1

Āccĭpĕ, Dārdănĭdē, mŏrĭtūraē cārmĕn Ĕlīssaē;

quaē lĕgĭs, ā nōbīs ‖ ūltĭmă vērbă lĕgīs.

Sīc ŭbĭ fātă vŏcānt, ūdīs ābiēctŭs ĭn hērbīs

ād vădă Maēāndrī ‖ cōncĭnĭt ālbŭs ŏlōr.

Nēc quĭă tē nōstrā spērēm prĕcĕ pōssĕ mŏvērī,5

ādlŏquŏr (ādvērsō ‖ mōvĭmŭs īstă dĕō),

sēd mĕrĭta ēt fāmām cōrpūsque ănĭmūmquĕ pŭdīcūm

cūm mălĕ pērdĭdĕrīm, ‖ pērdĕrĕ vērbă lĕvēst.

Cērtŭs ĕs īrĕ tămēn mĭsĕrāmquĕ rĕlīnquĕrĕ Dīdōn,

ātque īdēm vēntī ‖ vēlă fĭdēmquĕ fĕrēnt?10

Cērtŭs ĕs, Aēnēā, cūm foēdĕrĕ sōlvĕrĕ nāvēs

quaēque ŭbĭ sīnt nēscīs, ‖ Ītălă rēgnă sĕquī?

Nēc nŏvă Cārthāgō, nēc tē crēscēntĭă tāngūnt

moēnĭă nēc scēptrō ‖ trādĭtă sūmmă tŭō?

Fāctă fŭgīs, făcĭēndă pĕtīs; quaērēndă pĕr ōrbēm15

āltĕră, quaēsīta ēst ‖ āltĕră tērră tĭbī.

Ūt tērram īnvĕnĭās, quĭs ĕām tĭbĭ trādĕt hăbēndām?

Quīs sŭă nōn nōtīs ‖ ārvă tĕnēndă dăbīt?

Āltĕr ămōr tĭbĭ rēstăt? hăbēnda ēst āltĕră Dīdō?

Quāmque ĭtĕrūm fāllās, ‖ āltĕră dāndă fĭdēs?20

Quāndo ĕrĭt ūt cōndās īnstār Cārthāgĭnĭs ūrbēm

ēt vĭdĕās pŏpŭlōs ‖ āltŭs ăb ārcĕ tŭōs?

Ōmnĭă sī vĕnĭānt nēc dī tŭă vōtă mŏrēntūr,

ūndĕ tĭbī, quaē tē ‖ sīc ămĕt, ūxŏr ĕrīt?

Ūrŏr, ŭt īndūctō cērātaē sūlpŭrĕ taēdaē;25

Aēnēān ănĭmō ‖ nōxquĕ dĭēsquĕ rĕfērt.

Īllĕ quĭdēm mălĕ grātŭs ĕt ād mĕă mūnĕră sūrdūs

ēt quō, sī nōn sīm ‖ stūltă, cărērĕ vĕlīm.

Nōn tămĕn Aēnēān, quāmvīs mălĕ cōgĭtăt, ōdī,

sēd quĕrŏr īnfīdūm ‖ quēstăquĕ pēiŭs ămō.30

Pārcĕ, Vĕnūs, nŭrŭī, dūrūmque āmplēctĕrĕ frātrēm,

frātĕr Ămōr! cāstrīs ‖ mīlĭtĕt īllĕ tŭīs

ātque ĕgŏ quēm coēpī (nĕque ĕnīm dēdīgnŏr) ămārĕ,

mātĕrĭām cūraē ‖ praēbĕăt īllĕ mĕaē.

Fāllŏr ĕt īstă mĭhī fālsō iāctātŭr ĭmāgŏ;35

mātrĭs ăb īngĕnĭō ‖ dīssĭdĕt īllĕ sŭaē.

Tē lăpĭs ēt mōntēs īnnātăquĕ rūpĭbŭs āltīs

rōbŏră, tē saēvaē ‖ prōgĕnŭērĕ fĕraē,

aūt mărĕ, quālĕ vĭdēs ăgĭtārī nūnc quŏquĕ vēntīs,

quō tămĕn ādvērsīs ‖ flūctĭbŭs īrĕ părās.40

Quō fŭgĭs? ōbstăt hĭēmps. hĭĕmīs mĭhĭ grātĭă prōsīt.

