1

I

Divitias alius fulvo sibi congerat auro

et teneat culti iugera multa soli,

quem labor adsiduus vicino terreat hoste,

Martia cui somnos classica pulsa fugent:

5me mea paupertas vita traducat inerti,

dum meus adsiduo luceat igne focus.

Ipse seram teneras maturo tempore vites

rusticus et facili grandia poma manu:

nec Spes destituat sed frugum semper acervos

10praebeat et pleno pinguia musta lacu.

Nam veneror, seu stipes habet desertus in agris

seu vetus in trivio florida serta lapis:

et quodcumque mihi pomum novus educat annus,

libatum agricolae ponitur ante deo.

15Flava Ceres, tibi sit nostro de rure corona

spicea, quae templi pendeat ante fores;

pomosisque ruber custos ponatur in hortis

terreat ut saeva falce Priapus aves.

Vos quoque, felicis quondam, nunc pauperis agri

20custodes, fertis munera vestra, Lares.

Tunc vitula innumeros lustrabat caesa iuvencos:

nunc agna exigui est hostia parva soli.

Agna cadet vobis, quam circum rustica pubes

clamet "io messes et bona vina date."

25Iam mihi, iam possim contentus vivere parvo

nec semper longae deditus esse viae,

sed Canis aestivos ortus vitare sub umbra

arboris ad rivos praetereuntis aquae.

Nec tamen interdum pudeat tenuisse bidentem

30aut stimulo tardos increpuisse boves;

non agnamve sinu pigeat fetumve capellae

desertum oblita matre referre domum.

At vos exiguo pecori, furesque lupique,

parcite: de magno praeda petenda grege.

35Hinc ego pastoremque meum lustrare quot annis

et placidam soleo spargere lacte Palem.

Adsitis, divi, neu vos e paupere mensa

dona nec e puris spernite fictilibus.

Fictilia antiquus primum sibi fecit agrestis

40pocula, de facili composuitque luto.

Non ego divitias patrum fructusque requiro,

quos tulit antiquo condita messis avo:

parva seges satis est; satis est, requiescere lecto

si licet et solito membra levare toro.

45Quam iuvat immites ventos audire cubantem

et dominam tenero continuisse sinu

aut, gelidas hibernus aquas cum fuderit Auster,

securum somnos imbre iuvante sequi!

Hoc mihi contingat: sit dives iure, furorem

50qui maris et tristes ferre potest pluvias.

O quantum est auri pereat potiusque smaragdi,

quam fleat ob nostras ulla puella vias.

Te bellare decet terra, Messalla, marique,

ut domus hostiles praeferat exuvias:

55me retinent vinctum formosae vincla puellae,

et sedeo duras ianitor ante fores.

Non ego laudari curo, mea Delia: tecum

dum modo sim, quaeso segnis inersque vocer.

Te spectem, suprema mihi cum venerit hora,

60et teneam moriens deficiente manu.

Flebis et arsuro positum me, Delia, lecto,

tristibus et lacrimis oscula mixta dabis.

Flebis: non tua sunt duro praecordia ferro

vincta, nec in tenero stat tibi corde silex.

65Illo non iuvenis poterit de funere quisquam

lumina, non virgo sicca referre domum.

Tu manes ne laede meos, sed parce solutis

crinibus et teneris, Delia, parce genis.

Interea, dum fata sinunt, iungamus amores:

70iam veniet tenebris Mors adoperta caput;

iam subrepet iners aetas, nec amare decebit,

dicere nec cano blanditias capite.

Nunc levis est tractanda venus, dum frangere postes

non pudet et rixas inservisse iuvat.

75Hic ego dux milesque bonus: vos, signa tubaeque,

ite procul, cupidis vulnera ferte viris,

ferte et opes: ego composito securus acervo

dites despiciam despiciamque famem.

II

Adde merum vinoque novos compesce dolores,

occupet ut fessi lumina victa sopor:

neu quisquam multo percussum tempora baccho

excitet, infelix dum requiescit amor.

5Nam posita est nostrae custodia saeva puellae,

clauditur et dura ianua firma sera.

Ianua difficilis domini te verberet imber,

te Iovis imperio fulmina missa petant.

Ianua, iam pateas uni mihi victa querellis,

10neu furtim verso cardine aperta sones.

Et mala si qua tibi dixit dementia nostra,

ignoscas: capiti sint precor illa meo.

Te meminisse decet quae plurima voce peregi

supplice cum posti florida serta darem.

15Tu quoque ne timide custodes, Delia, falle.

Audendum est: fortes adiuvat ipsa Venus.

Illa favet seu quis iuvenis nova limina temptat

seu reserat fixo dente puella fores:

illa docet molli furtim derepere lecto,

20illa pedem nullo ponere posse sono,

illa viro coram nutus conferre loquaces

blandaque compositis abdere verba notis.

Nec docet hoc omnes, sed quos nec inertia tardat

nec vetat obscura surgere nocte timor.

25En ego cum tenebris tota vagor anxius urbe,

‹Securum tenebris me facit ipsa Venus›

nec sinit occurrat quisquam qui corpora ferro

vulneret aut rapta praemia veste petat.

Quisquis amore tenetur, eat tutusque sacerque

30qualibet; insidias non timuisse decet.

Non mihi pigra nocent hibernae frigora noctis,

non mihi cum multa decidit imber aqua.

Non labor hic laedit, reseret modo Delia postes

et vocet ad digiti me taciturna sonum.

35Parcite luminibus, seu vir seu femina fiat

obvia: celari vult sua furta Venus.

Neu strepitu terrete pedum neu quaerite nomen

neu prope fulgenti lumina ferte face.

Si quis et imprudens aspexerit, occulat ille

40perque deos omnes se meminisse neget:

nam fuerit quicumque loquax, is sanguine natam,

is Venerem e rapido sentiet esse mari.

Nec tamen huic credet coniunx tuus, ut mihi verax

pollicita est magico saga ministerio.

45Hanc ego de caelo ducentem sidera vidi,

fluminis haec rapidi carmine vertit iter,

haec cantu finditque solum manesque sepulcris

elicit et tepido devocat ossa rogo:

iam tenet infernas magico stridore catervas,

50iam iubet aspersas lacte referre pedem.

Cum libet, haec tristi depellit nubila caelo:

cum libet, aestivo convocat orbe nives.

Sola tenere malas Medeae dicitur herbas,

sola feros Hecatae perdomuisse canes.

55Haec mihi composuit cantus, quis fallere posses:

ter cane, ter dictis despue carminibus.

Ille nihil poterit de nobis credere cuiquam,

non sibi, si in molli viderit ipse toro.

Tu tamen abstineas aliis: nam cetera cernet

60omnia: de me uno sentiet ille nihil.

Quid credam? Nempe haec eadem se dixit amores

cantibus aut herbis solvere posse meos,

et me lustravit taedis, et nocte serena

concidit ad magicos hostia pulla deos.

65Non ego totus abesset amor, sed mutuus esset,

orabam, nec te posse carere velim.

Ferreus ille fuit qui, te cum posset habere,

malverit praedas stultus et arma sequi.

Ille licet Cilicum victas agat ante catervas,

70ponat et in capto Martia castra solo,

totus et argento contextus, totus et auro,

insideat celeri conspiciendus equo;

ipse boves mea si tecum modo Delia possim

iungere et in solito pascere monte pecus,

75et te dum liceat teneris retinere lacertis,

mollis et inculta sit mihi somnus humo.

Quid Tyrio recubare toro sine amore secundo

prodest cum fletu nox vigilanda venit?

Nam neque tunc plumae nec stragula picta soporem

80nec sonitus placidae ducere posset aquae.

Num Veneris magnae violavi numina verbo,

et mea nunc poenas impia lingua luit?

Num feror incestus sedes adiisse deorum

sertaque de sanctis deripuisse focis?

85Non ego, si merui, dubitem procumbere templis

et dare sacratis oscula liminibus,

non ego tellurem genibus perrepere supplex

et miserum sancto tundere poste caput.

At tu, qui laetus rides mala nostra, caveto

90mox tibi: non uni saeviet usque deus.

Vidi ego qui iuvenum miseros lusisset amores

post Veneris vinclis subdere colla senem

et sibi blanditias tremula componere voce

et manibus canas fingere velle comas:

95stare nec ante fores puduit caraeve puellae

ancillam medio detinuisse foro.

Hunc puer, hunc iuvenis turba circumterit arta,

despuit in molles et sibi quisque sinus.

At mihi parce, Venus: semper tibi dedita servit

100mens mea: quid messes uris acerba tuas?

III

Ibitis Aegaeas sine me, Messalla, per undas,

o | utinam memores ipse cohorsque mei!

Me tenet ignotis aegrum Phaeacia terris:

abstineas avidas Mors modo nigra manus.

5Abstineas, Mors atra, precor: non hic mihi mater

quae legat in maestos ossa perusta sinus,

non soror, Assyrios cineri quae dedat odores

et fleat effusis ante sepulcra comis,

Delia non usquam quae, me cum mitteret urbe.

10Dicitur ante omnes consulvisse deos.

Illa sacras pueri sortes ter sustulit: illi

rettulit e trinis omnia certa puer.

Cuncta dabant reditus: tamen est deterrita numquam

quin fleret nostras respiceretque vias.

15Ipse ego solator, cum iam mandata dedissem,

quaerebam tardas anxius usque moras.

Aut ego sum causatus aves aut omina dira

Saturnive sacram me tenuisse diem.

O quotiens ingressus iter mihi tristia dixi

20offensum in porta signa dedisse pedem!

Audeat invito ne quis discedere Amore,

aut sciat egressum se prohibente deo.

Quid tua nunc Isis mihi, Delia, quid mihi prosunt

illa tua totiens aera repulsa manu,

25quidue, pie dum sacra colis, pureque lavari

te, memini, et puro secubuisse toro?

Nunc, dea, nunc succurre mihi (nam posse mederi

picta docet templis multa tabella tuis)

ut mea votivas persolvens Delia voces

30ante sacras lino tecta fores sedeat

bisque die resoluta comas tibi dicere laudes

insignis turba debeat in Pharia.

At mihi contingat patrios celebrare Penates

reddereque antiquo menstrua tura Lari.

35Quam bene Saturno vivebant rege, priusquam

tellus in longas est patefacta vias!

Nondum caeruleas pinus contempserat undas,

effusum ventis praebueratque sinum,

nec vagus ignotis repetens compendia terris

40presserat externa navita merce ratem.

Illo non validus subiit iuga tempore taurus,

non domito frenos ore momordit equus,

non domus ulla fores habuit, non fixus in agris

qui regeret certis finibus arva, lapis.

45Ipsae mella dabant quercus, ultroque ferebant

obvia securis ubera lactis oves.

Non acies, non ira fuit, non bella, nec ensem

immiti saevus duxerat arte faber.

Nunc Iove sub domino caedes et vulnera semper,

50nunc mare, nunc leti mille repente viae.

Parce, pater. Timidum non me periuria terrent,

non dicta in sanctos impia verba deos.

Quod si fatales iam nunc explevimus annos,

fac lapis inscriptis stet super ossa notis:

55hic iacet immiti consumptus morte Tibullus,

Messallam terra sum sequiturque mari.

Sed me, quod facilis tenero sum semper Amori,

ipsa Venus campos ducet in Elysios.

Hic choreae cantusque vigent, passimque vagantes

60dulce sonant tenui gutture carmen aves;

fert casiam non culta seges, totosque per agros

floret odoratis terra benigna rosis;

ac iuvenum series teneris immixta puellis

ludit, et adsidue proelia miscet amor.

65Illic est, cuicumque rapax Mors venit amanti,

et gerit insigni myrtea serta coma.

At scelerata iacet sedes in nocte profunda

abdita, quam circum flumina nigra sonant:

Tisiphoneque impexa feros pro crinibus angues

70saevit et huc illuc impia turba fugit;

tum niger in porta serpentum Cerberus ore

stridet et aeratas excubat ante fores.

Illic Iunonem temptare Ixionis ausi

versantur celeri noxia membra rota;

75porrectusque novem Tityos per iugera terrae

adsiduas atro viscere pascit aves.

Tantalus est illic, et circum stagna: sed acrem

iam iam poturi deserit unda sitim;

et Danai proles, Veneris quod numina laesit,

80in cava Lethaeas dolia portat aquas.

Illic sit quicumque meos violavit amores,

optavit lentas et mihi militias.

At tu casta precor maneas, sanctique pudoris

adsideat custos sedula semper anus.

85Haec tibi fabellas referat positaque lucerna

deducat plena stamina longa colu;

at circa gravibus pensis adfixa puella

paulatim somno fessa remittat opus.

Tunc veniam subito, nec quisquam nuntiet ante,

90sed videar caelo missus adesse tibi.

Tunc mihi, qualis eris longos turbata capillos,

obvia nudato, Delia, curre pede.

Hoc precor, hunc illum nobis Aurora nitentem

Luciferum roseis candida portet equis.

IV

"Sic umbrosa tibi contingant tecta, Priape,

ne capiti soles, ne noceantque nives:

quae tua formosos cepit sollertia? Certe

non tibi barba nitet, non tibi culta coma est;

5nudus et hibernae producis frigora brumae,

nudus et aestivi tempora sicca Canis."

Sic ego: tum Bacchi respondit rustica proles

armatus curva sic mihi falce deus:

"O fuge te tenerae puerorum credere turbae:

10nam causam iusti semper amoris habent.

Hic placet, angustis quod equum compescit habenis

hic placidam niveo pectore pellit aquam;

hic, quia fortis adest audacia, cepit: at illi

virgineus teneras stat pudor ante genas.

15Sed ne te capiant, primo si forte negabit,

taedia; paulatim sub iuga colla dabit.

Longa dies homini docuit parere leones,

longa dies molli saxa peredit aqua;

annus in apricis maturat collibus uvas,

20annus agit certa lucida signa vice.

Nec iurare time: Veneris periuria venti

inrita per terras et freta summa ferunt.

Gratia magna Iovi: vetuit Pater ipse valere,

iurasset cupide quidquid ineptus amor:

25perque suas impune sinit Dictynna sagittas

adfirmes, crines perque Minerva suos.

At si tardus eris errabis. Transiet aetas

quam cito! Non segnis stat remeatque dies.

Quam cito purpureos deperdit terra colores,

30quam cito formosas populus alta comas.

Quam iacet, infirmae venere ubi fata senectae,

qui prior Eleo est carcere missus equus.

Vidi iam iuvenem, premeret cum serior aetas,

maerentem stultos praeteriisse dies.

35Crudeles divi! Serpens novus exuit annos:

formae non ullam fata dedere moram.

Solis aeterna est Baccho Phoeboque iuventas:

nam decet intonsus crinis utrumque deum.

Tu, puero quodcumque tuo temptare libebit,

40cedas: obsequio plurima vincet amor.

Neu comes ire neges, quamuis via longa paretur

et Canis arenti torreat arva siti,

quamuis praetexens picta ferrugine caelum

†uenturam amiciat imbrifer arcus aquam†.

