I
Scr. in Tusculano X Kal. Iun. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Ad Ciceronem ita scripsisti ut neque seuerius neque temperatius scribi potuerit nec magis [quam] quem ad modum ego maxime uellem; prudentissime etiam ad Tullios. Qua re aut ista proficient aut aliud agamus. II. De pecunia uero uideo a te omnem diligentiam adhiberi uel potius iam adhibitam esse. Quod si efficis, a te hortos habebo. Nec uero ullum genus possessionis est quod malim, maxime scilicet ob eam causam quae suscepta est; cuius festinationem mihi tollis, quoniam de aestate polliceris uel potius recipis. Deinde etiam ad katabiosin maestitiamque minuendam nihil mihi reperiri potest aptius; cuius rei cupiditas impellit me interdum ut te hortari uelim. Sed me ipse reuoco; non enim dubito quin, quod me ualde uelle putes, in eo tu me ipsum cupiditate uincas. Itaque istuc iam pro facto habeo. III. Exspecto quid istis placeat de epistula ad Caesarem. Nicias te, ut debet, amat uehementerque tua sui memoria delectatur. Ego uero Peducaeum nostrum uehementer diligo; nam et quanti patrem feci, †totum in hunc† ipsum per se aeque amo atque illum amaui, te uero plurimum qui hoc ab utroque nostrum fieri uelis. Si hortos inspexeris et si de epistula certiorem me feceris, dederis mihi quod ad te scribam; si minus, scribam tamen aliquid. Numquam enim deerit.
II
Scr. in Tusculano IX Kal. Iun. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
Gratior mihi celeritas tua quam ipsa res. Quid enim indignius? Sed iam ad ista obduruimus et humanitatem omnem exuimus. Tuas litteras hodie exspectabam, nihil equidem ut ex iis noui; quid enim? uerum tamen
IIa
Scr. in Tusculano VI Kal. Iun. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Oppio et Balbo epistulas deferri iubebis; et tamen Pisonem sicubi, de auro. Faberius si uenerit, uidebis ut tantum attribuatur, si modo attribuetur, quantum debetur. Accipies ab Erote. II. Ariarathes Ariobarzani filius Romam uenit. Vult, opinor, regnum aliquod emere a Caesare; nam quo modo nunc est, pedem ubi ponat in suo non habet. Omnino eum Sestius noster, parochus publicus, occupauit; quod quidem facile patior. Verum tamen, quod mihi summo beneficio meo magna cum fratribus illius necessitudo est, inuito eum per litteras ut apud me deuersetur. Ad eam rem cum mitterem Alexandrum, has ei dedi litteras.
IIb
Scr. in Tusculano IV kal. Iun. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
Cras igitur auctio Peducaei. Cum poteris ergo; etsi impediet fortasse Faberius. Sed tamen, cum licebit. Dionysius noster grauiter queritur, et tamen iure, a discipulis abesse tam diu. Multis uerbis scripsit ad me, credo item ad te. Mihi quidem uidetur etiam diutius afuturus. Ac nollem; ualde enim hominem desidero. A te litteras exspectabam, nondum scilicet; nam has mane rescribebam.
III
Scr. in Tusculano III Kal. Iun. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Ego uero ista nomina sic probo ut nihil aliud me moueat nisi quod tu uideris dubitare. Illud enim non accipio in bonam partem, quod ad me refers; qui si ipse negotium meum gererem, nihil gererem nisi consilio tuo. Sed tamen intellego magis te id facere diligentia qua semper uteris quam quo dubites de nominibus istis. Etenim Caelium non probas, plura non uis. Vtrumque laudo. His igitur utendum est. Praes aliquando factus esses, et in his quidem tabulis. A me igitur omnia. Quod dies longior est (teneamus modo quod uolumus), puto fore istam etiam a praecone diem, certe ab heredibus. De Crispo et Mustela uidebis, et uelim scire quae sit pars duorum. II. De Bruti aduentu eram factus certior. Attulerat enim ab eo Aegypta libertus litteras. Misi ad te epistulam, quia commode scripta erat.
IV
Scr. in Tusculano Kal. Iun. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Habeo munus a te elaboratum decem legatorum: et quidem de Tuditano idem puto. Nam filius anno post quaestor fuit quam consul Mummius. II. Sed quoniam saepius de nominibus quaeris quid placeat, ego quoque tibi saepius respondeo placere. Si quid poteris, cum Pisone conficies; Auius enim uidetur in officio futurus. Velim ante possis, si minus, utique simul simus cum Brutus ueniet in Tusculanum. Magni interest mea una nos esse. Scies autem qui dies is futurus sit, si puero negotium dederis ut quaerat.
V
Scr. in Tusculano IV Non. Iun. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Sp. Mummium putaram in decem legatis fuisse, sed uidelicet (etenim eulogon) fratri fuisse. Fuit enim ad Corinthum. Misi tibi Torquatum. Conloquere tu quidem cum Silio, ut scribis, sed urge. Illam diem negabat esse mense Maio, istam non negabat. Sed tu, ut omnia, istuc quoque ages diligenter. II. De Crispo et Mustela scilicet, cum quid egeris. Quoniam ad Bruti aduentum fore te nobiscum polliceris, satis est, praesertim cum hi tibi dies in magno nostro negotio consumantur.
VI
Scr. Asturae med. mense Mart., ut uidetur, an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. De aquae ductu probe fecisti. Columnarium uide ne nullum debeamus; quamquam mihi uideor audisse e Camillo commutatam esse legem. II. Pisoni quid est quod honestius respondere possimus quam solitudinem Catonis? Nec coheredibus solum Herennianis, sed etiam, ut scis (tu enim mecum egisti), de puero Lucullo, quam pecuniam tutor (nam hoc quoque ad rem pertinet) in Achaia sumpserat. Sed agit liberaliter, quoniam negat se quicquam facturum contra nostram uoluntatem. Coram igitur, ut scribis, constituemus quem ad modum rem explicemus. Quod reliquos coheredes conuenisti, fecisti plane bene. III. Quod epistulam meam ad Brutum poscis, non habeo eius exemplum; sed tamen saluum est, et ait Tiro te habere oportere et, ut recordor, una cum illius obiurgatoria tibi meam quoque quam ad eum rescripseram misi. Iudiciali molestia ut caream uidebis.
VIa
Scr. in Tusculano prid. Non. Iun. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
Tuditanum istum, proauum Hortensi, plane non noram et filium, qui tum non potuerat esse legatus, fuisse putaram. Sp. Mummium fuisse ad Corinthum pro certo habeo. Saepe enim hic Spurius, qui nuper est mortuus, epistulas mihi pronuntiabat uersiculis facetis ad familiaris missas a Corintho. Sed non dubito quin fratri fuerit legatus, non in decem. Atque hoc etiam accepi, non solitos maiores nostros eos legare in decem qui essent imperatorum necessarii, ut nos ignari pulcherrimorum institutorum aut neglegentes potius M. Lucullum et L. Murenam et ceteros coniunctissimos ad L. Lucullum misimus. Illudque eulogotaton, illum fratri in primis eius legatis fuisse. O operam tuam multam, qui et haec cures et mea expedias et sis in tuis non multo minus diligens quam in meis!
VII
Scr. in Tusculano V Id. Iun. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.,
Sestius apud me fuit et Theopompus pridie. Venisse a Caesare narrabat litteras; hoc scribere, sibi certum esse Romae manere, causamque eam ascribere quae erat in epistula nostra, ne se absente leges suae neglegerentur sicut esset neglecta sumptuaria (est eulogon, idque eram suspicatus. Sed istis mos gerendus est, nisi placet hanc ipsam sententiam nos persequi); et Lentulum cum Metella certe fecisse diuortium. Haec omnia tu melius. Rescribes igitur quicquid uoles, dum modo aliquid. Iam enim non reperio quid te rescripturum putem, nisi forte de Mustela aut si Silium uideris.
VIIa
Scr. in Tusculano IV Id. Iun. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
Brutus heri uenit in Tusculanum post horam decimam. Hodie igitur me uidebit, ac uellem cum tu adesses. Iussi equidem ei nuntiari te, quoad potuisses, exspectasse eius aduentum uenturumque si audisses meque, ut facio, continuo te certiorem esse facturum.
VIII
Scr. in Tusculano VI Id. Iun. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
Plane [facturum] nihil erat quod ad te scriberem; modo enim discesseras et paulo post triplicis remiseras. Velim cures fasciculum ad Vestorium deferendum et alicui des negotium qui quaerat Q. Staberi fundus num quis in Pompeiano Nolanoue uenalis sit. Epitomen Bruti Caelianorum uelim mihi mittas et a Philoxeno Panaitiou peri pronoias. Te Idibus uidebo cum tuis.