Āspĭce ŭt ēvērsās ‖ cōncĭtĕt Eūrŭs ăquās.

Quōd tĭbĭ mālŭĕrām, sĭnĕ mē dēbērĕ prŏcēllīs;

iūstĭŏr ēst ănĭmō ‖ vēntŭs ĕt ūndă tŭō.

Nōn ĕgŏ sūm tāntī (quāmvīs mĕrĕārĭs, ĭnīquĕ)45

ūt pĕrĕās, dūm mē ‖ pēr frĕtă lōngă fŭgīs.

Ēxērcēs prĕtĭōsa ŏdĭa ēt cōnstāntĭă māgnō,

sī, dūm mē cărĕās, ‖ ēst tĭbĭ vīlĕ mŏrī.

Iām vēntī pōnēnt strātāque aēquālĭtĕr ūndā

caērŭlĕīs Trītōn ‖ pēr mărĕ cūrrĕt ĕquīs.50

Tū quŏquĕ cūm vēntīs ŭtĭnām mūtābĭlĭs ēssēs!

Ēt, nĭsĭ dūrĭtĭā ‖ rōbŏră vīncĭs, ĕrīs.

Quīd, sī nēscīrēs īnsānă quĭd aēquŏră pōssūnt?

Ēxpērtaē tŏtĭēns ‖ tām mălĕ crēdĭs ăquaē!

Vt, pĕlăgō suādēnte ĕtĭām, rĕtĭnācŭlă sōlvās,55

mūltă tămēn lātūs ‖ trīstĭă pōntŭs hăbēt.

Nēc vĭŏlāssĕ fĭdēm tēmptāntĭbŭs aēquŏră prōdēst;

pērfĭdĭaē poēnās ‖ ēxĭgĭt īllĕ lŏcūs,

praēcĭpŭē cūm laēsŭs ămōr, quĭă mātĕr Ămōrūm

nūdă Cўthērĭăcīs ‖ ēdĭtă fērtŭr ăquīs.60

Pērdĭtă nē pērdām, tĭmĕō, nŏcĕāmvĕ nŏcēntī,

neū bĭbăt aēquŏrĕās ‖ naūfrăgŭs hōstĭs ăquās.

Vīvĕ, prĕcōr; sīc tē mĕlĭūs quām fūnĕrĕ pērdām;

tū pŏtĭūs lētī ‖ caūsă fĕrērĕ mĕī.

Fīnge, ăgĕ, tē răpĭdō nūllūm sĭt ĭn ōmĭnĕ pōndūs65

tūrbĭnĕ dēprēndī; ‖ quīd tĭbĭ mēntĭs ĕrīt?

Prōtĭnŭs ōccūrrēnt fālsaē pĕrĭūrĭă līnguaē

ēt Phrўgĭā Dīdō ‖ fraūdĕ cŏāctă mŏrī;

cōniŭgĭs ānte ŏcŭlōs dēcēptaē stābĭt ĭmāgŏ

trīstĭs ĕt ēffūsīs ‖ sānguĭnŭlēntă cŏmīs.70

Quīcquĭd ĭd ēst, tōtūm mĕrŭī; cōncēdĭtĕ, dīcās,

quaēquĕ cădēnt, īn tē ‖ fūlmĭnă mīssă pŭtēs.

Dā brĕvĕ saēvĭtĭaē spătĭūm pĕlăgīquĕ tŭaēquĕ;

grāndĕ mŏraē prĕtĭūm ‖ tūtă fŭtūră vĭāst.

Nēc mĭhĭ tū cūraē; pŭĕrō pārcātŭr Ĭūlō.75

Tē sătĭs ēst tĭtŭlūm ‖ mōrtĭs hăbērĕ mĕaē.

Quīd pŭĕr Āscănĭūs, quīd cōmmĕrŭērĕ Pĕnātēs?

Īgnĭbŭs ērēptōs ‖ ōbrŭĕt ūndă dĕōs?

Sēd nĕquĕ fērs tēcūm, nēc quaē mĭhĭ pērfĭdĕ, iāctās,

prēssērūnt ŭmĕrōs ‖ sācră pătērquĕ tŭōs.80

Ōmnĭă mēntīrīs, nĕque ĕnīm tŭă fāllĕrĕ līnguă

īncĭpĭt ā nōbīs ‖ prīmăquĕ plēctŏr ĕgō.

