1

1

Quaeritis unde mihi totiens scribantur amores,

unde meus ueniat mollis in ora liber.

non haec Calliope, non haec mihi cantat Apollo:

ingenium nobis ipsa puella facit.

Siue illam Cois fulgentem incedere †cogis†,

hoc totum e Coa ueste uolumen erit;

seu uidi ad frontem sparsos errare capillos,

gaudet laudatis ire superba comis;

siue lyrae carmen digitis percussit eburnis,

miramur facilis ut premat arte manus;

seu compescentis somnum declinat ocellos,

inuenio causas mille poëta nouas;

seu nuda erepto mecum luctatur amictu,

tum uero longas condimus Iliadas

seu quidquid fecit siue est quodcumque locuta,

maxima de nihilo nascitur historia.

Quod mihi si tantum, Maecenas, fata dedissent,

ut possem heroas ducere in arma manus,

non ego Titanas canerem, non Ossan Olympo

impositam, ut caeli Pelion esset iter,

nec ueteres Thebas nec Pergama, nomen Homeri,

Xersis et imperio bina coisse uada,

regnaue prima Remi aut animos Carthaginis altae

Cimbrorumque minas et bene facta Mari:

bellaque resque tui memorarem Caesaris et tu

Caesare sub magno cura secunda fores.

Nam quotiens Mutinam aut, ciuilia busta, Philippos

aut canerem Siculae classica bella fugae

euersosque focos antiquae gentis Etruscae

et Ptolemaei litora capta Phari,

aut canerem Aegyptum et Nilum, cum attractus in urbem

septem captiuis debilis ibat aquis,

aut regum auratis circumdata colla catenis,

Actiaque in Sacra currere rostra Via;

te mea Musa illis semper contexeret armis,

et sumpta et posita pace fidele caput:

Theseus infernis, superis testatur Achilles,

hic Ixioniden, ille Menoetiaden.

Sed neque Phlegraeos Iouis Enceladique tumultus

intonet angusto pectore Callimachus,

nec mea conueniunt duro praecordia uersu

Caesaris in Phrygios condere nomen auos.

Nauita de uentis, de tauris narrat arator,

enumerat miles uulnera, pastor ouis;

nos contra angusto uersamus proelia lecto:

qua pote quisque, in ea conterat arte diem.

Laus in amore mori: laus altera si datur uno

posse frui: fruar o solus amore meo!

si memini, solet illa leuis culpare puellas

et totam ex Helena non probat Iliada.

Seu mihi sunt tangenda nouercae pocula Phaedrae,

pocula priuigno non nocitura suo,

seu mihi Circaeo pereundum est gramine, siue

Colchis Iolciacis urat aena focis,

una meos quoniam praedata est femina sensus,

ex hac ducentur funera nostra domo.

Omnis humanos sanat medicina dolores:

solus amor morbi non amat artificem.

Tarda Philoctetae sanauit crura Machaon,

Phoenicis Chiron lumina Phillyrides,

et deus exstinctum Cressis Epidaurius herbis

restituit patriis Androgeona focis,

Mysus et Haemonia iuuenis qua cuspide uulnus

senserat, hac ipsa cuspide sensit opem.

Hoc si quis uitium poterit mihi demere, solus

Tantaleae poterit tradere poma manu;

dolia uirgineis idem ille repleuerit urnis,

ne tenera assidua colla grauentur aqua;

idem Caucasia soluet de rupe Promethei

bracchia et a medio pectore pellet auem.

Quandocumque igitur uitam mea fata reposcent

et breue in exiguo marmore nomen ero,

Maecenas, nostrae spes inuidiosa iuuentae,

et uitae et morti gloria iusta meae,

si te forte meo ducet uia proxima busto,

esseda caelatis siste Britanna iugis,

taliaque illacrimans mutae iace uerba fauillae:

"Huic misero fatum dura puella fuit."

2

Liber eram et uacuo meditabar uiuere lecto:

at me composita pace fefellit Amor.

Cur haec in terris facies humana moratur?

Iuppiter, ignosco pristina furta tua.

Fulua coma est longaeque manus et maxima toto

corpore et incedit uel Ioue digna soror,

aut cum Dulichias Pallas spatiatur ad aras,

Gorgonis anguiferae pectus operta comis,

qualis et Ischomache, Lapithae genus, heroine,

Centauris medio grata rapina mero,

Mercurio aut qualis fertur Boebeidos undis

uirgineum Brimo composuisse latus.

Cedite, iam, diuae, quas pastor uiderat olim

Idaeis tunicas ponere uerticibus!

hanc utinam faciem nolit mutare senectus,

etsi Cumaeae saecula uatis aget!

3A

"Qui nullam tibi dicebas iam posse nocere,

haesisti: cecidit spiritus ille tuus!

uix unum potes, infelix, requiescere mensem,

et turpis de te iam liber alter erit."

Quaerebam, sicca si posset piscis harena

nec solitus ponto uiuere toruus aper,

aut ego si possem studiis uigilare seueris:

differtur, numquam tollitur ullus amor.

Nec me tam facies, quamuis sit candida, cepit

(lilia non domina sint magis alba mea;

ut Maeotica nix minio si certet Hibero,

utque rosae puro lacte natant folia),

nec de more comae per leuia colla fluentes,

non oculi, geminae, sidera nostra, faces,

nec si qua Arabio lucet bombyce puella

(non sum de nihilo blandus amator ego):

quantum quod posito formose saltat Iaccho,

egit ut euhantis dux Ariadna choros,

et quantum Aeolio cum temptat carmina plectro,

par Aganippeae ludere docta lyrae;

et sua cum antiquae committit scripta Corinnae,

carmina †quae quiuis† non putat aequa suis.

Non tibi nascenti primis, mea uita, diebus

candidus argutum sternuit omen Amor?

haec tibi contulerunt caelestia munera diui,

haec tibi ne matrem forte dedisse putes.

Non non humani partus sunt talia dona;

ista decem menses non peperere bona.

Gloria Romanis una es tu nata puellis:

Romana accumbe[n]s prima puella Ioui,

nec semper nobiscum humana cubilia uises;

post Helenam haec terris forma secunda redit.

Hac ego nunc mirer si flagret nostra iuuentus?

pulchrius hac fuerat, Troia, perire tibi.

Olim mirabar, quod tanti ad Pergama belli

Europae atque Asiae causa puella fuit;

nunc, Pari, tu sapiens et tu, Menelaë, fuisti,

tu quia poscebas, tu quia lentus eras.

Digna quidem facies pro qua uel obiret Achilles;

uel Priamo belli causa probanda fuit.

Si quis uult fama tabulas anteire uetustas,

hic dominam exemplo ponat in arte meam:

siue illam Hesperiis, siue illam ostendet Eois,

uret et Eoos, uret et Hesperios.

3B

His saltem ut tenear iam finibus! ah mihi si quis,

acrius ut moriar, uenerit alter amor!

ac ueluti primo taurus detractat aratra,

post uenit assueto mollis ad arua iugo,

sic primo iuuenes trepidant in amore feroces,

dehinc domiti post haec aequa et iniqua ferunt.

turpia perpessus uates est uincla Melampus,

cognitus Iphicli surripuisse boues;

quem non lucra, magis Pero formosa coëgit,

mox Amythaonia nupta futura domo.

4

Multa prius dominae delicta queraris oportet,

saepe roges aliquid, saepe repulsus eas,

et saepe immeritos corrumpas dentibus unguis

et crepitum dubio suscitet ira pede!

nequiquam perfusa meis unguenta capillis,

ibat et expenso planta morata gradu.

Non hic herba ualet, non hic nocturna Cytaeis,

non Perimedea gramina cocta manu;

nam cui non ego sum fallaci praemia uati?

quae mea non decies somnia uersat anus?

quippe ubi nec causas nec apertos cernimus ictus,

unde tamen ueniant tot mala caeca uia est;

non eget hic medicis, non lectis mollibus aeger,

huic nullum caeli tempus et aura nocet;

ambulat - et subito mirantur funus amici!

sic est incautum, quidquid habetur amor.

Hostis si quis erit nobis, amet ille puellas:

gaudeat in puero, si quis amicus erit.

Tranquillo tuta descendis flumine cumba:

quid tibi tam parui †litoris† unda nocet?

alter saepe uno mutat praecordia uerbo,

altera uix ipso sanguine mollis erit.

5

Hoc uerum est, tota te ferri, Cynthia, Roma,

et non ignota uiuere nequitia?

haec merui sperare? dabis mihi, perfida, poenas;

et nobis aliquo, Cynthia, uentus erit.

Inueniam tamen e multis fallacibus unam,

quae fieri nostro carmine nota uelit,

nec mihi tam duris insultet moribus et te

uellicet: heu sero flebis amata diu!

nunc est ira recens, nunc est discedere tempus:

si dolor affuerit, crede, redibit amor.

Non ita Carpathiae uariant Aquilonibus undae,

nec dubio nubes uertitur atra Noto,

quam facile irati uerbo mutantur amantes:

dum licet, iniusto subtrahe colla iugo.

Nec tu non aliquid, sed prima nocte, dolebis;

omne in amore malum, si patiare, leue est.

At tu per dominae Iunonis dulcia iura

parce tuis animis, uita, nocere tibi.

Non solum taurus ferit uncis cornibus hostem,

uerum etiam instanti laesa repugnat ouis.

Nec tibi periuro scindam de corpore uestis,

nec mea praeclusas fregerit ira fores,

nec tibi conexos iratus carpere crinis,

nec duris ausim laedere pollicibus.

Rusticus haec aliquis tam turpia proelia quaerat,

cuius non hederae circumiere caput.

Scribam igitur, quod non umquam tua deleat aetas:

"Cynthia, forma potens: Cynthia, uerba leuis."

Crede mihi, quamuis contemnas murmura famae,

hic tibi pallori, Cynthia, uersus erit.

6

Non ita complebant Ephyraeae Laidos aedis,

ad cuius iacuit Graecia tota fores;

turba Menandreae fuerat nec Thaidos olim

tanta, in qua populus lusit Erichthonius;

nec quae deletas potuit componere Thebas,

Phryne tam multis facta beata uiris.

Quin etiam falsos fingis tibi saepe propinquos,

oscula nec desunt qui tibi iure ferant.

Me iuuenum pictae facies, me nomina laedunt

me tener in cunis et sine uoce puer;

me laedet, si multa tibi dabit oscula mater,

me soror et cum quae dormit amica simul:

omnia me laedent: timidus sum (ignosce timori)

et miser in tunica suspicor esse uirum.

His olim, ut fama est, uitiis ad proelia uentum est,

his Troiana uides funera principiis;

aspera Centauros eadem dementia iussit

frangere in aduersum pocula Pirithoum.

Cur exempla petam Graium? tu criminis auctor,

nutritus duro, Romule, lacte lupae:

tu rapere intactas docuisti impune Sabinas:

per te nunc Romae quidlibet audet Amor.

Felix Admeti coniunx et lectus Vlixis

et quaecumque uiri femina limen amat!

templa Pudicitiae quid opus statuisse puellis,

si cuiuis nuptae quidlibet esse licet?

quae manus obscenas depinxit prima tabellas

et posuit casta turpia uisa domo,

illa puellarum ingenuos corrupit ocellos

nequitiaeque suae noluit esse rudis.

A gemat in tenebris, ista qui protulit arte

turpia sub tacita condita laetitia!

non istis olim uariabant tecta figuris:

tum paries nullo crimine pictus erat.

Sed non immerito! uelauit aranea fanum

et mala desertos occupat herba deos.

Quos igitur tibi custodes, quae limina ponam,

quae numquam supra pes inimicus eat?

nam nihil inuitae tristis custodia prodest:

quam peccare pudet, Cynthia, tuta sat est.

Nos uxor numquam, numquam deducet amica:

semper amica mihi, semper et uxor eris.

7

Gauisa es certe sublatam, Cynthia, legem,

qua quondam edicta flemus uterque diu,

ni nos diuideret: quamuis diducere amantis

non queat inuitos Iuppiter ipse duos.

"At magnus Caesar." Sed magnus Caesar in armis:

deuictae gentes nil in amore ualent.

Nam citius paterer caput hoc discedere collo,

quam possem nuptae perdere †more† faces,

aut ego transirem tua limina clausa maritus,

respiciens udis prodita luminibus.

A mea tum qualis caneret tibi tibia somnos,

tibia, funesta tristior illa tuba!

unde mihi patriis natos praebere triumphis?

nullus de nostro sanguine miles erit.

Quod si uera meae comitarem castra puellae,

non mihi sat magnus Castoris iret equus.

Hinc etenim tantum meruit mea gloria nomen,

gloria ad hibernos lata Borysthenidas.

Tu mihi sola places: placeam tibi, Cynthia, solus:

hic erit et patrio nomine pluris amor.

8

Eripitur nobis iam pridem cara puella:

et tu me lacrimas fundere, amice, uetas?

nullae sunt inimicitiae nisi amoris acerbae:

ipsum me iugula, lenior hostis ero.

Possum ego in alterius positam spectare lacerto?

nec mea dicetur, quae modo dicta mea est?

omnia uertuntur: certe uertuntur amores:

uinceris aut uincis, haec in amore rota est.

Magni saepe duces, magni cecidere tyranni,

et Thebae steterant altaque Troia fuit.

Munera quanta dedi uel qualia carmina feci!

illa tamen numquam ferrea dixit "Amo."

ergo iam multos nimium temerarius annos,

improba, qui tulerim teque tuamque domum?

ecquandone tibi liber sum uisus? an usque

in nostrum iacies uerba superba caput?

sic igitur prima moriere aetate, Properti?

sed morere; interitu gaudeat illa tuo!

exagitet nostros Manis, sectetur et umbras,

insultetque rogis, calcet et ossa mea!

quid? non Antigonae tumulo Boeotius Haemon

corruit ipse suo saucius ense latus

et sua cum miserae permiscuit ossa puellae,

qua sine Thebanam noluit ire domum?

sed non effugies: mecum moriaris oportet;

hoc eodem ferro stillet uterque cruor.

Quamuis ista mihi mors est inhonesta futura:

mors inhonesta quidem, tu moriere tamen.

Ille etiam abrepta desertus coniuge Achilles

cessare in tectis pertulit arma sua.

Viderat ille fuga stratos in litore Achiuos,

feruere et Hectorea Dorica castra face;

uiderat informem multa Patroclon harena

porrectum et sparsas caede iacere comas,

omnia formosam propter Briseida passus:

tantus in erepto saeuit amore dolor.

At postquam sera captiua est reddita poena,

fortem illum Haemoniis Hectora traxit equis.

Inferior multo cum sim uel matre uel armis,

mirum, si de me iure triumphat Amor?

9

Iste quod est, ego saepe fui: sed fors et in hora

hoc ipso eiecto carior alter erit.

Penelope poterat bis denos salua per annos

uiuere, tam multis femina digna procis;

coniugium falsa poterat differre Minerua,

nocturno soluens texta diurna dolo;

uisura et quamuis numquam speraret Vlixem,

illum exspectando facta remansit anus.

Nec non exanimem amplectens Briseis Achillem

candida uesana uerberat ora manu,

et dominum lauit maerens captiua cruentum,

propositum flauis in Simoënte uadis,

foedauitque comas, et tanti corpus Achilli

maximaque in parua sustulit ossa manu;

cum tibi nec Peleus aderat nec caerula mater,

Scyria nec uiduo Deidamia toro.

Tunc igitur ueris gaudebat Graecia natis,

tunc etiam felix inter et arma pudor.

At tu non una potuisti nocte uacare,

impia, non unum sola manere diem!

quin etiam multo duxistis pocula risu:

forsitan et de me uerba fuere mala.

Hic etiam petitur, qui te prius ipse reliquit:

di faciant, isto capta fruare uiro!

haec mihi uota tuam propter suscepta salutem,

cum capite hoc Stygiae iam poterentur aquae

et lectum flentes circum staremus amici?

hic ubi tum, pro di, perfida, quisue fuit?

quid si longinquos retinerer miles ad Indos,

aut mea si staret nauis in Oceano?

sed uobis facile est uerba et componere fraudes:

hoc unum didicit femina semper opus.

Non sic incertae mutantur flamine Syrtes,

nec folia hiberno tam tremefacta Noto,

quam cito feminea non constat foedus in ira,

siue ea causa grauis, siue ea causa leuis.

Nunc, quoniam ista tibi placuit sententia, cedam:

tela, precor, pueri, promite acuta magis!

figite certantes atque hanc mihi soluite uitam!

sanguis erit uobis maxima palma meus.

Sidera sunt testes et matutina pruina

et furtim misero ianua aperta mihi,

te nihil in uita nobis acceptius umquam:

nunc quoque eris, quamuis sis inimica mihi.

Nec domina ulla meo ponet uestigia lecto:

solus ero, quoniam non licet esse tuum.

Atque utinam, si forte pios eduximus annos,

ille uir in medio fiat amore lapis!

non ob regna magis diris cecidere sub armis

Thebani media non sine matre duces,

quam, mihi si media liceat pugnare puella,

mortem ego non fugiam morte subire tua.

10

Sed tempus lustrare aliis Helicona choreis

et campum Haemonio iam dare tempus equo.

Iam libet et fortis memorare ad proelia turmas

et Romana mei dicere castra ducis.

Quod si deficiant uires, audacia certe

laus erit: in magnis et uoluisse sat est.

Aetas prima canat Veneres, extrema tumultus:

bella canam, quando scripta puella mea est.

Nunc uolo subducto grauior procedere uultu,

nunc aliam citharam me mea Musa docet.

Surge, anime, ex humili! Iam, carmina, sumite uires!

Pierides, magni nunc erit oris opus.

Iam negat Euphrates equitem post terga tueri

Parthorum et Crassos se tenuisse dolet:

India quin, Auguste, tuo dat colla triumpho

et domus intactae te tremit Arabiae;

et si qua extremis tellus se subtrahit oris,

sentiat illa tuas postmodo capta manus!

haec ego castra sequar; uates tua castra canendo

magnus ero: seruent hunc mihi fata diem!

at caput in magnis ubi non est tangere signis,

ponitur †hac† imos ante corona pedes;

sic nos nunc, inopes laudis conscendere culmen,

pauperibus sacris uilia tura damus.

Nondum etiam Ascraeos norunt mea carmina fontis,

sed modo Permessi flumine lauit Amor.

11

Scribant de te alii uel sis ignota licebit:

laudet, qui sterili semina ponit humo.

Omnia, crede mihi, tecum uno munera lecto

auferet extremi funeris atra dies;

et tua transibit contemnens ossa uiator,

nec dicet: "Cinis hic docta puella fuit."

12

Quicumque ille fuit, puerum qui pinxit Amorem,

nonne putas miras hunc habuisse manus?

is primum uidit sine sensu uiuere amantis

et leuibus curis magna perire bona.

Idem non frustra uentosas addidit alas,

fecit et humano corde uolare deum:

scilicet alterna quoniam iactamur in unda

nostraque non ullis permanet aura locis.

Et merito hamatis manus est armata sagittis

et pharetra ex umero Cnosia utroque iacet:

ante ferit quoniam tuti quam cernimus hostem,

nec quisquam ex illo uulnere sanus abit.

In me tela manent, manet et puerilis imago:

sed certe pennas perdidit ille suas;

euolat heu nostro quoniam de pectore nusquam,

assiduusque meo sanguine bella gerit.

Quid tibi iucundum est siccis habitare medullis?

si pudor est, alio traice tela tua!

intactos isto satius temptare ueneno:

non ego, sed tenuis uapulat umbra mea.

Quam si perdideris, quis erit qui talia cantet,

(haec mea Musa leuis gloria magna tua est),

qui caput et digitos et lumina nigra puellae

et canat ut soleant molliter ire pedes?

13A

Non tot Achaemeniis armatur †etrusca† sagittis,

spicula quot nostro pectore fixit Amor.

Hic me tam gracilis uetuit contemnere Musas,

iussit et Ascraeum sic habitare nemus,

non ut Pieriae quercus mea uerba sequantur,

aut possim Ismaria ducere ualle feras,

sed magis ut nostro stupefiat Cynthia uersu:

tunc ego sim Inachio notior arte Lino.

Non ego sum formae tantum mirator honestae,

nec si qua illustris femina iactat auos:

me iuuet in gremio doctae legisse puellae,

auribus et puris scripta probasse mea.

Haec ubi contigerint, populi confusa ualeto

fabula: nam domina iudice tutus ero.

Quae si forte bonas ad pacem uerterit auris,

possum inimicitias tunc ego ferre Iouis.

13B

Quandocumque igitur nostros mors claudet ocellos,

accipe quae serues funeris acta mei.

Nec mea tunc longa spatietur imagine pompa,

nec tuba sit fati uana querela mei,

nec mihi tunc fulcro sternatur lectus eburno,

nec sit in Attalico mors mea nixa toro.

Desit odoriferis ordo mihi lancibus, adsint

plebei paruae funeris exsequiae.

Sat mea sat magna est, si tres sint pompa libelli,

quos ego Persephonae maxima dona feram.

Tu uero nudum pectus lacerata sequeris,

nec fueris nomen lassa uocare meum

osculaque in gelidis pones suprema labellis,

cum dabitur Syrio munere plenus onyx.

Deinde, ubi suppositus cinerem me fecerit ardor,

accipiat Manis paruula testa meos

et sit in exiguo laurus super addita busto,

quae tegat exstincti funeris umbra locum,

et duo sint uersus: QVI NVNC IACET HORRIDA PULVIS,

VNIVS HIC QVONDAM SERVVS AMORIS ERAT.

Nec minus haec nostri notescet fama sepulcri,

quam fuerant Phthii busta cruenta uiri.

Tu quoque si quando uenies ad fata, memento,

hoc iter ad lapides cana ueni memores.

Interea caue sis nos aspernata sepultos:

non nihil ad uerum conscia terra sapit.

Atque utinam primis animam me ponere cunis,

iussisset quaeuis de tribus una Soror!

nam quo tam dubiae seruetur spiritus horae?

Nestoris est uisus post tria saecla cinis:

cui si tam longae minuisset fata senectae

†Gallicus† Iliacis miles in aggeribus,

non aut Antilochi uidisset corpus humari,

diceret aut: "O mors, cur mihi sera uenis?"

tu tamen amisso non numquam flebis amico:

fas est praeteritos semper amare uiros.

Testis, cui niueum quondam percussit Adonem

uenantem Idalio uertice durus aper;

illis formosus iacuisse paludibus, illuc

diceris effusa tu, Venus, isse coma.

Sed frustra mutos reuocabis, Cynthia, Manis:

nam mea qui poterunt ossa minuta loqui?

14

Non ita Dardanio gauisus Atrida triumpho est,

cum caderent magnae Laomedontis opes;

nec sic errore exacto laetatus Vlixes,

cum tetigit carae litora Dulichiae;

nec sic Electra, saluum cum aspexit Oresten,

cuius falsa tenens fleuerat ossa soror;

nec sic incolumem Minois Thesea uidit,

Daedalium lino cum duce rexit iter,

quanta ego praeterita collegi gaudia nocte:

immortalis ero, si altera talis erit.

At dum demissis supplex ceruicibus ibam,

dicebar sicco uilior esse lacu.

nec mihi iam fastus opponere quaerit iniquos,

nec mihi ploranti lenta sedere potest.

Atque utinam non tam sero mihi nota fuisset

condicio! cineri nunc medicina datur.

Ante pedes caecis lucebat semita nobis:

scilicet insano nemo in amore uidet.

Hoc sensi prodesse magis: contemnite, amantes!

sic hodie ueniet, si qua negauit heri.

Pulsabant alii frustra dominamque uocabant:

mecum habuit positum lenta puella caput.

Haec mihi deuictis potior uictoria Parthis,

haec spolia, haec reges, haec mihi currus erunt.

Magna ego dona tua figam, Cytherea, columna,

taleque sub nostro nomine carmen erit:

HAS PONO ANTE TVAS TIBI, DIVA, PROPERTIVS AEDIS

EXVVIAS, TOTA NOCTE RECEPTVS AMANS.

nunc ad te, mea lux, ueniet mea litore nauis

seruata; an mediis sidat onusta uadis?

quod si forte aliqua nobis mutabere culpa,

uestibulum iaceam mortuus ante tuum!

15

O me felicem! o nox mihi candida! et o tu

lectule deliciis facte beate meis!

quam multa apposita narramus uerba lucerna,

quantaque sublato lumine rixa fuit!

nam modo nudatis mecum est luctata papillis,

interdum tunica duxit operta moram.

Illa meos somno lapsos patefecit ocellos

ore suo et dixit: "Sicine, lente, iaces?"

quam uario amplexu mutamus bracchia! quantum

oscula sunt labris nostra morata tuis!

non iuuat in caeco Venerem corrumpere motu:

si nescis, oculi sunt in amore duces.

