PERSONAE

HIPPOLITVS

PHAEDRA

NVTRIX

THESEVS

NVNTIVS

CHORVS

SCAENA ATHENIS

HIPPOLITVS

Ite, umbrosas cingite silvas

summaque montis iuga Cecropii!

Celeri planta lustrate vagi

quae saxoso loca Parnethi

subiecta iacent,

5quae Thriasiis vallibus amnis

rapida currens verberat unda;

scandite colles semper canos

nive Riphaea.

Hac, hac alii qua nemus alta

10texitur alno, qua prata patent

quae rorifera mulcens aura

Zephyrus vernas evocat herbas,

ubi per graciles brevis Ilisos

labitur agros piger et steriles

15amne maligno radit harenas.

Vos qua Marathon tramite laevo

saltus aperit,

qua comitatae gregibus parvis

nocturna petunt pabula fetae;

20vos qua tepidis subditus austris

frigora mollit durus Acharneus.

Alius rupem dulcis Hymetti,

†parvas alius calcet Aphidnas;

pars illa diu vacat immunis,

25qua curvati litora ponti

Sunion urget.

Si quem tangit gloria silvae,

vocat hunc †flius:

hic versatur, metus agricolis,

30vulnere multo iam notus aper.

At vos laxas canibus tacitis

mittite habenas;

teneant acres lora Molossos

et pugnaces tendant Cretes

fortia trito vincula collo.

35At Spartanos (genus est audax

avidumque ferae) nodo cautus

propiore liga:

veniet tempus, cum latratu

cava saxa sonent.

Nunc demissi nare sagaci

40captent auras lustraque presso

quaerant rostro, dum lux dubia est,

dum signa pedum roscida tellus

impressa tenet.

Alius raras cervice gravi

portare plagas,

45alius teretes properet laqueos.

Picta rubenti linea pinna

vano cludat terrore feras.

Tibi libretur missile telum,

tu grave dextra laevaque simul

50robur lato derige ferro;

tu praecipites clamore feras

subsessor ages;

tu iam victor curvo solves

viscera cultro.

Ades en comiti, diva virago,

55cuius regno pars terrarum

secreta vacat,

cuius certis petitur telis

fera quae gelidum potat Araxen

et quae stanti ludit in Histro.

60Tua Gaetulos dextra leones,

tua Cretaeas sequitur cervas;

nunc veloces figis dammas

leviore manu.

Tibi dant variae pectora tigres,

65tibi villosi terga bisontes

latisque feri cornibus uri.

Quidquid solis pascitur arvis,

sive illud Arabs divite silva,

sive illud inops novit Garamans

vacuisve vagus Sarmata campis,

sive ferocis iuga Pyrenes

70sive Hyrcani celant saltus,

arcus metuit, Diana, tuos.

Tua si gratus numina cultor

tulit in saltus,

75retia vinctas tenuere feras,

nulli laqueum rupere pedes:

fertur plaustro praeda gementi.

Tum rostra canes sanguine multo

rubicunda gerunt,

repetitque casas rustica longo

80turba triumpho.

En, diva, fave! Signum arguti

misere canes: vocor in silvas.

Hac, hac pergam qua via longum

compensat iter.

PHAEDRA

85O magna vasti Creta dominatrix freti,

cuius per omne litus innumerae rates

tenuere pontum, quidquid Assyria tenus

tellure Nereus pervium rostris secat,

cur me in penates obsidem invisos datam

90hostique nuptam degere aetatem in malis

lacrimisque cogis? Profugus en coniunx abest

praestatque nuptae quam solet Theseus fidem.

Fortis per altas invii retro lacus

vadit tenebras miles audacis proci,

95solio ut revulsam regis inferni abstrahat;

pergit furoris socius, haud illum timor

pudorve tenuit: stupra et illicitos toros

Acheronte in imo quaerit Hippolyti pater.

Sed maior alius incubat maestae dolor.

100Non me quies nocturna, non altus sopor

solvere curis: alitur et crescit malum

et ardet intus qualis Aetnaeo vapor

exundat antro. Palladis telae vacant

et inter ipsas pensa labuntur manus;

105non colere donis templa votivis libet,

non inter aras, Atthidum mixtam choris,

iactare tacitis conscias sacris faces,

nec adire castis precibus aut ritu pio

adiudicatae praesidem terrae deam:

110iuvat excitatas consequi cursu feras

et rigida molli gaesa iaculari manu.

Quo tendis, anime? Quid furens saltus amas?

Fatale miserae matris agnosco malum:

peccare noster novit in silvis amor.

115Genetrix, tui me miseret? Infando malo

correpta pecoris efferum saevi ducem

audax amasti; torvus, impatiens iugi

adulter ille, ductor indomiti gregis -

sed amabat aliquid. Quis meas miserae deus

120aut quis iuvare Daedalus flammas queat?

Non si ille remeet, arte Mopsopia potens,

qui nostra caeca monstra conclusit domo,

promittat ullam casibus nostris opem.

Stirpem perosa Solis invisi Venus

125per nos catenas vindicat Martis sui

suasque, probris omne Phoebeum genus

onerat nefandis: nulla Minois levi

defuncta amore est, iungitur semper nefas.

NVTRIX

Thesea coniunx, clara progenies Iovis,

130nefanda casto pectore exturba ocius,

extingue flammas neve te dirae spei

praebe obsequentem: quisquis in primo obstitit

pepulitque amorem, tutus ac victor fuit;

qui blandiendo dulce nutrivit malum,

135sero recusat ferre quod subiit iugum.

Nec me fugit, quam durus et veri insolens

ad recta flecti regius nolit tumor.

Quemcumque dederit exitum casus feram:

fortem facit vicina libertas senem.

140Honesta primum est velle nec labi via,

pudor est secundus nosse peccandi modum.

Quo, misera, pergis? Quid domum infamem aggravas

superasque matrem? Maius est monstro nefas:

nam monstra fato, moribus scelera imputes.

145Si, quod maritus supera non cernit loca,

tutum esse facinus credis et vacuum metu,

erras; teneri crede Lethaeo abditum

Thesea profundo et ferre perpetuam Styga:

quid ille, lato maria qui regno premit

150populisque reddit iura centenis, pater?

Latere tantum facinus occultum sinet?

Sagax parentum est cura. Credamus tamen

astu doloque tegere nos tantum nefas:

quid ille rebus lumen infundens suum,

155matris parens? Quid ille, qui mundum quatit

vibrans corusca fulmen Aetnaeum manu,

sator deorum? Credis hoc posse effici,

inter videntes omnia ut lateas avos?

Sed ut secundus numinum abscondat favor

160coitus nefandos utque contingat stupro

negata magnis sceleribus semper fides:

quid poena praesens, conscius mentis pavor

animusque culpa plenus et semet timens?

Scelus aliqua tutum, nulla securum tulit.

165Compesce amoris impii flammas, precor,

nefasque quod non ulla tellus barbara

commisit umquam, non vagi campis Getae

nec inhospitalis Taurus aut sparsus Scythes;

expelle facinus mente castifica horridum

170memorque matris metve concubitus novos.

Miscere thalamos patris et gnati apparas

uteroque prolem capere confusam impio?

