INCERTI AUCTORIS - CONSOLATIO AD LIVIAM

1

Visa diu felix, "mater" modo dicta "Neronum",

iam tibi dimidium nominis huius abest.

iam legis in Drusum miserabile, Liuia, carmen,

unum qui dicat iam tibi "mater" habes,

nec tua te pietas distendit amore duorum,

nec posito fili nomine dicis "uter?".

et quisquam leges audet tibi dicere flendi?

et quisquam lacrimas temperat ore tuas?

ei mihi, quam facile est, quamuis hoc contigit omnes,

alterius luctu fortia uerba loqui,

scilicet: "exiguo percussa es fulminis ictu,

fortior ut possis cladibus esse tuis".

occidit exemplum iuuenis uenerabile morum:

maximus ille armis, maximus ille toga.

ille modo eripuit latebrosas hostibus Alpis

et titulum belli dux duce fratre tulit.

ille genus Sueuos acre indomitosque Sicambros

contudit inque fugam barbara terga dedit

ignotumque tibi meruit, Romane, triumphum,

protulit in terras imperiumque nouas.

soluere uota Ioui fatorum ignara tuorum,

mater, et armiferae soluere uota deae

Gradiuomque patrem donis implere parabas

et quoscumque coli est iusque piumque deos,

maternaque sacros agitabas mente triumphos,

forsitan et curae iam tibi currus erat.

funera pro sacris tibi sunt ducenda triumphis,

et tumulus Drusum pro Iouis arce manet.

fingebas reducem praeceptaque mente fouebas

gaudia, et ante oculos iam tibi uictor erat:

"iam ueniet, iam me gratantem turba uidebit,

iam mihi pro Druso dona ferenda meo.

obuia progrediar felixque per oppida dicar

collaque et os oculos illius ore premam.

talis erit, sic occurret, sic oscula iunget,

hoc mihi narrabit, sic prior ipsa loquar".

gaudia magna foues: spem pone, miserrima, falsam;

desine de Druso laeta referre tuo.

Caesaris illud opus, uoti pars altera uestri,

occidit: indignas, Liuia, solue comas.

quid tibi nunc mores prosunt actumque pudice

omne aeuom et tanto tam placuisse uiro?

quidque pudicitia tantum inuiolata bonorum,

ultima sit laudes inter ut illa tuas?

quid, tenuisse animum contra sua saecula rectum,

altius et uitiis exseruisse caput,

nec nocuisse ulli et fortunam habuisse nocendi,

nec quemquam neruos extimuisse tuos,

nec uires errasse tuas campoue foroue

quamque licet citra constituisse domum?

nempe per hos etiam Fortunae iniuriam ores

regnat et incerta est hic quoque nixa rota;

hic quoque sentitur: ne quid non improba carpat,

saeuit et iniustum ius sibi ubique facit.

scilicet inmunis si luctus una fuisset

Liuia, Fortunae regna minora forent.

quid si non habitu sic se gessisset in omni,

ut sua non essent inuidiosa bona?

Caesaris adde domum, quae certe, funeris expers,

debuit humanis altior esse malis.

ille uigil, summa sacer ipse locatus in arce,

res hominum ex tuto cernere dignus erat,

nec fleri ipse suis nec quemquam flere suorum

nec, quae nos patimur uolgus, et ipse pati -

uidimus erepta maerentem stirpe sororis:

luctus, ut in Druso, publicus ille fuit;

condidit Agrippam quo te, Marcelle, sepulcro,

et cepit generos iam locus ille duos;

uix posito Agrippa tumuli bene ianua clausast,

percipit officium funeris ecce soror.

ecce ter ante datis iactura nouissima Drusus

a magno lacrimas Caesare quartus habet.

claudite iam, Parcae, nimium reserata sepulcra,

claudite: plus iusto iam domus ista patet.

cedis, et incassum tua nomina, Druse, leuantur:

ultima sit fati haec summa querela tui.

iste potest implere dolor uel saecula tota

et magni luctus obtinuisse locum.

multi in te amissi, nec tu, tot turba bonorum,

omnis cui uirtus contigit, unus eras.

nec genetrice tua fecundior ulla parentum,

tot bona per partus quae dedit una duos.

heu, par illud ubi est totidem uirtutibus aequom

et concors pietas nec dubitatus amor?

uidimus adtonitum fraterna morte Neronem

pallida promissa flere per ora coma

dissimilemque sui uoltu profitente dolorem:

ei mihi, quam toto luctus in ore fuit.

tu tamen extremo moriturum tempore fratrem

uidisti, lacrimas uidit et ille tuas

affigique suis moriens tua pectora sensit

et tenuit uoltu lumina fixa tuo,

lumina caerulea iam iamque natantia morte,

lumina fraternas iam subitura manus.

at miseranda parens suprema neque oscula legit,

frigida nec fouit membra tremente sinu;

non animam adposito fugientem excepit hiatu

nec sparsit caesas per tua membra comas.

raptus es absenti, dum te fera bella morantur,

utilior patriae quam tibi, Druse, tuae.

liquitur, ut quondam zephyris et solibus ictae

soluuntur tenerae uere tepente niues.

te queritur casusque malos irrisaque tales

accusatque annos, ut diuturna, suos.

talis in umbrosis, mitis nunc denique, siluis

deflet Threicium Daulias ales Ityn;

alcyonum tales uentosa per aequora questus

ad surdas tenui uoce sonantur aquas;

sic plumosa nouis plangentes pectora pennis

Oeniden subitae concinuistis aues;

sic fleuit Clymene, sic et Clymeneides, alte

cum iuuenis patriis excidit ictus equis.

congelat interdum lacrimas duratque tenetque

suspensasque, oculis fortior, intus agit:

erumpunt iterumque grauant gremiumque sinusque

effusae grauidis uberibusque genis.

in uires abiit flendi mora: plenior unda,

defluit exigua siqua retenta mora.

tandem ubi per lacrimas licuit, sed flebilis, orsast

singultu medios impediente sonos:

nate, breuis fructus, duplicis sors altera partus,

gloria conspectae, nate, parentis, ubi es?

sed neque iam "duplicis", nec iam "sors altera partus",

gloria conspectae nunc quoque matris, ubi es?

heu, modo tantus, ubi es? tumulo portaris et igni.

haec sunt in reditus dona paranda tuos?

sicine dignus eras oculis occurrere matris?

sic ego te reducem digna uidere fui?

Caesaris uxori si talia dicere fas est,

iam dubito, magnos an rear esse deos.

nam quid ego admisi? quae non ego numina cultu,

quos ego non potui demeruisse deos?

hic pietatis honos? artus amplector inanis:

euocat hos ipsos flamma rogusque suos.

tene ego sustineo positum scelerata uidere?

tene meae poterunt ungere, nate, manus?

nunc ego te infelix summum teneoque tuorque

effingoque manus oraque ad ora fero?

nunc primum adspiceris consul uictorque parenti?

sic mihi, sic miserae nomina tanta refers?

quos primum uidi fasces, in funere uidi,

et uidi euersos indiciumque mali.

quis credat? matri lux haec carissima uenit,

qua natum in summo uidit honore suom.

iamne ego non felix? iam pars mihi rapta Neronum,

materni celeber nomine Drusus aui?

iamne meus non est nec me facit ille parentem?

iamne fui Drusi mater et ipse fuit?

nec cum uictorem referetur adesse Neronem,

dicere iam potero "maior an alter adest?"

ultima contigimus: ius matris habemus ab uno,

unius est munus, quod tamen orba negor.

me miseram, extimui, frigusque per ossa cucurrit:

nil ego iam possum certa uocare meum.

hic meus ecce fuit: iubet hic de fratre uereri;

omnia iam metuo: fortior ante fui.

sospite te saltem moriar, Nero: tu mea condas

lumina et excipias hanc animam ore pio.

atque utinam Drusi manus altera et altera fratris

formarent oculos comprimerentque meos.

quod licet, hoc certe, tumulo ponemur in uno,

Druse, neque ad ueteres conditus ibis auos;

miscebor cinerique cinis atque ossibus ossa:

hanc lucem celeri turbine Parca neat".

haec et plura refert. lacrimae sua uerba sequontur

oraque nequiquam per modo questa fluont.

quin etiam corpus matri uix uixque remissum

exsequiis caruit, Liuia, paene suis.

quippe ducem arsuris exercitus omnis in armis

inter quaeque ruit, ponere certus erat:

abstulit inuitis corpus uenerabile frater

et Drusum patriae quod licuitque dedit.

funera ducuntur Romana per oppida Drusi,

(heu facinus) per quae uictor iturus erat,

per quae deletis Raetorum uenerat armis:

ei mihi, quam dispar huic fuit illud iter.

consul init fractis maerentem fascibus Vrbem:

quid faceret uictus, sic ubi uictor init?

maesta domus plangore sonat, cui figere laetus

parta sua dominus uouerat arma manu.