Sī quaērās ŭbĭ sīt fōrmōsī mātĕr Ĭūlī,

ōccĭdĭt ā dūrō ‖ sōlă rĕlīctă vĭrō.

Haēc mĭhĭ nārrārās; haēc mē mōvērĕ. mĕrēntēm85

ūrĕ; mĭnōr cūlpā ‖ poēnă fŭtūră mĕāst.

Nēc mĭhĭ mēns dŭbĭa ēst quīn tē tŭă nūmĭnă dāmnēnt;

pēr mărĕ, pēr tērrās ‖ sēptĭmă iāctăt hĭēmps.

Flūctĭbŭs ēiēctūm tūtā stătĭōnĕ rĕcēpī

vīxquĕ bĕne aūdītō ‖ nōmĭnĕ rēgnă dĕdī.90

Hīs tămĕn ōffĭcĭīs ŭtĭnām cōntēntă fŭīssēm,

ēt mĭhĭ cōncŭbĭtūs ‖ fāmă sĕpūltă fŏrēt!

Īllă dĭēs nŏcŭīt, quā nōs dēclīvĕ sŭb āntrūm

caērŭlĕūs sŭbĭtīs ‖ cōmpŭlĭt īmbĕr ăquīs.

Aūdĭĕrām vōcēm; nŷmphās ŭlŭlāssĕ pŭtāvī;95

Eūmĕnĭdēs fātīs ‖ sīgnă dĕdērĕ mĕīs.

Ēxĭgĕ, laēsĕ pŭdōr, poēnam ēt vĭŏlātĕ Sўchaēū

ād quēm, mē mĭsĕrām, ‖ plēnă pŭdōrĭs ĕō.

Ēst mĭhĭ mārmŏrĕā sācrātŭs ĭn aēdĕ Sўchaēūs

(ōppŏsĭtaē frōndēs ‖ vēllĕrăque ālbă tĕgūnt);100

hīnc ĕgŏ mē sēnsī nōtō quătĕr ōrĕ cĭtārī;

īpsĕ sŏnō tĕnŭī ‖ dīxĭt: "Ĕlīssă, vĕnī."

Nūllă mŏra ēst, vĕnĭō, vĕnĭō tĭbĭ dēdĭtă cōniūnx;

sūm tămĕn ādmīssī ‖ tārdă pŭdōrĕ mĕī.

Dā vĕnĭām cūlpaē; dēcēpĭt ĭdōneūs aūctōr;105

īnvĭdĭām nōxaē ‖ dētrăhĭt īllĕ mĕaē.

Dīvă părēns sĕnĭōrquĕ pătēr, pĭă sārcĭnă nātī,

spēm mĭhĭ mānsūrī ‖ rītĕ dĕdērĕ vĭrī;

sī fŭĭt ērrāndūm, caūsās hăbĕt ērrŏr hŏnēstās;

āddĕ fĭdēm, nūllā ‖ pārtĕ pĭgēndŭs ĕrīt.110

Dūrăt ĭn ēxtrēmūm vītaēquĕ nŏvīssĭmă nōstraē

prōsĕquĭtūr fātī, ‖ quī fŭĭt āntĕ, tĕnōr.

Ōccĭdĭt īntērnās cōniūnx māctātŭs ăd ārās,

ēt scĕlĕrīs tāntī ‖ praēmĭă frātĕr hăbēt.

Ēxŭl ăgōr cĭnĕrēsquĕ vĭrī pătrĭāmquĕ rĕlīnquō115

ēt fĕrŏr īn dūrās ‖ hōstĕ sĕquēntĕ vĭās.

Ādplĭcŏr īgnōtīs frātrīque ēlāpsă frĕtōquĕ;

quōd tĭbĭ dōnāvī, ‖ pērfĭdĕ, lītŭs ĕmō;

ūrbēm cōnstĭtŭī lātēquĕ pătēntĭă fīxī

moēnĭă fīnĭtĭmīs ‖ īnvĭdĭōsă lŏcīs.120

Bēllă tŭmēnt; bēllīs pĕrĕgrīna ēt fēmĭnă tēmptōr,

vīxquĕ rŭdīs pōrtās ‖ ūrbĭs ĕt ārmă părō;

mīllĕ prŏcīs plăcŭī, qui īn mē cŏĭērĕ quĕrēntēs

nēscĭŏ quēm thălămīs ‖ praēpŏsŭīssĕ sŭīs.

