1

I

Āccĭpĕ, Pōmpēī, dēdūctūm cārmĕn ăb īllō

dēbĭtŏr ēst vītaē ‖ quī tĭbĭ, Sēxtĕ, sŭaē.

Quī seū nōn prŏhĭbēs ā mē tŭă nōmĭnă pōnī,

āccēdēt mĕrĭtīs ‖ haēc quŏquĕ sūmmă tŭīs:

sīvĕ trăhīs vūltūs, ĕquĭdēm pēccāssĕ fătēbōr,5

dēlīctī tămĕn ēst ‖ caūsă prŏbāndă mĕī.

Nōn pŏtŭīt mĕă mēns, quīn ēssēt grātă, tĕnērī.

sīt prĕcŏr ōffĭcĭō ‖ nōn grăvĭs īră pĭō.

Ō, quŏtĭēns ĕgŏ sūm lībrīs mĭhĭ vīsŭs ăb īstīs

īnpĭŭs, īn nūllō ‖ quōd lĕgĕrērĕ lŏcō!10

Ō, quŏtĭēns, ălĭī cūm vēllēm scrībĕrĕ, nōmēn

rēttŭlĭt īn cērās ‖ īnscĭă dēxtră tŭūm!

Īpsĕ mĭhī plăcŭīt mēndīs īn tālĭbŭs ērrōr,

ēt vīx īnvītā ‖ fāctă lĭtūră mănu ēst.

"Vīdĕrĭt! Ād sūmmām" dīxī "lĭcĕt īpsĕ quĕrātūr15

Ā! pŭdĕt ōffēnsām ‖ nōn mĕrŭīssĕ prĭūs."

Dā mĭhĭ, sīquĭd ĕa ēst, hĕbĕtāntēm pēctŏră Lēthēn,

ōblītūs pŏtĕrō ‖ nōn tămĕn ēssĕ tŭī.

Īdquĕ sĭnās ōrō, nēc fāstīdītă rĕpēllās

vērbă, nĕc ōffĭcĭō ‖ crīmĕn ĭnēssĕ pŭtēs,20

ēt lĕvĭs haēc mĕrĭtīs rĕfĕrātūr grātĭă tāntīs:

sī mĭnŭs, īnvītō ‖ tē quŏquĕ grātŭs ĕrō.

Nūmquām pīgră fŭīt nōstrīs tŭă grātĭă rēbūs,

nēc mĭhĭ mūnĭfĭcās ‖ ārcă nĕgāvĭt ŏpēs.

Nūnc quŏquĕ nīl sŭbĭtīs clēmēntĭă tērrĭtă fātīs25

aūxĭlĭūm vītaē ‖ fērtquĕ fĕrētquĕ mĕaē.

Ūndĕ rŏgās fōrsān fīdūcĭă tāntă fŭtūrī

sīt mĭhĭ? Quōd fēcīt, ‖ quīsquĕ tŭētŭr ŏpūs.

Ūt Vĕnŭs ārtĭfĭcīs lăbŏr ēst ēt glōrĭă Cōī,

aēquŏrĕō mădĭdās ‖ quaē prĕmĭt īmbrĕ cŏmās:30

ārcĭs ŭt Āctaēaē vĕl ĕbūrnă vĕl aērĕă cūstōs

bēllĭcă Phīdĭăcā ‖ stāt dĕă fāctă mănū:

vīndĭcăt ūt Călămīs laūdēm, quōs fēcĭt, ĕquōrūm:

ūt sĭmĭlīs vēraē ‖ vāccă Mўrōnĭs ŏpūs:

sīc ĕgŏ pārs rērūm nōn ūltĭmă, Sēxtĕ, tŭārūm35

tūtēlaēquĕ fĕrōr ‖ mūnŭs ŏpūsquĕ tŭaē.

II

Quōd lĕgĭs, ō vātēs māgnōrūm māxĭmĕ rēgūm,

vēnĭt ăb īntōnsīs ‖ ūsquĕ, Sĕvērĕ, Gĕtīs:

cūiŭs ădhūc nōmēn nōstrōs tăcŭīssĕ lĭbēllōs,

sī mŏdŏ pērmīttīs ‖ dīcĕrĕ vēră, pŭdēt.

Ōrbă tămēn nŭmĕrīs cēssāvĭt ĕpīstŭlă nūmquām5

īrĕ pĕr āltērnās ‖ ōffĭcĭōsă vĭcēs.

Cārmĭnă sōlă tĭbī mĕmŏrēm tēstāntĭă cūrām

nōn dătă sūnt. Quĭd ĕnīm, ‖ quaē făcĭs īpsĕ, dărēm?

Quīs mĕl Ărīstaēō, quīs Bācchō vīnă Fălērnă,

Trīptŏlĕmō frūgēs, ‖ pōmă dĕt Ālcĭnŏō?10

Fērtĭlĕ pēctŭs hăbēs, īntērque Hĕlĭcōnă cŏlēntēs

ūbĕrĭūs nūllī ‖ prōvĕnĭt īstă sĕgēs.

Mīttĕre ăd hūnc cārmēn, frōndēs ĕrăt āddĕrĕ sīlvīs.

Haēc mĭhĭ cūnctāndī ‖ caūsă, Sĕvērĕ, fŭīt.

Nēc tămĕn īngĕnĭūm nōbīs rēspōndĕt, ŭt āntĕ,15

sēd sīccūm stĕrĭlī ‖ vōmĕrĕ lītŭs ărō.

Scīlĭcĕt ūt līmūs vēnās ēxcaēcăt ĭn ūndīs,

laēsăquĕ sūpprēssō ‖ fōntĕ rĕsīstĭt ăquă,

pēctŏră sīc mĕă sūnt līmō vĭtĭātă mălōrūm,

ēt cārmēn vēnā ‖ paūpĕrĭōrĕ flŭīt.20

Sī quĭs ĭn hāc īpsūm tērrā pŏsŭīssĕt Hŏmērūm,

ēssēt, crēdĕ mĭhī, ‖ fāctŭs ĕt īllĕ Gĕtēs.

Dā vĕnĭām fāssō, stŭdĭīs quŏquĕ frēnă rĕmīsī,

dūcĭtŭr ēt dĭgĭtīs ‖ līttĕră rāră mĕīs.

Īnpĕtŭs īllĕ săcēr, quī vātūm pēctŏră nūtrīt,25

quī prĭŭs īn nōbīs ‖ ēssĕ sŏlēbăt, ăbēst.

Vīx vĕnĭt ād pārtēs, vīx sūmptaē Mūsă tăbēllaē

īnpōnīt pīgrās ‖ paēnĕ cŏāctă mănūs.