Vrbs gemit et uoltum miserabilis induit unum:

gentibus aduersis forma sit illa, precor.

incerti clauduntque domos strepitantque per Vrbem:

hic illic pauidi clamque palamque dolent.

iura silent mutaeque tacent sine uindice leges;

adspicitur toto purpura nulla foro.

dique latent templis neque iniqua ad funera uoltus

praebent nec poscunt tura ferenda rogo.

obscuros delubra tenent; pudet ora colentum

adspicere inuidiae, quam meruere, metu.

atque aliquis de plebe pius pro paupere nato

sustulerat timidas sidera ad alta manus,

iamque precaturus "quid ego autem credulus" inquit

"suscipiam in nullos inrita uota deos?

Liuia, non illo? pro Druso Liuia mouit,

nos erimus magno maxima cura Ioui?

dixit et iratus uota insuscepta reliquit

durauitque animum destituitque preces.

obuia turba ruit lacrimisque rigantibus ora

consulis erepti publica damna refert.

omnibus idem oculi, par est concordia flendi:

funeris exsequiis adsumus omnis eques.

omnis adest aetas, maerent iuuenesque senesque,

Ausoniae matres Ausoniaeque nurus.

auctorisque sui praefertur imagine maesta

quae uictrix templis debita laurus erat.

certat onus lecti generosa subire iuuentus

et studet officio sedula colla dare.

et uoce et lacrimis laudasti, Caesar, alumnum,

tristia cum medius rumperet orsa dolor.

tu letum optasti, dis auersantibus omen,

par tibi, si sinerent te tua fata mori.

sed tibi debetur caelum, te fulmine pollens

accipiet cupidi regia magna Iouis.

quod petiit tulit ille, tibi ut sua facta placerent,

magnaque laudatus praemia mortis habet.

armataeque rogum celebrant de more cohortes:

has pedes exsequias reddit equesque duci.

te clamore uocant iterumque iterumque supremo,

at uox aduersis collibus icta redit.

ipse pater flauis Tiberinus abhorruit undis,

sustulit et medio nubilus amne caput.

tum salice implexum muscoque et harundine crinem

caeruleum magna legit ab ore manu

uberibusque oculis lacrimarum flumina misit:

uix capit adiectas alueus altus aquas.

iamque rogi flammas extinguere fluminis ictu,

corpus et intactum tollere certus erat,

sustentabat aquas cursusque inhibebat ‹ad› aequor,

ut posset toto proluere amne rogum,

sed Mauors, templo uicinus et accola campi,

tot dixit siccis uerba neque ipse genis:

quamquam amnes decet ira, tamen, Tiberine, quiescas:

non tibi, non ullis uincere fata datur.

iste meus periit, periit arma inter et enses

et dux pro patria: †funera† causa latet.

quod potui tribuisse, dedi: uictoria partast;

auctor abit operis, sed tamen exstat opus.

quondam ego tentaui Clothoque duasque sorores,

pollice quae certo pensa seuera trahunt,

ut Remus Iliades et frater conditor Vrbis

effugerent aliqua stagna profunda uia.

de tribus una mihi "partem accipe quae datur" inquit

"muneris: ex istis quod petis alter erit.

hic tibi, mox Veneri Caesar promissus uterque:

hos debet solos Martia Roma deos".

sic cecinere deae, nec tu, Tiberine, repugna

inrite nec flammas amne morare tuo

nec iuuenis positi supremos destrue honores.

uade age et inmissis labere pronus aquis".

paret et in longum spatiosas explicat undas

structaque pendenti pumice tecta subit.

flamma diu cunctata caput contingere sanctum

errauit posito lenta sub usque toro.

tandem ubi complexa est siluas alimentaque sumpsit,

aethera subiectis lambit et astra comis,

qualis in Herculeae conluxit collibus Oetae,

cum sunt imposito membra cremata deo.

uritur heu decor ille uiri generosaque forma

et facilis uoltus, uritur ille uigor

uictricesque manus facundaque principis ora

pectoraque, ingenii magna capaxque domus.

spes quoque multorum flammis uruntur in isdem,

iste rogus miserae uiscera matris habet.

facta ducis uiuent operosaque gloria rerum:

haec manet, haec auidos effugit una rogos.

pars erit historiae totoque legetur in aeuo

seque opus ingeniis carminibusque dabit.

stabis et in rostris tituli speciosus honore

causaque dicemur nos tibi, Druse, necis.

at tibi ius ueniae superest, Germania, nullum:

postmodo tu poenas, barbare, morte dabis.

adspiciam regum liuentia colla catenis

duraque per saeuas uincula nexa manus

et tandem trepidos uoltus inque illa ferocum

inuitis lacrimas decidere ora genis.

spiritus ille minax et Drusi morte superbus

carnifici in maesto carcere dandus erit.

consistam laetisque oculis laetusque uidebo

strata per obscaenas corpora nuda uias.

hunc Aurora diem spectacula tanta ferentem

quam primum croceis roscida portet equis

adice Ledaeos, concordia sidera, fratres

templaque Romano conspicienda foro

- quam paruo numeros impleuit principis aeuo,

in patriam meritis occubuitque senex -

nec sua conspiciet - miserum me - munera Drusus

nec sua prae templi nomina fronte leget.

saepe sero inlacrimans submissa uoce loquetur

"cur adeo fratres heu sine fratre deos?"

certus eras numquam nisi uictor, Druse, reuerti;

haec te debuerant tempora: uictor eras.

consule nos, duce nos, duce iam uictore caremus:

inuenit tota maeror in Vrbe locum.

at comitum squalent inmissis ora capillis,

infelix, Druso sed pia turba suo.

quorum aliquis tendens in te sua bracchia dixit

"cur sine me, cur sic incomitatus abis?"

quid referam de te, dignissima coniuge Druso

atque eadem Drusi digna parente nurus?

par bene compositum: iuuenum fortissimus alter,

altera tam forti mutua cura uiro.

femina tu princeps, tu filia Caesaris illi

nec minor es magni coniuge uisa Iouis.

tu concessus amor, tu solus et ultimus illi,

tu requies fesso grata laboris eras.

te moriens per uerba nouissima questus abesse,

et mota in nomen frigida lingua tuom.

infelix recipis non quem promiserat ipse,

nec qui missus erat nec tuos ille redit,

nec tibi deletos poterit narrare Sicambros,

ensibus et Sueuos terga dedisse suis

fluminaque et montes et nomina magna locorum

et siquid miri uidit in orbe nouo.

frigidus ille tibi corpusque refertur inane,

quemque premat sine te, sternitur ecce torus.

quo raperis laniata comas similisque furenti?

quo ruis adtonita quid petis ora manu?

hoc fuit Andromaches, cum uir religatus ad axem

terruit admissos sanguinolentus equos.

hoc fuit Euadnes tunc, cum ferienda coruscis

fulminibus Capaneus impauida ora dedit.

quid mortem tibi maesta rogas amplexaque natos

pignora de Druso sola relicta tenes

et modo per somnos agitaris imagine falsa

teque tuo Drusum credis habere sinu

et subito temptasque manu sperasque receptum,

quaeris et in uacui parte priore tori?

ille pio, si non temere haec creduntur, in aruo

inter honoratos excipietur auos,

magnaque maternis maioribus, aequa paternis

gloria quadriiugis aureus ibit equis,

regalique habitu curruque superbus eburno

fronde triumphali tempora uinctus erit.

accipient iuuenem Germanica signa ferentem,

consulis imperio conspicuomque decus

gaudebuntque suae merito cognomine gentis,

quod solum domito uictor ab hoste tulit.

uix credent tantum rerum cepisse tot annos,

magna uiri latum quaerere facta locum.

haec ipsum sublime ferent, haec, optima mater,

debuerint luctus adtenuare tuos.

femina digna illis, quos aurea condidit aetas,

principibus natis, principe digna uiro,

quid deceat Drusi matrem matremque Neronis

adspice, quo surgas, adspice, mane toro.

non eadem uolgusque decent et lumina rerum:

est quod praecipuom debeat ista domus.

imposuit te alto Fortuna locumque tueri

iussit honoratum: Liuia, perfer onus.

ad te oculos auresque trahis, tua facta notamus,

nec uox missa potest principis ore tegi.

alta mane supraque tuos exurge dolores

infragilemque animum, quod potes, usque tene.

an melius per te uirtutum exempla petemus

quam si Romanae principis edis opus?

fata manent omnis, omnis exspectat auarus

portitor et turbae uix satis una ratis.

tendimus huc omnes, metam properamus ad unam,

omnia sub leges Mors uocat atra suas.

ecce necem intentam caelo terraeque fretoque,

casurum triplex uaticinantur opus:

i nunc et rebus tanta impendente ruina

in te solam oculos et tua damna refer.

maximus ille quidem iuuenum spes publica uixit

et, qua natus erat, gloria summa domus.

sed mortalis erat, nec tu secura fuisti

fortia progenie bella gerente tua.

uita data est utenda, data est sine faenore nobis

mutua nec certa persoluenda die.