Quīd dŭbĭtās vīnctām Gaētūlō trādĕrĕ Iārbaē?125

Praēbŭĕrīm scĕlĕrī ‖ brācchĭă nōstră tŭō.

Ēst ĕtĭām frātēr, cūiūs mănŭs īmpĭă pōscīt

rēspērgī nōstrō, ‖ spārsă crŭōrĕ vĭrī.

Pōnĕ dĕōs ēt quaē tāngēndō sācră prŏfānās.

Nōn bĕnĕ caēlēstīs ‖ īmpĭă dēxtră cŏlīt130

sī tū cūltŏr ĕrās ēlāpsīs īgnĕ fŭtūrūs,

paēnĭtĕt ēlāpsōs ‖ īgnĭbŭs ēssĕ dĕōs.

Fōrsĭtăn ēt grăvĭdām Dīdō, scĕlĕrātĕ, rĕlīnquās,

pārsquĕ tŭī lătĕāt ‖ cōrpŏrĕ claūsă mĕō.

Āccēdēt fātīs mātrīs mĭsĕrābĭlĭs īnfāns135

ēt nōndūm nātī ‖ fūnĕrĭs aūctŏr ĕrīs,

cūmquĕ părēntĕ sŭā frātēr mŏrĭētŭr Ĭūlī,

poēnăquĕ cōnēxōs ‖ aūfĕrĕt ūnă dŭōs.

Sēd iŭbĕt īrĕ dĕūs. vēllēm vĕtŭīssĕt ădīrĕ

Pūnĭcă nēc Teūcrīs ‖ prēssă fŭīssĕt hŭmūs.140

Hōc dŭcĕ nēmpĕ dĕō vēntīs ăgĭtārĭs ĭnīquīs

Ēt tĕrĭs īn răbĭdō ‖ tēmpŏră lōngă frĕtō?

Pērgămă vīx tāntō tĭbi ĕrānt rĕpĕtēndă lăbōrĕ,

Hēctŏrĕ sī vīvō ‖ quāntă fŭērĕ fŏrēnt.

Nōn pătrĭūm Sĭmŏēntă pĕtīs, sēd Thŷbrĭdăs ūndās;145

nēmpe ūt pērvĕnĭās ‖ quō cŭpĭs, hōspĕs ĕrīs,

ūtquĕ lătēt vītātquĕ tŭās ābstrūsă cărīnās,

vīx tĭbĭ cōntīngēt ‖ tērră pĕtītă sĕnī.

Hōs pŏtĭūs pŏpŭlōs īn dōtem, āmbāgĕ rĕmīssā,

āccĭpe ĕt ādvēctās ‖ Pŷgmălĭōnĭs ŏpēs;150

Īliōn īn Tўrĭām trānsfēr fēlīcĭŭs ūrbēm

rēsquĕ lŏcō rēgīs ‖ scēptrăquĕ sācră tĕnē.

Sī tĭbĭ mēns ăvĭda ēst bēllī, sī quaērĭt Ĭūlūs

ūndĕ sŭō pārtūs ‖ Mārtĕ trĭūmphŭs ĕāt,

quēm sŭpĕrēt, nē quīd dēsīt, praēbēbĭmŭs hōstēm;155

hīc pācīs lēgēs, ‖ hīc lŏcŭs ārmă căpīt.

Tū mŏdŏ, pēr mātrēm frātērnăquĕ tēlă, săgīttās,

pērquĕ fŭgaē cŏmĭtēs, ‖ Dārdănă sācră, dĕōs,

(sīc sŭpĕrēnt quōscūmquĕ tŭā dē gēntĕ rĕpōrtās,

Mārs fĕrŭs ēt dāmnī ‖ sīt mŏdŭs īllĕ tŭī,160

Āscănĭūsquĕ sŭōs fēlīcĭtĕr īmplĕăt ānnōs,

ēt sĕnĭs Ānchīsaē ‖ mōllĭtĕr ōssă cŭbēnt!)

pārcĕ, prĕcōr, dŏmŭī, quaē sē tĭbĭ trādĭt hăbēndām.

Quōd crīmēn dīcīs ‖ praētĕr ămāssĕ mĕūm?

Nōn ĕgŏ sūm Phthīā māgnīsque ōriūndă Mўcēnīs165

nēc stĕtĕrūnt īn tē ‖ vīrquĕ pătērquĕ mĕūs.