Ipse Paris nuda fertur periisse Lacaena,

cum Menelaeo surgeret e thalamo:

nudus et Endymion Phoebi cepisse sororem

dicitur et nudae concubuisse deae.

Quod si pertendens animo uestita cubaris,

scissa ueste meas experiere manus:

quin etiam, si me ulterius prouexerit ira,

ostendes matri bracchia laesa tuae.

Necdum inclinatae prohibent te ludere mammae:

uiderit haec, si quam iam peperisse pudet.

Dum nos fata sinunt, oculos satiemus amore:

nox tibi longa uenit nec reditura dies.

Atque utinam haerentis sic nos uincire catena

uelles, ut numquam solueret ulla dies!

exemplo iunctae tibi sint in amore columbae,

masculus et totum femina coniugium.

Errat, qui finem uesani quaerit amoris:

uerus amor nullum nouit habere modum.

Terra prius falso partu deludet arantis,

et citius nigros Sol agitabit equos,

fluminaque ad caput incipient reuocare liquores,

aridus et sicco gurgite piscis erit,

quam possim nostros alio transferre dolores:

huius ero uiuus, mortuus huius ero.

Quod mihi si interdum talis concedere noctes

illa uelit, uitae longus et annus erit.

Si dabit et multas, fiam immortalis in illis:

nocte una quiuis uel deus esse potest.

Qualem si cuncti cuperent decurrere uitam

et pressi multo membra iacere mero,

non ferrum crudele neque esset bellica nauis,

nec nostra Actiacum uerteret ossa mare,

nec totiens propriis circum oppugnata triumphis

lassa foret crinis soluere Roma suos.

Haec certe merito poterunt laudare minores:

laeserunt nullos pocula nostra deos.

Tu modo, dum lucet, fructum ne desere uitae!

omnia si dederis oscula, pauca dabis.

Ac ueluti folia arentis liquere corollas,

quae passim calathis strata natare uides,

sic nobis, qui nunc magnum spiramus amantes,

forsitan includet crastina fata dies.

16

Praetor ab Illyricis uenit modo, Cynthia, terris,

maxima praeda tibi, maxima cura mihi.

Non potuit saxo uitam posuisse Cerauno?

a, Neptune, tibi qualia dona darem!

nunc sine me plena fiunt conuiuia mensa,

nunc sine me tota ianua nocte patet.

Quare, si sapis, oblatas ne desere messis

et stolidum pleno uellere carpe pecus;

deinde, ubi consumpto restabit munere pauper,

dic alias iterum nauiget Illyrias!

Cynthia non sequitur fascis nec curat honores;

semper amatorum ponderat una sinus.

At tu nunc nostro, Venus, o succurre dolori,

rumpat ut assiduis membra libidinibus!

ergo muneribus quiuis mercatur amorem?

Iuppiter, indigna merce puella perit.

Semper in Oceanum mittit me quaerere gemmas

et iubet ex ipsa tollere dona Tyro.

Atque utinam Romae nemo esset diues, et ipse

straminea posset dux habitare casa!

numquam uenales essent ad munus amicae,

atque una fieret cana puella domo;

numquam septenas noctes seiuncta cubares,

candida tam foedo bracchia fusa uiro;

non quia peccarim (testor te), sed quia uulgo

formosis leuitas semper amica fuit.

Barbarus excussis agitat uestigia lumbis

et subito felix nunc mea regna tenet!

aspice quid donis Eriphyla inuenit amaris,

arserit et quantis nupta Creusa malis!

nullane sedabit nostros iniuria fletus?

an dolor hic uitiis nescit abesse tuis?

tot iam abiere dies, cum me nec cura theatri

nec tetigit Campi, nec mea mensa iuuat.

"At pudeat". Certe, pudeat! nisi forte, quod aiunt,

turpis amor surdis auribus esse solet.

Cerne ducem, modo qui fremitu compleuit inani

Actia damnatis aequora militibus:

hunc infamis amor uersis dare terga carinis

iussit et extremo quaerere in orbe fugam.

Caesaris haec uirtus et gloria Caesaris haec est:

illa, qua uicit, condidit arma manu.

Sed quascumque tibi uestis, quoscumque smaragdos

quosue dedit flauo lumine chrysolithos,

haec uideam rapidas in uanum ferre procellas:

quae tibi terra, uelim, quae tibi fiat aqua.

Non semper placidus periuros ridet amantis

Iuppiter et surda neglegit aure preces.

Vidisti toto sonitus percurrere caelo,

fulminaque aetheria desiluisse domo?

non haec Pleiades faciunt neque aquosus Orion,

nec sic de nihilo fulminis ira cadit;

periuras tunc ille solet punire puellas,

deceptus quoniam fleuit et ipse deus.

Quare ne tibi sit tanti Sidonia uestis,

ut timeas, quotiens nubilus Auster erit.

17

Mentiri noctem, promissis ducere amantem,

hoc erit infectas sanguine habere manus!

horum ego sum uates, quotiens desertus amaras

expleui noctes, fractus utroque toro.

Vel tu Tantalea moueare ad flumina sorte,

ut liquor arenti fallat ab ore sitim;

uel tu Sisyphios licet admirere labores,

difficile ut toto monte uolutet onus;

durius in terris nihil est quod uiuat amante,

nec, modo si sapias, quod minus esse uelis.

Quem modo felicem inuidia admirante ferebant,

nunc decimo admittor uix ego quoque die.

Nunc iacere e duro corpus iuuat, impia, saxo,

sumere et in nostras trita uenena manus;

nec licet in triuiis sicca requiescere luna,

aut per rimosas mittere uerba fores.

Quod quamuis ita sit, dominam mutare cauebo:

tum flebit, cum in me senserit esse fidem.

18A

Assiduae multis odium peperere querelae:

frangitur in tacito femina saepe uiro.

Si quid uidisti, semper uidisse negato!

aut si quid doluit forte, dolere nega!

quid mea si canis aetas candesceret annis,

et faceret scissas languida ruga genas?

at non Tithoni spernens Aurora senectam

desertum Eoa passa iacere domo est:

illum saepe suis decedens fouit in ulnis

quam prius abiunctos sedula lauit equos;

illum ad uicinos cum amplexa quiesceret Indos,

maturos iterum est questa redire dies;

illa deos currum conscendens dixit iniquos,

inuitum et terris praestitit officium.

Cui maiora senis Tithoni gaudia uiui

quam grauis amisso Memnone luctus erat.

Cum sene non puduit talem dormire puellam

et canae totiens oscula ferre comae.

At tu etiam iuuenem odisti me, perfida, cum sis

ipsa anus haud longa curua futura die.

Quin ego deminuo curam, quod saepe Cupido

huic malus esse solet, cui bonus ante fuit.

18B

Nunc etiam infectos demens imitare Britannos,

ludis et externo tincta nitore caput?

ut natura dedit, sic omnis recta figura est:

turpis Romano Belgicus ore color.

Illi sub terris fiant mala multa puellae,

quae mentita suas uertit inepta comas!

an si caeruleo quaedam sua tempora fuco

tinxerit, idcirco caerula forma bona est?

deme: mihi per te poteris formosa uideri;

mi formosa sat es, si modo saepe uenis.

Cum tibi nec frater nec sit tibi filius ullus,

frater ego et tibi sim filius unus ego.

Ipse tuus semper tibi sit custodia lectus,

nec nimis ornata fronte sedere uelis.

Credam ego narranti, noli committere, famae:

et terram rumor transilit et maria.

19

Etsi me inuito discedis, Cynthia, Roma,

laetor quod sine me deuia rura coles.

Nullus erit castis iuuenis corruptor in agris,

qui te blanditiis non sinat esse probam;

nulla neque ante tuas orietur rixa fenestras,

nec tibi clamatae somnus amarus erit.

Sola eris et solos spectabis, Cynthia, montis

et pecus et finis pauperis agricolae.

Illic te nulli poterunt corrumpere ludi

fanaque, peccatis plurima causa tuis.

illic assidue tauros spectabis arantis

et uitem docta ponere falce comas;

atque ibi rara feres inculto tura sacello,

haedus ubi agrestis corruet ante focos;

protinus et nuda choreas imitabere sura,

omnia ab externo sint modo tuta uiro

ipse ego uenabor: iam nunc me sacra Dianae

suscipere et Veneris ponere uota iuuat.

Incipiam captare feras et reddere pinu

cornua et audaces ipse monere canis;

non tamen ut uastos ausim temptare leones

aut celer agrestis comminus ire sues.

Haec igitur mihi sit lepores audacia mollis

excipere et structo figere auem calamo,

qua formosa suo Clitumnus flumina luco

integit et niueos abluit unda boues.

Tu quotiens aliquid conabere, uita, memento

uenturum paucis me tibi Luciferis.

Hic me nec solae poterunt auertere siluae

nec uaga muscosis flumina fusa iugis,

quin ego in assidua mutem tua nomina lingua:

absenti nemo non nocuisse uelit.

20

Quid fles abducta grauius Briseide? quid fles

anxia captiua tristius Andromacha?

quidue mea de fraude deos, insana, fatigas?

quid quereris nostram sic cecidisse fidem?

non tam nocturna uolucris funesta querela

Attica Cecropiis obstrepit in foliis,

nec tantum Niobe, bis sex ad busta superba,

sollicito lacrimans defluit a Sipylo.

Me licet aeratis astringant bracchia nodis,

sint tua uel Danaës condita membra domo,

in te ego et aeratas rumpam, mea uita, catenas,

ferratam Danaës transiliamque domum.

De te quodcumque, ad surdas mihi dicitur auris:

tu modo ne dubita de grauitate mea.

Ossa tibi iuro per matris et ossa parentis

(si fallo, cinis heu sit mihi uterque grauis!)

me tibi ad extremas mansurum, uita, tenebras:

ambos una fides auferet, una dies.

Quod si nec nomen nec me tua forma teneret,

posset seruitium mite tenere tuum.

Septima iam plenae deducitur orbita lunae,

cum de me et de te compita nulla tacent:

interea nobis non numquam ianua mollis,

non numquam lecti copia facta tui.

Nec mihi muneribus nox ulla est empta beatis:

quidquid eram, hoc animi gratia magna tui.

Cum te tam multi peterent, tu me una petisti:

possum ego naturae non meminisse tuae?

tum me uel tragicae uexetis Erinyes, et me

inferno damnes, Aeace, iudicio,

atque inter Tityi uolucris mea poena uagetur,

tumque ego Sisyphio saxa labore geram!

ne tu supplicibus me sis uenerata tabellis:

ultima talis erit, quae mea prima fides.

Hoc mihi perpetuo ius est, quod solus amator

nec cito desisto nec temere incipio.

21

A quantum de me Panthi tibi pagina finxit,

tantum illi Pantho ne sit amica Venus!

sed tibi iam uideor Dodona uerior augur.

uxorem ille tuus pulcher amator habet!

tot noctes periere: nihil pudet? aspice, cantat

liber: tu, nimium credula, sola iaces.

Et nunc inter eos tu sermo es, te ille superbus

dicit se inuito saepe fuisse domi.

Dispeream si quicquam aliud quam gloria de te

quaeritur: has laudes ille maritus habet.

Colchida sic hospes quondam decepit Iason:

eiecta est (tenuit namque Creusa) domo.

Sic a Dulichio iuuene est elusa Calypso:

uidit amatorem pandere uela suum.

a nimium faciles aurem praebere puellae,

discite desertae non temere esse bonae!

huic quoque, qui restet, iam pridem quaeritur alter:

experta in primo, stulta, cauere potes.

Nos quocumque loco, nos omni tempore tecum

siue aegra pariter siue ualente sumus.

22A

Scis here mi multas pariter placuisse puellas;

scis mihi, Demophoon, multa uenire mala.

Nulla meis frustra lustrantur compita plantis;

o nimis exitio nata theatra meo,

siue aliquis molli diducit candida gestu

bracchia, seu uarios incinit ore modos!

interea nostri quaerunt sibi uulnus ocelli,

candida non tecto pectore si qua sedet,

siue uagi crines puris in frontibus errant,

Indica quos medio uertice gemma tenet.

Quae si forte aliquid uultu mihi dura negarat,

frigida de tota fronte cadebat aqua.

Quaeris, Demophoon, cur sim tam mollis in omnes.

Quod quaeris, "quare", non habet ullus amor.

Cur aliquis sacris laniat sua bracchia cultris

et Phrygis insanos caeditur ad numeros?

unicuique dedit uitium natura creato:

mi fortuna aliquid semper amare dedit.

me licet et Thamyrae cantoris fata sequantur,

numquam ad formosas, inuide, caecus ero.

sed tibi si exilis uideor tenuatus in artus,

falleris: haud umquam est culta labore Venus.

Percontere licet:-saepe est experta puella

officium tota nocte ualere meum.

Iuppiter Alcmenae geminas requieuerat Arctos

et caelum noctu bis sine rege fuit;

nec tamen idcirco languens ad fulmina uenit:

nullus amor uires eripit ipse suas.

quid? cum e complexu Briseidos iret Achilles,

num fugere minus Thessala tela Phryges?

quid? ferus Andromachae lecto cum surgeret Hector,

bella Mycenaeae non timuere rates?

ille uel hic classis poterant uel perdere muros:

hic ego Pelides, hic ferus Hector ego.

Aspice uti caelo modo sol modo luna ministret:

sic etiam nobis una puella parum est.

Altera me cupidis teneat foueatque lacertis,

altera si quando non sinit esse locum;

aut si forte irata meo sit facta ministro,

ut sciat esse aliam, quae uelit esse mea!

nam melius duo defendunt retinacula nauim,

tutius et geminos anxia mater alit.

22B

Aut, si es dura, nega: sin es non dura, uenito!

quid iuuat heu nullo ponere uerba loco?

hic unus dolor est ex omnibus acer amanti,

speranti subito si qua uenire negat.

Quanta illum toto uersant suspiria lecto,

cum recipi quae non uenerit ipsa uetat?

et rursus puerum quaerendo audita fatigat,

quem quae scire timet quaerere fata iubet.

23

Cui fugienda fuit indocti semita uulgi,

ipsa petita lacu nunc mihi dulcis aqua est.

Ingenuus quisquam alterius dat munera seruo,

ut promissa suae uerba ferat dominae?

et quaerit totiens "Quaenam nunc porticus illam

integit?" et "Campo quo mouet illa pedes?",

deinde ubi pertuleris, quos dicit fama, labores

Herculis, ut scribat "Muneris ecquid habes?",

cernere uti possis uultum custodis amari,

captus et immunda saepe latere casa?

quam care semel in toto nox uertitur anno!

a pereant, si quos ianua clausa iuuat!

contra, reiecto quae libera uadit amictu,

custodum et nullo saepta timore, placet;

cui saepe immundo Sacra conteritur Via socco,

nec sinit esse moram, si quis adire uelit;

differet haec numquam, nec poscet garrula, quod te

astrictus ploret saepe dedisse pater,

nec dicet: "Timeo, propera iam surgere, quaeso:

infelix, hodie uir mihi rure uenit."

Et quas Euphrates et quas mihi misit Orontes,

me iu‹u›erint: nolim furta pudica tori.

Libertas quoniam nulli iam restat amanti,

nullus liber erit, si quis amare uolet.

24A

"Tu loqueris, cum sis iam noto fabula libro

et tua sit toto Cynthia lecta foro?"

cui non his uerbis aspergat tempora sudor?

aut pudor ingenuis aut retinendus amor.

quod si iam facilis spiraret Cynthia nobis,

non ego nequitiae dicerer esse caput,

nec sic per totam infamis traducerer urbem,

urerer et quamuis, nomine uerba darem.

Quare ne tibi sit mirum me quaerere uilis:

parcius infamant: num tibi causa leuis?

24B

et modo pauonis caudae flabella superbae

et manibus dura frigus habere pila

et cupit iratum talos me poscere eburnos,

quaeque nitent Sacra uilia dona Via.

A peream, si me ista mouent dispendia: sed me

fallaci dominae iam pudet esse iocum!

24C

Hoc erat in primis quod me gaudere iubebas?

tam te formosam non pudet esse leuem?

una aut altera nox nondum est in amore peracta,

et dicor lecto iam grauis esse tuo.

Me modo laudabas et carmina nostra legebas:

ille tuus pennas tam cito uertit amor?

contendat mecum ingenio, contendat et arte,

in primis una discat amare domo!

si libitum tibi erit, Lernaeas pugnet ad hydras

et tibi ab Hesperio mala dracone ferat,

taetra uenena libens et naufragus ebibat undas

et numquam pro te deneget esse miser:

(quos utinam in nobis, uita, experiare labores!)

iam tibi de timidis iste proteruus erit,

qui nunc se in tumidum iactando uenit honorem:

discidium uobis proximus annus erit.

At me non aetas mutabit tota Sibyllae,

non labor Alcidae, non niger ille dies.

Tu me compones et dices "Ossa, Properti,

haec tua sunt? eheu tu mihi certus eras,

certus eras eheu, quamuis nec sanguine auito

nobilis et quamuis non ita diues eras."

Nil ego non patiar; numquam me iniuria mutat:

ferre ego formosam nullum onus esse puto.

Credo ego non paucos ista periisse figura,

credo ego sed multos non habuisse fidem.

Paruo dilexit spatio Minoida Theseus,

Phyllida Demophoon, hospes uterque malus.

Iam tibi Iasonia nota est Medea carina

et modo seruato sola relicta uiro.

Dura est quae multis simulatum fingit amorem

et se plus uni si qua parare potest.

Noli nobilibus, noli conferre beatis:

uix uenit, extremo qui legat ossa die.

Hi tibi nos erimus: sed tu potius precor ut me

demissis plangas pectora nuda comis.

25

Vnica nata meo pulcherrima cura dolori,

excludit quoniam sors mea saepe "ueni,"

ista meis fiet notissima forma libellis,

Calue, tua uenia, pace, Catulle, tua.

Miles depositis annosus secubat armis,

grandaeuique negant ducere aratra boues,

putris et in uacua requiescit nauis harena,

et uetus in templo bellica parma uacat:

at me ab amore tuo deducet nulla senectus,

siue ego Tithonus siue ego Nestor ero.

nonne fuit satius duro seruire tyranno

et gemere in tauro, saeue Perille, tuo?

Gorgonis et satius fuit obdurescere uultu,

Caucasias etiam si pateremur auis?

sed tamen obsistam! teritur robigine mucro

ferreus et paruo saepe liquore silex:

at nullus dominae teritur sub limine amator;

restat et immerita sustinet aure minas.

Vltro contemptus rogat, et peccasse fatetur

laesus, et inuitis ipse redit pedibus.

tu quoque, qui pleno fastus assumis amore,

credule, nulla diu femina pondus habet.

An quisquam in mediis persoluit uota procellis,

cum saepe in portu fracta carina natet?

aut prius infecto deposcit praemia cursu,

septima quam metam triuerit ante rota?

mendaces ludunt flatus in amore secundi:

si qua uenit sero, magna ruina uenit.

Tu tamen interea, quamuis te diligat illa,

in tacito cohibe gaudia clausa sinu.

Namque in amore suo semper sua maxima cuique

nescio quo pacto uerba nocere solent.

Quamuis te persaepe uocet, semel ire memento:

inuidiam quod habet, non solet esse diu.

At si saecla forent antiquis grata puellis,

essem ego quod nunc tu: tempore uincor ego.

non tamen ista meos mutabunt saecula mores:

unus quisque sua nouerit ire uia.

At, uos qui officia in multos reuocatis amores,

quantus sic cruciat lumina nostra dolor!

uidistis pleno teneram candore puellam,

uidistis fuscam: ducit uterque color;

uidistis quandam Argiua prodire figura,

uidistis nostras: utraque forma rapit;

illaque plebeio uel sit sandycis amictu:

haec atque illa mali uulneris una uia est.

cum satis una tuis insomnia portet ocellis,

una sat est cuiuis femina multa mala.

26

Vidi te in somnis fracta, mea uita, carina

Ionio lassas ducere rore manus,

et quaecumque in me fueras mentita fateri,

nec iam umore grauis tollere posse comas,

qualem purpureis agitatam fluctibus Hellen,

aurea quam molli tergore uexit ouis.

Quam timui, ne forte tuum mare nomen haberet,

teque tua labens nauita fleret aqua!

uae tum ego Neptuno, quae tum cum Castore fratri,

quaeque tibi excepi, iam dea, Leucothoë!

at tu uix primas extollens gurgite palmas

saepe meum nomen iam peritura uocas.

Quod si forte tuos uidisset Glaucus ocellos,

esses Ionii facta puella maris

et tibi ob inuidiam Nereides increpitarent,

candida Nesaee, caerula Cymothoë.

Sed tibi subsidio delphinum currere uidi,

qui, puto, Arioniam uexerat ante lyram.

Iamque ego conabar summo me mittere saxo,

cum mihi discussit talia uisa metus.

Nunc admirentur, quod tam mihi pulchra puella

seruiat et tota dicar in urbe potens!

non, si Cambysae redeant et flumina Croesi,

dicat "De nostro surge, poëta, toro."

Nam mea cum recitat, dicit se odisse beatos:

carmina tam sancte nulla puella colit.

Multum in amore fides, multum constantia prodest:

qui dare multa potest, multa et amare potest.

Heu, mare per longum mea cogitat ire puella!

hanc sequar et fidos una aget aura duos.

Vnum litus erit sopitis unaque tecto

arbor, et ex una saepe bibemus aqua;

et tabula una duos poterit componere amantis,

prora cubile mihi seu mihi puppis erit.

Omnia perpetiar: saeuus licet urgeat Eurus,

uelaque in incertum frigidus Auster agat,

quicumque et uenti miserum uexastis Vlixem

et Danaum Euboico litore mille ratis

et qui mouistis duo litora, cum ratis Argus

dux erat ignoto missa columba mari.

Illa meis tantum non umquam desit ocellis,

incendat nauem Iuppiter ipse licet.

Certe isdem nudi pariter iactabimur oris:

me licet unda ferat, te modo terra tegat.

Sed non Neptunus tanto crudelis amori,

Neptunus fratri par in amore Ioui:

testis Amymone, latices dum ferret, in Argis

compressa, et Lernae pulsa tridente palus;

iam deus amplexu uotum persoluit; at illi

aurea diuinas urna profudit aquas.

Crudelem et Borean rapta Orithyia negauit:

hic deus et terras et maria alta domat.

Crede mihi, nobis mitescet Scylla nec umquam

alternante uorans uasta Charybdis aqua;

ipsaque sidera erunt nullis obscura tenebris,

purus et Orion, purus et Haedus erit.

Quod mihi si ponenda tuo sit corpore uita,

exitus hic nobis non inhonestus erit.

27

At uos incertam, mortales, funeris horam

quaeritis, et qua sit mors aditura uia;

quaeritis et caelo, Phoenicum inuenta, sereno,

quae sit stella homini commoda quaeque mala!

seu pedibus Parthos sequimur seu classe Britannos

et maris et terrae caeca pericla uiae;

rursus et obiectum †fletus† caput esse tumultu,

cum Mauors dubias miscet utrimque manus;

praeterea domibus flammam domibusque ruinas,

neu subeant labris pocula nigra tuis.

Solus amans nouit quando periturus et a qua

morte, neque hic Boreae flabra neque arma timet.

Iam licet et Stygia sedeat sub harundine remex,

cernat et infernae tristia uela ratis:

si modo clamantis reuocauerit aura puellae,

concessum nulla lege redibit iter.

28

Iuppiter, affectae tandem miserere puellae:

tam formosa tuum mortua crimen erit.

Venit enim tempus, quo torridus aestuat aër,

incipit et sicco feruere terra Cane.

Sed non tam ardoris culpa est neque crimina caeli,

quam totiens sanctos non habuisse deos.

Hoc perdit miseras, hoc perdidit ante puellas:

quidquid iurarunt, uentus et unda rapit.

Num sibi collatam doluit Venus? illa peraeque

prae se formosis inuidiosa dea est.

An contempta tibi Iunonis templa Pelasgae?

Palladis aut oculos ausa negare bonos?

semper, formosae, non nostis parcere uerbis.

Hoc tibi lingua nocens, hoc tibi forma dedit.

Sed tibi uexatae per multa pericula uitae

extremo ueniet mollior hora die.

Io uersa caput primos mugiuerat annos:

nunc dea, quae Nili flumina uacca bibit.

Ino etiam prima terris aetate uagata est:

hanc miser implorat nauita Leucothoën.

Andromede monstris fuerat deuota marinis:

haec eadem Persei nobilis uxor erat.

Callisto Arcadios errauerat ursa per agros:

haec nocturna suo sidere uela regit.

Quod si forte tibi properarint fata quietem,

illa sepulturae fata beata tuae,

narrabis Semelae, quo sis formosa periclo,

credet et illa, suo docta puella malo;

et tibi Maeonias omnis heroidas inter

primus erit nulla non tribuente locus.