Perge et nefandis verte naturam ignibus.

Cur monstra cessant? Aula cur fratris vacat?

175Prodigia totiens orbis insueta audiet,

natura totiens legibus cedet suis,

quotiens amabit Cressa? PH. Quae memoras scio

vera esse, nutrix; sed furor cogit sequi

peiora. Vadit animus in praeceps sciens

180remeatque frustra sana consilia appetens.

Sic, cum gravatam navita adversa ratem

propellit unda, cedit in vanum labor

et victa prono puppis aufertur vado.

Quid ratio possit? Vicit ac regnat furor,

185potensque tota mente dominatur deus.

Hic volucer omni pollet in terra impotens

ipsumque flammis torret indomitis Iovem;

Gradivus istas belliger sensit faces,

opifex trisulci fulminis sensit deus,

190et qui furentis semper Aetnaeis iugis

versat caminos igne tam parvo calet;

ipsumque Phoebum, tela qui nervo regit,

figit sagitta certior missa puer

volitatque caelo pariter et terris gravis.

195NUT. Deum esse amorem turpis et vitio favens

finxit libido, quoque liberior foret

titulum furori numinis falsi addidit.

Natum per omnis scilicet terras vagum

Erycina mittit, ille per caelum volans

200proterva tenera tela molitur manu

regnumque tantum minimus e superis habet:

vana ista demens animus ascivit sibi

Venerisque numen finxit atque arcus dei.

Quisquis secundis rebus exultat nimis

205fluitque luxu, semper insolita appetit.

Tunc illa magnae dira fortunae comes

subit libido: non placent suetae dapes,

non texta sani moris aut vilis scyphus.

Cur in penates rarius tenues subit

210haec delicatas eligens pestis domos?

Cur sancta parvis habitat in tectis Venus

mediumque sanos vulgus affectus tenet

et se coercent modica, contra divites

regnoque fulti plura quam fas est petunt?

215Quod non potest vult posse qui nimium potest.

Quid deceat alto praeditam solio vide:

metve ac verere sceptra remeantis viri.

PH. Amoris in me maximum regnum reor

reditusque nullos metuo: non umquam amplius

220convexa tetigit supera qui mersus semel

adiit silentem nocte perpetua domum.

NUT. Ne crede Diti. Clauserit regnum licet,

canisque diras Stygius observet fores:

solus negatas invenit Theseus vias.

225PH. Veniam ille amori forsitan nostro dabit.

NUT. Immitis etiam coniugi castae fuit:

experta saevam est barbara Antiope manum.

Sed posse flecti coniugem iratum puta:

quis huius animum flectet intractabilem?

230Exosus omne feminae nomen fugit,

immitis annos caelibi vitae dicat,

conubia vitat: genus Amazonium scias.

PH. Hunc in nivosi collis haerentem iugis,

et aspera agili saxa calcantem pede

235sequi per alta nemora, per montes placet.

NUT. Resistet ille seque mulcendum dabit

castosque ritus Venere non casta exuet?

Tibi ponet odium, cuius odio forsitan

persequitur omnes? PH. Precibus haud vinci potest?

240NUT. Ferus est. PH. Amore didicimus vinci feros.

NUT. Fugiet. PH. Per ipsa maria si fugiat, sequar.

NUT. Patris memento. PH. Meminimus matris simul.

NUT. Genus omne profugit. PH. Paelicis careo metu.

NUT. Aderit maritus. PH. Nempe Pirithoi comes?

245NUT. Aderitque genitor. PH. Mitis Ariadnae pater.

NUT. Per has senectae splendidas supplex comas

fessumque curis pectus et cara ubera

precor, furorem siste teque ipsa adiuva:

pars sanitatis velle sanari fuit.

250PH. Non omnis animo cessit ingenuo pudor.

Paremus, altrix. Qui regi non vult amor,

vincatur. Haud te, fama, maculari sinam.

Haec sola ratio est, unicum effugium mali:

virum sequamur, morte praevertam nefas.

255NUT. Moderare, alumna, mentis effrenae impetus,

animos coerce. Dignam ob hoc vita reor

quod esse temet autumas dignam nece.

PH. Decreta mors est: quaeritur fati genus.

Laqueone vitam finiam an ferro incubem?

260An missa praeceps arce Palladia cadam?

NUT. Sic te senectus nostra praecipiti sinat

perire leto? Siste furibundum impetum.

[haud quisquam ad vitam facile revocari potest]

265PH. Prohibere nulla ratio periturum potest,

ubi qui mori constituit et debet mori.

Proin castitatis vindicem armemus manum.

NUT. Solamen annis unicum fessis, era,

si tam protervus incubat menti furor,

contemne famam: fama vix vero favet,

270peius merenti melior et peior bono.

Temptemus animum tristem et intractabilem.

Meus iste labor est aggredi iuvenem ferum

mentemque saevam flectere immitis viri.

CHORVS

Diva non miti generata ponto,

275quam vocat matrem geminus Cupido:

impotens flammis simul et sagittis

iste lascivus puer et renidens

tela quam certo moderatur arcu!

[Labitur totas furor in medullas

280igne furtivo populante venas.]

Non habet latam data plaga frontem,

sed vorat tectas penitus medullas.

Nulla pax isti puero: per orbem

spargit effusas agilis sagittas;

285quaeque nascentem videt ora solem,

quaeque ad Hesperias iacet ora metas,

si qua ferventi subiecta cancro est,

si qua Parrhasiae glacialis ursae

semper errantes patitur colonos,

290novit hos aestus: iuvenum feroces

concitat flammas senibusque fessis

rursus extinctos revocat calores,

virginum ignoto ferit igne pectus -

et iubet caelo superos relicto

295vultibus falsis habitare terras.

Thessali Phoebus pecoris magister

egit armentum positoque plectro

impari tauros calamo vocavit.

Induit formas quotiens minores

300ipse qui caelum nebulasque ducit!

Candidas ales modo movit alas,

dulcior vocem moriente cygno;

fronte nunc torva petulans iuvencus

virginum stravit sua terga ludo,

305perque fraternos, nova regna, fluctus

ungula lentos imitante remos

pectore adverso domuit profundum,

pro sua vector timidus rapina.

Arsit obscuri dea clara mundi

310nocte deserta nitidosque fratri

tradidit currus aliter regendos:

ille nocturnas agitare bigas

discit et gyro breviore flecti,

nec suum tempus tenuere noctes

315et dies tardo remeavit ortu,

dum tremunt axes graviore curru.

Natus Alcmena posuit pharetras

et minax vasti spolium leonis,

passus aptari digitis smaragdos

320et dari legem rudibus capillis;

crura distincto religavit auro,

luteo plantas cohibente socco;

et manu, clavam modo qua gerebat,

fila deduxit properante fuso.

325Vidit Persis ditique ferax

Lydia harena

deiecta feri terga leonis

umerisque, quibus sederat alti

regia caeli,

330tenuem Tyrio stamine pallam.

Sacer est ignis (credite laesis)

nimiumque potens:

qua terra salo cingitur alto

quaque per ipsum candida mundum

sidera currunt,

hac regna tenet puer immitis,

335spicula cuius sentit in imis

caerulus undis grex Nereidum

flammamque nequit relevare mari.