IX
Scr. in Tusculano XV Kal. Quint. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Commodum discesseras heri cum Trebatius uenit, paulo post Curtius, hic salutandi causa, sed mansit inuitatus. Trebatium nobiscum habemus. Hodie mane Dolabella. Multus sermo ad multum diem. Nihil possum dicere ektenesteron, nihil philostorgoteron. Ventum est tamen ad Quintum. Multa aphata, adiegeta, sed unum eius modi quod, nisi exercitus sciret, non modo Tironi dictare sed ne ipse quidem auderem scribere *** Sed haec hactenus. Eukairos ad me uenit, cum haberem Dolabellam, Torquatus, humanissimeque Dolabella quibus uerbis secum egissem exposuit. Commodum enim egeram diligentissime; quae diligentia grata est uisa Torquato. II. A te exspecto si quid de Bruto. Quamquam Nicias confectum putabat, sed diuortium non probari. Quo etiam magis laboro idem quod tu. Si quid est enim offensionis, haec res mederi potest. Mihi Arpinum eundum est. Nam et opus est constitui a nobis illa praediola et uereor ne exeundi potestas non sit cum Caesar uenerit; de cuius aduentu eam opinionem Dolabella habet quam tu coniecturam faciebas ex litteris Messallae. Cum illuc uenero intellexeroque quid negoti sit, tum ad quos dies rediturus sim scribam ad te.
X
Scr. in Tusculano inter XIV et XII Kal. Quint. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Minime miror te et grauiter ferre de Marcello et plura uereri periculi genera. Quis enim hoc timeret quod neque acciderat antea nec uidebatur natura ferre ut accidere posset? Omnia igitur metuenda. Sed illud para ten historian, tu praesertim, me reliquum consularem. Quid? tibi Seruius quid uidetur? Quamquam hoc nullam ad partem ualet scilicet, mihi praesertim qui non minus bene actum cum illis putem. Quid enim sumus aut quid esse possumus? domin an foris? Quod nisi mihi hoc uenisset in mentem, scribere ista nescio quae, quo uerterem me non haberem. II. Ad Dolabellam, ut scribis, ita puto faciendum, koinotera quaedam et politikotera. Faciendum certe aliquid est; ualde enim desiderat. III. Brutus si quid egerit, curabis ut sciam; cui quidem quam primum agendum puto, praesertim si statuit. Sermunculum enim omnem aut restinxerit aut sedarit. Sunt enim qui loquantur etiam mecum. Sed haec ipse optime, praesertim si etiam tecum loquetur. Mihi est in animo proficisci XI Kal. Hic enim nihil habeo quod agam, ne hercule illic quidem nec usquam sed tamen aliquid illic. Hodie Spintherem exspecto. Misit enim Brutus ad me. Per litteras purgat Caesarem de interitu Marcelli; in quem, ne si insidiis quidem ille interfectus esset, caderet ulla suspicio. Nunc uero, cum de Magio constet, nonne furor eius causam omnem sustinet? Plane quid sit non intellego. Explanabis igitur. Quamquam nihil habeo quod dubitem nisi ipsi Magio quae fuerit causa amentiae; pro quo quidem etiam sponsor sum factus. Et nimirum id fuit. Soluendo enim non erat. Credo eum petisse a Marcello aliquid et illum, ut erat, constantius respondisse.
XI
Scr. in Arpinati X kal. Quint. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. "Ou tauton eidos." Credebam esse facile; totum est aliud postea quam sum a te diiunctior. Sed fuit faciendum ut et constituerem mercedulas praediorum et ne magnum onus obseruantiae Bruto nostro imponerem. Posthac enim poterimus commodius colere inter nos in Tusculano. Hoc autem tempore, cum ille me cotidie uidere uellet, ego ad illum ire non possem, priuabatur omni delectatione Tusculani. II. Tu igitur si Seruilia uenerit, si Brutus quid egerit, etiam si constituerit quando obuiam, quicquid denique erit quod scire me oporteat, scribes. Pisonem, si poteris, conuenies. Vides quam maturum sit. Sed tamen quod commodo tuo fiat.
XII
Scr. in Arpinati IX Kal. Quint. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Valde me momorderunt epistulae tuae de Attica nostra; caedem tamen sanauerunt. Quod enim te ipse consolabare eisdem litteris, id mihi erat satis firmum ad leniendam aegritudinem. II. Ligarianam praeclare uendidisti. Posthac quicquid scripsero, tibi praeconium deferam. III. Quod ad me de Varrone scribis, scis me antea orationes aut aliquid id genus solitum scribere ut Varronem nusquam possem intexere. Postea autem quam haec coepi philologotera, iam Varro mihi denuntiauerat magnam sane et grauem prosphenesin. Biennium praeteriit, cum ille Kallippides adsiduo cursu cubitum nullum processerit. Ego autem me parabam ad id quod ille mihi misisset ut "autoi toi metroi kai loion", si modo potuissem; nam hoc etiam Hesiodus ascribit, "ai ke dyneai". Nunc illam περὶ τελῶν σύνταξιν sane mihi probatam Bruto, ut tibi placuit, despondimus, idque tu eum non nolle mihi scripsisti. Ergo illam Akademiken, in qua homines nobiles illi quidem sed nullo modo philologi nimis acute loquuntur, ad Varronem transferamus. Etenim sunt Antiochia quae iste ualde probat. Catulo et Lucullo alibi reponemus, ita tamen si tu hoc probas; deque eo mihi rescribas uelim. IV. De Brinniana auctione accepi a Vestorio litteras. Ait sine ulla controuersia rem ad me esse conlatam. Romae uidelicet aut in Tusculano me fore putauerunt a. d. VIII kal. Quint. Dices igitur uel amico tuo Suettio, coheredi meo, uel Labeoni nostro paulum proferant auctionem; me circiter Nonas in Tusculano fore. Tu cum Pisone; Erotem habes. De Scapulanis hortis toto pectore cogitemus. Dies adest.
XIII, XIV
Scr. in Arpinati VII Kal. Quint. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Commotus tuis litteris, quod ad me de Varrone scripseras, totam Academiam ab hominibus nobilissimis abstuli, transtuli ad nostrum sodalem et e duobus libris contuli in quattuor. Grandiores sunt omnino quam erant illi, sed tamen multa detracta. Tu autem mihi peruelim scribas qui intellexeris illum uelle; illud uero utique scire cupio quem intellexeris ab eo zelotypeisthai, nisi forte Brutum. Id hercle restabat! Sed tamen scire peruelim. Libri quidem ita exierunt, nisi forte me communis philautia decipit, ut in tali genere ne apud Graecos quidem simile quicquam. Tu illam iacturam feres aequo animo quod illa quae habes de Academicis frustra descripta sunt. Multo tamen haec erunt splendidiora, breuiora, meliora. Nunc autem aporo quo me uertam. II. Volo Dolabellae ualde desideranti; non reperio quid, et simul aideomai Troas, neque, si aliud quid, potero mempsin effugere. Aut cessandum igitur aut aliquid excogitandum. III. Sed quid haec leuia curamus? Attica mea, obsecro te, quid agit? Quae me ualde angit. Sed crebro regusto tuas litteras; in iis acquiesco. Tamen exspecto nouas. IV. Brinni libertus, coheres noster, scripsit ad me uelle, si mihi placeret, coheredes se et Sabinum Albium ad me uenire. Id ego plane nolo. Hereditas tanti non est. Et tamen obire auctionis diem facile poterunt (est enim III Id.) si me in Tusculano postridie Nonas mane conuenerint. Quod si laxius uolent proferre diem, poterunt uel biduum uel triduum uel ut uidebitur; nihil enim interest. Qua re nisi iam profecti sunt, retinebis homines. De Bruto, si quid erit, de Caesare, si quid scies, si quid erit praeterea, scribes.
XIV, XV
Scr. in Arpinati VI Kal. Quint. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Illud etiam atque etiam consideres uelim, placeatne tibi mitti ad Varronem quod scripsimus. Etsi etiam ad te aliquid pertinet. Nam scito te ei dialogo adiunctum esse tertium. Opinor igitur consideremus. Etsi nomina iam facta sunt; sed uel induci uel mutari possunt. II. Quid agit, obsecro te, Attica nostra? Nam triduo abs te nullas acceperam; nec mirum. Nemo enim uenerat, nec fortasse causa fuerat. Itaque ipse quid scriberem non habebam. Quo autem die has Valerio dabam, exspectabam aliquem meorum. Qui si uenisset et a te quid attulisset, uidebam non defuturum quid scriberem.
