0

Lēntŭs ăb ūrbĕ vĕnīs, Cŏrўdōn; vīcēsĭmă cērtē

nōx fŭĭt, ūt nōstraē cŭpĭūnt tē cērnĕrĕ sīlvaē,

ūt tŭă maērēntēs ēxspēctānt iūbĭlă taūrī.

Ō pĭgĕr, ō dūrō nōn mōllĭŏr āxĕ, Lўcōtā,

quī vĕtĕrēs fāgōs nŏvă quām spēctācŭlă māvīs5

cērnĕrĕ, quaē pătŭlā iŭvĕnīs dĕŭs ēdĭt hărēnā.

Mīrābār, quaē tāntă fŏrēt tĭbĭ caūsă mŏrāndī,

cūr tŭă cēssārēt tăcĭtūrnīs fīstŭlă sīlvīs

ēt sōlūs Stĭmĭchōn cănĕrēt pāllēntĕ cŏrŷmbō:

quēm sĭnĕ tē maēstī tĕnĕrō dōnāvĭmŭs haēdō.10

nām, dūm lēntŭs ăbēs, lūstrāvĭt ŏvīlĭă Thŷrsīs,

iūssĭt ĕt ārgūtā iŭvĕnēs cērtārĕ cĭcūtā.

Sīt lĭcĕt īnvīctūs Stĭmĭchōn ēt praēmĭă dīvēs

aūfĕrăt, āccēptō nēc sōlūm gaūdĕăt haēdō,

vērūm tōtă fĕrāt quaē lūstrăt ŏvīlĭă Thŷrsīs:15

nōn tămĕn aēquābīt mĕă gaūdĭă; nēc mĭhĭ, sī quīs

ōmnĭă Lūcānaē dōnēt pĕcŭārĭă sīlvaē,

grātă măgīs fŭĕrīnt quām quaē spēctāvĭmŭs ūrbĕ.

Dīc ăgĕ dīc, Cŏrўdōn, nēc nōstrās īnvĭdŭs aūrēs

dēspĭcĕ: nōn ălĭtēr cērtē mĭhĭ dūlcĕ lŏquērĕ20

quām cāntārĕ sŏlēs, quŏtĭēns ād sācră vŏcātūr

aūt fēcūndă Pălēs aūt pāstōrālĭs Ăpōllŏ.

Vīdĭmŭs īn caēlūm trăbĭbūs spēctācŭlă tēxtīs

sūrgĕrĕ, Tārpēiūm prŏpĕ dēspēctāntĭă cūlmēn;

ēmēnsīquĕ grădūs ēt clīvōs lēnĕ iăcēntēs25

vēnĭmŭs ād sēdēs, ŭbĭ pūllā sōrdĭdă vēstĕ

īntēr fēmĭnĕās spēctābāt tūrbă căthēdrās.

nām quaēcūmquĕ pătēnt sŭb ăpērtō lībĕră caēlō,

aūt ĕquĕs aūt nĭvĕī lŏcă dēnsāvērĕ trĭbūnī.

quālĭtĕr haēc pătŭlūm cōncēdīt vāllĭs ĭn ōrbēm30

ēt sĭnŭātă lătūs rĕsŭpīnīs ūndĭquĕ sīlvīs

īntēr cōntĭnŭōs cūrvātūr cōncăvă mōntēs:

sīc ĭbĭ plānĭtĭēm cūrvaē sĭnŭs āmbĭt hărēnaē

ēt gĕmĭnīs mĕdĭūm sē mōlĭbŭs āllĭgăt ōvūm.

quīd tĭbĭ nūnc rĕfĕrām, quaē vīx sūffēcĭmŭs īpsī35

pēr pārtēs spēctārĕ sŭās? sīc ūndĭquĕ fūlgōr

pērcūssīt. stābām dēfīxŭs ĕt ōrĕ pătēntī

cūnctăquĕ mīrābār nēcdūm bŏnă sīngŭlă nōrām,

cūm mĭhĭ iām sĕnĭōr, lătĕrī quī fōrtĕ sĭnīstrō

iūnctŭs ĕrāt, "quīd tē stŭpĕfāctūm, rūstĭcĕ," dīxīt40

"ād tāntās mīrārĭs ŏpēs, quī nēscĭŭs aūrī

sōrdĭdă tēctă, căsās ēt sōlă măpālĭă nōstī?