Ignes sentit genus aligerum;

Venere instinctus suscipit audax

340grege pro toto bella iuvencus;

si coniugio timuere suo,

poscunt timidi proelia cervi

et mugitu dant concepti

signa furoris;

345tunc vulnificos acuit dentes

aper et toto est spumeus ore:

tunc silva gemit murmure saevo.

Poeni quatiunt colla leones,

cum movit amor;

350tunc virgatas India tigres

decolor horret.

Amat insani belua ponti

Lucaeque boves: vindicat omnes

natura sibi, nihil immune est,

odiumque perit, cum iussit amor;

355veteres cedunt ignibus irae.

Quid plura canam? Vincit saevas

cura novercas.

Altrix, profare quid feras; quonam in loco est

regina? Saevis ecquis est flammis modus?

NVTRIX

360Spes nulla tantum posse leniri malum,

finisque flammis nullus insanis erit.

Torretur aestu tacito et inclusus quoque,

quamuis tegatur, proditur vultu furor;

erumpit oculis ignis et lassae genae

365lucem recusant; nil idem dubiae placet,

artusque varie iactat incertus dolor:

nunc ut soluto labitur marcens gradu

et vix labante sustinet collo caput,

nunc se quieti reddit et, somni immemor,

370noctem querelis ducit; attolli iubet

iterumque poni corpus et solvi comas

rursusque fingi: semper impatiens sui

mutatur habitus. Nulla iam Cereris subit

cura aut salutis; vadit incerto pede,

375iam viribus defecta: non idem vigor,

non ora tinguens nitida purpureus rubor;

[populatur artus cura, iam gressus tremunt,

tenerque nitidi corporis cecidit decor.]

et qui ferebant signa Phoebeae facis

380oculi nihil gentile nec patrium micant.

Lacrimae cadunt per ora et assiduo genae

rore irrigantur, qualiter Tauri iugis

tepido madescunt imbre percussae nives.

Sed en, patescunt regiae fastigia:

385reclinis ipsa sedis auratae toro

solitos amictus mente non sana abnuit.

PHAEDRA

Removete, famulae, purpura atque auro inlitas

vestes, procul sit muricis Tyrii rubor,

quae fila ramis ultimi Seres legunt:

390brevis expeditos zona constringat sinus,

cervix monili vacua, nec niveus lapis

deducat auris, Indici donum maris;

odore crinis sparsus Assyrio vacet.

Sic temere iactae colla perfundant comae

395umerosque summos, cursibus motae citis

ventos sequantur. Laeva se pharetrae dabit,

hastile vibret dextra Thessalicum manus:

[talis severi mater Hippolyti fuit.]

qualis relictis frigidi Ponti plagis

400egit catervas Atticum pulsans solum

Tanaitis aut Maeotis et nodo comas

coegit emisitque, lunata latus

protecta pelta, talis in silvas ferar.

CHO. Sepone questus: non levat miseros dolor;

405agreste placa virginis numen deae.

NUT. Regina nemorum, sola quae montes colis

et una solis montibus coleris dea,

converte tristes ominum in melius minas.

O magna silvas inter et lucos dea,

410clarumque caeli sidus et noctis decus,

cuius relucet mundus alterna vice,

Hecate triformis, en ades coeptis favens.

Animum rigentem tristis Hippolyti doma:

det facilis aures; mitiga pectus ferum:

415amare discat, mutuos ignes ferat.

Innecte mentem: torvus aversus ferox

in iura Veneris redeat. Huc vires tuas

intende: sic te lucidi vultus ferant

et nube rupta cornibus puris eas,

420sic te regentem frena nocturni aetheris

detrahere numquam Thessali cantus queant

nullusque de te gloriam pastor ferat.

Ades invocata, iam fave votis, dea:

ipsum intuor sollemne venerantem sacrum

425nullo latus comitante - quid dubitas? Dedit

tempus locumque casus: utendum artibus.

Trepidamus? Haud est facile mandatum scelus

audere, verum iusta qui reges timet

deponat, omne pellat ex animo decus:

430malus est minister regii imperii pudor.

HIPPOLYTVS

Quid huc seniles fessa moliris gradus,

o fida nutrix, turbidam frontem gerens

et maesta vultu? Sospes est certe parens

sospesque Phaedra stirpis et geminae iugum?

435NUT. Metus remitte, prospero regnum in statu est

domusque florens sorte felici viget.

sed tu beatis mitior rebus veni:

namque anxiam me cura sollicitat tui,

quod te ipse poenis gravibus infestus domas.

440quem fata cogunt, ille cum venia est miser;

at si quis ultro se malis offert volens

seque ipse torquet, perdere est dignus bona

quis nescit uti. Potius annorum memor

mentem relaxa: noctibus festis facem

445attolle, curas Bacchus exoneret graves;

aetate fruere: mobili cursu fugit.

Nunc facile pectus, grata nunc iuveni Venus:

exultet animus. Cur toro viduo iaces?

Tristem iuventam solve; nunc cursus rape,

450effunde habenas, optimos vitae dies

effluere prohibe. Propria descripsit deus

officia et aevum per suos ducit gradus:

laetitia iuvenem, frons decet tristis senem.

Quid te coerces et necas rectam indolem?

455Seges illa magnum fenus agricolae dabit

quaecumque lactis tenera luxuriat satis,

arborque celso vertice evincet nemus

quam non maligna caedit aut resecat manus:

ingenia melius recta se in laudes ferunt,

460si nobilem animum vegeta libertas alit.

Truculentus et silvester ac vitae inscius

tristem iuventam Venere deserta coles?

hoc esse munus credis indictum viris,

ut dura tolerent, cursibus domitent equos

465et saeva bella Marte sanguineo gerant?

Providit ille maximus mundi parens,

cum tam rapaces cerneret Fati manus,

ut damna semper subole repararet nova.

excedat agedum rebus humanis Venus,

470quae supplet ac restituit exhaustum genus:

orbis iacebit squalido turpis situ,

vacuum sine ullis piscibus stabit mare,

alesque caelo derit et silvis fera,

solis et aer pervius ventis erit.

475Quam varia leti genera mortalem trahunt

carpuntque turbam, pontus et ferrum et doli!

Sed fata credas desse: sic atram Styga

iam petimus ultro. Caelibem vitam probet

sterilis iuventus: hoc erit, quidquid vides,

480unius aevi turba et in semet ruet.

Proinde vitae sequere naturam ducem:

urbem frequenta, civium coetus cole.

HI. Non alia magis est libera et vitio carens

ritusque melius vita quae priscos colat,

485quam quae relictis moenibus silvas amat.