Nunc, utcumque potes, fato gere saucia morem:

et deus et durus uertitur ipse dies.

Hoc tibi uel poterit coniunx ignoscere Iuno:

frangitur et Iuno, si qua puella perit.

Deficiunt magico torti sub carmine rhombi

et iacet exstincto laurus adusta foco

et iam Luna negat totiens descendere caelo

nigraque funestum concinit omen auis.

Vna ratis fati nostros portabit amores

caerula ad infernos uelificata lacus.

Si non unius, quaeso, miserere duorum!

uiuam, si uiuet; si cadet illa, cadam.

Pro quibus optatis sacro me carmine damno:

scribam ego "Per magnum est salua puella Iouem";

ante tuosque pedes illa ipsa operata sedebit,

narrabitque sedens longa pericla sua.

Haec tua, Persephone, maneat clementia, nec tu,

Persephonae coniunx, saeuior esse uelis.

Sunt apud infernos tot milia formosarum:

pulchra sit in superis, si licet, una locis!

uobiscum Antiope, uobiscum candida Tyro,

uobiscum Europe nec proba Pasiphaë

et quot Troia tulit uetus et quot Achaia formas

et Thebae et Priami diruta regna senis:

et quaecumque erat in numero Romana puella,

occidit: has omnis ignis auarus habet.

nec forma aeternum aut cuiquam est fortuna perennis:

longius aut propius mors sua quemque manet.

Tu quoniam es, mea lux, magno dimissa periclo,

munera Dianae debita redde choros,

redde etiam excubias diuae nunc, ante iuuencae;

uotiuas noctes et mihi solue decem!

29

Hesterna, mea lux, cum potus nocte uagarer,

nec me seruorum duceret ulla manus,

obuia nescio quot pueri mihi turba minuta

uenerat (hos uetuit me numerare timor);

quorum alii faculas, alii retinere sagittas,

pars etiam uisa est uincla parare mihi.

Sed nudi fuerant. quorum lasciuior unus,

"Arripite hunc," inquit, "iam bene nostis eum.

Hic erat, hunc mulier nobis irata locauit."

Dixit, et in collo iam mihi nodus erat.

Hic alter iubet in medium propellere, at alter,

"Intereat, qui nos non putat esse deos!

haec te non meritum totas exspectat in horas:

at tu nescio quas quaeris, inepte, foris.

Quae cum Sidoniae nocturna ligamina mitrae

soluerit atque oculos mouerit illa grauis,

afflabunt tibi non Arabum de gramine odores,

sed quos ipse suis fecit Amor manibus.

Parcite iam, fratres, iam certos spondet amores;

et iam ad mandatam uenimus ecce domum."

Atque ita mi iniecto dixerunt rursus amictu:

"I nunc et noctes disce manere domi."

Mane erat, et uolui, si sola quiesceret illa,

uisere: at in lecto Cynthia sola fuit.

Obstipui: non illa mihi formosior umquam

uisa, neque ostrina cum fuit in tunica,

ibat et hinc castae narratum somnia Vestae,

neu sibi neue mihi quae nocitura forent:

talis uisa mihi somno dimissa recenti.

heu quantum per se candida forma ualet!

"Quid tu matutinus," ait, "speculator amicae?

me similem uestris moribus esse putas?

non ego tam facilis: sat erit mihi cognitus unus,

uel tu uel si quis uerior esse potest.

Apparent non ulla toro uestigia presso,

signa uolutantis nec iacuisse duos.

Aspice ut in toto nullus mihi corpore surgat

spiritus admisso notus adulterio."

Dixit, et opposita propellens sauia dextra

prosilit in laxa nixa pedem solea.

sic ego tam sancti custos excludor amoris:

ex illo felix nox mihi nulla fuit.

30

Quo fugis, a demens? nulla est fuga: tu licet usque

ad Tanain fugias, usque sequetur Amor.

Non si Pegaseo uecteris in aëre dorso,

nec tibi si Persei mouerit ala pedes,

uel si te sectae rapiant talaribus aurae,

nil tibi Mercurii proderit alta uia.

Instat semper Amor supra caput, instat amanti

et grauis ipse super libera colla sedet.

Excubat ille acer custos et tollere numquam

te patietur humo lumina capta semel.

Et iam si pecces, deus exorabilis ille est,

si modo praesentis uiderit esse preces.

Ista senes licet accusent conuiuia duri:

nos modo propositum, uita, teramus iter.

Illorum antiquis onerantur legibus aures:

hic locus est in quo, tibia docta, sones,

quae non iure uado Maeandri iacta natasti,

turpia cum faceret Palladis ora tumor.

Non tamen immerito! Phrygias nunc ire per undas

et petere Hyrcani litora nota maris,

spargere et alterna communis caede Penatis

et ferre ad patrios praemia dira Lares!

una contentum pudeat me uiuere amica?

hoc si crimen erit, crimen Amoris erit:

mi nemo obiciat! libeat tibi, Cynthia, mecum

rorida muscosis antra tenere iugis.

Illic aspicies scopulis haerere Sorores

et canere antiqui dulcia furta Iouis,

ut Semela est combustus, ut est deperditus Io,

denique ut ad Troiae tecta uolarit auis.

Quod si nemo exstat qui uicerit Alitis arma,

communis culpae cur reus unus agor?

nec tu Virginibus reuerentia moueris ora:

hic quoque non nescit, quid sit amare, chorus;

si tamen Oeagri quaedam compressa figura

Bistoniis olim rupibus accubuit.

Hic ubi te prima statuent in parte choreae

et medius docta cuspide Bacchus erit,

tum capiti sacros patiar pendere corymbos:

nam sine te nostrum non ualet ingenium.

31

Quaeris, cur ueniam tibi tardior? aurea Phoebi

porticus a magno Caesare aperta fuit.

Tanta erat in speciem Poenis digesta columnis,

inter quas Danai femina turba senis.

†Hic equidem Phoebo† uisus mihi pulchrior ipso

marmoreus tacita carmen hiare lyra;

atque aram circum steterant armenta Myronis,

quattuor artifices, uiuida signa, boues.

Tum medium claro surgebat marmore templum,

et patria Phoebo carius Ortygia:

in quo Solis erat supra fastigia currus

et ualuae, Libyci nobile dentis opus;

altera deiectos Parnasi uertice Gallos,

altera maerebat funera Tantalidos.

Deinde inter matrem deus ipse interque sororem

Pythius in longa carmina ueste sonat.

32

Qui uidet, is peccat: qui te non uiderit, ergo

non cupiet: facti lumina crimen habent.

Nam quid Praenesti dubias, o Cynthia, sortis,

quid petis Aeaei moenia Telegoni?

cur ita te Herculeum deportant esseda Tibur?

Appia cur totiens te uia Lanuuium?

hoc utinam spatiere loco, quodcumque uacabis,

Cynthia! sed tibi me credere turba uetat,

cum uidet accensis deuotam currere taedis

in nemus et Triuiae lumina ferre deae.

Scilicet umbrosis sordet Pompeia columnis

porticus, aulaeis nobilis Attalicis,

et platanis creber pariter surgentibus ordo,

flumina sopito quaeque Marone cadunt,

et leuiter nymphis toto crepitantibus orbe

cum subito Triton ore recondit aquam.

Falleris, ista tui furtum uia monstrat amoris:

non urbem, demens, lumina nostra fugis!

nil agis, insidias in me componis inanis,

tendis iners docto retia nota mihi.

Sed de me minus est: famae iactura pudicae

tanta tibi miserae, quanta meretur, erit.

Nuper enim de te nostras †me laedit† ad auris

rumor, et in tota non bonus urbe fuit.

Sed tu non debes inimicae cedere linguae:

semper formosis fabula poena fuit.

Non tua deprenso damnata est fama ueneno:

testis eris puras, Phoebe, uidere manus.

Sin autem longo nox una aut altera lusu

consumpta est, non me crimina parua mouent.

Tyndaris externo patriam mutauit amore

et sine decreto uiua reducta domum est.

Ipsa Venus fertur corrupta libidine Martis,

nec minus in caelo semper honesta fuit,

quamuis Ida Parim pastorem dicat amasse

atque inter pecudes accubuisse deam;

hoc et Hamadryadum spectauit turba sororum

Silenique senes et pater ipse chori,

cum quibus Idaeo legisti poma sub antro,

supposita excipiens, Nai, caduca manu.

an quisquam in tanto stuprorum examine quaerit:

"Cur haec tam diues? quis dedit? unde dedit?"

o nimium nostro felicem tempore Romam,

si contra mores una puella facit!

haec eadem ante illam iam impune et Lesbia fecit:

quae sequitur, certe est inuidiosa minus.

Qui quaerit Tatios ueteres durosque Sabinos,

hic posuit nostra nuper in urbe pedem.

Tu prius et fluctus poteris siccare marinos,

altaque mortali deligere astra manu,

quam facere, ut nostrae nolint peccare puellae:

hic mos Saturno regna tenente fuit.

At cum Deucalionis aquae fluxere per orbem

et post antiquas Deucalionis aquas,

dic mihi, quis potuit lectum seruare pudicum,

quae dea cum solo uiuere sola deo?

uxorem quondam magni Minois, ut aiunt,

corrupit torui candida forma bouis;

nec minus aerato Danaë circumdata muro

non potuit magno casta negare Ioui.

quod si tu Graias es tuque imitata Latinas,

semper uiue meo libera iudicio!

33A

Tristia iam redeunt iterum sollemnia nobis:

Cynthia iam noctes est operata decem.

Atque utinam pereant, Nilo quae sacra tepente

misit matronis Inachis Ausoniis!

quae dea tam cupidos totiens diuisit amantis,

quaecumque illa fuit, semper amara fuit.

Tu certe Iouis occultis in amoribus, Io,

sensisti multas quid sit inire uias,

cum te iussit habere puellam cornua Iuno

et pecoris duro perdere uerba sono.

A quotiens quernis laesisti frondibus ora,

mandisti et stabulis arbuta pasta tuis!

an, quoniam agrestem detraxit ab ore figuram

Iuppiter, idcirco facta superba dea es?

an tibi non satis est fuscis Aegyptus alumnis?

cur tibi tam longa Roma petita uia?

quidue tibi prodest uiduas dormire puellas?

sed tibi, crede mihi, cornua rursus erunt,

aut nos e nostra te, saeua, fugabimus urbe:

cum Tiberi Nilo gratia nulla fuit.

At tu, quae nostro nimium placata dolore es,

noctibus his uacui, ter faciamus iter.

33B

Non audis et uerba sinis mea ludere, cum iam

flectant Icarii sidera tarda boues.

lenta bibis: mediae nequeunt te frangere noctes.

An nondum est talos mittere lassa manus?

a pereat, quicumque meracas repperit uuas

corrupitque bonas nectare primus aquas!

Icare, Cecropiis merito iugulate colonis,

pampineus nosti quam sit amarus odor!

tuque o | Eurytion uino Centaure peristi,

nec non Ismario tu, Polypheme, mero.

Vino forma perit, uino corrumpitur aetas,

uino saepe suum nescit amica uirum.

Me miserum, ut multo nihil est mutata Lyaeo!

iam bibe: formosa es: nil tibi uina nocent!

cum tua praependent demissae in pocula sertae

et mea deducta carmina uoce legis,

largius effuso madeat tibi mensa Falerno,

spumet et aurato mollius in calice.

Nulla tamen lecto recipit se sola libenter:

est quiddam, quod uos quaerere cogat Amor.

semper in absentis felicior aestus amantis:

eleuat assiduos copia longa uiros.

34

Cur quisquam faciem dominae iam credat Amori?

sic erepta mihi paene puella mea est.

Expertus dico, nemo est in amore fidelis:

formosam raro non sibi quisque petit.

Polluit ille deus cognatos, soluit amicos

et bene concordis tristia ad arma uocat.

Hospes in hospitium Menelao uenit adulter:

Colchis et ignotum nonne secuta uirum est?

Lynceu, tune meam potuisti, perfide, curam

tangere? nonne tuae tum cecidere manus?

quid si non constans illa et tam certa fuisset?

posses in tanto uiuere flagitio?

tu mihi uel ferro pectus uel perde ueneno:

a domina tantum te modo tolle mea!

te socium uitae, te corporis esse licebit,

te dominum admitto rebus, amice, meis:

lecto te solum, lecto te deprecor uno:

riualem possum non ego ferre Iouem.

Ipse meas solus, quod nil est, aemulor umbras,

stultus, quod stulto saepe timore tremo.

Vna tamen causa est, cur crimina tanta remitto,

errabant multo quod tua uerba mero.

Sed numquam uitae fallet me ruga seuerae:

omnes iam norunt quam sit amare bonum.

Lynceus ipse meus seros insanit amores!

solum te nostros laetor adire deos.

Quid tua Socraticis tibi nunc sapientia libris

proderit aut rerum dicere posse uias?

aut quid Erechthei tibi prosunt carmina lecta?

nil iuuat in magno uester amore senex.

Tu satius memorem Musis imitere Philitan

et non inflati somnia Callimachi.

Nam rursus licet Aetoli referas Acheloi,

fluxerit ut magno fractus amore liquor,

atque etiam ut Phrygio fallax Maeandria campo

errat et ipsa suas decipit unda uias,

qualis et Adrasti fuerit uocalis Arion,

tristia ad Archemori funera uictor equus:

non Amphiareae prosint tibi fata quadrigae

aut Capanei magno grata ruina Ioui.

Desine et Aeschyleo componere uerba coturno,

desine, et ad mollis membra resolue choros!

incipe iam angusto uersus includere torno,

inque tuos ignis, dure poëta, ueni!

tu non Antimacho, non tutior ibis Homero:

despicit et magnos recta puella deos.

Harum nulla solet rationem quaerere mundi,

nec cur fraternis Luna laboret equis,

nec si post Stygias aliquid restabit †erumpnas†,

nec si consulto fulmina missa tonent.

Sed non ante graui taurus succumbit aratro,

cornua quam ualidis haeserit in laqueis,

nec tu tam duros per te patieris amores:

trux tamen a nobis ante domandus eris.

Aspice me, cui parua domi fortuna relicta est,

nullus et antiquo Marte triumphus aui,

ut regnem mixtas inter conuiua puellas

hoc ego, quo tibi nunc eleuor, ingenio!

me iuuet hesternis positum languere corollis,

quem tetigit iactu certus ad ossa deus;

Actia Vergilium custodis litora Phoebi,

Caesaris et fortis dicere posse ratis,

qui nunc Aeneae Troiani suscitat arma

iactaque Lauinis moenia litoribus.

Cedite Romani scriptores, cedite Grai!

nescio quid maius nascitur Iliade.

Tu canis umbrosi subter pineta Galaesi

Thyrsin et attritis Daphnin harundinibus,

utque decem possint corrumpere mala puellas

missus et impressis haedus ab uberibus.

Felix, qui uilis pomis mercaris amores!

huic licet ingratae Tityrus ipse canat.

Felix intactum Corydon qui temptat Alexin

agricolae domini carpere delicias!

quamuis ille sua lassus requiescat auena,

laudatur facilis inter Hamadryadas.

Tu canis Ascraei ueteris praecepta poëtae,

quo seges in campo, quo uiret uua iugo.

Tale facis carmen docta testudine, quale

Cynthius impositis temperat articulis.

Non tamen haec ulli uenient ingrata legenti,

siue in amore rudis siue peritus erit.

Nec minor hic animis, ut sit minor ore, canorus

anseris indocto carmine cessit olor.

Haec quoque perfecto ludebat Iasone Varro,

Varro Leucadiae maxima flamma suae;

haec quoque lasciui cantarunt scripta Catulli,

Lesbia quis ipsa notior est Helena;

haec etiam docti confessa est pagina Calui,

cum caneret miserae funera Quintiliae.

Et modo formosa quam multa Lycoride Gallus

mortuus inferna uulnera lauit aqua!

Cynthia quin etiam uersu laudata Properti,

hos inter si me ponere Fama uolet.

1

Quaērĭtĭs ūndĕ mĭhī tŏtĭēns scrībāntŭr ămōrēs,

ūndĕ mĕūs vĕnĭāt ‖ mōllĭs ĭn ōră lĭbēr.

nōn haēc Cāllĭŏpē, nōn haēc mĭhĭ cāntăt Ăpōllŏ:

īngĕnĭūm nōbīs ‖ īpsă pŭēllă făcīt.

Sīve īllām Cōīs fūlgēntem īncēdĕrĕ †cōgīs†,

hōc tōtum ē Cōā ‖ vēstĕ vŏlūmĕn ĕrīt;

seū vīdi ād frōntēm spārsōs ērrārĕ căpīllōs,

gaūdēt laūdātīs ‖ īrĕ sŭpērbă cŏmīs;

sīvĕ lўraē cārmēn dĭgĭtīs pērcūssĭt ĕbūrnīs,

mīrāmūr făcĭlīs ‖ ūt prĕmăt ārtĕ mănūs;

seū cōmpēscēntīs sōmnūm dēclīnăt ŏcēllōs,

īnvĕnĭō caūsās ‖ mīllĕ pŏētă nŏvās;

seū nūda ērēptō mēcūm lūctātŭr ămīctū,

tūm vērō lōngās ‖ cōndĭmŭs Īlĭădās

seū quīdquīd fēcīt sīve ēst quōdcūmquĕ lŏcūtă,

māxĭmă dē nĭhĭlō ‖ nāscĭtŭr hīstŏrĭă.

Quōd mĭhĭ sī tāntūm, Maēcēnās, fātă dĕdīssēnt,

ūt pōssem hērōās ‖ dūcĕre ĭn ārmă mănūs,

nōn ĕgŏ Tītānās cănĕrēm, nōn Ōssăn Ŏlŷmpō

īmpōsītam, ūt caēlī ‖ Pĕliŏn ēssĕt ĭtēr,

nēc vĕtĕrēs Thēbās nēc Pērgămă, nōmĕn Hŏmērī,

Xērsĭs ĕt īmpĕrĭō ‖ bīnă cŏīssĕ vădă,

rēgnăvĕ prīmă Rĕmi aūt ănĭmōs Cārthāgĭnĭs āltaē

Cīmbrōrūmquĕ mĭnās ‖ ēt bĕnĕ fāctă Mărī:

bēllăquĕ rēsquĕ tŭī mĕmŏrārēm Caēsărĭs ēt tū

Caēsărĕ sūb māgnō ‖ cūră sĕcūndă fŏrēs.

Nām quŏtĭēns Mŭtĭnam aūt, cīvīlĭă būstă, Phĭlīppōs

aūt cănĕrēm Sĭcŭlaē ‖ clāssĭcă bēllă fŭgaē

ēvērsōsquĕ fŏcōs āntīquaē gēntĭs Ĕtrūscaē

ēt Ptōlēmaēī ‖ lītŏră cāptă Phărī,

aūt cănĕrem Aēgŷptum ēt Nīlūm, cum āttrāctŭs ĭn ūrbēm

sēptēm cāptīvīs ‖ dēbĭlĭs ībăt ăquīs,

aūt rēgum aūrātīs cīrcūmdătă cōllă cătēnīs,

Āctĭăque īn Sācrā ‖ cūrrĕrĕ rōstră Vĭā;

tē mĕă Mūsa īllīs sēmpēr cōntēxĕrĕt ārmīs,

ēt sūmpta ēt pŏsĭtā ‖ pācĕ fĭdēlĕ căpūt:

Thēseūs īnfērnīs, sŭpĕrīs tēstātŭr Ăchīllēs,

hīc Īxīŏnĭdēn, ‖ īllĕ Mĕnoētĭădēn.

Sēd nĕquĕ Phlēgraēōs Iŏvĭs Ēncĕlădīquĕ tŭmūltūs

īntŏnĕt āngūstō ‖ pēctŏrĕ Cāllĭmăchūs,

nēc mĕă cōnvĕnĭūnt dūrō praēcōrdĭă vērsū

Caēsărĭs īn Phrўgĭōs ‖ cōndĕrĕ nōmĕn ăvōs.

Nāvĭtă dē vēntīs, dē taūrīs nārrăt ărātōr,

ēnŭmĕrāt mīlēs ‖ vūlnĕră, pāstŏr ŏvīs;

nōs cōntra āngūstō vērsāmūs proēlĭă lēctō:

quā pŏtĕ quīsque, ĭn ĕā ‖ cōntĕrăt ārtĕ dĭēm.

Laūs ĭn ămōrĕ mŏrī: laūs āltĕră sī dătŭr ūnō

pōssĕ frŭī: frŭăr ō ‖ sōlŭs ămōrĕ mĕō!

sī mĕmĭnī, sŏlĕt īllă lĕvīs cūlpārĕ pŭēllās

ēt tōtam ēx Hĕlĕnā ‖ nōn prŏbăt Īlĭădă.

Seū mĭhĭ sūnt tāngēndă nŏvērcaē pōcŭlă Phaēdraē,

pōcŭlă prīvīgnō ‖ nōn nŏcĭtūră sŭō,

seū mĭhĭ Cīrcaēō pĕrĕūndum ēst grāmĭnĕ, sīvĕ

Cōlchĭs Ĭōlcĭăcīs ‖ ūrăt ăēnă fŏcīs,

ūnă mĕōs quŏnĭām praēdāta ēst fēmĭnă sēnsūs,

ēx hāc dūcēntūr ‖ fūnĕră nōstră dŏmō.

Ōmnīs hūmānōs sānāt mĕdĭcīnă dŏlōrēs:

sōlŭs ămōr mōrbī ‖ nōn ămăt ārtĭfĭcēm.

Tārdă Phĭlōctētaē sānāvīt crūră Măchāōn,

Phoēnīcīs Chīrōn ‖ lūmĭnă Phīllўrĭdēs,

ēt dĕŭs ēxstīnctūm Crēssīs Ĕpĭdaūrĭŭs hērbīs

rēstĭtŭīt pătrĭīs ‖ Āndrŏgĕōnă fŏcīs,

Mŷsŭs ĕt Haēmŏnĭā iŭvĕnīs quā cūspĭdĕ vūlnūs

sēnsĕrăt, hāc īpsā ‖ cūspĭdĕ sēnsĭt ŏpēm.

Hōc sī quīs vĭtĭūm pŏtĕrīt mĭhĭ dēmĕrĕ, sōlūs

Tāntălĕaē pŏtĕrīt ‖ trādĕrĕ pōmă mănū;

dōlĭă vīrgĭnĕīs īdem īllĕ rĕplēvĕrĭt ūrnīs,

nē tĕnĕra āssĭdŭā ‖ cōllă grăvēntŭr ăquā;

īdēm Caūcăsĭā sōlvēt dē rūpĕ Prŏmētheī

brācchĭa ĕt ā mĕdĭō ‖ pēctŏrĕ pēllĕt ăvēm.

Quāndōcūmque ĭgĭtūr vītām mĕă fātă rĕpōscēnt

ēt brĕve ĭn ēxĭgŭō ‖ mārmŏrĕ nōmĕn ĕrō,

Maēcēnās, nōstraē spēs īnvĭdĭōsă iŭvēntaē,

ēt vītae ēt mōrtī ‖ glōrĭă iūstă mĕaē,

sī tē fōrtĕ mĕō dūcēt vĭă prōxĭmă būstō,

ēssĕdă caēlātīs ‖ sīstĕ Brĭtānnă iŭgīs,

tālĭăque īllăcrĭmāns mūtaē iăcĕ vērbă făvīllaē:

"Huīc mĭsĕrō fātūm ‖ dūră pŭēllă fŭīt."

2

Lībĕr ĕram ēt văcŭō mĕdĭtābār vīvĕrĕ lēctō:

āt mē cōmpŏsĭtā ‖ pācĕ fĕfēllĭt Ămōr.

Cūr haēc īn tērrīs făcĭēs hūmānă mŏrātūr?

Iūppĭtĕr, īgnōscō ‖ prīstĭnă fūrtă tŭă.

Fūlvă cŏma ēst lōngaēquĕ mănūs ēt māxĭmă tōtō

cōrpŏre ĕt īncēdīt ‖ vēl Iŏvĕ dīgnă sŏrōr,

aūt cūm Dūlĭchĭās Pāllās spătĭātŭr ăd ārās,

Gōrgŏnĭs ānguĭfĕraē ‖ pēctŭs ŏpērtă cŏmīs,

quālĭs ĕt Īschŏmăchē, Lăpĭthaē gēnūs, hēroīnē,

Cēntaūrīs mĕdĭō ‖ grātă răpīnă mĕrō,

Mērcŭrĭo aūt quālīs fērtūr Boēbēĭdŏs ūndīs

vīrgĭnĕūm Brīmō ‖ cōmpŏsŭīssĕ lătūs.

Cēdĭtĕ, iām, dīvaē, quās pāstōr vīdĕrăt ōlīm

Īdaēīs tŭnĭcās ‖ pōnĕrĕ vērtĭcĭbūs!

hānc ŭtĭnām făcĭēm nōlīt mūtārĕ sĕnēctūs,

ētsī Cūmaēaē ‖ saēcŭlă vātĭs ăgēt!

