răpācēs,

nēc cĕcĭdīsse ălĭūs dēxtrām, cūm scāndĭt ĕt īnstāt.

Īnde ălĭūs cōnātŭr ădēmptō sūrgĕrĕ crūrĕ,

cūm dĭgĭtōs ăgĭtāt prōptēr mŏrĭbūndŭs hŭmī pēs.

Ēt căpŭt ābscīssūm călĭdō vīvēntĕquĕ trūncō

sērvăt hŭmī vūltūm vītālem ŏcŭlōsquĕ pătēntīs,

dōnēc rēlĭquĭās ănĭmāī rēddĭdĭt ōmnīs.

Quīn ĕtĭām tĭbĭ sī līnguā vībrāntĕ mĭnāntī

sērpēntīs caūdā prōcērō cōrpŏre †ŭtrūmquĕ†

sīt lĭbĭtum īn mūltās pārtīs dīscīdĕrĕ fērrō,

ōmnĭă iām sōrsūm cērnēs āncīsă rĕcēntī

vūlnĕrĕ tōrtāri ēt tērrām cōnspērgĕrĕ tābō,

īpsām sēquĕ rĕtrō pārtēm pĕtĕre ōrĕ prĭōrēm

vūlnĕrĭs ārdēnti, ūt mōrsū prĕmăt, īctă dŏlōrĕ.

Ōmnĭbŭs ēsse ĭgĭtūr tōtās dīcēmŭs ĭn īllīs

pārtĭcŭlīs ănĭmās? Ăt ĕā rătĭōnĕ sĕquētūr

ūnam ănĭmāntem ănĭmās hăbŭīsse īn cōrpŏrĕ mūltās.

Ērgō dīvīsāst ĕă quaē fŭĭt ūnă sĭmūl cūm

cōrpŏrĕ; quāprōptēr mōrtāle ūtrūmquĕ pŭtāndūmst,

īn mūltās quŏnĭām pārtīs dīscīdĭtŭr aēquē.

Praētĕrĕā si īmmōrtālīs nātūra ănĭmāī

cōnstăt ĕt īn cōrpūs nāscēntĭbŭs īnsĭnŭātūr,

cūr sŭpĕr ānteāctam aētātēm mĕmĭnīssĕ nĕquīmūs

nēc vēstīgĭă gēstārūm rērum ūllă tĕnēmūs?

Nām sī tānto ŏpĕrēst ănĭmī mūtātă pŏtēstās,

ōmnĭs ŭt āctārum ēxcĭdĕrīt rĕtĭnēntĭă rērūm,

nōn, ŭt ŏpīnŏr, ĭd ā lētō iām lōngĭŭs ērrāt;

quāprōptēr fătĕārĕ nĕcēssēst quaē fŭĭt āntĕ

īntĕrĭīsse ēt quaē nūnc ēst nūnc ēssĕ crĕātām.

Praētĕrĕā sī iām pērfēctō cōrpŏrĕ nōbīs

īnfērrī sŏlĭtāst ănĭmī vīvātă pŏtēstās

tūm cūm gīgnĭmŭr ēt vītaē cūm līmĕn ĭnīmūs,

haūd ĭtă cōnvĕnĭēbăt ŭtī cūm cōrpŏre ĕt ūnā

cūm mēmbrīs vĭdĕātŭr ĭn īpsō sānguĭnĕ crēssĕ,

sēd vĕlŭt īn căvĕā pēr sē sĭbĭ vīvĕrĕ sōlām

cōnvĕnĭt, ūt sēnsū cōrpūs tămĕn ādflŭăt ōmnĕ.

Quāre ĕtĭam ātque ĕtĭām nĕque ŏrīgĭnĭs ēssĕ pŭtāndūmst

ēxpērtīs ănĭmās nēc lētī lēgĕ sŏlūtās.

Nām nĕquĕ tānto ŏpĕre ādnēctī pŏtŭīssĕ pŭtāndūmst

cōrpŏrĭbūs nōstrīs ēxtrīnsĕcŭs īnsĭnŭātās,

quōd fĭĕrī tōtūm cōntrā mănĭfēstă dŏcēt rēs.

Nāmque ĭtă cōnēxa ēst pēr vēnās vīscĕră nērvōs

ōssăque, ŭtī dēntēs quŏquĕ sēnsū pārtĭcĭpēntūr;

mōrbŭs ŭt īndĭcăt ēt gĕlĭdāī strīngŏr ăquāī

ēt lăpĭs ōpprēssūs sūbsīt sī frūgĭbŭs āspēr,

nēc, tām cōntēxtaē cūm sīnt, ēxīrĕ vĭdēntūr

īncŏlŭmēs pōsse ēt sālvās ēxsōlvĕrĕ sēsē

ōmnĭbŭs ē nērvīs ātque ōssĭbŭs ārtĭcŭlīsquĕ.

Quōd sī fōrtĕ pŭtās ēxtrīnsĕcŭs īnsĭnŭātām

pērmānāre ănĭmām nōbīs pēr mēmbră sŏlērĕ,

tāntō quīquĕ măgīs cūm cōrpŏrĕ fūsă pĕrībīt.

Quōd pērmānăt ĕnīm dīssōlvĭtŭr, īntĕrĭt ērgō.

Dīspērtītŭs ĕnīm pēr caūlās cōrpŏrĭs ōmnīs

ūt cĭbŭs, īn mēmbra ātque ārtūs cūm dīdĭtŭr ōmnīs,

dīspĕrĭt ātque ălĭām nātūrām sūffĭcĭt ēx sē,

sīc ănĭma ātque ănĭmūs quāmvīs īntēgră rĕcēns ‹īn›

cōrpŭs ĕūnt, tămĕn īn mānāndō dīssōlvūntūr,

dūm quăsĭ pēr caūlās ōmnīs dīdūntŭr ĭn ārtūs

pārtĭcŭlaē quĭbŭs haēc ănĭmī nātūră crĕātūr,

quaē nūnc īn nōstrō dŏmĭnātūr cōrpŏrĕ nātă

ēx īllā quaē tūnc pĕrĭīt pārtītă pĕr ārtūs.