Pārvăquĕ, nē dīcām scrībēndī nūllă vŏlūptās

ēst mĭhĭ, nēc nŭmĕrīs ‖ nēctĕrĕ vērbă iŭvāt.30

Sīvĕ quŏd hīnc frūctūs ădĕō nōn cēpĭmŭs ūllōs,

prīncĭpĭūm nōstrī ‖ rēs sĭt ŭt īstă mălī:

sīvĕ quŏd īn tĕnĕbrīs nŭmĕrōsōs pōnĕrĕ gēstūs,

quōdquĕ lĕgās nūllī ‖ scrībĕrĕ cārmĕn, ĭdem ēst.

Ēxcĭtăt aūdītōr stŭdĭūm, laūdātăquĕ vīrtūs35

crēscĭt, ĕt īnmēnsūm ‖ glōrĭă cālcăr hăbēt.

Hīc mĕă cuī rĕcĭtēm nĭsĭ flāvīs scrīptă Cŏrāllīs,

quāsque ălĭās gēntēs ‖ bārbărŭs Hīstĕr hăbēt?

Sēd quīd sōlŭs ăgām, quāque īnfēlīcĭă pērdām

ōtĭă mātĕrĭā ‖ sūrrĭpĭāmquĕ dĭēm?40

Nām quĭă nēc vīnūm, nēc mē tĕnĕt ālĕă fāllāx,

pēr quaē clām tăcĭtūm ‖ tēmpŭs ăbīrĕ sŏlēt,

nēc mē, quōd cŭpĕrēm, sī pēr fĕră bēllă lĭcērēt,

ōblēctāt cūltū ‖ tērră nŏvātă sŭō,

quīd, nĭsĭ Pīĕrĭdēs, sōlācĭă frīgĭdă, rēstānt,45

nōn bĕnĕ dē nōbīs ‖ quaē mĕrŭērĕ dĕaē?

Āt tū, cuī bĭbĭtūr fēlīcĭŭs Āŏnĭūs fōns,

ūtĭlĭtēr stŭdĭūm ‖ quōd tĭbĭ cēdĭt ămā,

sācrăquĕ Mūsārūm mĕrĭtō cŏlĕ, quōdquĕ lĕgāmūs

hūc ălĭquōd cūraē ‖ mīttĕ rĕcēntĭs ŏpūs.50

III

Cōnquĕrăr, ān tăcĕām? Pōnām sĭnĕ nōmĭnĕ crīmēn,

ān nōtūm quī sīs ‖ ōmnĭbŭs ēssĕ vĕlīm?

Nōmĭnĕ nōn ūtār, nē cōmmēndērĕ quĕrēlā,

quaērātūrquĕ tĭbī ‖ cārmĭnĕ fāmă mĕō.

Dūm mĕă pūppĭs ĕrāt vălĭdā fūndātă cărīnā,5

quī mēcūm vēllēs ‖ cūrrĕrĕ, prīmŭs ĕrās.

Nūnc, quĭă cōntrāxīt vūltūm Fōrtūnă, rĕcēdīs,

aūxĭlĭō pōstquām ‖ scīs ŏpŭs ēssĕ tŭō.

Dīssĭmŭlās ĕtĭām, nēc mē vīs nōssĕ vĭdērī,

quīsquĕ sĭt, aūdītō ‖ nōmĭnĕ, Nāsŏ, rŏgās.10

Īlle ĕgŏ sūm, quāmquām nōn vīs aūdīrĕ, vĕtūstā

paēnĕ pŭēr pŭĕrō ‖ iūnctŭs ămīcĭtĭā:

īlle ĕgŏ, quī prīmūs tŭă sērĭă nōssĕ sŏlēbām

ēt tĭbĭ iūcūndīs ‖ prīmŭs ădēssĕ iŏcīs:

īlle ĕgŏ cōnvīctōr dēnsōquĕ dŏmēstĭcŭs ūsū,15

īlle ĕgŏ iūdĭcĭīs ‖ ūnĭcă Mūsă tŭīs.

Īlle ĕgŏ sūm, quī nūnc ān vīvām, pērfĭdĕ, nēscīs,

cūră tĭbī dē quō ‖ quaērĕrĕ nūllă fŭīt.

Sīvĕ fŭī nūmquām cārūs, sĭmŭlāssĕ fătērīs:

seū nōn fīngēbās, ‖ īnvĕnĭērĕ lĕvīs.20

Aūt ăgĕ, dīc ălĭquām, quaē tē mūtāvĕrĭt, īrām:

nām nĭsĭ iūstă tŭa ēst, ‖ iūstă quĕrēlă mĕa ēst.

Quōd tē nūnc crīmēn sĭmĭlēm vĕtăt ēssĕ prĭōrī?

Ān crīmēn, coēpī ‖ quōd mĭsĕr ēssĕ, vŏcās?

Sī mĭhĭ rēbŭs ŏpēm nūllām fāctīsquĕ fĕrēbās,25

vēnīssēt vērbīs ‖ chārtă nŏtātă trĭbūs.

Vīx ĕquĭdēm crēdō: sŭbĭto īnsūltārĕ iăcēntī

tē mĭhĭ nēc vērbīs ‖ pārcĕrĕ fāmă rĕfērt.

Quīd făcĭs, ā! Dēmēns? Cūr, sī Fōrtūnă rĕcēdīt,

naūfrăgĭō lăcrĭmās ‖ ērĭpĭs īpsĕ tŭō?30

Haēc dĕă nōn stăbĭlī, quām sīt lĕvĭs, ōrbĕ fătētūr,

quaē sūmmūm dŭbĭō ‖ sūb pĕdĕ sēmpĕr hăbēt.

Quōlĭbĕt ēst fŏlĭō, quāvīs īncērtĭŏr aūrā:

pār īllī lĕvĭtās, ‖ īnprŏbĕ, sōlă tŭa ēst.

Ōmnĭă sūnt hŏmĭnūm tĕnŭī pēndēntĭă fīlō,35

ēt sŭbĭtō cāsū ‖ quaē vălŭērĕ, rŭūnt.

Dīvĭtĭs aūdīta ēst cuī nōn ŏpŭlēntĭă Croēsī?

Nēmpĕ tămēn vītām ‖ cāptŭs ăb hōstĕ tŭlīt.

Īllĕ Sўrācŏsĭā mŏdŏ fōrmīdātŭs ĭn ūrbĕ

vīx hŭmĭlī dūrām ‖ rēppŭlĭt ārtĕ fămēm.40

Quīd fŭĕrāt Māgnō māiūs? Tămĕn īllĕ rŏgāvīt

sūmmīssā fŭgĭēns ‖ vōcĕ clĭēntĭs ŏpēm.