45Vel si caeruleas puppi volet ire per undas,

ipse levem remo per freta pelle ratem.

Nec te paeniteat duros subiisse labores

aut opera insuetas attervisse manus;

nec, velit insidiis altas si claudere valles,

50dum placeas, umeri retia ferre negent.

Si volet arma, levi temptabis ludere dextra;

saepe dabis nudum, vincat ut ille, latus.

Tunc tibi mitis erit, rapias tum cara licebit

oscula: pugnabit, sed tibi rapta dabit.

55Rapta dabit primo, post adferet ipse roganti,

post etiam collo se implicuisse velit.

Heu male nunc artes miseras haec saecula tractant:

iam tener adsuevit munera velle puer.

At tua, qui venerem docuisti vendere primus,

60quisquis es, infelix urgeat ossa lapis.

Pieridas, pueri, doctos et amate poëtas,

aurea nec superent munera Pieridas.

Carmine purpurea est Nisi coma: carmina ni sint,

ex umero Pelopis non nituisset ebur.

65Quem referent Musae, vivet, dum robora tellus,

dum caelum stellas, dum vehet amnis aquas.

At qui non audit Musas, qui vendit amorem,

Idaeae currus ille sequatur Opis,

et tercentenas erroribus expleat urbes

70et secet ad Phrygios vilia membra modos.

Blanditiis vult esse locum Venus ipsa: querellis

supplicibus, miseris fletibus illa favet."

Haec mihi, quae canerem Titio, deus edidit ore:

sed Titium coniunx haec meminisse vetat.

75Pareat ille suae: vos me celebrate magistrum,

quos male habet multa callidus arte puer.

Gloria cuique sua est: me, qui spernentur, amantes

consultent: cunctis ianua nostra patet.

Tempus erit, cum me Veneris praecepta ferentem

80deducat iuvenum sedula turba senem.

Eheu quam Marathus lento me torquet amore!

Deficiunt artes, deficiuntque doli.

Parce, puer, quaeso, ne turpis fabula fiam,

cum mea ridebunt vana magisteria.

V

Asper eram et bene discidium me ferre loquebar:

at mihi nunc longe gloria fortis abest.

Namque agor ut per plana citus sola verbere turben

quem celer adsueta versat ab arte puer.

5Ure ferum et torque, libeat ne dicere quicquam

magnificum post haec: horrida verba doma.

Parce tamen, per te furtivi foedera lecti,

per venerem quaeso compositumque caput.

Ille ego cum tristi morbo defessa iaceres

10te dicor votis eripuisse meis:

ipseque te circum lustravi sulpure puro,

carmine cum magico praecinvisset anus;

ipse procuravi ne possent saeva nocere

somnia, ter sancta deveneranda mola;

15ipse ego velatus filo tunicisque solutis

vota novem Triviae nocte silente dedi.

Omnia persolvi: fruitur nunc alter amore,

et precibus felix utitur ille meis.

At mihi felicem vitam, si salva fuisses,

20fingebam demens, et renvente deo.

Rura colam, frugumque aderit mea Delia custos,

area dum messes sole calente teret,

aut mihi servabit plenis in lintribus uvas

pressaque veloci candida musta pede.

25Consuescet numerare pecus; consuescet amantis

garrulus in dominae ludere verna sinu.

Illa deo sciet agricolae pro vitibus uvam,

pro segete spicas, pro grege ferre dapem.

Illa regat cunctos, illi sint omnia curae:

30at iuvet in tota me nihil esse domo.

Huc veniet Messalla meus, cui dulcia poma

Delia selectis detrahat arboribus:

et, tantum venerata virum, | hunc sedula curet,

huic paret atque epulas ipsa ministra gerat.

35Haec mihi fingebam, quae nunc Eurusque Notusque

iactat odoratos vota per Armenios.

Saepe ego temptavi curas depellere vino:

at dolor in lacrimas verterat omne merum.

Saepe aliam tenui: sed iam cum gaudia adirem,

40admonvit dominae deservitque Venus.

Tunc me discedens devotum femina dixit,

a pudet, et narrat scire nefanda meam.

Non facit hoc verbis, facie tenerisque lacertis

devovet et flavis nostra puella comis.

45Talis ad Haemonium Nereis Pelea quondam

vecta est frenato caerula pisce Thetis.

Haec nocuere mihi. Quod adest huic dives amator,

venit in exitium callida lena meum.

Sanguineas edat illa dapes atque ore cruento

50tristia cum multo pocula felle bibat:

hanc volitent animae circum sua fata querentes

semper, et e tectis strix violenta canat:

ipsa fame stimulante furens herbasque sepulcris

quaerat et a saevis ossa relicta lupis;

55currat et inguinibus nudis ululetque per urbes,

post agat e triviis aspera turba canum.

Eveniet; dat signa deus: sunt numina amanti,

saevit et iniusta lege relicta Venus.

At tu quam primum sagae praecepta rapacis

60desere: nam donis vincitur omnis amor.

Pauper erit praesto tibi semper: pauper adibit

primus et in tenero fixus erit latere:

pauper in angusto fidus comes agmine turbae

subicietque manus efficietque viam:

65pauper ad occultos furtim deducet amicos

vinclaque de niveo detrahet ipse pede.

Heu canimus frustra nec verbis victa patescit

ianua sed plena est percutienda manu.

At tu, qui potior nunc es, mea furta timeto:

70versatur celeri Fors levis orbe rotae.

Non frustra quidam iam nunc in limine perstat

sedulus ac crebro prospicit ac refugit

et simulat transire domum, mox deinde recurrit

solus et ante ipsas exscreat usque fores.

75Nescio quid furtivus amor parat. Utere quaeso,

dum licet: in liquida nam tibi linter aqua.

VI

Semper ut inducar blandos offers mihi vultus,

post tamen es misero tristis et asper, Amor.

Quid tibi, saeve, rei mecum est? An gloria magna est

insidias homini composuisse deum?

5Nam mihi tenduntur casses: iam Delia furtim

nescio quem tacita callida nocte fovet.

Illa quidem iurata negat, sed credere durum est:

sic etiam de me pernegat usque viro.

Ipse miser docui, quo posset ludere pacto

10custodes: heu | heu nunc premor arte mea.

Fingere tunc didicit causas ut sola cubaret,

cardine tunc tacito vertere posse fores:

tunc sucos herbasque dedi quis livor abiret

quem facit impresso mutua dente venus.

15At tu, fallacis coniunx incaute puellae,

me quoque servato, peccet ut illa nihil,

neu iuvenes celebret multo sermone caveto

neve cubet laxo pectus aperta sinu,

neu te decipiat nutu, digitoque liquorem

20ne trahat et mensae ducat in orbe notas.

Exibit quam saepe, time, seu visere dicet

sacra Bonae maribus non adeunda Deae.

At mihi si credas, illam sequar unus ad aras:

tunc mihi non oculis sit timuisse meis.

25Saepe, velut gemmas eius signumque probarem,

per causam memini me tetigisse manum:

saepe mero somnum peperi tibi, at ipse bibebam

sobria supposita pocula victor aqua.

Non ego te laesi prudens: ignosce fatenti.

30Iussit Amor: contra quis ferat arma deos?

Ille ego sum, nec me iam dicere vera pudebit,

instabat tota cui tua nocte canis.

Quid tenera tibi coniuge opus? Tua si bona nescis

servare, frustra clavis inest foribus.

35Te tenet, absentes alios suspirat amores

et simulat subito condoluisse caput.

At mihi servandam credas: non saeva recuso

verbera, detrecto non ego vincla pedum.

Tum procul absitis, quisquis colit arte capillos,

40et fluit effuso cui toga laxa sinu:

quisquis et occurret, ne possit crimen habere,

stet procul aut alia †stet procul† ante via.

Sic fieri iubet ipse deus, sic magna sacerdos

est mihi divino vaticinata sono.

45Haec, ubi Bellonae motu est agitata, nec acrem

flammam, non amens verbera torta timet:

ipsa bipenne suos caedit violenta lacertos

sanguineque effuso spargit inulta deam,

statque latus praefixa veru, stat saucia pectus,

50et canit eventus quos dea magna monet.

"Parcite quam custodit Amor violare puellam,

ne pigeat magno post didicisse malo.

Attigerit, labentur opes, ut vulnere nostro

sanguis, ut hic ventis diripiturque cinis."

55Et tibi nescio quas dixit, mea Delia, poenas:

si tamen admittas, sit precor illa levis.

Non ego te propter parco tibi, sed tua mater

me movet atque iras aurea vincit anus.

Haec mihi te adducit tenebris multoque timore

60coniungit nostras clam taciturna manus:

haec foribusque manet noctu me adfixa proculque

cognoscit strepitus me veniente pedum.

Vive diu mihi, dulcis anus: proprios ego tecum,

sit modo fas, annos contribuisse velim.

65Te semper natamque tuam te propter amabo:

quidquid agit, sanguis est tamen illa tuus.

Sit modo casta, doce, quamuis non vitta ligatos

impediat crines nec stola longa pedes.

Et mihi sint durae leges, laudare nec ullam

70possim ego quin oculos appetat illa meos;

et si quid peccasse putet, ducarque capillis

immerito pronas proripiarque vias.

Non ego te pulsare velim, sed, venerit iste

si furor, optarim non habuisse manus.

75Nec saevo sis casta metu, sed mente fideli:

mutuus absenti te mihi servet amor.

At quae fida fuit nulli, post victa senecta

ducit inops tremula stamina torta manu

firmaque conductis adnectit licia telis

80tractaque de niveo vellere ducta putat.

Hanc animo gaudente vident iuvenumque catervae

commemorant merito tot mala ferre senem:

hanc Venus ex alto flentem sublimis Olympo

spectat et infidis quam sit acerba monet.

85Haec aliis maledicta cadant: nos, Delia, amoris

exemplum cana simus uterque coma.

VII

Hunc cecinere diem Parcae fatalia nentes

stamina, non ulli dissolvenda deo:

hunc fore, Aquitanas posset qui fundere gentes,

quem tremeret forti milite victus Atax.

5Evenere: novos pubes Romana triumphos

vidit et evinctos bracchia capta duces:

at te victrices lauros, Messalla, gerentem

portabat nitidis currus eburnus equis.

Non sine me est tibi partus honos: Tarbella Pyrene

10testis et Oceani litora Santonici,

testis Arar Rhodanusque celer magnusque Garumna,

Carnutis et flavi caerula lympha Liger.

An te, Cydne, canam, tacitis qui leniter undis

caeruleus placidis per vada serpis aquis,

15quantus et aetherio contingens vertice nubes

frigidus intonsos Taurus alat Cilicas?

Quid referam ut volitet crebras intacta per urbes

alba Palaestino sancta columba Syro,

utque maris vastum prospectet turribus aequor

20prima ratem ventis credere docta Tyros,

qualis et, arentes cum findit Sirius agros,

fertilis aestiva Nilus abundet aqua?

Nile pater, quanam possim te dicere causa

aut quibus in terris occulvisse caput?

25Te propter nullos tellus tua postulat imbres,

arida nec pluvio supplicat herba Iovi.

Te canit atque suum pubes miratur Osirim

barbara, Memphiten plangere docta bovem.

Primus aratra manu sollerti fecit Osiris

30et teneram ferro sollicitavit humum,

primus inexpertae commisit semina terrae

pomaque non notis legit ab arboribus.

Hic docuit teneram palis adiungere vitem,

hic viridem dura caedere falce comam:

35illi iucundos primum matura sapores

expressa incultis uva dedit pedibus.

Ille liquor docuit voces inflectere cantu,

movit et ad certos nescia membra modos:

Bacchus et agricolae magno confecta labore

40pectora tristitiae dissolvenda dedit:

Bacchus et adflictis requiem mortalibus adfert,

crura licet dura compede pulsa sonent.

Non tibi sunt tristes curae nec luctus, Osiri,

sed chorus et cantus et levis aptus amor,

45sed varii flores et frons redimita corymbis,

fusa sed ad teneros lutea palla pedes

et Tyriae vestes et dulcis tibia cantu

et levis occultis conscia cista sacris.

Huc ades et Genium ludis centumque choreis

50concelebra et multo tempora funde mero:

illius et nitido stillent unguenta capillo,

et capite et collo mollia serta gerat.

Sic venias hodierne: tibi dem turis honores,

liba et Mopsopio dulcia melle feram.

55At tibi succrescat proles quae facta parentis

augeat et circa stet veneranda senem.

Nec taceat monumenta viae, quem Tuscula tellus

candidaque antiquo detinet Alba Lare.

Namque opibus congesta tuis hic glarea dura

60sternitur, hic apta iungitur arte silex.

Te canet agricola, a magna cum venerit urbe

serus, inoffensum rettuleritque pedem.

At tu, Natalis multos celebrande per annos,

candidior semper candidiorque veni.

VIII

Non ego celari possum, quid nutus amantis

quidue ferant miti lenia verba sono.

Nec mihi sunt sortes nec conscia fibra deorum,

praecinit eventus nec mihi cantus avis:

5ipsa Venus magico religatum bracchia nodo

perdocuit multis non sine verberibus.

Desine dissimulare: deus crudelius urit,

quos videt invitos succubuisse sibi.

Quid tibi nunc molles prodest coluisse capillos

10saepeque mutatas disposuisse comas,

quid fuco splendente genas ornare, quid ungues

artificis docta subsecuisse manu?

Frustra iam vestes, frustra mutantur amictus

ansaque compressos colligat arta pedes.

15Illa placet, quamuis inculto venerit ore

nec nitidum tarda compserit arte caput.

Num te carminibus, num te pallentibus herbis

devovit tacito tempore noctis anus?

Cantus vicinis fruges traducit ab agris,

20cantus et iratae detinet anguis iter,

cantus et e curru Lunam deducere temptat,

et faceret, si non aera repulsa sonent.

Quid queror heu misero carmen nocuisse, quid herbas?

Forma nihil magicis utitur auxiliis:

25sed corpus tetigisse nocet, sed longa dedisse

oscula, sed femori conservisse femur.

Nec tu difficilis puero tamen esse memento:

persequitur poenis tristia facta Venus.

Munera ne poscas: det munera canus amator,

30ut foveat molli frigida membra sinu.

Carior est auro iuvenis, cui levia fulgent

ora nec amplexus aspera barba terit.

Huic tu candentes umero suppone lacertos,

et regum magnae despiciantur opes.

35At Venus inveniet puero concumbere furtim,

dum timet et teneros conserit usque sinus,

et dare anhelanti pugnantibus umida linguis

oscula et in collo figere dente notas.

Non lapis hanc gemmaeque iuvant, quae frigore sola

40dormiat et nulli sit cupienda viro.

Heu sero revocatur amor seroque iuventas

cum vetus infecit cana senecta caput.

Tum studium formae est: coma tum mutatur, ut annos

dissimulet viridi cortice tincta nucis:

45tollere tum cura est albos a stirpe capillos

et faciem dempta pelle referre novam.

At tu dum primi floret tibi temporis aetas

utere: non tardo labitur illa pede.