3A

"Quī nūllām tĭbĭ dīcēbās iām pōssĕ nŏcērĕ,

haēsīstī: cĕcĭdīt ‖ spīrĭtŭs īllĕ tŭūs!

vīx ūnūm pŏtĕs, īnfēlīx, rĕquĭēscĕrĕ mēnsēm,

ēt tūrpīs dē tē ‖ iām lĭbĕr āltĕr ĕrīt."

Quaērēbām, sīccā sī pōssēt pīscĭs hărēnā

nēc sŏlĭtūs pōntō ‖ vīvĕrĕ tōrvŭs ăpēr,

aūt ĕgŏ sī pōssēm stŭdĭīs vĭgĭlārĕ sĕvērīs:

dīffērtūr, nūmquām ‖ tōllĭtŭr ūllŭs ămōr.

Nēc mē tām făcĭēs, quāmvīs sīt cāndĭdă, cēpīt

(līlĭă nōn dŏmĭnā ‖ sīnt măgĭs ālbă mĕā;

ūt Maēōtĭcă nīx mĭnĭō sī cērtĕt Hĭbērō,

ūtquĕ rŏsaē pūrō ‖ lāctĕ nătānt fŏlĭă),

nēc dē mōrĕ cŏmaē pēr lēvĭă cōllă flŭēntēs,

nōn ŏcŭlī, gĕmĭnaē, ‖ sīdĕră nōstră, făcēs,

nēc sī qua Ārăbĭō lūcēt bōmbŷcĕ pŭēllă

(nōn sūm dē nĭhĭlō ‖ blāndŭs ămātŏr ĕgŏ):

quāntūm quōd pŏsĭtō fōrmōsē sāltăt Ĭācchō,

ēgĭt ŭt eūhāntīs ‖ dūx Ărĭādnă chŏrōs,

ēt quāntum Aēŏlĭō cūm tēmptāt cārmĭnă plēctrō,

pār Ăgănīppēaē ‖ lūdĕrĕ dōctă lўraē;

ēt sŭă cum āntīquaē cōmmīttīt scrīptă Cŏrīnnaē,

cārmĭnă †quaē quīvīs† ‖ nōn pŭtăt aēquă sŭīs.

Nōn tĭbĭ nāscēntī prīmīs, mĕă vītă, dĭēbūs

cāndĭdŭs ārgūtūm ‖ stērnŭĭt ōmĕn Ămōr?

haēc tĭbĭ cōntŭlĕrūnt caēlēstĭă mūnĕră dīvī,

haēc tĭbĭ nē mātrēm ‖ fōrtĕ dĕdīssĕ pŭtēs.

Nōn nōn hūmānī pārtūs sūnt tālĭă dōnă;

īstă dĕcēm mēnsēs ‖ nōn pĕpĕrērĕ bŏnă.

Glōrĭă Rōmānīs ūna ēs tū nātă pŭēllīs:

Rōmāna āccūmbē[n]s ‖ prīmă pŭēllă Iŏvī,

nēc sēmpēr nōbīscum hūmānă cŭbīlĭă vīsēs;

pōst Hĕlĕnam haēc tērrīs ‖ fōrmă sĕcūndă rĕdīt.

Hāc ĕgŏ nūnc mīrēr sī flāgrēt nōstră iŭvēntūs?

pūlchrĭŭs hāc fŭĕrāt, ‖ Troīă, pĕrīrĕ tĭbī.

Ōlīm mīrābār, quōd tānti ād Pērgămă bēllī

Eūrōpae ātque Ăsĭaē ‖ caūsă pŭēllă fŭīt;

nūnc, Părĭ, tū săpĭēns ēt tū, Mĕnĕlāĕ, fŭīstī,

tū quĭă pōscēbās, ‖ tū quĭă lēntŭs ĕrās.

Dīgnă quĭdēm făcĭēs prō quā vĕl ŏbīrĕt Ăchīllēs;

vēl Prĭămō bēllī ‖ caūsă prŏbāndă fŭīt.

Sī quīs vūlt fāmā tăbŭlās ānteīrĕ vĕtūstās,

hīc dŏmĭnam ēxēmplō ‖ pōnăt ĭn ārtĕ mĕām:

sīve īllam Hēspĕrĭīs, sīve īllam ōstēndĕt Ĕōīs,

ūrĕt ĕt Ēōōs, ‖ ūrĕt ĕt Hēspĕrĭōs.

3B

Hīs sāltem ūt tĕnĕār iām fīnĭbŭs! āh mĭhĭ sī quīs,

ācrĭŭs ūt mŏrĭār, ‖ vēnĕrĭt āltĕr ămōr!

āc vĕlŭtī prīmō taūrūs dētrāctăt ărātră,

pōst vĕnĭt āssuētō ‖ mōllĭs ăd ārvă iŭgō,

sīc prīmō iŭvĕnēs trĕpĭdānt ĭn ămōrĕ fĕrōcēs,

dehīnc dŏmĭtī pōst haēc ‖ aēqua ĕt ĭnīquă fĕrūnt.

tūrpĭă pērpēssūs vātēs ēst vīnclă Mĕlāmpūs,

cōgnĭtŭs Īphīclī ‖ sūrrĭpŭīssĕ bŏvēs;

quēm nōn lūcră, măgīs Pērō fōrmōsă cŏēgīt,

mōx Ămўthāŏnĭā ‖ nūptă fŭtūră dŏmō.

4

Mūltă prĭūs dŏmĭnaē dēlīctă quĕrārĭs ŏpōrtēt,

saēpĕ rŏgēs ălĭquīd, ‖ saēpĕ rĕpūlsŭs ĕās,

ēt saēpe īmmĕrĭtōs cōrrūmpās dēntĭbŭs ūnguīs

ēt crĕpĭtūm dŭbĭō ‖ sūscĭtĕt īră pĕdĕ!

nēquīquām pērfūsă mĕīs ūnguēntă căpīllīs,

ībăt ĕt ēxpēnsō ‖ plāntă mŏrātă grădū.

Nōn hīc hērbă vălēt, nōn hīc nōctūrnă Cўtaēīs,

nōn Pĕrĭmēdēā ‖ grāmĭnă cōctă mănū;

nām cuī nōn ĕgŏ sūm fāllācī praēmĭă vātī?

quaē mĕă nōn dĕcĭēs ‖ sōmnĭă vērsăt ănūs?

quīppe ŭbĭ nēc caūsās nĕc ăpērtōs cērnĭmŭs īctūs,

ūndĕ tămēn vĕnĭānt ‖ tōt mălă caēcă vĭa ēst;

nōn ĕgĕt hīc mĕdĭcīs, nōn lēctīs mōllĭbŭs aēgēr,

huīc nūllūm caēlī ‖ tēmpŭs ĕt aūră nŏcēt;

āmbŭlăt - ēt sŭbĭtō mīrāntūr fūnŭs ămīcī!

sīc ēst īncaūtūm, ‖ quīdquĭd hăbētŭr ămōr.

Hōstīs sī quĭs ĕrīt nōbīs, ămĕt īllĕ pŭēllās:

gaūdĕăt īn pŭĕrō, ‖ sī quĭs ămīcŭs ĕrīt.

Trānquīllō tūtā dēscēndīs flūmĭnĕ cūmbā:

quīd tĭbĭ tām pārvī ‖ †lītŏrĭs† ūndă nŏcēt?

āltēr saēpe ūnō mūtāt praēcōrdĭă vērbō,

āltĕră vīx īpsō ‖ sānguĭnĕ mōllĭs ĕrīt.

5

Hōc vērum ēst, tōtā tē fērrī, Cŷnthĭă, Rōmā,

ēt nōn īgnōtā ‖ vīvĕrĕ nēquĭtĭā?

haēc mĕrŭī spērārĕ? dăbīs mĭhĭ, pērfĭdă, poēnās;

ēt nōbīs ălĭquō, ‖ Cŷnthĭă, vēntŭs ĕrīt.

Īnvĕnĭām tămĕn ē mūltīs fāllācĭbŭs ūnām,

quaē fĭĕrī nōstrō ‖ cārmĭnĕ nōtă vĕlīt,

nēc mĭhĭ tām dūrīs īnsūltēt mōrĭbŭs ēt tē

vēllĭcĕt: heū sērō ‖ flēbĭs ămātă dĭū!

nūnc ēst īră rĕcēns, nūnc ēst dīscēdĕrĕ tēmpūs:

sī dŏlŏr āffŭĕrīt, ‖ crēdĕ, rĕdībĭt ămōr.

Nōn ĭtă Cārpăthĭaē vărĭānt Ăquĭlōnĭbŭs ūndaē,

nēc dŭbĭō nūbēs ‖ vērtĭtŭr ātră Nŏtō,

quām făcĭle īrātī vērbō mūtāntŭr ămāntēs:

dūm lĭcĕt, īniūstō ‖ sūbtrăhĕ cōllă iŭgō.

Nēc tū nōn ălĭquīd, sēd prīmā nōctĕ, dŏlēbīs;

ōmne ĭn ămōrĕ mălūm, ‖ sī pătĭārĕ, lĕve ēst.

Āt tū pēr dŏmĭnaē Iūnōnīs dūlcĭă iūră

pārcĕ tŭīs ănĭmīs, ‖ vītă, nŏcērĕ tĭbī.

Nōn sōlūm taūrūs fĕrĭt ūncīs cōrnĭbŭs hōstēm,

vērum ĕtĭam īnstāntī ‖ laēsă rĕpūgnăt ŏvīs.

Nēc tĭbĭ pēriūrō scīndām dē cōrpŏrĕ vēstīs,

nēc mĕă praēclūsās ‖ frēgĕrĭt īră fŏrēs,

nēc tĭbĭ cōnēxōs īrātūs cārpĕrĕ crīnīs,

nēc dūrīs aūsīm ‖ laēdĕrĕ pōllĭcĭbūs.

Rūstĭcŭs haēc ălĭquīs tām tūrpĭă proēlĭă quaērāt,

cūiūs nōn hĕdĕraē ‖ cīrcŭmĭērĕ căpūt.

Scrībam ĭgĭtūr, quōd nōn ūmquām tŭă dēlĕăt aētās:

"Cŷnthĭă, fōrmă pŏtēns: ‖ Cŷnthĭă, vērbă lĕvīs."

Crēdĕ mĭhī, quāmvīs cōntēmnās mūrmŭră fāmaē,

hīc tĭbĭ pāllōrī, ‖ Cŷnthĭă, vērsŭs ĕrīt.

6

Nōn ĭtă cōmplēbānt Ĕphўraēaē Lāĭdŏs aēdīs,

ād cūiūs iăcŭīt ‖ Graēcĭă tōtă fŏrēs;

tūrbă Mĕnāndrēaē fŭĕrāt nēc Thāĭdŏs ōlīm

tānta, īn quā pŏpŭlūs ‖ lūsĭt Ĕrīchthŏnĭūs;

nēc quaē dēlētās pŏtŭīt cōmpōnĕrĕ Thēbās,

Phrŷnē tām mūltīs ‖ fāctă bĕātă vĭrīs.

Quīn ĕtĭām fālsōs fīngīs tĭbĭ saēpĕ prŏpīnquōs,

ōscŭlă nēc dēsūnt ‖ quī tĭbĭ iūrĕ fĕrānt.

Mē iŭvĕnūm pīctaē făcĭēs, mē nōmĭnă laēdūnt

mē tĕnĕr īn cūnīs ‖ ēt sĭnĕ vōcĕ pŭēr;

mē laēdēt, sī mūltă tĭbī dăbĭt ōscŭlă mātēr,

mē sŏrŏr ēt cūm quaē ‖ dōrmĭt ămīcă sĭmūl:

ōmnĭă mē laēdēnt: tĭmĭdūs sum (īgnōscĕ tĭmōrī)

ēt mĭsĕr īn tŭnĭcā ‖ sūspĭcŏr ēssĕ vĭrūm.

Hīs ōlim, ūt fāma ēst, vĭtĭīs ād proēlĭă vēntum ēst,

hīs Trōiānă vĭdēs ‖ fūnĕră prīncĭpĭīs;

āspĕră Cēntaūrōs ĕădēm dēmēntĭă iūssīt

frāngĕre ĭn ādvērsūm ‖ pōcŭlă Pīrĭthŏūm.

Cūr ēxēmplă pĕtām Grāiūm? tū crīmĭnĭs aūctōr,

nūtrītūs dūrō, ‖ Rōmŭlĕ, lāctĕ lŭpaē:

tū răpĕre īntāctās dŏcŭīsti īmpūnĕ Săbīnās:

pēr tē nūnc Rōmaē ‖ quīdlĭbĕt aūdĕt Ămōr.

Fēlīx Ādmētī cōniūnx ēt lēctŭs Ŭlīxīs

ēt quaēcūmquĕ vĭrī ‖ fēmĭnă līmĕn ămāt!

tēmplă Pŭdīcĭtĭaē quĭd ŏpūs stătŭīssĕ pŭēllīs,

sī cuīvīs nūptaē ‖ quīdlĭbĕt ēssĕ lĭcēt?

quaē mănŭs ōbscēnās dēpīnxīt prīmă tăbēllās

ēt pŏsŭīt cāstā ‖ tūrpĭă vīsă dŏmō,

īllă pŭēllārum īngĕnŭōs cōrrūpĭt ŏcēllōs

nēquĭtĭaēquĕ sŭaē ‖ nōlŭĭt ēssĕ rŭdīs.

Ā gĕmăt īn tĕnĕbrīs, īstā quī prōtŭlĭt ārtĕ

tūrpĭă sūb tăcĭtā ‖ cōndĭtă laētĭtĭā!

nōn īstīs ōlīm vărĭābānt tēctă fĭgūrīs:

tūm părĭēs nūllō ‖ crīmĭnĕ pīctŭs ĕrāt.

Sēd nōn īmmĕrĭtō! vēlāvĭt ărānĕă fānūm

ēt mălă dēsērtōs ‖ ōccŭpăt hērbă dĕōs.

Quōs ĭgĭtūr tĭbĭ cūstōdēs, quaē līmĭnă pōnām,

quaē nūmquām sūprā ‖ pēs ĭnĭmīcŭs ĕāt?

nām nĭhĭl īnvītaē trīstīs cūstōdĭă prōdēst:

quām pēccārĕ pŭdēt, ‖ Cŷnthĭă, tūtă săt ēst.

Nōs ūxōr nūmquām, nūmquām dēdūcĕt ămīcă:

sēmpĕr ămīcă mĭhī, ‖ sēmpĕr ĕt ūxŏr ĕrīs.

7

Gāvīsa ēs cērtē sūblātām, Cŷnthĭă, lēgēm,

quā quōndam ēdīctā ‖ flēmŭs ŭtērquĕ dĭū,

nī nōs dīvĭdĕrēt: quāmvīs dīdūcĕre ămāntīs

nōn quĕăt īnvītōs ‖ Iūppĭtĕr īpsĕ dŭōs.

"Āt māgnūs Caēsār." Sēd māgnūs Caēsăr ĭn ārmīs:

dēvīctaē gēntēs ‖ nīl ĭn ămōrĕ vălēnt.

Nām cĭtĭūs pătĕrēr căpŭt hōc dīscēdĕrĕ cōllō,

quām pōssēm nūptaē ‖ pērdĕrĕ †mōrĕ† făcēs,

aūt ĕgŏ trānsīrēm tŭă līmĭnă claūsă mărītūs,

rēspĭcĭēns ūdīs ‖ prōdĭtă lūmĭnĭbūs.

Ā mĕă tūm quālīs cănĕrēt tĭbĭ tībĭă sōmnōs,

tībĭă, fūnēstā ‖ trīstĭŏr īllă tŭbā!

ūndĕ mĭhī pătrĭīs nātōs praēbērĕ trĭūmphīs?

nūllūs dē nōstrō ‖ sānguĭnĕ mīlĕs ĕrīt.

Quōd sī vēră mĕaē cŏmĭtārēm cāstră pŭēllaē,

nōn mĭhĭ sāt māgnūs ‖ Cāstŏrĭs īrĕt ĕquūs.

Hīnc ĕtĕnīm tāntūm mĕrŭīt mĕă glōrĭă nōmēn,

glōrĭa ăd hībērnōs ‖ lātă Bŏrŷsthĕnĭdās.

Tū mĭhĭ sōlă plăcēs: plăcĕām tĭbĭ, Cŷnthĭă, sōlūs:

hīc ĕrĭt ēt pătrĭō ‖ nōmĭnĕ plūrĭs ămōr.

8

Ērĭpĭtūr nōbīs iām prīdēm cāră pŭēllă:

ēt tū mē lăcrĭmās ‖ fūndĕre, ămīcĕ, vĕtās?

nūllaē sūnt ĭnĭmīcĭtĭaē nĭsi ămōrĭs ăcērbaē:

īpsūm mē iŭgŭlā, ‖ lēnĭŏr hōstĭs ĕrō.

Pōssum ĕgo ĭn āltĕrĭūs pŏsĭtām spēctārĕ lăcērtō?

nēc mĕă dīcētūr, ‖ quaē mŏdŏ dīctă mĕa ēst?

ōmnĭă vērtūntūr: cērtē vērtūntŭr ămōrēs:

vīncĕrĭs aūt vīncīs, ‖ haēc ĭn ămōrĕ rŏta ēst.

Māgnī saēpĕ dŭcēs, māgnī cĕcĭdērĕ tўrānnī,

ēt Thēbaē stĕtĕrānt ‖ āltăquĕ Troīă fŭīt.

Mūnĕră quāntă dĕdī vēl quālĭă cārmĭnă fēcī!

īllă tămēn nūmquām ‖ fērrĕă dīxĭt "Ămō."

ērgō iām mūltōs nĭmĭūm tĕmĕrārĭŭs ānnōs,

īmprŏbă, quī tŭlĕrīm ‖ tēquĕ tŭāmquĕ dŏmūm?

ēcquāndōnĕ tĭbī lībēr sūm vīsŭs? ăn ūsquĕ

īn nōstrūm iăcĭēs ‖ vērbă sŭpērbă căpūt?

sīc ĭgĭtūr prīmā mŏrĭēre aētātĕ, Prŏpērtī?

sēd mŏrĕre; īntĕrĭtū ‖ gaūdĕăt īllă tŭō!

ēxăgĭtēt nōstrōs Mānīs, sēctētŭr ĕt ūmbrās,

īnsūltētquĕ rŏgīs, ‖ cālcĕt ĕt ōssă mĕă!

quīd? nōn Āntĭgŏnaē tŭmŭlō Boēōtĭŭs Haēmōn

cōrrŭĭt īpsĕ sŭō ‖ saūcĭŭs ēnsĕ lătūs

ēt sŭă cūm mĭsĕraē pērmīscŭĭt ōssă pŭēllaē,

quā sĭnĕ Thēbānām ‖ nōlŭĭt īrĕ dŏmūm?

sēd nōn ēffŭgĭēs: mēcūm mŏrĭārĭs ŏpōrtēt;

hōc ĕŏdēm fērrō ‖ stīllĕt ŭtērquĕ crŭōr.

Quāmvīs īstă mĭhī mōrs ēst ĭnhŏnēstă fŭtūră:

mōrs ĭnhŏnēstă quĭdēm, ‖ tū mŏrĭērĕ tămēn.

Īlle ĕtĭam ābrēptā dēsērtūs cōniŭge Ăchīllēs

cēssāre īn tēctīs ‖ pērtŭlĭt ārmă sŭă.

Vīdĕrăt īllĕ fŭgā strātōs īn lītŏre Ăchīvōs,

fērvĕre ĕt Hēctŏrĕā ‖ Dōrĭcă cāstră făcĕ;

vīdĕrăt īnfōrmēm mūltā Pātrōclŏn hărēnā

pōrrēctum ēt spārsās ‖ caēdĕ iăcērĕ cŏmās,

ōmnĭă fōrmōsām prōptēr Brīsēĭdă pāssūs:

tāntŭs ĭn ērēptō ‖ saēvĭt ămōrĕ dŏlōr.

Āt pōstquām sērā cāptīva ēst rēddĭtă poēnā,

fōrtem īllum Haēmŏnĭīs ‖ Hēctŏră trāxĭt ĕquīs.

Īnfĕrĭōr mūltō cūm sīm vēl mātrĕ vĕl ārmīs,

mīrūm, sī dē mē ‖ iūrĕ trĭūmphăt Ămōr?

9

Īstĕ quŏd ēst, ĕgŏ saēpĕ fŭī: sēd fōrs ĕt ĭn hōrā

hōc īpso ēiēctō ‖ cārĭŏr āltĕr ĕrīt.

Pēnĕlŏpē pŏtĕrāt bīs dēnōs sālvă pĕr ānnōs

vīvĕrĕ, tām mūltīs ‖ fēmĭnă dīgnă prŏcīs;

cōniŭgĭūm fālsā pŏtĕrāt dīffērrĕ Mĭnērvā,

nōctūrnō sōlvēns ‖ tēxtă dĭūrnă dŏlō;

vīsūra ēt quāmvīs nūmquām spērārĕt Ŭlīxēm,

īllum ēxspēctāndō ‖ fāctă rĕmānsĭt ănūs.

Nēc nōn ēxănĭmem āmplēctēns Brīsēĭs Ăchīllēm

cāndĭdă vēsānā ‖ vērbĕrăt ōră mănū,

ēt dŏmĭnūm lāvīt maērēns cāptīvă crŭēntūm,

prōpŏsĭtūm flāvīs ‖ īn Sĭmŏēntĕ vădīs,

foēdāvītquĕ cŏmās, ēt tāntī cōrpŭs Ăchīllī

māxĭmăque īn pārvā ‖ sūstŭlĭt ōssă mănū;

cūm tĭbĭ nēc Pēleūs ădĕrāt nēc caērŭlă mātēr,

Scŷrĭă nēc vĭdŭō ‖ Dēĭdămīă tŏrō.

Tūnc ĭgĭtūr vērīs gaūdēbāt Graēcĭă nātīs,

tūnc ĕtĭām fēlīx ‖ īntĕr ĕt ārmă pŭdōr.

Āt tū nōn ūnā pŏtŭīstī nōctĕ văcārĕ,

īmpĭă, nōn ūnūm ‖ sōlă mănērĕ dĭēm!

quīn ĕtĭām mūltō dūxīstīs pōcŭlă rīsū:

fōrsĭtăn ēt dē mē ‖ vērbă fŭērĕ mălă.

Hīc ĕtĭām pĕtĭtūr, quī tē prĭŭs īpsĕ rĕlīquīt:

dī făcĭānt, īstō ‖ cāptă frŭārĕ vĭrō!

haēc mĭhĭ vōtă tŭām prōptēr sūscēptă sălūtēm,

cūm căpĭte hōc Stўgĭaē ‖ iām pŏtĕrēntŭr ăquaē

ēt lēctūm flēntēs cīrcūm stārēmŭs ămīcī?

hīc ŭbĭ tūm, prō dī, ‖ pērfĭdă, quīsvĕ fŭīt?

quīd sī lōngīnquōs rĕtĭnērēr mīlĕs ăd Īndōs,

aūt mĕă sī stārēt ‖ nāvĭs ĭn Ōcĕănō?

sēd vōbīs făcĭle ēst vērba ēt cōmpōnĕrĕ fraūdēs:

hōc ūnūm dĭdĭcīt ‖ fēmĭnă sēmpĕr ŏpūs.

Nōn sīc īncērtaē mūtāntūr flāmĭnĕ Sŷrtēs,

nēc fŏlĭa hībērnō ‖ tām trĕmĕfāctă Nŏtō,

quām cĭtŏ fēmĭnĕā nōn cōnstāt foēdŭs ĭn īrā,

sīve ĕă caūsă grăvīs, ‖ sīve ĕă caūsă lĕvīs.

Nūnc, quŏnĭam īstă tĭbī plăcŭīt sēntēntĭă, cēdām:

tēlă, prĕcōr, pŭĕrī, ‖ prōmĭte ăcūtă măgīs!

fīgĭtĕ cērtāntēs ātque hānc mĭhĭ sōlvĭtĕ vītām!

sānguĭs ĕrīt vōbīs ‖ māxĭmă pālmă mĕūs.

Sīdĕră sūnt tēstēs ēt mātūtīnă prŭīnă

ēt fūrtīm mĭsĕrō ‖ iānŭa ăpērtă mĭhī,

tē nĭhĭl īn vītā nōbīs āccēptĭŭs ūmquām:

nūnc quŏque ĕrīs, quāmvīs ‖ sīs ĭnĭmīcă mĭhī.

Nēc dŏmĭna ūllă mĕō pōnēt vēstīgĭă lēctō:

sōlŭs ĕrō, quŏnĭām ‖ nōn lĭcĕt ēssĕ tŭūm.

