1

[Mītĭŭs īnvēnī quām tē gĕnŭs ōmnĕ fĕrārūm;

crēdĭtă nōn ūllī ‖ quām tĭbĭ pēiŭs ĕrām].

Quaē lĕgĭs, ēx īllō, Thēseū, tĭbĭ lītŏrĕ mīttō,

ūndĕ tŭām sĭnĕ mē ‖ vēlă tŭlērĕ rătēm,

īn quō mē sōmnūsquĕ mĕūs mălĕ prōdĭdĭt ēt tū5

pēr făcĭnūs sōmnīs ‖ īnsĭdĭātĕ mĕīs.

Tēmpŭs ĕrāt, vĭtrĕā quō prīmūm tērră prŭīnā

spārgĭtŭr ēt tēctaē ‖ frōndĕ quĕrūntŭr ăvēs.

Īncērtūm vĭgĭlāns, ā sōmnō lānguĭdă, mōvī

Thēsĕă prēnsūrās ‖ sēmĭsŭpīnă mănūs;10

nūllŭs ĕrāt. rĕfĕrōquĕ mănūs ĭtĕrūmquĕ rĕtēmptō

pērquĕ tŏrūm mŏvĕō ‖ brācchĭă; nūllŭs ĕrāt.

Ēxcūssērĕ mĕtūs sōmnūm; cōntērrĭtă sūrgō,

mēmbrăquĕ sūnt vĭdŭō ‖ praēcĭpĭtātă tŏrō.

Prōtĭnŭs āddūctīs sŏnŭērūnt pēctŏră pālmīs,15

ūtque ĕrăt ē sōmnō ‖ tūrbĭdă, rāptă cŏmāst.

Lūnă fŭīt; spēctō sīquīd nĭsĭ lītŏră cērnām;

quōd vĭdĕānt ŏcŭlī, ‖ nīl nĭsĭ lītŭs hăbēnt.

Nūnc hūc, nūnc īllūc, ĕt ŭtrōquĕ sĭne ōrdĭnĕ, cūrrō;

āltă pŭēllārēs ‖ tārdăt hărēnă pĕdēs.20

Īntĕrĕā tōtō clāmāvi īn lītŏrĕ "Thēseū";

rēddēbānt nōmēn ‖ cōncăvă sāxă tŭūm,

ēt quŏtĭēns ĕgŏ tē, tŏtĭēns lŏcŭs īpsĕ vŏcābāt;

īpsĕ lŏcūs mĭsĕraē ‖ fērrĕ vŏlēbăt ŏpēm.

Mōns fŭĭt; āppārēnt frŭtĭcēs īn vērtĭcĕ rārī;25

hīnc scŏpŭlūs raūcīs ‖ pēndĕt ădēsŭs ăquīs.

Āscēndō (vīrēs ănĭmūs dăbăt) ātque ĭtă lātē

aēquŏră prōspēctū ‖ mētĭŏr āltă mĕō.

Īnde ĕgŏ (nām vēntīs quŏquĕ sūm crūdēlĭbŭs ūsă)

vīdī praēcĭpĭtī ‖ cārbăsă tēntă Nŏtō.30

Aūt vīdi aūt tāmquām quaē mē vīdīssĕ pŭtārēm

frīgĭdĭōr glăcĭē ‖ sēmiănĭmīsquĕ fŭī.

Nēc lānguērĕ dĭū pătĭtūr dŏlŏr; ēxcĭtŏr īllō,

ēxcĭtŏr ēt sūmmā ‖ Thēsĕă vōcĕ vŏcō.

"Quō fŭgĭs? ēxclāmō. scĕlĕrātĕ rĕvērtĕrĕ Thēseū,35

flēctĕ rătēm. nŭmĕrūm ‖ nōn hăbĕt īllă sŭūm."

Haēc ĕgŏ; quōd vōcī dĕĕrāt, plāngōrĕ rĕplēbām;

vērbĕră cūm vērbīs ‖ mīxtă fŭērĕ mĕīs.

Sī nōn aūdīrēs, ūt sāltēm cērnĕrĕ pōssēs,

iāctātaē lātē ‖ sīgnă dĕdērĕ mănūs,40

cāndĭdăque īmpŏsŭī lōngaē vēlāmĭnă vīrgaē,

scīlĭcĕt ōblītōs ‖ ādmŏnĭtūră mĕī.

Iāmque ŏcŭlīs ērēptŭs ĕrās; tūm dēnĭquĕ flēvī;

tōrpŭĕrānt mōllēs ‖ āntĕ dŏlōrĕ gĕnaē.