Neu Marathum torque: puero quae gloria victo est?

50In veteres esto dura, puella, senes.

Parce precor tenero: non illi sontica causa est,

sed nimius luto corpora tingit amor.

Vel miser absenti maestas quam saepe querellas

conicit et lacrimis omnia plena madent!

55"Quid me spernis?" Ait. "Poterat custodia vinci:

ipse dedit cupidis fallere posse deus.

Nota venus furtiva mihi est, ut lenis agatur

spiritus, ut nec dent oscula rapta sonum;

et possum media quamuis obrepere nocte

60et strepitu nullo clam reserare fores.

Quid prosunt artes, miserum si spernit amantem

et fugit ex ipso saeva puella toro?

Vel cum promittit, subito sed perfida fallit,

est mihi nox multis evigilanda malis.

65Dum mihi venturam fingo, quodcumque movetur,

illius credo tunc sonuisse pedes."

Desistas lacrimare, puer: non frangitur illa,

et tua iam fletu lumina fessa tument.

Oderunt, Pholoë, moneo, fastidia divi,

70nec prodest sanctis tura dedisse focis.

Hic Marathus quondam miseros ludebat amantes,

nescius ultorem post caput esse deum;

saepe etiam lacrimas fertur risisse dolentis

et cupidum ficta detinuisse mora:

75nunc omnes odit fastus, nunc displicet illi

quaecumque opposita est ianua dura sera.

At te poena manet, ni desinis esse superba.

Quam cupies votis hunc revocare diem!

IX

Quid mihi, si fueras miseros laesurus amores,

foedera per divos, clam violanda, dabas?

A miser, et si quis primo periuria celat,

sera tamen tacitis Poena venit pedibus.

5Parcite, caelestes: aequum est impune licere

numina formosis laedere vestra semel.

Lucra petens habili tauros adiungit aratro

et durum terrae rusticus urget opus,

lucra petituras freta per parentia ventis

10ducunt instabiles sidera certa rates:

muneribus meus est captus puer. At deus illa

in cinerem et liquidas munera vertat aquas.

Iam mihi persolvet poenas, pulvisque decorem

detrahet et ventis horrida facta coma;

15uretur facies, urentur sole capilli,

deteret invalidos et via longa pedes.

Admonvi quotiens "auro ne pollue formam:

saepe solent auro multa subesse mala.

Divitiis captus si quis violavit amorem,

20asperaque est illi difficilisque Venus.

Ure meum potius flamma caput et pete ferro

corpus et intorto verbere terga seca.

Nec tibi celandi spes sit peccare paranti:

scit deus, occultos qui vetat esse dolos.

25Ipse deus tacito permisit lene ministro

ederet ut multo libera verba mero:

ipse deus somno domitos emittere vocem

iussit et invitos facta tegenda loqui."

Haec ego dicebam: nunc me flevisse loquentem,

30nunc pudet ad teneros procubuisse pedes.

Tunc mihi iurabas nullo te divitis auri

pondere, non gemmis, vendere velle fidem,

non tibi si pretium Campania terra daretur,

non tibi si Bacchi cura Falernus ager.

35Illis eriperes verbis mihi sidera caeli

lucere et pronas fluminis esse vias.

Quin etiam flebas: at non ego fallere doctus

tergebam umentes credulus usque genas.

Quid faciam, nisi et ipse fores in amore puellae?

40Sit precor exemplo sit levis illa tuo.

O quotiens, verbis ne quisquam conscius esset,

ipse comes multa lumina nocte tuli!

Saepe insperanti venit tibi munere nostro

et latuit clausas post adoperta fores.

45Tum miser interii, stulte confisus amari:

nam poteram ad laqueos cautior esse tuos.

Quin etiam attonita laudes tibi mente canebam,

at me nunc nostri Pieridumque pudet.

Illa velim rapida Vulcanus carmina flamma

50torreat et liquida deleat amnis aqua.

Tu procul hinc absis, cui formam vendere cura est

et pretium plena grande referre manu.

At te qui puerum donis corrumpere es ausus

rideat adsiduis uxor inulta dolis,

55et cum furtivo iuvenem lassaverit usu,

tecum interposita languida veste cubet.

Semper sint externa tuo vestigia lecto

et pateat cupidis semper aperta domus:

nec lasciva soror dicatur plura bibisse

60pocula vel plures emeruisse viros.

Illam saepe ferunt convivia ducere baccho,

dum rota Luciferi provocet orta diem:

illa nulla queat melius consumere noctem

aut operum varias disposuisse vices.

65At tua perdidicit: nec tu, stultissime, sentis,

cum tibi non solita corpus ab arte movet.

Tune putas illam pro te disponere crines

aut tenues denso pectere dente comas?

Istane persuadet facies, auroque lacertos

70vinciat et Tyrio prodeat apta sinu?

Non tibi sed iuveni cuidam vult bella videri,

devoveat pro quo remque domumque tuam.

Nec facit hoc vitio, sed corpora foeda podagra

et senis amplexus culta puella fugit.

75Huic tamen accubuit noster puer: hunc ego credam

cum trucibus venerem iungere posse feris.

Blanditiasne meas aliis tu vendere es ausus,

tune aliis demens oscula ferre mea?

Tum flebis, cum me vinctum puer alter habebit

80et geret in regno regna superba tuo.

At tua tum me poena iuvet, Venerique merenti

fixa notet casus aurea palma meos:

hanc tibi fallaci resolutus amore Tibullus

dedicat et grata sis, dea, mente rogat.

X

Quis fuit, horrendos primus qui protulit enses?

Quam ferus et vere ferreus ille fuit!

Tum caedes hominum generi, tum proelia nata,

tum brevior dirae mortis aperta via est.

5An nihil ille miser meruit, nos ad mala nostra

vertimus, in saevas quod dedit ille feras?

Divitis hoc vitium est auri, nec bella fuerunt,

faginus astabat cum scyphus ante dapes.

Non arces, non vallus erat, somnumque petebat

10securus varias dux gregis inter oves.

Tunc mihi vita foret vulgi nec tristia nossem

arma nec audissem corde micante tubam.

Nunc ad bella trahor, et iam quis forsitan hostis

haesura in nostro tela gerit latere.

15Sed patrii servate Lares: alvistis et idem,

cursarem vestros cum tener ante pedes.

Neu pudeat prisco vos esse e stipite factos:

sic veteris sedes incoluistis avi.

Tunc melius tenuere fidem, cum paupere cultu

20stabat in exigua ligneus aede deus.

Hic placatus erat, seu quis libaverat uvam

seu dederat sanctae spicea serta comae:

atque aliquis voti compos liba ipse ferebat

postque comes purum filia parva favum.

25At nobis aerata, Lares, depellite tela,

...

hostiaque e plena rustica porcus hara.

Hanc pura cum veste sequar myrtoque canistra

vincta geram, myrto vinctus et ipse caput.

Sic placeam vobis: alius sit fortis in armis,

30sternat et adversos Marte favente duces,

ut mihi potanti possit sua dicere facta

miles et in mensa pingere castra mero.

Quis furor est atram bellis accersere Mortem?

Imminet et tacito clam venit illa pede.

35Non seges est infra, non vinea culta, sed audax

Cerberus et Stygiae navita turpis aquae:

illic percussisque genis ustoque capillo

errat ad obscuros pallida turba lacus.

Quin potius laudandus hic est quem prole parata

40occupat in parva pigra senecta casa!

Ipse suas sectatur oves, at filius agnos,

et calidam fesso comparat uxor aquam.

Sic ego sim, liceatque caput candescere canis

temporis et prisci facta referre senem.

45Interea pax arva colat. Pax candida primum

duxit araturos sub iuga curva boves:

pax alvit vites et sucos condidit uvae,

funderet ut nato testa paterna merum:

pace bidens vomerque nitent, at tristia duri

50militis in tenebris occupat arma situs.-

Rusticus e lucoque vehit, male sobrius ipse,

uxorem plaustro progeniemque domum.-

Sed veneris tunc bella calent, scissosque capillos

femina, perfractas conqueriturque fores;

55flet teneras subtusa genas: sed victor et ipse

flet sibi dementes tam valuisse manus.

At lascivus Amor rixae mala verba ministrat,

inter et iratum lentus utrumque sedet.

A lapis est ferrumque, suam quicumque puellam

60verberat: e caelo deripit ille deos.

Sit satis e membris tenuem rescindere vestem,

sit satis ornatus dissolvisse comae,

sit lacrimas movisse satis: quater ille beatus

quo tenera irato flere puella potest.

65Sed manibus qui saevus erit, scutumque sudemque

is gerat et miti sit procul a Venere.

At nobis, Pax alma, veni spicamque teneto,

profluat et pomis candidus ante sinus.

I

Dīvĭtĭās ălĭūs fūlvō sĭbĭ cōngĕrăt aūrō

ēt tĕnĕāt cūltī ‖ iūgĕră mūltă sŏlī,

quēm lăbŏr ādsĭdŭūs vīcīnō tērrĕăt hōstĕ,

Mārtĭă cuī sōmnōs ‖ clāssĭcă pūlsă fŭgēnt:

mē mĕă paūpērtās vītā trādūcăt ĭnērtī,5

dūm mĕŭs ādsĭdŭō ‖ lūcĕăt īgnĕ fŏcūs.

Īpsĕ sĕrām tĕnĕrās mātūrō tēmpŏrĕ vītēs

rūstĭcŭs ēt făcĭlī ‖ grāndĭă pōmă mănū:

nēc Spēs dēstĭtŭāt sēd frūgūm sēmpĕr ăcērvōs

praēbĕăt ēt plēnō ‖ pīnguĭă mūstă lăcū.10

Nām vĕnĕrōr, seū stīpĕs hăbēt dēsērtŭs ĭn āgrīs

seū vĕtŭs īn trĭvĭō ‖ flōrĭdă sērtă lăpīs:

ēt quōdcūmquĕ mĭhī pōmūm nŏvŭs ēdŭcăt ānnūs,

lībātum āgrĭcŏlaē ‖ pōnĭtŭr āntĕ dĕō.

Flāvă Cĕrēs, tĭbĭ sīt nōstrō dē rūrĕ cŏrōnă15

spīcĕă, quaē tēmplī ‖ pēndĕăt āntĕ fŏrēs;

pōmōsīsquĕ rŭbēr cūstōs pōnātŭr ĭn hōrtīs

tērrĕăt ūt saēvā ‖ fālcĕ Prĭāpŭs ăvēs.

Vōs quŏquĕ, fēlīcīs quōndām, nūnc paūpĕrĭs āgrī

cūstōdēs, fērtīs ‖ mūnĕră vēstră, Lărēs.20

Tūnc vĭtŭla īnnŭmĕrōs lūstrābāt caēsă iŭvēncōs:

nūnc āgna ēxĭgŭi ēst ‖ hōstĭă pārvă sŏlī.

Āgnă cădēt vōbīs, quām cīrcūm rūstĭcă pūbēs

clāmēt "iō mēssēs ‖ ēt bŏnă vīnă dătĕ."

Iām mĭhĭ, iām pōssīm cōntēntūs vīvĕrĕ pārvō25

nēc sēmpēr lōngaē ‖ dēdĭtŭs ēssĕ vĭaē,

sēd Cănĭs aēstīvōs ōrtūs vītārĕ sŭb ūmbrā

ārbŏrĭs ād rīvōs ‖ praētĕrĕūntĭs ăquaē.

Nēc tămĕn īntērdūm pŭdĕāt tĕnŭīssĕ bĭdēntēm

aūt stĭmŭlō tārdōs ‖ īncrĕpŭīssĕ bŏvēs;30

nōn āgnāmvĕ sĭnū pĭgĕāt fētūmvĕ căpēllaē

dēsērtum ōblītā ‖ mātrĕ rĕfērrĕ dŏmūm.

Āt vōs ēxĭgŭō pĕcŏrī, fūrēsquĕ lŭpīquĕ,

pārcĭtĕ: dē māgnō ‖ praēdă pĕtēndă grĕgē.

Hīnc ĕgŏ pāstōrēmquĕ mĕūm lūstrārĕ quŏt ānnīs35

ēt plăcĭdām sŏlĕō ‖ spārgĕrĕ lāctĕ Pălēm.

Ādsītīs, dīvī, neū vōs ē paūpĕrĕ mēnsā

dōnă nĕc ē pūrīs ‖ spērnĭtĕ fīctĭlĭbūs.

Fīctĭlĭa āntīquūs prīmūm sĭbĭ fēcĭt ăgrēstīs

pōcŭlă, dē făcĭlī ‖ cōmpŏsŭītquĕ lŭtō.40

Nōn ĕgŏ dīvĭtĭās pātrūm frūctūsquĕ rĕquīrō,

quōs tŭlĭt āntīquō ‖ cōndĭtă mēssĭs ăvō:

pārvă sĕgēs sătĭs ēst; sătĭs ēst, rĕquĭēscĕrĕ lēctō

sī lĭcĕt ēt sŏlĭtō ‖ mēmbră lĕvārĕ tŏrō.

Quām iŭvăt īmmītēs vēntōs aūdīrĕ cŭbāntēm45

ēt dŏmĭnām tĕnĕrō ‖ cōntĭnŭīssĕ sĭnū

aūt, gĕlĭdās hībērnŭs ăquās cūm fūdĕrĭt Aūstēr,

sēcūrūm sōmnōs ‖ īmbrĕ iŭvāntĕ sĕquī!

Hōc mĭhĭ cōntīngāt: sīt dīvēs iūrĕ, fŭrōrēm

quī mărĭs ēt trīstēs ‖ fērrĕ pŏtēst plŭvĭās.50

Ō quāntum ēst aūrī pĕrĕāt pŏtĭūsquĕ smărāgdī,

quām flĕăt ōb nōstrās ‖ ūllă pŭēllă vĭās.

Tē bēllārĕ dĕcēt tērrā, Mēssāllă, mărīquĕ,

ūt dŏmŭs hōstīlēs ‖ praēfĕrăt ēxŭvĭās:

mē rĕtĭnēnt vīnctūm fōrmōsaē vīnclă pŭēllaē,55

ēt sĕdĕō dūrās ‖ iānĭtŏr āntĕ fŏrēs.

Nōn ĕgŏ laūdārī cūrō, mĕă Dēlĭă: tēcūm

dūm mŏdŏ sīm, quaēsō ‖ sēgnĭs ĭnērsquĕ vŏcēr.

Tē spēctēm, sūprēmă mĭhī cūm vēnĕrĭt hōră,

ēt tĕnĕām mŏrĭēns ‖ dēfĭcĭēntĕ mănū.60

Flēbĭs ĕt ārsūrō pŏsĭtūm mē, Dēlĭă, lēctō,

trīstĭbŭs ēt lăcrĭmīs ‖ ōscŭlă mīxtă dăbīs.

Flēbīs: nōn tŭă sūnt dūrō praēcōrdĭă fērrō

vīnctă, nĕc īn tĕnĕrō ‖ stāt tĭbĭ cōrdĕ sĭlēx.