Non illum avarae mentis inflammat furor

qui se dicavit montium insontem iugis,

non aura populi et vulgus infidum bonis,

non pestilens invidia, non fragilis favor;

490non ille regno servit aut regno imminens

vanos honores sequitur aut fluxas opes,

spei metusque liber, haud illum niger

edaxque livor dente degeneri petit;

nec scelera populos inter atque urbes sata

495novit nec omnes conscius strepitus pavet

aut verba fingit; mille non quaerit tegi

dives columnis nec trabes multo insolens

suffigit auro; non cruor largus pias

inundat aras, fruge nec sparsi sacra

500centena nivei colla summittunt boves:

sed rure vacuo potitur et aperto aethere

innocuus errat. Callidas tantum feris

struxisse fraudes novit et fessus gravi

labore niveo corpus Iliso fovet;

505nunc ille ripam celeris Alphei legit,

nunc nemoris alti densa metatur loca,

ubi Lerna puro gelida perlucet vado,

solesque vitat. Hinc aves querulae fremunt

ramique ventis lene percussi tremunt

* * *

510veteresque fagi. Ivvat et aut amnis vagi

pressisse ripas, caespite aut nudo leves

duxisse somnos, sive fons largus citas

defundit undas, sive per flores novos

fugiente dulcis murmurat rivo sonus.

515excussa silvis poma compescunt famem

et fraga parvis vulsa dumetis cibos

faciles ministrant. Regios luxus procul

est impetus fugisse: sollicito bibunt

auro superbi; quam iuvat nuda manu

520captasse fontem! Certior somnus premit

secura duro membra laxantem toro.

Non in recessu furta et obscuro improbus

quaerit cubili seque multiplici timens

domo recondit: aethera ac lucem petit

525et teste caelo vivit. Hoc equidem reor

vixisse ritu prima quos mixtos deis

profudit aetas. Nullus his auri fuit

caecus cupido, nullus in campo sacer

divisit agros arbiter populis lapis;

530nondum secabant credulae pontum rates:

sua quisque norat maria; non vasto aggere

crebraque turre cinxerant urbes latus;

non arma saeva miles aptabat manu

nec torta clausas fregerat saxo gravi

535ballista portas, iussa nec dominum pati

iuncto ferebat terra servitium bove:

sed arva per se feta poscentes nihil

pavere gentes, silva nativas opes

et opaca dederant antra nativas domos.

540Rupere foedus impius lucri furor

et ira praeceps quaeque succensas agit

libido mentes; venit imperii sitis

cruenta, factus praeda maiori minor:

pro iure vires esse. Tum primum manu

545bellare nuda saxaque et ramos rudes

vertere in arma: non erat gracili levis

armata ferro cornus aut longo latus

mucrone cingens ensis aut crista procul

galeae micantes: tela faciebat dolor.

550Invenit artes bellicus Mavors novas

et mille formas mortis. Hinc terras cruor

infecit omnis fusus et rubuit mare.

Tum scelera dempto fine per cunctas domos

iere, nullum caruit exemplo nefas:

555a fratre frater, dextera gnati parens

cecidit, maritus coniugis ferro iacet

perimuntque fetus impiae matres suos;

taceo novercas: mitius nil est feris.

Sed dux malorum femina: haec scelerum artifex

560obsedit animos, huius incestae stupris

fumant tot urbes, bella tot gentes gerunt

et versa ab imo regna tot populos premunt.

Sileantur aliae: sola coniunx Aegei,

Medea, reddet feminas dirum genus.

565NUT. Cur omnium fit culpa paucarum scelus?

HI. Detestor omnis, horreo fugio exsecror.

Sit ratio, sit natura, sit dirus furor:

odisse placuit. Ignibus iunges aquas

et amica ratibus ante promittet vada

570incerta Syrtis, ante ab extremo sinu

Hesperia Tethys lucidum attollet diem

et ora dammis blanda praebebunt lupi,

quam victus animum feminae mitem geram.

NUT. Saepe obstinatis induit frenos Amor

575et odia mutat. Regna materna aspice:

illae feroces sentiunt Veneris iugum;

testaris istud unicus gentis puer.

HI. Solamen unum matris amissae fero,

odisse quod iam feminas omnis licet.

580NUT. Ut dura cautes undique intractabilis

resistit undis et lacessentes aquas

longe remittit, verba sic spernit mea.

Sed Phaedra praeceps graditur, impatiens morae.

quo se dabit fortuna? Quo verget furor?

585Terrae repente corpus exanimum accidit

et ora morti similis obduxit color.

Attolle vultus, dimove vocis moras:

tuus en, alumna, temet Hippolytus tenet.

PHAEDRA

Quis me dolori reddit atque aestus graves

590reponit animo? Quam bene excideram mihi!

HI. Cur dulce munus redditae lucis fugis?

PH. Aude, anime, tempta, perage mandatum tuum.

Intrepida constent verba: qui timide rogat

docet negare. Magna pars sceleris mei

595olim peracta est; serus est nobis pudor:

admovimus nefanda. Si coepta exsequor,

forsan iugali crimen abscondam face:

honesta quaedam scelera successus facit.

En, incipe, anime! - Commodes paulum, precor,

600secretus aures. Si quis est abeat comes.

HI. En locus ab omni liber arbitrio vacat.

PH. Sed ora coeptis transitum verbis negant;

vis magna vocem mittit et maior tenet.

Vos testor omnis, caelites, hoc quod volo

605me nolle.

HI. Animusne cupiens aliquid effari nequit?

PH. Curae leves locuntur, ingentes stupent.

HI. Committe curas auribus, mater, meis.

PH. Matris superbum est nomen et nimium potens:

610nostros humilius nomen affectus decet;

me vel sororem, Hippolyte, vel famulam voca,

famulamque potius: omne servitium feram.

Non me per altas ire si iubeas nives

pigeat gelatis ingredi Pindi iugis;

615non, si per ignes ire et infesta agmina,

cuncter paratis ensibus pectus dare.

Mandata recipe sceptra, me famulam accipe:

[te imperia regere, me decet iussa exsequi]

muliebre non est regna tutari urbium.

620Tu qui iuventae flore primaevo viges,

cives paterno fortis imperio rege;

sinu receptam supplicem ac servam tege:

miserere viduae. HI. Summus hoc omen deus

avertat. Aderit sospes actutum parens.

625PH. Regni tenacis dominus et tacitae Stygis

nullam relictos fecit ad superos viam:

thalami remittet ille raptorem sui?

nisi forte amori placidus et Pluton sedet.

HI. Illum quidem aequi caelites reducem dabunt.

630sed dum tenebit vota in incerto deus,

pietate caros debita fratres colam,

et te merebor esse ne viduam putes

ac tibi parentis ipse supplebo locum.

PH. Spes amantum credula, o fallax Amor!

635Satisne dixi? - precibus admotis agam.

Miserere, pavidae mentis exaudi preceslibet

loqui pigetque. HI. Quodnam istud malum est?

PH. Quod in novercam cadere vix credas malum.

HI. Ambigua voce verba perplexa iacis:

640effare aperte. PH. Pectus insanum vapor

amorque torret. Intimis saevit ferus

[penitus medullas atque per venas meat]

visceribus ignis mersus et venas latens

ut agilis altas flamma percurrit trabes.

645HI. Amore nempe Thesei casto furis?

PH. Hippolyte, sic est: Thesei vultus amo

illos priores, quos tulit quondam puer,

cum prima puras barba signaret genas

monstrique caecam Gnosii vidit domum

650et longa curva fila collegit via.