Quāprōptēr nĕquĕ nātālī prīvātă vĭdētūr

ēssĕ dĭē nātūra ănĭmaē nēc fūnĕrĭs ēxpērs.

Sēmĭnă praētĕrĕā līnquūntūr nēcne ănĭmāī

cōrpŏre ĭn ēxănĭmō? Quōd sī līnquūntŭr ĕt īnsūnt,

haūd ĕrĭt ūt mĕrĭto īmmōrtālīs pōssĭt hăbērī,

pārtĭbŭs āmīssīs quŏnĭām lībātă rĕcēssīt.

Sīn ĭtă sīncērīs mēmbrīs āblātă prŏfūgīt

ūt nūllās pārtīs īn cōrpŏrĕ līquĕrĭt ēx sē,

ūndĕ cădāvĕră rāncēntī iām vīscĕrĕ vērmīs

ēxspīrānt ātque ūnde ănĭmāntūm cōpĭă tāntă

ēxŏs ĕt ēxsānguīs tŭmĭdōs pērflūctŭăt ārtūs?

Quōd sī fōrte ănĭmās ēxtrīnsĕcŭs īnsĭnŭārī

vērmĭbŭs ēt prīvās īn cōrpŏră pōssĕ vĕnīrĕ

crēdīs nēc rĕpŭtās cūr mīlĭă mūlta ănĭmārūm

cōnvĕnĭānt ūnde ūnă rĕcēssĕrĭt, hōc tămĕn ēst ūt

quaērēndūm vĭdĕātŭr ĕt īn dīscrīmĕn ăgēndūm,

ūtrūm tāndem ănĭmaē vēnēntūr sēmĭnă quaēquĕ

vērmĭcŭlōrum īpsaēquĕ sĭbī făbrĭcēntŭr ŭbī sīnt,

ān quăsĭ cōrpŏrĭbūs pērfēctīs īnsĭnŭēntūr.

Āt nĕquĕ cūr făcĭānt īpsaē quārēvĕ lăbōrēnt

dīcĕrĕ sūppĕdĭtāt. Nĕque ĕnīm, sĭnĕ cōrpŏrĕ cūm sūnt,

sōllĭcĭtaē vŏlĭtānt mōrbīs ālgūquĕ fămēquĕ.

Cōrpŭs ĕnīm măgĭs hīs vĭtĭīs ādfīnĕ lăbōrāt

ēt mălă mūlta ănĭmūs cōntāgē fūngĭtŭr ēiūs.

Sēd tămĕn hīs ēstō quāmvīs făcĕre ūtĭlĕ cōrpūs

cuī sŭbĕānt; āt quā pōssīnt vĭă nūllă vĭdētūr.

Haūd ĭgĭtūr făcĭūnt ănĭmaē sĭbĭ cōrpŏra ĕt ārtūs.

Nēc tămĕn ēst ūtquī pērfēctīs īnsĭnŭētūr

cōrpŏrĭbūs; nĕque ĕnīm pŏtĕrūnt sūbtīlĭtĕr ēssĕ

cōnēxaē nĕquĕ cōnsēnsū cōntāgĭă fīēnt.

Dēnĭquĕ cūr ācrīs vĭŏlēntĭă trīstĕ lĕōnūm

sēmĭnĭūm sĕquĭtūr, vūlpēs dŏlŭs, ēt fŭgă cērvīs

ā pătrĭbūs dătŭr ēt pătrĭūs păvŏr īncĭtăt ārtūs,

ēt iām cētĕră dē gĕnĕre hōc cūr ōmnĭă mēmbrīs

ēx ĭnĕūnte aēvō gĕnĕrāscūnt īngĕnĭōquĕ,

sī nōn, cērtă sŭō quĭă sēmĭnĕ sēmĭnĭōquĕ

vīs ănĭmī părĭtēr crēscīt cūm cōrpŏrĕ quōquĕ?

Quōd si īmmōrtālīs fŏrĕt ēt mūtārĕ sŏlērēt

cōrpŏră, pērmīxtīs ănĭmāntēs mōrĭbŭs ēssēnt,

ēffŭgĕrēt cănĭs Hŷrcānō dē sēmĭnĕ saēpĕ

cōrnĭgĕri īncūrsūm cērvī trĕmĕrētquĕ pĕr aūrās

āĕrĭs āccĭpĭtēr fŭgĭēns vĕnĭēntĕ cŏlūmbā,

dēsĭpĕrēnt hŏmĭnēs, săpĕrēnt fĕră saēclă fĕrārūm.

Īllŭd ĕnīm fālsā fērtūr rătĭōnĕ, quŏd āiūnt

īmmōrtālem ănĭmām mūtātō cōrpŏrĕ flēctī.

Quōd mūtātŭr ĕnīm dīssōlvĭtŭr, īntĕrĭt ērgō.

Trāīciūntŭr ĕnīm pārtēs ātque ōrdĭnĕ mīgrānt;

quārē dīssōlvī quŏquĕ dēbēnt pōssĕ pĕr ārtūs,

dēnĭque ŭt īntēreānt ūnā cūm cōrpŏrĕ cūnctaē.