Fortuna arbitriis tempus dispensat iniquis:

illa rapit iuuenes, sustinet illa senes,

quaque ruit, furibunda ruit totumque per orbem

fulminat et caecis caeca triumphat equis.

regna deae inmitis parce inritare querendo,

sollicitare animos parce potentis erae.

quae tamen hoc uno tristis tibi tempore uenit,

saepe eadem rebus fauit amica tuis:

nata quod alte es quodque es fetibus aucta duobus,

quodque etiam magno consociata Ioui,

quod semper domito rediit tibi Caesar ab orbe,

gessit et inuicta prospera bella manu,

quod spes implerunt maternaque uota Nerones,

quod pulsus totiens hostis utroque duce:

Rhenus et Alpinae ualles et sanguine nigro

decolor infecta testis Isarcus aqua,

Danuuiusque rapax et Dacius orbe remoto

Apulus - huic hosti perbreue Pontus iter -

Armeniusque fugax et tandem Dalmata supplex

summaque dispersi per iuga Pannonii

et modo Germani Romanis cognitus orbis:

adspice quam meritis culpa sit una minor.

adde quod est absens functus nec cernere nati

semineces oculos sustinuere tui,

qui dolor et menti lenissimus influit aegrae,

accipere es luctus aure coacta tuos,

praeuertitque metus per longa pericula luctum,

tu quibus auditis anxia mentis eras:

non ex praecipiti dolor in tua pectora uenit,

sed per mollitos ante timore gradus.

Iuppiter ante dedit fati mala signa cruenti,

flammifera petiit cum tria templa manu:

Iunonisque grauis nocte impauidaeque Mineruae

sanctaque et inmensi Caesaris icta domus.

sidera quin etiam caelo fugisse feruntur,

Lucifer et solitas destituisse uias.

Lucifer in toto nulli comparuit orbe,

et uenit stella non praeeunte dies.

sideris hoc obitus terris instare monebat

et mergi Stygia nobile lumen aqua.

at tu, qui superes maestae solacia matri,

comprecor illi ipsi conspiciare senex

perque annos diuturnus eas fratrisque tuosque,

et uiuat nato cum sene mater anus.

euentura precor: deus excusare priora

dum uolet, a Druso cetera laeta dabit.

tu tamen icta potes tanto indulgere dolori,

longius ut nolis (heu male fortis) ali?

uix etiam fueras paucas uitalis in horas,

obtulit inuitae cum tibi Caesar opem

admouitque preces et ius inmiscuit illis

aridaque adfusa guttura tinxit aqua.

nec minor est nato seruandae cura parentis:

hic adhibet blandas, nec sine iure, preces.

coniugis et nati meritum peruenit ad omnis,

coniugis et nati, Liuia, sospes ope es.

subprime iam lacrimas: non est reuocabilis istis,

quem semel umbrifera nauita lintre tulit.

Hectora tot fratres, tot defleuere sorores

et pater et coniux Astyanaxque puer

et longaeua parens: tamen ille redemptus ad ignes,

nullaque per Stygias umbra renauit aquas.

contigit hoc etiam Thetidi: populator Achilles

Iliaca ambustis ossibus arua premit.

illi caeruleum Panope matertera crinem

soluit et inmensas fletibus auxit aquas,

consortesque deae centum longaeuaque magni

Oceani coniux Oceanusque pater

et Thetis ante omnis, sed nec Thetis ipsa neque omnes

mutarunt auidi tristia iura dei.

prisca quid huc repeto? Marcellum Octauia fleuit,

et fleuit populo Caesar utrumque palam.

sed rigidum ius est et ineuitabile Mortis,

stant rata non ulla fila tenenda manu.

ipse tibi emissus nebulosum litus Auerni

- sic liceat - forti uerba tot ore sonet:

"quid numeras annos? uixi maturior annis:

acta senem faciunt: haec numeranda tibi:

his aeuom fuit implendum, non segnibus annis;

hostibus eueniat longa senecta metu.

hoc ataui monuere mei proauique Nerones:

fregerunt ambo Punica bella duces;

hoc domus ista docet, per te mea, Caesaris alti:

exitus hic, mater, debuit esse meus.

nec meritis, quamquam illa iuuant magis, abfuit ipsis,

mater, honos: titulis nomina plena uides.

consul et ignoti uictor Germanicus orbis,

cui fuit heu mortis publica causa, legor.

cingor Apollinea uictricia tempora lauro

et sensi exsequias funeris ipse mei,

decursusque uirum notos mihi donaque regum

cunctaque per titulos oppida lecta suos,

et quo me officio portauerit illa iuuentus,

quae fuit ante meum tam generosa torum.

denique laudari sacrato Caesaris ore

emerui, lacrimas elicuique deo.

et cuiquam miserandus ero? iam comprime fletus.

hoc ego, qui flendi sum tibi causa, rogo".

haec sentit Drusus, si quid modo sentit in umbra,

nec tu de tanto crede minora uiro.

est tibi, sitque precor, multorum filius instar,

parsque tui partus sit tibi salua prior;

est coniux, tutela hominum, quo sospite uestram,

Liuia, funestam dedecet esse domum.

Vīsă dĭū fēlīx, "mātēr" mŏdŏ dīctă "Nĕrōnūm",

iām tĭbĭ dīmĭdĭūm ‖ nōmĭnĭs hūiŭs ăbēst.

iām lĕgĭs īn Drūsūm mĭsĕrābĭlĕ, Līvĭă, cārmēn,

ūnūm quī dīcāt ‖ iām tĭbĭ "mātĕr" hăbēs,

nēc tŭă tē pĭĕtās dīstēndĭt ămōrĕ dŭōrūm,

nēc pŏsĭtō fīlī ‖ nōmĭnĕ dīcĭs "ŭtēr?".

ēt quīsquām lēgēs aūdēt tĭbĭ dīcĕrĕ flēndī?

ēt quīsquām lăcrĭmās ‖ tēmpĕrăt ōrĕ tŭās?

eī mĭhĭ, quām făcĭle ēst, quāmvīs hōc cōntĭgĭt ōmnēs,

āltĕrĭūs lūctū ‖ fōrtĭă vērbă lŏquī,

scīlĭcĕt: "ēxĭgŭō pērcūssa ēs fūlmĭnĭs īctū,

fōrtĭŏr ūt pōssīs ‖ clādĭbŭs ēssĕ tŭīs".

ōccĭdĭt ēxēmplūm iŭvĕnīs vĕnĕrābĭlĕ mōrūm:

māxĭmŭs īlle ārmīs, ‖ māxĭmŭs īllĕ tŏgā.

īllĕ mŏdo ērĭpŭīt lătĕbrōsās hōstĭbŭs Ālpīs

ēt tĭtŭlūm bēllī ‖ dūx dŭcĕ frātrĕ tŭlīt.

īllĕ gĕnūs Suēvōs ācre īndŏmĭtōsquĕ Sĭcāmbrōs

cōntŭdĭt īnquĕ fŭgām ‖ bārbără tērgă dĕdīt

īgnōtūmquĕ tĭbī mĕrŭīt, Rōmānĕ, trĭūmphūm,

prōtŭlĭt īn tērrās ‖ īmpĕrĭūmquĕ nŏvās.

sōlvĕrĕ vōtă Iŏvī fātōrum īgnāră tŭōrūm,

mātĕr, ĕt ārmĭfĕraē ‖ sōlvĕrĕ vōtă dĕaē

Grādīvōmquĕ pătrēm dōnīs īmplērĕ părābās

ēt quōscūmquĕ cŏli ēst ‖ iūsquĕ pĭūmquĕ dĕōs,

mātērnāquĕ săcrōs ăgĭtābās mēntĕ trĭūmphōs,

fōrsĭtăn ēt cūraē ‖ iām tĭbĭ cūrrŭs ĕrāt.

fūnĕră prō sācrīs tĭbĭ sūnt dūcēndă trĭūmphīs,

ēt tŭmŭlūs Drūsūm ‖ prō Iŏvĭs ārcĕ mănēt.

fīngēbās rĕdŭcēm praēcēptăquĕ mēntĕ fŏvēbās

gaūdĭa, ĕt ānte ŏcŭlōs ‖ iām tĭbĭ vīctŏr ĕrāt:

"iām vĕnĭēt, iām mē grātāntēm tūrbă vĭdēbīt,

iām mĭhĭ prō Drūsō ‖ dōnă fĕrēndă mĕō.

ōbvĭă prōgrĕdĭār fēlīxquĕ pĕr ōppĭdă dīcār

cōllăque ĕt ōs ŏcŭlōs ‖ īllĭŭs ōrĕ prĕmām.

tālĭs ĕrīt, sīc ōccūrrēt, sīc ōscŭlă iūngēt,

hōc mĭhĭ nārrābīt, ‖ sīc prĭŏr īpsă lŏquār".

gaūdĭă māgnă fŏvēs: spēm pōnĕ, mĭsērrĭmă, fālsām;

dēsĭnĕ dē Drūsō ‖ laētă rĕfērrĕ tŭō.