Quis tum ille fulsit! Presserant vittae comam

et ora flavus tenera tinguebat pudor;

inerant lacertis mollibus fortes tori,

tuaeque Phoebes vultus aut Phoebi mei,

655tuusve potius - talis, en talis fuit

cum placuit hosti, sic tulit celsum caput.

In te magis refulget incomptus decor:

est genitor in te totus et torvae tamen

pars aliqua matris miscet ex aequo decus:

660in ore Graio Scythicus apparet rigor.

Si cum parente Creticum intrasses fretum,

tibi fila potius nostra nevisset soror.

Te te, soror, quacumque siderei poli

in parte fulges, invoco ad causam parem:

665domus sorores una corripuit duas,

te genitor, at me gnatus. - En supplex iacet

adlapsa genibus regiae proles domus.

respersa nulla labe et intacta, innocens

tibi mutor uni. Certa descendi ad preces:

670finem hic dolori faciet aut vitae dies.

Miserere amantis. - HI. Magne regnator deum,

tam lentus audis scelera? Tam lentus vides?

Et quando saeva fulmen emittes manu,

si nunc serenum est? Omnis impulsus ruat

675aether et atris nubibus condat diem,

ac versa retro sidera obliquos agant

retorta cursus. Tuque, sidereum caput,

radiate Titan, tu nefas stirpis tuae

speculare? Lucem merge et in tenebras fuge.

680Cur dextra, divum rector atque hominum, vacat

tua, nec trisulca mundus ardescit face?

In me tona, me fige, me velox cremet

transactus ignis: sum nocens, merui mori:

placui novercae. Dignus en stupris ego?

685Scelerique tanto visus ego solus tibi

materia facilis? Hoc meus meruit rigor?

O scelere vincens omne femineum genus,

o maius ausa matre monstrifera malum

genetrice peior! Illa se tantum stupro

690contaminavit, et tamen tacitum diu

crimen biformi partus exhibuit nota,

scelusque matris arguit vultu truci

ambiguus infans - ille te venter tulit.

O ter quaterque prospero fato dati

695quos hausit et peremit et leto dedit

odium dolusque - genitor, invideo tibi:

Colchide noverca maius hoc, maius malum est.

PH. Et ipsa nostrae fata cognosco domus:

fugienda petimus; sed mei non sum potens.

700Te vel per ignes, per mare insanum sequar

rupesque et amnes, unda quos torrens rapit;

quacumque gressus tuleris hac amens agar.

Iterum, superbe, genibus advolvor tuis.

HI. Procul impudicos corpore a casto amove

705tactus - quid hoc est? Etiam in amplexus ruit?

Stringatur ensis, merita supplicia exigat.

En impudicum crine contorto caput

laeva reflexi: iustior numquam focis

datus tuis est sanguis, arquitenens dea.

710PH. Hippolyte, nunc me compotem voti facis;

sanas furentem. Maius hoc voto meo est,

salvo ut pudore manibus immoriar tuis.

HI. Abscede, vive, ne quid exores, et hic

contactus ensis deserat castum latus.

715Quis elvet me Tanais aut quae barbaris

Maeotis undis Pontico incumbens mari?

Non ipse toto magnus Oceano pater

tantum expiarit sceleris. O silvae, o ferae!

NUT. Deprensa culpa est. Anime, quid segnis stupes?

720Regeramus ipsi crimen atque ultro impiam

Venerem arguamus: scelere velandum est scelus;

tutissimum est inferre, cum timeas, gradum.

Ausae priores simus an passae nefas,

secreta cum sit culpa, quis testis sciet?

725Adeste, Athenae! Fida famulorum manus,

fer opem! Nefandi raptor Hippolytus stupri

instat premitque, mortis intentat metum,

ferro pudicam terret - en praeceps abit

ensemque trepida liquit attonitus fuga.

730Pignus tenemus sceleris. Hanc maestam prius

recreate. Crinis tractus et lacerae comae

ut sunt remaneant, facinoris tanti notae.

Perferte in urbem! - Recipe iam sensus, era.

Quid te ipsa lacerans omnium aspectus fugis?

735mens impudicam facere, non casus, solet.

CHORVS

Fugit insanae similis procellae,

ocior nubes glomerante Coro,

ocior cursum rapiente flamma,

stella cum ventis agitata longos

740porrigit ignes.

Conferat tecum decus omne priscum

fama miratrix senioris aevi:

pulcrior tanto tua forma lucet,

clarior quanto micat orbe pleno

745cum suos ignes coeunte cornu

iunxit et curru properante pernox

exserit vultus rubicunda Phoebe

nec tenent stellae faciem minores;

talis est, primas referens tenebras,

750nuntius noctis, modo lotus undis

Hesperus, pulsis iterum tenebris

Lucifer idem.

Et tu, thyrsigera Liber ab India,

intonsa iuvenis perpetuum coma,

755tigres pampinea cuspide temperans

ac mitra cohibens cornigerum caput,

non vinces rigidas Hippolyti comas.

ne vultus nimium suspicias tuos:

omnis per populos fabula distulit,

760Phaedrae quem Bromio praetulerit soror.

Anceps forma bonum mortalibus,

exigui donum breve temporis,

ut velox celeri pede laberis!

non sic prata novo vere decentia

765aestatis calidae despoliat vapor

(saevit solstitio cum medius dies

et noctes brevibus praecipitat rotis),

languescunt folio lilia pallido

et gratae capiti deficiunt rosae,

770ut fulgor teneris qui radiat genis

momento rapitur nullaque non dies

formosi spolium corporis abstulit.

Res est forma fugax: quis sapiens bono

confidat fragili? Dum licet, utere.

775Tempus te tacitum subruit, horaque

semper praeterita deterior subit.

Quid deserta petis? Tutior aviis

non est forma locis: te nemore abdito,

cum Titan medium constituit diem,

780cingent, turba licens, Naides improbae,

formosos solitae claudere fontibus,

et somnis facient insidias tuis

lascivae nemorum deae

montivagive Panes.

785Aut te stellifero despiciens polo

sidus post veteres Arcadas editum

currus non poterit flectere candidos.

En nuper rubuit, nullaque lucidis

nubes sordidior vultibus obstitit;

790at nos solliciti numine turbido,

tractam Thessalicis carminibus rati,

tinnitus dedimus: tu fueras labor

et tu causa morae, te dea noctium

dum spectat celeres sustinuit vias.

795Vexent hanc faciem frigora parcius,

haec solem facies rarius appetat:

lucebit Pario marmore clarius.

Quam grata est facies torva viriliter

et pondus veteris triste supercili!

800Phoebo colla licet splendida compares:

illum caesaries nescia colligi

perfundens umeros ornat et integit;

te frons hirta decet, te brevior coma

nulla lege iacens; tu licet asperos

805pugnacesque deos viribus audeas

et vasti spatio vincere corporis:

aequas Herculeos nam iuvenis toros,

Martis belligeri pectore latior.

Si dorso libeat cornipedis vehi,

810frenis Castorea mobilior manu

Spartanum poteris flectere Cyllaron.

Ammentum digitis tende prioribus

et totis iaculum derige viribus:

tam longe, dociles spicula figere,

815non mittent gracilem Cretes harundinem.

