1

Hānc tŭă Pēnĕlŏpē lēntō tĭbĭ mīttĭt, Ŭlīxĕ;

nīl mĭhĭ rēscrībās ‖ āttămĕn; īpsĕ vĕnī.

Troīă iăcēt cērtē, Dănăīs īnvīsă pŭēllīs;

vīx Prĭămūs tāntī ‖ tōtăquĕ Troīă fŭīt.

Ō | ŭtĭnām tūm, cūm Lăcĕdaēmŏnă clāssĕ pĕtēbāt,5

ōbrŭtŭs īnsānīs ‖ ēssĕt ădūltĕr ăquīs!

Nōn ĕgŏ dēsērtō iăcŭīssēm frīgĭdă lēctō;

nōn quĕrĕrēr tārdōs ‖ īrĕ rĕlīctă dĭēs

nēc mĭhĭ quaērēntī spătĭōsām fāllĕrĕ nōctēm

lāssārēt vĭdŭās ‖ pēndŭlă tēlă mănūs.10

Quāndo ĕgŏ nōn tĭmŭī grăvĭōră pĕrīcŭlă vērīs?

Rēs ēst sōllĭcĭtī ‖ plēnă tĭmōrĭs ămōr.

Īn tē fīngēbām vĭŏlēntōs Trōăs ĭtūrōs;

nōmĭne ĭn Hēctŏrĕō ‖ pāllĭdă sēmpĕr ĕrām.

Sīvĕ quĭs Āntĭlŏchūm nārrābăt ăb Hēctŏrĕ vīctūm,15

Āntĭlŏchūs nōstrī ‖ caūsă tĭmōrĭs ĕrāt,

sīvĕ Mĕnoētĭădēn fālsīs cĕcĭdīssĕ sŭb ārmīs,

flēbām sūccēssū ‖ pōssĕ cărērĕ dŏlōs.

Sānguĭnĕ Tlēpŏlĕmūs Lўcĭām tĕpĕfēcĕrăt hāstām

Tlēpŏlĕmī lētō ‖ cūră nŏvātă mĕāst.20

Dēnĭquĕ, quīsquĭs ĕrāt cāstrīs iŭgŭlātŭs Ăchīvīs,

frīgĭdĭūs glăcĭē ‖ pēctŭs ămāntĭs ĕrāt.

Sēd bĕnĕ cōnsŭlŭīt cāstō dĕŭs aēquŭs ămōrī;

vērsa ēst īn cĭnĕrēs ‖ sōspĭtĕ Troīă vĭrō.

Ārgŏlĭcī rĕdĭērĕ dŭcēs; āltārĭă fūmānt;25

pōnĭtŭr ād pătrĭōs ‖ bārbără praēdă dĕōs.

Grātă fĕrūnt nŷmphaē prō sālvīs dōnă mărītīs,

īllī vīctă sŭīs ‖ Trōĭcă fātă cănūnt;

mīrāntūr lāssīquĕ sĕnēs trĕpĭdaēquĕ pŭēllaē;

nārrāntīs cōniūnx ‖ pēndĕt ăb ōrĕ vĭrī,30

ātque ălĭquīs pŏsĭtā mōnstrāt fĕră proēlĭă mēnsā

pīngĭt ĕt ēxĭgŭō ‖ Pērgămă tōtă mĕrō:

"Hāc ībāt Sĭmŏīs, haēc ēst Sīgēĭă tēllūs;

hīc stĕtĕrāt Prĭămī ‖ rēgĭă cēlsă sĕnīs;

īllīc Aēăcĭdēs, īllīc tēndēbăt Ŭlīxēs;35

hīc lăcĕr ādmīssōs ‖ tērrŭĭt Hēctŏr ĕquōs."

Ōmnĭă nāmquĕ tŭō sĕnĭōr tē quaērĕrĕ mīssō

rēttŭlĕrāt nātō ‖ Nēstŏr, ăt īllĕ mĭhī.

Rēttŭlĭt ēt fērrō Rhēsūmquĕ Dŏlōnăquĕ caēsōs,

ūtquĕ sĭt hīc sōmnō ‖ prōdĭtŭs, īllĕ dŏlō.40

Aūsŭs ĕs, ō nĭmĭūm nĭmĭūmque ōblītĕ tŭōrūm,

Thrācĭă nōctūrnō ‖ tāngĕrĕ cāstră dŏlō

tōtquĕ sĭmūl māctārĕ vĭrōs, ădĭūtŭs ăb ūnō.