Sīn ănĭmās hŏmĭnūm dīcēnt īn cōrpŏră sēmpēr

īre hūmānă, tămēn quaērām cūr ē săpĭēntī

stūltă quĕānt fĭĕrī, nēc prūdēns sīt pŭĕr ūllūs,

[sī nōn, cērtă sŭō quĭă sēmĭnĕ sēmĭnĭōquĕ]

nēc tām dōctŭs ĕquaē pūllūs quām fōrtĭs ĕquī vīs.

Scīlĭcĕt īn tĕnĕrō tĕnĕrāscĕrĕ cōrpŏrĕ mēntēm

cōnfŭgĭēnt. Quōd sī iām fīt, fătĕārĕ nĕcēssēst

mōrtālem ēsse ănĭmām, quŏnĭām mūtātă pĕr ārtūs

tānto ŏpĕre āmīttīt vītām sēnsūmquĕ prĭōrēm.

Quōvĕ mŏdō pŏtĕrīt părĭtēr cūm cōrpŏrĕ quōquĕ

cōnfīrmātă cŭpītum aētātīs tāngĕrĕ flōrēm

vīs ănĭmī, nĭsi ĕrīt cōnsōrs ĭn ŏrīgĭnĕ prīmā?

Quīdvĕ fŏrās sĭbĭ vūlt mēmbrīs ēxīrĕ sĕnēctīs?

Ān mĕtŭīt cōnclūsă mănēre īn cōrpŏrĕ pūtrī

ēt dŏmŭs aētātīs spătĭō nē fēssă vĕtūstō

ōbrŭăt? Āt nōn sūnt īmmōrtāli ūllă pĕrīclă.

Dēnĭquĕ cōnŭbĭa ād Vĕnĕrīs pārtūsquĕ fĕrārūm

ēsse ănĭmās praēstō dērīdĭcŭlum ēssĕ vĭdētūr,

ēxspēctāre īmmōrtālīs mōrtālĭă mēmbră

īnnŭmĕrō nŭmĕrō cērtārĕquĕ praēprŏpĕrāntēr

īntēr sē quaē prīmă pŏtīssĭmăque īnsĭnŭētūr;

sī nōn fōrte ĭtă sūnt ănĭmārūm foēdĕră pāctă

ūt quaē prīmă vŏlāns ādvēnĕrĭt īnsĭnŭētūr

prīmă nĕque īntēr sē cōntēndānt vīrĭbŭs hīlūm.

Dēnĭque ĭn aēthĕrĕ nōn ārbōr, nōn aēquŏre ĭn āltō

nūbēs ēssĕ quĕūnt nēc pīscēs vīvĕre ĭn ārvīs

nēc crŭŏr īn līgnīs nĕquĕ sāxīs sūcŭs ĭnēssĕ.

Cērtum āc dīspŏsĭtūmst ŭbĭ quīcquīd crēscăt ĕt īnsīt.

Sīc ănĭmī nātūră nĕquīt sĭnĕ cōrpŏre ŏrīrī

sōlă nĕque ā nērvīs ēt sānguĭnĕ lōngĭŭs ēssĕ.

Quōd sī pōssĕt ĕnīm, mūltō prĭŭs īpsa ănĭmī vīs

īn căpĭte aūt ŭmĕrīs aūt īmīs cālcĭbŭs ēssĕ

pōssĕt ĕt īnnāscī quāvīs īn pārtĕ sŏlērēt,

tāndem ĭn ĕōdem hŏmĭne ātque ĭn ĕōdēm vāsĕ mănērĕ.

Quōd quŏnĭām nōstrō quŏquĕ cōnstāt cōrpŏrĕ cērtūm

dīspŏsĭtūmquĕ vĭdētŭr ŭbi ēsse ēt crēscĕrĕ pōssīt

sōrsum ănĭma ātque ănĭmūs, tāntō măgĭs īnfĭtĭāndūm

tōtūm pōsse ēxtrā cōrpūs dūrārĕ gĕnīquĕ.

Quārē, cōrpŭs ŭbi īntĕrĭīt, pĕrĭīssĕ nĕcēssēst

cōnfĭtĕāre ănĭmām dīstrāctam īn cōrpŏrĕ tōtō.

Quīppe ĕtĕnīm mōrtāle aētērnō iūngĕre ĕt ūnā

cōnsēntīrĕ pŭtāre ēt fūngī mūtŭă pōssĕ

dēsĭpĕrēst. Quĭd ĕnīm dīvērsĭŭs ēssĕ pŭtāndūmst

aūt măgĭs īntēr sē dīsiūnctūm dīscrĕpĭtānsquĕ,

quām mōrtālĕ quŏd ēst īmmōrtāli ātquĕ pĕrēnnī

iūnctum īn cōncĭlĭō saēvās tŏlĕrārĕ prŏcēllās?

Praētĕrĕā quaēcūmquĕ mănēnt aētērnă nĕcēssēst

aūt quĭă sūnt sŏlĭdō cūm cōrpŏrĕ rēspŭĕre īctūs

nēc pĕnĕtrārĕ pătī sĭbĭ quīcquām quōd quĕăt ārtās

dīssŏcĭāre īntūs pārtīs, ūt mātĕrĭāī

cōrpŏră sūnt quōrūm nātūram ōstēndĭmŭs āntĕ,

aūt ĭdĕō dūrāre aētātēm pōssĕ pĕr ōmnēm,

plāgārūm quĭă sūnt ēxpērtĭă, sīcŭt ĭnānēst

quōd mănĕt īntāctūm nĕque ăb īctū fūngĭtŭr hīlūm,

aūt ĕtĭām quĭă nūllă lŏcī fīt cōpĭă cīrcūm,

quō quăsĭ rēs pōssīnt dīscēdĕrĕ dīssōlvīquĕ,

sīcūt sūmmārūm sūmmāst aētērnă, nĕque ēxtrā

quīs lŏcŭs ēst quō dīffŭgĭānt nĕquĕ cōrpŏră sūnt quaē

pōssīnt īncĭdĕre ēt vălĭdā dīssōlvĕrĕ plāgā.