Caēsărĭs īllŭd ŏpūs, vōtī pārs āltĕră vēstrī,

ōccĭdĭt: īndīgnās, ‖ Līvĭă, sōlvĕ cŏmās.

quīd tĭbĭ nūnc mōrēs prōsūnt āctūmquĕ pŭdīcē

ōmne aēvom ēt tāntō ‖ tām plăcŭīssĕ vĭrō?

quīdquĕ pŭdīcĭtĭā tāntum īnvĭŏlātă bŏnōrūm,

ūltĭmă sīt laūdēs ‖ īntĕr ŭt īllă tŭās?

quīd, tĕnŭīsse ănĭmūm cōntrā sŭă saēcŭlă rēctūm,

āltĭŭs ēt vĭtĭīs ‖ ēxsĕrŭīssĕ căpūt,

nēc nŏcŭīsse ūlli ēt fōrtūnam hăbŭīssĕ nŏcēndī,

nēc quēmquām nērvōs ‖ ēxtĭmŭīssĕ tŭōs,

nēc vīrēs ērrāssĕ tŭās cāmpōvĕ fŏrōvĕ

quāmquĕ lĭcēt cītrā ‖ cōnstĭtŭīssĕ dŏmūm?

nēmpĕ pĕr hōs ĕtĭām Fōrtūnae īniūrĭă mōrēs

rēgnăt ĕt īncērta ēst ‖ hīc quŏquĕ nīxă rŏtā;

hīc quŏquĕ sēntītūr: nē quīd nōn īmprŏbă cārpāt,

saēvĭt ĕt īniūstūm ‖ iūs sĭbi ŭbīquĕ făcīt.

scīlĭcĕt īnmūnīs sī lūctūs ūnă fŭīssēt

Līvĭă, Fōrtūnaē ‖ rēgnă mĭnōră fŏrēnt.

quīd sī nōn hăbĭtū sīc sē gēssīssĕt ĭn ōmnī,

ūt sŭă nōn ēssēnt ‖ īnvĭdĭōsă bŏnă?

Caēsărĭs āddĕ dŏmūm, quaē cērtē, fūnĕrĭs ēxpērs,

dēbŭĭt hūmānīs ‖ āltĭŏr ēssĕ mălīs.

īllĕ vĭgīl, sūmmā săcĕr īpsĕ lŏcātŭs ĭn ārcĕ,

rēs hŏmĭnum ēx tūtō ‖ cērnĕrĕ dīgnŭs ĕrāt,

nēc flēri īpsĕ sŭīs nēc quēmquām flērĕ sŭōrūm

nēc, quaē nōs pătĭmūr ‖ vōlgŭs, ĕt īpsĕ pătī -

vīdĭmŭs ērēptā maērēntēm stīrpĕ sŏrōrīs:

lūctŭs, ŭt īn Drūsō, ‖ pūblĭcŭs īllĕ fŭīt;

cōndĭdĭt Āgrīppām quō tē, Mārcēllĕ, sĕpūlcrō,

ēt cēpīt gĕnĕrōs ‖ iām lŏcŭs īllĕ dŭōs;

vīx pŏsĭto Āgrīppā tŭmŭlī bĕnĕ iānŭă claūsāst,

pērcĭpĭt ōffĭcĭūm ‖ fūnĕrĭs ēccĕ sŏrōr.

ēccĕ tĕr āntĕ dătīs iāctūră nŏvīssĭmă Drūsūs

ā māgnō lăcrĭmās ‖ Caēsărĕ quārtŭs hăbēt.

claūdĭtĕ iām, Pārcaē, nĭmĭūm rĕsĕrātă sĕpūlcră,

claūdĭtĕ: plūs iūstō ‖ iām dŏmŭs īstă pătēt.

cēdĭs, ĕt īncāssūm tŭă nōmĭnă, Drūsĕ, lĕvāntūr:

ūltĭmă sīt fāti haēc ‖ sūmmă quĕrēlă tŭī.

īstĕ pŏtēst īmplērĕ dŏlōr vēl saēcŭlă tōtă

ēt māgnī lūctūs ‖ ōbtĭnŭīssĕ lŏcūm.

mūlti īn te āmīssī, nēc tū, tōt tūrbă bŏnōrūm,

ōmnīs cuī vīrtūs ‖ cōntĭgĭt, ūnŭs ĕrās.

nēc gĕnĕtrīcĕ tŭā fēcūndĭŏr ūllă părēntūm,

tōt bŏnă pēr pārtūs ‖ quaē dĕdĭt ūnă dŭōs.

heū, pār īllŭd ŭbi ēst tŏtĭdēm vīrtūtĭbŭs aēquōm

ēt cōncōrs pĭĕtās ‖ nēc dŭbĭtātŭs ămōr?

vīdĭmŭs ādtŏnĭtūm frātērnā mōrtĕ Nĕrōnēm

pāllĭdă prōmīssā ‖ flērĕ pĕr ōră cŏmā

dīssĭmĭlēmquĕ sŭī vōltū prŏfĭtēntĕ dŏlōrēm:

eī mĭhĭ, quām tōtō ‖ lūctŭs ĭn ōrĕ fŭīt.

tū tămĕn ēxtrēmō mŏrĭtūrūm tēmpŏrĕ frātrēm

vīdīstī, lăcrĭmās ‖ vīdĭt ĕt īllĕ tŭās

āffīgīquĕ sŭīs mŏrĭēns tŭă pēctŏră sēnsīt

ēt tĕnŭīt vōltū ‖ lūmĭnă fīxă tŭō,

lūmĭnă caērŭlĕā iām iāmquĕ nătāntĭă mōrtĕ,

lūmĭnă frātērnās ‖ iām sŭbĭtūră mănūs.

āt mĭsĕrāndă părēns sūprēmă nĕque ōscŭlă lēgīt,

frīgĭdă nēc fōvīt ‖ mēmbră trĕmēntĕ sĭnū;

nōn ănĭmam ādpŏsĭtō fŭgĭēntem ēxcēpĭt hĭātū

nēc spārsīt caēsās ‖ pēr tŭă mēmbră cŏmās.

rāptŭs ĕs ābsēntī, dūm tē fĕră bēllă mŏrāntūr,

ūtĭlĭōr pătrĭaē ‖ quām tĭbĭ, Drūsĕ, tŭaē.

līquĭtŭr, ūt quōndām zĕphўrīs ēt sōlĭbŭs īctaē

sōlvūntūr tĕnĕraē ‖ vērĕ tĕpēntĕ nĭvēs.

tē quĕrĭtūr cāsūsquĕ mălōs īrrīsăquĕ tālēs

āccūsātque ānnōs, ‖ ūt dĭŭtūrnă, sŭōs.

tālĭs ĭn ūmbrōsīs, mītīs nūnc dēnĭquĕ, sīlvīs

dēflēt Thrēĭcĭūm ‖ Daūlĭăs ālĕs Ĭtŷn;

ālcўŏnūm tālēs vēntōsă pĕr aēquŏră quēstūs

ād sūrdās tĕnŭī ‖ vōcĕ sŏnāntŭr ăquās;

sīc plūmōsă nŏvīs plāngēntēs pēctŏră pēnnīs

Oēnīdēn sŭbĭtaē ‖ cōncĭnŭīstĭs ăvēs;

sīc flēvīt Clўmĕnē, sīc ēt Clўmĕnēĭdĕs, āltē

cūm iŭvĕnīs pătrĭīs ‖ ēxcĭdĭt īctŭs ĕquīs.

cōngĕlăt īntērdūm lăcrĭmās dūrātquĕ tĕnētquĕ

sūspēnsāsque, ŏcŭlīs ‖ fōrtĭŏr, īntŭs ăgīt:

ērūmpūnt ĭtĕrūmquĕ grăvānt grĕmĭūmquĕ sĭnūsquĕ

ēffūsaē grăvĭdīs ‖ ūbĕrĭbūsquĕ gĕnīs.

īn vīrēs ăbĭīt flēndī mŏră: plēnĭŏr ūndă,

dēflŭĭt ēxĭgŭā ‖ sīquă rĕtēntă mŏrā.

tāndem ŭbĭ pēr lăcrĭmās lĭcŭīt, sēd flēbĭlĭs, ōrsāst

sīngūltū mĕdĭōs ‖ īmpĕdĭēntĕ sŏnōs:

nātĕ, brĕvīs frūctūs, dŭplĭcīs sōrs āltĕră pārtūs,

glōrĭă cōnspēctaē, ‖ nātĕ, părēntĭs, ŭbi ēs?

sēd nĕquĕ iām "dŭplĭcīs", nēc iām "sōrs āltĕră pārtūs",

glōrĭă cōnspēctaē ‖ nūnc quŏquĕ mātrĭs, ŭbi ēs?

heū, mŏdŏ tāntŭs, ŭbi ēs? tŭmŭlō pōrtārĭs ĕt īgnī.

haēc sūnt īn rĕdĭtūs ‖ dōnă părāndă tŭōs?

sīcĭnĕ dīgnŭs ĕrās ŏcŭlīs ōccūrrĕrĕ mātrīs?

sīc ĕgŏ tē rĕdŭcēm ‖ dīgnă vĭdērĕ fŭī?