Quīd pŏtĭūs făcĕrēnt, quām mē mĕă lūmĭnă flērēnt,45

pōstquām dēsĭĕrānt ‖ vēlă vĭdērĕ tŭā?

Aūt ĕgŏ dīffūsīs ērrāvī sōlă căpīllīs,

quālĭs ăb Ōgўgĭō ‖ cōncĭtă Bācchă dĕō,

aūt mărĕ prōspĭcĭēns īn sāxō frīgĭdă sēdī,

quāmquĕ lăpīs sēdēs, ‖ tām lăpĭs īpsă fŭī.50

Saēpĕ tŏrūm rĕpĕtō quī nōs āccēpĕrăt āmbōs,

sēd nōn āccēptōs ‖ ēxhĭbĭtūrŭs ĕrāt,

ēt tŭă, quaē pōssūm, prō tē vēstīgĭă tāngō

strātăquĕ, quaē mēmbrīs ‖ īntĕpŭērĕ tŭīs.

Īncūmbō lăcrĭmīsquĕ tŏrō mānāntĕ prŏfūsīs:55

"prēssĭmŭs, ēxclāmō, ‖ tē dŭŏ; rēddĕ dŭōs.

Vēnĭmŭs hūc āmbō; cūr nōn dīscēdĭmŭs āmbō?

Pērfĭdĕ, pārs nōstrī, ‖ lēctŭlĕ, māiŏr ŭbīst?"

Quīd făcĭām? quō sōlă fĕrār? văcăt īnsŭlă cūltū;

nōn hŏmĭnūm vĭdĕō, ‖ nōn ĕgŏ fāctă bŏūm.60

Ōmnĕ lătūs tērraē cīngīt mărĕ, nāvĭtă nūsquām,

nūllă pĕr āmbĭgŭās ‖ pūppĭs ĭtūră vĭās.

Fīngĕ dărī cŏmĭtēsquĕ mĭhī vēntōsquĕ rătēmquĕ;

quīd sĕquăr? āccēssūs ‖ tērră pătērnă nĕgāt.

Ūt rătĕ fēlīcī pācātă pĕr aēquŏră lābār,65

tēmpĕrĕt ūt vēntōs ‖ Aēŏlŭs, ēxŭl ĕrō.

Nōn ĕgŏ tē, Crētē cēntūm dīgēstă pĕr ūrbēs,

āspĭcĭām, pŭĕrō ‖ cōgnĭtă tērră Iŏvī.

Ā! pătĕr ēt tēllūs iūstō rēgnātă părēntī

prōdĭtă sūnt fāctō, ‖ nōmĭnă cāră, mĕō,70

cūm tĭbĭ, nē vīctōr tēctō mŏrĕrērĕ rĕcūrvō,

quaē rĕgĕrēnt pāssūs, ‖ prō dŭcĕ fīlă dĕdī,

cūm mĭhĭ dīcēbās: "Pĕr ĕgo īpsă pĕrīcŭlă iūrō,

tē fŏrĕ, dūm nōstrūm ‖ vīvĕt ŭtērquĕ, mĕām."

Vīvĭmŭs, ēt nōn sūm, Thēseū, tŭă, sī mŏdŏ vīvīs75

fēmĭnă pērĭŭrī ‖ fraūdĕ sĕpūltă vĭrī.

Mē quŏquĕ, quā frātrēm, māctāssēs, īmprŏbĕ, clāvā;

ēssēt, quām dĕdĕrās, ‖ mōrtĕ sŏlūtă fĭdēs.

Nūnc ĕgŏ nōn tāntūm quaē sūm pāssūră rĕcōrdōr,

sēd quaēcūmquĕ pŏtēst ‖ ūllă rĕlīctă pătī.80

Ōccūrrūnt ănĭmō pĕrĕūndī mīllĕ fĭgūraē.

Mōrsquĕ mĭnūs poēnaē ‖ quām mŏră mōrtĭs hăbēt.

Iām iām vēntūrōs aūt hāc aūt sūspĭcŏr īllāc,

quī lănĭēnt ăvĭdō ‖ vīscĕră dēntĕ, lŭpōs;

fōrsĭtăn ēt fūlvōs tēllūs ălăt īstă lĕōnēs;85

quīs scĭt ăn haēc saēvās ‖ tīgrĭdăs īnsŭla hăbēt?

Ēt frĕtă dīcūntūr māgnās ēxpēllĕrĕ phōcās!

Quīs vĕtăt ēt glădĭōs ‖ pēr lătŭs īrĕ mĕūm?