Sī pŭdĕt ūxōrīs, nōn nūptă, sĕd hōspĭtă dīcār;

dūm tŭă sīt, Dīdō ‖ quōdlĭbĕt ēssĕ fĕrēt.

Nōtă mĭhī frĕtă sūnt Āfrūm plāngēntĭă lītūs;

tēmpŏrĭbūs cērtīs ‖ dāntquĕ nĕgāntquĕ vĭām;170

cūm dăbĭt aūră vĭām, praēbēbīs cārbăsă vēntīs;

nūnc lĕvĭs ēiēctām ‖ cōntĭnĕt ālgă rătēm.

Tēmpŭs ŭt ōbsērvēm, māndā mĭhĭ; sērĭŭs ībīs,

nēc tē, sī cŭpĭēs, ‖ īpsă mănērĕ sĭnām.

Ēt sŏcĭī rĕquĭēm pōscūnt, lănĭātăquĕ clāssīs175

pōstŭlăt ēxĭgŭās ‖ sēmĭrĕfēctă mŏrās.

Prō mĕrĭtīs ēt sīquă tĭbī dēbēbĭmŭs ūltrā,

prō spē cōniŭgĭī ‖ tēmpŏră pārvă pĕtō;

dūm frĕtă mītēscānt ĕt ămōrēm tēmpĕrĕt ūsūs

fōrtĭtĕr ēdīscām ‖ trīstĭă pōssĕ pătī.180

Sī mĭnŭs, ēst ănĭmūs nōbīs ēffūndĕrĕ vītām;

īn mē crūdēlīs ‖ nōn pŏtĕs ēssĕ dĭū.

Āspĭcĭās ŭtĭnām quaē sīt scrībēntĭs ĭmāgŏ;

scrībĭmŭs, ēt grĕmĭō ‖ Trōĭcŭs ēnsĭs ădēst,

pērquĕ gĕnās lăcrĭmaē strīctūm lābūntŭr ĭn ēnsēm,185

quī iām prō lăcrĭmīs ‖ sānguĭnĕ tīnctŭs ĕrīt.

Quām bĕnĕ cōnvĕnĭūnt fātō tŭă mūnĕră nōstrō!

Īnstrŭĭs īmpēnsā ‖ nōstră sĕpūlcră brĕvī.

Nēc mĕă nūnc prīmūm fĕrĭūntūr pēctŏră tēlō;

īllĕ lŏcūs saēvī ‖ vūlnŭs ămōrĭs hăbēt.190

Ānnă sŏrōr, sŏrŏr Ānnă, mĕaē mălĕ cōnscĭă cūlpaē,

iām dăbĭs īn cĭnĕrēs ‖ ūltĭmă dōnă mĕōs.

Nēc cōnsūmptă rŏgīs īnscrībăr Ĕlīssă Sўchaēī;

hōc tămĕn īn tŭmŭlī ‖ mārmŏrĕ cārmĕn ĕrīt:

"praēbŭĭt Aēnēās ēt caūsām mōrtĭs ĕt ēnsēm;195

īpsă sŭā Dīdō ‖ cōncĭdĭt ūsă mănū."

Accipe, Dardanide, moriturae carmen Elissae;

quae legis, a nobis ultima verba legis.

Sic ubi fata vocant, udis abiectus in herbis

ad vada Maeandri concinit albus olor.

5Nec quia te nostra sperem prece posse moveri,

adloquor (adverso movimus ista deo),

sed merita et famam corpusque animumque pudicum

cum male perdiderim, perdere verba levest.

Certus es ire tamen miseramque relinquere Didon,

10atque idem venti vela fidemque ferent?

Certus es, Aenea, cum foedere solvere naves

quaeque ubi sint nescis, Itala regna sequi?

Nec nova Carthago, nec te crescentia tangunt

moenia nec sceptro tradita summa tuo?

15Facta fugis, facienda petis; quaerenda per orbem

altera, quaesita est altera terra tibi.

Ut terram invenias, quis eam tibi tradet habendam?

Quis sua non notis arva tenenda dabit?

Alter amor tibi restat? habenda est altera Dido?

20Quamque iterum fallas, altera danda fides?

Quando erit ut condas instar Carthaginis urbem

et videas populos altus ab arce tuos?

Omnia si veniant nec di tua vota morentur,

unde tibi, quae te sic amet, uxor erit?