XVI
Scr. in Arpinati V Kal. Quint. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Nos cum flumina et solitudines sequeremur quo facilius sustentare nos possemus, pedem e uilla adhuc egressi non sumus; ita magnos et adsiduos imbris habebamus. Illam Akademiken syntaxin totam ad Varronem traduximus. Primo fuit Catuli, Luculli, Hortensi; deinde, quia para to prepon uidebatur, quod erat hominibus nota non illa quidem apaideusiaa sed in his rebus atripsia, simul ac ueni ad uillam, eosdem illos sermones ad Catonem Brutumque transtuli. Ecce tuae litterae de Varrone. Nemini uisa est aptior Antiochia ratio. II. Sed tamen uelim scribas ad me, primum placeatne tibi aliquid ad illum, deinde, si placebit, hocne potissimum. Quid Seruilia? iamne uenit? Brutus ecquid agit et quando? De Caesare quid auditur? Ego ad Nonas, quem ad modum dixi. Tu cum Pisone, si quid poteris.
XVII, XVIII
Scr. in Arpinati IV Kal. Quint. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. V kal. exspectabam Roma aliquid, non quo imperassem aliquid tuis. Nunc igitur eadem illa, quid Brutus cogitet, aut, si aliquid egit quid egerit, ecquid a Caesare. Sed quid ista quae minus curo? Attica nostra quid agat scire cupio. Etsi tuae litterae (sed iam nimis ueteres sunt) recte sperare iubent, tamen exspecto recens aliquid. II. Vides propinquitas quid habeat. Nos uero conficiamus hortos. Conloqui uidebamur in Tusculano cum essem; tanta erat crebritas litterarum. Sed id quidem iam erit. Ego interea admonitu tuo perfeci sane argutulos libros ad Varronem, sed tamen exspecto quid ad ea quae scripsi ad te: primum qui intellexeris eum desiderare a me, cum ipse homo polygraphotatos numquam me lacessisset; deinde quem zelotypein *** multo Hortensium minus aut eos qui de re publica loquuntur. Plane hoc mihi explices uelim in primis, maneasne in sententia ut mittam ad eum quae scripsi, an nihil necesse putes. Sed haec coram.
XIX
Scr. in Arpinati III Kal. Quint. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Commodum discesserat Hilarus librarius IV kal., cui dederam litteras ad te, cum uenit tabellarius cum tuis litteris pridie datis; in quibus illud mihi gratissimum fuit, quod Attica nostra rogat te ne tristis sis, quodque tu akindyna esse scribis. II. Ligarianam, ut uideo, praeclare auctoritas tua commendauit. Scripsit enim ad me Balbus et Oppius mirifice se probare, ob eamque causam ad Caesarem eam se oratiunculam misisse. Hoc igitur idem tu mihi antea scripseras. III. In Varrone ista causa me non moueret, ne uiderer philedoxos. Sic enim constitueram, neminem includere in dialogos eorum qui uiuerent; sed quia scripseras et desiderari a Varrone et magni illum aestimare, eos confeci, et absolui nescio quam bene, sed ita accurate ut nihil posset supra, Academicam omnem quaestionem libris quattuor. In eis quae erant contra akatalepsian praeclare conlecta ab Antiocho, Varroni dedi. Ad ea ipse respondeo; tu es tertius in sermone nostro. Si Cottam et Varronem fecissem inter se disputantis, ut a te proximis litteris admoneor, meum kophon prosopon esset. IV. Hoc in antiquis personis suauiter fit, ut et Heraclides in multis et nos in VI de re publica libris fecimus. Sunt etiam de oratore nostri tres mihi uehementer probati. In eis quoque eae personae sunt ut mihi tacendum fuerit. Crassus enim loquitur, Antonius, Catulus senex, C. Iulius, frater Catuli, Cotta, Sulpicius. Puero me hic sermo inducitur, ut nullae esse possent partes meae. Quae autem his temporibus scripsi Aristoteleion morem habent in quo ita sermo inducitur ceterorum ut penes ipsum sit principatus. Ita confeci quinque libros peri telon ut Epicurea L. Torquato, Stoica M. Catoni, peripatetika M. Pisoni darem. Azelotypeton id fore putaram quod omnes illi decesserant. Haec Academica, ut scis, cum Catulo, Lucullo, Hortensio contuleram. Sane in personas non cadebant; erant enim logikotera quam ut illi de iis somniasse umquam uiderentur. Itaque ut legi tuas de Varrone, tamquam hermaion adripui. Aptius esse nihil potuit ad id philosophiae genus, quo ille maxime mihi delectari uidetur, eaeque partes ut non sim consecutus ut superior mea causa uideatur. Sunt enim uehementer pithana Antiochia; quae diligenter a me expressa acumen habent Antiochi, nitorem orationis nostrum, si modo is est aliquis in nobis. Sed tu dandosne putes hos libros Varroni etiam atque etiam uidebis. Mihi quaedam occurrunt; sed ea coram.
XX
Scr. in Arpinati VI aut V Non. Quint. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. A Caesare litteras accepi consolatorias datas prid. Kal. Mai. Hispali. De urbe augenda quid sit promulgatum non intellexi. Id scire sane uelim. Torquato nostra officia grata esse facile patior eaque augere non desinam. II. Ad Ligarianam de uxore Tuberonis et priuigna neque possum iam addere (est enim peruulgata) neque Tuberonem uolo offendere; mirifice est enim philaitios. Theatrum quidem sane bellum habuisti. III. Ego etsi hoc loco facillime sustentor, tamen te uidere cupio. Itaque, ut constitui, adero. Fratrem credo a te esse conuentum. Scire igitur studeo quid egeris. IV. De fama nihil sane laboro, etsi scripseram ad te tunc stulte "nihil melius"; curandum enim non est. Atque hoc "in omni uita sua quemque a recta conscientia trauersum unguem non oportet discedere", uiden quam philosophos? An tu nos frustra existimas haec in manibus habere? Dedechthai te nollem, quod nihil erat. Redeo enim rursus eodem. Quicquamne me putas curare in toto, nisi ut ei ne desim? Id ago scilicet ut iudicia uidear tenere. Me gar autois. Vellem tam domestica ferre possem quam ista contemnere. Putas autem me uoluisse aliquid quod perfectum non sit? Non licet scilicet sententiam suam. Sed tamen quae tum acta sunt non possum non probare, et tamen non curare pulchre possum, sicuti facio. Sed nimium multa de nugis.
XXI
Scr. Asturae c. VI kal. Sept. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Ad Hirtium dederam epistulam sane grandem quam scripseram proxime in Tusculano. Huic quam tu mihi misisti rescribam alias. II. Nunc alia malo. Quid possum de Torquato, nisi aliquid a Dolabella? Quod simul ac, continuo scietis. Exspectabam hodie aut summum cras ab eo tabellarios; qui simul ac uenerint, mittentur ad te. A Quinto exspecto. Proficiscens enim e Tusculano VIII Kal., ut scis, misi ad cum tabellarios. III. Nunc ad rem ut redeam, "inhibere" illud tuum, quod ualde. Mihi adriserat, uehementer displicet. Est enim uerbum totum nauticum. Quamquam id quidem sciebam, sed arbitrabar sustineri remos cum inhibere essent remiges iussi. Id non esse eius modi didici heri cum ad uillam nostram nauis appelleretur. Non enim sustinent, sed alio modo remigant. Id ab epochei remotissimum est. Qua re facies ut ita sit in libro quem ad modum fuit. Dices hoc idem Varroni, si forte mutauit. Nec est melius quicquam quam ut Lucilius: "Sustineas currum ut bonus saepe agitator equosque." Semperque Carneades probolen pugilis et retentionem aurigae similem facit epochei. Inhibitio autem remigum motum habet et uehementiorem quidem remigationis nauem conuertentis ad puppim. Vides quanto haec diligentius curem quam aut de rumore aut de Pollione †de Pansa etiam si quid certius credo enim palam factum esse de Critonio si quid esset certe ne† de Metello et Balbino.
XXIA
Scr. in Arpinati prid. Kal. aut kal. Quint. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Dic mihi, placetne tibi primum edere iniussu meo? Hoc ne Hermodorus quidem faciebat, is qui Platonis libros tus est diuulgare, ex quo "logoisin Hermodoros". Quid illud? Rectumne existimas cuiquam ante quam Bruto, cui te auctore prosphono? Scripsit enim Balbus ad me se a te quintum de finibus librum descripsisse; in quo non sane multa mutaui, sed tamen quaedam. Tu autem commode feceris si reliquos continueris, ne et adiorthota habeat Balbus et heola Brutus. Sed haec hactenus, ne uidear peri mikra spoudazein. Etsi nunc quidem maxima mihi sunt haec; quid est enim aliud? Varroni quidem quae scripsi te auctore ita propero mittere ut iam Romam miserim describenda. Ea si uoles, statim habebis. Scripsi enim ad librarios ut fieret tuis, si tu uelles, describendi potestas. Ea uero continebis quoad ipse te uideam; quod diligentissime facere soles cum a me tibi dictum est. II. Quo modo autem fugit me tibi dicere? Mirifice Caerellia studio uidelicet philosophiae flagrans describit a tuis: istos ipsos de finibus habet. Ego autem tibi confirmo (possum falli ut homo) a meis eam non habere; numquam enim ab oculis meis afuerunt. Tantum porro aberat ut binos scriberent, uix singulos confecerunt. Tuorum tamen ego nullum delictum arbitror itemque te uolo existimare; a me enim praetermissum est ut dicerem me eos exire nondum uelle. Hui, quam diu de nugis! de re enim nihil habeo quod loquar. III. De Dolabella tibi adsentior. Coheredes, ut scribis, in Tusculano. De Caesaris aduentu scripsit ad me Balbus non ante Kal. Sext. De Attica optime, quod leuius ac lenius et quod fert eukolos. IV. Quod autem de illa nostra cogitatione scribis, in qua nihil tibi cedo, ea quae noui ualde probo, hominem, domum, facultates. Quod caput est, ipsum non noui sed audio laudabilia, de Scrofa etiam proxime. Accedit, si quid hoc ad rem, eugenesteros est etiam quam pater. Coram igitur, et quidem propenso animo ad probandum. Accedit enim quod patrem, ut scire te puto, plus etiam quam non modo tu sed quam ipse scit, amo, idque et merito et iam diu.