Āt bĕnĕ caūtŭs ĕrās ‖ ēt mĕmŏr āntĕ mĕī!

Vsquĕ mĕtū mĭcŭērĕ sĭnūs, dūm vīctŏr ămīcūm45

dīctŭs ĕs Īsmărĭīs ‖ īssĕ pĕr āgmĕn ĕquīs.

Sēd mĭhĭ quīd prōdēst vēstrīs dīsiēctă lăcērtīs

Īlĭŏs, ēt, mūrūs ‖ quōd fŭĭt, ēssĕ sŏlūm,

sī mănĕō quālīs Troīā dūrāntĕ mănēbām

vīrquĕ mĭhī dēmptō ‖ fīnĕ cărēndŭs ăbēst?50

Dīrŭtă sūnt ălĭīs, ūnī mĭhĭ Pērgămă rēstānt,

īncŏlă cāptīvō ‖ quaē bŏvĕ vīctŏr ărāt.

Iām sĕgĕs ēst, ŭbĭ Troīă fŭīt, rĕsĕcāndăquĕ fālcĕ

lūxŭrĭāt Phrўgĭō ‖ sānguĭnĕ pīnguĭs hŭmūs;

sēmĭsĕpūltă vĭrūm cūrvīs fĕrĭūntŭr ărātrīs55

ōssă; rŭīnōsās ‖ ōccŭlĭt hērbă dŏmōs.

Vīctŏr ăbēs nēc scīrĕ mĭhī quaē caūsă mŏrāndī

aūt īn quō lătĕās ‖ fērrĕŭs ōrbĕ, lĭcēt.

Quīsquĭs ăd haēc vērtīt pĕrĕgrīnām lītŏră pūppīm,

īllĕ mĭhī dē tē ‖ mūltă rŏgātŭs ăbīt,60

quāmquĕ tĭbī rēddāt, sī tē mŏdŏ vīdĕrĭt ūsquām,

trādĭtŭr huīc dĭgĭtīs ‖ chārtă nŏtātă mĕīs.

Nōs Pўlŏn, āntīquī Nēlēĭă Nēstŏrĭs ārvă,

mīsĭmŭs, īncērta ēst ‖ fāmă rĕmīssă Pўlō.

Mīsĭmŭs ēt Spārtēn; Spārtē quŏquĕ nēscĭă vērī.65

Quās hăbĭtās tērrās ‖ aūt ŭbĭ lēntŭs ăbēs?

Ūtĭlĭūs stārēnt ĕtĭāmnūnc moēnĭă Phoēbī

(īrāscōr vōtīs ‖ heū! lĕvĭs īpsă mĕīs).

Scīrem, ŭbĭ pūgnārēs ēt tāntūm bēllă tĭmērēm

ēt mĕă cūm mūltīs ‖ iūnctă quĕrēlă fŏrēt.70

Quīd tĭmĕam, īgnōrō; tĭmĕō tămĕn ōmnĭă dēmēns

ēt pătĕt īn cūrās ‖ ārĕă lātă mĕās.

Quaēcūmque aēquŏr hăbēt, quaēcūmquĕ pĕrīcŭlă tēllūs,

tām lōngaē caūsās ‖ sūspĭcŏr ēssĕ mŏraē.

Haēc ĕgŏ dūm stūltē mĕtŭō, quaē vēstră lĭbīdōst,75

ēssĕ pĕrēgrīnō ‖ cāptŭs ămōrĕ pŏtēs;

fōrsĭtăn ēt nārrēs quām sīt tĭbĭ rūstĭcă cōniūnx,

quaē tāntūm lānās ‖ nōn sĭnăt ēssĕ rŭdēs.

Fāllăr, ĕt hōc crīmēn tĕnŭēs vānēscăt ĭn aūrās,

nēvĕ, rĕvērtēndī ‖ lībĕr, ăbēssĕ vĕlīs!80

Mē pătĕr Īcărĭūs vĭdŭō dīscēdĕrĕ lēctō

cōgĭt ĕt īmmēnsās ‖ īncrĕpăt ūsquĕ mŏrās.

Īncrĕpĕt ūsquĕ lĭcēt! tŭă sūm, tŭă dīcăr ŏpōrtēt;

Pēnĕlŏpē cōniūnx ‖ sēmpĕr Ŭlīxĭs ĕrō.

Īllĕ tămēn pĭĕtātĕ mĕā prĕcĭbūsquĕ pŭdīcīs85

frāngĭtŭr ēt vīrēs ‖ tēmpĕrăt īpsĕ sŭās.