Caēsărĭs ūxōrī sī tālĭă dīcĕrĕ fās ēst,

iām dŭbĭtō, māgnōs ‖ ān rĕăr ēssĕ dĕōs.

nām quĭd ĕgo ādmīsī? quaē nōn ĕgŏ nūmĭnă cūltū,

quōs ĕgŏ nōn pŏtŭī ‖ dēmĕrŭīssĕ dĕōs?

hīc pĭĕtātĭs hŏnōs? ārtūs āmplēctŏr ĭnānīs:

ēvŏcăt hōs īpsōs ‖ flāmmă rŏgūsquĕ sŭōs.

tēne ĕgŏ sūstĭnĕō pŏsĭtūm scĕlĕrātă vĭdērĕ?

tēnĕ mĕaē pŏtĕrūnt ‖ ūngĕrĕ, nātĕ, mănūs?

nūnc ĕgŏ te īnfēlīx sūmmūm tĕnĕōquĕ tŭōrquĕ

ēffīngōquĕ mănūs ‖ ōrăque ăd ōră fĕrō?

nūnc prīmum ādspĭcĕrīs cōnsūl vīctōrquĕ părēntī?

sīc mĭhĭ, sīc mĭsĕraē ‖ nōmĭnă tāntă rĕfērs?

quōs prīmūm vīdī fāscēs, īn fūnĕrĕ vīdī,

ēt vīdi ēvērsōs ‖ īndĭcĭūmquĕ mălī.

quīs crēdāt? mātrī lūx haēc cārīssĭmă vēnīt,

quā nātum īn sūmmō ‖ vīdĭt hŏnōrĕ sŭōm.

iāmne ĕgŏ nōn fēlīx? iām pārs mĭhĭ rāptă Nĕrōnūm,

mātērnī cĕlĕbēr ‖ nōmĭnĕ Drūsŭs ăvī?

iāmnĕ mĕūs nōn ēst nēc mē făcĭt īllĕ părēntēm?

iāmnĕ fŭī Drūsī ‖ mātĕr ĕt īpsĕ fŭīt?

nēc cūm vīctōrēm rĕfĕrētŭr ădēssĕ Nĕrōnēm,

dīcĕrĕ iām pŏtĕrō ‖ "māiŏr ăn āltĕr ădēst?"

ūltĭmă cōntĭgĭmūs: iūs mātrĭs hăbēmŭs ăb ūnō,

ūnĭŭs ēst mūnūs, ‖ quōd tămĕn ōrbă nĕgōr.

mē mĭsĕram, ēxtĭmŭī, frīgūsquĕ pĕr ōssă cŭcūrrīt:

nīl ĕgŏ iām pōssūm ‖ cērtă vŏcārĕ mĕūm.

hīc mĕŭs ēccĕ fŭīt: iŭbĕt hīc dē frātrĕ vĕrērī;

ōmnĭă iām mĕtŭō: ‖ fōrtĭŏr āntĕ fŭī.

sōspĭtĕ tē sāltēm mŏrĭār, Nĕrŏ: tū mĕă cōndās

lūmĭna ĕt ēxcĭpĭās ‖ hānc ănĭmam ōrĕ pĭō.

ātque ŭtĭnām Drūsī mănŭs āltĕra ĕt āltĕră frātrīs

fōrmārēnt ŏcŭlōs ‖ cōmprĭmĕrēntquĕ mĕōs.

quōd lĭcĕt, hōc cērtē, tŭmŭlō pōnēmŭr ĭn ūnō,

Drūsĕ, nĕque ād vĕtĕrēs ‖ cōndĭtŭs ībĭs ăvōs;

mīscēbōr cĭnĕrīquĕ cĭnīs ātque ōssĭbŭs ōssă:

hānc lūcēm cĕlĕrī ‖ tūrbĭnĕ Pārcă nĕāt".

haēc ēt plūră rĕfērt. lăcrĭmaē sŭă vērbă sĕquōntūr

oraque nequiquam per modo questa fluont.

quīn ĕtĭām cōrpūs mātrī vīx vīxquĕ rĕmīssūm

ēxsĕquĭīs cărŭīt, ‖ Līvĭă, paēnĕ sŭīs.

quīppĕ dŭcem ārsūrīs ēxērcĭtŭs ōmnĭs ĭn ārmīs

īntēr quaēquĕ rŭīt, ‖ pōnĕrĕ cērtŭs ĕrāt:

ābstŭlĭt īnvītīs cōrpūs vĕnĕrābĭlĕ frātēr

ēt Drūsūm pătrĭaē ‖ quōd lĭcŭītquĕ dĕdīt.

fūnĕră dūcūntūr Rōmānă pĕr ōppĭdă Drūsī,

(heū făcĭnūs) pēr quaē ‖ vīctŏr ĭtūrŭs ĕrāt,

pēr quaē dēlētīs Raētōrūm vēnĕrăt ārmīs:

eī mĭhĭ, quām dīspār ‖ huīc fŭĭt īllŭd ĭtēr.

cōnsŭl ĭnīt frāctīs maērēntēm fāscĭbŭs Ūrbēm:

quīd făcĕrēt vīctūs, ‖ sīc ŭbĭ vīctŏr ĭnīt?

maēstă dŏmūs plāngōrĕ sŏnāt, cuī fīgĕrĕ laētūs

pārtă sŭā dŏmĭnūs ‖ vōvĕrăt ārmă mănū.

Ūrbs gĕmĭt ēt vōltūm mĭsĕrābĭlĭs īndŭĭt ūnūm:

gēntĭbŭs ādvērsīs ‖ fōrmă sĭt īllă, prĕcōr.

īncērtī claūdūntquĕ dŏmōs strĕpĭtāntquĕ pĕr Ūrbēm:

hīc īllīc păvĭdī ‖ clāmquĕ pălāmquĕ dŏlēnt.

iūră sĭlēnt mūtaēquĕ tăcēnt sĭnĕ vīndĭcĕ lēgēs;

ādspĭcĭtūr tōtō ‖ pūrpŭră nūllă fŏrō.

dīquĕ lătēnt tēmplīs nĕque ĭnīqua ād fūnĕră vōltūs

praēbēnt nēc pōscūnt ‖ tūră fĕrēndă rŏgō.

ōbscūrōs dēlūbră tĕnēnt; pŭdĕt ōră cŏlēntūm

ādspĭcĕre īnvĭdĭaē, ‖ quām mĕrŭērĕ, mĕtū.

ātque ălĭquīs dē plēbĕ pĭūs prō paūpĕrĕ nātō

sūstŭlĕrāt tĭmĭdās ‖ sīdĕra ăd āltă mănūs,

iāmquĕ prĕcātūrūs "quĭd ĕgo aūtēm crēdŭlŭs" īnquīt

"sūscĭpĭam īn nūllōs ‖ īnrĭtă vōtă dĕōs?

Līvĭă, nōn īllō? prō Drūsō Līvĭă mōvīt,

nōs ĕrĭmūs māgnō ‖ māxĭmă cūră Iŏvī?

dīxĭt ĕt īrātūs vōta īnsūscēptă rĕlīquīt

dūrāvītque ănĭmūm ‖ dēstĭtŭītquĕ prĕcēs.

ōbvĭă tūrbă rŭīt lăcrĭmīsquĕ rĭgāntĭbŭs ōră

cōnsŭlĭs ērēptī ‖ pūblĭcă dāmnă rĕfērt.

ōmnĭbŭs īdem ŏcŭlī, pār ēst cōncōrdĭă flēndī:

fūnĕrĭs ēxsĕquĭīs ‖ ādsŭmŭs ōmnĭs ĕquēs.

ōmnĭs ădēst aētās, maērēnt iŭvĕnēsquĕ sĕnēsquĕ,

Aūsŏnĭaē mātrēs ‖ Aūsŏnĭaēquĕ nŭrūs.

aūctōrīsquĕ sŭī praēfērtŭr ĭmāgĭnĕ maēstā

quaē vīctrīx tēmplīs ‖ dēbĭtă laūrŭs ĕrāt.

cērtăt ŏnūs lēctī gĕnĕrōsă sŭbīrĕ iŭvēntūs

ēt stŭdĕt ōffĭcĭō ‖ sēdŭlă cōllă dărĕ.