Quōd sī fōrte ĭdĕō măgĭs īmmōrtālĭs hăbēndāst,

quōd vītālĭbŭs āb rēbūs mūnītă tĕnētūr,

aūt quĭă nōn vĕnĭūnt ōmnīno ălĭēnă sălūtīs

aūt quĭă quaē vĕnĭūnt ălĭquā rătĭōnĕ rĕcēdūnt

pūlsă prĭūs quām quīd nŏcĕānt sēntīrĕ quĕāmūs,

***

praētĕr ĕnīm quām quōd mōrbīs cūm cōrpŏrĭs aēgrēt,

ādvĕnĭt īd quŏd ĕām dē rēbūs saēpĕ fŭtūrīs

mācĕrăt īnquĕ mĕtū măle hăbēt cūrīsquĕ fătīgāt

praētĕrĭtīsquĕ măle ādmīssīs pēccātă rĕmōrdēnt.

Āddĕ fŭrōrem ănĭmī prŏprĭum ātque ōblīvĭă rērūm,

āddĕ quŏd īn nīgrās lēthārgī mērgĭtŭr ūndās.

Nīl ĭgĭtūr mōrs ēst ād nōs nĕquĕ pērtĭnĕt hīlūm,

quāndŏquĭdēm nātūra ănĭmī mōrtālĭs hăbētūr.

Ēt vĕlŭt ānteāctō nīl tēmpŏrĕ sēnsĭmŭs aēgrī,

ād cōnflīgēndūm vĕnĭēntĭbŭs ūndĭquĕ Poēnīs,

ōmnĭă cūm bēllī trĕpĭdō cōncūssă tŭmūltū

hōrrĭdă cōntrĕmŭērĕ sŭb āltīs aēthĕrĭs ōrīs,

īn dŭbĭōquĕ fŭēre ūtrōrum ād rēgnă cădēndūm

ōmnĭbŭs hūmānīs ēssēt tērrāquĕ mărīquĕ,

sīc, ŭbĭ nōn ĕrĭmūs, cūm cōrpŏrĭs ātque ănĭmāī

dīscĭdĭūm fŭĕrīt quĭbŭs ē sŭmŭs ūnĭtĕr āptī,

scīlĭcĕt haūd nōbīs quīcquām, quī nōn ĕrĭmūs tūm,

āccĭdĕre ōmnīnō pŏtĕrīt sēnsūmquĕ mŏvērĕ,

nōn sī tērră mărī mīscēbĭtŭr ēt mărĕ caēlō.

Ēt sī iām nōstrō sēntīt dē cōrpŏrĕ pōstquām

dīstrāctāst ănĭmī nātūra ănĭmaēquĕ pŏtēstās,

nīl tămĕn ēst ād nōs quī cōmptū cōniŭgĭōquĕ

cōrpŏrĭs ātque ănĭmaē cōnsīstĭmŭs ūnĭtĕr āptī.

Nēc, sī mātĕrĭēm nōstrām cōllēgĕrĭt aētās

pōst ŏbĭtūm rūrsūmquĕ rĕdēgĕrĭt ūt sĭtă nūnc ēst

ātque ĭtĕrūm nōbīs fŭĕrīnt dătă lūmĭnă vītaē,

pērtĭnĕāt quīcquām tămĕn ād nōs īd quŏquĕ fāctūm,

īntērrūptă sĕmēl cūm sīt rĕpĕtēntĭă nōstrī.

Ēt nūnc nīl ād nōs dē nōbīs āttĭnĕt, āntĕ

quī fŭĭmūs, ‹nīl› iām de īllīs nōs ādfĭcĭt āngōr.

Nām cūm rēspĭcĭās īmmēnsī tēmpŏrĭs ōmnĕ

praētĕrĭtūm spătĭūm, tūm mōtūs mātĕrĭāī

mūltĭmŏdīs quām sīnt, făcĭle hōc āccrēdĕrĕ pōssīs,

sēmĭnă saēpe ĭn ĕōdem, ūt nūnc sūnt, ōrdĭnĕ pōstă

haēc ĕădēm, quĭbŭs ē nūnc nōs sŭmŭs, āntĕ fŭīssĕ.

Nēc mĕmŏrī tămĕn īd quīmūs rĕprĕhēndĕrĕ mēntĕ;

īntĕr ĕnīm iēctāst vītāī paūsă văgēquĕ

dērrārūnt pāssīm mōtūs āb sēnsĭbŭs ōmnēs.

Dēbĕt ĕnīm, mĭsĕrē sī fōrte aēgrēquĕ fŭtūrūmst,

īpsĕ quŏque ēsse ĭn ĕō tūm tēmpŏrĕ, cuī mălĕ pōssīt

āccĭdĕre. Īd quŏnĭām mōrs ēxĭmĭt, ēssĕquĕ prōbēt

īllūm cuī pōssīnt īncōmmŏdă cōncĭlĭārī,

scīrĕ lĭcēt nōbīs nīl ēsse īn mōrtĕ tĭmēndūm

nēc mĭsĕrūm fĭĕrī quī nōn ēst pōssĕ nĕque hīlūm

dīffērre ān nūllō fŭĕrīt iām tēmpŏrĕ nātūs,

mōrtālēm vītām mōrs cum īmmōrtālĭs ădēmīt.

Proīnde ŭbĭ sē vĭdĕās hŏmĭnem īndīgnārĭĕr īpsūm,

pōst mōrtēm fŏre ŭt aūt pūtēscāt cōrpŏrĕ pōstō

aūt flāmmīs īntērfīāt mālīsvĕ fĕrārūm,

scīrĕ lĭcēt nōn sīncērūm sŏnĕre ātquĕ sŭbēssĕ

caēcum ălĭquēm cōrdī stĭmŭlūm, quāmvīs nĕgĕt īpsĕ

crēdĕrĕ sē quēmquām sĭbĭ sēnsum īn mōrtĕ fŭtūrūm.