25Uror, ut inducto ceratae sulpure taedae;

Aenean animo noxque diesque refert.

Ille quidem male gratus et ad mea munera surdus

et quo, si non sim stulta, carere velim.

Non tamen Aenean, quamuis male cogitat, odi,

30sed queror infidum questaque peius amo.

Parce, Venus, nurvi, durumque amplectere fratrem,

frater Amor! castris militet ille tuis

atque ego quem coepi (neque enim dedignor) amare,

materiam curae praebeat ille meae.

35Fallor et ista mihi falso iactatur imago;

matris ab ingenio dissidet ille suae.

Te lapis et montes innataque rupibus altis

robora, te saevae progenuere ferae,

aut mare, quale vides agitari nunc quoque ventis,

40quo tamen adversis fluctibus ire paras.

Quo fugis? obstat hiemps. hiemis mihi gratia prosit.

Aspice ut eversas concitet Eurus aquas.

Quod tibi malveram, sine me debere procellis;

iustior est animo ventus et unda tuo.

45Non ego sum tanti (quamuis merearis, inique)

ut pereas, dum me per freta longa fugis.

Exerces pretiosa odia et constantia magno,

si, dum me careas, est tibi vile mori.

Iam venti ponent strataque aequaliter unda

50caeruleis Triton per mare curret equis.

Tu quoque cum ventis utinam mutabilis esses!

Et, nisi duritia robora vincis, eris.

Quid, si nescires insana quid aequora possunt?

Expertae totiens tam male credis aquae!

55Ut, pelago suadente etiam, retinacula solvas,

multa tamen latus tristia pontus habet.

Nec violasse fidem temptantibus aequora prodest;

perfidiae poenas exigit ille locus,

praecipue cum laesus amor, quia mater Amorum

60nuda Cytheriacis edita fertur aquis.

Perdita ne perdam, timeo, noceamve nocenti,

neu bibat aequoreas naufragus hostis aquas.

Vive, precor; sic te melius quam funere perdam;

tu potius leti causa ferere mei.

65Finge, age, te rapido (nullum sit in omine pondus)

turbine deprendi; quid tibi mentis erit?

Protinus occurrent falsae periuria linguae

et Phrygia Dido fraude coacta mori;

coniugis ante oculos deceptae stabit imago

70tristis et effusis sanguinulenta comis.

Quicquid id est, totum merui; concedite, dicas,

quaeque cadent, in te fulmina missa putes.

Da breve saevitiae spatium pelagique tuaeque;

grande morae pretium tuta futura viast.

75Nec mihi tu curae; puero parcatur Iulo.

Te satis est titulum mortis habere meae.

Quid puer Ascanius, quid commeruere Penates?

Ignibus ereptos obruet unda deos?

Sed neque fers tecum, nec quae mihi perfide, iactas,

80presserunt umeros sacra paterque tuos.

Omnia mentiris, neque enim tua fallere lingua

incipit a nobis primaque plector ego.

Si quaeras ubi sit formosi mater Iuli,

occidit a duro sola relicta viro.

85Haec mihi narraras; haec me movere. merentem

ure; minor culpa poena futura meast.

Nec mihi mens dubia est quin te tua numina damnent;

per mare, per terras septima iactat hiemps.

Fluctibus eiectum tuta statione recepi

90vixque bene audito nomine regna dedi.

His tamen officiis utinam contenta fuissem,

et mihi concubitus fama sepulta foret!

Illa dies nocuit, qua nos declive sub antrum

caeruleus subitis compulit imber aquis.

95Audieram vocem; nymphas ululasse putavi;

Eumenides fatis signa dedere meis.

Exige, laese pudor, poenam et violate Sychaeu

ad quem, me miseram, plena pudoris eo.

Est mihi marmorea sacratus in aede Sychaeus

100(oppositae frondes velleraque alba tegunt);

hinc ego me sensi noto quater ore citari;

ipse sono tenui dixit: "Elissa, veni."

Nulla mora est, venio, venio tibi dedita coniunx;

sum tamen admissi tarda pudore mei.

105Da veniam culpae; decepit idoneus auctor;

invidiam noxae detrahit ille meae.

Diva parens seniorque pater, pia sarcina nati,

spem mihi mansuri rite dedere viri;

si fuit errandum, causas habet error honestas;

110adde fidem, nulla parte pigendus erit.