Cuīquĕ vĭrō tōtūs tērrārūm pārŭĭt ōrbīs,

* * *

īllĕ Iŭgūrthīnō clārūs Cīmbrōquĕ trĭūmphō,

quō vīctrīx tŏtĭēns ‖ cōnsŭlĕ Rōmă fŭīt,45

īn caēnō Mărĭūs iăcŭīt cānnāquĕ pălūstrī,

pērtŭlĭt ēt tāntō ‖ mūltă pŭdēndă vĭrō.

Lūdĭt ĭn hūmānīs dīvīnă pŏtēntĭă rēbūs,

ēt cērtām praēsēns ‖ vīx fĕrĕt hōră fĭdēm.

"Lītŭs ăd Eūxīnūm" sī quīs mĭhĭ dīcĕrĕt "ībīs,50

ēt mĕtŭēs, ārcū ‖ nē fĕrĭārĕ Gĕtaē,"

"ī, bĭbĕ" dīxīssēm "pūrgāntēs pēctŏră sūcōs,

quīcquĭd ĕt īn tōtā ‖ nāscĭtŭr Āntĭcўrā."

Sūm tămĕn haēc pāssūs: nēc, sī mōrtālĭă pōssēm,

ēt sūmmī pŏtĕrām ‖ tēlă căvērĕ dĕī.55

Tū quŏquĕ fāc tĭmĕās, ēt quaē tĭbĭ laētă vĭdēntūr,

dūm lŏquĕrīs, fĭĕrī ‖ trīstĭă pōssĕ pŭtā.

IV

Nūllă dĭēs ădĕo ēst aūstrālĭbŭs ūmĭdă nīmbīs,

nōn īntērmīssīs ‖ ūt flŭăt īmbĕr ăquīs.

Nēc stĕrĭlīs lŏcŭs ūllŭs ĭta ēst, ūt nōn sĭt ĭn īllō

mīxtă fĕrē dūrīs ‖ ūtĭlĭs hērbă rŭbīs.

Nīl ădĕō fōrtūnă grăvīs mĭsĕrābĭlĕ fēcīt,5

ūt mĭnŭānt nūllā ‖ gaūdĭă pārtĕ mălūm.

Ēccĕ dŏmō pătrĭāquĕ cărēns ŏcŭlīsquĕ mĕōrūm,

naūfrăgŭs īn Gĕtĭcī ‖ lītŏrĭs āctŭs ăquās,

quā tămĕn īnvēnī vūltūm dīffūndĕrĕ caūsā

pōssīm, fōrtūnaē ‖ nēc mĕmĭnīssĕ mĕaē.10

Nām mĭhĭ, cūm fūlvā sōlūs spătĭārĕr hărēnā,

vīsa ēst ā tērgō ‖ pīnnă dĕdīssĕ sŏnūm.

Rēspĭcĭō, nĕc ĕrāt cōrpūs, quōd cērnĕrĕ pōssēm,

vērbă tămēn sūnt haēc ‖ aūrĕ rĕcēptă mĕā:

"ēn ĕgŏ laētārūm vĕnĭō tĭbĭ nūntĭă rērūm15

Fāmă, pĕr īnmēnsās ‖ āĕrĕ lāpsă vĭās.

Cōnsŭlĕ Pōmpĕĭō, quō nōn tĭbĭ cārĭŏr āltēr,

cāndĭdŭs ēt fēlīx ‖ prōxĭmŭs ānnŭs ĕrīt."

Dīxĭt, ĕt ūt laētō Pōntūm rūmōrĕ rĕplēvīt,

ād gēntēs ălĭās ‖ hīnc dĕă vērtĭt ĭtēr.20

Āt mĭhĭ dīlāpsīs īntēr nŏvă gaūdĭă cūrīs

ēxcĭdĭt āspĕrĭtās ‖ hūiŭs ĭnīquă lŏcī.

Ērgo ŭbĭ, Iānĕ bĭcēps, lōngūm rĕsĕrāvĕrĭs ānnūm,

pūlsŭs ĕt ā sācrō ‖ mēnsĕ Dĕcēmbĕr ĕrīt,

pūrpŭră Pōmpēiūm sūmmī vēlābĭt hŏnōrīs,25

nē tĭtŭlīs quīcquām ‖ dēbĕăt īllĕ sŭīs.

Cērnĕrĕ iām vĭdĕōr rūmpī paēne ātrĭă tūrbā,

ēt pŏpŭlūm laēdī ‖ dēfĭcĭēntĕ lŏcō,

tēmplăquĕ Tārpĕĭaē prīmūm tĭbĭ sēdĭs ădīrī,

ēt fĭĕrī făcĭlēs ‖ īn tŭă vōtă dĕōs.30

Cōllă bŏvēs nĭvĕōs cērnō praēbērĕ sĕcūrī,

quōs ālvīt cāmpīs ‖ hērbă Fălīscă sŭīs:

cūmquĕ dĕōs ōmnēs, tūnc hōs īnpēnsĭŭs, aēquōs

ēssĕ tĭbī cŭpĭās, ‖ cūm Iŏvĕ Caēsăr ĕrūnt.

Cūrĭă te ēxcĭpĭēt, pātrēsque ē mōrĕ vŏcātī35

īntēndēnt aūrēs ‖ ād tŭă vērbă sŭās.

Hōs ŭbĭ fācūndō tŭă vōx hĭlărāvĕrĭt ōrĕ,

ūtquĕ sŏlēt, tŭlĕrīt ‖ prōspĕră vērbă dĭēs,

ēgĕrĭs ēt mĕrĭtās sŭpĕrīs cūm Caēsărĕ grātēs

(quī caūsām, făcĭās ‖ cūr ĭtă saēpĕ, dăbīt),40

īndĕ dŏmūm rĕpĕtēs tōtō cŏmĭtāntĕ sĕnātū,

ōffĭcĭūm pŏpŭlī ‖ vīx căpĭēntĕ dŏmō.

Mē mĭsĕrūm, tūrbā quōd nōn ĕgŏ cērnăr ĭn īllā,

nēc pŏtĕrūnt īstīs ‖ lūmĭnă nōstră frŭī!

Quōd lĭcĕt, ābsēntēm quā pōssūm mēntĕ vĭdēbō:45

āspĭcĭēt vūltūs ‖ cōnsŭlĭs īllă sŭī.

Dī făcĭānt ălĭquō sŭbĕāt tĭbĭ tēmpŏrĕ nōstrūm

nōmĕn, ĕt "heū" dīcās ‖ "quīd mĭsĕr īllĕ făcīt?"