Tāntūm nē rĕlĭgēr dūrā cāptīvă cătēnā

nēvĕ trăhām sērvā ‖ grāndĭă pēnsă mănū,90

cuī pătĕr ēst Mīnōs, cuī mātēr fīlĭă Phoēbī,

quōdquĕ măgīs mĕmĭnī, ‖ quaē tĭbĭ pāctă fŭī.

Sī mărĕ, sī tērrās pōrrēctăquĕ lītŏră vīdī,

mūltă mĭhī tērraē, ‖ mūltă mĭnāntŭr ăquaē.

Caēlūm rēstābāt; tĭmĕō sĭmŭlācră dĕōrūm.95

Dēstĭtŭōr răpĭdīs ‖ praēdă cĭbūsquĕ fĕrīs.

Sīvĕ cŏlūnt hăbĭtāntquĕ vĭrī, dīffīdĭmŭs īllīs;

ēxtērnōs dĭdĭcī ‖ laēsă tĭmērĕ vĭrōs.

Vīvĕrĕt Āndrŏgĕōs ŭtĭnām, nēc fāctă lŭīssēs

īmpĭă fūnĕrĭbūs, ‖ Cēcrŏpĭ tērră, tŭīs,100

nēc tŭă māctāssēt nōdōsō stīpĭtĕ, Thēseū,

ārdŭă pārtĕ vĭrūm ‖ dēxtĕră, pārtĕ bŏvēm,

nēc tĭbĭ, quaē rĕdĭtūs mōnstrārēnt, fīlă dĕdīssēm,

fīlă pĕr āddūctās ‖ saēpĕ rĕcēptă mănūs.

Nōn ĕquĭdēm mīrōr, sī stāt vīctōrĭă tēcūm,105

strātăquĕ Crētaēām ‖ bēlŭă prēssĭt hŭmūm;

nōn pŏtĕrānt fīgī praēcōrdĭă fērrĕă cōrnū;

ūt tē nōn tĕgĕrēs, ‖ pēctŏrĕ tūtŭs ĕrās.

Īllīc tū sĭlĭcēs, īllīc ădămāntă tŭlīstī,

īllīc quī sĭlĭcēs, ‖ Thēsĕă, vīncăt, hăbēs;110

nēc pătĕr ēst Aēgeūs, nēc tū Pītthēĭdŏs Aēthraē

fīlĭŭs; aūctōrēs ‖ sāxă frĕtūmquĕ tŭī.

Crūdēlēs sōmnī, quīd mē tĕnŭīstĭs ĭnērtēm?

Āh! sĭmŭl aētērnā ‖ nōctĕ prĕmēndă fŭī.

Vōs quŏquĕ crūdēlēs, vēntī, nĭmĭūmquĕ părātī115

flāmĭnăque īn lăcrĭmās ‖ ōffĭcĭōsă mĕās,

dēxtĕră crūdēlīs, quaē mē frātrēmquĕ nĕcāvīt,

ēt dătă pōscēntī, ‖ nōmĕn ĭnānĕ, fĭdēs,

īn mē iūrārūnt sōmnūs vēntūsquĕ fĭdēsquĕ;

prōdĭtă sūm caūsīs ‖ ūnă pŭēllă trĭbūs.120

Ērgo ĕgŏ nēc lăcrĭmās mātrīs mŏrĭtūră vĭdēbō,

nēc, mĕă quī dĭgĭtīs ‖ lūmĭnă cōndăt, ĕrīt;

spīrĭtŭs īnfēlīx pĕrĕgrīnās ībĭt ĭn aūrās

nēc pŏsĭtōs ārtūs ‖ ūnguĕt ămīcă mănūs;

ōssă sŭpērstābūnt vŏlŭcrēs ĭnhŭmātă mărīnaē?125

Haēc sūnt ōffĭcĭīs ‖ dīgnă sĕpūlcră mĕīs?

Ībīs Cēcrŏpĭōs pōrtūs pătrĭāquĕ rĕcēptūs,

cūm stĕtĕrīs tūrbaē ‖ cēlsŭs ĭn aūrĕ tŭaē

ēt bĕnĕ nārrārīs lētūm taūrīquĕ vĭrīquĕ

sēctăquĕ pēr dŭbĭās ‖ sāxĕă tēctă vĭās,130

mē quŏquĕ nārrātō sōla īn tēllūrĕ rĕlīctām.

Nōn ĕgŏ sūm tĭtŭlīs ‖ sūbrĭpĭēndă tŭīs.

Dī făcĕrēnt ūt mē sūmmā dē pūppĕ vĭdērēs;

mōvīssēt vūltūs ‖ maēstă fĭgūră tŭōs.