XXII
Scr. in Arpinati IV Non. Quint. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. De Varrone non sine causa quid tibi placeat tam diligenter exquiro. Occurrunt mihi quaedam. Sed ea coram. Te autem asmenaitata intexo, faciamque id crebrius. Proximis enim tuis litteris primum te id non nolle cognoui. II. De Marcello scripserat ad me Cassius antea, ta kata meros Seruius. O rem acerbam! III. Ad prima redeo. Scripta nostra nusquam malo esse quam apud te, sed ea tum foras dari cum utrique nostrum uidebitur. Ego et librarios tuos culpa libero neque te accuso, et tamen aliud quiddam ad te scripseram, Caerelliam quaedam habere (quae nisi a te habere) non potuerit. Balbo quidem intellegebam sat faciendum fuisse; tantum nolebam aut obsoletum Bruto aut Balbo incohatum dari. Varroni, simul ac te uidero, si tibi uidebitur, mittam. Quid autem dubitarim, cum uidero te, scies. IV. Attributos quod apperas, ualde probe. Te de praedio Ouiae exerceri moleste fero. De Bruto nostro perodiosum, sed uita fert. Mulieres autem uix satis humane quae inimico animo ferant, cum in utraque officio pareat. Tullium scribam nihil fuit quod appellares; nam tibi mandassem, si fuisset. Nihil enim est apud eum positum nomine uoti, sed est quiddam apud illum meum. Id ego in hanc rem statui conferre. Itaque et ego recte tibi dixi ubi esset, et tibi ille recte negauit. Sed hoc quoque ipsum continuo adoriamur. Lucum hominibus non sane probo quod est desertior, sed habet eulogian. Verum hoc quoque ut censueris, quippe qui omnia. Ego, ut constitui, adero? atque utinam tu quoque eodem die! Sin quid (multa enim), utique postridie. Etenim coheredes, a quis sine te opprimi †militia† est. Alteris iam litteris nihil ad me de Attica. Sed id quidem in optima spe pono; illud accuso, non te sed illam, ne salutem quidem. At tu et illi et Piliae plurimam, nec me tamen irasci indicaris. Epistulam Caesaris misi, si minus legisses.
XXIII
Scr. in Tusculano VI Id. Quint. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Antemeridianis tuis litteris heri statim rescripsi; nunc respondeo uespertinis. Brutus mallem me arcesseret. Nam et aequius erat, cum illi iter instaret et subitum et longum, et me hercule nunc, cum ita simus adfecti ut non possimus plane simul uiuere (intellegis enim profecto in quo maxime posita sit symbiosis), facile patiebar nos potius Romae una esse quam in Tusculano. II. Libri ad Varronem non morabuntur. Sunt enim adfecti, ut uidisti; tantum librariorum menda tolluntur. De quibus libris scis me dubitasse, sed tu uideris. Item quos Bruto mittimus in manibus habent librarii. III. Mea mandata, ut scribis, explica. Quamquam ista retentione omnis ait uti Trebatius; quid tu istos putas? Nosti domum. Qua re confice euagogos. Incredibile est quam ego ista non curem. Omni tibi adseueratione adfirmo, quod mihi credas uelim, mihi maiori offensioni esse quam delectationi possessiunculas meas. Magis enim doleo me non habere cui tradam quam habere qui utar. Atque illud Trebatius se tibi dixisse narrabat; tu autem ueritus es fortasse ne ego inuitus audirem. Fuit id quidem humanitatis, sed, mihi crede, iam ista non curo. Qua re da te in sermonem et praesta et confice et ita cum Polla loquere ut te cum illo Scaeua loqui putes nec existimes eos qui non debita consectari soleant quod debeatur remissuros. De die tantum uideto, et id ipsum bono modo.
XXIV
Scr. in Tusculano V Id. Quint. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Quid est quod Hermogenes mihi Clodius Andromenem sibi dixisse se Ciceronem uidisse Corcyrae? Ego enim audita tibi putarem. Nil igitur ne ei quidem litterarum? An non uidit? Facies ergo ut sciam. Quid tibi ego de Varrone rescribam? Quattuor diphtherai sunt in tua potestate. Quod egeris id probabo. Nec tamen aideomai Troas. Quid enim? Sed ipsi quam res illa probaretur magis uerebar. Sed quoniam tu suscipis, in alteram aurem. II. De retentione rescripsi ad tuas accurate scriptas litteras. Conficies igitur, et quidem sine ulla dubitatione aut retrectatione. Hoc fieri et oportet et opus est.
XXV
Scr. in Tusculano IV Id. Quint. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. De Andromene ut scribis ita putaram. Scisses enim mihique dixisses. Tu tamen ita mihi de Bruto scribis ut de te nihil. II. Quando autem illum putas? Nam ego Romam prid. Id. Bruto ita uolui scribere (sed, quoniam tu secus id te legisse scribis, fui fortasse asaphesteros), me ex tuis litteris intellexisse nolle eum me quasi prosequendi sui causa Romam nunc uenire. Sed, quoniam iam adest meus aduentus, fac, quaeso, ne quid eum Idus impediant quo minus suo commodo in Tusculano sit. Nec enim ad tabulam eum desideraturus eram (in tali enim negotio cur tu unus non satis es?), sed ad testamentum uolebam, quod iam malo alio die, ne ob eam causam Romam uenisse uidear. Scripsi igitur ad Brutum iam illud, quod putassem, Idibus nihil opus esse. Velim ergo totum hoc ita gubernes ut ne minima quidem re ulla Bruti commodum impediamus. III. Sed quid est tandem quod perhorrescas quia tuo periculo iubeam libros dari Varroni? Etiam nunc si dubitas, fac ut sciamus. Nihil est enim illis elegantius. Volo Varronem, praesertim cum ille desideret; sed est, ut scis, deinos aner: tacha ken kai anaition aitiooito. Ita mihi saepe occurrit uultus eius querentis fortasse uel hoc, meas partis in iis libris copiosius defensas esse quam suas, quod me hercule non esse intelleges, si quando in Epirum ueneris. Nam nunc Alexionis epistulis cedimus. Sed tamen ego non despero probatum iri Varroni et id, quoniam impensam fecimus in macrocolla, facile patior teneri. Sed etiam atque etiam dico, tuo periculo fiet. Qua re si addubitas, ad Brutum transeamus; est enim is quoque Antiochius. O Academiam uolaticam et sui similem! modo huc, modo illuc. Sed, quaeso, epistula mea ad Varronem ualdene tibi placuit? Male mi sit si umquam quicquam tam enitar. Ergo [at ego] ne Tironi quidem dictaui, qui totas periochas persequi solet, sed Spintharo syllabatim.
XXVI
Scr. in Tusculano prid. Id. Mai. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. De Vergili parte ualde probo. Sic ages igitur. Et quidem id erit primum, proximum Clodiae. Quod si neutrum, metuo ne turbem et inruam in Drusum. Intemperans sum in eius rei cupiditate quam nosti. Itaque reuoluor identidem in Tusculanum. Quiduis enim potius quam ut non hac aestate absoluatur. II. Ego, ut tempus est nostrum, locum habeo nullum ubi facilius esse possim quam Asturae. Sed quia qui mecum sunt, credo quod maestitiam meam non ferunt, domum properant, etsi poteram remanere, tamen, ut scripsi tibi, proficiscar hinc, ne relictus uidear. Quo autem? Lanuuio conor equidem in Tusculanum. Sed faciam te statim certiorem. Tu litteras conficies. Equidem credibile non est quantum scribam, quin etiam noctibus; nihil enim somni. Heri etiam effeci epistulam ad Caesarem; tibi enim placebat. Quam non fuit malum scribi, si forte opus esse putares; ut quidem nunc est, nihil sane est necesse mittere. Sed id quidem ut tibi uidebitur. Mittam tamen ad te exemplum fortasse Lanuuio, nisi forte Romam. Sed cras scies.