Durat in extremum vitaeque novissima nostrae

prosequitur fati, qui fuit ante, tenor.

Occidit internas coniunx mactatus ad aras,

et sceleris tanti praemia frater habet.

115Exul agor cineresque viri patriamque relinquo

et feror in duras hoste sequente vias.

Adplicor ignotis fratrique elapsa fretoque;

quod tibi donavi, perfide, litus emo;

urbem constitui lateque patentia fixi

120moenia finitimis invidiosa locis.

Bella tument; bellis peregrina et femina temptor,

vixque rudis portas urbis et arma paro;

mille procis placui, qui in me coiere querentes

nescio quem thalamis praeposuisse suis.

125Quid dubitas vinctam Gaetulo tradere Iarbae?

Praebuerim sceleri bracchia nostra tuo.

Est etiam frater, cuius manus impia poscit

respergi nostro, sparsa cruore viri.

Pone deos et quae tangendo sacra profanas.

130Non bene caelestis impia dextra colit

si tu cultor eras elapsis igne futurus,

paenitet elapsos ignibus esse deos.

Forsitan et gravidam Dido, scelerate, relinquas,

parsque tui lateat corpore clausa meo.

135Accedet fatis matris miserabilis infans

et nondum nati funeris auctor eris,

cumque parente sua frater morietur Iuli,

poenaque conexos auferet una duos.

Sed iubet ire deus. vellem vetuisset adire

140Punica nec Teucris pressa fuisset humus.

Hoc duce nempe deo ventis agitaris iniquis

Et teris in rabido tempora longa freto?

Pergama vix tanto tibi erant repetenda labore,

Hectore si vivo quanta fuere forent.

145Non patrium Simoënta petis, sed Thybridas undas;

nempe ut pervenias quo cupis, hospes eris,

utque latet vitatque tuas abstrusa carinas,

vix tibi continget terra petita seni.

Hos potius populos in dotem, ambage remissa,

150accipe et advectas Pygmalionis opes;

Ilion in Tyriam transfer felicius urbem

resque loco regis sceptraque sacra tene.

Si tibi mens avida est belli, si quaerit Iulus

unde suo partus Marte triumphus eat,

155quem superet, ne quid desit, praebebimus hostem;

hic pacis leges, hic locus arma capit.

Tu modo, per matrem fraternaque tela, sagittas,

perque fugae comites, Dardana sacra, deos,

(sic superent quoscumque tua de gente reportas,

160Mars ferus et damni sit modus ille tui,

Ascaniusque suos feliciter impleat annos,

et senis Anchisae molliter ossa cubent!)

parce, precor, domui, quae se tibi tradit habendam.

Quod crimen dicis praeter amasse meum?

165Non ego sum Phthia magnisque oriunda Mycenis

nec steterunt in te virque paterque meus.

Si pudet uxoris, non nupta, sed hospita dicar;

dum tua sit, Dido quodlibet esse feret.

Nota mihi freta sunt Afrum plangentia litus;

170temporibus certis dantque negantque viam;

cum dabit aura viam, praebebis carbasa ventis;

nunc levis eiectam continet alga ratem.

Tempus ut observem, manda mihi; serius ibis,

nec te, si cupies, ipsa manere sinam.

175Et socii requiem poscunt, laniataque classis

postulat exiguas semirefecta moras.

Pro meritis et siqua tibi debebimus ultra,

pro spe coniugii tempora parva peto;

dum freta mitescant et amorem temperet usus

180fortiter ediscam tristia posse pati.

Si minus, est animus nobis effundere vitam;

in me crudelis non potes esse diu.

Aspicias utinam quae sit scribentis imago;

scribimus, et gremio Troicus ensis adest,

185perque genas lacrimae strictum labuntur in ensem,

qui iam pro lacrimis sanguine tinctus erit.

Quam bene conveniunt fato tua munera nostro!

Instruis impensa nostra sepulcra brevi.

Nec mea nunc primum feriuntur pectora telo;

190ille locus saevi vulnus amoris habet.

Anna soror, soror Anna, meae male conscia culpae,

iam dabis in cineres ultima dona meos.

Nec consumpta rogis inscribar Elissa Sychaei;

hoc tamen in tumuli marmore carmen erit:

195"praebuit Aeneas et causam mortis et ensem;

ipsa sua Dido concidit usa manu."