Aut si tela modo spargere Parthico

in caelum placeat, nulla sine alite

descendent, tepido viscere condita

praedam de mediis nubibus afferent.

820Raris forma viris (saecula perspice)

impunita fuit. Te melior deus

tutum praetereat formaque nobilis

deformis senii monstret imaginem.

Quid sinat inausum feminae praeceps furor?

825Nefanda iuveni crimina insonti apparat.

En scelera! Quaerit crine lacerato fidem,

decus omne turbat capitis, umectat genas:

instruitur omni fraude feminea dolus.

Sed iste quisnam est regium in vultu decus

830gerens et alto vertice attollens caput?

Ut ora iuveni paria Pittheo gerit,

ni languido pallore canderent genae

staretque recta squalor incultus coma!

En ipse Theseus redditus terris adest.

835Tandem profugi noctis aeternae plagam

vastoque manes carcere umbrantem polum,

et vix cupitum sufferunt oculi diem.

Iam quarta Eleusin dona Triptolemi secat

paremque totiens libra composuit diem,

840ambiguus ut me sortis ignotae labor

detinuit inter mortis et vitae mala.

Pars una vitae mansit extincto mihi,

sensus malorum; finis Alcides fuit,

qui cum revulsum Tartaro abstraheret canem,

845me quoque supernas pariter ad sedes tulit.

Sed fessa virtus robore antiquo caret

trepidantque gressus. Heu, labor quantus fuit

Phlegethonte ab imo petere longinquum aethera

pariterque mortem fugere et Alciden sequi.

850Quis fremitus aures flebilis pepulit meas?

expromat aliquis. Luctus et lacrimae et dolor,

in limine ipso maesta lamentatio?

hospitia digna prorsus inferno hospite.

NVTRIX

Tenet obstinatum Phaedra consilium necis

855fletusque nostros spernit ac morti imminet.

TH. Quae causa leti? Reduce cur moritur viro?

NUT. Haec ipsa letum causa maturum attulit.

TH. Perplexa magnum verba nescioquid tegunt.

effare aperte, quis gravet mentem dolor.

860NUT. Haut pandit ulli; maesta secretum occulit

statuitque secum ferre quo moritur malum.

Iam perge, quaeso, perge: properato est opus.

TH. Reserate clausos regii postes laris.

O socia thalami, sicine adventum viri

865et expetiti coniugis vultum excipis?

Quin ense viduas dexteram atque animum mihi

restituis et te quidquid e vita fugat

expromis? PH. Eheu, per tui sceptrum imperi,

magnanime Theseu, perque natorum indolem

870tuosque reditus perque iam cineres meos,

permitte mortem. TH. Causa quae cogit mori?

PH. Si causa leti dicitur, fructus perit.

TH. Nemo istud alius, me quidem excepto, audiet.

PH. Aures pudica coniugis solas timet.

875TH. Effare: fido pectore arcana occulam.

PH. Alium silere quod voles, primus sile.

TH. Leti facultas nulla continget tibi.

PH. Mori volenti desse mors numquam potest.

TH. Quod sit luendum morte delictum indica.

880PH. Quod vivo. TH. Lacrimae nonne te nostrae movent?

PH. Mors optima est perire lacrimandum suis.

TH. Silere pergit. - Verbere ac vinclis anus

altrixque prodet quidquid haec fari abnuit.

Vincite ferro. Verberum vis extrahat

885secreta mentis. PH. Ipsa iam fabor, mane.

TH. Quidnam ora maesta avertis et lacrimas genis

subito coortas veste praetenta optegis?

PH. Te te, creator caelitum, testem invoco,

et te, coruscum lucis aetheriae iubar,

890ex cuius ortu nostra dependet domus:

temptata precibus restiti; ferro ac minis

non cessit animus: vim tamen corpus tulit.

Labem hanc pudoris elvet noster cruor.

TH. Quis, ede, nostri decoris eversor fuit?

895PH. Quem rere minime. TH. Quis sit audire expeto.

PH. Hic dicet ensis, quem tumultu territus

liquit stuprator civium accursum timens.

TH. Quod facinus, heu me, cerno? Quod monstrum intuor?

Regale patriis asperum signis ebur

900capulo refulget, gentis Actaeae decus.

Sed ipse quonam evasit? PH. Hi trepidum fuga

videre famuli concitum celeri pede.

TH. Pro sancta Pietas, pro gubernator poli

et qui secundum fluctibus regnum moves,

905unde ista venit generis infandi lues?

Hunc Graia tellus alvit an Taurus Scythes

Colchusque Phasis? Redit ad auctores genus

stirpemque primam degener sanguis refert.

Est prorsus iste gentis armiferae furor,

910odisse Veneris foedera et castum diu

vulgare populis corpus. O taetrum genus

nullaque victum lege melioris soli!

Ferae quoque ipsae Veneris evitant nefas,

generisque leges inscius servat pudor.

915Ubi vultus ille et ficta maiestas viri

atque habitus horrens, prisca et antiqua appetens,

morumque senium triste et affectus graves?

O vita fallax, abditos sensus geris

animisque pulcram turpibus faciem induis:

920pudor impudentem celat, audacem quies,

pietas nefandum; vera fallaces probant

simulantque molles dura. Silvarum incola

ille efferatus castus intactus rudis,

mihi te reservas? A meo primum toro

925et scelere tanto placuit ordiri virum?

Iam iam superno numini grates ago,

quod icta nostra cecidit Antiope manu,

quod non ad antra Stygia descendens tibi

matrem reliqui. Profugus ignotas procul

930percurre gentes: te licet terra ultimo

summota mundo dirimat Oceani plagis

orbemque nostris pedibus obuersum colas

licet in recessu penitus extremo abditus

horrifera celsi regna transieris poli

935hiemesque supra positus et canas nives

gelidi frementes liqueris Boreae minas

post te furentes, sceleribus poenas dabis.

Profugum per omnis pertinax latebras premam:

longinqua clausa abstrusa diversa invia

940emetiemur, nullus obstabit locus:

scis unde redeam. Tela quo mitti haud queunt,

huc vota mittam: genitor aequoreus dedit

ut vota prono terna concipiam deo,

et invocata munus hoc sanxit Styge.

945En perage donum triste, regnator freti!

Non cernat ultra lucidum Hippolytus diem

adeatque manes iuvenis iratos patri.

Fer abominandam nunc opem gnato, parens:

numquam supremum numinis munus tui

950consumeremus, magna ni premerent mala;

inter profunda Tartara et Ditem horridum

et imminentes regis inferni minas,

voto peperci: redde nunc pactam fidem.

Genitor, moraris? Cur adhuc undae silent?

955Nunc atra ventis nubila impellentibus

subtexe noctem, sidera et caelum eripe,

effunde pontum, vulgus aequoreum cie

fluctusque ab ipso tumidus Oceano voca.

CHORVS

O magna parens, Natura, deum

960tuque igniferi rector Olympi,

qui sparsa cito sidera mundo

cursusque vagos rapis astrorum

celerique polos cardine versas,

cur tanta tibi cura perennes

965agitare vices aetheris alti

ut nunc canae frigora brumae

nudent silvas,

nunc arbustis redeant umbrae,

nunc aestivi colla leonis

970Cererem magno fervore coquant

viresque suas temperet annus?