ēt vōce ēt lăcrĭmīs laūdāstī, Caēsăr, ălūmnūm,

trīstĭă cūm mĕdĭūs ‖ rūmpĕrĕt ōrsă dŏlōr.

tū lētum ōptāstī, dīs āvērsāntĭbŭs ōmēn,

pār tĭbĭ, sī sĭnĕrēnt ‖ tē tŭă fātă mŏrī.

sēd tĭbĭ dēbētūr caēlūm, tē fūlmĭnĕ pōllēns

āccĭpĭēt cŭpĭdī ‖ rēgĭă māgnă Iŏvīs.

quōd pĕtĭīt tŭlĭt īllĕ, tĭbi ūt sŭă fāctă plăcērēnt,

māgnăquĕ laūdātūs ‖ praēmĭă mōrtĭs hăbēt.

ārmātaēquĕ rŏgūm cĕlĕbrānt dē mōrĕ cŏhōrtēs:

hās pĕdĕs ēxsĕquĭās ‖ rēddĭt ĕquēsquĕ dŭcī.

tē clāmōrĕ vŏcānt ĭtĕrūmque ĭtĕrūmquĕ sŭprēmō,

āt vōx ādvērsīs ‖ cōllĭbŭs īctă rĕdīt.

īpsĕ pătēr flāvīs Tĭbĕrīnŭs ăbhōrrŭĭt ūndīs,

sūstŭlĭt ēt mĕdĭō ‖ nūbĭlŭs āmnĕ căpūt.

tūm sălĭce īmplēxūm mūscōque ĕt hărūndĭnĕ crīnēm

caērŭlĕūm māgnā ‖ lēgĭt ăb ōrĕ mănū

ūbĕrĭbūsque ŏcŭlīs lăcrĭmārūm flūmĭnă mīsīt:

vīx căpĭt ādiēctās ‖ ālvĕŭs āltŭs ăquās.

iāmquĕ rŏgī flāmmās ēxtīnguĕrĕ flūmĭnĭs īctū,

cōrpŭs ĕt īntāctūm ‖ tōllĕrĕ cērtŭs ĕrāt,

sūstēntābăt ăquās cūrsūsque ĭnhĭbēbăt ‹ăd› aēquōr,

ūt pōssēt tōtō ‖ prōlŭĕre āmnĕ rŏgūm,

sēd Māvōrs, tēmplō vīcīnŭs ĕt āccŏlă cāmpī,

tōt dīxīt sīccīs ‖ vērbă nĕque īpsĕ gĕnīs:

quāmquam āmnēs dĕcĕt īră, tămēn, Tĭbĕrīnĕ, quĭēscās:

nōn tĭbĭ, nōn ūllīs ‖ vīncĕrĕ fātă dătūr.

īstĕ mĕūs pĕrĭīt, pĕrĭīt ārma īntĕr ĕt ēnsēs

ēt dūx prō pătrĭā: ‖ †fūnĕrㆠcaūsă lătēt.

quōd pŏtŭī trĭbŭīssĕ, dĕdī: vīctōrĭă pārtāst;

aūctŏr ăbīt ŏpĕrīs, ‖ sēd tămĕn ēxstăt ŏpūs.

quōndam ĕgŏ tēntāvī Clōthōquĕ dŭāsquĕ sŏrōrēs,

pōllĭcĕ quaē cērtō ‖ pēnsă sĕvēră trăhūnt,

ūt Rĕmŭs Īlĭădēs ēt frātēr cōndĭtŏr Ūrbīs

ēffŭgĕrēnt ălĭquā ‖ stāgnă prŏfūndă vĭā.

dē trĭbŭs ūnă mĭhī "pārtem āccĭpĕ quaē dătŭr" īnquīt

"mūnĕrĭs: ēx īstīs ‖ quōd pĕtĭs āltĕr ĕrīt.

hīc tĭbĭ, mōx Vĕnĕrī Caēsār prōmīssŭs ŭtērquĕ:

hōs dēbēt sōlōs ‖ Mārtĭă Rōmă dĕōs".

sīc cĕcĭnērĕ dĕaē, nēc tū, Tĭbĕrīnĕ, rĕpūgnā

īnrĭtĕ nēc flāmmās ‖ āmnĕ mŏrārĕ tŭō

nēc iŭvĕnīs pŏsĭtī sūprēmōs dēstrŭe hŏnōrēs.

vāde ăge ĕt īnmīssīs ‖ lābĕrĕ prōnŭs ăquīs".

pārĕt ĕt īn lōngūm spătĭōsās ēxplĭcăt ūndās

strūctăquĕ pēndēntī ‖ pūmĭcĕ tēctă sŭbīt.

flāmmă dĭū cūnctātă căpūt cōntīngĕrĕ sānctūm

ērrāvīt pŏsĭtō ‖ lēntă sŭb ūsquĕ tŏrō.

tāndem ŭbĭ cōmplēxa ēst sīlvās ălĭmēntăquĕ sūmpsīt,

aēthĕră sūbiēctīs ‖ lāmbĭt ĕt āstră cŏmīs,

quālĭs ĭn Hērcŭlĕaē cōnlūxīt cōllĭbŭs Oētaē,

cūm sūnt īmpŏsĭtō ‖ mēmbră crĕmātă dĕō.

ūrĭtŭr heū dĕcŏr īllĕ vĭrī gĕnĕrōsăquĕ fōrmă

ēt făcĭlīs vōltūs, ‖ ūrĭtŭr īllĕ vĭgōr

vīctrīcēsquĕ mănūs fācūndăquĕ prīncĭpĭs ōră

pēctŏrăque, īngĕnĭī ‖ māgnă căpāxquĕ dŏmūs.

spēs quŏquĕ mūltōrūm flāmmīs ūrūntŭr ĭn īsdēm,

īstĕ rŏgūs mĭsĕraē ‖ vīscĕră mātrĭs hăbēt.

fāctă dŭcīs vīvēnt ŏpĕrōsăquĕ glōrĭă rērūm:

haēc mănĕt, haēc ăvĭdōs ‖ ēffŭgĭt ūnă rŏgōs.

pārs ĕrĭt hīstŏrĭaē tōtōquĕ lĕgētŭr ĭn aēvō

sēque ŏpŭs īngĕnĭīs ‖ cārmĭnĭbūsquĕ dăbīt.

stābĭs ĕt īn rōstrīs tĭtŭlī spĕcĭōsŭs hŏnōrĕ

caūsăquĕ dīcēmūr ‖ nōs tĭbĭ, Drūsĕ, nĕcīs.

āt tĭbĭ iūs vĕnĭaē sŭpĕrēst, Gērmānĭă, nūllūm:

pōstmōdō tū poēnās, ‖ bārbărĕ, mōrtĕ dăbīs.

ādspĭcĭām rēgūm līvēntĭă cōllă cătēnīs

dūrăquĕ pēr saēvās ‖ vīncŭlă nēxă mănūs

ēt tāndēm trĕpĭdōs vōltūs īnque īllă fĕrōcūm

īnvītīs lăcrĭmās ‖ dēcĭdĕre ōră gĕnīs.

spīrĭtŭs īllĕ mĭnāx ēt Drūsī mōrtĕ sŭpērbūs

cārnĭfĭci īn maēstō ‖ cārcĕrĕ dāndŭs ĕrīt.

cōnsīstām laētīsque ŏcŭlīs laētūsquĕ vĭdēbō

strātă pĕr ōbscaēnās ‖ cōrpŏră nūdă vĭās.

hūnc Aūrōră dĭēm spēctācŭlă tāntă fĕrēntēm

quām prīmūm crŏcĕīs ‖ rōscĭdă pōrtĕt ĕquīs

ādĭcĕ Lēdaēōs, cōncōrdĭă sīdĕră, frātrēs

tēmplăquĕ Rōmānō ‖ cōnspĭcĭēndă fŏrō

- quām pārvō nŭmĕrōs īmplēvīt prīncĭpĭs aēvō,

īn pătrĭām mĕrĭtīs ‖ ōccŭbŭītquĕ sĕnēx -

nēc sŭă cōnspĭcĭēt - mĭsĕrūm mē - mūnĕră Drūsūs

nēc sŭă praē tēmplī ‖ nōmĭnă frōntĕ lĕgēt.

saēpĕ sĕro īnlăcrĭmāns sūbmīssā vōcĕ lŏquētūr

"cūr ădĕō frātrēs ‖ heū sĭnĕ frātrĕ dĕōs?"

cērtŭs ĕrās nūmquām nĭsĭ vīctōr, Drūsĕ, rĕvērtī;

haēc tē dēbŭĕrānt ‖ tēmpŏră: vīctŏr ĕrās.

cōnsŭlĕ nōs, dŭcĕ nōs, dŭcĕ iām vīctōrĕ cărēmūs:

īnvēnīt tōtā ‖ maērŏr ĭn Ūrbĕ lŏcūm.