Ātque ŭtĭnām, sī fōrtĕ pĭōs ēdūxĭmŭs ānnōs,

īllĕ vĭr īn mĕdĭō ‖ fīăt ămōrĕ lăpīs!

nōn ōb rēgnă măgīs dīrīs cĕcĭdērĕ sŭb ārmīs

Thēbānī mĕdĭā ‖ nōn sĭnĕ mātrĕ dŭcēs,

quām, mĭhĭ sī mĕdĭā lĭcĕāt pūgnārĕ pŭēllā,

mōrtem ĕgŏ nōn fŭgĭām ‖ mōrtĕ sŭbīrĕ tŭā.

10

Sēd tēmpūs lūstrāre ălĭīs Hĕlĭcōnă chŏrēīs

ēt cāmpum Haēmŏnĭō ‖ iām dărĕ tēmpŭs ĕquō.

Iām lĭbĕt ēt fōrtīs mĕmŏrāre ād proēlĭă tūrmās

ēt Rōmānă mĕī ‖ dīcĕrĕ cāstră dŭcīs.

Quōd sī dēfĭcĭānt vīrēs, aūdācĭă cērtē

laūs ĕrĭt: īn māgnīs ‖ ēt vŏlŭīssĕ săt ēst.

Aētās prīmă cănāt Vĕnĕrēs, ēxtrēmă tŭmūltūs:

bēllă cănām, quāndō ‖ scrīptă pŭēllă mĕa ēst.

Nūnc vŏlŏ sūbdūctō grăvĭōr prōcēdĕrĕ vūltū,

nūnc ălĭām cĭthărām ‖ mē mĕă Mūsă dŏcēt.

Sūrge, ănĭme, ēx hŭmĭlī! Iām, cārmĭnă, sūmĭtĕ vīrēs!

Pīĕrĭdēs, māgnī ‖ nūnc ĕrĭt ōrĭs ŏpūs.

Iām nĕgăt Eūphrātēs ĕquĭtēm pōst tērgă tŭērī

Pārthōrum ēt Crāssōs ‖ sē tĕnŭīssĕ dŏlēt:

Īndĭă quīn, Aūgūstĕ, tŭō dāt cōllă trĭūmphō

ēt dŏmŭs īntāctaē ‖ tē trĕmĭt Ārăbĭaē;

ēt sī qua ēxtrēmīs tēllūs sē sūbtrăhĭt ōrīs,

sentiat illa tuas postmodo capta manus!

haēc ĕgŏ cāstră sĕquār; vātēs tŭă cāstră cănēndō

māgnŭs ĕrō: sērvēnt ‖ hūnc mĭhĭ fātă dĭēm!

āt căpŭt īn māgnīs ŭbĭ nōn ēst tāngĕrĕ sīgnīs,

pōnĭtŭr †hāc† īmōs ‖ āntĕ cŏrōnă pĕdēs;

sīc nōs nūnc, ĭnŏpēs laūdīs cōnscēndĕrĕ cūlmēn,

paūpĕrĭbūs sācrīs ‖ vīlĭă tūră dămūs.

Nōndum ĕtĭam Āscraēōs nōrūnt mĕă cārmĭnă fōntīs,

sēd mŏdŏ Pērmēssī ‖ flūmĭnĕ lāvĭt Ămōr.

11

Scrībānt dē te ălĭī vēl sīs īgnōtă lĭcēbīt:

laūdēt, quī stĕrĭlī ‖ sēmĭnă pōnĭt hŭmō.

Ōmnĭă, crēdĕ mĭhī, tēcum ūnō mūnĕră lēctō

aūfĕrĕt ēxtrēmī ‖ fūnĕrĭs ātră dĭēs;

ēt tŭă trānsībīt cōntēmnēns ōssă vĭātōr,

nēc dīcēt: "Cĭnĭs hīc ‖ dōctă pŭēllă fŭīt."

12

Quīcūmque īllĕ fŭīt, pŭĕrūm quī pīnxĭt Ămōrēm,

nōnnĕ pŭtās mīrās ‖ hūnc hăbŭīssĕ mănūs?

īs prīmūm vīdīt sĭnĕ sēnsū vīvĕre ămāntīs

ēt lĕvĭbūs cūrīs ‖ māgnă pĕrīrĕ bŏnă.

Īdēm nōn frūstrā vēntōsās āddĭdĭt ālās,

fēcĭt ĕt hūmānō ‖ cōrdĕ vŏlārĕ dĕūm:

scīlĭcĕt āltērnā quŏnĭām iāctāmŭr ĭn ūndā

nōstrăquĕ nōn ūllīs ‖ pērmănĕt aūră lŏcīs.

Ēt mĕrĭto hāmātīs mănŭs ēst ārmātă săgīttīs

ēt phărĕtra ēx ŭmĕrō ‖ Cnōsĭa ŭtrōquĕ iăcēt:

āntĕ fĕrīt quŏnĭām tūtī quām cērnĭmŭs hōstēm,

nēc quīsquam ēx īllō ‖ vūlnĕrĕ sānŭs ăbīt.

Īn mē tēlă mănēnt, mănĕt ēt pŭĕrīlĭs ĭmāgŏ:

sēd cērtē pēnnās ‖ pērdĭdĭt īllĕ sŭās;

ēvŏlăt heū nōstrō quŏnĭām dē pēctŏrĕ nūsquām,

āssĭdŭūsquĕ mĕō ‖ sānguĭnĕ bēllă gĕrīt.

Quīd tĭbĭ iūcūndum ēst sīccīs hăbĭtārĕ mĕdūllīs?

sī pŭdŏr ēst, ălĭō ‖ trāĭcĕ tēlă tŭă!

īntāctōs īstō sătĭūs tēmptārĕ vĕnēnō:

nōn ĕgŏ, sēd tĕnŭīs ‖ vāpŭlăt ūmbră mĕă.

Quām sī pērdĭdĕrīs, quĭs ĕrīt quī tālĭă cāntēt,

(haēc mĕă Mūsă lĕvīs ‖ glōrĭă māgnă tŭa ēst),

quī căpŭt ēt dĭgĭtōs ēt lūmĭnă nīgră pŭēllaē

ēt cănăt ūt sōleānt ‖ mōllĭtĕr īrĕ pĕdēs?

13A

Nōn tŏt Ăchaēmĕnĭīs ārmātŭr †ĕtrūscㆠsăgīttīs,

spīcŭlă quōt nōstrō ‖ pēctŏrĕ fīxĭt Ămōr.

Hīc mē tām grăcĭlīs vĕtŭīt cōntēmnĕrĕ Mūsās,

iūssĭt ĕt Āscraēūm ‖ sīc hăbĭtārĕ nĕmūs,

nōn ūt Pīĕrĭaē quērcūs mĕă vērbă sĕquāntūr,

aūt pōssim Īsmărĭā ‖ dūcĕrĕ vāllĕ fĕrās,

sēd măgĭs ūt nōstrō stŭpĕfīāt Cŷnthĭă vērsū:

tūnc ĕgŏ sim Īnăchĭō ‖ nōtĭŏr ārtĕ Lĭnō.

Nōn ĕgŏ sūm fōrmaē tāntūm mīrātŏr hŏnēstaē,

nēc sī qua īllūstrīs ‖ fēmĭnă iāctăt ăvōs:

mē iŭvĕt īn grĕmĭō dōctaē lēgīssĕ pŭēllaē,

aūrĭbŭs ēt pūrīs ‖ scrīptă prŏbāssĕ mĕă.

Haēc ŭbĭ cōntĭgĕrīnt, pŏpŭlī cōnfūsă vălētŏ

fābŭlă: nām dŏmĭnā ‖ iūdĭcĕ tūtŭs ĕrō.

Quaē sī fōrtĕ bŏnās ād pācēm vērtĕrĭt aūrīs,

pōssum ĭnĭmīcĭtĭās ‖ tūnc ĕgŏ fērrĕ Iŏvīs.

13B

Quāndōcūmque ĭgĭtūr nōstrōs mōrs claūdĕt ŏcēllōs,

āccĭpĕ quaē sērvēs ‖ fūnĕrĭs āctă mĕī.

Nēc mĕă tūnc lōngā spătĭētŭr ĭmāgĭnĕ pōmpă,

nēc tŭbă sīt fātī ‖ vānă quĕrēlă mĕī,

nēc mĭhĭ tūnc fūlcrō stērnātūr lēctŭs ĕbūrnō,

nēc sĭt ĭn Āttălĭcō ‖ mōrs mĕă nīxă tŏrō.

Dēsĭt ŏdōrĭfĕrīs ōrdō mĭhĭ lāncĭbŭs, ādsīnt

plēbēī pārvaē ‖ fūnĕrĭs ēxsĕquĭaē.

Sāt mĕă sāt māgna ēst, sī trēs sīnt pōmpă lĭbēllī,

quōs ĕgŏ Pērsĕphŏnaē ‖ māxĭmă dōnă fĕrām.

Tū vērō nūdūm pēctūs lăcĕrātă sĕquērīs,

nēc fŭĕrīs nōmēn ‖ lāssă vŏcārĕ mĕūm

ōscŭlăque īn gĕlĭdīs pōnēs sūprēmă lăbēllīs,

cūm dăbĭtūr Sўrĭō ‖ mūnĕrĕ plēnŭs ŏnŷx.

Deīnde, ŭbĭ sūppŏsĭtūs cĭnĕrēm mē fēcĕrĭt ārdōr,

āccĭpĭāt Mānīs ‖ pārvŭlă tēstă mĕōs

ēt sĭt ĭn ēxĭgŭō laūrūs sŭpĕr āddĭtă būstō,

quaē tĕgăt ēxstīnctī ‖ fūnĕrĭs ūmbră lŏcūm,

ēt dŭŏ sīnt vērsūs: QVĪ NŪNC IĂCĔT HŌRRĬDĂ PŪLVĪS,

ŪNĬŬS HĪC QUŌNDĀM ‖ SĒRVŬS ĂMŌRĬS ĔRĀT.

Nēc mĭnŭs haēc nōstrī nōtēscēt fāmă sĕpūlcrī,

quām fŭĕrānt Phthīī ‖ būstă crŭēntă vĭrī.

Tū quŏquĕ sī quāndō vĕnĭēs ād fātă, mĕmēntŏ,

hōc ĭtĕr ād lăpĭdēs ‖ cānă vĕnī mĕmŏrēs.

Īntĕrĕā căvĕ sīs nōs āspērnātă sĕpūltōs:

nōn nĭhĭl ād vērūm ‖ cōnscĭă tērră săpīt.

Ātque ŭtĭnām prīmīs ănĭmām mē pōnĕrĕ cūnīs,

iūssīssēt quaēvīs ‖ dē trĭbŭs ūnă Sŏrōr!

nām quō tām dŭbĭaē sērvētūr spīrĭtŭs hōraē?

Nēstŏrĭs ēst vīsūs ‖ pōst trĭă saēclă cĭnīs:

cuī sī tām lōngaē mĭnŭīssēt fātă sĕnēctaē

†Gāllĭcŭs† Īlĭăcīs ‖ mīlĕs ĭn āggĕrĭbūs,

nōn aūt Āntĭlŏchī vīdīssēt cōrpŭs hŭmārī,

dīcĕrĕt aūt: "Ō mōrs, ‖ cūr mĭhĭ sēră vĕnīs?"

tū tămĕn āmīssō nōn nūmquām flēbĭs ămīcō:

fās ēst praētĕrĭtōs ‖ sēmpĕr ămārĕ vĭrōs.

Tēstīs, cuī nĭvĕūm quōndām pērcūssĭt Ădōnēm

vēnāntem Īdălĭō ‖ vērtĭcĕ dūrŭs ăpēr;

īllīs fōrmōsūs iăcŭīssĕ pălūdĭbŭs, īllūc

dīcĕrĭs ēffūsā ‖ tū, Vĕnŭs, īssĕ cŏmā.

Sēd frūstrā mūtōs rĕvŏcābīs, Cŷnthĭă, Mānīs:

nām mĕă quī pŏtĕrūnt ‖ ōssă mĭnūtă lŏquī?

14

Nōn ĭtă Dārdănĭō gāvīsŭs Ătrīdă trĭūmpho ēst,

cūm cădĕrēnt māgnaē ‖ Lāŏmĕdōntĭs ŏpēs;

nēc sīc ērrōre ēxāctō laētātŭs Ŭlīxēs,

cūm tĕtĭgīt cāraē ‖ lītŏră Dūlĭchĭaē;

nēc sīc Ēlēctrā, sālvūm cum āspēxĭt Ŏrēstēn,

cūiūs fālsă tĕnēns ‖ flēvĕrăt ōssă sŏrōr;

nēc sīc īncŏlŭmēm Mīnōīs Thēsĕă vīdīt,

Daēdălĭūm līnō ‖ cūm dŭcĕ rēxĭt ĭtēr,

quānta ĕgŏ praētĕrĭtā cōllēgī gaūdĭă nōctĕ:

īmmōrtālĭs ĕrō, ‖ si āltĕră tālĭs ĕrīt.

Āt dūm dēmīssīs sūpplēx cērvīcĭbŭs ībām,

dīcēbār sīccō ‖ vīlĭŏr ēssĕ lăcū.

nēc mĭhĭ iām fāstūs ōppōnĕrĕ quaērĭt ĭnīquōs,

nēc mĭhĭ plōrāntī ‖ lēntă sĕdērĕ pŏtēst.

Ātque ŭtĭnām nōn tām sērō mĭhĭ nōtă fŭīssēt

cōndĭcĭō! cĭnĕrī ‖ nūnc mĕdĭcīnă dătūr.

Āntĕ pĕdēs caēcīs lūcēbāt sēmĭtă nōbīs:

scīlĭcĕt īnsānō ‖ nēmo ĭn ămōrĕ vĭdēt.

Hōc sēnsī prōdēssĕ măgīs: cōntēmnĭte, ămāntēs!

sīc hŏdĭē vĕnĭēt, ‖ sī quă nĕgāvĭt hĕrī.

Pūlsābānt ălĭī frūstrā dŏmĭnāmquĕ vŏcābānt:

mēcum hăbŭīt pŏsĭtūm ‖ lēntă pŭēllă căpūt.

Haēc mĭhĭ dēvīctīs pŏtĭōr vīctōrĭă Pārthīs,

haēc spŏlĭa, haēc rēgēs, ‖ haēc mĭhĭ cūrrŭs ĕrūnt.

Māgna ĕgŏ dōnă tŭā fīgām, Cўthĕrēă, cŏlūmnā,

tālĕquĕ sūb nōstrō ‖ nōmĭnĕ cārmĕn ĕrīt:

HĀS PŌNO ĀNTĔ TŬĀS TĬBĬ, DĪVĂ, PRŎPĒRTĬŬS AĒDĪS

ĒXŬVĬĀS, TŌTĀ ‖ NŌCTĔ RĔCĒPTŬS ĂMĀNS.

nūnc ād tē, mĕă lūx, vĕnĭēt mĕă lītŏrĕ nāvīs

sērvāta; ān mĕdĭīs ‖ sīdăt ŏnūstă vădīs?

quōd sī fōrte ălĭquā nōbīs mūtābĕrĕ cūlpā,

vēstĭbŭlūm iăcĕām ‖ mōrtŭŭs āntĕ tŭūm!

15

Ō mē fēlīcem! ō nōx mīhī cāndĭda! ĕt ō tū

lēctŭlĕ dēlĭcĭīs ‖ fāctĕ bĕātĕ mĕīs!

quām mūlta āppŏsĭtā nārrāmūs vērbă lŭcērnā,

quāntăquĕ sūblātō ‖ lūmĭnĕ rīxă fŭīt!

nām mŏdŏ nūdātīs mēcum ēst lūctātă păpīllīs,

īntērdūm tŭnĭcā ‖ dūxĭt ŏpērtă mŏrām.

Īllă mĕōs sōmnō lāpsōs pătĕfēcĭt ŏcēllōs

ōrĕ sŭo ēt dīxīt: ‖ "Sīcĭnĕ, lēntĕ, iăcēs?"

quām vărĭo āmplēxū mūtāmūs brācchĭă! quāntūm

ōscŭlă sūnt lābrīs ‖ nōstră mŏrātă tŭīs!

nōn iŭvăt īn caēcō Vĕnĕrēm cōrrūmpĕrĕ mōtū:

sī nēscīs, ŏcŭlī ‖ sūnt ĭn ămōrĕ dŭcēs.

Īpsĕ Părīs nūdā fērtūr pĕrĭīssĕ Lăcaēnā,

cūm Mēnēlaēō ‖ sūrgĕrĕt ē thălămō:

nūdŭs ĕt Ēndŷmiōn Phoēbī cēpīssĕ sŏrōrēm

dīcĭtŭr ēt nūdaē ‖ cōncŭbŭīssĕ dĕaē.

Quōd sī pērtēndēns ănĭmō vēstītă cŭbārīs,

scīssā vēstĕ mĕās ‖ ēxpĕrĭērĕ mănūs:

quīn ĕtĭām, sī me ūltĕrĭūs prōvēxĕrĭt īră,

ōstēndēs mātrī ‖ brācchĭă laēsă tŭaē.

Nēcdūm īnclĭnătaē prŏhĭbēnt tē lūdĕrĕ māmmaē:

vīdĕrĭt haēc, sī quām ‖ iām pĕpĕrīssĕ pŭdēt.

Dūm nōs fātă sĭnūnt, ŏcŭlōs sătĭēmŭs ămōrĕ:

nōx tĭbĭ lōngă vĕnīt ‖ nēc rĕdĭtūră dĭēs.

Ātque ŭtĭnam haērēntīs sīc nōs vīncīrĕ cătēnā

vēllēs, ūt nūmquām ‖ sōlvĕrĕt ūllă dĭēs!

ēxēmplō iūnctaē tĭbĭ sīnt ĭn ămōrĕ cŏlūmbaē,

māscŭlŭs ēt tōtūm ‖ fēmĭnă cōniŭgĭūm.

Ērrāt, quī fīnēm vēsānī quaērĭt ămōrīs:

vērŭs ămōr nūllūm ‖ nōvĭt hăbērĕ mŏdūm.

Tērră prĭūs fālsō pārtū dēlūdĕt ărāntīs,

ēt cĭtĭūs nīgrōs ‖ Sōl ăgĭtābĭt ĕquōs,

flūmĭnăque ād căpŭt īncĭpĭēnt rĕvŏcārĕ lĭquōrēs,

ārĭdŭs ēt sīccō ‖ gūrgĭtĕ pīscĭs ĕrīt,

quām pōssīm nōstrōs ălĭō trānsfērrĕ dŏlōrēs:

hūiŭs ĕrō vīvūs, ‖ mōrtŭŭs hūiŭs ĕrō.

Quōd mĭhĭ si īntērdūm tālīs cōncēdĕrĕ nōctēs

īllă vĕlīt, vītaē ‖ lōngŭs ĕt ānnŭs ĕrīt.

Sī dăbĭt ēt mūltās, fīam īmmōrtālĭs ĭn īllīs:

nōcte ūnā quīvīs ‖ vēl dĕŭs ēssĕ pŏtēst.

Quālēm sī cūnctī cŭpĕrēnt dēcūrrĕrĕ vītām

ēt prēssī mūltō ‖ mēmbră iăcērĕ mĕrō,

nōn fērrūm crūdēlĕ nĕque ēssēt bēllĭcă nāvīs,

nēc nōstra Āctĭăcūm ‖ vērtĕrĕt ōssă mărĕ,

nēc tŏtĭēns prŏprĭīs cīrcum ōppūgnātă trĭūmphīs

lāssă fŏrēt crīnīs ‖ sōlvĕrĕ Rōmă sŭōs.

Haēc cērtē mĕrĭtō pŏtĕrūnt laūdārĕ mĭnōrēs:

laēsērūnt nūllōs ‖ pōcŭlă nōstră dĕōs.

Tū mŏdŏ, dūm lūcēt, frūctūm nē dēsĕrĕ vītaē!

ōmnĭă sī dĕdĕrīs ‖ ōscŭlă, paūcă dăbīs.

Āc vĕlŭtī fŏlĭa ārēntīs līquērĕ cŏrōllās,

quaē pāssīm călăthīs ‖ strātă nătārĕ vĭdēs,

sīc nōbīs, quī nūnc māgnūm spīrāmŭs ămāntēs,

fōrsĭtăn īnclūdēt ‖ crāstĭnă fātă dĭēs.

16

Praētŏr ăb Īllўrĭcīs vēnīt mŏdŏ, Cŷnthĭă, tērrīs,

māxĭmă praēdă tĭbī, ‖ māxĭmă cūră mĭhī.

Nōn pŏtŭīt sāxō vītām pŏsŭīssĕ Cĕraūnō?

ā, Nēptūnĕ, tĭbī ‖ quālĭă dōnă dărēm!

nūnc sĭnĕ mē plēnā fīūnt cōnvīvĭă mēnsā,

nūnc sĭnĕ mē tōtā ‖ iānŭă nōctĕ pătēt.

Quārē, sī săpĭs, ōblātās nē dēsĕrĕ mēssīs

ēt stŏlĭdūm plēnō ‖ vēllĕrĕ cārpĕ pĕcūs;

deīnde, ŭbĭ cōnsūmptō rēstābīt mūnĕrĕ paūpēr,

dīc ălĭās ĭtĕrūm ‖ nāvĭgĕt Īllўrĭās!

Cŷnthĭă nōn sĕquĭtūr fāscīs nēc cūrăt hŏnōrēs;

sēmpĕr ămātōrūm ‖ pōndĕrăt ūnă sĭnūs.

Āt tū nūnc nōstrō, Vĕnŭs, ō sūccūrrĕ dŏlōrī,

rūmpăt ŭt āssĭdŭīs ‖ mēmbră lĭbīdĭnĭbūs!

ērgō mūnĕrĭbūs quīvīs mērcātŭr ămōrēm?

Iūppĭtĕr, īndīgnā ‖ mērcĕ pŭēllă pĕrīt.

Sēmpĕr ĭn Ōcĕănūm mīttīt mē quaērĕrĕ gēmmās

ēt iŭbĕt ēx īpsā ‖ tōllĕrĕ dōnă Tўrō.

Ātque ŭtĭnām Rōmaē nēmo ēssēt dīvĕs, ĕt īpsĕ

strāmĭnĕā pōssēt ‖ dūx hăbĭtārĕ căsā!

nūmquām vēnālēs ēssēnt ād mūnŭs ămīcaē,

ātque ūnā fĭĕrēt ‖ cānă pŭēllă dŏmō;

nūmquām sēptēnās nōctēs sēiūnctă cŭbārēs,

cāndĭdă tām foēdō ‖ brācchĭă fūsă vĭrō;

nōn quĭă pēccārīm (tēstōr tē), sēd quĭă vūlgō

fōrmōsīs lĕvĭtās ‖ sēmpĕr ămīcă fŭīt.

Bārbărŭs ēxcūssīs ăgĭtāt vēstīgĭă lūmbīs

ēt sŭbĭtō fēlīx ‖ nūnc mĕă rēgnă tĕnēt!

āspĭcĕ quīd dōnīs Ĕrĭphŷla īnvēnĭt ămārīs,

ārsĕrĭt ēt quāntīs ‖ nūptă Crĕūsă mălīs!

nūllănĕ sēdābīt nōstrōs īniūrĭă flētūs?

ān dŏlŏr hīc vĭtĭīs ‖ nēscĭt ăbēssĕ tŭīs?

tōt iam ăbĭērĕ dĭēs, cūm mē nēc cūră thĕātrī

nēc tĕtĭgīt Cāmpī, ‖ nēc mĕă mēnsă iŭvāt.

Āt pŭdĕāt. Cērtē, pŭdĕāt! nĭsĭ fōrtĕ, quŏd āiūnt,

tūrpĭs ămōr sūrdīs ‖ aūrĭbŭs ēssĕ sŏlēt.

Cērnĕ dŭcēm, mŏdŏ quī frĕmĭtū cōmplēvĭt ĭnānī

Āctĭă dāmnātīs ‖ aēquŏră mīlĭtĭbūs:

hūnc īnfāmĭs ămōr vērsīs dărĕ tērgă cărīnīs

iūssĭt ĕt ēxtrēmō ‖ quaērĕre ĭn ōrbĕ fŭgām.

Caēsărĭs haēc vīrtūs ēt glōrĭă Caēsărĭs haēc ēst:

īllā, quā vīcīt, ‖ cōndĭdĭt ārmă mănū.

Sēd quāscūmquĕ tĭbī vēstīs, quōscūmquĕ smărāgdōs

quōsvĕ dĕdīt flāvō ‖ lūmĭnĕ chrŷsŏlĭthōs,

haēc vĭdĕām răpĭdās īn vānūm fērrĕ prŏcēllās:

quaē tĭbĭ tērră, vĕlīm, ‖ quaē tĭbĭ fīăt ăquă.