XXVII
Scr. in Tusculano VIII kal. Iun. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. De epistula ad Caesarem, nobis uero semper rectissime placuit ut isti ante legerent. Aliter enim fuissemus et in hos inofficiosi et in nosmet ipsos, si illum offensuri fuimus, paene periculosi. Isti autem ingenue, mihique gratum quod quid sentirent non reticuerunt; illud uero uel optime? quod ita multa mutari uolunt ut mihi de integro scribendi causa non sit. Quamquam de Parthico bello, quid spectare debui nisi quod illum uelle arbitrabar? Quod enim aliud argumentum epistulae nostrae nisi kolakeia fuit? An, si ea quae optima putarem suadere uoluissem, oratio mihi defuisset? Totis igitur litteris nihil opus est. Vbi enim epigteuma magnum nullum fieri possit, apoteugma uel non magnum molestum futurum sit, quid opus est parakindyneuein? praesertim cum illud occurrat, illum, cum antea nihil scripserim, existimaturum me nisi toto bello confecto nihil scripturum fuisse. Atque etiam uereor ne putet me hoc quasi Catonis meiligma, esse uoluisse. Quid quaeris? ualde me paenitebat, nec mihi in hac quidem re quicquam magis ut uellem accidere potuit quam quod spoude nostra non est probata. Incidissemus etiam in illos, in eis in cognatum tuum. II. Sed redeo ad hortos. Plane illuc te ire nisi tuo magno commodo nolo; nihil enim urget. Quicquid erit, operam in Faberio ponamus. De die tamen auctionis, si quid scies. Eum qui e Cumano uenerat, quod et plane ualere Atticam nuntiabat et litteras se habere aiebat, statim ad te misi.
XXVIII
Scr. in Tusculano VII Kal. Iun. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Hortos quoniam hodie eras inspecturus, quid uisum tibi sit cras scilicet. II. De Faberio autem, cum uenerit. De epistula ad Caesarem, iurato mihi crede, non possum; nec me turpitudo deterret, etsi maxime debebat. Quam enim turpis est adsentatio, cum uiuere ipsum turpe sit nobis! Sed, ut coepi, non me hoc turpe deterret. Ac uellem quidem (essem enim qui esse debebam), sed in mentem nihil uenit. Nam quae sunt ad Alexandrum hominum eloquentium et doctorum suasiones uides quibus in rebus uersentur. Adulescentem incensum cupiditate uerissimae gloriae, cupientem sibi aliquid consili dari quod ad laudem sempiternam ualeret, cohortantur ad decus. Non deest oratio. Ego quid possum? Tamen nescio quid e quercu exsculpseram quod uideretur simile simulacri. In eo quia non nulla erant paulo meliora quam ea quae fiunt et facta sunt, reprehenduntur; quod me minime paenitet. Si enim peruenissent istae litterae, mihi crede, nos paeniteret. III. Quid? tu non uides ipsum illum Aristoteli discipulum, summo ingenio, summa modestia, postea quam rex appellatus sit, superbum, crudelem, immoderatum fuisse? Quid? tu hunc de pompa, Quirini contubernalem, his nostris moderatis epistulis laetaturum putas? Ille uero potius non scripta desideret quam scripta non probet. Postremo ut uolet. Abiit illud quod tum me stimulabat cum tibi dabam problema Archimedeion. Multo me hercule magis nunc opto casum illum quam tum timebam, uel quem libebit. Nisi quid te aliud impediet, mi optato ueneris. Nicias ad Dolabellam magno opere arcessitus (legi enim litteras), etsi inuito me tamen eodem me auctore, profectus est. IV. Hoc manu mea. Cum quasi alias res quaererem de philologis e Nicia, incidimus in Talnam. Ille de ingenio nihil nimis, modestum et frugi. Sed hoc mihi non placuit. Se scire aiebat ab eo nuper petitam Cornificiam, Quinti filiam, uetulam sane et multarum nuptiarum; non esse probatum mulieribus, quod ita reperirent, rem non maiorem DCCC milia. Hoc putaui te scire oportere.
XXIX
Scr. in Tusculano VI Kal. Iun. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. De hortis ex tuis litteris cognoui et Chrysippo. In uilla, cuius insulsitatem bene noram, uideo nihil aut pauca mutata; balnearia tamen laudat maiora, de minoribus ait hiberna effici posse. Tecta igitur ambulatiuncula addenda est; quam ut tantam faciamus quantam in Tusculano fecimus prope dimidio minoris constabit isto loco. Ad id autem quod uolumus aphidryma nihil aptius uidetur quam lucus, quem ego noram; sed celebritatem nullam tum habebat, nunc audio maximam. Nihil est quod ego malim. In hoc ton typhon mou pros theon tropophoreson. Reliquum est, si Faberius nobis nomen illud explicat, noli quaerere quanti; Othonem uincas uolo. Nec tamen insaniturum illum puto; nosse enim mihi hominem uideor. Ita male autem audio ipsum esse tractatum ut mihi ille emptor non esse uideatur. Quid enim pateretur? II. Sed quid argumentor? Si Faberium explicas, emamus uel magno; si minus, ne paruo quidem possumus. Clodiam igitur. A qua ipsa ob eam causam sperare uideor, quod et multo minoris sunt et Dolabellae nomen iam expeditum uidetur, ut etiam repraesentatione confidam. De hortis satis. Cras aut te aut causam; quam quidem puto futuram Faberianam. Sed si poteris. III. Q. Ciceronis epistulam tibi remisi. O te ferreum, qui illius periculis non moueris! Me quoque accusat. Eam tibi epistulam †misissem†. Nam illam alteram de rebus gestis eodem exemplo puto. In Cumanum hodie misi tabellarium. Ei dedi tuas ad Vestorium quas Pharnaci dederas.
XXX
Scr. in Tusculano post ep. XXXI V Kal. Iun. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Commodum ad te miseram Demean, cum Eros ad me uenit. Sed in eius epistula nihil erat noui nisi auctionem biduum. Ab ea igitur, ut scribis, et uelim confecto negotio Faberiano; quem quidem negat Eros hodie, cras mane putat. A te colendus est; istae autem kolakeiai non longe absunt a scelere. Te, ut spero, perendie. II. Mi, sicunde potes, erues qui decem legati Mummio fuerint. Polybius non nominat. Ego memini Albinum consularem et Sp. Mummium; uideor audisse ex Hortensio Tuditanum. Sed in Libonis annali XIIII annis post praetor est factus Tuditanus quam consul Mummius. Non sane quadrat. Volo aliquem Olympiae aut ubiuis politikon syllogon Dicaearchi familiaris tui.
XXXI
Scr. in Tusculano V Kal. Iun. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. V Kal. mane accepi a Demea litteras pridie datas, ex quibus aut hodie aut cras te exspectare deberem. Sed, ut opinor, idem [quod] ego qui exspecto tuum aduentum morabor te. Non enim puto tam expeditum Faberianum negotium futurum, etiam si est futurum, ut non habeat aliquid morae. II. Cum poteris igitur. Quoniam etiamnum abes, Dicaearchi quos scribis libros sane uelim mi mittas, addas etiam Katabaseos. III. De epistula ad Caesarem kekrika atque id ipsum quod isti aiunt illum scribere, se nisi constitutis rebus non iturum in Parthos, idem ego suadebam in illa epistula. Vtrum liberet facere posset auctore me. Hoc enim ille exspectat uidelicet, neque est facturus quicquam nisi de meo consilio. Obsecro, abiciamus ista et semiliberi saltem simus; quod adsequemur et tacendo et latendo. IV. Sed adgredere Othonem, ut scribis. Confice, mi Attice, istam rem. Nihil enim aliud reperio ubi et in foro non sim et tecum esse possim. Quanti autem, hoc mihi uenit in mentem. C. Albanius proximus est uicinus. Is M iugerum de M. Pilio emit, ut mea memoria est, HS centum et quindecies centena milia. Omnia scilicet nunc minoris. Sed accedit cupiditas, in qua praeter Othonem non puto nos ullum aduersarium habituros. Sed eum ipsum tu poteris mouere, facilius etiam si Kanum haberes. O gulam insulsam! Pudet me patris. Rescribes si quid uoles.
