LYCIDAS.
Quo te, Moeri, pedes? An, quo via ducit, in urbem?
MOERIS.
O Lycida, vivi pervenimus, advena nostri
(quod numquam veriti sumus) ut possessor agelli
diceret: «Haec mea sunt; veteres migrate coloni.»
Nunc victi, tristes, quoniam fors omnia versat,
hos illi (quod nec vertat bene) mittimus haedos.
LY. Certe equidem audieram, qua se subducere colles
incipiunt mollique iugum demittere clivo,
usque ad aquam et veteres, iam fracta cacumina, fagos,
omnia carminibus vestrum servasse Menalcan.
MO. Audieras, et fama fuit; sed carmina tantum
nostra valent, Lycida, tela inter Martia quantum
Chaonias dicunt aquila veniente columbas.
Quod nisi me quacumque novas incidere lites
ante sinistra cava monuisset ab ilice cornix,
nec tuus hic Moeris nec viveret ipse Menalcas.
LY. Heu, cadit in quemquam tantum scelus? Heu, tua nobis
paene simul tecum solacia rapta, Menalca!
Quis caneret Nymphas? Quis humum florentibus herbis
spargeret aut viridi fontis induceret umbra?
Vel quae sublegi tacitus tibi carmina nuper,
cum te ad delicias ferres Amaryllida nostras?
«Tityre, dum redeo (brevis est via), pasce capellas,
et potum pastas age, Tityre, et inter agendum
occursare caprum (cornu ferit ille) caveto.»
MO. Immo haec, quae Varo necdum perfecta canebat:
«Vare, tuum nomen, superet modo Mantua nobis,
Mantua vae miserae nimium vicina Cremonae,
cantantes sublime ferent ad sidera cycni.»
LY. Sic tua Cyreas fugiant examina taxos,
sic cytiso pastae distendant ubera vaccae,
incipe, si quid habes. Et me fecere poëtam
Pierides, sunt et mihi carmina, me quoque dicunt
vatem pastores; sed non ego credulus illis.
Nam neque adhuc Vario videor nec dicere Cinna
digna, sed argutos inter strepere anser olores.
MO. Id quidem ago et tacitus, Lycida, mecum ipse voluto,
si valeam meminisse; neque est ignobile carmen.
«Huc ades, o Galatea; quis est nam ludus in undis?
Hic ver purpureum, varios hic flumina circum
fundit humus flores, hic candida populus antro
imminet et lentae texunt umbracula vites.
Huc ades; insani feriant sine litora fluctus.»
LY. Quid, quae te pura solum sub nocte canentem
audieram? Numeros memini, si verba tenerem.
MO. «Daphni, quid antiquos signorum suspicis ortus?
Ecce Dionaei processit Caesaris astrum,
astrum quo segetes gauderent frugibus et quo
duceret apricis in collibus uva colorem.
Insere, Daphni, piros: carpent tua poma nepotes.»
Omnia fert aetas, animum quoque: saepe ego longos
cantando puerum memini me condere soles.
Nunc oblita mihi tot carmina, vox quoque Moerim
iam fugit ipsa: lupi Moerim videre priores.
Sed tamen ista satis referet tibi saepe Menalcas.
LY. Causando nostros in longum ducis amores.
Et nunc omne tibi stratum silet aequor, et omnes,
aspice, ventosi ceciderunt murmuris aurae.
Hinc adeo media est nobis via; namque sepulcrum
incipit apparere Bianoris. Hic, ubi densas
agricolae stringunt frondes, hic, Moeri, canamus;
hic haedos depone, tamen veniemus in urbem.
Aut si nox pluviam ne colligat ante veremur,
cantantes licet usque (minus via laedet) eamus;
cantantes ut eamus, ego hoc te fasce levabo.
MO. Desine plura, puer, et quod nunc instat agamus;
carmina tum melius, cum venerit ipse, canemus.
LYCIDAS.
Quō tē, Moērĭ, pĕdēs? Ān, quō vĭă dūcĭt, ĭn ūrbēm?
MOERIS.
Ō Lўcĭdā, vīvī pērvēnĭmŭs, ādvĕnă nōstrī
(quōd nūmquām vĕrĭtī sŭmŭs) ūt pōssēssŏr ăgēllī
dīcĕrĕt: «Haēc mĕă sūnt; vĕtĕrēs mīgrātĕ cŏlōnī.»
Nūnc vīctī, trīstēs, quŏnĭām fōrs ōmnĭă vērsāt,
hōs īllī (quōd nēc vērtāt bĕnĕ) mīttĭmŭs haēdōs.
LY. Cērte ĕquĭdem aūdĭĕrām, quā sē sūbdūcĕrĕ cōllēs
īncĭpĭūnt mōllīquĕ iŭgūm dēmīttĕrĕ clīvō,
ūsque ăd ăquam ēt vĕtĕrēs, iām frāctă căcŭmĭnă, fāgōs,
ōmnĭă cārmĭnĭbūs vēstrūm sērvāssĕ Mĕnālcān.
MO. Aūdĭĕrās, ēt fāmă fŭīt; sēd cārmĭnă tāntūm
nōstră vălēnt, Lўcĭdā, tēla īntēr Mārtĭă quāntūm
Chāŏnĭās dīcūnt ăquĭlā vĕnĭēntĕ cŏlūmbās.
Quōd nĭsĭ mē quācūmquĕ nŏvās īncīdĕrĕ lītēs
ante sinistra cava monuisset ab ilice cornix,
nēc tŭŭs hīc Moērīs nēc vīvĕrĕt īpsĕ Mĕnālcās.