Nōn sēmpēr plăcĭdūs pēriūrōs rīdĕt ămāntīs

Iūppĭtĕr ēt sūrdā ‖ nēglĕgĭt aūrĕ prĕcēs.

Vīdīstī[s] tōtō sŏnĭtūs pērcūrrĕrĕ caēlō,

fūlmĭnăque aēthĕrĭā ‖ dēsĭlŭīssĕ dŏmō?

nōn haēc Plēĭădēs făcĭūnt nĕque ăquōsŭs Ŏrīōn,

nēc sīc dē nĭhĭlō ‖ fūlmĭnĭs īră cădīt;

pēriūrās tūnc īllĕ sŏlēt pūnīrĕ pŭēllās,

dēcēptūs quŏnĭām ‖ flēvĭt ĕt īpsĕ dĕūs.

Quārē nē tĭbĭ sīt tāntī Sīdōnĭă vēstīs,

ūt tĭmĕās, quŏtĭēns ‖ nūbĭlŭs Aūstĕr ĕrīt.

17

Mēntīrī nōctēm, prōmīssīs dūcĕre ămāntēm,

hōc ĕrĭt īnfēctās ‖ sānguĭne hăbērĕ mănūs!

hōrum ĕgŏ sūm vātēs, quŏtĭēns dēsērtŭs ămārās

ēxplēvī nōctēs, ‖ frāctŭs ŭtrōquĕ tŏrō.

Vēl tū Tāntălĕā mŏvĕāre ād flūmĭnă sōrtĕ,

ūt lĭquŏr ārēntī ‖ fāllăt ăb ōrĕ sĭtīm;

vēl tū Sīsўphĭōs lĭcĕt ādmīrērĕ lăbōrēs,

dīffĭcĭle ūt tōtō ‖ mōntĕ vŏlūtĕt ŏnūs;

dūrĭŭs īn tērrīs nĭhĭl ēst quōd vīvăt ămāntĕ,

nēc, mŏdŏ sī săpĭās, ‖ quōd mĭnŭs ēssĕ vĕlīs.

Quēm mŏdŏ fēlīcem īnvĭdĭa ādmīrāntĕ fĕrēbānt,

nūnc dĕcĭmo ādmīttōr ‖ vīx ĕgŏ quōquĕ dĭē.

Nūnc iăcĕre ē dūrō cōrpūs iŭvăt, īmpĭă, sāxō,

sūmĕre ĕt īn nōstrās ‖ trītă vĕnēnă mănūs;

nēc lĭcĕt īn trĭvĭīs sīccā rĕquĭēscĕrĕ lūnā,

aūt pēr rīmōsās ‖ mīttĕrĕ vērbă fŏrēs.

Quōd quāmvīs ĭtă sīt, dŏmĭnām mūtārĕ căvēbō:

tūm flēbīt, cum īn mē ‖ sēnsĕrĭt ēssĕ fĭdēm.

18A

Āssĭdŭaē mūltīs ŏdĭūm pĕpĕrērĕ quĕrēlaē:

frāngĭtŭr īn tăcĭtō ‖ fēmĭnă saēpĕ vĭrō.

Sī quīd vīdīstī, sēmpēr vīdīssĕ nĕgātŏ!

aūt sī quīd dŏlŭīt ‖ fōrtĕ, dŏlērĕ nĕgā!

quīd mĕă sī cānīs aētās cāndēscĕrĕt ānnīs,

ēt făcĕrēt scīssās ‖ lānguĭdă rūgă gĕnās?

āt nōn Tīthōnī spērnēns Aūrōră sĕnēctām

dēsērtum Ēōā ‖ pāssă iăcērĕ dŏmo ēst:

īllūm saēpĕ sŭīs dēcēdēns fōvĭt ĭn ūlnīs

quām prĭŭs ābiūnctōs ‖ sēdŭlă lāvĭt ĕquōs;

īllum ād vīcīnōs cum āmplēxă quĭēscĕrĕt Īndōs,

mātūrōs ĭtĕrum ēst ‖ quēstă rĕdīrĕ dĭēs;

īllă dĕōs cūrrūm cōnscēndēns dīxĭt ĭnīquōs,

īnvītum ēt tērrīs ‖ praēstĭtĭt ōffĭcĭūm.

Cuī māiōră sĕnīs Tīthōnī gaūdĭă vīvī

quām grăvĭs āmīssō ‖ Mēmnŏnĕ lūctŭs ĕrāt.

Cūm sĕnĕ nōn pŭdŭīt tālēm dōrmīrĕ pŭēllām

ēt cānaē tŏtĭēns ‖ ōscŭlă fērrĕ cŏmaē.

Āt tu ĕtĭām iŭvĕnem ōdīstī mē, pērfĭdă, cūm sīs

īpsa ănŭs haūd lōngā ‖ cūrvă fŭtūră dĭē.

Quīn ĕgŏ dēmĭnŭō cūrām, quōd saēpĕ Cŭpīdŏ

huīc mălŭs ēssĕ sŏlēt, ‖ cuī bŏnŭs āntĕ fŭīt.

18B

Nūnc ĕtĭam īnfēctōs dēmēns ĭmĭtārĕ Brĭtānnōs,

lūdĭs ĕt ēxtērnō ‖ tīnctă nĭtōrĕ căpūt?

ūt nātūră dĕdīt, sīc ōmnīs rēctă fĭgūra ēst:

tūrpīs Rōmānō ‖ Bēlgĭcŭs ōrĕ cŏlōr.

Īllī sūb tērrīs fīānt mălă mūltă pŭēllaē,

quaē mēntītă sŭās ‖ vērtĭt ĭnēptă cŏmās!

ān sī caērŭlĕō quaēdām sŭă tēmpŏră fūcō

tīnxĕrĭt, īdcīrcō ‖ caērŭlă fōrmă bŏna ēst?

dēmĕ: mĭhī pēr tē pŏtĕrīs fōrmōsă vĭdērī;

mī fōrmōsă săt ēs, ‖ sī mŏdŏ saēpĕ vĕnīs.

Cūm tĭbĭ nēc frātēr nēc sīt tĭbĭ fīlĭŭs ūllūs,

frātĕr ĕgo ēt tĭbĭ sīm ‖ fīlĭŭs ūnŭs ĕgŏ.

Īpsĕ tŭūs sēmpēr tĭbĭ sīt cūstōdĭă lēctūs,

nēc nĭmĭs ōrnātā ‖ frōntĕ sĕdērĕ vĕlīs.

Crēdam ĕgŏ nārrāntī, nōlī cōmmīttĕrĕ, fāmaē:

ēt tērrām rūmōr ‖ trānsĭlĭt ēt mărĭă.

19

Ētsī me īnvītō dīscēdīs, Cŷnthĭă, Rōmā,

laētōr quōd sĭnĕ mē ‖ dēvĭă rūră cŏlēs.

Nūllŭs ĕrīt cāstīs iŭvĕnīs cōrrūptŏr ĭn āgrīs,

quī tē blāndĭtĭīs ‖ nōn sĭnăt ēssĕ prŏbām;

nūllă nĕque āntĕ tŭās ŏrĭētūr rīxă fĕnēstrās,

nēc tĭbĭ clāmātaē ‖ sōmnŭs ămārŭs ĕrīt.

Sōla ĕrĭs ēt sōlōs spēctābīs, Cŷnthĭă, mōntīs

ēt pĕcŭs ēt fīnīs ‖ paūpĕrĭs āgrĭcŏlaē.

Īllīc tē nūllī pŏtĕrūnt cōrrūmpĕrĕ lūdī

fānăquĕ, pēccātīs ‖ plūrĭmă caūsă tŭīs.

īllīc āssĭdŭē taūrōs spēctābĭs ărāntīs

ēt vītēm dōctā ‖ pōnĕrĕ fālcĕ cŏmās;

ātque ĭbĭ rāră fĕrēs īncūltō tūră săcēllō,

haēdŭs ŭbi āgrēstīs ‖ cōrrŭĕt āntĕ fŏcōs;

prōtĭnŭs ēt nūdā chŏrĕās ĭmĭtābĕrĕ sūrā,

ōmnĭa ăb ēxtērnō ‖ sīnt mŏdŏ tūtă vĭrō

īpse ĕgŏ vēnābōr: iām nūnc mē sācră Dĭānaē

sūscĭpĕre ēt Vĕnĕrīs ‖ pōnĕrĕ vōtă iŭvāt.

Īncĭpĭām cāptārĕ fĕrās ēt rēddĕrĕ pīnū

cōrnŭa ĕt aūdācēs ‖ īpsĕ mŏnērĕ cănīs;

nōn tămĕn ūt vāstōs aūsīm tēmptārĕ lĕōnēs

aūt cĕlĕr āgrēstīs ‖ cōmmĭnŭs īrĕ sŭēs.

Haēc ĭgĭtūr mĭhĭ sīt lĕpŏrēs aūdācĭă mōllīs

ēxcĭpĕre ēt strūctō ‖ fīgĕre ăvēm călămō,

quā fōrmōsă sŭō Clītūmnūs flūmĭnă lūcō

īntĕgĭt ēt nĭvĕōs ‖ āblŭĭt ūndă bŏvēs.

Tū quŏtĭēns ălĭquīd cōnābĕrĕ, vītă, mĕmēntŏ

vēntūrūm paūcīs ‖ mē tĭbĭ Lūcĭfĕrīs.

Hīc mē nēc sōlaē pŏtĕrūnt āvērtĕrĕ sīlvaē

nēc văgă mūscōsīs ‖ flūmĭnă fūsă iŭgīs,

quīn ĕgo ĭn āssĭdŭā mūtēm tŭă nōmĭnă līnguā:

ābsēntī nēmō ‖ nōn nŏcŭīssĕ vĕlīt.

20

Quīd flēs ābdūctā grăvĭūs Brīsēĭdĕ? quīd flēs

ānxĭă cāptīvā ‖ trīstĭŭs Āndrŏmăchā?

quīdvĕ mĕā dē fraūdĕ dĕōs, īnsānă, fătīgās?

quīd quĕrĕrīs nōstrām ‖ sīc cĕcĭdīssĕ fĭdēm?

nōn tām nōctūrnā vŏlŭcrīs fūnēstă quĕrēlā

Āttĭcă Cēcrŏpĭīs ‖ ōbstrĕpĭt īn fŏlĭīs,

nēc tāntūm Nĭŏbē, bīs sēx ād būstă sŭpērbă,

sōllĭcĭtō lăcrĭmāns ‖ dēflŭĭt ā Sĭpўlō.

Mī lĭcĕt aērātīs āstrīngānt brācchĭă nōdīs,

sīnt tŭă vēl Dănăēs ‖ cōndĭtă mēmbră dŏmō,

īn te ĕgo ĕt aērātās rūmpām, mĕă vītă, cătēnās,

fērrātām Dănăēs ‖ trānsĭlĭāmquĕ dŏmūm.

Dē tē quōdcūmque, ād sūrdās mĭhĭ dīcĭtŭr aūrīs:

tū mŏdŏ nē dŭbĭtā ‖ dē grăvĭtātĕ mĕā.

Ōssă tĭbī iūrō pēr mātrĭs ĕt ōssă părēntīs

(sī fāllō, cĭnĭs heū ‖ sīt mĭhi ŭtērquĕ grăvīs!)

mē tĭbi ăd ēxtrēmās mānsūrūm, vītă, tĕnēbrās:

āmbōs ūnă fĭdēs ‖ aūfĕrĕt, ūnă dĭēs.

Quōd sī nēc nōmēn nēc mē tŭă fōrmă tĕnērēt,

pōssēt sērvĭtĭūm ‖ mītĕ tĕnērĕ tŭūm.

Sēptĭmă iām plēnaē dēdūcĭtŭr ōrbĭtă lūnaē,

cūm dē me ēt dē tē ‖ cōmpĭtă nūllă tăcēnt:

īntĕrĕā nōbīs nōn nūmquām iānŭă mōllīs,

nōn nūmquām lēctī ‖ cōpĭă fāctă tŭī.

Nēc mĭhĭ mūnĕrĭbūs nōx ūlla ēst ēmptă bĕātīs:

quīdquĭd ĕram, hōc ănĭmī ‖ grātĭă māgnă tŭī.

Cūm tē tām mūltī pĕtĕrēnt, tū me ūnă pĕtīstī:

pōssum ĕgŏ nātūraē ‖ nōn mĕmĭnīssĕ tŭaē?

tūm mē vēl trăgĭcaē vēxētĭs Ĕrīnўĕs, ēt mē

īnfērnō dāmnēs, ‖ Aēăcĕ, iūdĭcĭō,

ātque īntēr Tĭtўī vŏlŭcrīs mĕă poēnă văgētūr,

tūmque ĕgŏ Sīsўphĭō ‖ sāxă lăbōrĕ gĕrām!

nē tū sūpplĭcĭbūs mē sīs vĕnĕrātă tăbēllīs:

ūltĭmă tālĭs ĕrīt, ‖ quaē mĕă prīmă fĭdēs.

Hōc mĭhĭ pērpĕtŭō iūs ēst, quōd sōlŭs ămātōr

nēc cĭtŏ dēsīstō ‖ nēc tĕmĕre īncĭpĭō.

21

Ā quāntūm dē mē Pānthī tĭbĭ pāgĭnă fīnxīt,

tāntum īllī Pānthō ‖ nē sĭt ămīcă Vĕnūs!

sēd tĭbĭ iām vĭdĕōr Dōdōnā vērĭŏr aūgūr.

ūxōrem īllĕ tŭūs ‖ pūlchĕr ămātŏr hăbēt!

tōt nōctēs pĕrĭērĕ: nĭhīl pŭdĕt? āspĭcĕ, cāntāt

lībēr: tū, nĭmĭūm ‖ crēdŭlă, sōlă iăcēs.

Ēt nūnc īntĕr ĕōs tū sērmo ēs, te īllĕ sŭpērbūs

dīcīt se īnvītō ‖ saēpĕ fŭīssĕ dŏmī.

Dīspĕrĕām sī quīcquam ălĭūd quām glōrĭă dē tē

quaērĭtŭr: hās laūdēs ‖ īllĕ mărītŭs hăbēt.

Cōlchĭdă sīc hōspēs quōndām dēcēpĭt Ĭāsōn:

ēiēcta ēst (tĕnŭīt ‖ nāmquĕ Crĕūsă) dŏmō.

Sīc ā Dūlĭchĭō iŭvĕne ēst ēlūsă Călŷpsō:

vīdĭt ămātōrēm ‖ pāndĕrĕ vēlă sŭūm.

ā nĭmĭūm făcĭlēs aūrēm praēbērĕ pŭēllaē,

dīscĭtĕ dēsērtaē ‖ nōn tĕmĕre ēssĕ bŏnaē!

huīc quŏquĕ, quī rēstēt, iām prīdēm quaērĭtŭr āltēr:

ēxpērta īn prīmō, ‖ stūltă, căvērĕ pŏtēs.

Nōs quōcūmquĕ lŏcō, nōs ōmnī tēmpŏrĕ tēcūm

sīve aēgrā părĭtēr ‖ sīvĕ vălēntĕ sŭmūs.

22A

Scīs hĕrĕ mī mūltās părĭtēr plăcŭīssĕ pŭēllās;

scīs mĭhĭ, Dēmŏphŏōn, ‖ mūltă vĕnīrĕ mălă.

Nūllă mĕīs frūstrā lūstrāntūr cōmpĭtă plāntīs;

ō nĭmĭs ēxĭtĭō ‖ nātă thĕātră mĕō,

sīve ălĭquīs mōllī dīdūcīt cāndĭdă gēstū

brācchĭă, seū vărĭōs ‖ īncĭnĭt ōrĕ mŏdōs!

īntĕrĕā nōstrī quaērūnt sĭbĭ vūlnŭs ŏcēllī,

cāndĭdă nōn tēctō ‖ pēctŏrĕ sī quă sĕdēt,

sīvĕ văgī crīnēs pūrīs īn frōntĭbŭs ērrānt,

Īndĭcă quōs mĕdĭō ‖ vērtĭcĕ gēmmă tĕnēt.

Quaē sī fōrte ălĭquīd vūltū mĭhĭ dūră nĕgārāt,

frīgĭdă dē tōtā ‖ frōntĕ cădēbăt ăquă.

Quaērīs, Dēmŏphŏōn, cūr sīm tām mōllĭs ĭn ōmnēs.

Quōd quaērīs, "quārē", ‖ nōn hăbĕt ūllŭs ămōr.

Cūr ălĭquīs sācrīs lănĭāt sŭă brācchĭă cūltrīs

ēt Phrўgĭs īnsānōs ‖ caēdĭtŭr ād nŭmĕrōs?

ūnīcuīquĕ dĕdīt vĭtĭūm nātūră crĕātō:

mī fōrtūna ălĭquīd ‖ sēmpĕr ămārĕ dĕdīt.

mē lĭcĕt ēt Thămўraē cāntōrīs fātă sĕquāntūr,

nūmquam ād fōrmōsās, ‖ īnvĭdĕ, caēcŭs ĕrō.

sēd tĭbĭ si ēxīlīs vĭdĕōr tĕnŭātŭs ĭn ārtūs,

fāllĕrĭs: haūd ūmquam ēst ‖ cūltă lăbōrĕ Vĕnūs.

Pērcōntērĕ lĭcēt:-saēpe ēst ēxpērtă pŭēllă

ōffĭcĭūm tōtā ‖ nōctĕ vălērĕ mĕūm.

Iūppĭtĕr Ālcmēnaē gĕmĭnās rēquiēvĕrăt Ārctōs

ēt caēlūm nōctū ‖ bīs sĭnĕ rēgĕ fŭīt;

nēc tămĕn īdcīrcō lānguēns ād fūlmĭnă vēnīt:

nūllŭs ămōr vīrēs ‖ ērĭpĭt īpsĕ sŭās.

quīd? cum ē cōmplēxū Brīsēĭdŏs īrĕt Ăchīllēs,

nūm fūgērĕ mĭnūs ‖ Thēssălă tēlă Phrўgēs?

quīd? fĕrŭs Āndrŏmăchaē lēctō cūm sūrgĕrĕt Hēctōr,

bēllă Mўcēnaēaē ‖ nōn tĭmŭērĕ rătēs?

īllĕ vĕl hīc clāssīs pŏtĕrānt vēl pērdĕrĕ mūrōs:

hīc ĕgŏ Pēlīdēs, ‖ hīc fĕrŭs Hēctŏr ĕgŏ.

Āspĭce ŭtī caēlō mŏdŏ sōl mŏdŏ lūnă mĭnīstrēt:

sīc ĕtĭām nōbīs ‖ ūnă pŭēllă părum ēst.

Āltĕră mē cŭpĭdīs tĕnĕāt fŏvĕātquĕ lăcērtīs,

āltĕră sī quāndō ‖ nōn sĭnĭt ēssĕ lŏcūm;

aūt sī fōrte īrātă mĕō sīt fāctă mĭnīstrō,

ūt scĭăt ēsse ălĭām, ‖ quaē vĕlĭt ēssĕ mĕă!

nām mĕlĭūs dŭŏ dēfēndūnt rĕtĭnācŭlă nāvīm,

tūtĭŭs ēt gĕmĭnōs ‖ ānxĭă mātĕr ălīt.

22B

Aūt, si ēs dūră, nĕgā: sīn ēs nōn dūră, vĕnītŏ!

quīd iŭvăt heū nūllō ‖ pōnĕrĕ vērbă lŏcō?

hīc ūnūs dŏlŏr ēst ēx ōmnĭbŭs ācĕr ămāntī,

spērāntī sŭbĭtō ‖ sī quă vĕnīrĕ nĕgāt.

Quānta īllūm tōtō vērsānt sūspīrĭă lēctō,

cūm rĕcĭpī quaē nōn ‖ vēnĕrĭt īpsă vĕtāt?

ēt rūrsūs pŭĕrūm quaērēndo aūdītă fătīgāt,

quēm quaē scīrĕ tĭmēt ‖ quaērĕrĕ fātă iŭbēt.

23

Cuī fŭgĭēndă fŭīt īndōctī sēmĭtă vūlgī,

īpsă pĕtītă lăcū ‖ nūnc mĭhĭ dūlcĭs ăqua ēst.

Īngĕnŭūs quīsquam āltĕrĭūs dāt mūnĕră sērvō,

ūt prōmīssă sŭaē ‖ vērbă fĕrāt dŏmĭnaē?

ēt quaērīt tŏtĭēns "Quaēnām nūnc pōrtĭcŭs īllām

īntĕgĭt?" ēt "Cāmpō ‖ quō mŏvĕt īllă pĕdēs?",

deīnde ŭbĭ pērtŭlĕrīs, quōs dīcīt fāmă, lăbōrēs

Hērcŭlĭs, ūt scrībāt ‖ "Mūnĕrĭs ēcquĭd hăbēs?",

cērnĕre ŭtī pōssīs vūltūm cūstōdĭs ămārī,

cāptŭs ĕt īmmūndā ‖ saēpĕ lătērĕ căsā?

quām cārē sĕmĕl īn tōtō nōx vērtĭtŭr ānnō!

ā pēreānt, sī quōs ‖ iānŭă claūsă iŭvāt!

cōntrā, rēiēctō quaē lībĕră vādĭt ămīctū,

cūstōdum ēt nūllō ‖ saēptă tĭmōrĕ, plăcēt;

cuī saēpe īmmūndō Săcră cōntĕrĭtūr Vĭă sōccō,

nēc sĭnĭt ēssĕ mŏrām, ‖ sī quĭs ădīrĕ vĕlīt;

dīffĕrĕt haēc nūmquām, nēc pōscēt gārrŭlă, quōd tē

āstrīctūs plōrēt ‖ saēpĕ dĕdīssĕ pătēr,

nēc dīcēt: "Tĭmĕō, prŏpĕrā iām sūrgĕrĕ, quaēsō:

īnfēlīx, hŏdĭē ‖ vīr mĭhĭ rūrĕ vĕnīt."

Ēt quās Eūphrātēs ēt quās mĭhĭ mīsĭt Ŏrōntēs,

mē iŭ‹v›ĕrīnt: nōlīm ‖ fūrtă pŭdīcă tŏrī.

Lībērtās quŏnĭām nūllī iām rēstăt ămāntī,

nūllūs lībĕr ĕrīt, ‖ sī quĭs ămārĕ vŏlēt.

24A

"Tū lŏquĕrīs, cūm sīs iām nōtō fābŭlă lībrō

ēt tŭă sīt tōtō ‖ Cŷnthĭă lēctă fŏrō?"

cuī nōn hīs vērbīs āspērgāt tēmpŏră sūdōr?

aūt pŭdŏr īngĕnŭīs ‖ aūt rĕtĭnēndŭs ămōr.

quōd sī iām făcĭlīs spīrārēt Cŷnthĭă nōbīs,

nōn ĕgŏ nēquĭtĭaē ‖ dīcĕrĕr ēssĕ căpūt,

nēc sīc pēr tōtam īnfāmīs trādūcĕrĕr ūrbēm,

ūrĕrĕr ēt quāmvīs, ‖ nōmĭnĕ vērbă dărēm.

Quārē nē tĭbĭ sīt mīrūm mē quaērĕrĕ vīlīs:

pārcĭŭs īnfāmānt: ‖ nūm tĭbĭ caūsă lĕvīs?

24B

ēt mŏdŏ pāvōnīs caūdaē flābēllă sŭpērbaē

ēt mănĭbūs dūrā ‖ frīgŭs hăbērĕ pĭlā

ēt cŭpĭt īrātūm tālōs mē pōscĕre ĕbūrnōs,

quaēquĕ nĭtēnt Sācrā ‖ vīlĭă dōnă Vĭā.

Ā pĕrĕām, sī me īstă mŏvēnt dīspēndĭă: sēd mē

fāllācī dŏmĭnaē ‖ iām pŭdĕt ēssĕ iŏcūm!

24C

Hōc ĕrăt īn prīmīs quōd mē gaūdērĕ iŭbēbās?

tām tē fōrmōsām ‖ nōn pŭdĕt ēssĕ lĕvēm?

ūna aūt āltĕră nōx nōndum ēst ĭn ămōrĕ pĕrāctă,

ēt dīcōr lēctō ‖ iām grăvĭs ēssĕ tŭō.