Haēc tŭă pērtŭlĕrīt sī quīs mĭhĭ vērbă, fătēbōr

prōtĭnŭs ēxĭlĭūm ‖ mōllĭŭs ēssĕ mĕūm.50

V

Ītĕ, lĕvēs ĕlĕgī, dōctās ād cōnsŭlĭs aūrēs,

vērbăque hŏnōrātō ‖ fērtĕ lĕgēndă vĭrō.

Lōngă vĭa ēst, nēc vōs pĕdĭbūs prŏcĕdītīs aēquīs,

tēctăquĕ brūmālī ‖ sūb nĭvĕ tērră lătēt.

Cūm gĕlĭdām Thrācēn ĕt ŏpērtūm nūbĭbŭs Haēmūm5

ēt mărĭs Īŏnĭī ‖ trānsĭĕrītĭs ăquās,

lūcĕ mĭnūs dĕcĭmā dŏmĭnām vĕnĭētĭs ĭn ūrbēm,

ūt fēstīnātūm ‖ nōn făcĭātĭs ĭtēr.

Prōtĭnŭs īndĕ dŏmūs vōbīs Pōmpēiă pĕtātūr:

nōn ēst Aūgūstō ‖ iūnctĭŏr ūllă fŏrō.10

Sīquĭs, ŭt īn pŏpŭlō, quī sītĭs ĕt ūndĕ rĕquīrēt,

nōmĭnă dēcēptā ‖ quaēlĭbĕt aūrĕ fĕrāt.

Ūt sĭt ĕnīm tūtūm, sīcūt rĕŏr ēssĕ, fătērī,

vērbă mĭnūs cērtē ‖ fīctă tĭmōrĭs hăbēnt.

Cōpĭă nēc vōbīs nūllō prŏhĭbēntĕ vĭdēndī15

cōnsŭlĭs, ūt līmēn ‖ cōntĭgĕrītĭs, ĕrīt.

Aūt rĕgĕt īllĕ sŭōs dīcēndō iūră Quĭrītēs,

cōnspĭcŭūm sīgnīs ‖ cūm prĕmĕt āltŭs ĕbūr:

aūt pŏpŭlī rĕdĭtūs pŏsĭtām cōmpōnĕt ăd hāstām,

ēt mĭnŭī māgnaē ‖ nōn sĭnĕt ūrbĭs ŏpēs:20

aūt, ŭbi ĕrūnt pātrēs īn Iūlĭă tēmplă vŏcātī,

dē tāntō dīgnīs ‖ cōnsŭlĕ rēbŭs ăgēt:

aūt fĕrĕt Aūgūstō sŏlĭtām nātōquĕ sălūtēm,

dēquĕ părūm nōtō ‖ cōnsŭlĕt ōffĭcĭō.

Tēmpŭs ăb hīs văcŭūm Caēsār Gērmānĭcŭs ōmnĕ25

aūfĕrĕt: ā māgnīs ‖ hūnc cŏlĭt īllĕ dĕīs.

Cūm tămĕn ā tūrbā rērūm rĕquĭēvĕrĭt hārūm,

ād vōs mānsuētās ‖ pōrrĭgĕt īllĕ mănūs,

quīdquĕ părēns ĕgŏ vēstĕr ăgām fōrtāssĕ rĕquīrēt.

Tālĭă vōs īllī ‖ rēddĕrĕ vērbă vŏlō:30

"vīvĭt ădhūc vītāmquĕ tĭbī dēbērĕ fătētūr,

quām prĭŭs ā mītī ‖ Caēsărĕ mūnŭs hăbēt.

Tē sĭbĭ, cūm fŭgĕrēt, mĕmŏrī sŏlĕt ōrĕ rĕfērrĕ

bārbărĭaē tūtās ‖ ēxhĭbŭīssĕ vĭās:

sānguĭnĕ Bīstŏnĭūm quōd nōn tĕpĕfēcĕrĭt ēnsēm,35

ēffēctūm cūrā ‖ pēctŏrĭs ēssĕ tŭī:

āddĭtă praētĕrĕā vītaē quŏquĕ mūltă tŭēndaē

mūnĕră, nē prŏprĭās ‖ āttĕnŭārĕt ŏpēs.

Prō quĭbŭs ūt mĕrĭtīs rĕfĕrātūr grātĭă, iūrāt

sē fŏrĕ māncĭpĭī ‖ tēmpŭs ĭn ōmnĕ tŭī.40

Nām prĭŭs ūmbrōsā cărĭtūrōs ārbŏrĕ mōntēs,

ēt frĕtă vēlĭvŏlās ‖ nōn hăbĭtūră rătēs,

flūmĭnăque īn fōntēs cūrsū rĕdĭtūră sŭpīnō,

grātĭă quām mĕrĭtī ‖ pōssĭt ăbīrĕ tŭī."

Haēc ŭbĭ dīxĕrĭtīs, sērvēt sŭă dōnă rŏgātĕ.45

Sīc fŭĕrīt vēstraē ‖ caūsă pĕrāctă vĭaē.

VI

Quām lĕgĭs, ēx īllīs tĭbĭ vēnĭt ĕpīstŭlă, Brūtĕ,

Nāsōnēm nōllēs ‖ īn quĭbŭs ēssĕ lŏcīs.

Sēd tū quōd nōllēs, vŏlŭīt mĭsĕrābĭlĕ fātūm.

Eī mĭhĭ! Plūs īllūd ‖ quām tŭă vōtă vălēt.

Īn Scўthĭā nōbīs quīnquēnnĭs Ŏlŷmpĭăs ācta ēst:5

iām tēmpūs lūstrī ‖ trānsĭt ĭn āltĕrĭūs.

Pērstăt ĕnīm fōrtūnă tĕnāx, vōtīsquĕ mălīgnūm

ōppōnīt nōstrīs ‖ īnsĭdĭōsă pĕdēm.

Cērtŭs ĕrās prō mē, Făbĭaē laūs, Māxĭmĕ, gēntīs,

nūmĕn ăd Aūgūstūm ‖ sūpplĭcĕ vōcĕ lŏquī.10

Ōccĭdĭs āntĕ prĕcēs, caūsāmque ĕgŏ, Māxĭmĕ, mōrtīs

(nēc fŭĕrō tāntī) ‖ mē rĕŏr ēssĕ tŭaē.

Iām tĭmĕō nōstrām cuīquām māndārĕ sălūtēm:

īpsūm mōrtĕ tŭā ‖ cōncĭdĭt aūxĭlĭūm.

Coēpĕrăt Aūgūstūs dēcēptae īgnōscĕrĕ cūlpaē:15

spēm nōstrām tērrās ‖ dēsĕrŭītquĕ sĭmūl.