Īllō nōn iŭvĕnīs pŏtĕrīt dē fūnĕrĕ quīsquām65

lūmĭnă, nōn vīrgō ‖ sīccă rĕfērrĕ dŏmūm.

Tū mānēs nē laēdĕ mĕōs, sēd pārcĕ sŏlūtīs

crīnĭbŭs ēt tĕnĕrīs, ‖ Dēlĭă, pārcĕ gĕnīs.

Īntĕrĕā, dūm fātă sĭnūnt, iūngāmŭs ămōrēs:

iām vĕnĭēt tĕnĕbrīs ‖ Mōrs ădŏpērtă căpūt;70

iām sūbrēpĕt ĭnērs aētās, nĕc ămārĕ dĕcēbīt,

dīcĕrĕ nēc cānō ‖ blāndĭtĭās căpĭtē.

Nūnc lĕvĭs ēst trāctāndă vĕnūs, dūm frāngĕrĕ pōstēs

nōn pŭdĕt ēt rīxās ‖ īnsĕrŭīssĕ iŭvāt.

Hīc ĕgŏ dūx mīlēsquĕ bŏnūs: vōs, sīgnă tŭbaēquĕ,75

ītĕ prŏcūl, cŭpĭdīs ‖ vūlnĕră fērtĕ vĭrīs,

fērte ĕt ŏpēs: ĕgŏ cōmpŏsĭtō sēcūrŭs ăcērvō

dītēs dēspĭcĭām ‖ dēspĭcĭāmquĕ fămēm.

II

Āddĕ mĕrūm vīnōquĕ nŏvōs cōmpēscĕ dŏlōrēs,

ōccŭpĕt ūt fēssī ‖ lūmĭnă vīctă sŏpōr:

neū quīsquām mūltō pērcūssūm tēmpŏră bācchō

ēxcĭtĕt, īnfēlīx ‖ dūm rĕquĭēscĭt ămōr.

Nām pŏsĭta ēst nōstraē cūstōdĭă saēvă pŭēllaē,5

claūdĭtŭr ēt dūrā ‖ iānŭă fīrmă sĕrā.

Iānŭă dīffĭcĭlīs dŏmĭnī tē vērbĕrĕt īmbēr,

tē Iŏvĭs īmpĕrĭō ‖ fūlmĭnă mīssă pĕtānt.

Iānŭă, iām pătĕās ūnī mĭhĭ vīctă quĕrēllīs,

neū fūrtīm vērsō ‖ cārdĭne ăpērtă sŏnēs.10

Ēt mălă sī quă tĭbī dīxīt dēmēntĭă nōstră,

īgnōscās: căpĭtī ‖ sīnt prĕcŏr īllă mĕō.

Tē mĕmĭnīssĕ dĕcēt quaē plūrĭmă vōcĕ pĕrēgī

sūpplĭcĕ cūm pōstī ‖ flōrĭdă sērtă dărēm.

Tū quŏquĕ nē tĭmĭdē cūstōdēs, Dēlĭă, fāllĕ.15

Aūdēndum ēst: fōrtēs ‖ ādiŭvăt īpsă Vĕnūs.

Īllă făvēt seū quīs iŭvĕnīs nŏvă līmĭnă tēmptāt

seū rĕsĕrāt fīxō ‖ dēntĕ pŭēllă fŏrēs:

īllă dŏcēt mōllī fūrtīm dērēpĕrĕ lēctō,

īllă pĕdēm nūllō ‖ pōnĕrĕ pōssĕ sŏnō,20

īllă vĭrō cōrām nūtūs cōnfērrĕ lŏquācēs

blāndăquĕ cōmpŏsĭtīs ‖ ābdĕrĕ vērbă nŏtīs.

Nēc dŏcĕt hōc ōmnēs, sēd quōs nĕc ĭnērtĭă tārdāt

nēc vĕtăt ōbscūrā ‖ sūrgĕrĕ nōctĕ tĭmōr.

Ēn ĕgŏ cūm tĕnĕbrīs tōtā văgŏr ānxĭŭs ūrbĕ,25

‹Sēcūrūm tĕnĕbrīs ‖ mē făcĭt īpsă Vĕnūs›

nēc sĭnĭt ōccūrrāt quīsquām quī cōrpŏră fērrō

vūlnĕrĕt aūt rāptā ‖ praēmĭă vēstĕ pĕtāt.

Quīsquĭs ămōrĕ tĕnētŭr, ĕāt tūtūsquĕ săcērquĕ

quālĭbĕt; īnsĭdĭās ‖ nōn tĭmŭīssĕ dĕcēt.30

Nōn mĭhĭ pīgră nŏcēnt hībērnaē frīgŏră nōctīs,

nōn mĭhĭ cūm mūltā ‖ dēcĭdĭt īmbĕr ăquā.

Nōn lăbŏr hīc laēdīt, rĕsĕrēt mŏdŏ Dēlĭă pōstēs

ēt vŏcĕt ād dĭgĭtī ‖ mē tăcĭtūrnă sŏnūm.

Pārcĭtĕ lūmĭnĭbūs, seū vīr seū fēmĭnă fīāt35

ōbvĭă: cēlārī ‖ vūlt sŭă fūrtă Vĕnūs.

Neū strĕpĭtū tērrētĕ pĕdūm neū quaērĭtĕ nōmēn

neū prŏpĕ fūlgēntī ‖ lūmĭnă fērtĕ făcĕ.

Sī quĭs ĕt īmprūdēns āspēxĕrĭt, ōccŭlăt īllĕ

pērquĕ dĕōs ōmnēs ‖ sē mĕmĭnīssĕ nĕgēt:40

nām fŭĕrīt quīcūmquĕ lŏquāx, īs sānguĭnĕ nātām,

īs Vĕnĕrem ē răpĭdō ‖ sēntĭĕt ēssĕ mărī.

Nēc tămĕn huīc crēdēt cōniūnx tŭŭs, ūt mĭhĭ vērāx

pōllĭcĭta ēst măgĭcō ‖ sāgă mĭnīstĕrĭō.

Hānc ĕgŏ dē caēlō dūcēntēm sīdĕră vīdī,45

flūmĭnĭs haēc răpĭdī ‖ cārmĭnĕ vērtĭt ĭtēr,

haēc cāntū fīndītquĕ sŏlūm mānēsquĕ sĕpūlcrīs

ēlĭcĭt ēt tĕpĭdō ‖ dēvŏcăt ōssă rŏgō:

iām tĕnĕt īnfērnās măgĭcō strīdōrĕ cătērvās,

iām iŭbĕt āspērsās ‖ lāctĕ rĕfērrĕ pĕdēm.50

Cūm lĭbĕt, haēc trīstī dēpēllīt nūbĭlă caēlō:

cūm lĭbĕt, aēstīvō ‖ cōnvŏcăt ōrbĕ nĭvēs.

Sōlă tĕnērĕ mălās Mēdēaē dīcĭtŭr hērbās,

sōlă fĕrōs Hĕcătaē ‖ pērdŏmŭīssĕ cănēs.

Haēc mĭhĭ cōmpŏsŭīt cāntūs, quīs fāllĕrĕ pōssēs:55

tēr cănĕ, tēr dīctīs ‖ dēspŭĕ cārmĭnĭbūs.

Īllĕ nĭhīl pŏtĕrīt dē nōbīs crēdĕrĕ cuīquām,

nōn sĭbĭ, si īn mōllī ‖ vīdĕrĭt īpsĕ tŏrō.

Tū tămĕn ābstĭnĕās ălĭīs: nām cētĕră cērnēt

ōmnĭă: dē me ūnō ‖ sēntĭĕt īllĕ nĭhīl.60

Quīd crēdām? Nēmpe haēc ĕădēm sē dīxĭt ămōrēs

cāntĭbŭs aūt hērbīs ‖ sōlvĕrĕ pōssĕ mĕōs,

ēt mē lūstrāvīt taēdīs, ēt nōctĕ sĕrēnā

cōncĭdĭt ād măgĭcōs ‖ hōstĭă pūllă dĕōs.

Nōn ĕgŏ tōtŭs ăbēssĕt ămōr, sēd mūtŭŭs ēssēt,65

ōrābām, nēc tē ‖ pōssĕ cărērĕ vĕlīm.

Fērrĕŭs īllĕ fŭīt quī, tē cūm pōssĕt hăbērĕ,

mālŭĕrīt praēdās ‖ stūltŭs ĕt ārmă sĕquī.

Īllĕ lĭcēt Cĭlĭcūm vīctās ăgăt āntĕ cătērvās,

pōnăt ĕt īn cāptō ‖ Mārtĭă cāstră sŏlō,70

tōtŭs ĕt ārgēntō cōntēxtūs, tōtŭs ĕt aūrō,

īnsĭdĕāt cĕlĕrī ‖ cōnspĭcĭēndŭs ĕquō;

īpsĕ bŏvēs mĕă sī tēcūm mŏdŏ Dēlĭă pōssīm

iūngĕre ĕt īn sŏlĭtō ‖ pāscĕrĕ mōntĕ pĕcūs,

ēt tē dūm lĭcĕāt tĕnĕrīs rĕtĭnērĕ lăcērtīs,75

mōllĭs ĕt īncūltā ‖ sīt mĭhĭ sōmnŭs hŭmō.

Quīd Tўrĭō rĕcŭbārĕ tŏrō sĭne ămōrĕ sĕcūndō

prōdēst cūm flētū ‖ nōx vĭgĭlāndă vĕnīt?

Nām nĕquĕ tūnc plūmaē nēc strāgŭlă pīctă sŏpōrēm

nēc sŏnĭtūs plăcĭdaē ‖ dūcĕrĕ pōssĕt ăquaē.80

Nūm Vĕnĕrīs māgnaē vĭŏlāvī nūmĭnă vērbō,

ēt mĕă nūnc poēnās ‖ īmpĭă līnguă lŭīt?

Nūm fĕrŏr īncēstūs sēdēs ădĭīssĕ dĕōrūm

sērtăquĕ dē sānctīs ‖ dērĭpŭīssĕ fŏcīs?

Nōn ĕgŏ, sī mĕrŭī, dŭbĭtēm prōcūmbĕrĕ tēmplīs85

ēt dărĕ sācrātīs ‖ ōscŭlă līmĭnĭbūs,

nōn ĕgŏ tēllūrēm gĕnĭbūs pērrēpĕrĕ sūpplēx

ēt mĭsĕrūm sānctō ‖ tūndĕrĕ pōstĕ căpūt.

Āt tū, quī laētūs rīdēs mălă nōstră, căvētŏ

mōx tĭbĭ: nōn ūnī ‖ saēvĭĕt ūsquĕ dĕūs.90

Vīdi ĕgŏ quī iŭvĕnūm mĭsĕrōs lūsīssĕt ămōrēs

pōst Vĕnĕrīs vīnclīs ‖ sūbdĕrĕ cōllă sĕnēm

ēt sĭbĭ blāndĭtĭās trĕmŭlā cōmpōnĕrĕ vōcĕ

ēt mănĭbūs cānās ‖ fīngĕrĕ vēllĕ cŏmās:

stārĕ nĕc āntĕ fŏrēs pŭdŭīt cāraēvĕ pŭēllaē95

āncīllām mĕdĭō ‖ dētĭnŭīssĕ fŏrō.

Hūnc pŭĕr, hūnc iŭvĕnīs tūrbā cīrcūmtĕrĭt ārtā,

dēspŭĭt īn mōllēs ‖ ēt sĭbĭ quīsquĕ sĭnūs.

Āt mĭhĭ pārcĕ, Vĕnūs: sēmpēr tĭbĭ dēdĭtă sērvīt

mēns mĕă: quīd mēssēs ‖ ūrĭs ăcērbă tŭās?100

III

Ībĭtĭs Aēgaēās sĭnĕ mē, Mēssāllă, pĕr ūndās,

ō | ŭtĭnām mĕmŏrēs ‖ īpsĕ cŏhōrsquĕ mĕī!

Mē tĕnĕt īgnōtīs aēgrūm Phaēācĭă tērrīs:

ābstĭnĕās ăvĭdās ‖ Mōrs mŏdŏ nīgră mănūs.

Ābstĭnĕās, Mōrs ātră, prĕcōr: nōn hīc mĭhĭ mātēr5

quaē lĕgăt īn maēstōs ‖ ōssă pĕrūstă sĭnūs,

nōn sŏrŏr, Āssўrĭōs cĭnĕrī quaē dēdăt ŏdōrēs

ēt flĕăt ēffūsīs ‖ āntĕ sĕpūlcră cŏmīs,

Dēlĭă nōn ūsquām quaē, mē cūm mīttĕrĕt ūrbĕ.

Dīcĭtŭr ānte ōmnēs ‖ cōnsŭlŭīssĕ dĕōs.10

Īllă săcrās pŭĕrī sōrtēs tēr sūstŭlĭt: īllī

rēttŭlĭt ē trīnīs ‖ ōmnĭă cērtă pŭēr.

Cūnctă dăbānt rĕdĭtūs: tămĕn ēst dētērrĭtă nūmquām

quīn flērēt nōstrās ‖ rēspĭcĕrētquĕ vĭās.

Īpse ĕgŏ sōlātōr, cūm iām māndātă dĕdīssēm,15

quaērēbām tārdās ‖ ānxĭŭs ūsquĕ mŏrās.

Aūt ĕgŏ sūm caūsātŭs ăvēs aūt ōmĭnă dīră

Sātūrnīvĕ săcrām ‖ mē tĕnŭīssĕ dĭēm.

Ō quŏtĭēns īngrēssŭs ĭtēr mĭhĭ trīstĭă dīxī

ōffēnsum īn pōrtā ‖ sīgnă dĕdīssĕ pĕdēm!20

Aūdĕăt īnvītō nē quīs dīscēdĕre Ămōrĕ,

aūt scĭăt ēgrēssūm ‖ sē prŏhĭbēntĕ dĕō.

Quīd tŭă nūnc Īsīs mĭhĭ, Dēlĭă, quīd mĭhĭ prōsūnt

īllă tŭā tŏtĭēns ‖ aēră rĕpūlsă mănū,

quīdvĕ, pĭē dūm sācră cŏlīs, pūrēquĕ lăvārī25

tē, mĕmĭni, ēt pūrō ‖ sēcŭbŭīssĕ tŏrō?

Nūnc, dĕă, nūnc sūccūrrĕ mĭhī (nām pōssĕ mĕdērī

pīctă dŏcēt tēmplīs ‖ mūltă tăbēllă tŭīs)

ūt mĕă vōtīvās pērsōlvēns Dēlĭă vōcēs

āntĕ săcrās līnō ‖ tēctă fŏrēs sĕdĕāt30

bīsquĕ dĭē rĕsŏlūtă cŏmās tĭbĭ dīcĕrĕ laūdēs

īnsīgnīs tūrbā ‖ dēbĕăt īn Phărĭā.

Āt mĭhĭ cōntīngāt pătrĭōs cĕlĕbrārĕ Pĕnātēs

rēddĕrĕque āntīquō ‖ mēnstrŭă tūră Lărī.