ēn ĕgŏ iām trĕmŭlūs iām vērtĭcĕ cānŭs ĕt īstā

fāctŭs ĭn ūrbĕ sĕnēx stŭpĕō tămĕn ōmnĭă: cērtē

vīlĭă sūnt nōbīs, quaēcūmquĕ prĭōrĭbŭs ānnīs45

vīdĭmŭs, ēt sōrdēt quīcquīd spēctāvĭmŭs ōlīm."

Bāltĕŭs ēn gēmmīs, ēn īllĭtă pōrtĭcŭs aūrō

cērtātīm rădĭānt; nēc nōn, ŭbĭ fīnĭs hărēnaē

prōxĭmă mārmŏrĕō praēbēt spēctācŭlă mūrō,

stērnĭtŭr ādiūnctīs ĕbŭr ādmīrābĭlĕ trūncīs50

ēt cŏĭt īn rŏtŭlūm, tĕrĕtī quī lūbrĭcŭs āxĕ

īmpŏsĭtōs sŭbĭtā vērtīgĭnĕ fāllĕrĕt ūnguēs

ēxcŭtĕrētquĕ fĕrās. aūrō quŏquĕ tōrtă rĕfūlgēnt

rētĭă, quaē tōtīs ĭn hărēnām dēntĭbŭs ēxstānt,

dēntĭbŭs aēquātīs; ĕt ĕrāt (mĭhĭ crēdĕ, Lўcōtā,55

sī quă fĭdēs) nōstrō dēns lōngĭŏr ōmnĭs ărātrō.

ōrdĭnĕ quīd rĕfĕrām? vīdī gĕnŭs ōmnĕ fĕrārūm,

hīc nĭvĕōs lĕpŏrēs ēt nōn sĭnĕ cōrnĭbŭs āprōs,

hīc rārām sīlvīs ĕtĭām, quĭbŭs ēdĭtŭr, ālcēn.

vīdĭmŭs ēt taūrōs, quĭbŭs aūt cērvīcĕ lĕvātā60

dēfōrmīs scăpŭlīs tŏrŭs ēmĭnĕt aūt quĭbŭs hīrtaē

iāctāntūr pēr cōllă iŭbaē, quĭbŭs āspĕră mēntō

bārbă iăcēt trĕmŭlīsquĕ rĭgēnt pălĕārĭă sētīs.

nēc sōlūm nōbīs sīlvēstrĭă cērnĕrĕ mōnstră

cōntĭgĭt: aēquŏrĕōs ĕgŏ cūm cērtāntĭbŭs ūrsīs65

spēctāvī vĭtŭlōs ĕt ĕquōrūm nōmĭnĕ dīctūm,

sēd dēfōrmĕ pĕcūs, quŏd ĭn īllō nāscĭtŭr āmnĕ

quī sătă rīpārūm vērnāntĭbŭs īrrĭgăt ūndīs.

ā! trĕpĭdī, quŏtĭēns sŏlă dīscēdēntĭs hărēnaē

vīdĭmŭs īnvērtī, rūptāquĕ vŏrāgĭnĕ tērraē70

ēmērsīssĕ fĕrās; ĕt ĭn īsdēm saēpĕ căvērnīs

aūrĕă cūm sŭbĭtō crēvērūnt ārbŭtă nīmbō.

Ō fēlīx Cŏrўdōn, quēm nōn trĕmĕbūndă sĕnēctūs

īmpĕdĭt! ō fēlīx, quŏd ĭn haēc tĭbĭ saēcŭlă prīmōs

īndūlgēntĕ dĕō dēmīttĕrĕ cōntĭgĭt ānnōs!75

nūnc, tĭbĭ sī prŏpĭūs vĕnĕrāndūm cērnĕrĕ nūmēn

fōrs dĕdĭt ēt praēsēns vūltūmque hăbĭtūmquĕ nŏtāstī,

dīc ăgĕ dīc, Cŏrўdōn, quaē sīt mĭhĭ fōrmă dĕōrūm.

Ō | ŭtĭnām nōbīs nōn rūstĭcă vēstĭs ĭnēssēt:

vīdīssēm prŏpĭūs mĕă nūmĭnă! sēd mĭhĭ sōrdēs80

pūllăquĕ paūpērtās ĕt ădūncō fībŭlă mōrsū

ōbfŭĕrūnt. ūtcūmquĕ tămēn cōnspēxĭmŭs īpsūm

lōngĭŭs; āc, nĭsĭ mē vīsūs dēcēpĭt, ĭn ūnō

ēt Mārtīs vūltūs ĕt Ăpōllĭnĭs ēssĕ pŭtāvī.