Sed cur idem qui tanta regis,

sub quo vasti pondera mundi

librata suos ducunt orbes,

975hominum nimium securus abes,

non sollicitus prodesse bonis,

nocuisse malis?

Res humanas ordine nullo

Fortuna regit sparsitque manu

980munera caeca peiora fovens:

vincit sanctos dira libido,

fraus sublimi regnat in aula;

tradere turpi fasces populus

gaudet, eosdem colit atque odit.

985Tristis virtus perversa tulit

praemia recti:

castos sequitur mala paupertas

vitioque potens regnat adulter -

o vane pudor falsumque decus!

Sed quid citato nuntius portat gradu

990rigatque maestis lugubrem vultum genis?

NVNTIVS

O sors acerba et dura, famulatus gravis,

cur me ad nefandi nuntium casus vocas?

TH. Ne metve cladis fortiter fari asperas:

non imparatum pectus aerumnis gero.

995NUN. Vocem dolori lingua luctificam negat.

TH. Proloquere, quae sors aggravet quassam domum.

NUN. Hippolytus, heu me, flebili leto occubat.

TH. Gnatum parens obisse iam pridem scio:

nunc raptor obiit. Mortis effare ordinem.

1000NUN. Ut profugus urbem liquit infesto gradu

celerem citatis passibus cursum explicans,

celso sonipedes ocius subigit iugo

et ora frenis domita substrictis ligat.

Tum multa secum effatus et patrium solum

1005abominatus saepe genitorem ciet

acerque habenis lora permissis quatit:

cum subito vastum tonuit ex alto mare

crevitque in astra. Nullus inspirat salo

ventus, quieti nulla pars caeli strepit

1010placidumque pelagus propria tempestas agit.

Non tantus Auster Sicula disturbat freta

nec tam furens Ionius exsurgit sinus

regnante Coro, saxa cum fluctu tremunt

et cana summum spuma Leucaten ferit.

1015Consurgit ingens pontus in vastum aggerem,

[tumidumque monstro pelagus in terras ruit]

nec ista ratibus tanta construitur lues:

terris minatur; fluctus haud cursu levi

provolvitur; nescioquid onerato sinu

1020gravis unda portat. Quae novum tellus caput

ostendet astris? Cyclas exoritur nova?

Latuere rupes numine Epidauri dei

et scelere petrae nobiles Scironides

et quae duobus terra comprimitur fretis.

1025Haec dum stupentes sequimur, en totum mare

immugit, omnes undique scopuli adstrepunt;

summum cacumen rorat expulso sale,

spumat vomitque vicibus alternis aquas

qualis per alta vehitur Oceani freta

1030fluctum refundens ore physeter capax.

Inhorruit concussus undarum globus

solvitque sese et litori invexit malum

maius timore, pontus in terras ruit

suumque monstrum sequitur - os quassat tremor.

1035Quis habitus ille corporis vasti fuit!

caerulea taurus colla sublimis gerens

erexit altam fronte viridanti iubam;

stant hispidae aures, orbibus varius color,

et quem feri dominator habuisset gregis

1040et quem sub undis natus: hinc flammam vomunt

oculi, hinc relucent caerula insignes nota;

opima cervix arduos tollit toros

naresque hiulcis haustibus patulae fremunt;

musco tenaci pectus ac palear viret,

1045longum rubenti spargitur fuco latus;

tum pone tergus ultima in monstrum coit

facies et ingens belua immensam trahit

squamosa partem. Talis extremo mari

pistrix citatas sorbet aut frangit rates.

1050Tremuere terrae, fugit attonitum pecus

passim per agros, nec suos pastor sequi

meminit iuvencos; omnis e saltu fera

diffugit, omnis frigido exsanguis metu

venator horret. Solus immunis metu

1055Hippolytus artis continet frenis equos

pavidosque notae vocis hortatu ciet.

Est alta ad Argos collibus ruptis via,

vicina tangens spatia suppositi maris;

hic se illa moles acuit atque iras parat.

1060Ut cepit animos seque praetemptans satis

prolusit irae, praepeti cursu evolat,

summam citato vix gradu tangens humum,

et torva currus ante trepidantis stetit.

Contra feroci gnatus insurgens minax

1065vultu nec ora mutat et magnum intonat:

"haud frangit animum vanus hic terror meum:

nam mihi paternus vincere est tauros labor."

Inobsequentes protinus frenis equi

rapuere cursum iamque derrantes via,

1070quacumque rabidos pavidus evexit furor,

hac ire pergunt seque per scopulos agunt.

At ille, qualis turbido rector mari

ratem retentat, ne det obliquum latus,

et arte fluctum fallit, haud aliter citos

1075currus gubernat: ora nunc pressis trahit

constricta frenis, terga nunc torto frequens

verbere coercet. Sequitur adsiduus comes,

nunc aequa carpens spatia, nunc contra obvius

oberrat, omni parte terrorem movens.

1080Non licuit ultra fugere: nam toto obvius

incurrit ore corniger ponti horridus.

Tum vero pavida sonipedes mente exciti

imperia solvunt seque luctantur iugo

eripere rectique in pedes iactant onus.

1085Praeceps in ora fusus implicuit cadens

laqueo tenaci corpus et quanto magis

pugnat, sequaces hoc magis nodos ligat.

sensere pecudes facinus - et curru levi,

dominante nullo, qua timor iussit ruunt.

1090Talis per auras non suum agnoscens onus

Solique falso creditum indignans diem

Phaethonta currus devium excussit polo.

Late cruentat arva et inlisum caput

scopulis resultat; auferunt dumi comas,

1095et ora durus pulcra populatur lapis

peritque multo vulnere infelix decor.

Moribunda celeres membra pervolvunt rotae;

tandemque raptum truncus ambusta sude

medium per inguen stipite ingesto tenet;

1100[paulumque domino currus affixo stetit]

haesere biiuges vulnere - et pariter moram

dominumque rumpunt. Inde semianimem secant

virgulta, acutis asperi vepres rubis

omnisque ruscus corporis partem tulit.

1105Errant per agros funebris famuli manus,

per illa qua distractus Hippolytus loca

longum cruenta tramitem signat nota,

maestaeque domini membra vestigant canes.

Necdum dolentum sedulus potuit labor

1110explere corpus - hocine est formae decus?

Qui modo paterni clarus imperii comes

et certus heres siderum fulsit modo,

passim ad supremos ille colligitur rogos

et funeri confertur. TH. O nimium potens

1115quanto parentes sanguinis vinclo tenes

natura! Quam te colimus inviti quoque!

Occidere volvi noxium, amissum fleo.

NUN. Haud flere honeste quisque quod volvit potest.

TH. Equidem malorum maximum hunc cumulum reor,

1120si abominanda casus optanda efficit.

NUN. Et si odia servas, cur madent fletu genae?

TH. Quod interemi, non quod amisi, fleo.

CHORVS

Quanti casus, heu, magna rotant!