Dūlĭchĭī Sămĭīque ēt quōs tŭlĭt āltă Zăcŷnthōs

tūrbă rŭūnt īn mē ‖ lūxŭrĭōsă prŏcī

īnquĕ tŭā rēgnānt nūllīs prŏhĭbēntĭbŭs aūlā;

vīscĕră nōstră, tŭaē ‖ dīlăcĕrāntŭr ŏpēs.90

Quīd tĭbĭ Pīsāndrūm Pŏlўbūmquĕ Mĕdōntăquĕ dīrūm

Eūrўmăchīque ăvĭdās ‖ Āntĭnŏīquĕ mănūs

ātque ălĭōs rĕfĕrām, quōs ōmnīs tūrpĭtĕr ābsēns

īpsĕ tŭō pārtīs ‖ sānguĭnĕ rēbŭs ălīs?

Īrŭs ĕgēns pĕcŏrīsquĕ Mĕlānthĭŭs āctŏr ĕdēndī95

ūltĭmŭs āccēdūnt ‖ īn tŭă dāmnă pŭdōr.

Trēs sŭmŭs īmbēllēs nŭmĕrō, sĭnĕ vīrĭbŭs ūxōr

Lāērtēsquĕ sĕnēx ‖ Tēlĕmăchūsquĕ pŭēr.

Īllĕ pĕr īnsĭdĭās paēne ēst mĭhĭ nūpĕr ădēmptūs,

dūm părăt īnvītīs ‖ ōmnĭbŭs īrĕ Pўlōn.100

Dī, prĕcŏr, hōc iŭbĕānt, ŭt ĕūntĭbŭs ōrdĭnĕ fātīs

īllĕ mĕōs ŏcŭlōs ‖ cōmprĭmăt, īllĕ tŭōs.

Hāc făcĭūnt cūstōsquĕ bŏūm lōngaēvăquĕ nūtrīx,

tērtĭŭs īmmūndaē ‖ cūră fĭdēlĭs hăraē.

Sēd nĕquĕ Lāērtēs, ūt quī sĭt ĭnūtĭlĭs ārmīs,105

hōstĭbŭs īn mĕdĭīs ‖ rēgnă tĕnērĕ pŏtēst,

Tēlĕmăchō vĕnĭēt, vīvāt mŏdŏ, fōrtĭŏr aētās:

nūnc ĕrăt aūxĭlĭīs ‖ īllă tŭēndă pătrīs;

nēc mĭhĭ sūnt vīrēs ĭnĭmīcōs pēllĕrĕ tēctīs.

Tū cĭtĭūs vĕnĭās, ‖ pōrtŭs ĕt āră tŭīs!110

Ēst tĭbĭ sītquĕ, prĕcōr, nātūs, quī mōllĭbŭs ānnīs

īn pătrĭās ārtēs ‖ ērŭdĭēndŭs ĕrāt.

Rēspĭcĕ Lāērtēn; ūt iām sŭă lūmĭnă cōndās,

ēxtrēmūm fātī ‖ sūstĭnĕt īllĕ dĭēm.

Cērte ĕgŏ, quaē fŭĕrām tē dīscēdēntĕ pŭēllă,115

Prōtĭnŭs ūt vĕnĭās, ‖ fāctă vĭdēbŏr ănūs.

Hanc tua Penelope lento tibi mittit, Ulixe;

nil mihi rescribas attamen; ipse veni.

Troia iacet certe, Danais invisa puellis;

vix Priamus tanti totaque Troia fuit.

5O | utinam tum, cum Lacedaemona classe petebat,

obrutus insanis esset adulter aquis!

Non ego deserto iacuissem frigida lecto;

non quererer tardos ire relicta dies

nec mihi quaerenti spatiosam fallere noctem

10lassaret viduas pendula tela manus.

Quando ego non timui graviora pericula veris?

Res est solliciti plena timoris amor.

In te fingebam violentos Troas ituros;

nomine in Hectoreo pallida semper eram.

15Sive quis Antilochum narrabat ab Hectore victum,

Antilochus nostri causa timoris erat,

sive Menoetiaden falsis cecidisse sub armis,

flebam successu posse carere dolos.

Sanguine Tlepolemus Lyciam tepefecerat hastam

20Tlepolemi leto cura novata meast.

Denique, quisquis erat castris iugulatus Achivis,

frigidius glacie pectus amantis erat.

Sed bene consulvit casto deus aequus amori;

versa est in cineres sospite Troia viro.

25Argolici rediere duces; altaria fumant;

ponitur ad patrios barbara praeda deos.