āt cŏmĭtūm squālēnt īnmīssīs ōră căpīllīs,

īnfēlīx, Drūsō ‖ sēd pĭă tūrbă sŭō.

quōrum ălĭquīs tēndēns īn tē sŭă brācchĭă dīxīt

"cūr sĭnĕ mē, cūr sīc ‖ īncŏmĭtātŭs ăbīs?"

quīd rĕfĕrām dē tē, dīgnīssĭmă cōniŭgĕ Drūsō

ātque ĕădēm Drūsī ‖ dīgnă părēntĕ nŭrūs?

pār bĕnĕ cōmpŏsĭtūm: iŭvĕnūm fōrtīssĭmŭs āltēr,

āltĕră tām fōrtī ‖ mūtŭă cūră vĭrō.

fēmĭnă tū prīncēps, tū fīlĭă Caēsărĭs īllī

nēc mĭnŏr ēs māgnī ‖ cōniŭgĕ vīsă Iŏvīs.

tū cōncēssŭs ămōr, tū sōlŭs ĕt ūltĭmŭs īllī,

tū rĕquĭēs fēssō ‖ grātă lăbōrĭs ĕrās.

tē mŏrĭēns pēr vērbă nŏvīssĭmă quēstŭs ăbēssĕ,

ēt mōta īn nōmēn ‖ frīgĭdă līnguă tŭōm.

īnfēlīx rĕcĭpīs nōn quēm prōmīsĕrăt īpsĕ,

nēc quī mīssŭs ĕrāt ‖ nēc tŭŏs īllĕ rĕdīt,

nēc tĭbĭ dēlētōs pŏtĕrīt nārrārĕ Sĭcāmbrōs,

ēnsĭbŭs ēt Suēvōs ‖ tērgă dĕdīssĕ sŭīs

flūmĭnăque ēt mōntēs ēt nōmĭnă māgnă lŏcōrūm

ēt sīquīd mīrī ‖ vīdĭt ĭn ōrbĕ nŏvō.

frīgĭdŭs īllĕ tĭbī cōrpūsquĕ rĕfērtŭr ĭnānĕ,

quēmquĕ prĕmāt sĭnĕ tē, ‖ stērnĭtŭr ēccĕ tŏrūs.

quō răpĕrīs lănĭātă cŏmās sĭmĭlīsquĕ fŭrēntī?

quō rŭĭs ādtŏnĭtā ‖ quīd pĕtĭs ōră mănū?

hōc fŭĭt Āndrŏmăchēs, cūm vīr rĕlĭgātŭs ăd āxēm

tērrŭĭt ādmīssōs ‖ sānguĭnŏlēntŭs ĕquōs.

hōc fŭĭt Ēvādnēs tūnc, cūm fĕrĭēndă cŏrūscīs

fūlmĭnĭbūs Căpăneūs ‖ īmpăvĭda ōră dĕdīt.

quīd mōrtēm tĭbĭ maēstă rŏgās āmplēxăquĕ nātōs

pīgnŏră dē Drūsō ‖ sōlă rĕlīctă tĕnēs

ēt mŏdŏ pēr sōmnōs ăgĭtārĭs ĭmāgĭnĕ fālsā

tēquĕ tŭō Drūsūm ‖ crēdĭs hăbērĕ sĭnū

ēt sŭbĭtō tēmptāsquĕ mănū spērāsquĕ rĕcēptūm,

quaērĭs ĕt īn văcŭī ‖ pārtĕ prĭōrĕ tŏrī?

īllĕ pĭō, sī nōn tĕmĕre haēc crēdūntŭr, ĭn ārvō

īntĕr hŏnōrātōs ‖ ēxcĭpĭētŭr ăvōs,

māgnăquĕ mātērnīs māiōrĭbŭs, aēquă pătērnīs

glōrĭă quādrĭiŭgīs ‖ aūrĕŭs ībĭt ĕquīs,

rēgālīque hăbĭtū cūrrūquĕ sŭpērbŭs ĕbūrnō

frōndĕ trĭūmphālī ‖ tēmpŏră vīnctŭs ĕrīt.

āccĭpĭēnt iŭvĕnēm Gērmānĭcă sīgnă fĕrēntēm,

cōnsŭlĭs īmpĕrĭō ‖ cōnspĭcŭōmquĕ dĕcūs

gaūdēbūntquĕ sŭaē mĕrĭtō cōgnōmĭnĕ gēntīs,

quōd sōlūm dŏmĭtō ‖ vīctŏr ăb hōstĕ tŭlīt.

vīx crēdēnt tāntūm rērūm cēpīssĕ tŏt ānnōs,

māgnă vĭrī lātūm ‖ quaērĕrĕ fāctă lŏcūm.

haēc īpsūm sūblīmĕ fĕrēnt, haēc, ōptĭmă mātēr,

dēbŭĕrīnt lūctūs ‖ ādtĕnŭārĕ tŭōs.

fēmĭnă dīgna īllīs, quōs aūrĕă cōndĭdĭt aētās,

prīncĭpĭbūs nātīs, ‖ prīncĭpĕ dīgnă vĭrō,

quīd dĕcĕāt Drūsī mātrēm mātrēmquĕ Nĕrōnīs

ādspĭcĕ, quō sūrgās, ‖ ādspĭcĕ, mānĕ tŏrō.

nōn ĕădēm vōlgūsquĕ dĕcēnt ēt lūmĭnă rērūm:

ēst quōd praēcĭpŭōm ‖ dēbĕăt īstă dŏmūs.

īmpŏsŭīt te āltō Fōrtūnă lŏcūmquĕ tŭērī

iūssĭt hŏnōrātūm: ‖ Līvĭă, pērfĕr ŏnūs.

ād te ŏcŭlōs aūrēsquĕ trăhīs, tŭă fāctă nŏtāmūs,

nēc vōx mīssă pŏtēst ‖ prīncĭpĭs ōrĕ tĕgī.

āltă mănē sūprāquĕ tŭōs ēxūrgĕ dŏlōrēs

īnfrăgĭlēmque ănĭmūm, ‖ quōd pŏtĕs, ūsquĕ tĕnē.

ān mĕlĭūs pēr tē vīrtūtum ēxēmplă pĕtēmūs

quām sī Rōmānaē ‖ prīncĭpĭs ēdĭs ŏpūs?

fātă mănēnt ōmnīs, ōmnīs ēxspēctăt ăvārūs

pōrtĭtŏr ēt tūrbaē ‖ vīx sătĭs ūnă rătīs.

tēndĭmŭs hūc ōmnēs, mētām prŏpĕrāmŭs ăd ūnām,

ōmnĭă sūb lēgēs ‖ Mōrs vŏcăt ātră sŭās.

ēccĕ nĕcem īntēntām caēlō tērraēquĕ frĕtōquĕ,

cāsūrūm trīplēx ‖ vātĭcĭnāntŭr ŏpūs:

ī nūnc ēt rēbūs tānta īmpēndēntĕ rŭīnā

īn tē sōlam ŏcŭlōs ‖ ēt tŭă dāmnă rĕfēr.

māxĭmŭs īllĕ quĭdēm iŭvĕnūm spēs pūblĭcă vīxīt

ēt, quā nātŭs ĕrāt, ‖ glōrĭă sūmmă dŏmūs.

sēd mōrtālĭs ĕrāt, nēc tū sēcūră fŭīstī

fōrtĭă prōgĕnĭē ‖ bēllă gĕrēntĕ tŭā.

vītă dăta ēst ūtēndă, dăta ēst sĭnĕ faēnŏrĕ nōbīs

mutua nec certa persoluenda die.

Fōrtūna ārbĭtrĭīs tēmpūs dīspēnsăt ĭnīquīs:

īllă răpīt iŭvĕnēs, ‖ sūstĭnĕt īllă sĕnēs,

quāquĕ rŭīt, fŭrĭbūndă rŭīt tōtūmquĕ pĕr ōrbēm

fūlmĭnăt ēt caēcīs ‖ caēcă trĭūmphăt ĕquīs.

rēgnă dĕae īnmītīs pārce īnrītārĕ quĕrēndō,

sōllĭcĭtāre ănĭmōs ‖ pārcĕ pŏtēntĭs ĕraē.

quaē tămĕn hōc ūnō trīstīs tĭbĭ tēmpŏrĕ vēnīt,

saēpe ĕădēm rēbūs ‖ fāvĭt ămīcă tŭīs:

nātă quŏd ālte ēs quōdque ēs fētĭbŭs aūctă dŭōbūs,

quōdque ĕtĭām māgnō ‖ cōnsŏcĭātă Iŏvī,

quōd sēmpēr dŏmĭtō rĕdĭīt tĭbĭ Caēsăr ăb ōrbĕ,

gēssĭt ĕt īnvīctā ‖ prōspĕră bēllă mănū,

quōd spēs īmplērūnt mātērnăquĕ vōtă Nĕrōnēs,

quōd pūlsūs tŏtĭēns ‖ hōstĭs ŭtrōquĕ dŭcĕ:

Rhēnŭs ĕt Ālpīnaē vāllēs ēt sānguĭnĕ nīgrō

dēcŏlŏr īnfēctā ‖ tēstĭs Ĭsārcŭs ăquā,

Dānŭvĭūsquĕ răpāx ēt Dācĭŭs ōrbĕ rĕmōtō

Āpŭlŭs - huīc hōstī ‖ pērbrĕvĕ Pōntŭs ĭtēr -

Ārmĕnĭūsquĕ fŭgāx ēt tāndēm Dālmătă sūpplēx

sūmmăquĕ dīspērsī ‖ pēr iŭgă Pānnŏnĭī

ēt mŏdŏ Gērmānī Rōmānīs cōgnĭtŭs ōrbīs:

ādspĭcĕ quām mĕrĭtīs ‖ cūlpă sĭt ūnă mĭnōr.