Nōn, ŭt ŏpīnŏr, ĕnīm dāt quōd prōmīttĭt ĕt ūndĕ,

nēc rādīcĭtŭs ē vītā sē tōllĭt ĕt eīcīt,

sēd făcĭt ēssĕ sŭī quīddām sŭpĕr īnscĭŭs īpsĕ.

Vīvŭs ĕnīm sĭbĭ cūm prōpōnīt quīsquĕ fŭtūrūm,

cōrpŭs ŭtī vŏlŭcrēs lăcĕrēnt īn mōrtĕ fĕraēquĕ,

īpsĕ sŭī mĭsĕrēt; nĕque ĕnīm sē dīvĭdĭt īllīm

nēc rĕmŏvēt sătĭs ā prōiēctō cōrpŏre ĕt īllūm

sē fīngīt sēnsūquĕ sŭō cōntāmĭnăt ādstāns.

Hīnc īndīgnātūr sē mōrtālem ēssĕ crĕātūm

nēc vĭdĕt īn vērā nūllūm fŏrĕ mōrte ălĭūm sē

quī pōssīt vīvūs sĭbĭ sē lūgērĕ pĕrēmptūm

stānsquĕ iăcēntēm ‹sē› lăcĕrāri ūrīvĕ dŏlērĕ.

Nām si īn mōrtĕ mălūmst mālīs mōrsūquĕ fĕrārūm

trāctārī, nōn īnvĕnĭō quī nōn sĭt ăcērbūm

īgnĭbŭs īmpŏsĭtūm călĭdīs tōrrēscĕrĕ flāmmīs

aūt īn mēllĕ sĭtūm sūffōcāri ātquĕ rĭgērĕ

frīgŏrĕ, cūm sūmmō gĕlĭdī cŭbăt aēquŏrĕ sāxī,

ūrgērīvĕ sŭpērne ōbtrītūm pōndĕrĕ tērraē.

"Iām iām nōn dŏmŭs āccĭpĭēt tē laētă, nĕque ūxōr

ōptĭmă nēc dūlcēs ōccūrrēnt ōscŭlă nātī

praērĭpĕre ēt tăcĭtā pēctūs dūlcēdĭnĕ tāngēnt.

Nōn pŏtĕrīs fāctīs flōrēntĭbŭs ēssĕ, tŭīsquĕ

praēsĭdĭūm. Mĭsĕrō mĭsĕre" āiūnt "ōmnĭa ădēmīt

ūnă dĭēs īnfēstă tĭbī tōt praēmĭă vītaē."

Īllŭd ĭn hīs rēbūs nōn āddūnt "nēc tĭbi ĕārūm

iām dēsīdĕrĭūm rērūm sŭpĕr īnsĭdĕt ūnā."

Quōd bĕnĕ sī vīdeānt ănĭmō dīctīsquĕ sĕquāntūr,

dīssōlvānt ănĭmī māgnō se āngōrĕ mĕtūquĕ.

"Tū quĭdem ŭt ēs lētō sōpītūs, sīc ĕrĭs aēvī

quōd sŭpĕrēst cūnctīs prīvātŭ' dŏlōrĭbŭs aēgrīs.

Āt nōs hōrrĭfĭcō cĭnĕfāctūm tē prŏbĕ būstō

īnsătĭābĭlĭtēr dēflēvĭmŭs, aētērnūmquĕ

nūllă dĭēs nōbīs maērōrem ē pēctŏrĕ dēmēt."

Īllŭd ăb hōc ĭgĭtūr quaērēndum ēst, quīd sĭt ămārī

tānto ŏpĕre, ād sōmnūm sī rēs rĕdĭt ātquĕ quĭētēm,

cūr quīsquam aētērnō pōssīt tābēscĕrĕ lūctū.

Hōc ĕtĭām făcĭūnt ŭbĭ dīscŭbŭērĕ tĕnēntquĕ

pōcŭlă saēpe hŏmĭnēs ĕt ĭnūmbrānt ōră cŏrōnīs,

ēx ănĭmo ūt dīcānt "brĕvĭs hīc ēst frūctŭs hŏmūllīs;

iām fŭĕrīt nĕquĕ pōst ūmquām rĕvŏcārĕ lĭcēbīt."

Tāmquam īn mōrtĕ mălī cūm prīmīs hōc sĭt ĕōrūm,

quōd sĭtĭs ēxūrāt mĭsĕrōs ātque ārĭdă tōrrāt,

aūt ălĭaē cūiūs dēsīdĕrĭum īnsĭdĕāt reī.

Nēc sĭbi ĕnīm quīsquām tūm sē vītāmquĕ rĕquīrīt,

cūm părĭtēr mēns ēt cōrpūs sōpītă quĭēscūnt.

Nām lĭcĕt aētērnūm pēr nōs sīc ēssĕ sŏpōrēm,

nēc dēsīdĕrĭūm nōstrī nōs ādfĭcĭt ūllūm.

Ēt tămĕn haūdquāquām nōstrōs tūnc īllă pĕr ārtūs

lōnge āb sēnsĭfĕrīs prīmōrdĭă mōtĭbŭs ērrānt,

cūm cōrrēptŭs hŏmo ēx sōmnō sē cōllĭgĭt īpsĕ.