Quālĕ tămēn pŏtŭī, dē caēlĭtĕ, Brūtĕ, rĕcēntī

vēstră prŏcūl pŏsĭtūs ‖ cārmĕn ĭn ōră dĕdī.

Quaē prōsīt pĭĕtās ŭtĭnām mĭhĭ, sītquĕ mălōrūm

iām mŏdŭs ēt sācraē ‖ mītĭŏr īră dŏmūs.20

Tē quŏque ĭdēm lĭquĭdō pōssūm iūrārĕ prĕcārī,

ō mĭhĭ nōn dŭbĭā ‖ cōgnĭtĕ Brūtĕ nŏtā.

Nām cūm praēstĭtĕrīs vērūm mĭhĭ sēmpĕr ămōrēm,

hīc tămĕn ādvērsō ‖ tēmpŏrĕ crēvĭt ămōr.

Quīquĕ tŭās părĭtēr lăcrĭmās nōstrāsquĕ vĭdērēt25

pāssūrōs poēnām ‖ crēdĕrĕt ēssĕ dŭōs.

Lēnēm tē mĭsĕrīs gĕnŭīt nātūră, nĕc ūllī

mītĭŭs īngĕnĭūm, ‖ quām tĭbĭ, Brūtĕ, dĕdīt:

ūt quī, quīd vălĕās īgnōrēt Mārtĕ fŏrēnsī,

pōssĕ tŭō pĕrăgī ‖ vīx pŭtĕt ōrĕ rĕōs.30

Scīlĭcĕt ēiūsdem ēst, quāmvīs pūgnārĕ vĭdēntūr,

sūpplĭcĭbūs făcĭlēm, ‖ sōntĭbŭs ēssĕ trŭcēm.

Cūm tĭbĭ sūscēpta ēst lēgīs vīndīctă sĕvēraē,

vērbă vĕlūt tīnctū ‖ sīngŭlă vīrŭs hăbēnt.

Hōstĭbŭs ēvĕnĭāt, quām sīs vĭŏlēntŭs ĭn ārmīs35

sēntīre ēt līnguaē ‖ tēlă sŭbīrĕ tŭaē.

Quaē tĭbĭ tām tĕnŭī cūrā līmāntŭr, ŭt ōmnēs

īstĭŭs īngĕnĭūm ‖ cōrpŏrĭs ēssĕ nĕgēnt.

Āt sī quēm laēdī Fōrtūnā cērnĭs ĭnīquā,

mōllĭŏr ēst ănĭmō ‖ fēmĭnă nūllă tŭō.40

Hōc ĕgŏ praēcĭpŭē sēnsī, cūm māgnă mĕōrūm

nōtĭtĭām pārs ēst ‖ īnfĭtĭātă mĕī.

Īnmĕmŏr īllōrūm, vēstrī nōn īnmĕmŏr ūmquām,

quī mălă sōllĭcĭtī ‖ nōstră lĕvātĭs, ĕrō

ēt prĭŭs hīc nĭmĭūm nōbīs cōntērmĭnŭs Hīstēr45

īn căpŭt Eūxīnō ‖ dē mărĕ vērtĕt ĭtēr,

ūtquĕ Thўēstēaē rĕdĕānt sī tēmpŏră mēnsaē,

Sōlĭs ăd Ēōās ‖ cūrrŭs ăgētŭr ăquās,

quām quīsquām vēstrūm, quī mē dŏlŭīstĭs ădēmptūm,

ārgŭăt īngrātūm ‖ nōn mĕmĭnīssĕ sŭī.50

VII

Mīssŭs ĕs Eūxīnās quŏnĭām, Vēstālĭs, ăd ūndās,

ūt pŏsĭtīs rēddās ‖ iūră sŭb āxĕ lŏcīs,

āspĭcĭs ēn praēsēns, quālī iăcĕāmŭs ĭn ārvō,

nēc mē tēstĭs ĕrīs ‖ fālsă sŏlērĕ quĕrī.

Āccēdēt vōcī pēr tē nōn īrrĭtă nōstraē,5

Ālpīnīs iŭvĕnīs ‖ rēgĭbŭs ōrtĕ, fĭdēs.

Īpsĕ vĭdēs cērtē glăcĭē cōncrēscĕrĕ Pōntūm,

īpsĕ vĭdēs rĭgĭdō ‖ stāntĭă vīnă gĕlū;

īpsĕ vĭdēs, ŏnĕrātă fĕrōx ūt dūcăt Ĭāzŷx

pēr mĕdĭās Hīstrī ‖ plaūstră bŭbūlcŭs ăquās.10

Āspĭcĭs ēt mīttī sŭb ădūncō tōxĭcă fērrō,

ēt tēlūm caūsās ‖ mōrtĭs hăbērĕ dŭās.

Ātque ŭtĭnām pārs haēc tāntūm spēctātă fŭīssēt,

nōn ĕtĭām prŏprĭō ‖ cōgnĭtă Mārtĕ tĭbī!

Tēndĭtŭr ād prīmūm pēr dēnsă pĕrīcŭlă pīlūm,15

cōntĭgĭt ēx mĕrĭtō ‖ quī tĭbĭ nūpĕr hŏnōr.

Sīt lĭcĕt hīc tĭtŭlūs plēnūs tĭbĭ frūctĭbŭs, īngēns

īpsă tămēn vīrtūs ‖ ōrdĭnĕ māiŏr ĕrīt.

Nōn nĕgăt hōc Hīstēr, cūiūs tŭă dēxtĕră quōndām

pūnĭcĕām Gĕtĭcō ‖ sānguĭnĕ fēcĭt ăquām.20

Nōn nĕgăt Aēgīsōs, quaē tē sŭbĕūntĕ rĕcēptă

sēnsĭt ĭn īngĕnĭō ‖ nīl ŏpĭs ēssĕ lŏcī.

Nām, dŭbĭūm pŏsĭtū mĕlĭūs dēfēnsă mănūnĕ,

ūrbs ĕrăt īn sūmmō ‖ nūbĭbŭs aēquă iŭgō.

Sīthŏnĭō rēgī fĕrŭs īntērcēpĕrăt īllām25

hōstĭs ĕt ērēptās ‖ vīctŏr hăbēbăt ŏpēs,

dōnēc flūmĭnĕā dēvēctă Vĭtēllĭŭs ūndā

īntŭlĭt ēxpŏsĭtō ‖ mīlĭtĕ sīgnă Gĕtīs.