XXXII
Scr. in Tusculano IV Kal. Iun. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Alteram a te epistulam cum hodie accepissem, nolui te una mea contentum. Tu uero age, quod scribis, de Faberio. In eo enim totum est positum id quod cogitamus; quae cogitatio si non incidisset, mihi crede, istuc ut cetera non laborarem. Quam ob rem, ut facis (istuc enim addi nihil potest), urge, insta, perfice. II. Dicaearchi peri psyches utrosque uelim mittas et Katabaseos. Tripolitikon non inuenio et epistulam eius quam ad Aristoxenum misit. Tris eos libros maxime nunc uellem; apti essent ad id quod cogito. III. Torquatus Romae est. Misi ut tibi daretur. Catulum et Lucullum, ut opinor, antea. His libris noua prohoemia sunt addita, quibus eorum uterque laudatur. Eas litteras uolo habeas, et sunt quaedam alia. Et quod ad te de decem legatis scripsi parum intellexisti, credo quia dia semeion scripseram. De C. Tuditano enim quaerebam, quem ex Hortensio audieram fuisse in decem. Eum uideo in Libonis praetorem P. Popilio P. Rupilio consulibus. Annis XIIII ante quam praetor factus est legatus esse qui potuisset? - nisi admodum sero praetor est factus, quod non arbitror. Video enim curulis magistratus eum legitimis annis perfacile cepisse. Postumium autem cuius statuam in Isthmo meminisse te dicis Aulum nesciebam fuisse. Is autem est qui consul cum L. Lucullo fuit; quem tu mihi addidisti sane ad illum syllogon personam idoneam. Videbis igitur, si poteris, ceteros, ut possimus pompeusai kai tois prosopois.
XXXIII
Scr. in Tusculano III Non. Iun. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Neglegentiam miram! Semelne putas mihi dixisse Balbum et Faberium professionem relatam? qui etiam eorum iussu miserim qui profiteretur. Ita enim oportere dicebant. Professus est Philotimus libertus. Nosti, credo, librarium. Sed scribes, et quidem confectum. II. Ad Faberium, ut tibi placet, litteras misi. Cum Balbo autem puto te aliquid fecisse †H† in Capitolio. In Vergilio mihi nulla est dosopia. Nec enim eius causa sane debeo et, si emero, quid erit quod postulet Sed uidebis ne is, cum sit in Africa, ut Caelius. De nomine tu uidebis cum †cuspio†; sed si Plancus destinat, tum habet res difficultatem. Te ad me uenire uterque nostrum cupit; sed ista res nullo modo relinquenda est. Othonem quod speras posse uinci, sane bene narras. De aestimatione, ut scribis, cum agere coeperimus; etsi nihil scripsit nisi de modo agri. Cum Pisone, si quid poterit. Dicaearchi librum accepi et Katabaseos exspecto. III. *** negotium dederis, reperiet ex eo libro in quo sunt senatus consulta Cn. Cornelio L. Mummio consulibus. De Tuditano autem, quod putas eulogon est, tum illum, quoniam fuit ad Corinthum (non enim temere dixit Hortensius), aut quaestorem aut tribunum mil. fuisse, idque potius credo; sed tu de Antiocho scire poteris. Vide etiam *** quo anno quaestor aut tribunus mil. fuerit; si neutrum †cadet,† in praefectis an in contubernalibus fuerit, modo fuerit in eo bello.
XXXIIIA
Scr. in Tusculano VII Id. Quint. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. De Varrone loquebamur: lupus in fabula. Venit enim ad me et quidem id temporis ut retinendus esset. Sed ego ita egi ut non scinderem paenulam. Memini enim tuum "Et multi erant nosque imparati." Quid refert? Paulo post C. Capito cum T. Carrinate. Horum ego uix attigi paenulam. Tamen remanserunt ceciditque belle. Sed casu sermo a Capitone de urbe augenda, a ponte Muluio Tiberim perduci secundum montis Vaticanos, campum Martium coaedificari, illum autem campum Vaticanum fieri quasi Martium campum. "Quid ais?" inquam; "at ego ad tabulam ut, si recte possem, Scapulanos hortos." "Caue facias" inquit; "nam ista lex perferetur; uult enim Caesar." Audire me facile passus sum, fieri autem moleste fero. Sed tu quid ais? Quamquam quid quaero? Nosti diligentiam Capitonis in rebus nouis perquirendis. Non concedit Camillo. Facies me igitur certiorem de Idibus. Ista enim me res adducebat. Eo adiunxeram ceteras, quas consequi tamen biduo aut triduo post facile potero. Te tamen in uia confici minime uolo; quin etiam Dionysio ignosco. II. De Bruto quod scribis, feci ut ei liberum esset, quod ad me attineret. Scripsi enim ad eum heri, Idibus [Maii] eius opera mihi nihil opus esse.
XXXIV
Scr. Asturae c. VII Kal. Sept. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
Asturam ueni VIII Kal. H. XII. Vitandi enim caloris causa Lanuui tris horas acquieueram. Tu uelim, si graue non erit, efficias ne ante Nonas mihi illuc ueniendum sit (id potes per Egnatium Maximum), illud in primis ut cum Publilio me [apene] absente conficias. De quo quae fama sit scribes. "Id populus curat scilicet!" Non me hercule arbitror; etenim haec decantata erat fabula. Sed complere paginam uolui. Quid plura? ipse enim adsum, nisi quid tu prorogas. Scripsi enim ad te de hortis.
XXXV, XXXVI
Scr. in Tusculano III Id. Quint. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. O rem indignam! Gentilis tuus urbem auget quam hoc biennio primum uidit, et ei parum magna uisa est quae etiam ipsum capere potuerit. Hac de re igitur exspecto litteras tuas. II. Varroni scribis te, simul ac uenerit. Dati igitur iam sunt nec tibi integrum est: hui, si scias quanto periculo tuo! Aut fortasse litterae meae te retardarunt, si eas nondum legeras cum has proximas scripsisti. Scire igitur aueo quo modo res se habeat. III. De Bruti amore uestraque ambulatione, etsi mihi nihil noui adfers sed idem quod saepe, tamen hoc audio libentius quo saepius, eoque mihi iucundius est quod tu eo laetaris, certiusque eo est quod a te dicitur.
XXXVII
Scr. in Tusculano c. XII Kal. Sept. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Has alteras hodie litteras. De Xenonis nomine et de Epiroticis XXX milia nihil potest fieri nec commodius nec aptius quam ut scribis. Is erat locutus mecum eodem modo. Balbus minor mecum. II. Nihil noui sane, nisi Hirtium cum Quinto acerrime pro me litigasse; omnibus eum locis †facere† maximeque in conuiuiis; cum multa de me tum redire ad patrem; nihil autem ab eo tam axiopistos dici quam alienissimos nos esse a Caesare, fidem nobis habendam non esse, me uero etiam cauendum (phoberon an en nisi uiderem scire regem me animi nihil habere), Ciceronem uero meum uexari; sed id quidem arbitratu suo. III. Laudationem Porciae gaudeo me ante dedisse Leptae tabellario quam tuas acceperim litteras. Eam tu igitur, si me amas, curabis, si modo mittetur, isto modo mittendam Domitio et Bruto. IV. De gladiatoribus, de ceteris quae scribis anemophoreta, facies me cotidie certiorem. Velim, si tibi uidetur, appelles Balbum et Offilium. De auctione proscribenda equidem locutus sum cum Balbo. Placebat (puto conscripta habere Offilium omnia; habet et Balbus) - sed Balbo placebat propinquum diem et Romae; si Caesar moraretur, posse diem differri. Sed is quidem adesse uidetur. Totum igitur considera; placet enim Vestorio.
XXXVIII
Scr. in Tusculano c. XVIII Kal Sept. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Ante lucem cum scriberem contra Epicureos, de eodem oleo et opera exaraui nescio quid ad te et ante lucem dedi. Deinde cum somno repetito simul cum sole experrectus essem, datur mi epistula a sororis tuae filio quam ipsam tibi misi; cuius est principium non sine maxima contumelia. Sed fortasse ouk epestesen. Est autem sic, "Ego enim quicquid non belle in te dici potest -." Posse uult in me multa dici non belle, sed ea se negat approbare. Hoc quicquam pote impurius? Iam cetera leges (misi enim ad te) iudicabisque. Bruti nostri cotidianis adsiduisque laudibus, [ne] quas ab eo de nobis haberi permulti mihi renuntiauerunt, commotum istum aliquando scripsisse aliquid ad me credo; credo et ad te idque ut sciam facies. Nam ad patrem de me quid scripserit nescio, de matre quam pie! "Volueram," inquit "ut quam plurimum tecum essem, conduci mihi domum et id ad te scripseram. Neglexisti. Ita minus multum una erimus. Nam ego istam domum uidere non possum; qua de causa scis." II. Hanc autem causam pater odium matris esse dicebat. Nunc me iuua, mi Attice, consilio, "poteron dikai teichos hypsion," id est utrum aperte hominem asperner ac respuam, "he skoliais apatais." Vt enim Pindaro sic "dicha moi noos atrekeian eipein." Omnino moribus meis illud aptius, sed hoc fortasse temporibus. Tu autem quod ipse tibi suaseris idem mihi persuasum putato. Equidem uereor maxime ne in Tusculano opprimar. In turba haec essent faciliora. Vtrum igitur Asturae? Quid si Caesar subito? Iuua me, quaeso, consilio. Vtar eo quod tu decreueris.