Mūlto ĭgĭtūr mōrtēm mĭnŭs ād nōs ēssĕ pŭtāndūmst,

sī mĭnŭs ēssĕ pŏtēst quām quōd nīl ēssĕ vĭdēmūs;

māiŏr ĕnīm tūrbă ēt dīsiēctūs mātĕrĭāī

cōnsĕquĭtūr lētō nēc quīsquam ēxpērgĭtŭs ēxstāt,

frīgĭdă quēm sĕmĕl ēst vītāī paūsă sĕcūtă.

Dēnĭquĕ sī vōcēm rērūm nātūră rĕpēntĕ

mīttăt ĕt hōc ălĭcuī nōstrūm sīc īncrĕpĕt īpsă

"quīd tĭbĭ tānto ŏpĕrēst, mōrtālīs, quōd nĭmĭs aēgrīs

lūctĭbŭs īndūlgēs? Quīd mōrtēm cōngĕmĭs āc flēs?

Nām sī grātă fŭīt tĭbĭ vīta ānteāctă prĭōrquĕ

ēt nōn ōmnĭă pērtūsūm cōngēstă quăsi īn vās

cōmmŏdă pērflūxēre ātque īngrāta īntĕrĭērĕ,

cūr nōn ūt plēnūs vītaē cōnvīvă rĕcēdīs

aēquo ănĭmōquĕ căpīs sēcūrām, stūltĕ, quĭētēm?

Sīn ĕă quaē frūctūs cūmque ēs pĕrĭērĕ prŏfūsă

vītăque ĭn ōffēnsāst, cūr āmplĭŭs āddĕrĕ quaērīs,

rūrsūm quōd pĕrĕāt măle ĕt īngrātum ōccĭdăt ōmnĕ,

nōn pŏtĭūs vītaē fīnēm făcĭs ātquĕ lăbōrīs?

Nām tĭbĭ praētĕrĕā quōd māchĭnĕr īnvĕnĭāmquĕ,

quōd plăcĕāt, nīl ēst: ĕădēm sūnt ōmnĭă sēmpēr.

Sī tĭbĭ nōn ānnīs cōrpūs iām mārcĕt ĕt ārtūs

cōnfēctī lānguēnt, ĕădēm tămĕn ōmnĭă rēstānt,

ōmnĭă sī pērgās vīvēndō vīncĕrĕ saēclă,

ātque ĕtĭām pŏtĭūs, sī nūmquām sīs mŏrĭtūrūs,"

quīd rēspōndēmūs, nĭsĭ iūstam īntēndĕrĕ lītēm

nātūram ēt vērām vērbīs ēxpōnĕrĕ caūsām?

Grāndĭŏr hīc vērō sī iām sĕnĭōrquĕ quĕrātūr

ātque ŏblĭtūm lāmēntētūr mĭsĕr āmplĭŭs aēquō,

nōn mĕrĭto īnclāmēt măgĭs ēt vōce īncrĕpĕt ācrī?

"Aūfĕr ăbhīnc lăcrĭmās, bălătro, ēt cōmpēscĕ quĕrēlās.

Ōmnĭă pērfūnctūs vītāī praēmĭă mārcēs.

Sēd quĭă sēmpĕr ăvēs quŏd ăbēst, praēsēntĭă tēmnīs,

īmpērfēctă tĭbi ēlāpsāst īngrātăquĕ vītă

ēt nĕc ŏpīnāntī mōrs ād căpŭt ādstĭtĭt āntĕ

quām sătŭr āc plēnūs pōssīs dīscēdĕrĕ rērūm.

Nūnc ălĭēnă tŭā tămĕn aētāte ōmnĭă mīttĕ

aēquo ănĭmōque ăgĕdūm †māgnīs† cōncēdĕ: nĕcēssēst."

Iūre, ŭt ŏpīnŏr, ăgāt, iūre īncrĕpĕt īncīlētquĕ.

Cēdĭt ĕnīm rērūm nŏvĭtāte ēxtrūsă vĕtūstās

sēmpĕr, ĕt ēx ălĭīs ălĭūd rĕpărārĕ nĕcēssēst:

nēc quīsquam īn bărăthrūm nēc Tārtără dēdĭtŭr ātră.

Mātĕrĭēs ŏpŭs ēst ūt crēscānt pōstĕră saēclă;

quaē tămĕn ōmnĭă tē vītā pērfūnctă sĕquēntūr;

nēc mĭnŭs ērgo ānte haēc quām tū cĕcĭdērĕ, cădēntquĕ.

Sīc ălĭd ēx ălĭō nūmquām dēsīstĕt ŏrīrĭ

vītăquĕ māncĭpĭō nūllī dătŭr, ōmnĭbŭs ūsū.

Rēspĭce ĭtēm quām nīl ād nōs ānteāctă vĕtūstās

tēmpŏrĭs aētērnī fŭĕrīt, quām nāscĭmŭr āntĕ.

Hōc ĭgĭtūr spĕcŭlūm nōbīs nātūră fŭtūrī

tēmpŏrĭs ēxpōnīt pōst mōrtēm dēnĭquĕ nōstrām.

Nūmquĭd ĭbi hōrrĭbĭle āppārēt, nūm trīstĕ vĭdētūr

quīcquām, nōn ōmnī sōmnō sēcūrĭŭs ēxstāt?

Ātque ĕă nīmīrūm quaēcūmque Ăchĕrūntĕ prŏfūndō

prōdĭtă sūnt ēsse, īn vītā sūnt ōmnĭă nōbīs.

Nēc mĭsĕr īmpēndēns māgnūm tĭmĕt āĕrĕ sāxūm

Tāntălŭs, ūt fāmāst, cāssā fōrmīdĭnĕ tōrpēns;

sēd măgĭs īn vītā dīvūm mĕtŭs ūrgĕt ĭnānīs

mōrtālīs cāsūmquĕ tĭmēnt quēm cuīquĕ fĕrāt fōrs.