Āt tĭbĭ, prōgĕnĭēs āltī fōrtīssĭmă Dōnnī,

vēnĭt ĭn ādvērsōs ‖ īnpĕtŭs īrĕ vĭrōs.30

Nēc mŏră, cōnspĭcŭūs lōngē fūlgēntĭbŭs ārmīs,

fōrtĭă nē pōssīnt ‖ fāctă lătērĕ căvēs,

īngēntīquĕ grădū cōntrā fērrūmquĕ lŏcūmquĕ

sāxăquĕ brūmālī ‖ grāndĭnĕ plūră sŭbīs.

Nēc tē mīssă sŭpēr iăcŭlōrūm tūrbă mŏrātūr,35

nēc quaē vīpĕrĕō ‖ tēlă crŭōrĕ mădēnt.

Spīcŭlă cūm pīctīs haērēnt īn cāssĭdĕ pīnnīs,

pārsquĕ fĕrē scūtī ‖ vūlnĕrĕ nūllă văcāt.

Nēc cōrpūs cūnctōs fēlīcĭtĕr ēffŭgĭt īctūs:

sēd mĭnŏr ēst ācrī ‖ laūdĭs ămōrĕ dŏlōr.40

Tālĭs ăpūd Troīām Dănăīs prō nāvĭbŭs Āiāx

dīcĭtŭr Hēctŏrĕās ‖ sūstĭnŭīssĕ făcēs.

Ūt prŏpĭūs vēntum ēst ādmōtăquĕ dēxtĕră dēxtraē,

rēsquĕ fĕrō pŏtŭīt ‖ cōmmĭnŭs ēnsĕ gĕrī,

dīcĕrĕ dīffĭcĭle ēst quīd Mārs tŭŭs ēgĕrĭt īllīc,45

quōtquĕ nĕcī dĕdĕrīs ‖ quōsquĕ quĭbūsquĕ mŏdīs.

Ēnsĕ tŭō fāctōs cālcābās vīctŏr ăcērvōs,

īnpŏsĭtōquĕ Gĕtēs ‖ sūb pĕdĕ mūltŭs ĕrāt.

Pūgnăt ăd ēxēmplūm prīmī mĭnŏr ōrdĭnĕ pīlī,

mūltăquĕ fērt mīlēs ‖ vūlnĕră, mūltă făcīt.50

Sēd tāntūm vīrtūs ălĭōs tŭă praētĕrĭt ōmnēs,

āntĕ cĭtōs quāntūm ‖ Pēgăsŭs ībĭt ĕquōs.

Vīncĭtŭr Aēgīsōs, tēstātăquĕ tēmpŭs ĭn ōmnĕ

sūnt tŭă, Vēstālīs, ‖ cārmĭnĕ fāctă mĕō.

VIII

Līttĕră sēră quĭdēm, stŭdĭīs ēxcūltĕ Sŭīllī,

hūc tŭă pērvēnīt, ‖ sēd mĭhĭ grātă tămēn,

quā, pĭă sī pōssīt sŭpĕrōs lēnīrĕ rŏgāndō

grātĭă, lātūrūm ‖ tē mĭhĭ dīcĭs ŏpēm.

Ūt iām nīl praēstēs, ănĭmī sūm fāctŭs ămīcī5

dēbĭtŏr, ēt mĕrĭtūm ‖ vēllĕ iŭvārĕ vŏcō.

Īnpĕtŭs īstĕ tŭūs lōngūm mŏdŏ dūrĕt ĭn aēvūm,

nēvĕ mălīs pĭĕtās ‖ sīt tŭă lāssă mĕīs.

Iūs ălĭquōd făcĭūnt ādfīnĭă vīncŭlă nōbīs,

quaē sēmpēr mănĕānt ‖ īnlăbĕfāctă prĕcōr.10

Nām tĭbĭ quaē cōniūnx, ĕădēm mĭhĭ fīlĭă paēne ēst,

ēt quaē tē gĕnĕrūm, ‖ mē vŏcăt īllă vĭrūm.

Eī mĭhĭ, sī lēctīs vūltūm tū vērsĭbŭs īstīs

dūcĭs ĕt ādfīnēm ‖ tē pŭdĕt ēssĕ mĕūm!

Āt nĭhĭl hīc dīgnūm pŏtĕrīs rĕpĕrīrĕ pŭdōrĕ15

praētēr Fōrtūnām, ‖ quaē mĭhĭ caēcă fŭīt.

Seū gĕnŭs ēxcŭtĭās, ĕquĭtēs ăb ŏrīgĭnĕ prīmā

ūsquĕ pĕr īnnŭmĕrōs ‖ īnvĕnĭēmŭr ăvōs:

sīvĕ vĕlīs quī sīnt mōrēs īnquīrĕrĕ nōstrī,

ērrōrēm mĭsĕrō ‖ dētrăhĕ, lābĕ cărēnt.20

tū mŏdŏ sī quĭd ăgī spērābīs pōssĕ prĕcāndō,

quōs cŏlĭs, ēxōrā ‖ sūpplĭcĕ vōcĕ dĕōs.

Dī tĭbĭ sūnt Caēsār iŭvĕnīs. Tŭă nūmĭnă plācā.

Hāc cērtē nūlla ēst ‖ nōtĭŏr āră tĭbī.

Nōn sĭnĭt īllă sŭī vānās āntīstĭtĭs ūmquām25

ēssĕ prĕcēs: nōstrīs ‖ hīnc pĕtĕ rēbŭs ŏpēm.

Quāmlĭbĕt ēxĭgŭā sī nōs ĕă iūvĕrĭt aūrā,

ōbrŭtă dē mĕdĭīs ‖ cūmbă rĕsūrgĕt ăquīs.

Tūnc ĕgŏ tūră fĕrām răpĭdīs sōllēmnĭă flāmmīs,

ēt vălĕānt quāntūm ‖ nūmĭnă tēstĭs ĕrō.30

Nēc tĭbĭ dē Părĭō stătŭām, Gērmānĭcĕ, tēmplūm

mārmŏrĕ: cārpsĭt ŏpēs ‖ īllă rŭīnă mĕās.

Tēmplă dŏmūs făcĭēnt vōbīs ūrbēsquĕ bĕātaē.

Nāsŏ sŭīs ŏpĭbūs, ‖ cārmĭnĕ grātŭs ĕrīt.

Pārvă quĭdēm fătĕōr prō māgnīs mūnĕră rēddī,35

cūm prō cōncēssā ‖ vērbă sălūtĕ dămūs.

Sēd quī, quām pŏtŭīt, dāt māxĭmă, grātŭs ăbūnde ēst,

ēt fīnēm pĭĕtās ‖ cōntĭgĭt īllă sŭūm.