XXXIX
Scr. in Tusculano c. XVII Kal. Sept. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. O incredibilem uanitatem! ad patrem domo sibi carendum propter matrem: ad matrem plena pietatis. Hic autem iam languescit et ait sibi illum iure iratum. II. Sed utar tuo consilio; skolia enim tibi uideo placere. Romam, ut censes, ueniam sed inuitus; ualde enim in scribendo haereo. "Brutum" inquis "eadem." Scilicet; sed nisi hoc esset, res me ista non cogeret. Nec enim inde uenit unde mallem neque diu afuit neque ullam litteram ad me. Sed tamen scire aueo qualis ei totius itineris summa fuerit. Libros mihi de quibus ad te antea scripsi uelim mittas et maxime Phaidrou †PERIOKON et PLLIDOS†.
XL
Scr. in Tusculano c. XVI kal. Sept. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Itane? nuntiat Brutus illum ad bonos uiros? Euangelia. Sed ubi eos? nisi forte se suspendit. Hic autem ut fultum est. Vbi igitur philotechnema illud tuum quod uidi in Parthenone, Ahalam et Brutum? Sed quid faciat? Illud optime, "Sed ne is quidem qui omnium flagitiorum auctor bene de nostro." At ego uerebar ne etiam Brutus eum diligeret; ita enim significarat iis litteris quas ad me: "Ac uellem aliquid degustasses de fabulis." Sed coram, ut scribis. II. Etsi quid mi auctor es? aduolone an maneo? Equidem et in libris haereo et illum hic excipere nolo; ad quem, ut audio, pater hodie ad Saxa †acronoma.† Mirum quam inimicus ibat, ut ego obiurgarem. Sed ego ipse kekepphomai. Itaque posthac. Tu tamen uide quid de aduentu meo censeas et ta hola cras, si perspici potuerint, mane statim ut sciam.
XLI
Scr. in Tusculano c. XV kal. Sept. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Ego uero Quinto epistulam ad sororem misi. Cum ille quereretur filio cum matre bellum et se ob eam causam domo cessurum filio diceret, dixi illum commodas ad matrem litteras, ad te nullas. Ille alterum mirabatur, de te autem suam culpam quod saepe grauiter ad filium scripsisset de tua in illum iniuria. Quod autem relanguisse se dicit, ego ei tuis litteris lectis skoliais apatais significaui me non fore **) tum enim mentio Canai. II. Omnino si id consilium placeret, esset necesse; sed, ut scribis, ratio est habenda grauitatis, et utriusque nostrum idem consilium esse debet, etsi in me grauiores iniuriae et certe notiores. Si uero etiam Brutus aliquid adferet, nulla dubitatio est. Sed coram. Magna enim res et multae cautionis. Cras igitur, nisi quid a te commeatus.
XLII
Scr. in Tusculano ex. mense Dec. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM..
I. Venit ille ad me kai mala katephes. Et ego "Sy de de ti synnous?" "Rogas?" inquit, "cui iter instet et iter ad bellum, idque cum periculosum tum etiam turpe!" "Quae uis igitur?" inquam. "Aes" inquit "alienum, et tamen ne uiaticum quidem. "Hoc loco ego sumpsi quiddam de tua eloquentia: nam tacui. At ille: "Sed me maxime angit auunculus." "Quidnam?" inquam. "Quod mihi" inquit "iratus est." "Cur pateris?" inquam, "malo enim ita dicere quam cur committis?" "Non patiar" inquit; "causam enim tollam." Et ego: "Rectissime quidem; sed si graue non est, uelim scire quid sit causae." "Quia, dum dubitabam quam ducerem, non satis faciebam matri; ita ne illi quidem. Nunc nihil mihi tanti est. Faciam quod uolunt." "Feliciter uelim" inquam, "teque laudo. Sed quando?" "Nihil ad me" inquit "de tempore, quoniam rem probo." "At ego" inquam "censeo prius quam proficiscaris. Ita patri quoque morem gesseris." "Faciam" inquit "ut censes." Hic dialogus sic conclusus est. II. Sed heus tu, diem meum scis esse III Non. Ian.; aderis igitur. Scripseram iam: ecce tibi orat Lepidus ut ueniam. III. Opinor, augures uult habere ad templum effandum. Eatur; me skordou. Videbimus te igitur.
XLIII
Scr. in Tusculano prid. Id. Quint. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
Ego uero utar prorogatione diei, tuque humanissime fecisti qui me certiorem feceris, atque ita ut eo tempore acciperem litteras quo non exspectarem, tuque ut ab ludis scriberes. Sunt omnino mihi quaedam agenda Romae, sed consequemur biduo post.
XLIV
Scr. in Tusculano XIII aut XII Kal. Sext. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. O suauis tuas litteras! - etsi acerba pompa. Verum tamen scire omnia non acerbum est, uel de Cotta - populum uero praeclarum, quod propter malum uicinum ne Victoriae quidem ploditur! Brutus apud me fuit; cui quidem ualde placebat me aliquid ad Caesarem. Adnueram; sed pompa me deterret. II. Tu tamen ausus es Varroni dare! Exspecto quid iudicet. Quando autem pelleget? De Attica probo. Est quiddam etiam animum leuari cum spectatione tum etiam religionis opinione et fama. III. Cottam mi uelim mittas; Libonem mecum habeo et habueram ante Cascam. Brutus mihi T. Ligari uerbis nuntiauit, quod appelletur L. Corfidius in oratione Ligariana, erratum esse meum. Sed, ut aiunt, mnemonikon hamartema. Sciebam Corfidium pernecessarium Ligariorum; sed eum uideo ante esse mortuum. Da igitur, quaeso, negotium Pharnaci, Antaeo, Saluio ut id nomen ex omnibus libris tollatur.
XLV
Scr. in Tusculano III Id. Sext. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Fuit apud me Lamia post discessum tuum epistulamque ad me attulit missam sibi a Caesare. Quae quamquam ante data erat quam illae Diocharinae, tamen plane declarabat illum ante ludos Romanos esse uenturum. In qua extrema scriptum erat ut ad ludos omnia pararet neue committeret ut frustra ipse properasset. Prorsus ex his litteris non uidebatur esse dubium quin ante eam diem uenturus esset, itemque Balbo cum eam epistulam legisset uideri Lamia dicebat. Dies feriarum mihi additos uideo sed quam multos fac, si me amas, sciam. De Baebio poteris et de altero uicino Egnatio. II. Quod me hortaris ut eos dies consumam in philosophia explicanda, currentem tu quidem; sed cum Dolabella uiuendum esse istis diebus uides. Quod nisi me Torquati causa teneret, satis erat dierum ut Puteolos excurrere possem et ad tempus redire. III. Lamia quidem a Balbo, ut uidebatur, audiuerat multos nummos domi esse numeratos, quos oporteret quam primum diuidi, magnum pondus argenti praeter praedia; auctionem primo quoque tempore fieri oportere. Scribas ad me uelim quid tibi placeat. Equidem si ex omnibus esset eligendum, nec diligentiorem nec officiosiorem nec nostri studiosiorem facile delegissem Vestorio, ad quem accuratissimas litteras dedi; quod idem te fecisse arbitror. Mihi quidem hoc satis uidetur. Tu quid dicis? Vnum enim pungit, ne neglegentiores esse uideamur. Exspectabo igitur tuas litteras.
XLVI
Scr. in Tusculano prid. Id. Sext. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
II. Pollex quidem, ut dixerat ad Id. Sext., ita mihi Lanuui prid. Id. praesto fuit, sed plane pollex, non index. Cognosces igitur ex ipso. Balbum conueni - lepta enim de sua munerum curatione laborans me ad cum perduxerat; in eo autem Lanuuino quod Lepido tradidit. Ex eo hoc primum: "Paulo ante acceperam eas litteras in quibus magno opere se confirmat ante ludos Romanos." Legi epistulam. Multa de meo Catone, quo saepissime legendo se dicit copiosiorem factum, Bruti Catone lecto se sibi uisum disertum. III. Tum ex eo cognoui cretionem Cluui (o Vestorium neglegentem!), liberam cretionem testibus praesentibus sexaginta diebus. Metuebam ne ille arcessendus esset. Nunc mittendum est ut meo iussu cernat. Idem igitur Pollex. Etiam de hortis Cluuianis egi cum Balbo. Nil liberalius. Se enim statim ad Caesarem scripturum, Cluuium autem a T. Hordeonio legare et Terentiae LCCC HS et sepulcro multisque rebus, nihil a nobis. Subaccusa, quaeso, Vestorium. Quid minus probandum quam Plotium unguentarium per suos pueros omnia tanto ante Balbo, illum mi ne per meos quidem? IV. De Cossinio doleo; dilexi hominem. Quinto delegabo si quid aeri meo alieno superabit et emptionibus, ex quibus mi etiam aes alienum faciendum puto. De domo Arpini nil scio. V. Vestorium nil est quod accuses. Iam enim obsignata hac epistula noctu tabellarius noster uenit et ab eo litteras diligenter scriptas attulit et exemplum testamenti.