LY. Heū, cădĭt īn quēmquām tāntūm scĕlŭs? Heū, tŭă nōbīs
paēnĕ sĭmūl tēcūm sōlācĭă rāptă, Mĕnālcā!
Quīs cănĕrēt Nŷmphās? Quĭs hŭmūm flōrēntĭbŭs hērbīs
spārgĕrĕt aūt vĭrĭdī fōntīs īndūcĕrĕt ūmbrā?
Vēl quaē sūblēgī tăcĭtūs tĭbĭ cārmĭnă nūpēr,
cūm te ād dēlĭcĭās fērrēs Ămărŷllĭdă nōstrās?
«Tītўrĕ, dūm rĕdĕō (brĕvĭs ēst vĭă), pāscĕ căpēllās,
ēt pōtūm pāstās ăgĕ, Tītўre, ĕt īntĕr ăgēndūm
ōccūrsārĕ căprūm (cōrnū fĕrĭt īllĕ) căvētō.»
MO. Īmmo haēc, quaē Vārō nēcdūm pērfēctă cănēbāt:
«Vārĕ, tŭūm nōmēn, sŭpĕrēt mŏdŏ Māntŭă nōbīs,
Māntŭă vaē mĭsĕraē nĭmĭūm vīcīnă Crĕmōnaē,
cāntāntēs sūblīmĕ fĕrēnt ād sīdĕră cŷcnī.»
LY. Sīc tŭă Cŷrēās fŭgĭānt ēxāmĭnă tāxōs,
sīc cўtĭsō pāstaē dīstēndānt ūbĕră vāccaē,
īncĭpĕ, sī quĭd hăbēs. Ēt mē fēcērĕ pŏētām
Pīĕrĭdēs, sūnt ēt mĭhĭ cārmĭnă, mē quŏquĕ dīcūnt
vātēm pāstōrēs; sēd nōn ĕgŏ crēdŭlŭs īllīs.
Nām nĕque ădhūc Vărĭō vĭdĕōr nēc dīcĕrĕ Cīnnā
dīgnă, sĕd ārgūtōs īntēr strĕpĕre ānsĕr ŏlōrēs.
MO. Īd quĭdem ăgo ēt tăcĭtūs, Lўcĭdā, mēcum īpsĕ vŏlūtō,
sī vălĕām mĕmĭnīssĕ; nĕque ēst īgnōbĭlĕ cārmēn.
Hūc ădĕs, ō Gălătēă; quĭs ēst nām lūdŭs ĭn ūndīs?
Hīc vēr pūrpŭrĕūm, vărĭōs hīc flūmĭnă cīrcūm
fūndĭt hŭmūs flōrēs, hīc cāndĭdă pōpŭlŭs āntrō
īmmĭnĕt ēt lēntaē tēxūnt ūmbrācŭlă vītēs.
Hūc ădĕs; īnsānī fĕrĭānt sĭnĕ lītŏră flūctūs.»
LY. Quīd, quaē tē pūrā sōlūm sūb nōctĕ cănēntēm
aūdĭĕrām? Nŭmĕrōs mĕmĭnī, sī vērbă tĕnērēm.
MO. «Dāphnĭ, quĭd āntīquōs sīgnōrūm sūspĭcĭs ōrtūs?
Ēccē Diōnaēī prōcēssīt Caēsărĭs āstrūm,
āstrūm quō sĕgĕtēs gaūdērēnt frūgĭbŭs ēt quō
dūcĕrĕt āprīcīs īn cōllĭbŭs ūvă cŏlōrēm.
Īnsĕrĕ, Dāphnĭ, pĭrōs: cārpēnt tŭă pōmă nĕpōtēs.»
Ōmnĭă fērt aētās, ănĭmūm quŏquĕ: saēpe ĕgŏ lōngōs
cāntāndō pŭĕrūm mĕmĭnī mē cōndĕrĕ sōlēs.
Nūnc ōblītă mĭhī tōt cārmĭnă, vōx quŏquĕ Moērīm
iām fŭgĭt īpsă: lŭpī Moērīm vīdērĕ prĭōrēs.
Sēd tămĕn īstă sătīs rĕfĕrēt tĭbĭ saēpĕ Mĕnālcās.
LY. Caūsāndō nōstrōs īn lōngūm dūcĭs ămōrēs.
Ēt nūnc ōmnĕ tĭbī strātūm sĭlĕt aēquŏr, ĕt ōmnēs,
āspĭcĕ, vēntōsī cĕcĭdērūnt mūrmŭrĭs aūraē.
Hīnc ădĕō mĕdĭa ēst nōbīs vĭă; nāmquĕ sĕpūlcrūm
īncĭpĭt āppārērĕ Bĭānŏrĭs. Hīc, ŭbĭ dēnsās
āgrĭcŏlaē strīngūnt frōndēs, hīc, Moērĭ, cănāmūs;
hīc haēdōs dēpōnĕ, tămēn vĕnĭēmŭs ĭn ūrbēm.
Aūt sī nōx plŭvĭām nē cōllĭgăt āntĕ vĕrēmūr,
cāntāntēs lĭcĕt ūsquĕ (mĭnūs vĭă laēdĕt) ĕāmūs;
cāntāntēs ŭt ĕāmŭs, ĕgo hōc tē fāscĕ lĕvābō.
MO. Dēsĭnĕ plūră, pŭēr, ēt quōd nūnc īnstăt ăgāmūs;
cārmĭnă tūm mĕlĭūs, cūm vēnĕrĭt īpsĕ, cănēmūs.