Minor in parvis Fortuna furit

1125leviusque ferit leviora deus;

servat placidos obscura quies

praebetque senes casa securos.

Admota aetheriis culmina sedibus

Euros excipiunt, excipiunt Notos,

1130insani Boreae minas

imbriferumque Corum.

Raros patitur fulminis ictus

umida vallis:

tremuit telo Iovis altisoni

1135Caucasus ingens Phrygiumque nemus

matris Cybeles: metuens caelo

Iuppiter alto vicina petit;

non capit umquam magnos motus

humilis tecti plebeia domus.

1140[circa regna tonat.]

Volat ambiguis mobilis alis

hora, nec ulli praestat velox

Fortuna fidem:

hic qui clari sidera mundi

1145nitidumque diem ... morte relicta

luget maestos tristis reditus

ipsoque magis flebile Averno

sedis patriae videt hospitium.

Pallas Actaeae veneranda genti,

1150quod tuus caelum superosque Theseus

spectat et fugit Stygias paludes,

casta nil debes patruo rapaci:

constat inferno numerus tyranno.

Quae vox ab altis flebilis tectis sonat

1155strictoque vecors Phaedra quid ferro parat?

THESEVS

Quis te dolore percitam instigat furor?

Quid ensis iste quidue vociferatio

planctusque supra corpus invisum volunt?

PHAEDRA

Me me, profundi saeve dominator freti,

1160invade et in me monstra caerulei maris

emitte, quidquid intimo Tethys sinu

extrema gestat, quidquid Oceanus vagis

complexus undis ultimo fluctu tegit.

O dure Theseu semper, o numquam tuis

1165tuto reverse: gnatus et genitor nece

reditus tuos luere; pervertis domum

amore semper coniugum aut odio nocens.

Hippolyte, tales intuor vultus tuos

talesque feci? Membra quis saevus Sinis

1170aut quis Procrustes sparsit aut quis Cresius,

Daedalea vasto claustra mugitu replens,

taurus biformis ore cornigero ferox

divulsit? Heu me, quo tuus fugit decor

oculique nostrum sidus? Exanimis iaces?

1175Ades parumper verbaque exaudi mea.

Nil turpe loquimur: hac manu poenas tibi

solvam et nefando pectori ferrum inseram,

animaque Phaedram pariter ac scelere exuam.

[et te per undas perque Tartareos lacus,

1180per Styga, per amnes igneos amens sequar]

placemus umbras: capitis exuvias cape

laceraeque frontis accipe abscisam comam.

Non licuit animos iungere, at certe licet

iunxisse fata. Morere, si casta es, viro;

1185si incesta, amori. Coniugis thalamos petam

tanto impiatos facinore? Hoc derat nefas,

ut vindicato sancta fruereris toro.

O mors amoris una sedamen mali,

o mors pudoris maximum laesi decus,

1190confugimus ad te: pande placatos sinus.

Audite, Athenae, tuque, funesta pater

peior noverca: falsa memoravi et nefas,

quod ipsa demens pectore insano hauseram,

mentita finxi. Vana punisti pater,

1195iuvenisque castus crimine incesto iacet,

pudicus, insons - recipe iam mores tuos.

Mucrone pectus impium iusto patet

cruorque sancto solvit inferias viro.

TH. Quid facere rapto debeas gnato parens,

1200disce a noverca: condere Acherontis plagis.

Pallidi fauces Averni vosque, Taenarii specus,

unda miseris grata Lethes vosque, torpentes lacus,

impium rapite atque mersum premite perpetuis malis.

Nunc adeste, saeva ponti monstra, nunc vasti maris,

1205ultimo quodcumque Proteus aequorum abscondit sinu,

meque ovantem scelere tanto rapite in altos gurgites.

Tuque semper, genitor, irae facilis assensor meae:

morte facili dignus haud sum qui nova natum nece

segregem sparsi per agros quique, dum falsum nefas

1210exsequor vindex severus, incidi in verum scelus.

Sidera et manes et undas scelere complevi meo:

amplius sors nulla restat; regna me norunt tria.

In hoc redimus? Patuit ad caelum via,

bina ut viderem funera et geminam necem,

1215caelebs et orbus funebres una face

ut concremarem prolis ac thalami rogos?

Donator atrae lucis, Alcide, tuum

Diti remitte munus; ereptos mihi

restitve manes. - Impius frustra invoco

1220mortem relictam: crudus et leti artifex,

exitia machinatus insolita effera,

nunc tibimet ipse iusta supplicia irroga.

Pinus coacto vertice attingens humum

caelo remissum findat in geminas trabes,

1225mittarve praeceps saxa per Scironia?

Graviora vidi, quae pati clausos iubet

Phlegethon nocentes igneo cingens vado.

Quae poena memet maneat et sedes, scio:

umbrae nocentes, cedite et cervicibus

1230his, his repositum degravet fessas manus

saxum, seni perennis Aeolio labor;

me ludat amnis ora vicina alluens;

vultur relicto transuolet Tityo ferus

meumque poenae semper accrescat iecur;

1235et tu mei requiesce Pirithoi pater:

haec incitatis membra turbinibus ferat

nusquam resistens orbe revoluto rota.

Dehisce tellus, recipe me dirum chaos,

recipe, haec ad umbras iustior nobis via est:

1240gnatum sequor - ne metve qui manes regis:

casti venimus; recipe me aeterna domo

non exiturum. - Non movent divos preces;

at, si rogarem scelera, quam proni forent!

CHO. Theseu, querelis tempus aeternum manet:

1245nunc iusta nato solve et absconde ocius

dispersa foede membra laniatu effero.

TH. Huc, huc, reliquias vehite cari corporis

pondusque et artus temere congestos date.

Hippolytus hic est? Crimen agnosco meum:

1250ego te peremi; neu nocens tantum semel

solusve fierem, facinus ausurus parens

patrem advocavi. Munere en patrio fruor.

O triste fractis orbitas annis malum!

Complectere artus, quodque de nato est super,

1255miserande, maesto pectore incumbens, fove.

Disiecta, genitor, membra laceri corporis

in ordinem dispone et errantes loco

restitve partes: fortis hic dextrae locus,

hic laeva frenis docta moderandis manus

1260ponenda: laevi lateris agnosco notas.

Quam magna lacrimis pars adhuc nostris abest!

durate trepidae lugubri officio manus,

fletusque largos sistite, arentes genae,

dum membra nato genitor adnumerat suo

1265corpusque fingit. Hoc quid est forma carens

et turpe, multo vulnere abruptum undique?

Quae pars tui sit dubito; sed pars est tui:

hic, hic repone, non suo, at vacuo loco.

Haecne illa facies igne sidereo nitens,

1270†inimica flectens lumina? Huc cecidit decor?

O dira fata, numinum o saevus favor!

Sic ad parentem natus ex voto redit?

en haec suprema dona genitoris cape,

saepe efferendus; interim haec ignes ferant.

1275Patefacite acerbam caede funesta domum;

Mopsopia claris tota lamentis sonet.

vos apparate regii flammam rogi;

at vos per agros corporis partes vagas

inquirite. - Istam terra defossam premat,

1280gravisque tellus impio capiti incubet.