Nēc Tītyōn vŏlŭcrēs ĭnĕūnt Ăchĕrūntĕ iăcēntēm

nēc quōd sūb māgnō scrūtēntūr pēctŏrĕ quīcquām

pērpĕtŭam aētātēm pōssūnt rĕpĕrīrĕ prŏfēctō.

Quāmlībēt īmmānī prōiēctū cōrpŏrĭs ēxstēt,

quī nōn sōlă nŏvēm dīspēssīs iūgĕră mēmbrīs

ōbtĭnĕāt, sēd quī tērrāī tōtĭŭs ōrbēm,

nōn tămĕn aētērnūm pŏtĕrīt pērfērrĕ dŏlōrēm

nēc praēbērĕ cĭbūm prŏprĭō dē cōrpŏrĕ sēmpēr.

Sēd Tĭtўōs nōbīs hīc ēst, ĭn ămōrĕ iăcēntēm

quēm vŏlŭcrēs lăcĕrānt ātque ēxēst ānxĭŭs āngōr

aūt ălĭā quāvīs scīndūnt cūppēdĭnĕ cūraē.

Sīsўphŭs īn vītā quŏquĕ nōbīs ānte ŏcŭlōs ēst

quī pĕtĕre ā pŏpŭlō fāscīs saēvāsquĕ sĕcūrīs

īmbĭbĭt ēt sēmpēr vīnctūs trīstīsquĕ rĕcēdīt.

Nām pĕtĕre īmpĕrĭūm quŏd ĭnānēst nēc dătŭr ūmquām,

ātque ĭn ĕō sēmpēr dūrūm sūffērrĕ lăbōrēm,

hōc ēst ādvērsō nīxāntēm trūdĕrĕ mōntĕ

sāxūm quōd tămĕn ‹ē› sūmmō iām vērtĭcĕ rūrsūm

vōlvĭtŭr ēt plānī rāptīm pĕtĭt aēquŏră cāmpī.

Deīnde ănĭmi īngrātām nātūrām pāscĕrĕ sēmpēr

ātque ēxplērĕ bŏnīs rēbūs sătĭārĕquĕ nūmquām,

quōd făcĭūnt nōbīs ānnōrūm tēmpŏră, cīrcūm

cūm rĕdĕūnt fētūsquĕ fĕrūnt vărĭōsquĕ lĕpōrēs,

nēc tămĕn ēxplēmūr vītāī frūctĭbŭs ūmquām,

hōc, ŭt ŏpīnŏr, ĭd ēst, aēvō flōrēntĕ pŭēllās

quōd mĕmŏrānt lătĭcēm pērtūsūm cōngĕrĕre īn vās,

quōd tămĕn ēxplērī nūllā rătĭōnĕ pŏtēstūr.

Cērbĕrŭs ēt fŭrĭaē iām vēro ēt lūcĭs ĕgēstās,

Tārtărŭs hōrrĭfĕrōs ērūctāns faūcĭbŭs aēstūs

***

quī nĕquĕ sūnt ūsquām nēc pōssūnt ēssĕ prŏfēctō.

Sēd mĕtŭs īn vītā poēnārūm prō mălĕ fāctīs

ēst īnsīgnĭbŭs īnsīgnīs, scĕlĕrīsquĕ lŭēllă,

cārcĕr ĕt hōrrĭbĭlīs dē sāxō iāctŭ' dĕōrsūm,

vērbĕră cārnĭfĭcēs rōbūr pīx lāmmĭnă taēdaē;

quaē tămĕn ētsi ābsūnt, āt mēns sĭbĭ cōnscĭă fāctīs

praēmĕtŭēns ădhĭbēt stĭmŭlōs tōrrētquĕ flăgēllīs

nēc vĭdĕt īntĕrĕā quī tērmĭnŭs ēssĕ mălōrūm

pōssīt nēc quaē sīt poēnārūm dēnĭquĕ fīnīs

ātque ĕădēm mĕtŭīt măgĭs haēc ne īn mōrtĕ grăvēscānt.

Hīc Ăchĕrūsĭă fīt stūltōrūm dēnĭquĕ vītă.

Hōc ĕtĭām tĭbĭ tūte īntērdūm dīcĕrĕ pōssīs

"lūmĭnă sīs ŏcŭlīs ĕtĭām bŏnŭs Āncŭ' rĕlīquīt

quī mĕlĭōr mūltīs quām tū fŭĭt, īmprŏbĕ, rēbūs.

Īnde ălĭī mūltī rēgēs rērūmquĕ pŏtēntēs

ōccĭdĕrūnt, māgnīs quī gēntĭbŭs īmpĕrĭtārūnt.

Īllĕ quŏque īpsĕ, vĭām quī quōndām pēr mărĕ māgnūm

strāvĭt ĭtērquĕ dĕdīt lĕgĭōnĭbŭs īrĕ pĕr āltūm

āc pĕdĭbūs sālsās dŏcŭīt sŭpĕr īrĕ lăcūnās

ēt cōntēmpsĭt ĕquīs īnsūltāns mūrmŭră pōntī,

lūmĭne ădēmpto ănĭmām mŏrĭbūndō cōrpŏrĕ fūdīt.

Scīpĭădās, bēllī fūlmēn, Cārthāgĭnĭs hōrrōr,

ōssă dĕdīt tērraē proīnde āc fămŭl īnfĭmŭs ēssēt.

Āddĕ rĕpērtōrēs dōctrīnārum ātquĕ lĕpōrūm,

ādde Hĕlĭcōnĭădūm cŏmĭtēs; quōrum ūnŭs Hŏmērūs

scēptră pŏtītŭs ĕādem ălĭīs sōpītŭ' quĭētēst.