XLVII
Scr. in Tusculano Id. Sext. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
"Postea quam abs te, Agamemno," non "ut uenirem" (nam id quoque fecissem nisi Torquatus esset) sed ut scriberem "tetigit auris nuntius, extemplo" instituta omisi; ea quae in manibus habebam abieci, quod iusseras edolaui. Tu uelim e Pollice cognoscas rationes nostras sumptuarias. Turpe est enim nobis illum, qualiscumque est, hoc primo anno egere. Post moderabimur diligentius. Idem Pollex remittendus est ut ille cernat. Plane Puteolos non fuit eundum cum ob ea quae ad te scripsi tum quod Caesar adest. Dolabella scribit se ad me postridie Idus. O magistrum molestum! XLVIIa Scr. Asturae III Kal. Sext. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Lepidus ad me heri uesperi litteras misit Antio. Nam ibi erat. Habet enim domum quam nos uendidimus. Rogat magno opere ut sim Kalendis in senatu; me et sibi et Caesari uehementer gratum esse facturum. Puto equidem nihil esse. Dixisset enim tibi fortasse aliquid Oppius, quoniam Balbus est aeger. Sed tamen malui uenire frustra quam desiderari si opus esset et moleste ferre postea. Itaque hodie Anti, cras ante meridiem domi. Tu uelim, nisi te impediuisti, apud nos prid. Kal. cum Pilia. II. Te spero cum Publilio confecisse. Equidem Kalendis in Tusculanum recurram; me enim absente omnia cum illis transigi malo. Quinti fratris epistulam ad te misi, non satis humane illam quidem respondentem meis litteris sed tamen quod tibi satis sit, ut equidem existimo. Tu uidebis.
XLVIII
Scr. in Tusculano c. XII Kal. Sept. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Heri nescio quid in strepitu uideor ex te exaudisse, cum diceres te in Tusculanum uenturum. Quod utinam! iterum utinam! tuo tamen commodo. Lepta me rogat ut, si quid sibi opus sit, accurram; mortuus enim Babullius. Caesar, opinor, ex uncia, etsi nihil adhuc; sed Lepta ex triente. Veretur autem ne non liceat tenere hereditatem, alogos omnino, sed ueretur tamen. Is igitur si accierit, accurram; si minus, haud ante quam necesse erit. Tu Pollicem, cum poteris. II. Laudationem Porciae tibi misi correctam. Eo properaui ut, si forte aut Domitio filio aut Bruto mitteretur, haec mitteretur. Id si tibi erit commodum, magno opere cures uelim, et uelim M. Varronis et Olli mittas laudationem, Olli utique. Nam, illam legi, uolo tamen regustare. Quaedam enim uix mihi credo legisse me.
XLIX
Scr. in Tusculano c. XI Kal. Sept. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Atticae primum salutem, quam equidem rure esse arbitror; multam igitur salutem, et Piliae. De Tigellio, si quid noui. Qui quidem, ut mihi Gallus Fabius scripsit, mempsin anapherei mihi quandam iniquissimam, me Phameae defuisse cum eius causam recepissem. Quam quidem receperam contra pueros Octauios Cn. filios non libenter; sed et Phameae causa uolebam. Erat enim, si meministi, in consulatus petitione per te mihi pollicitus si quid opus esset; quod ego perinde tuebar ac si usus essem. Is ad me uenit dixitque iudicem operam dare sibi constituisse eo die ipso quo de Sestio nostro lege Pompeia in consilium iri necesse erat. Scis enim dies illorum iudiciorum praestitutos fuisse. Respondi non ignorare eum quid ego deberem Sestio. Quem uellet alium diem si sumpsisset, me ei non defuturum. Ita tum ille discessit iratus. Puto me tibi narrasse. Non laboraui scilicet nec hominis alieni iniustissimam iracundiam mihi curandam putaui. II. Gallo autem narraui, cum proxime Romae fui, quid audissem, neque nominaui Balbum minorem. Habuit suum negotium Gallus, ut scribit. Ait illum me animi conscientia quod Phamean destituissem de se suspicari. Qua re tibi hactenus mando, de illo nostro, si quid poteris, exquiras, de me ne quid labores. Est bellum aliquem libenter odisse et quem ad modum non omnibus dormire, ita non omnibus seruire. Etsi me hercule, ut tu intellegis, magis mihi isti seruiunt, si obseruare seruire est.
L
Scr. in Tusculano c. X kal. Sept. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Admonitus quibusdam tuis litteris ut ad Caesarem uberiores litteras mittere instituerem, cum mihi Balbus nuper in Lanuuino dixisset se et Oppium scripsisse ad Caesarem me legisse libros contra Catonem et uehementer probasse, conscripsi de iis ipsis libris epistulam Caesari quae deferretur ad Dolabellam; sed eius exemplum misi ad Oppium et Balbum, scripsique ad eos ut tum deferri ad Dolabellam iuberent meas litteras si ipsi exemplum probassent. Ita mihi rescripserunt, nihil umquam se legisse melius, epistulamque meam iusserunt dari Dolabellae. II. Vestorius ad me scripsit ut iuberem mancipio dari seruo suo pro mea parte Hetereio cuidam fundum Brinnianum, ut ipse ei Puteolis recte mancipio dare posset. Eum seruum, si tibi uidebitur, ad me mittes; opinor enim ad te etiam scripsisse Vestorium. III. De aduentu Caesaris idem quod a te mihi scriptum est ab Oppio et Balbo. Miror te nihildum cum Tigellio, uelut hoc ipsum, quantum acceperit: prorsus aueo scire, nec tamen flocci facio. IV. Quaeris quid cogitem de obuiam itione. Quid censes nisi Alsium? Et quidem ad Murenam de hospitio scripseram, sed opinor cum Matio profectum. Silius tuus igitur urgebitur. V. Scripto iam superiore uersiculo Eros mihi dixit sibi Murenam liberalissime respondisse. Eo igitur utamur. Nam Silius culcitas non habet. Dida autem, opinor, hospitibus totam uillam concessit.
LI
Scr. in Tusculano IX Kal. Sept. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. Ad Caesarem quam misi epistulam eius exemplum fugit me tum tibi mittere. Nec id fuit quod suspicaris, ut me puderet tui †ne ridicule micillus†, nec me hercule scripsi aliter ac si pros ison homoionque scriberem. Bene enim existimo de illis libris, ut tibi coram. Itaque scripsi et akolakeutos et tamen sic ut nihil eum existimem lecturum libentius. II. De Attica nunc demum mihi est exploratum; itaque ei de integro gratulare. Tigellium totum mihi, et quidem quam primum; nam pendeo animi. Narro tibi, Quintus cras; sed ad me an ad te nescio. Mi scripsit Romam VIII Kal. Sed misi qui inuitaret. Etsi hercle iam Romam ueniendum est, ne ille ante aduolet.
LII
Scr. in Puteolano XIV Kal. Ian. an. 45.
CICERO ATTICO SALVTEM.
I. O hospitem mihi tam grauem ametameleton! Fuit enim periucunde. Sed cum secundis Saturnalibus ad Philippum uesperi uenisset, uilla ita completa a militibus est ut uix triclinium ubi cenaturus ipse Caesar esset uacaret; quippe hominum MM. Sane sum commotus quid futurum esset postridie; ac mihi Barba Cassius subuenit, custodes dedit. Castra in agro, uilla defensa est. Ille tertiis Saturnalibus apud philippum ad H. VII, nec quemquam admisit; rationes, opinor, cum Balbo. Inde ambulauit in litore. Post H. VIII in balneum. Tum audiuit de Mamurra, uultum non mutauit. Vnctus est, accubuit. Emetiken agebat. Itaque et edit et bibit adeos et iucunde, opipare sane et apparate nec id solum sed "bene cocto et condito, sermone bono et, si quaeris, libenter." II. Praeterea tribus tricliniis accepti hoi peri auton ualde copiose. Libertis minus lautis seruisque nihil defuit. Nam lautiores eleganter accepi. Quid multa? homines uisi sumus. Hospes tamen non is cui diceres: "Amabo te, eodem ad me cum reuertere." Semel satis est. Spoudaion ouden in sermone, philologa multa. Quid quaeris? delectatus est et libenter fuit. Puteolis se aiebat unum diem fore, alterum ad Baias. Habes hospitium siue epistathmeian odiosam mihi, dixi, non molestam. Ego paulisper hic, deinde in Tusculanum. Dolabellae uillam cum praeteriret, omnis armatorum copia dextra sinistra ad equum nec usquam alibi. Hoc ex Nicia.