Quām bĕnĕ Sātūrnō vīvēbānt rēgĕ, prĭūsquām35

tēllūs īn lōngās ‖ ēst pătĕfāctă vĭās!

Nōndūm caērŭlĕās pīnūs cōntēmpsĕrăt ūndās,

ēffūsūm vēntīs ‖ praēbŭĕrātquĕ sĭnūm,

nēc văgŭs īgnōtīs rĕpĕtēns cōmpēndĭă tērrīs

prēssĕrăt ēxtērnā ‖ nāvĭtă mērcĕ rătēm.40

Īllō nōn vălĭdūs sŭbĭīt iŭgă tēmpŏrĕ taūrūs,

nōn dŏmĭtō frēnōs ‖ ōrĕ mŏmōrdĭt ĕquūs,

nōn dŏmŭs ūllă fŏrēs hăbŭīt, nōn fīxŭs ĭn āgrīs

quī rĕgĕrēt cērtīs ‖ fīnĭbŭs ārvă, lăpīs.

Īpsaē mēllă dăbānt quērcūs, ūltrōquĕ fĕrēbānt45

ōbvĭă sēcūrīs ‖ ūbĕră lāctĭs ŏvēs.

Nōn ăcĭēs, nōn īră fŭīt, nōn bēllă, nĕc ēnsēm

īmmītī saēvūs ‖ dūxĕrăt ārtĕ făbēr.

Nūnc Iŏvĕ sūb dŏmĭnō caēdēs ēt vūlnĕră sēmpēr,

nūnc mărĕ, nūnc lētī ‖ mīllĕ rĕpēntĕ vĭaē.50

Pārcĕ, pătēr. Tĭmĭdūm nōn mē pēriūrĭă tērrēnt,

nōn dīcta īn sānctōs ‖ īmpĭă vērbă dĕōs.

Quōd sī fātālēs iām nūnc ēxplēvĭmŭs ānnōs,

fāc lăpĭs īnscrīptīs ‖ stēt sŭpĕr ōssă nŏtīs:

hīc iăcĕt īmmītī cōnsūmptūs mōrtĕ Tĭbūllūs,55

Mēssāllām tērrā ‖ dūm sĕquĭtūrquĕ mărī.

Sēd mē, quōd făcĭlīs tĕnĕrō sūm sēmpĕr Ămōrī,

īpsă Vĕnūs cāmpōs ‖ dūcĕt ĭn Ēlўsĭōs.

Hīc chŏrĕaē cāntūsquĕ vĭgēnt, pāssīmquĕ văgāntēs

dūlcĕ sŏnānt tĕnŭī ‖ gūttŭrĕ cārmĕn ăvēs;60

fērt căsĭām nōn cūltă sĕgēs, tōtōsquĕ pĕr āgrōs

flōrĕt ŏdōrātīs ‖ tērră bĕnīgnă rŏsīs;

āc iŭvĕnūm sĕrĭēs tĕnĕrīs īmmīxtă pŭēllīs

lūdĭt, ĕt ādsĭdŭē ‖ proēlĭă mīscĕt ămōr.

Īllīc ēst, cuīcūmquĕ răpāx Mōrs vēnĭt ămāntī,65

ēt gĕrĭt īnsīgnī ‖ mŷrtĕă sērtă cŏmā.

Āt scĕlĕrātă iăcēt sēdēs īn nōctĕ prŏfūndā

ābdĭtă, quām cīrcūm ‖ flūmĭnă nīgră sŏnānt:

Tīsĭphŏnēque īmpēxă fĕrōs prō crīnĭbŭs ānguēs

saēvĭt ĕt hūc īllūc ‖ īmpĭă tūrbă fŭgīt;70

tūm nĭgĕr īn pōrtā sērpēntūm Cērbĕrŭs ōrĕ

strīdĕt ĕt aērātās ‖ ēxcŭbăt āntĕ fŏrēs.

Īllīc Iūnōnēm tēmptāre Īxīŏnĭs aūsī

vērsāntūr cĕlĕrī ‖ nōxĭă mēmbră rŏtā;

pōrrēctūsquĕ nŏvēm Tĭtўōs pēr iūgĕră tērraē75

ādsĭdŭās ātrō ‖ vīscĕrĕ pāscĭt ăvēs.

Tāntălŭs ēst īllīc, ēt cīrcūm stāgnă: sĕd ācrēm

iām iām pōtūrī ‖ dēsĕrĭt ūndă sĭtīm;

ēt Dănăī prōlēs, Vĕnĕrīs quōd nūmĭnă laēsīt,

īn căvă Lēthaēās ‖ dōlĭă pōrtăt ăquās.80

Īllīc sīt quīcūmquĕ mĕōs vĭŏlāvĭt ămōrēs,

ōptāvīt lēntās ‖ ēt mĭhĭ mīlĭtĭās.

Āt tū cāstă prĕcōr mănĕās, sānctīquĕ pŭdōrīs

ādsĭdĕāt cūstōs ‖ sēdŭlă sēmpĕr ănūs.

Haēc tĭbĭ fābēllās rĕfĕrāt pŏsĭtāquĕ lŭcērnā85

dēdūcāt plēnā ‖ stāmĭnă lōngă cŏlū;

āt cīrcā grăvĭbūs pēnsīs ādfīxă pŭēllă

paūlātīm sōmnō ‖ fēssă rĕmīttăt ŏpūs.

Tūnc vĕnĭām sŭbĭtō, nēc quīsquām nūntĭĕt āntĕ,

sēd vĭdĕār caēlō ‖ mīssŭs ădēssĕ tĭbī.90

Tūnc mĭhĭ, quālĭs ĕrīs lōngōs tūrbātă căpīllōs,

ōbvĭă nūdātō, ‖ Dēlĭă, cūrrĕ pĕdĕ.

Hōc prĕcŏr, hūnc īllūm nōbīs Aūrōră nĭtēntēm

Lūcĭfĕrūm rŏsĕīs ‖ cāndĭdă pōrtĕt ĕquīs.

IV

"Sīc ūmbrōsă tĭbī cōntīngānt tēctă, Prĭāpĕ,

nē căpĭtī sōlēs, ‖ nē nŏcĕāntquĕ nĭvēs:

quaē tŭă fōrmōsōs cēpīt sōllērtĭă? Cērtē

nōn tĭbĭ bārbă nĭtēt, ‖ nōn tĭbĭ cūltă cŏma ēst;

nūdŭs ĕt hībērnaē prōdūcīs frīgŏră brūmaē,5

nūdŭs ĕt aēstīvī ‖ tēmpŏră sīccă Cănīs."

Sīc ĕgŏ: tūm Bācchī rēspōndīt rūstĭcă prōlēs

ārmātūs cūrvā ‖ sīc mĭhĭ fālcĕ dĕūs:

"Ō fŭgĕ tē tĕnĕraē pŭĕrōrūm crēdĕrĕ tūrbaē:

nām caūsām iūstī ‖ sēmpĕr ămōrĭs hăbēnt.10

Hīc plăcĕt, āngūstīs quŏd ĕquūm cōmpēscĭt hăbēnīs

hīc plăcĭdām nĭvĕō ‖ pēctŏrĕ pēllĭt ăquām;

hīc, quĭă fōrtĭs ădēst aūdācĭă, cēpĭt: ăt īllī

vīrgĭnĕūs tĕnĕrās ‖ stāt pŭdŏr āntĕ gĕnās.

Sēd nē tē căpĭānt, prīmō sī fōrtĕ nĕgābīt,15

taēdĭă; paūlātīm ‖ sūb iŭgă cōllă dăbīt.

Lōngă dĭēs hŏmĭnī dŏcŭīt pārērĕ lĕōnēs,

lōngă dĭēs mōllī ‖ sāxă pĕrēdĭt ăquā;

ānnūs īn ăprĭcīs mătŭrāt cōllĭbŭs ūvās,

ānnŭs ăgīt cērtā ‖ lūcĭdă sīgnă vĭcē.20

Nēc iūrārĕ tĭmē: Vĕnĕrīs pēriūrĭă vēntī

īnrĭtă pēr tērrās ‖ ēt frĕtă sūmmă fĕrūnt.

Grātĭă māgnă Iŏvī: vĕtŭīt Pătĕr īpsĕ vălērĕ,

iūrāssēt cŭpĭdē ‖ quīdquĭd ĭnēptŭs ămōr:

pērquĕ sŭās īmpūnĕ sĭnīt Dīctŷnnă săgīttās25

ādfīrmēs, crīnēs ‖ pērquĕ Mĭnērvă sŭōs.

Āt sī tārdŭs ĕrīs ērrābīs. Trānsĭĕt aētās

quām cĭtŏ! Nōn sēgnīs ‖ stāt rĕmĕātquĕ dĭēs.

Quām cĭtŏ pūrpŭrĕōs dēpērdīt tērră cŏlōrēs,

quām cĭtŏ fōrmōsās ‖ pōpŭlŭs āltă cŏmās.30

Quām iăcĕt, īnfīrmaē vēnēre ŭbĭ fātă sĕnēctaē,

quī prĭŏr Ēlēo ēst ‖ cārcĕrĕ mīssŭs ĕquūs.

Vīdī iām iŭvĕnēm, prĕmĕrēt cūm sērĭŏr aētās,

maērēntēm stūltōs ‖ praētĕrĭīssĕ dĭēs.

Crūdēlēs dīvī! Sērpēns nŏvŭs ēxŭĭt ānnōs:35

fōrmaē nōn ūllām ‖ fātă dĕdērĕ mŏrām.

Sōlīs aētērna ēst Bācchō Phoēbōquĕ iŭvēntās:

nām dĕcĕt īntōnsūs ‖ crīnĭs ŭtrūmquĕ dĕūm.

Tū, pŭĕrō quōdcūmquĕ tŭō tēmptārĕ lĭbēbīt,

cēdās: ōbsĕquĭō ‖ plūrĭmă vīncĕt ămōr.40

Neū cŏmĕs īrĕ nĕgēs, quămŭīs vĭă lōngă părētūr

ēt Cănĭs ārēntī ‖ tōrrĕăt ārvă sĭtī,

quāmvīs praētēxēns pīctā fērrūgĭnĕ caēlūm

†vēntūram āmĭcĭāt ‖ īmbrĭfĕr ārcŭs ăquām†.

Vēl sī caērŭlĕās pūppī vŏlĕt īrĕ pĕr ūndās,45

īpsĕ lĕvēm rēmō ‖ pēr frĕtă pēllĕ rătēm.

Nēc tē paēnĭtĕāt dūrōs sŭbĭīssĕ lăbōrēs

aūt ŏpĕra īnsuētās ‖ āttĕrŭīssĕ mănūs;

nēc, vĕlĭt īnsĭdĭīs āltās sī claūdĕrĕ vāllēs,

dūm plăcĕās, ŭmĕrī ‖ rētĭă fērrĕ nĕgēnt.50

Sī vŏlĕt ārmă, lĕvī tēmptābīs lūdĕrĕ dēxtrā;

saēpĕ dăbīs nūdūm, ‖ vīncăt ŭt īllĕ, lătūs.

Tūnc tĭbĭ mītĭs ĕrīt, răpĭās tūm cāră lĭcēbīt

ōscŭlă: pūgnābīt, ‖ sēd tĭbĭ rāptă dăbīt.

Rāptă dăbīt prīmō, pōst ādfĕrĕt īpsĕ rŏgāntī,55

pōst ĕtĭām cōllō ‖ se īmplĭcŭīssĕ vĕlīt.

Heū mălĕ nūnc ārtēs mĭsĕrās haēc saēcŭlă trāctānt:

iām tĕnĕr ādsuēvīt ‖ mūnĕră vēllĕ pŭēr.

Āt tŭă, quī vĕnĕrēm dŏcŭīstī vēndĕrĕ prīmūs,

quīsquĭs ĕs, īnfēlīx ‖ ūrgĕăt ōssă lăpīs.60

Pīĕrĭdās, pŭĕrī, dōctōs ĕt ămātĕ pŏētās,

aūrĕă nēc sŭpĕrēnt ‖ mūnĕră Pīĕrĭdās.

Cārmĭnĕ pūrpŭrĕa ēst Nīsī cŏmă: cārmĭnă nī sīnt,

ēx ŭmĕrō Pĕlŏpīs ‖ nōn nĭtŭīssĕt ĕbūr.

Quēm rĕfĕrēnt Mūsaē, vīvēt, dūm rōbŏră tēllūs,65

dūm caēlūm stēllās, ‖ dūm vĕhĕt āmnĭs ăquās.

Āt quī nōn aūdīt Mūsās, quī vēndĭt ămōrēm,

Īdaēaē cūrrūs ‖ īllĕ sĕquātŭr Ŏpīs,

ēt tērcēntēnās ērrōrĭbŭs ēxplĕăt ūrbēs

ēt sĕcĕt ād Phrўgĭōs ‖ vīlĭă mēmbră mŏdōs.70

Blāndĭtĭīs vūlt ēssĕ lŏcūm Vĕnŭs īpsă: quĕrēllīs

sūpplĭcĭbūs, mĭsĕrīs ‖ flētĭbŭs īllă făvēt."

Haēc mĭhĭ, quaē cănĕrēm Tĭtĭō, dĕŭs ēdĭdĭt ōrĕ:

sēd Tĭtĭūm cōniūnx ‖ haēc mĕmĭnīssĕ vĕtāt.

Pārĕăt īllĕ sŭaē: vōs mē cĕlĕbrātĕ măgīstrūm,75

quōs măle hăbēt mūltā ‖ cāllĭdŭs ārtĕ pŭēr.

Glōrĭă cuīquĕ sŭa ēst: mē, quī spērnēntŭr, ămāntēs

cōnsūltēnt: cūnctīs ‖ iānŭă nōstră pătēt.

Tēmpŭs ĕrīt, cūm mē Vĕnĕrīs praēcēptă fĕrēntēm

dēdūcāt iŭvĕnūm ‖ sēdŭlă tūrbă sĕnēm.80

Ēheū quām Mărăthūs lēntō mē tōrquĕt ămōrĕ!

Dēfĭcĭūnt ārtēs, ‖ dēfĭcĭūntquĕ dŏlī.

Pārcĕ, pŭēr, quaēsō, nē tūrpīs fābŭlă fīām,

cūm mĕă rīdēbūnt ‖ vānă măgīstĕrĭă.

V

Āspĕr ĕram ēt bĕnĕ dīscĭdĭūm mē fērrĕ lŏquēbār:

āt mĭhĭ nūnc lōngē ‖ glōrĭă fōrtĭs ăbēst.

Nāmque ăgŏr ūt pēr plānă cĭtūs sŏlă vērbĕrĕ tūrbēn

quēm cĕlĕr ādsuētā ‖ vērsăt ăb ārtĕ pŭēr.

Ūrĕ fĕrum ēt tōrquē, lĭbĕāt nē dīcĕrĕ quīcquām5

māgnĭfĭcūm pōst haēc: ‖ hōrrĭdă vērbă dŏmā.