Nēc quaē dē pārvā paūpēr dīs lībăt ăcērrā,

tūră mĭnūs grāndī ‖ quām dătă lāncĕ vălēnt.40

Āgnăquĕ tām lāctēns quām grāmĭnĕ pāstă Fălīscō

vīctĭmă Tārpēiōs ‖ īnfĭcĭt īctă fŏcōs.

Nēc tămĕn ōffĭcĭō vātūm pēr cārmĭnă fāctō

prīncĭpĭbūs rēs ēst ‖ āptĭŏr ūllă vĭrīs.

Cārmĭnă vēstrārūm pĕrăgūnt praēcōnĭă laūdūm,45

nēvĕ sĭt āctōrūm ‖ fāmă cădūcă căvēnt.

Cārmĭnĕ fīt vīvāx vīrtūs, ēxpērsquĕ sĕpūlcrī

nōtĭtĭām sēraē ‖ pōstĕrĭtātĭs hăbēt.

Tābĭdă cōnsūmīt fērrūm lăpĭdēmquĕ vĕtūstās,

nūllăquĕ rēs māiūs ‖ tēmpŏrĕ rōbŭr hăbēt.50

Scrīptă fĕrūnt ānnōs. Scrīptīs Ăgămēmnŏnă nōstī,

ēt quīsquīs cōntrā ‖ vēl sĭmŭl ārmă tŭlīt.

Quīs Thēbās sēptēmquĕ dŭcēs sĭnĕ cārmĭnĕ nōssēt

ēt quīcquīd pōst haēc, ‖ quīcquĭd ĕt āntĕ fŭīt?

Dī quŏquĕ cārmĭnĭbūs, sī fās ēst dīcĕrĕ, fīūnt,55

tāntăquĕ māiēstās ‖ ōrĕ cănēntĭs ĕgēt.

Sīc Chăŏs ēx īllā nātūraē mōlĕ prĭōrīs

dīgēstūm pārtēs ‖ scīmŭs hăbērĕ sŭās:

sīc ādfēctāntēs caēlēstĭă rēgnă Gĭgāntās

ād Stўgă nīmbĭfĕrō ‖ vīndĭcĭs īgnĕ dătōs:60

sīc vīctōr laūdēm sŭpĕrātīs Lībĕr ăb Īndīs,

Ālcīdēs cāptā ‖ trāxĭt ăb Oēchălĭā.

Ēt mŏdŏ, Caēsăr, ăvūm, quēm vīrtūs āddĭdĭt āstrīs,

sācrārūnt ălĭquā ‖ cārmĭnă pārtĕ tŭūm.

Sīquĭd ădhūc ĭgĭtūr vīvī, Gērmānĭcĕ, nōstrō65

rēstăt ĭn īngĕnĭō, ‖ sērvĭĕt ōmnĕ tĭbī.

Nōn pŏtĕs ōffĭcĭūm vātīs cōntēmnĕrĕ vātēs:

iūdĭcĭō prĕtĭūm ‖ rēs hăbĕt īstă tŭō.

Quōd nĭsĭ tē nōmēn tāntum ād māiōră vŏcāssēt,

glōrĭă Pīĕrĭdūm ‖ sūmmă fŭtūrŭs ĕrās.70

Sēd dărĕ mātĕrĭām nōbīs quām cārmĭnă māiūs:

nēc tămĕn ēx tōtō ‖ dēsĕrĕre īllă pŏtēs.

Nām mŏdŏ bēllă gĕrīs, nŭmĕrīs mŏdŏ vērbă cŏērcēs,

quōdque ălĭīs ŏpŭs ēst, ‖ hōc tĭbĭ lūsŭs ĕrīt.

Ūtquĕ nĕc ād cĭthărām nĕc ăd ārcūm sēgnĭs Ăpōllo ēst,75

sēd vĕnĭt ād sācrās ‖ nērvŭs ŭtērquĕ mănūs,

sīc tĭbĭ nēc dōctī dēsūnt nēc prīncĭpĭs ārtēs,

mīxtă sĕd ēst ănĭmō ‖ cūm Iŏvĕ Mūsă tŭō.

Quaē quŏnĭām nēc nōs ūndā sūmmōvĭt ăb īllā

ūngŭlă Gōrgŏnĕī ‖ quām căvă fēcĭt ĕquī,80

prōsĭt ŏpēmquĕ fĕrāt cōmmūnĭă sācră tŭērī,

ātque īsdēm stŭdĭīs ‖ īnpŏsŭīssĕ mănūm:

lītŏră pēllītīs nĭmĭūm sūbiēctă Cŏrāllīs

ūt tāndēm saēvōs ‖ ēffŭgĭāmquĕ Gĕtās:

claūsăquĕ sī mĭsĕrō pătrĭa ēst, ūt pōnăr ĭn ūllō,85

quī mĭnŭs Aūsŏnĭā ‖ dīstĕt ăb ūrbĕ, lŏcō,

ūndĕ tŭās pōssīm laūdēs cĕlĕbrārĕ rĕcēntēs

māgnăquĕ quām mĭnĭmā ‖ fāctă rĕfērrĕ mŏrā.

Tāngăt ŭt hōc vōtūm caēlēstĭă, cārĕ Sŭīllī,

nūmĭnă, prō sŏcĕrō ‖ paēnĕ prĕcārĕ tŭō.90

IX

Ūndĕ lĭcēt, nōn ūndĕ iŭvāt, Graēcīnĕ, sălūtēm

mīttĭt ăb Eūxīnīs ‖ hānc tĭbĭ Nāsŏ vădīs,

mīssăquĕ dī făcĭānt Aūrōram ōccūrrăt ăd īllām,

bīs sēnōs fāscēs ‖ quaē tĭbĭ prīmă dăbīt:

ūt, quŏnĭām sĭnĕ mē tāngēs Căpĭtōlĭă cōnsūl5

ēt fīām tūrbaē ‖ pārs ĕgŏ nūllă tŭaē,

īn dŏmĭnī sŭbĕāt pārtēs ēt praēstĕt ămīcī

ōffĭcĭūm iūssō ‖ līttĕră nōstră dĭē.

Ātque ĕgŏ sī fātīs gĕnĭtūs mĕlĭōrĭbŭs ēssēm

ēt mĕă sīncērō ‖ cūrrĕrĕt āxĕ rŏtā,10

quō nūnc nōstră mănūs pēr scrīptūm fūngĭtŭr, ēssēt

līnguă sălūtāndī ‖ mūnĕrĕ fūnctă tŭī,

grātātūsquĕ dărēm cūm dūlcĭbŭs ōscŭlă vērbīs,

nēc mĭnŭs īllĕ mĕūs ‖ quām tŭŭs ēssĕt hŏnōr.