Grata ferunt nymphae pro salvis dona maritis,

illi victa suis Troica fata canunt;

mirantur lassique senes trepidaeque puellae;

30narrantis coniunx pendet ab ore viri,

atque aliquis posita monstrat fera proelia mensa

pingit et exiguo Pergama tota mero:

"Hac ibat Simois, haec est Sigeia tellus;

hic steterat Priami regia celsa senis;

35illic Aeacides, illic tendebat Ulixes;

hic lacer admissos terruit Hector equos."

Omnia namque tuo senior te quaerere misso

rettulerat nato Nestor, at ille mihi.

Rettulit et ferro Rhesumque Dolonaque caesos,

40utque sit hic somno proditus, ille dolo.

Ausus es, o nimium nimiumque oblite tuorum,

Thracia nocturno tangere castra dolo

totque simul mactare viros, adiutus ab uno.

At bene cautus eras et memor ante mei!

45Usque metu micuere sinus, dum victor amicum

dictus es Ismariis isse per agmen equis.

Sed mihi quid prodest vestris disiecta lacertis

Ilios, et, murus quod fuit, esse solum,

si maneo qualis Troia durante manebam

50virque mihi dempto fine carendus abest?

Diruta sunt aliis, uni mihi Pergama restant,

incola captivo quae bove victor arat.

Iam seges est, ubi Troia fuit, resecandaque falce

luxuriat Phrygio sanguine pinguis humus;

55semisepulta virum curvis feriuntur aratris

ossa; ruinosas occulit herba domos.

Victor abes nec scire mihi quae causa morandi

aut in quo lateas ferreus orbe, licet.

Quisquis ad haec vertit peregrinam litora puppim,

60ille mihi de te multa rogatus abit,

quamque tibi reddat, si te modo viderit usquam,

traditur huic digitis charta notata meis.

Nos Pylon, antiqui Neleia Nestoris arva,

misimus, incerta est fama remissa Pylo.

65Misimus et Sparten; Sparte quoque nescia veri.

Quas habitas terras aut ubi lentus abes?

Utilius starent etiamnunc moenia Phoebi

(irascor votis heu! levis ipsa meis).

Scirem, ubi pugnares et tantum bella timerem

70et mea cum multis iuncta querela foret.

Quid timeam, ignoro; timeo tamen omnia demens

et patet in curas area lata meas.

Quaecumque aequor habet, quaecumque pericula tellus,

tam longae causas suspicor esse morae.

75Haec ego dum stulte metuo, quae vestra libidost,

esse peregrino captus amore potes;

forsitan et narres quam sit tibi rustica coniunx,

quae tantum lanas non sinat esse rudes.

Fallar, et hoc crimen tenues vanescat in auras,

80neve, revertendi liber, abesse velis!

Me pater Icarius viduo discedere lecto

cogit et immensas increpat usque moras.

Increpet usque licet! tua sum, tua dicar oportet;

Penelope coniunx semper Ulixis ero.

85Ille tamen pietate mea precibusque pudicis

frangitur et vires temperat ipse suas.

Dulichii Samiique et quos tulit alta Zacynthos

turba ruunt in me luxuriosa proci

inque tua regnant nullis prohibentibus aula;

90viscera nostra, tuae dilacerantur opes.

Quid tibi Pisandrum Polybumque Medontaque dirum

Eurymachique avidas Antinoique manus

atque alios referam, quos omnis turpiter absens

ipse tuo partis sanguine rebus alis?

95Irus egens pecorisque Melanthius actor edendi

ultimus accedunt in tua damna pudor.

Tres sumus imbelles numero, sine viribus uxor

Laërtesque senex Telemachusque puer.

Ille per insidias paene est mihi nuper ademptus,

100dum parat invitis omnibus ire Pylon.

Di, precor, hoc iubeant, ut euntibus ordine fatis

ille meos oculos comprimat, ille tuos.

Hac faciunt custosque boum longaevaque nutrix,

tertius immundae cura fidelis harae.

105Sed neque Laërtes, ut qui sit inutilis armis,

hostibus in mediis regna tenere potest,

Telemacho veniet, vivat modo, fortior aetas:

nunc erat auxiliis illa tuenda patris;

nec mihi sunt vires inimicos pellere tectis.

110Tu citius venias, portus et ara tuis!

Est tibi sitque, precor, natus, qui mollibus annis

in patrias artes erudiendus erat.

Respice Laërten; ut iam sua lumina condas,

extremum fati sustinet ille diem.

115Certe ego, quae fueram te discedente puella,

Protinus ut venias, facta videbor anus.