Pārcĕ tămēn, pēr tē fūrtīvī foēdĕră lēctī,

pēr vĕnĕrēm quaēsō ‖ cōmpŏsĭtūmquĕ căpūt.

Īlle ĕgŏ cūm trīstī mōrbō dēfēssă iăcērēs

tē dīcōr vōtīs ‖ ērĭpŭīssĕ mĕīs:10

īpsĕquĕ tē cīrcūm lūstrāvī sūlpŭrĕ pūrō,

cārmĭnĕ cūm măgĭcō ‖ praēcĭnŭīssĕt ănūs;

īpsĕ prŏcūrāvī nē pōssēnt saēvă nŏcērĕ

sōmnĭă, tēr sānctā ‖ dēvĕnĕrāndă mŏlā;

īpse ĕgŏ vēlātūs fīlō tŭnĭcīsquĕ sŏlūtīs15

vōtă nŏvēm Trĭvĭaē ‖ nōctĕ sĭlēntĕ dĕdī.

Ōmnĭă pērsōlvī: frŭĭtūr nūnc āltĕr ămōrĕ,

ēt prĕcĭbūs fēlīx ‖ ūtĭtŭr īllĕ mĕīs.

Āt mĭhĭ fēlīcēm vītām, sī sālvă fŭīssēs,

fīngēbām dēmēns, ‖ ēt rĕnŭēntĕ dĕō.20

Rūră cŏlām, frūgūmque ădĕrīt mĕă Dēlĭă cūstōs,

ārĕă dūm mēssēs ‖ sōlĕ călēntĕ tĕrēt,

aūt mĭhĭ sērvābīt plēnīs īn līntrĭbŭs ūvās

prēssăquĕ vēlōcī ‖ cāndĭdă mūstă pĕdĕ.

Cōnsuēscēt nŭmĕrārĕ pĕcūs; cōnsuēscĕt ămāntīs25

gārrŭlŭs īn dŏmĭnaē ‖ lūdĕrĕ vērnă sĭnū.

Īllă dĕō scĭĕt āgrĭcŏlaē prō vītĭbŭs ūvām,

prō sĕgĕtē spīcās, ‖ prō grĕgĕ fērrĕ dăpēm.

Īllă rĕgāt cūnctōs, īllī sīnt ōmnĭă cūraē:

āt iŭvĕt īn tōtā ‖ mē nĭhĭl ēssĕ dŏmō.30

Hūc vĕnĭēt Mēssāllă mĕūs, cuī dūlcĭă pōmă

Dēlĭă sēlēctīs ‖ dētrăhăt ārbŏrĭbūs:

ēt, tāntūm vĕnĕrātă vĭrūm, | hūnc sēdŭlă cūrēt,

huīc părĕt ātque ĕpŭlās ‖ īpsă mĭnīstră gĕrāt.

Haēc mĭhĭ fīngēbām, quaē nūnc Eūrūsquĕ Nŏtūsquĕ35

iāctăt ŏdōrātōs ‖ vōtă pĕr Ārmĕnĭōs.

Saēpe ĕgŏ tēmptāvī cūrās dēpēllĕrĕ vīnō:

āt dŏlŏr īn lăcrĭmās ‖ vērtĕrăt ōmnĕ mĕrūm.

Saēpe ălĭām tĕnŭī: sēd iām cūm gaūdĭa ădīrēm,

ādmŏnŭīt dŏmĭnaē ‖ dēsĕrŭītquĕ Vĕnūs.40

Tūnc mē dīscēdēns dēvōtūm fēmĭnă dīxīt,

ā pŭdĕt, ēt nārrāt ‖ scīrĕ nĕfāndă mĕām.

Nōn făcĭt hōc vērbīs, făcĭē tĕnĕrīsquĕ lăcērtīs

dēvŏvĕt ēt flāvīs ‖ nōstră pŭēllă cŏmīs.

Tālĭs ăd Haēmŏnĭūm Nērēīs Pēlĕă quōndām45

vēcta ēst frēnātō ‖ caērŭlă pīscĕ Thĕtīs.

Haēc nŏcŭērĕ mĭhī. Quŏd ădēst huīc dīvĕs ămātōr,

vēnĭt ĭn ēxĭtĭūm ‖ cāllĭdă lēnă mĕūm.

Sānguĭnĕās ĕdăt īllă dăpēs ātque ōrĕ crŭēntō

trīstĭă cūm mūltō ‖ pōcŭlă fēllĕ bĭbāt:50

hānc vŏlĭtēnt ănĭmaē cīrcūm sŭă fātă quĕrēntēs

sēmpĕr, ĕt ē tēctīs ‖ strīx vĭŏlēntă cănāt:

īpsă fămē stĭmŭlāntĕ fŭrēns hērbāsquĕ sĕpūlcrīs

quaērăt ĕt ā saēvīs ‖ ōssă rĕlīctă lŭpīs;

cūrrăt ĕt īnguĭnĭbūs nūdīs ŭlŭlētquĕ pĕr ūrbēs,55

pōst ăgăt ē trĭvĭīs ‖ āspĕră tūrbă cănūm.

Ēvĕnĭēt; dāt sīgnă dĕūs: sūnt nūmĭna ămāntī,

saēvĭt ĕt īniūstā ‖ lēgĕ rĕlīctă Vĕnūs.

Āt tū quām prīmūm sāgaē praēcēptă răpācīs

dēsĕrĕ: nām dōnīs ‖ vīncĭtŭr ōmnĭs ămōr.60

Paūpĕr ĕrīt praēstō tĭbĭ sēmpēr: paūpĕr ădībīt

prīmŭs ĕt īn tĕnĕrō ‖ fīxŭs ĕrīt lătĕrē:

paūpĕr ĭn āngūstō fīdūs cŏmĕs āgmĭnĕ tūrbaē

sūbĭcĭētquĕ mănūs ‖ ēffĭcĭētquĕ vĭām:

paūpĕr ăd ōccūltōs fūrtīm dēdūcĕt ămīcōs65

vīnclăquĕ dē nĭvĕō ‖ dētrăhĕt īpsĕ pĕdē.

Heū cănĭmūs frūstrā nēc vērbīs vīctă pătēscīt

iānŭă sēd plēna ēst ‖ pērcŭtĭēndă mănū.

Āt tū, quī pŏtĭōr nūnc ēs, mĕă fūrtă tĭmētŏ:

vērsātūr cĕlĕrī ‖ Fōrs lĕvĭs ōrbĕ rŏtaē.70

Nōn frūstrā quīdām iām nūnc īn līmĭnĕ pērstāt

sēdŭlŭs āc crēbrō ‖ prōspĭcĭt āc rĕfŭgīt

ēt sĭmŭlāt trānsīrĕ dŏmūm, mōx deīndĕ rĕcūrrīt

sōlŭs ĕt ānte īpsās ‖ ēxscrĕăt ūsquĕ fŏrēs.

Nēscĭŏ quīd fūrtīvŭs ămōr părăt. Ūtĕrĕ quaēsŏ,75

dūm lĭcĕt: īn lĭquĭdā ‖ nām tĭbĭ līntĕr ăquā.

VI

Sēmpĕr ŭt īndūcār blāndōs ōffērs mĭhĭ vūltūs,

pōst tămĕn ēs mĭsĕrō ‖ trīstĭs ĕt āspĕr, Ămōr.

Quīd tĭbĭ, saēvĕ, rĕī mēcum ēst? Ān glōrĭă māgna ēst

īnsĭdĭās hŏmĭnī ‖ cōmpŏsŭīssĕ dĕūm?

Nām mĭhĭ tēndūntūr cāssēs: iām Dēlĭă fūrtīm5

nēscĭŏ quēm tăcĭtā ‖ cāllĭdă nōctĕ fŏvēt.

Īllă quĭdēm iūrātă nĕgāt, sēd crēdĕrĕ dūrum ēst:

sīc ĕtĭām dē mē ‖ pērnĕgăt ūsquĕ vĭrō.

Īpsĕ mĭsēr dŏcŭī, quō pōssēt lūdĕrĕ pāctō

cūstōdēs: heū | heū ‖ nūnc prĕmŏr ārtĕ mĕā.10

Fīngĕrĕ tūnc dĭdĭcīt caūsās ūt sōlă cŭbārēt,

cārdĭnĕ tūnc tăcĭtō ‖ vērtĕrĕ pōssĕ fŏrēs:

tūnc sūcōs hērbāsquĕ dĕdī quīs līvŏr ăbīrēt

quēm făcĭt īmprēssō ‖ mūtŭă dēntĕ vĕnūs.

Āt tū, fāllācīs cōniūnx īncaūtĕ pŭēllaē,15

mē quŏquĕ sērvātō, ‖ pēccĕt ŭt īllă nĭhīl,

neū iŭvĕnēs cĕlĕbrēt mūltō sērmōnĕ căvētŏ

nēvĕ cŭbēt lāxō ‖ pēctŭs ăpērtă sĭnū,

neū tē dēcĭpĭāt nūtū, dĭgĭtōquĕ lĭquōrēm

nē trăhăt ēt mēnsaē ‖ dūcăt ĭn ōrbĕ nŏtās.20

Ēxībīt quām saēpĕ, tĭmē, seū vīsĕrĕ dīcēt

sācră Bŏnaē mărĭbūs ‖ nōn ădĕūndă Dĕaē.

Āt mĭhĭ sī crēdās, īllām sĕquăr ūnŭs ăd ārās:

tūnc mĭhĭ nōn ŏcŭlīs ‖ sīt tĭmŭīssĕ mĕīs.

Saēpĕ, vĕlūt gēmmās ēiūs sīgnūmquĕ prŏbārēm,25

pēr caūsām mĕmĭnī ‖ mē tĕtĭgīssĕ mănūm:

saēpĕ mĕrō sōmnūm pĕpĕrī tĭbi, ăt īpsĕ bĭbēbām

sōbrĭă sūppŏsĭtā ‖ pōcŭlă vīctŏr ăquā.

Nōn ĕgŏ tē laēsī prūdēns: īgnōscĕ fătēntī.

Iūssĭt Ămōr: cōntrā ‖ quīs fĕrăt ārmă dĕōs?30

Īlle ĕgŏ sūm, nēc mē iām dīcĕrĕ vēră pŭdēbīt,

īnstābāt tōtā ‖ cuī tŭă nōctĕ cănīs.

Quīd tĕnĕrā tĭbĭ cōniŭge ŏpūs? Tŭă sī bŏnă nēscīs

sērvārē, frūstrā ‖ clāvĭs ĭnēst fŏrĭbūs.

Tē tĕnĕt, ābsēntēs ălĭōs sūspīrăt ămōrēs35

ēt sĭmŭlāt sŭbĭtō ‖ cōndŏlŭīssĕ căpūt.

Āt mĭhĭ sērvāndām crēdās: nōn saēvă rĕcūsō

vērbĕră, dētrēctō ‖ nōn ĕgŏ vīnclă pĕdūm.

Tūm prŏcŭl ābsītīs, quīsquīs cŏlĭt ārtĕ căpīllōs,

ēt flŭĭt ēffūsō ‖ cuī tŏgă lāxă sĭnū:40

quīsquĭs ĕt ōccūrrēt, nē pōssīt crīmĕn hăbērĕ,

stēt prŏcŭl aūt ălĭā ‖ †stēt prŏcŭl† āntĕ vĭā.

Sīc fĭĕrī iŭbĕt īpsĕ dĕūs, sīc māgnă săcērdōs

ēst mĭhĭ dīvīnō ‖ vātĭcĭnātă sŏnō.

Haēc, ŭbĭ Bēllōnaē mōtu ēst ăgĭtātă, nĕc ācrēm45

flāmmām, nōn āmēns ‖ vērbĕră tōrtă tĭmēt:

īpsă bĭpēnnĕ sŭōs caēdīt vĭŏlēntă lăcērtōs

sānguĭnĕque ēffūsō ‖ spārgĭt ĭnūltă dĕām,

stātquĕ lătūs praēfīxă vĕrū, stāt saūcĭă pēctūs,

ēt cănĭt ēvēntūs ‖ quōs dĕă māgnă mŏnēt.50

"Pārcĭtĕ quām cūstōdĭt Ămōr vĭŏlārĕ pŭēllām,

nē pĭgĕāt māgnō ‖ pōst dĭdĭcīssĕ mălō.

Āttĭgĕrīt, lābēntŭr ŏpēs, ūt vūlnĕrĕ nōstrō

sānguĭs, ŭt hīc vēntīs ‖ dīrĭpĭtūrquĕ cĭnīs."

Ēt tĭbĭ nēscĭŏ quās dīxīt, mĕă Dēlĭă, poēnās:55

sī tămĕn ādmīttās, ‖ sīt prĕcŏr īllă lĕvīs.

Nōn ĕgŏ tē prōptēr pārcō tĭbĭ, sēd tŭă mātēr

mē mŏvĕt ātque īrās ‖ aūrĕă vīncĭt ănūs.

Haēc mĭhĭ te āddūcīt tĕnĕbrīs mūltōquĕ tĭmōrĕ

cōniūngīt nōstrās ‖ clām tăcĭtūrnă mănūs:60

haēc fŏrĭbūsquĕ mănēt nōctū me ādfīxă prŏcūlquĕ

cōgnōscīt strĕpĭtūs ‖ mē vĕnĭēntĕ pĕdūm.

Vīvĕ dĭū mĭhĭ, dūlcĭs ănūs: prŏprĭōs ĕgŏ tēcūm,

sīt mŏdŏ fās, ānnōs ‖ cōntrĭbŭīssĕ vĕlīm.

Tē sēmpēr nātāmquĕ tŭām tē prōptĕr ămābō:65

quīdquĭd ăgīt, sānguīs ‖ ēst tămĕn īllă tŭūs.

Sīt mŏdŏ cāstă, dŏcē, quāmvīs nōn vīttă lĭgātōs

īmpĕdĭāt crīnēs ‖ nēc stŏlă lōngă pĕdēs.

Ēt mĭhĭ sīnt dūraē lēgēs, laūdārĕ nĕc ūllām

pōssim ĕgŏ quīn ŏcŭlōs ‖ āppĕtăt īllă mĕōs;70

ēt sī quīd pēccāssĕ pŭtēt, dūcārquĕ căpīllīs

īmmĕrĭtō prōnās ‖ prōrĭpĭārquĕ vĭās.

Nōn ĕgŏ tē pūlsārĕ vĕlīm, sēd, vēnĕrĭt īstĕ

sī fŭrŏr, ōptārīm ‖ nōn hăbŭīssĕ mănūs.

Nēc saēvō sīs cāstă mĕtū, sēd mēntĕ fĭdēlī:75

mūtŭŭs ābsēntī ‖ tē mĭhĭ sērvĕt ămōr.