Lentus ab urbe venis, Corydon; vicesima certe

nox fuit, ut nostrae cupiunt te cernere silvae,

ut tua maerentes exspectant iubila tauri.

O piger, o duro non mollior axe, Lycota,

5qui veteres fagos nova quam spectacula mavis

cernere, quae patula iuvenis deus edit harena.

Mirabar, quae tanta foret tibi causa morandi,

cur tua cessaret taciturnis fistula silvis

et solus Stimichon caneret pallente corymbo:

10quem sine te maesti tenero donavimus haedo.

nam, dum lentus abes, lustravit ovilia Thyrsis,

iussit et arguta iuvenes certare cicuta.

Sit licet invictus Stimichon et praemia dives

auferat, accepto nec solum gaudeat haedo,

15verum tota ferat quae lustrat ovilia Thyrsis:

non tamen aequabit mea gaudia; nec mihi, si quis

omnia Lucanae donet pecuaria silvae,

grata magis fuerint quam quae spectavimus urbe.

Dic age dic, Corydon, nec nostras invidus aures

20despice: non aliter certe mihi dulce loquere

quam cantare soles, quotiens ad sacra vocatur

aut fecunda Pales aut pastoralis Apollo.

Vidimus in caelum trabibus spectacula textis

surgere, Tarpeium prope despectantia culmen;

25emensique gradus et clivos lene iacentes

venimus ad sedes, ubi pulla sordida veste

inter femineas spectabat turba cathedras.

nam quaecumque patent sub aperto libera caelo,

aut eques aut nivei loca densavere tribuni.

30qualiter haec patulum concedit vallis in orbem

et sinvata latus resupinis undique silvis

inter continuos curvatur concava montes:

sic ibi planitiem curvae sinus ambit harenae

et geminis medium se molibus alligat ovum.

35quid tibi nunc referam, quae vix suffecimus ipsi

per partes spectare suas? sic undique fulgor

percussit. stabam defixus et ore patenti

cunctaque mirabar necdum bona singula noram,

cum mihi iam senior, lateri qui forte sinistro

40iunctus erat, "quid te stupefactum, rustice," dixit

"ad tantas miraris opes, qui nescius auri

sordida tecta, casas et sola mapalia nosti?

en ego iam tremulus iam vertice canus et ista

factus in urbe senex stupeo tamen omnia: certe

45vilia sunt nobis, quaecumque prioribus annis

vidimus, et sordet quicquid spectavimus olim."

Balteus en gemmis, en illita porticus auro

certatim radiant; nec non, ubi finis harenae

proxima marmoreo praebet spectacula muro,

50sternitur adiunctis ebur admirabile truncis

et coit in rotulum, tereti qui lubricus axe

impositos subita vertigine falleret ungues

excuteretque feras. auro quoque torta refulgent

retia, quae totis in harenam dentibus exstant,

55dentibus aequatis; et erat (mihi crede, Lycota,

si qua fides) nostro dens longior omnis aratro.

ordine quid referam? vidi genus omne ferarum,

hic niveos lepores et non sine cornibus apros,

hic raram silvis etiam, quibus editur, alcen.

60vidimus et tauros, quibus aut cervice levata

deformis scapulis torus eminet aut quibus hirtae

iactantur per colla iubae, quibus aspera mento

barba iacet tremulisque rigent palearia setis.

nec solum nobis silvestria cernere monstra

65contigit: aequoreos ego cum certantibus ursis

spectavi vitulos et equorum nomine dictum,

sed deforme pecus, quod in illo nascitur amne

qui sata riparum vernantibus irrigat undis.

a! trepidi, quotiens sola discedentis harenae

70vidimus inverti, ruptaque voragine terrae

emersisse feras; et in isdem saepe cavernis

aurea cum subito creverunt arbuta nimbo.

O felix Corydon, quem non tremebunda senectus

impedit! o felix, quod in haec tibi saecula primos

75indulgente deo demittere contigit annos!

nunc, tibi si propius venerandum cernere numen

fors dedit et praesens vultumque habitumque notasti,

dic age dic, Corydon, quae sit mihi forma deorum.

O | utinam nobis non rustica vestis inesset:

80vidissem propius mea numina! sed mihi sordes

pullaque paupertas et adunco fibula morsu

obfuerunt. utcumque tamen conspeximus ipsum

longius; ac, nisi me visus decepit, in uno

et Martis vultus et Apollinis esse putavi.