Dēnĭquĕ Dēmŏcrĭtūm pōstquām mātūră vĕtūstās

ādmŏnŭīt mĕmŏrēs mōtūs lānguēscĕrĕ mēntīs,

spōntĕ sŭā lētō căpŭt ōbvĭŭs ōbtŭlĭt īpsĕ.

Īpse Ĕpĭcūrŭs ŏbīt dēcūrsō lūmĭnĕ vītaē,

quī gĕnŭs hūmānum īngĕnĭō sŭpĕrāvĭt ĕt ōmnīs

rēstīnxīt stēllās ēxōrtŭs ŭt āĕrĭūs sōl.

Tū vērō dŭbĭtābĭs ĕt īndīgnābĕre ŏbīrĕ?

Mōrtŭă cuī vīta ēst prŏpĕ iām vīvo ātquĕ vĭdēntī,

quī sōmnō pārtēm māiōrēm cōntĕrĭs aēvī

ēt vĭgĭlāns stērtīs nēc sōmnĭă cērnĕrĕ cēssās

sōllĭcĭtāmquĕ gĕrīs cāssā fōrmīdĭnĕ mēntēm

nēc rĕpĕrīrĕ pŏtēs tĭbĭ quīd sīt saēpĕ mălī, cūm

ēbrĭŭs ūrgērīs mūltīs mĭsĕr ūndĭquĕ cūrīs

ātque ănĭmi īncērtō flŭĭtāns ērrōrĕ văgārīs."

Sī pōssēnt hŏmĭnēs, proīnde āc sēntīrĕ vĭdēntūr

pōndŭs ĭnēsse ănĭmō quōd sē grăvĭtātĕ fătīgēt,

ē quĭbŭs īd fīāt caūsīs quŏquĕ nōscĕre ĕt ūndĕ

tāntă mălī tāmquām mōlēs īn pēctŏrĕ cōnstēt,

haūd ĭtă vītam ăgĕrēnt, ūt nūnc plērūmquĕ vĭdēmūs

quīd sĭbĭ quīsquĕ vĕlīt nēscīre ēt quaērĕrĕ sēmpēr

cōmmūtārĕ lŏcūm quăsi ŏnūs dēpōnĕrĕ pōssīt.

Ēxīt saēpĕ fŏrās māgnīs ēx aēdĭbŭs īllĕ,

ēssĕ dŏmī quēm pērtaēsūmst, sŭbĭtōquĕ ‹rĕvērtīt›,

quīppĕ fŏrīs nīlō mĕlĭūs quī sēntĭăt ēssĕ.

Cūrrĭt ăgēns mānnōs ād vīllām praēcĭpĭtāntēr,

aūxĭlĭūm tēctīs quăsĭ fērre ārdēntĭbŭs īnstāns;

ōscĭtăt ēxtēmplō, tĕtĭgīt cūm līmĭnă vīllaē,

aūt ăbĭt īn sōmnūm grăvĭs ātque ōblīvĭă quaērīt,

aūt ĕtĭām prŏpĕrāns ūrbēm pĕtĭt ātquĕ rĕvīsīt.

Hōc sē quīsquĕ mŏdō fŭgĭt, āt quēm scīlĭcĕt, ūt fīt,

ēffŭgĕre haūd pŏtĭs ēst, īngrātīs haērĕt ĕt ōdīt

prōptĕrĕā, mōrbī quĭă caūsām nōn tĕnĕt aēgēr;

quām bĕnĕ sī vĭdĕāt, iām rēbūs quīsquĕ rĕlīctīs

nātūrām prīmūm stŭdĕāt cōgnōscĕrĕ rērūm,

tēmpŏrĭs aētērnī quŏnĭām, nōn ūnĭŭs hōraē,

āmbĭgĭtūr stătŭs, īn quō sīt mōrtālĭbŭs ōmnīs

aētās, pōst mōrtēm quaē rēstāt cūmquĕ, mănēndă.

Dēnĭquĕ tānto ŏpĕre īn dŭbĭīs trĕpĭdārĕ pĕrīclīs

quaē mălă nōs sŭbĭgīt vītāī tāntă cŭpīdō?

Cērtă quĭdēm fīnīs vītaē mōrtālĭbŭs ādstāt

nēc dēvītārī lētūm pŏtĕ quīn ŏbĕāmūs.

Praētĕrĕā vērsāmŭr ĭbīdem ātque īnsŭmŭs ūsquĕ

nēc nŏvă vīvēndō prōcūdĭtŭr ūllă vŏlūptās.

Sēd dum ābēst quŏd ăvēmŭs, ĭd ēxsŭpĕrārĕ vĭdētūr

cētĕră; pōst ălĭūd, cūm cōntĭgĭt īllŭd, ăvēmūs

ēt sĭtĭs aēquă tĕnēt vītāī sēmpĕr hĭāntīs.

Pōstĕrăque īn dŭbĭōst fōrtūnām quām vĕhăt aētās,

quīdvĕ fĕrāt nōbīs cāsūs quīve ēxĭtŭs īnstēt.

Nēc prōrsūm vītām dūcēndō dēmĭmŭs hīlūm

tēmpŏrĕ dē mōrtīs nēc dēlībārĕ vălēmūs,

quō mĭnŭs ēssĕ dĭū pōssīmūs fōrtĕ pĕrēmptī.

Proīndĕ lĭcēt quōt vīs vīvēndō cōndĕrĕ saēclă;

mōrs aētērnă tămēn nīlō mĭnŭs īllă mănēbīt,

nēc mĭnŭs īllĕ dĭū iām nōn ĕrĭt, ēx hŏdĭērnō

lūmĭnĕ quī fīnēm vītāī fēcĭt, ĕt īllĕ,

mēnsĭbŭs ātque ānnīs quī mūltīs ōccĭdĭt āntĕ.