Āt quaē fīdă fŭīt nūllī, pōst vīctă sĕnēctā

dūcĭt ĭnōps trĕmŭlā ‖ stāmĭnă tōrtă mănū

fīrmăquĕ cōndūctīs ādnēctīt līcĭă tēlīs

trāctăquĕ dē nĭvĕō ‖ vēllĕrĕ dūctă pŭtāt.80

Hānc ănĭmō gaūdēntĕ vĭdēnt iŭvĕnūmquĕ cătērvaē

cōmmĕmŏrānt mĕrĭtō ‖ tōt mălă fērrĕ sĕnēm:

hānc Vĕnŭs ēx āltō flēntēm sūblīmĭs Ŏlŷmpō

spēctăt ĕt īnfīdīs ‖ quām sĭt ăcērbă mŏnēt.

Haēc ălĭīs mălĕdīctă cădānt: nōs, Dēlĭa, ămōrīs85

ēxēmplūm cānā ‖ sīmŭs ŭtērquĕ cŏmā.

VII

Hūnc cĕcĭnērĕ dĭēm Pārcaē fātālĭă nēntēs

stāmĭnă, nōn ūllī ‖ dīssŏlŭēndă dĕō:

hūnc fŏre, Ăquītānās pōssēt quī fūndĕrĕ gēntēs,

quēm trĕmĕrēt fōrtī ‖ mīlĭtĕ vīctŭs Ătāx.

Ēvēnērĕ: nŏvōs pūbēs Rōmānă trĭūmphōs5

vīdĭt ĕt ēvīnctōs ‖ brācchĭă cāptă dŭcēs:

āt tē vīctrīcēs laūrōs, Mēssāllă, gĕrēntēm

pōrtābāt nĭtĭdīs ‖ cūrrŭs ĕbūrnŭs ĕquīs.

Nōn sĭnĕ me ēst tĭbĭ pārtŭs hŏnōs: Tārbēllă Pўrēnē

tēstĭs ĕt Ōcĕănī ‖ lītŏră Sāntŏnĭcī,10

tēstĭs Ărār Rhŏdănūsquĕ cĕlēr māgnūsquĕ Gărūmnă,

Cārnŭtĭs ēt flāvī ‖ caērŭlă lŷmphă Lĭgēr.

Ān tē, Cŷdnĕ, cănām, tăcĭtīs quī lēnĭtĕr ūndīs

caērŭlĕūs plăcĭdīs ‖ pēr vădă sērpĭs ăquīs,

quāntŭs ĕt aēthĕrĭō cōntīngēns vērtĭcĕ nūbēs15

frīgĭdŭs īntōnsōs ‖ Taūrŭs ălāt Cĭlĭcās?

Quīd rĕfĕram ūt vŏlĭtēt crēbrās īntāctă pĕr ūrbēs

ālbă Pălaēstīnō ‖ sānctă cŏlūmbă Sўrō,

ūtquĕ mărīs vāstūm prōspēctēt tūrrĭbŭs aēquōr

prīmă rătēm vēntīs ‖ crēdĕrĕ dōctă Tўrōs,20

quālĭs ĕt, ārēntēs cūm fīndīt Sīrĭŭs āgrōs,

fērtĭlĭs aēstīvā ‖ Nīlŭs ăbūndĕt ăquā?

Nīlĕ pătēr, quānām pōssīm tē dīcĕrĕ caūsā

aūt quĭbŭs īn tērrīs ‖ ōccŭlŭīssĕ căpūt?

Tē prōptēr nūllōs tēllūs tŭă pōstŭlăt īmbrēs,25

ārĭdă nēc plŭvĭō ‖ sūpplĭcăt hērbă Iŏvī.

Tē cănĭt ātquĕ sŭūm pūbēs mīrātŭr Ŏsīrīm

bārbără, Mēmphītēn ‖ plāngĕrĕ dōctă bŏvēm.

Prīmŭs ărātră mănū sōllērtī fēcĭt Ŏsīrīs

ēt tĕnĕrām fērrō ‖ sōllĭcĭtāvĭt hŭmūm,30

prīmŭs ĭnēxpērtaē cōmmīsīt sēmĭnă tērraē

pōmăquĕ nōn nōtīs ‖ lēgĭt ăb ārbŏrĭbūs.

Hīc dŏcŭīt tĕnĕrām pālīs ādiūngĕrĕ vītēm,

hīc vĭrĭdēm dūrā ‖ caēdĕrĕ fālcĕ cŏmām:

īllī iūcūndōs prīmūm mātūră săpōrēs35

ēxprēssa īncūltīs ‖ ūvă dĕdīt pĕdĭbūs.

Īllĕ lĭquōr dŏcŭīt vōcēs īnflēctĕrĕ cāntū,

mōvĭt ĕt ād cērtōs ‖ nēscĭă mēmbră mŏdōs:

Bācchŭs ĕt āgrĭcŏlaē māgnō cōnfēctă lăbōrĕ

pēctŏră trīstĭtĭaē ‖ dīssŏlŭēndă dĕdīt:40

Bācchŭs ĕt ādflīctīs rĕquĭēm mōrtālĭbŭs ādfērt,

crūră lĭcēt dūrā ‖ cōmpĕdĕ pūlsă sŏnēnt.

Nōn tĭbĭ sūnt trīstēs cūraē nēc lūctŭs, Ŏsīrī,

sēd chŏrŭs ēt cāntūs ‖ ēt lĕvĭs āptŭs ămōr,

sēd vărĭī flōrēs ēt frōns rĕdĭmītă cŏrŷmbīs,45

fūsă sĕd ād tĕnĕrōs ‖ lūtĕă pāllă pĕdēs

ēt Tўrĭaē vēstēs ēt dūlcīs tībĭă cāntū

ēt lĕvĭs ōccūltīs ‖ cōnscĭă cīstă săcrīs.

Hūc ădĕs ēt Gĕnĭūm lūdīs cēntūmquĕ chŏrēīs

cōncĕlĕbra ēt mūltō ‖ tēmpŏră fūndĕ mĕrō:50

īllĭŭs ēt nĭtĭdō stīllēnt ūnguēntă căpīllō,

ēt căpĭte ēt cōllō ‖ mōllĭă sērtă gĕrāt.

Sīc vĕnĭās hŏdĭērnĕ: tĭbī dēm tūrĭs hŏnōrēs,

lība ēt Mōpsŏpĭō ‖ dūlcĭă mēllĕ fĕrām.

Āt tĭbĭ sūccrēscāt prōlēs quaē fāctă părēntīs55

aūgĕăt ēt cīrcā ‖ stēt vĕnĕrāndă sĕnēm.

Nēc tăcĕāt mŏnŭmēntă vĭaē, quēm Tūscŭlă tēllūs

cāndĭdăque āntīquō ‖ dētĭnĕt Ālbă Lărē.

Nāmque ŏpĭbūs cōngēstă tŭīs hīc glārĕă dūră

stērnĭtŭr, hīc āptā ‖ iūngĭtŭr ārtĕ sĭlēx.60

Tē cănĕt āgrĭcŏla, ā māgnā cūm vēnĕrĭt ūrbĕ

sērŭs, ĭnōffēnsūm ‖ rēttŭlĕrītquĕ pĕdēm.

Āt tū, Nātālīs mūltōs cĕlĕbrāndĕ pĕr ānnōs,

cāndĭdĭōr sēmpēr ‖ cāndĭdĭōrquĕ vĕnī.

VIII

Nōn ĕgŏ cēlārī pōssūm, quīd nūtŭs ămāntīs

quīdvĕ fĕrānt mītī ‖ lēnĭă vērbă sŏnō.

Nēc mĭhĭ sūnt sōrtēs nēc cōnscĭă fībră dĕōrūm,

praēcĭnĭt ēvēntūs ‖ nēc mĭhĭ cāntŭs ăvīs:

īpsă Vĕnūs măgĭcō rĕlĭgātūm brācchĭă nōdō5

pērdŏcŭīt mūltīs ‖ nōn sĭnĕ vērbĕrĭbūs.

Dēsĭnĕ dīssĭmŭlārĕ: dĕūs crūdēlĭŭs ūrīt,

quōs vĭdĕt īnvītōs ‖ sūccŭbŭīssĕ sĭbī.

Quīd tĭbĭ nūnc mōllēs prōdēst cŏlŭīssĕ căpīllōs

saēpĕquĕ mūtātās ‖ dīspŏsŭīssĕ cŏmās,10

quīd fūcō splēndēntĕ gĕnās ōrnārĕ, quĭd ūnguēs

ārtĭfĭcīs dōctā ‖ sūbsĕcŭīssĕ mănū?

Frūstrā iām vēstēs, frūstrā mūtāntŭr ămīctūs

ānsăquĕ cōmprēssōs ‖ cōllĭgăt ārtă pĕdēs.

Īllă plăcēt, quāmvīs īncūltō vēnĕrĭt ōrĕ15

nēc nĭtĭdūm tārdā ‖ cōmpsĕrĭt ārtĕ căpūt.

Nūm tē cārmĭnĭbūs, nūm tē pāllēntĭbŭs hērbīs

dēvōvīt tăcĭtō ‖ tēmpŏrĕ nōctĭs ănūs?

Cāntūs vīcīnīs frūgēs trādūcĭt ăb āgrīs,

cāntŭs ĕt īrātaē ‖ dētĭnĕt ānguĭs ĭtēr,20

cāntŭs ĕt ē cūrrū Lūnām dēdūcĕrĕ tēmptāt,

ēt făcĕrēt, sī nōn ‖ aēră rĕpūlsă sŏnēnt.

Quīd quĕrŏr heū mĭsĕrō cārmēn nŏcŭīssĕ, quĭd hērbās?

Fōrmă nĭhīl măgĭcīs ‖ ūtĭtŭr aūxĭlĭīs:

sēd cōrpūs tĕtĭgīssĕ nŏcēt, sēd lōngă dĕdīssĕ25

ōscŭlă, sēd fĕmŏrī ‖ cōnsĕrŭīssĕ fĕmūr.

Nēc tū dīffĭcĭlīs pŭĕrō tămĕn ēssĕ mĕmēntŏ:

pērsĕquĭtūr poēnīs ‖ trīstĭă fāctă Vĕnūs.

Mūnĕră nē pōscās: dēt mūnĕră cānŭs ămātōr,

ūt fŏvĕāt mōllī ‖ frīgĭdă mēmbră sĭnū.30

Cārĭŏr ēst aūrō iŭvĕnīs, cuī lēvĭă fūlgēnt

ōră nĕc āmplēxūs ‖ āspĕră bārbă tĕrīt.

Huīc tū cāndēntēs ŭmĕrō sūppōnĕ lăcērtōs,

ēt rēgūm māgnaē ‖ dēspĭcĭāntŭr ŏpēs.

Āt Vĕnŭs īnvĕnĭēt pŭĕrō cōncūmbĕrĕ fūrtīm,35

dūm tĭmĕt ēt tĕnĕrōs ‖ cōnsĕrĭt ūsquĕ sĭnūs,

ēt dăre ănhēlāntī pūgnāntĭbŭs ūmĭdă līnguīs

ōscŭla ĕt īn cōllō ‖ fīgĕrĕ dēntĕ nŏtās.

Nōn lăpĭs hānc gēmmaēquĕ iŭvānt, quaē frīgŏrĕ sōlă

dōrmĭăt ēt nūllī ‖ sīt cŭpĭēndă vĭrō.40

Heū sērō rĕvŏcātŭr ămōr sērōquĕ iŭvēntās

cūm vĕtŭs īnfēcīt ‖ cānă sĕnēctă căpūt.

Tūm stŭdĭūm fōrmae ēst: cŏmă tūm mūtātŭr, ŭt ānnōs

dīssĭmŭlēt vĭrĭdī ‖ cōrtĭcĕ tīnctă nŭcīs:

tōllĕrĕ tūm cūra ēst ālbōs ā stīrpĕ căpīllōs45

ēt făcĭēm dēmptā ‖ pēllĕ rĕfērrĕ nŏvām.

Āt tū dūm prīmī flōrēt tĭbĭ tēmpŏrĭs aētās

ūtĕrĕ: nōn tārdō ‖ lābĭtŭr īllă pĕdĕ.

Neū Mărăthūm tōrquē: pŭĕrō quaē glōrĭă vīcto ēst?

Īn vĕtĕrēs ēstō ‖ dūră, pŭēllă, sĕnēs.50

Pārcĕ prĕcōr tĕnĕrō: nōn īllī sōntĭcă caūsa ēst,

sēd nĭmĭūs lūtō ‖ cōrpŏră tīngĭt ămōr.

Vēl mĭsĕr ābsēntī maēstās quām saēpĕ quĕrēllās

cōnĭcĭt ēt lăcrĭmīs ‖ ōmnĭă plēnă mădēnt!

"Quīd mē spērnĭs?" Ăīt. "Pŏtĕrāt cūstōdĭă vīncī:55

īpsĕ dĕdīt cŭpĭdīs ‖ fāllĕrĕ pōssĕ dĕūs.

Nōtă vĕnūs fūrtīvă mĭhi ēst, ūt lēnĭs ăgātūr

spīrĭtŭs, ūt nēc dēnt ‖ ōscŭlă rāptă sŏnūm;

ēt pōssūm mĕdĭā quāmvīs ōbrēpĕrĕ nōctĕ

ēt strĕpĭtū nūllō ‖ clām rĕsĕrārĕ fŏrēs.60

Quīd prōsūnt ārtēs, mĭsĕrūm sī spērnĭt ămāntēm

ēt fŭgĭt ēx īpsō ‖ saēvă pŭēllă tŏrō?

Vēl cūm prōmīttīt, sŭbĭtō sēd pērfĭdă fāllīt,

ēst mĭhĭ nōx mūltīs ‖ ēvĭgĭlāndă mălīs.

Dūm mĭhĭ vēntūrām fīngō, quōdcūmquĕ mŏvētūr,65

īllīūs crēdō ‖ tūnc sŏnŭīssĕ pĕdēs."

Dēsīstās lăcrĭmārĕ, pŭēr: nōn frāngĭtŭr īllă,

ēt tŭă iām flētū ‖ lūmĭnă fēssă tŭmēnt.

Ōdērūnt, Phŏlŏē, mŏnĕō, fāstīdĭă dīvī,

nēc prōdēst sānctīs ‖ tūră dĕdīssĕ fŏcīs.70

Hīc Mărăthūs quōndām mĭsĕrōs lūdēbăt ămāntēs,

nēscĭŭs ūltōrēm ‖ pōst căpŭt ēssĕ dĕūm;

saēpe ĕtĭām lăcrĭmās fērtūr rīsīssĕ dŏlēntīs

ēt cŭpĭdūm fīctā ‖ dētĭnŭīssĕ mŏrā:

nūnc ōmnēs ōdīt fāstūs, nūnc dīsplĭcĕt īllī75

quaēcūmque ōppŏsĭta ēst ‖ iānŭă dūră sĕrā.

Āt tē poēnă mănēt, nī dēsĭnĭs ēssĕ sŭpērbă.

Quām cŭpĭēs vōtīs ‖ hūnc rĕvŏcārĕ dĭēm!

IX

Quīd mĭhĭ, sī fŭĕrās mĭsĕrōs laēsūrŭs ămōrēs,

foēdĕră pēr dīvōs, ‖ clām vĭŏlāndă, dăbās?