āddĕ quŏd ēst ābsēns fūnctūs nēc cērnĕrĕ nātī

sēmĭnĕcēs ŏcŭlōs ‖ sūstĭnŭērĕ tŭī,

quī dŏlŏr ēt mēntī lēnīssĭmŭs īnflŭĭt aēgraē,

āccĭpĕre ēs lūctūs ‖ aūrĕ cŏāctă tŭōs,

praēvērtītquĕ mĕtūs pēr lōngă pĕrīcŭlă lūctūm,

tū quĭbŭs aūdītīs ‖ ānxĭă mēntĭs ĕrās:

nōn ēx praēcĭpĭtī dŏlŏr īn tŭă pēctŏră vēnīt,

sēd pēr mōllītōs ‖ āntĕ tĭmōrĕ grădūs.

Iūppĭtĕr āntĕ dĕdīt fātī mălă sīgnă crŭēntī,

flāmmĭfĕrā pĕtĭīt ‖ cūm trĭă tēmplă mănū:

Iūnōnīsquĕ grăvīs nōcte īmpăvĭdaēquĕ Mĭnērvaē

sānctăque ĕt īnmēnsī ‖ Caēsărĭs īctă dŏmūs.

sīdĕră quīn ĕtĭām caēlō fūgīssĕ fĕrūntūr,

Lūcĭfĕr ēt sŏlĭtās ‖ dēstĭtŭīssĕ vĭās.

Lūcĭfĕr īn tōtō nūllī cōmpārŭĭt ōrbĕ,

ēt vēnīt stēllā ‖ nōn praĕĕūntĕ dĭēs.

sīdĕrĭs hōc ŏbĭtūs tērrīs īnstārĕ mŏnēbāt

ēt mērgī Stўgĭā ‖ nōbĭlĕ lūmĕn ăquā.

āt tū, quī sŭpĕrēs maēstaē sōlācĭă mātrī,

cōmprĕcŏr īlli īpsī ‖ cōnspĭcĭārĕ sĕnēx

pērque ānnōs dĭŭtūrnŭs ĕās frātrīsquĕ tŭōsquĕ,

ēt vīvāt nātō ‖ cūm sĕnĕ mātĕr ănūs.

ēvēntūră prĕcōr: dĕŭs ēxcūsārĕ prĭōră

dūm vŏlĕt, ā Drūsō ‖ cētĕră laētă dăbīt.

tū tămĕn īctă pŏtēs tānto īndūlgērĕ dŏlōrī,

lōngĭŭs ūt nōlīs ‖ (heū mălĕ fōrtĭs) ălī?

vīx ĕtĭām fŭĕrās paūcās vītālĭs ĭn hōrās,

ōbtŭlĭt īnvītaē ‖ cūm tĭbĭ Caēsăr ŏpēm

ādmōvītquĕ prĕcēs ēt iūs īnmīscŭĭt īllīs

ārĭdăque ādfūsā ‖ gūttŭră tīnxĭt ăquā.

nēc mĭnŏr ēst nātō sērvāndaē cūră părēntīs:

hīc ădhĭbēt blāndās, ‖ nēc sĭnĕ iūrĕ, prĕcēs.

cōniŭgĭs ēt nātī mĕrĭtūm pērvēnĭt ăd ōmnīs,

cōniŭgĭs ēt nātī, ‖ Līvĭă, sōspĕs ŏpe ēs.

sūbprĭmĕ iām lăcrĭmās: nōn ēst rĕvŏcābĭlĭs īstīs,

quēm sĕmĕl ūmbrĭfĕrā ‖ nāvĭtă līntrĕ tŭlīt.

Hēctŏră tōt frātrēs, tōt dēflēvērĕ sŏrōrēs

ēt pătĕr ēt cōniūx ‖ Āstўănāxquĕ pŭēr

ēt lōngaēvă părēns: tămĕn īllĕ rĕdēmptŭs ăd īgnēs,

nūllăquĕ pēr Stўgĭās ‖ ūmbră rĕnāvĭt ăquās.

cōntĭgĭt hōc ĕtĭām Thĕtĭdī: pŏpŭlātŏr Ăchīllēs

Īlĭăca āmbūstīs ‖ ōssĭbŭs ārvă prĕmīt.

īllī caērŭlĕūm Pănŏpē mātērtĕră crīnēm

sōlvĭt ĕt īnmēnsās ‖ flētĭbŭs aūxĭt ăquās,

cōnsōrtēsquĕ dĕaē cēntūm lōngaēvăquĕ māgnī

Ōcĕănī cōniūx ‖ Ōcĕănūsquĕ pătēr

ēt Thĕtĭs ānte ōmnīs, sēd nēc Thĕtĭs īpsă nĕque ōmnēs

mūtārūnt ăvĭdī ‖ trīstĭă iūră dĕī.

prīscă quĭd hūc rĕpĕtō? Mārcēllum Ōctāvĭă flēvīt,

ēt flēvīt pŏpŭlō ‖ Caēsăr ŭtrūmquĕ pălām.

sēd rĭgĭdūm iūs ēst ĕt ĭnēvītābĭlĕ Mōrtīs,

stānt rătă nōn ūllā ‖ fīlă tĕnēndă mănū.

īpsĕ tĭbi ēmīssūs nĕbŭlōsūm lītŭs Ăvērnī

- sīc lĭcĕāt - fōrtī ‖ vērbă tŏt ōrĕ sŏnēt:

"quīd nŭmĕrās ānnōs? vīxī mātūrĭŏr ānnīs:

āctă sĕnēm făcĭūnt: ‖ haēc nŭmĕrāndă tĭbī:

hīs aēvōm fŭĭt īmplēndūm, nōn sēgnĭbŭs ānnīs;

hōstĭbŭs ēvĕnĭāt ‖ lōngă sĕnēctă mĕtū.

hōc ătăvī mŏnŭērĕ mĕī prŏăvīquĕ Nĕrōnēs:

frēgērūnt āmbō ‖ Pūnĭcă bēllă dŭcēs;

hōc dŏmŭs īstă dŏcēt, pēr tē mĕă, Caēsărĭs āltī:

ēxĭtŭs hīc, mātēr, ‖ dēbŭĭt ēssĕ mĕūs.

nēc mĕrĭtīs, quāmquam īllă iŭvānt măgĭs, ābfŭĭt īpsīs,

mātĕr, hŏnōs: tĭtŭlīs ‖ nōmĭnă plēnă vĭdēs.

cōnsŭl ĕt īgnōtī vīctōr Gērmānĭcŭs ōrbīs,

cuī fŭĭt heū mōrtīs ‖ pūblĭcă caūsă, lĕgōr.

cīngŏr Ăpōllĭnĕā vīctrīcĭă tēmpŏră laūrō

ēt sēnsi ēxsĕquĭās ‖ fūnĕrĭs īpsĕ mĕī,

dēcūrsūsquĕ vĭrūm nōtōs mĭhĭ dōnăquĕ rēgūm

cūnctăquĕ pēr tĭtŭlōs ‖ ōppĭdă lēctă sŭōs,

ēt quō me ōffĭcĭō pōrtāvĕrĭt īllă iŭvēntūs,

quaē fŭĭt āntĕ mĕūm ‖ tām gĕnĕrōsă tŏrūm.

dēnĭquĕ laūdārī sācrātō Caēsărĭs ōrĕ

ēmĕrŭī, lăcrĭmās ‖ ēlĭcŭīquĕ dĕō.

ēt cuīquām mĭsĕrāndŭs ĕrō? iām cōmprĭmĕ flētūs.

hōc ĕgŏ, quī flēndī ‖ sūm tĭbĭ caūsă, rŏgō".

haēc sēntīt Drūsūs, sī quīd mŏdŏ sēntĭt ĭn ūmbrā,

nēc tū dē tāntō ‖ crēdĕ mĭnōră vĭrō.

ēst tĭbĭ, sītquĕ prĕcōr, mūltōrūm fīlĭŭs īnstār,

pārsquĕ tŭī pārtūs ‖ sīt tĭbĭ sālvă prĭōr;

ēst cōniūx, tūtēla hŏmĭnūm, quō sōspĭtĕ vēstrām,

Līvĭă, fūnēstām ‖ dēdĕcĕt ēssĕ dŏmūm.