Nūnc quŏquĕ nōn ŏcŭlīs, sēd, quā pŏtĕs, āspĭcĕ mēntĕ135

haērēntēm scŏpŭlō, ‖ quēm văgă pūlsăt ăquă;

āspĭcĕ dēmīssōs lūgēntīs mōrĕ căpīllōs

ēt tŭnĭcās lăcrĭmīs ‖ sīcŭt ăb īmbrĕ grăvīs.

Cōrpŭs, ŭt īmpūlsaē sĕgĕtēs ăquĭlōnĭbŭs, hōrrēt,

līttĕrăque ārtĭcŭlō ‖ prēssă trĕmēntĕ lăbāt.140

Nōn tē pēr mĕrĭtūm, quŏnĭām mălĕ cēssĭt, ădōrō.

Dēbĭtă sīt fāctō ‖ grātĭă nūllă mĕō,

sēd nēc poēnă quĭdēm. sī nōn ĕgŏ caūsă sălūtīs,

nōn tămĕn ēst cūr sīs ‖ tū mĭhĭ caūsă nĕcīs.

Hās tĭbĭ plāngēndō lūgūbrĭă pēctŏră lāssās145

īnfēlīx tēndō ‖ trāns frĕtă lōngă mănūs;

hōs tĭbĭ, quī sŭpĕrānt, ōstēndō maēstă căpīllōs.

Pēr lăcrĭmās ōrō, ‖ quās tŭă fāctă mŏvēnt,

flēctĕ rătēm, Thēseū, vērsōquĕ rĕlābĕrĕ vēlō.

Sī prĭŭs ōccĭdĕrō, ‖ tū tămĕn ōssă fĕrēs.150

[Mitius inveni quam te genus omne ferarum;

credita non ulli quam tibi peius eram].

Quae legis, ex illo, Theseu, tibi litore mitto,

unde tuam sine me vela tulere ratem,

5in quo me somnusque meus male prodidit et tu

per facinus somnis insidiate meis.

Tempus erat, vitrea quo primum terra pruina

spargitur et tectae fronde queruntur aves.

Incertum vigilans, a somno languida, movi

10Thesea prensuras semisupina manus;

nullus erat. referoque manus iterumque retempto

perque torum moveo bracchia; nullus erat.

Excussere metus somnum; conterrita surgo,

membraque sunt viduo praecipitata toro.

15Protinus adductis sonuerunt pectora palmis,

utque erat e somno turbida, rapta comast.

Luna fuit; specto siquid nisi litora cernam;

quod videant oculi, nil nisi litus habent.

Nunc huc, nunc illuc, et utroque sine ordine, curro;

20alta puellares tardat harena pedes.

Interea toto clamavi in litore "Theseu";

reddebant nomen concava saxa tuum,

et quotiens ego te, totiens locus ipse vocabat;

ipse locus miserae ferre volebat opem.

25Mons fuit; apparent frutices in vertice rari;

hinc scopulus raucis pendet adesus aquis.

Ascendo (vires animus dabat) atque ita late

aequora prospectu metior alta meo.

Inde ego (nam ventis quoque sum crudelibus usa)

30vidi praecipiti carbasa tenta Noto.

Aut vidi aut tamquam quae me vidisse putarem

frigidior glacie semianimisque fui.

Nec languere diu patitur dolor; excitor illo,

excitor et summa Thesea voce voco.

35"Quo fugis? exclamo. scelerate revertere Theseu,

flecte ratem. numerum non habet illa suum."

Haec ego; quod voci deerat, plangore replebam;

verbera cum verbis mixta fuere meis.

Si non audires, ut saltem cernere posses,

40iactatae late signa dedere manus,

candidaque imposui longae velamina virgae,

scilicet oblitos admonitura mei.

Iamque oculis ereptus eras; tum denique flevi;

torpuerant molles ante dolore genae.

45Quid potius facerent, quam me mea lumina flerent,

postquam desierant vela videre tua?

Aut ego diffusis erravi sola capillis,

qualis ab Ogygio concita Baccha deo,

aut mare prospiciens in saxo frigida sedi,

50quamque lapis sedes, tam lapis ipsa fui.

Saepe torum repeto qui nos acceperat ambos,

sed non acceptos exhibiturus erat,

et tua, quae possum, pro te vestigia tango

strataque, quae membris intepuere tuis.

55Incumbo lacrimisque toro manante profusis:

"pressimus, exclamo, te duo; redde duos.

Venimus huc ambo; cur non discedimus ambo?

Perfide, pars nostri, lectule, maior ubist?"