Ā mĭsĕr, ēt sī quīs prīmō pēriūrĭă cēlāt,

sēră tămēn tăcĭtīs ‖ Poēnă vĕnīt pĕdĭbūs.

Pārcĭtĕ, caēlēstēs: aēquum ēst īmpūnĕ lĭcērĕ5

nūmĭnă fōrmōsīs ‖ laēdĕrĕ vēstră sĕmēl.

Lūcră pĕtēns hăbĭlī taūrōs ādiūngĭt ărātrō

ēt dūrūm tērraē ‖ rūstĭcŭs ūrgĕt ŏpūs,

lūcră pĕtītūrās frĕtă pēr pārēntĭă vēntīs

dūcūnt īnstăbĭlēs ‖ sīdĕră cērtă rătēs:10

mūnĕrĭbūs mĕŭs ēst cāptūs pŭĕr. Āt dĕŭs īllă

īn cĭnĕrem ēt lĭquĭdās ‖ mūnĕră vērtăt ăquās.

Iām mĭhĭ pērsōlvēt poēnās, pūlvīsquĕ dĕcōrēm

dētrăhĕt ēt vēntīs ‖ hōrrĭdă fāctă cŏmā;

ūrētūr făcĭēs, ūrēntūr sōlĕ căpīllī,15

dētĕrĕt īnvălĭdōs ‖ ēt vĭă lōngă pĕdēs.

Ādmŏnŭī quŏtĭēns "aūrō nē pōllŭĕ fōrmām:

saēpĕ sŏlēnt aūrō ‖ mūltă sŭbēssĕ mălă.

Dīvĭtĭīs cāptūs sī quīs vĭŏlāvĭt ămōrēm,

āspĕrăque ēst īllī ‖ dīffĭcĭlīsquĕ Vĕnūs.20

Ūrĕ mĕūm pŏtĭūs flāmmā căpŭt ēt pĕtĕ fērrō

cōrpŭs ĕt īntōrtō ‖ vērbĕrĕ tērgă sĕcā.

Nēc tĭbĭ cēlāndī spēs sīt pēccārĕ părāntī:

scīt dĕŭs, ōccūltōs ‖ quī vĕtăt ēssĕ dŏlōs.

Īpsĕ dĕūs tăcĭtō pērmīsīt lēnĕ mĭnīstrō25

ēdĕrĕt ūt mūltō ‖ lībĕră vērbă mĕrō:

īpsĕ dĕūs sōmnō dŏmĭtōs ēmīttĕrĕ vōcēm

iūssĭt ĕt īnvītōs ‖ fāctă tĕgēndă lŏquī."

Haēc ĕgŏ dīcēbām: nūnc mē flēvīssĕ lŏquēntēm,

nūnc pŭdĕt ād tĕnĕrōs ‖ prōcŭbŭīssĕ pĕdēs.30

Tūnc mĭhĭ iūrābās nūllō tē dīvĭtĭs aūrī

pōndĕrĕ, nōn gēmmīs, ‖ vēndĕrĕ vēllĕ fĭdēm,

nōn tĭbĭ sī prĕtĭūm Cāmpānĭă tērră dărētūr,

nōn tĭbĭ sī Bācchī ‖ cūră Fălērnŭs ăgēr.

Īllīs ērĭpĕrēs vērbīs mĭhĭ sīdĕră caēlī35

lūcēre ēt prōnās ‖ flūmĭnĭs ēssĕ vĭās.

Quīn ĕtĭām flēbās: āt nōn ĕgŏ fāllĕrĕ dōctūs

tērgēbam ūmēntēs ‖ crēdŭlŭs ūsquĕ gĕnās.

Quīd făcĭām, nĭsi ĕt īpsĕ fŏrēs ĭn ămōrĕ pŭēllaē?

Sīt prĕcŏr ēxēmplō ‖ sīt lĕvĭs īllă tŭō.40

Ō quŏtĭēns, vērbīs nē quīsquām cōnscĭŭs ēssēt,

īpsĕ cŏmēs mūltā ‖ lūmĭnă nōctĕ tŭlī!

Saēpe īnspērāntī vēnīt tĭbĭ mūnĕrĕ nōstrō

ēt lătŭīt claūsās ‖ pōst ădŏpērtă fŏrēs.

Tūm mĭsĕr īntĕrĭī, stūltē cōnfīsŭs ămārī:45

nām pŏtĕram ād lăquĕōs ‖ caūtĭŏr ēssĕ tŭōs.

Quīn ĕtĭam āttŏnĭtā laūdēs tĭbĭ mēntĕ cănēbām,

āt mē nūnc nōstrī ‖ Pīĕrĭdūmquĕ pŭdēt.

Īllă vĕlīm răpĭdā Vūlcānūs cārmĭnă flāmmā

tōrrĕăt ēt lĭquĭdā ‖ dēlĕăt āmnĭs ăquā.50

Tū prŏcŭl hīnc ābsīs, cuī fōrmām vēndĕrĕ cūra ēst

ēt prĕtĭūm plēnā ‖ grāndĕ rĕfērrĕ mănū.

Āt tē quī pŭĕrūm dōnīs cōrrūmpĕre ĕs aūsūs

rīdĕăt ādsĭdŭīs ‖ ūxŏr ĭnūltă dŏlīs,

ēt cūm fūrtīvō iŭvĕnēm lāssāvĕrĭt ūsū,55

tēcum īntērpŏsĭtā ‖ lānguĭdă vēstĕ cŭbēt.

Sēmpēr sīnt ēxtērnă tŭō vēstīgĭă lēctō

ēt pătĕāt cŭpĭdīs ‖ sēmpĕr ăpērtă dŏmūs:

nēc lāscīvă sŏrōr dīcātūr plūră bĭbīssĕ

pōcŭlă vēl plūrēs ‖ ēmĕrŭīssĕ vĭrōs.60

Īllām saēpĕ fĕrūnt cōnvīvĭă dūcĕrĕ bācchō,

dūm rŏtă Lūcĭfĕrī ‖ prōvŏcĕt ōrtă dĭēm:

īllā nūllă quĕāt mĕlĭūs cōnsūmĕrĕ nōctēm

aūt ŏpĕrūm vărĭās ‖ dīspŏsŭīssĕ vĭcēs.

Āt tŭă pērdĭdĭcīt: nēc tū, stūltīssĭmĕ, sēntīs,65

cūm tĭbĭ nōn sŏlĭtā ‖ cōrpŭs ăb ārtĕ mŏvēt.

Tūnĕ pŭtās īllām prō tē dīspōnĕrĕ crīnēs

aūt tĕnŭēs dēnsō ‖ pēctĕrĕ dēntĕ cŏmās?

Īstănĕ pērsuādēt făcĭēs, aūrōquĕ lăcērtōs

vīncĭăt ēt Tўrĭō ‖ prōdĕăt āptă sĭnū?70

Nōn tĭbĭ sēd iŭvĕnī cuīdām vūlt bēllă vĭdērī,

dēvŏvĕāt prō quō ‖ rēmquĕ dŏmūmquĕ tŭām.

Nēc făcĭt hōc vĭtĭō, sēd cōrpŏră foēdă pŏdāgrā

ēt sĕnĭs āmplēxūs ‖ cūltă pŭēllă fŭgīt.

Huīc tămĕn āccŭbŭīt nōstēr pŭĕr: hūnc ĕgŏ crēdām75

cūm trŭcĭbūs vĕnĕrēm ‖ iūngĕrĕ pōssĕ fĕrīs.

Blāndĭtĭāsnĕ mĕās ălĭīs tū vēndĕre ĕs aūsūs,

tūne ălĭīs dēmēns ‖ ōscŭlă fērrĕ mĕă?

Tūm flēbīs, cūm mē vīnctūm pŭĕr āltĕr hăbēbīt

ēt gĕrĕt īn rēgnō ‖ rēgnă sŭpērbă tŭō.80

Āt tŭă tūm mē poēnă iŭvēt, Vĕnĕrīquĕ mĕrēntī

fīxă nŏtēt cāsūs ‖ aūrĕă pālmă mĕōs:

hānc tĭbĭ fāllācī rĕsŏlūtŭs ămōrĕ Tĭbūllūs

dēdĭcăt ēt grātā ‖ sīs, dĕă, mēntĕ rŏgāt.

X

Quīs fŭĭt, hōrrēndōs prīmūs quī prōtŭlĭt ēnsēs?

Quām fĕrŭs ēt vērē ‖ fērrĕŭs īllĕ fŭīt!

Tūm caēdēs hŏmĭnūm gĕnĕrī, tūm proēlĭă nātă,

tūm brĕvĭōr dīraē ‖ mōrtĭs ăpērtă vĭa ēst.

Ān nĭhĭl īllĕ mĭsēr mĕrŭīt, nōs ād mălă nōstră5

vērtĭmŭs, īn saēvās ‖ quōd dĕdĭt īllĕ fĕrās?

Dīvĭtĭs hōc vĭtĭum ēst aūrī, nēc bēllă fŭērūnt,

fāgĭnŭs āstābāt ‖ cūm scўphŭs āntĕ dăpēs.

Nōn ārcēs, nōn vāllŭs ĕrāt, sōmnūmquĕ pĕtēbāt

sēcūrūs vărĭās ‖ dūx grĕgĭs īntĕr ŏvēs.10

Tūnc mĭhĭ vītă fŏrēt vūlgī nēc trīstĭă nōssēm

ārmă nĕc aūdīssēm ‖ cōrdĕ mĭcāntĕ tŭbām.

Nūnc ād bēllă trăhōr, ēt iām quīs fōrsĭtăn hōstīs

haēsūra īn nōstrō ‖ tēlă gĕrīt lătĕrĕ.

Sēd pătrĭī sērvātĕ Lărēs: ălŭīstĭs ĕt īdēm,15

cūrsārēm vēstrōs ‖ cūm tĕnĕr āntĕ pĕdēs.

Neū pŭdĕāt prīscō vōs ēsse ē stīpĭtĕ fāctōs:

sīc vĕtĕrīs sēdēs ‖ īncŏlŭīstĭs ăvī.

Tūnc mĕlĭūs tĕnŭērĕ fĭdēm, cūm paūpĕrĕ cūltū

stābăt ĭn ēxĭgŭā ‖ līgnĕŭs aēdĕ dĕūs.20

Hīc plācātŭs ĕrāt, seū quīs lībāvĕrăt ūvām

seū dĕdĕrāt sānctaē ‖ spīcĕă sērtă cŏmaē:

ātque ălĭquīs vōtī cōmpōs lība īpsĕ fĕrēbāt

pōstquĕ cŏmēs pūrūm ‖ fīlĭă pārvă făvūm.

Āt nŏbĭs aērātā, Lārēs, dēpēllĭtĕ tēlă,25

...

hōstĭăque ē plēnā ‖ rūstĭcă pōrcŭs hărā.

Hānc pūrā cūm vēstĕ sĕquār mŷrtōquĕ cănīstră

vīnctă gĕrām, mŷrtō ‖ vīnctŭs ĕt īpsĕ căpūt.

Sīc plăcĕām vōbīs: ălĭūs sīt fōrtĭs ĭn ārmīs,

stērnăt ĕt ādvērsōs ‖ Mārtĕ făvēntĕ dŭcēs,30

ūt mĭhĭ pōtāntī pōssīt sŭă dīcĕrĕ fāctă

mīlĕs ĕt īn mēnsā ‖ pīngĕrĕ cāstră mĕrō.

Quīs fŭrŏr ēst ātrām bēllīs āccērsĕrĕ Mōrtēm?

Īmmĭnĕt ēt tăcĭtō ‖ clām vĕnĭt īllă pĕdē.

Nōn sĕgĕs ēst īnfrā, nōn vīnĕă cūltă, sĕd aūdāx35

Cērbĕrŭs ēt Stўgĭaē ‖ nāvĭtă tūrpĭs ăquaē:

īllīc pērcūssīsquĕ gĕnīs ūstōquĕ căpīllō

ērrăt ăd ōbscūrōs ‖ pāllĭdă tūrbă lăcūs.

Quīn pŏtĭūs laūdāndŭs hĭc ēst quēm prōlĕ părātā

ōccŭpăt īn pārvā ‖ pīgră sĕnēctă căsā!40

Īpsĕ sŭās sēctātŭr ŏvēs, āt fīlĭŭs āgnōs,

ēt călĭdām fēssō ‖ cōmpărăt ūxŏr ăquām.

Sīc ĕgŏ sīm, lĭcĕātquĕ căpūt cāndēscĕrĕ cānīs

tēmpŏrĭs ēt prīscī ‖ fāctă rĕfērrĕ sĕnēm.

Īntĕrĕā pāx ārvă cŏlāt. Pāx cāndĭdă prīmūm45

dūxĭt ărātūrōs ‖ sūb iŭgă cūrvă bŏvēs:

pāx ălŭīt vītēs ēt sūcōs cōndĭdĭt ūvaē,

fūndĕrĕt ūt nātō ‖ tēstă pătērnă mĕrūm:

pācĕ bĭdēns vōmērquĕ nĭtēnt, āt trīstĭă dūrī

mīlĭtĭs īn tĕnĕbrīs ‖ ōccŭpăt ārmă sĭtūs.-50

Rūstĭcŭs ē lūcōquĕ vĕhīt, mălĕ sōbrĭŭs īpsĕ,

ūxōrēm plaūstrō ‖ prōgĕnĭēmquĕ dŏmūm.-

Sēd vĕnĕrīs tūnc bēllă călēnt, scīssōsquĕ căpīllōs

fēmĭnă, pērfrāctās ‖ cōnquĕrĭtūrquĕ fŏrēs;

flēt tĕnĕrās sūbtūsă gĕnās: sēd vīctŏr ĕt īpsĕ55

flēt sĭbĭ dēmēntēs ‖ tām vălŭīssĕ mănūs.

Āt lāscīvŭs Ămōr rīxaē mălă vērbă mĭnīstrāt,

īntĕr ĕt īrātūm ‖ lēntŭs ŭtrūmquĕ sĕdēt.

Ā lăpĭs ēst fērrūmquĕ, sŭām quīcūmquĕ pŭēllām

vērbĕrăt: ē caēlō ‖ dērĭpĭt īllĕ dĕōs.60

Sīt sătĭs ē mēmbrīs tĕnŭēm rēscīndĕrĕ vēstēm,

sīt sătĭs ōrnātūs ‖ dīssŏlŭīssĕ cŏmaē,

sīt lăcrĭmās mōvīssĕ sătīs: quătĕr īllĕ bĕātūs

quō tĕnĕra īrātō ‖ flērĕ pŭēllă pŏtēst.

Sēd mănĭbūs quī saēvŭs ĕrīt, scūtūmquĕ sŭdēmquĕ65

īs gĕrăt ēt mītī ‖ sīt prŏcŭl ā Vĕnĕrē.

Āt nōbīs, Pāx ālmă, vĕnī spīcāmquĕ tĕnētŏ,

prōflŭăt ēt pōmīs ‖ cāndĭdŭs āntĕ sĭnūs.