Mē mŏdŏ laūdābās ēt cārmĭnă nōstră lĕgēbās:

īllĕ tŭūs pēnnās ‖ tām cĭtŏ vērtĭt ămōr?

cōntēndāt mēcum īngĕnĭō, cōntēndăt ĕt ārtĕ,

īn prīmīs ūnā ‖ dīscăt ămārĕ dŏmō!

sī lĭbĭtūm tĭbi ĕrīt, Lērnaēās pūgnĕt ăd hŷdrās

ēt tĭbi ăb Hēspĕrĭō ‖ mālă drăcōnĕ fĕrāt,

taētră vĕnēnă lĭbēns ēt naūfrăgŭs ēbĭbăt ūndās

ēt nūmquām prō tē ‖ dēnĕgĕt ēssĕ mĭsēr:

(quōs ŭtĭnam īn nōbīs, vīta, ēxpĕrĭārĕ lăbōrēs!)

iām tĭbĭ dē tĭmĭdīs ‖ īstĕ prŏtērvŭs ĕrīt,

quī nūnc se īn tŭmĭdūm iāctāndō vēnĭt hŏnōrēm:

dīscĭdĭūm vōbīs ‖ prōxĭmŭs ānnŭs ĕrīt.

Āt mē nōn aētās mūtābīt tōtă Sĭbŷllaē,

nōn lăbŏr Ālcīdaē, ‖ nōn nĭgĕr īllĕ dĭēs.

Tū mē cōmpōnēs ēt dīcēs "Ōssă, Prŏpērtī,

haēc tŭă sūnt? ēheū ‖ tū mĭhĭ cērtŭs ĕrās,

cērtŭs ĕrās ēheū, quāmvīs nēc sānguĭne ăvītō

nōbĭlĭs ēt quāmvīs ‖ nōn ĭtă dīvĕs ĕrās."

Nīl ĕgŏ nōn pătĭār; nūmquām me īniūrĭă mūtāt:

fērre ĕgŏ fōrmōsām ‖ nūllum ŏnŭs ēssĕ pŭtō.

Crēdo ĕgŏ nōn paūcōs īstā pĕrĭīssĕ fĭgūrā,

crēdo ĕgŏ sēd mūltōs ‖ nōn hăbŭīssĕ fĭdēm.

Pārvō dīlēxīt spătĭō Mīnōĭdă Thēseūs,

Phŷllĭdă Dēmŏphŏōn, ‖ hōspĕs ŭtērquĕ mălūs.

Iām tĭbĭ Iāsōnīă nŏta ēst Mēdēă cărīnā

ēt mŏdŏ sērvātō ‖ sōlă rĕlīctă vĭrō.

Dūra ēst quaē mūltīs sĭmŭlātūm fīngĭt ămōrēm

ēt sē plūs ūnī ‖ sī quă părārĕ pŏtēst.

Nōlī nōbĭlĭbūs, nōlī cōnfērrĕ bĕātīs:

vīx vĕnĭt, ēxtrēmō ‖ quī lĕgăt ōssă dĭē.

Hī tĭbĭ nōs ĕrĭmūs: sēd tū pŏtĭūs prĕcŏr ūt mē

dēmīssīs plāngās ‖ pēctŏră nūdă cŏmīs.

25

Ūnĭcă nātă mĕō pūlchērrĭmă cūră dŏlōrī,

ēxclūdīt quŏnĭām ‖ sōrs mĕă saēpĕ "vĕnī,"

īstă mĕīs fīēt nōtīssĭmă fōrmă lĭbēllīs,

Cālvĕ, tŭā vĕnĭā, ‖ pācĕ, Cătūllĕ, tŭā.

Mīlēs dēpŏsĭtīs ānnōsūs sēcŭbăt ārmīs,

grāndaēvīquĕ nĕgānt ‖ dūcĕre ărātră bŏvēs,

pūtrĭs ĕt īn văcŭā rĕquĭēscīt nāvĭs hărēnā,

ēt vĕtŭs īn tēmplō ‖ bēllĭcă pārmă văcāt:

āt me ăb ămōrĕ tŭō dēdūcēt nūllă sĕnēctūs,

sīve ĕgŏ Tīthōnūs ‖ sīve ĕgŏ Nēstŏr ĕrō.

nōnnĕ fŭīt sătĭūs dūrō sērvīrĕ tўrānnō

ēt gĕmĕre īn taūrō, ‖ saēvĕ Pĕrīllĕ, tŭō?

Gōrgŏnĭs ēt sătĭūs fŭĭt ōbdūrēscĕrĕ vūltū,

Caūcăsĭās ĕtĭām ‖ sī pătĕrēmŭr ăvīs?

sēd tămĕn ōbsīstām! tĕrĭtūr rōbīgĭnĕ mūcrŏ

fērrĕŭs ēt pārvō ‖ saēpĕ lĭquōrĕ sĭlēx:

āt nūllūs dŏmĭnaē tĕrĭtūr sūb līmĭne ămātōr;

rēstăt ĕt īmmĕrĭtā ‖ sūstĭnĕt aūrĕ mĭnās.

Ūltrō cōntēmptūs rŏgăt, ēt pēccāssĕ fătētūr

laēsŭs, ĕt īnvītīs ‖ īpsĕ rĕdīt pĕdĭbūs.

tū quŏquĕ, quī plēnō fāstūs āssūmĭs ămōrĕ,

crēdŭlĕ, nūllă dĭū ‖ fēmĭnă pōndŭs hăbēt.

Ān quīsquam īn mĕdĭīs pērsōlvīt vōtă prŏcēllīs,

cūm saēpe īn pōrtū ‖ frāctă cărīnă nătēt?

aūt prĭŭs īnfēctō dēpōscīt praēmĭă cūrsū,

sēptĭmă quām mētām ‖ trīvĕrĭt āntĕ rŏtă?

mēndācēs lūdūnt flātūs ĭn ămōrĕ sĕcūndī:

sī quă vĕnīt sērō, ‖ māgnă rŭīnă vĕnīt.

Tū tămĕn īntĕrĕā, quāmvīs tē dīlĭgăt īllă,

īn tăcĭtō cŏhĭbē ‖ gaūdĭă claūsă sĭnū.

Nāmque ĭn ămōrĕ sŭō sēmpēr sŭă māxĭmă cuīquĕ

nēscĭŏ quō pāctō ‖ vērbă nŏcērĕ sŏlēnt.

Quāmvīs tē pērsaēpĕ vŏcēt, sĕmĕl īrĕ mĕmēntŏ:

īnvĭdĭām quŏd hăbēt, ‖ nōn sŏlĕt ēssĕ dĭū.

Āt sī saēclă fŏrēnt āntīquīs grātă pŭēllīs,

ēssem ĕgŏ quōd nūnc tū: ‖ tēmpŏrĕ vīncŏr ĕgŏ.

nōn tămĕn īstă mĕōs mūtābūnt saēcŭlă mōrēs:

ūnūs quīsquĕ sŭā ‖ nōvĕrĭt īrĕ vĭā.

Āt, vōs qui ōffĭcĭa īn mūltōs rĕvŏcātĭs ămōrēs,

quāntūs sīc crŭcĭāt ‖ lūmĭnă nōstră dŏlōr!

vīdīstīs plēnō tĕnĕrām cāndōrĕ pŭēllām,

vīdīstīs fūscām: ‖ dūcĭt ŭtērquĕ cŏlōr;

vīdīstīs quāndam Ārgīvā prōdīrĕ fĭgūrā,

vīdīstīs nōstrās: ‖ ūtrăquĕ fōrmă răpīt;

īllăquĕ plēbēiō vēl sīt sāndŷcĭs ămīctū:

haēc ātque īllă mălī ‖ vūlnĕrĭs ūnă vĭa ēst.

cūm sătĭs ūnă tŭīs īnsōmnĭă pōrtĕt ŏcēllīs,

ūnă săt ēst cuīvīs ‖ fēmĭnă mūltă mălă.

26

Vīdī te īn sōmnīs frāctā, mĕă vītă, cărīnā

Īŏnĭō lāssās ‖ dūcĕrĕ rōrĕ mănūs,

ēt quaēcūmque īn mē fŭĕrās mēntītă fătērī,

nēc iam ūmōrĕ grăvīs ‖ tōllĕrĕ pōssĕ cŏmās,

quālēm pūrpŭrĕīs ăgĭtātām flūctĭbŭs Hēllēn,

aūrĕă quām mōllī ‖ tērgŏrĕ vēxĭt ŏvīs.

Quām tĭmŭī, nē fōrtĕ tŭūm mărĕ nōmĕn hăbērēt,

tēquĕ tŭā lābēns ‖ nāvĭtă flērĕt ăquā!

vaē tum ĕgŏ Nēptūnō, quaē tūm cūm Cāstŏrĕ frātrī,

quaēquĕ tĭbi ēxcēpī, ‖ iām dĕă, Leūcŏthŏē!

āt tū vīx prīmās ēxtōllēns gūrgĭtĕ pālmās

saēpĕ mĕūm nōmēn ‖ iām pĕrĭtūră vŏcās.

Quōd sī fōrtĕ tŭōs vīdīssēt Glaūcŭs ŏcēllōs,

ēssēs Īŏnĭī ‖ fāctă pŭēllă mărīs

ēt tĭbi ŏb īnvĭdĭām Nērēĭdĕs īncrĕpĭtārēnt,

cāndĭdă Nēsaēē, ‖ caērŭlă Cŷmŏthŏē.

Sēd tĭbĭ sūbsĭdĭō dēlphīnūm cūrrĕrĕ vīdī,

quī, pŭto, Ărīŏnĭām ‖ vēxĕrăt āntĕ lўrām.

Iāmque ĕgŏ cōnābār sūmmō mē mīttĕrĕ sāxō,

cūm mĭhĭ dīscūssīt ‖ tālĭă vīsă mĕtūs.

Nūnc ādmīrēntūr, quōd tām mĭhĭ pūlchră pŭēllă

sērvĭăt ēt tōtā ‖ dīcăr ĭn ūrbĕ pŏtēns!

nōn, sī Cāmbŷsaē rĕdĕānt ēt flūmĭnă Croēsī,

dīcāt "Dē nōstrō ‖ sūrgĕ, pŏētă, tŏrō."

Nām mĕă cūm rĕcĭtāt, dīcīt se ōdīssĕ bĕātōs:

cārmĭnă tām sānctē ‖ nūllă pŭēllă cŏlīt.

Mūltum ĭn ămōrĕ fĭdēs, mūltūm cōnstāntĭă prōdēst:

quī dărĕ mūltă pŏtēst, ‖ mūlta ĕt ămārĕ pŏtēst.

Heū, mărĕ pēr lōngūm mĕă cōgĭtăt īrĕ pŭēllă!

hānc sĕquăr ēt fīdōs ‖ ūna ăgĕt aūră dŭōs.

Ūnūm lītŭs ĕrīt sōpītīs ūnăquĕ tēctō

ārbŏr, ĕt ēx ūnā ‖ saēpĕ bĭbēmŭs ăquā;

ēt tăbŭla ūnă dŭōs pŏtĕrīt cōmpōnĕre ămāntīs,

prōră cŭbīlĕ mĭhī ‖ seū mĭhĭ pūppĭs ĕrīt.

Ōmnĭă pērpĕtĭār: saēvūs lĭcĕt ūrgĕăt Eūrūs,

vēlăque ĭn īncērtūm ‖ frīgĭdŭs Aūstĕr ăgāt,

quīcūmque ēt vēntī mĭsĕrūm vēxāstĭs Ŭlīxēm

ēt Dănăum Eūbŏĭcō ‖ lītŏrĕ mīllĕ rătīs

ēt quī mōvīstīs dŭŏ lītŏră, cūm rătĭs Ārgūs

dūx ĕrăt īgnōtō ‖ mīssă cŏlūmbă mărī.

Īllă mĕīs tāntūm nōn ūmquām dēsĭt ŏcēllīs,

īncēndāt nāvēm ‖ Iūppĭtĕr īpsĕ lĭcēt.

Cērte īsdēm nūdī părĭtēr iāctābĭmŭr ōrīs:

mē lĭcĕt ūndă fĕrāt, ‖ tē mŏdŏ tērră tĕgāt.

Sēd nōn Nēptūnūs tāntō crūdēlĭs ămōrī,

Nēptūnūs frātrī ‖ pār ĭn ămōrĕ Iŏvī:

tēstĭs Ămŷmōnē, lătĭcēs dūm fērrĕt, ĭn Ārgīs

cōmprēssa, ēt Lērnaē ‖ pūlsă trĭdēntĕ pălūs;

iām dĕŭs āmplēxū vōtūm pērsōlvĭt; ăt īllī

aūrĕă dīvīnās ‖ ūrnă prŏfūdĭt ăquās.

Crūdēlem ēt Bŏrĕān rāpta Ōrīthŷiă nĕgāvīt:

hīc dĕŭs ēt tērrās ‖ ēt mărĭa āltă dŏmāt.

Crēdĕ mĭhī, nōbīs mītēscēt Scŷllă nĕc ūmquām

āltērnāntĕ vŏrāns ‖ vāstă Chărŷbdĭs ăquā;

īpsăquĕ sīdĕra ĕrūnt nūllīs ōbscūră tĕnēbrīs,

pūrŭs ĕt Ōrīōn, ‖ pūrŭs ĕt Haēdŭs ĕrīt.

Quōd mĭhĭ sī pōnēndă tŭō sīt cōrpŏrĕ vītă,

ēxĭtŭs hīc nōbīs ‖ nōn ĭnhŏnēstŭs ĕrīt.

27

Āt vōs īncērtām, mōrtālēs, fūnĕrĭs hōrām

quaērĭtĭs, ēt quā sīt ‖ mōrs ădĭtūră vĭā;

quaērĭtĭs ēt caēlō, Phoēnīcum īnvēntă, sĕrēnō,

quaē sīt stēlla hŏmĭnī ‖ cōmmŏdă quaēquĕ mălă!

seū pĕdĭbūs Pārthōs sĕquĭmūr seū clāssĕ Brĭtānnōs

ēt mărĭs ēt tērraē ‖ caēcă pĕrīclă vĭaē;

rūrsŭs ĕt ōbiēctūm †flētūs† căpŭt ēssĕ tŭmūltū,

cūm Māvōrs dŭbĭās ‖ mīscĕt ŭtrīmquĕ mănūs;

praētĕrĕā dŏmĭbūs flāmmām dŏmĭbūsquĕ rŭīnās,

neū sŭbĕānt lābrīs ‖ pōcŭlă nīgră tŭīs.

Sōlŭs ămāns nōvīt quāndō pĕrĭtūrŭs ĕt ā quā

mōrtĕ, nĕque hīc Bŏrĕaē ‖ flābră nĕque ārmă tĭmēt.

Iām lĭcĕt ēt Stўgĭā sĕdĕāt sŭb hărūndĭnĕ rēmēx,

cērnăt ĕt īnfērnaē ‖ trīstĭă vēlă rătīs:

sī mŏdŏ clāmāntīs rĕvŏcāvĕrĭt aūră pŭēllaē,

cōncēssūm nūllā ‖ lēgĕ rĕdībĭt ĭtēr.

28

Iūppĭtĕr, āffēctaē tāndēm mĭsĕrērĕ pŭēllaē:

tām fōrmōsă tŭūm ‖ mōrtŭă crīmĕn ĕrīt.

Vēnĭt ĕnīm tēmpūs, quō tōrrĭdŭs aēstŭăt āēr,

īncĭpĭt ēt sīccō ‖ fērvĕrĕ tērră Cănĕ.

Sēd nōn tam ārdōrīs cūlpa ēst nĕquĕ crīmĭnă caēlī,

quām tŏtĭēns sānctōs ‖ nōn hăbŭīssĕ dĕōs.

Hōc pērdīt mĭsĕrās, hōc pērdĭdĭt āntĕ pŭēllās:

quīdquīd iūrārūnt, ‖ vēntŭs ĕt ūndă răpīt.

Nūm sĭbĭ cōllātām dŏlŭīt Vĕnŭs? īllă pĕraēquĕ

praē sē fōrmōsīs ‖ īnvĭdĭōsă dĕa ēst.

Ān cōntēmptă tĭbī Iūnōnīs tēmplă Pĕlāsgaē?

Pāllădĭs aūt ŏcŭlōs ‖ aūsă nĕgārĕ bŏnōs?

sēmpēr, fōrmōsaē, nōn nōstīs pārcĕrĕ vērbīs.

Hōc tĭbĭ līnguă nŏcēns, ‖ hōc tĭbĭ fōrmă dĕdīt.

Sēd tĭbĭ vēxātaē pēr mūltă pĕrīcŭlă vītaē

ēxtrēmō vĕnĭēt ‖ mōllĭŏr hōră dĭē.

Īō vērsă căpūt prīmōs mūgīvĕrăt ānnōs:

nūnc dĕă, quaē Nīlī ‖ flūmĭnă vāccă bĭbīt.

Īno ĕtĭām prīmā tērrīs aētātĕ văgāta ēst:

hānc mĭsĕr īmplōrāt ‖ nāvĭtă Leūcŏthŏēn.

Āndrŏmĕdē mōnstrīs fŭĕrāt dēvōtă mărīnīs:

haēc ĕădēm Pērseī ‖ nōbĭlĭs ūxŏr ĕrāt.

Cāllīsto Ārcădĭōs ērrāvĕrăt ūrsă pĕr āgrōs:

haēc nōctūrnă sŭō ‖ sīdĕrĕ vēlă rĕgīt.

Quōd sī fōrtĕ tĭbī prŏpĕrārīnt fātă quĭētēm,

īllă sĕpūltūraē ‖ fātă bĕātă tŭaē,

nārrābīs Sĕmĕlaē, quō sīs fōrmōsă pĕrīclō,

crēdĕt ĕt īllă, sŭō ‖ dōctă pŭēllă mălō;

ēt tĭbĭ Maēŏnĭās ōmnīs hērōĭdăs īntēr

prīmŭs ĕrīt nūllā ‖ nōn trĭbŭēntĕ lŏcūs.

Nūnc, ūtcūmquĕ pŏtēs, fātō gĕrĕ saūcĭă mōrēm:

ēt dĕŭs ēt dūrūs ‖ vērtĭtŭr īpsĕ dĭēs.

Hōc tĭbĭ vēl pŏtĕrīt cōniūnx īgnōscĕrĕ Iūnō:

frāngĭtŭr ēt Iūnō, ‖ sī quă pŭēllă pĕrīt.

Dēfĭcĭūnt măgĭcō tōrtī sūb cārmĭnĕ rhōmbī

ēt iăcĕt ēxstīnctō ‖ laūrŭs ădūstă fŏcō

ēt iām Lūnă nĕgāt tŏtĭēns dēscēndĕrĕ caēlō

nīgrăquĕ fūnēstūm ‖ cōncĭnĭt ōmĕn ăvīs.

Ūnă rătīs fātī nōstrōs pōrtābĭt ămōrēs

caērŭla ăd īnfērnōs ‖ vēlĭfĭcātă lăcūs.

Sī nōn ūnīūs, quaēsō, mĭsĕrērĕ dŭōrūm!

vīvām, sī vīvēt; ‖ sī cădĕt īllă, cădām.

Prō quĭbŭs ōptātīs sācrō mē cārmĭnĕ dāmnō:

scrībam ĕgŏ "Pēr māgnum ēst ‖ sālvă pŭēllă Iŏvēm";

āntĕ tŭōsquĕ pĕdēs īlla īpsa ŏpĕrātă sĕdēbīt,

nārrābītquĕ sĕdēns ‖ lōngă pĕrīclă sŭă.

Haēc tŭă, Pērsĕphŏnē, mănĕāt clēmēntĭă, nēc tū,

Pērsĕphŏnaē cōniūnx, ‖ saēvĭŏr ēssĕ vĕlīs.

Sūnt ăpŭd īnfērnōs tōt mīlĭă fōrmōsārūm:

pūlchră sĭt īn sŭpĕrīs, ‖ sī lĭcĕt, ūnă lŏcīs!

vōbīscum Āntĭŏpē, vōbīscūm cāndĭdă Tŷrō,

vōbīscum Eūrōpē ‖ nēc prŏbă Pāsĭphăē

ēt quōt Troīă tŭlīt vĕtŭs ēt quŏt Ăchāĭă fōrmās

ēt Thēbae ēt Prĭămī ‖ dīrŭtă rēgnă sĕnīs:

ēt quaēcūmque ĕrăt īn nŭmĕrō Rōmānă pŭēllă,

ōccĭdĭt: hās ōmnīs ‖ īgnĭs ăvārŭs hăbēt.

nēc fōrma aētērnum aūt cuīquam ēst fōrtūnă pĕrēnnīs:

lōngĭŭs aūt prŏpĭūs ‖ mōrs sŭă quēmquĕ mănēt.

Tū quŏnĭam ēs, mĕă lūx, māgnō dīmīssă pĕrīclō,

mūnĕră Dīānaē ‖ dēbĭtă rēddĕ chŏrōs,

rēdde ĕtĭam ēxcŭbĭās dīvaē nūnc, āntĕ iŭvēncaē;

vōtīvās nōctēs ‖ ēt mĭhĭ sōlvĕ dĕcēm!

29

Hēstērnā, mĕă lūx, cūm pōtūs nōctĕ văgārēr,

nēc mē sērvōrūm ‖ dūcĕrĕt ūllă mănūs,

ōbvĭă nēscĭŏ quōt pŭĕrī mĭhĭ tūrbă mĭnūtă

vēnĕrăt (hōs vĕtŭīt ‖ mē nŭmĕrārĕ tĭmōr);

quōrum ălĭī făcŭlās, ălĭī rĕtĭnērĕ săgīttās,

pārs ĕtĭām vīsa ēst ‖ vīnclă părārĕ mĭhī.

Sēd nūdī fŭĕrānt. quōrūm lāscīvĭŏr ūnūs,

"Ārrĭpĭte hūnc," īnquīt, ‖ "iām bĕnĕ nōstĭs ĕūm.

Hīc ĕrăt, hūnc mŭlĭēr nōbīs īrātă lŏcāvīt."

Dīxĭt, ĕt īn cōllō ‖ iām mĭhĭ nōdŭs ĕrāt.

Hīc āltēr iŭbĕt īn mĕdĭūm prōpēllĕre, ăt āltēr,

"Īntĕrĕāt, quī nōs ‖ nōn pŭtăt ēssĕ dĕōs!

haēc tē nōn mĕrĭtūm tōtās ēxspēctăt ĭn hōrās:

āt tū nēscĭŏ quās ‖ quaērĭs, ĭnēptĕ, fŏrīs.

Quaē cūm Sīdŏnĭaē nōctūrnă lĭgāmĭnă mītraē

sōlvĕrĭt ātque ŏcŭlōs ‖ mōvĕrĭt īllă grăvīs,

āfflābūnt tĭbĭ nōn Ărăbūm dē grāmĭne ŏdōrēs,

sēd quōs īpsĕ sŭīs ‖ fēcĭt Ămōr mănĭbūs.

Pārcĭtĕ iām, frātrēs, iām cērtōs spōndĕt ămōrēs;

ēt iam ād māndātām ‖ vēnĭmŭs ēccĕ dŏmūm."

Ātque ĭtă mi īniēctō dīxērūnt rūrsŭs ămīctū:

"Ī nūnc ēt nōctēs ‖ dīscĕ mănērĕ dŏmī."

Māne ĕrăt, ēt vŏlŭī, sī sōlă quĭēscĕrĕt īllă,

vīsĕre: ăt īn lēctō ‖ Cŷnthĭă sōlă fŭīt.

Ōbstĭpŭī: nōn īllă mĭhī fōrmōsĭŏr ūmquām

vīsă, nĕque ōstrīnā ‖ cūm fŭĭt īn tŭnĭcā,

ībăt ĕt hīnc cāstaē nārrātūm sōmnĭă Vēstaē,

neū sĭbĭ nēvĕ mĭhī ‖ quaē nŏcĭtūră fŏrēnt:

tālīs vīsă mĭhī sōmnō dīmīssă rĕcēntī.

heū quāntūm pēr sē ‖ cāndĭdă fōrmă vălēt!

"Quīd tū mātūtīnŭs," ăīt, "spĕcŭlātŏr ămīcaē?

mē sĭmĭlēm vēstrīs ‖ mōrĭbŭs ēssĕ pŭtās?

nōn ĕgŏ tām făcĭlīs: săt ĕrīt mĭhĭ cōgnĭtŭs ūnūs,

vēl tū vēl sī quīs ‖ vērĭŏr ēssĕ pŏtēst.

Āppārēnt nōn ūllă tŏrō vēstīgĭă prēssō,

sīgnă vŏlūtāntīs ‖ nēc iăcŭīssĕ dŭōs.

Āspĭce ŭt īn tōtō nūllūs mĭhĭ cōrpŏrĕ sūrgāt

spīrĭtŭs ādmīssō ‖ nōtŭs ădūltĕrĭō."

Dīxĭt, ĕt ōppŏsĭtā prōpēllēns sāvĭă dēxtrā

prōsĭlĭt īn lāxā ‖ nīxă pĕdēm sŏlĕā.

sīc ĕgŏ tām sānctī cūstōs ēxclūdŏr ămōrīs:

ēx īllō fēlīx ‖ nōx mĭhĭ nūllă fŭīt.