Quid faciam? quo sola ferar? vacat insula cultu;

60non hominum video, non ego facta boum.

Omne latus terrae cingit mare, navita nusquam,

nulla per ambiguas puppis itura vias.

Finge dari comitesque mihi ventosque ratemque;

quid sequar? accessus terra paterna negat.

65Ut rate felici pacata per aequora labar,

temperet ut ventos Aeolus, exul ero.

Non ego te, Crete centum digesta per urbes,

aspiciam, puero cognita terra Iovi.

A! pater et tellus iusto regnata parenti

70prodita sunt facto, nomina cara, meo,

cum tibi, ne victor tecto morerere recurvo,

quae regerent passus, pro duce fila dedi,

cum mihi dicebas: "Per ego ipsa pericula iuro,

te fore, dum nostrum vivet uterque, meam."

75Vivimus, et non sum, Theseu, tua, si modo vivis

femina periuri fraude sepulta viri.

Me quoque, qua fratrem, mactasses, improbe, clava;

esset, quam dederas, morte soluta fides.

Nunc ego non tantum quae sum passura recordor,

80sed quaecumque potest ulla relicta pati.

Occurrunt animo pereundi mille figurae.

Morsque minus poenae quam mora mortis habet.

Iam iam venturos aut hac aut suspicor illac,

qui lanient avido viscera dente, lupos;

85forsitan et fulvos tellus alat ista leones;

quis scit an haec saevas tigridas insula habet?

Et freta dicuntur magnas expellere phocas!

Quis vetat et gladios per latus ire meum?

Tantum ne religer dura captiva catena

90neve traham serva grandia pensa manu,

cui pater est Minos, cui mater filia Phoebi,

quodque magis memini, quae tibi pacta fui.

Si mare, si terras porrectaque litora vidi,

multa mihi terrae, multa minantur aquae.

95Caelum restabat; timeo simulacra deorum.

Destituor rapidis praeda cibusque feris.

Sive colunt habitantque viri, diffidimus illis;

externos didici laesa timere viros.

Viveret Androgeos utinam, nec facta luisses

100impia funeribus, Cecropi terra, tuis,

nec tua mactasset nodoso stipite, Theseu,

ardua parte virum dextera, parte bovem,

nec tibi, quae reditus monstrarent, fila dedissem,

fila per adductas saepe recepta manus.

105Non equidem miror, si stat victoria tecum,

strataque Cretaeam belua pressit humum;

non poterant figi praecordia ferrea cornu;

ut te non tegeres, pectore tutus eras.

Illic tu silices, illic adamanta tulisti,

110illic qui silices, Thesea, vincat, habes;

nec pater est Aegeus, nec tu Pittheidos Aethrae

filius; auctores saxa fretumque tui.

Crudeles somni, quid me tenuistis inertem?

Ah! simul aeterna nocte premenda fui.

115Vos quoque crudeles, venti, nimiumque parati

flaminaque in lacrimas officiosa meas,

dextera crudelis, quae me fratremque necavit,

et data poscenti, nomen inane, fides,

in me iurarunt somnus ventusque fidesque;

120prodita sum causis una puella tribus.

Ergo ego nec lacrimas matris moritura videbo,

nec, mea qui digitis lumina condat, erit;

spiritus infelix peregrinas ibit in auras

nec positos artus unguet amica manus;

125ossa superstabunt volucres inhumata marinae?

Haec sunt officiis digna sepulcra meis?

Ibis Cecropios portus patriaque receptus,

cum steteris turbae celsus in aure tuae

et bene narraris letum taurique virique

130sectaque per dubias saxea tecta vias,

me quoque narrato sola in tellure relictam.

Non ego sum titulis subripienda tuis.

Di facerent ut me summa de puppe videres;

movisset vultus maesta figura tuos.

135Nunc quoque non oculis, sed, qua potes, aspice mente

haerentem scopulo, quem vaga pulsat aqua;

aspice demissos lugentis more capillos

et tunicas lacrimis sicut ab imbre gravis.

Corpus, ut impulsae segetes aquilonibus, horret,

140litteraque articulo pressa tremente labat.

Non te per meritum, quoniam male cessit, adoro.

Debita sit facto gratia nulla meo,

sed nec poena quidem. si non ego causa salutis,

non tamen est cur sis tu mihi causa necis.

145Has tibi plangendo lugubria pectora lassas

infelix tendo trans freta longa manus;

hos tibi, qui superant, ostendo maesta capillos.

Per lacrimas oro, quas tua facta movent,

flecte ratem, Theseu, versoque relabere velo.

150Si prius occidero, tu tamen ossa feres.