30

Quō fŭgĭs, ā dēmēns? nūlla ēst fŭgă: tū lĭcĕt ūsquĕ

ād Tānaīn fŭgĭās, ‖ ūsquĕ sĕquētŭr Ămōr.

Nōn sī Pēgăsĕō vēctērĭs ĭn āĕrĕ dōrsō,

nēc tĭbĭ sī Pērseī ‖ mōvĕrĭt ālă pĕdēs,

vēl sī tē sēctaē răpĭānt tālārĭbŭs aūraē,

nīl tĭbĭ Mērcŭrĭī ‖ prōdĕrĭt āltă vĭă.

Īnstāt sēmpĕr Ămōr sūprā căpŭt, īnstăt ămāntī

ēt grăvĭs īpsĕ sŭpēr ‖ lībĕră cōllă sĕdēt.

Ēxcŭbăt īlle ācēr cūstōs ēt tōllĕrĕ nūmquām

tē pătĭētŭr hŭmō ‖ lūmĭnă cāptă sĕmēl.

Ēt iām sī pēccēs, dĕŭs ēxōrābĭlĭs īlle ēst,

sī mŏdŏ praēsēntīs ‖ vīdĕrĭt ēssĕ prĕcēs.

Īstă sĕnēs lĭcĕt āccūsēnt cōnvīvĭă dūrī:

nōs mŏdŏ prōpŏsĭtūm, ‖ vītă, tĕrāmŭs ĭtēr.

Īllōrum āntīquīs ŏnĕrāntūr lēgĭbŭs aūrēs:

hīc lŏcŭs ēst īn quō, ‖ tībĭă dōctă, sŏnēs,

quaē nōn iūrĕ vădō Maēāndrī iāctă nătāstī,

tūrpĭă cūm făcĕrēt ‖ Pāllădĭs ōră tŭmōr.

Nōn tămĕn īmmĕrĭtō! Phrўgĭās nūnc īrĕ pĕr ūndās

ēt pĕtĕre Hŷrcānī ‖ lītŏră nōtă mărīs,

spārgĕre ĕt āltērnā cōmmūnīs caēdĕ Pĕnātīs

ēt fērre ād pătrĭōs ‖ praēmĭă dīră Lărēs!

ūnā cōntēntūm pŭdĕāt mē vīvĕre ămīcā?

hōc sī crīmĕn ĕrīt, ‖ crīmĕn Ămōrĭs ĕrīt:

mī nēmo ōbĭcĭāt! lĭbĕāt tĭbĭ, Cŷnthĭă, mēcūm

rōrĭdă mūscōsīs ‖ āntră tĕnērĕ iŭgīs.

Īllīc āspĭcĭēs scŏpŭlīs haērērĕ Sŏrōrēs

ēt cănĕre āntīquī ‖ dūlcĭă fūrtă Iŏvīs,

ūt Sĕmĕla ēst cōmbūstŭs, ŭt ēst dēpērdĭtŭs Īō,

dēnĭque ŭt ād Troīaē ‖ tēctă vŏlārĭt ăvīs.

Quōd sī nēmo ēxstāt quī vīcĕrĭt Ālĭtĭs ārmă,

cōmmūnīs cūlpaē ‖ cūr rĕŭs ūnŭs ăgōr?

nēc tū Vīrgĭnĭbūs rĕvĕrēntĭă mōvĕrĭs ōră:

hīc quŏquĕ nōn nēscīt, ‖ quīd sĭt ămārĕ, chŏrūs;

sī tămĕn Oēāgrī quaēdām cōmprēssă fĭgūrā

Bīstŏnĭīs ōlīm ‖ rūpĭbŭs āccŭbŭīt.

Hīc ŭbĭ tē prīmā stătŭēnt īn pārtĕ chŏrēaē

ēt mĕdĭūs dōctā ‖ cūspĭdĕ Bācchŭs ĕrīt,

tūm căpĭtī sācrōs pătĭār pēndērĕ cŏrŷmbōs:

nām sĭnĕ tē nōstrūm ‖ nōn vălĕt īngĕnĭūm.

31

Quaērīs, cūr vĕnĭām tĭbĭ tārdĭŏr? aūrĕă Phoēbī

pōrtĭcŭs ā māgnō ‖ Caēsăre ăpērtă fŭīt.

Tānta ĕrăt īn spĕcĭēm Poēnīs dīgēstă cŏlūmnīs,

īntēr quās Dănăī ‖ fēmĭnă tūrbă sĕnīs.

†Hīc ĕquĭdēm Phoēbō† vīsūs mĭhĭ pūlchrĭŏr īpsō

mārmŏrĕūs tăcĭtā ‖ cārmĕn hĭārĕ lўrā;

ātque ārām cīrcūm stĕtĕrānt ārmēntă Mўrōnīs,

quāttŭŏr ārtĭfĭcēs, ‖ vīvĭdă sīgnă, bŏvēs.

Tūm mĕdĭūm clārō sūrgēbāt mārmŏrĕ tēmplūm,

ēt pătrĭā Phoēbō ‖ cārĭŭs Ōrtўgĭā:

īn quō Sōlĭs ĕrāt sūprā fāstīgĭă cūrrūs

ēt vālvaē, Lĭbўcī ‖ nōbĭlĕ dēntĭs ŏpūs;

āltĕră dēiēctōs Pārnāsī vērtĭcĕ Gāllōs,

āltĕră maērēbāt ‖ fūnĕră Tāntălĭdōs.

Deīnde īntēr mātrēm dĕŭs īpse īntērquĕ sŏrōrēm

Pŷthĭŭs īn lōngā ‖ cārmĭnă vēstĕ sŏnāt.

32

Quī vĭdĕt, īs pēccāt: quī tē nōn vīdĕrĭt, ērgō

nōn cŭpĭēt: fāctī ‖ lūmĭnă crīmĕn hăbēnt.

Nām quīd Praēnēstī dŭbĭās, ō Cŷnthĭă, sōrtīs,

quīd pĕtĭs Aēaēī ‖ moēnĭă Tēlĕgŏnī?

cūr ĭtă te Hērcŭlĕūm dēpōrtānt ēssĕdă Tībūr?

Āppĭă cūr tŏtĭēns ‖ tē vĭă Lānŭvĭūm?

hōc ŭtĭnām spătĭērĕ lŏcō, quōdcūmquĕ văcābīs,

Cŷnthĭă! sēd tĭbĭ mē ‖ crēdĕrĕ tūrbă vĕtāt,

cūm vĭdĕt āccēnsīs dēvōtām cūrrĕrĕ taēdīs

īn nĕmŭs ēt Trĭvĭaē ‖ lūmĭnă fērrĕ dĕaē.

Scīlĭcĕt ūmbrōsīs sōrdēt Pōmpēiă cŏlūmnīs

pōrtĭcŭs, aūlaēīs ‖ nōbĭlĭs Āttălĭcīs,

ēt plătănīs crēbēr părĭtēr sūrgēntĭbŭs ōrdŏ,

flūmĭnă sōpītō ‖ quaēquĕ Mărōnĕ cădūnt,

ēt lĕvĭtēr nŷmphīs tōtō crĕpĭtāntĭbŭs ōrbĕ

cūm sŭbĭtō Trītōn ‖ ōrĕ rĕcōndĭt ăquām.

Fāllĕrĭs, īstă tŭī fūrtūm vĭă mōnstrăt ămōrīs:

nōn ūrbēm, dēmēns, ‖ lūmĭnă nōstră fŭgīs!

nīl ăgĭs, īnsĭdĭās īn mē cōmpōnĭs ĭnānīs,

tēndĭs ĭnērs dōctō ‖ rētĭă nōtă mĭhī.

Sēd dē mē mĭnŭs ēst: fāmaē iāctūră pŭdīcaē

tāntă tĭbī mĭsĕraē, ‖ quāntă mĕrētŭr, ĕrīt.

Nūpĕr ĕnīm dē tē nōstrās †mē laēdĭt† ăd aūrīs

rūmŏr, ĕt īn tōtā ‖ nōn bŏnŭs ūrbĕ fŭīt.

Sēd tū nōn dēbēs ĭnĭmīcaē cēdĕrĕ līnguaē:

sēmpēr fōrmōsīs ‖ fābŭlă poēnă fŭīt.

Nōn tŭă dēprēnsō dāmnāta ēst fāmă vĕnēnō:

tēstĭs ĕrīs pūrās, ‖ Phoēbĕ, vĭdērĕ mănūs.

Sīn aūtēm lōngō nōx ūna aūt āltĕră lūsū

cōnsūmpta ēst, nōn mē ‖ crīmĭnă pārvă mŏvēnt.

Tŷndărĭs ēxtērnō pătrĭām mūtāvĭt ămōrĕ

ēt sĭnĕ dēcrētō ‖ vīvă rĕdūctă dŏmum ēst.

Īpsă Vĕnūs fērtūr cōrrūptă lĭbīdĭnĕ Mārtīs,

nēc mĭnŭs īn caēlō ‖ sēmpĕr hŏnēstă fŭīt,

quāmvīs Īdă Părīm pāstōrēm dīcăt ămāssĕ

ātque īntēr pĕcŭdēs ‖ āccŭbŭīssĕ dĕām;

hōc ĕt Hămādrўădūm spēctāvīt tūrbă sŏrōrūm

Sīlēnīquĕ sĕnēs ‖ ēt pătĕr īpsĕ chŏrī,

cūm quĭbŭs Īdaēō lēgīstī pōmă sŭb āntrō,

sūppŏsĭta ēxcĭpĭēns, ‖ Nāĭ, cădūcă mănū.

ān quīsquam īn tāntō stūprōrum ēxāmĭnĕ quaērīt:

"Cūr haēc tām dīvēs? ‖ quīs dĕdĭt? ūndĕ dĕdīt?"

ō nĭmĭūm nōstrō fēlīcēm tēmpŏrĕ Rōmām,

sī cōntrā mōrēs ‖ ūnă pŭēllă făcīt!

haēc ĕădem ānte īllām iam īmpūne ēt Lēsbĭă fēcīt:

quaē sĕquĭtūr, cērte ēst ‖ īnvĭdĭōsă mĭnūs.

Quī quaērīt Tătĭōs vĕtĕrēs dūrōsquĕ Săbīnōs,

hīc pŏsŭīt nōstrā ‖ nūpĕr ĭn ūrbĕ pĕdēm.

Tū prĭŭs ēt flūctūs pŏtĕrīs sīccārĕ mărīnōs,

āltăquĕ mōrtālī ‖ dēlĭgĕre āstră mănū,

quām făcĕre, ūt nōstraē nōlīnt pēccārĕ pŭēllaē:

hīc mōs Sātūrnō ‖ rēgnă tĕnēntĕ fŭīt.

Āt cūm Deūcălĭōnĭs ăquaē flūxērĕ pĕr ōrbēm

ēt pōst āntīquās ‖ Deūcălĭōnĭs ăquās,

dīc mĭhĭ, quīs pŏtŭīt lēctūm sērvārĕ pŭdīcūm,

quaē dĕă cūm sōlō ‖ vīvĕrĕ sōlă dĕō?

ūxōrēm quōndām māgnī Mīnŏīs, ŭt āiūnt,

cōrrūpīt tōrvī ‖ cāndĭdă fōrmă bŏvīs;

nēc mĭnŭs aērātō Dănăē cīrcūmdătă mūrō

nōn pŏtŭīt māgnō ‖ cāstă nĕgārĕ Iŏvī.

quōd sī tū Grāiās ēs tūque ĭmĭtātă Lătīnās,

sēmpēr vīvĕ mĕō ‖ lībĕră iūdĭcĭō!

33A

Trīstĭă iām rĕdĕūnt ĭtĕrūm sōllēmnĭă nōbīs:

Cŷnthĭă iām nōctēs ‖ ēst ŏpĕrātă dĕcēm.

Ātque ŭtĭnām pĕrĕānt, Nīlō quaē sācră tĕpēntĕ

mīsīt mātrōnīs ‖ Īnăchĭs Aūsŏnĭīs!

quaē dĕă tām cŭpĭdōs tŏtĭēns dīvīsĭt ămāntīs,

quaēcūmque īllă fŭīt, ‖ sēmpĕr ămāră fŭīt.

Tū cērtē Iŏvĭs ōccūltīs ĭn ămōrĭbŭs, Īō,

sēnsīstī mūltās ‖ quīd sĭt ĭnīrĕ vĭās,

cūm tē iūssĭt hăbērĕ pŭēllām cōrnŭă Iūnō

ēt pĕcŏrīs dūrō ‖ pērdĕrĕ vērbă sŏnō.

Ā quŏtĭēns quērnīs laēsīstī frōndĭbŭs ōră,

māndīsti ēt stăbŭlīs ‖ ārbŭtă pāstă tŭīs!

ān, quŏnĭam āgrēstēm dētrāxĭt ăb ōrĕ fĭgūrām

Iūppĭtĕr, īdcīrcō ‖ fāctă sŭpērbă dĕa ēs?

ān tĭbĭ nōn sătĭs ēst fūscīs Aēgŷptŭs ălūmnīs?

cūr tĭbĭ tām lōngā ‖ Rōmă pĕtītă vĭā?

quīdvĕ tĭbī prōdēst vĭdŭās dōrmīrĕ pŭēllās?

sēd tĭbĭ, crēdĕ mĭhī, ‖ cōrnŭă rūrsŭs ĕrūnt,

aūt nōs ē nōstrā tē, saēvă, fŭgābĭmŭs ūrbĕ:

cūm Tĭbĕrī Nīlō ‖ grātĭă nūllă fŭīt.

Āt tū, quaē nōstrō nĭmĭūm plācātă dŏlōre ēs,

nōctĭbŭs hīs văcŭī, ‖ tēr făcĭāmŭs ĭtēr.

33B

Nōn aūdīs ēt vērbă sĭnīs mĕă lūdĕrĕ, cūm iām

flēctānt Īcărĭī ‖ sīdĕră tārdă bŏvēs.

lēntă bĭbīs: mĕdĭaē nĕquĕūnt tē frāngĕrĕ nōctēs.

Ān nōndum ēst tālōs ‖ mīttĕrĕ lāssă mănūs?

ā pĕrĕāt, quīcūmquĕ mĕrācās rēppĕrĭt ūvās

cōrrūpītquĕ bŏnās ‖ nēctărĕ prīmŭs ăquās!

Īcărĕ, Cēcrŏpĭīs mĕrĭtō iŭgŭlātĕ cŏlōnīs,

pāmpĭnĕūs nōstī ‖ quām sĭt ămārŭs ŏdōr!

tūque ō | Eūrўtĭōn vīnō Cēntaūrĕ pĕrīstī,

nēc nōn Īsmărĭō ‖ tū, Pŏlўphēmĕ, mĕrō.

Vīnō fōrmă pĕrīt, vīnō cōrrūmpĭtŭr aētās,

vīnō saēpĕ sŭūm ‖ nēscĭt ămīcă vĭrūm.

Mē mĭsĕrum, ūt mūltō nĭhĭl ēst mūtātă Lўaēō!

iām bĭbĕ: fōrmōsa ēs: ‖ nīl tĭbĭ vīnă nŏcēnt!

cūm tŭă praēpēndēnt dēmīssae īn pōcŭlă sērtaē

ēt mĕă dēdūctā ‖ cārmĭnă vōcĕ lĕgīs,

lārgĭŭs ēffūsō mădĕāt tĭbĭ mēnsă Fălērnō,

spūmĕt ĕt aūrātō ‖ mōllĭŭs īn călĭcĕ.

Nūllă tămēn lēctō rĕcĭpīt sē sōlă lĭbēntēr:

ēst quīddām, quōd vōs ‖ quaērĕrĕ cōgăt Ămōr.

sēmpĕr ĭn ābsēntīs fēlīcĭŏr aēstŭs ămāntīs:

ēlĕvăt āssĭdŭōs ‖ cōpĭă lōngă vĭrōs.

34

Cūr quīsquām făcĭēm dŏmĭnaē iām crēdăt Ămōrī?

sīc ērēptă mĭhī ‖ paēnĕ pŭēllă mĕa ēst.

Ēxpērtūs dīcō, nēmo ēst ĭn ămōrĕ fĭdēlīs:

fōrmōsām rārō ‖ nōn sĭbĭ quīsquĕ pĕtīt.

Pōllŭĭt īllĕ dĕūs cōgnātōs, sōlvĭt ămīcōs

ēt bĕnĕ cōncōrdīs ‖ trīstĭa ăd ārmă vŏcāt.

Hōspĕs ĭn hōspĭtĭūm Mĕnĕlāō vēnĭt ădūltēr:

Cōlchĭs ĕt īgnōtūm ‖ nōnnĕ sĕcūtă vĭrum ēst?

Lŷnceū, tūnĕ mĕām pŏtŭīstī, pērfĭdĕ, cūrām

tāngĕrĕ? nōnnĕ tŭaē ‖ tūm cĕcĭdērĕ mănūs?

quīd sī nōn cōnstāns īlla ēt tām cērtă fŭīssēt?

pōssēs īn tāntō ‖ vīvĕrĕ flāgĭtĭō?

tū mĭhĭ vēl fērrō pēctūs vēl pērdĕ vĕnēnō:

ā dŏmĭnā tāntūm ‖ tē mŏdŏ tōllĕ mĕā!

tē sŏcĭūm vītaē, tē cōrpŏrĭs ēssĕ lĭcēbīt,

tē dŏmĭnum ādmīttō ‖ rēbŭs, ămīcĕ, mĕīs:

lēctō tē sōlūm, lēctō tē dēprĕcŏr ūnō:

rīvālēm pōssūm ‖ nōn ĕgŏ fērrĕ Iŏvēm.

Īpsĕ mĕās sōlūs, quōd nīl ēst, aēmŭlŏr ūmbrās,

stūltūs, quōd stūltō ‖ saēpĕ tĭmōrĕ trĕmō.

Ūnă tămēn caūsa ēst, cūr crīmĭnă tāntă rĕmīttō,

ērrābānt mūltō ‖ quōd tŭă vērbă mĕrō.

Sēd nūmquām vītaē fāllēt mē rūgă sĕvēraē:

ōmnēs iām nōrūnt ‖ quām sĭt ămārĕ bŏnūm.

Lŷnceūs īpsĕ mĕūs sērōs īnsānĭt ămōrēs!

sōlūm tē nōstrōs ‖ laētŏr ădīrĕ dĕōs.

Quīd tŭă Sōcrătĭcīs tĭbĭ nūnc săpĭēntĭă lībrīs

prōdĕrĭt aūt rērūm ‖ dīcĕrĕ pōssĕ vĭās?

aūt quĭd Ĕrēchthēī tĭbĭ prōsūnt cārmĭnă lēctă?

nīl iŭvăt īn māgnō ‖ vēstĕr ămōrĕ sĕnēx.

Tū sătĭūs mĕmŏrēm Mūsīs ĭmĭtērĕ Phĭlītān

ēt nōn īnflātī ‖ sōmnĭă Cāllĭmăchī.

Nām rūrsūs lĭcĕt Aētōlī rĕfĕrās Ăchĕlōī,

flūxĕrĭt ūt māgnō ‖ frāctŭs ămōrĕ lĭquōr,

ātque ĕtĭam ūt Phrўgĭō fāllāx Maēāndrĭă cāmpō

ērrăt ĕt īpsă sŭās ‖ dēcĭpĭt ūndă vĭās,

quālĭs ĕt Ādrāstī fŭĕrīt vōcālĭs Ărīōn,

trīstĭa ăd Ārchĕmŏrī ‖ fūnĕră vīctŏr ĕquūs:

nōn Āmphīărĕaē prōsīnt tĭbĭ fātă quădrīgaē

aūt Căpăneī māgnō ‖ grātă rŭīnă Iŏvī.

Dēsĭne ĕt Aēschўlĕō cōmpōnĕrĕ vērbă cŏtūrnō,

dēsĭne, ĕt ād mōllīs ‖ mēmbră rĕsōlvĕ chŏrōs!

īncĭpĕ iam āngūstō vērsūs īnclūdĕrĕ tōrnō,

īnquĕ tŭōs īgnīs, ‖ dūrĕ pŏētă, vĕnī!

tū nōn Āntĭmăchō, nōn tūtĭŏr ībĭs Hŏmērō:

dēspĭcĭt ēt māgnōs ‖ rēctă pŭēllă dĕōs.

Hārūm nūllă sŏlēt rătĭōnēm quaērĕrĕ mūndī,

nēc cūr frātērnīs ‖ Lūnă lăbōrĕt ĕquīs,

nēc sī pōst Stўgĭās ălĭquīd rēstābĭt †ĕrūmpnās†,

nēc sī cōnsūltō ‖ fūlmĭnă mīssă tŏnēnt.

Sēd nōn āntĕ grăvī taūrūs sūccūmbĭt ărātrō,

cōrnŭă quām vălĭdīs ‖ haēsĕrĭt īn lăquĕīs,

nēc tū tām dūrōs pēr tē pătĭērĭs ămōrēs:

trūx tămĕn ā nōbīs ‖ āntĕ dŏmāndŭs ĕrīs.

Āspĭcĕ mē, cuī pārvă dŏmī fōrtūnă rĕlīcta ēst,

nūllŭs ĕt āntīquō ‖ Mārtĕ trĭūmphŭs ăvī,

ūt rēgnēm mīxtās īntēr cōnvīvă pŭēllās

hōc ĕgŏ, quō tĭbĭ nūnc ‖ ēlĕvŏr, īngĕnĭō!

mē iŭvĕt hēstērnīs pŏsĭtūm lānguērĕ cŏrōllīs,

quēm tĕtĭgīt iāctū ‖ cērtŭs ăd ōssă dĕūs;

Āctĭă Vērgĭlĭūm cūstōdīs lītŏră Phoēbī,

Caēsărĭs ēt fōrtīs ‖ dīcĕrĕ pōssĕ rătīs,

quī nūnc Aēnēaē Trōiānī sūscĭtăt ārmă

iāctăquĕ Lāvīnīs ‖ moēnĭă lītŏrĭbūs.

Cēdĭtĕ Rōmānī scrīptōrēs, cēdĭtĕ Grāī!

nēscĭŏ quīd māiūs ‖ nāscĭtŭr Īlĭădĕ.

Tū cănĭs ūmbrōsī sūbtēr pīnētă Gălaēsī

Thŷrsĭn ĕt āttrītīs ‖ Dāphnĭn hărūndĭnĭbūs,

ūtquĕ dĕcēm pōssīnt cōrrūmpĕrĕ mālă pŭēllās

mīssŭs ĕt īmprēssīs ‖ haēdŭs ăb ūbĕrĭbūs.

Fēlīx, quī vīlīs pōmīs mērcārĭs ămōrēs!

huīc lĭcĕt īngrātaē ‖ Tītўrŭs īpsĕ cănāt.

Fēlīx īntāctūm Cŏrўdōn quī tēmptăt Ălēxīn

āgrĭcŏlaē dŏmĭnī ‖ cārpĕrĕ dēlĭcĭās!

quāmvīs īllĕ sŭā lāssūs rĕquĭēscăt ăvēnā,

laūdātūr făcĭlīs ‖ īntĕr Hămādrўădās.

Tū cănĭs Āscraēī vĕtĕrīs praēcēptă pŏētaē,

quō sĕgĕs īn cāmpō, ‖ quō vĭrĕt ūvă iŭgō.

Tālĕ făcīs cārmēn dōctā tēstūdĭnĕ, quālĕ

Cŷnthĭŭs īmpŏsĭtīs ‖ tēmpĕrăt ārtĭcŭlīs.

Nōn tămĕn haēc ūllī vĕnĭēnt īngrātă lĕgēntī,

sīve ĭn ămōrĕ rŭdīs ‖ sīvĕ pĕrītŭs ĕrīt.

Nēc mĭnŏr hīc ănĭmīs, ūt sīt mĭnŏr ōrĕ, cănōrūs

ānsĕrĭs īndōctō ‖ cārmĭnĕ cēssĭt ŏlōr.

Haēc quŏquĕ pērfēctō lūdēbăt Ĭāsŏnĕ Vārrō,

Vārrō Leūcădĭaē ‖ māxĭmă flāmmă sŭaē;

haēc quŏquĕ lāscīvī cāntārūnt scrīptă Cătūllī,

Lēsbĭă quīs īpsā ‖ nōtĭŏr ēst Hĕlĕnā;

haēc ĕtĭām dōctī cōnfēssa ēst pāgĭnă Cālvī,

cūm cănĕrēt mĭsĕraē ‖ fūnĕră Quīntĭlĭaē.

Ēt mŏdŏ fōrmōsā quām mūltă Lўcōrĭdĕ Gāllūs

mōrtŭŭs īnfērnā ‖ vūlnĕră lāvĭt ăquā!

Cŷnthĭă quīn ĕtĭām vērsū laūdātă Prŏpērtī,

hōs īntēr sī mē ‖ pōnĕrĕ Fāmă vŏlēt.