Īllā, cōnfĭtĕōr, sīc ēssēm lūcĕ sŭpērbūs,15

ūt căpĕrēt fāstūs ‖ vīx dŏmŭs ūllă mĕōs:

dūmquĕ lătūs sānctī cīngīt tĭbĭ tūrbă sĕnātūs,

cōnsŭlĭs āntĕ pĕdēs ‖ īrĕ iŭbērĕr ĕquēs;

ēt quāmquām cŭpĕrēm sēmpēr tĭbĭ prōxĭmŭs ēssĕ,

gaūdērēm lătĕrīs ‖ nōn hăbŭīssĕ lŏcūm.20

Nēc quĕrŭlūs, tūrbā quāmvīs ēlīdĕrĕr, ēssēm:

sēd fŏrĕt ā pŏpŭlō ‖ tūm mĭhĭ dūlcĕ prĕmī.

Āspĭcĕrēm gaūdēns, quāntūs fŏrĕt āgmĭnĭs ōrdŏ,

dēnsăquĕ quām lōngūm ‖ tūrbă tĕnērĕt ĭtēr.

Quōquĕ măgīs nōrīs, quām mē vūlgārĭă tāngānt,25

spēctārēm, quālīs ‖ pūrpŭră tē tĕgĕrēt.

Sīgnă quŏque īn sēllā nōssēm fōrmātă cŭrūlī

ēt tōtūm Nŭmĭdaē ‖ scūlptĭlĕ dēntĭs ŏpūs.

Āt cūm Tārpēiās ēssēs dēdūctŭs ĭn ārcēs,

dūm cădĕrēt iūssū ‖ vīctĭmă sācră tŭō,30

mē quŏquĕ sēcrētō grātēs sĭbĭ māgnŭs ăgēntēm

aūdīssēt mĕdĭā ‖ quī sĕdĕt aēdĕ dĕūs.

Tūrăquĕ mēntĕ măgīs plēnā quām lāncĕ dĕdīssēm,

tēr quătĕr īmpĕrĭī ‖ laētŭs hŏnōrĕ tŭī.

Hīc ĕgŏ praēsēntēs īntēr nŭmĕrārĕr ămīcōs,35

mītĭă iūs ūrbīs ‖ sī mŏdŏ fātă dărēnt,

quaēquĕ mĭhī sōlā căpĭtūr nūnc mēntĕ vŏlūptās,

tūnc ŏcŭlīs ĕtĭām ‖ pērcĭpĭēndă fŏrēt.

Nōn ĭtă caēlĭtĭbūs vīsum ēst, ēt fōrsĭtăn aēquīs.

Nām quīd mē poēnaē ‖ caūsă nĕgātă iŭvēt?40

Mēntĕ tămēn, quaē sōlă lŏcō nōn ēxŭlăt, ūtār,

praētēxtām fāscēs ‖ āspĭcĭāmquĕ tŭōs.

Haēc mŏdŏ tē pŏpŭlō rēddēntēm iūră vĭdēbīt,

ēt sē sēcrētīs ‖ fīngĕt ădēssĕ tŭīs:

nūnc lōngī rĕdĭtūs hāstaē sūppōnĕrĕ lūstrī45

crēdĕt, ĕt ēxāctā ‖ cūnctă lŏcārĕ fĭdē:

nūnc făcĕre īn mĕdĭō fācūndūm vērbă sĕnātū,

pūblĭcă quaērēntēm ‖ quīd pĕtăt ūtĭlĭtās:

nūnc prō Caēsărĭbūs sŭpĕrīs dēcērnĕrĕ grātēs,

ālbăve ŏpīmōrūm ‖ cōllă fĕrīrĕ bŏūm.50

Ātque ŭtĭnām, cūm iām fŭĕrīs pŏtĭōră prĕcātūs,

ūt mĭhĭ plācētūr ‖ prīncĭpĭs īră rŏgēs!

Sūrgăt ăd hānc vōcēm plēnā pĭŭs īgnĭs ăb ārā,

dētquĕ bŏnūm vōtō ‖ lūcĭdŭs ōmĕn ăpēx.

Īntĕrĕā, quā pārtĕ lĭcēt, nē cūnctă quĕrāmūr,55

hīc quŏquĕ tē fēstūm ‖ cōnsŭlĕ tēmpŭs ăgām.

Āltĕră laētĭtĭae ēst nēc cēdēns caūsă prĭōrī,

sūccēssōr tāntī ‖ frātĕr hŏnōrĭs ĕrīt.

Nām tĭbĭ fīnītūm sūmmō, Graēcīnĕ, Dĕcēmbrī

īmpĕrĭūm Iānī ‖ sūscĭpĭt īllĕ dĭē.60

Quaēque ēst īn vōbīs pĭĕtās, āltērnă fĕrētīs

gaūdĭă, tū frātrīs ‖ fāscĭbŭs, īllĕ tŭīs.

Sīc tū bīs fŭĕrīs cōnsūl, bīs cōnsŭl ĕt īllĕ,

īnquĕ dŏmō bīnūs ‖ cōnspĭcĭētŭr hŏnōr.

Quī quāmquam ēst īngēns, ēt nūllūm Mārtĭă sūmmō65

āltĭŭs īmpĕrĭūm ‖ cōnsŭlĕ Rōmă vĭdēt,

mūltĭplĭcāt tămĕn hūnc grăvĭtās aūctōrĭs hŏnōrēm,

ēt māiēstātēm ‖ rēs dătă dāntĭs hăbēt.

Iūdĭcĭīs ĭgĭtūr lĭcĕāt Flāccōquĕ tĭbīquĕ

tālĭbŭs Aūgūstī ‖ tēmpŭs ĭn ōmnĕ frŭī.70

Quōd tămĕn āb rērūm cūrā prŏpĭōrĕ văcābīt,

vōtă prĕcōr vōtīs ‖ āddĭtĕ vēstră mĕīs.

Ēt sī quēm dăbĭt aūră sĭnūm, lāxātĕ rŭdēntīs,

ēxĕăt ē Stўgĭīs ‖ ūt mĕă nāvĭs ăquīs.

Praēfŭĭt hīs, Graēcīnĕ, lŏcīs mŏdŏ Flāccŭs, ĕt īllō75

rīpă fĕrōx Hīstrī ‖ sūb dŭcĕ tūtă fŭīt.

Hīc tĕnŭīt Mŷsās gēntēs īn pācĕ fĭdēlī,

hīc ārcū fīsōs ‖ tērrŭĭt ēnsĕ Gĕtās.

Hīc rāptām Troēzēn cĕlĕrī vīrtūtĕ rĕcēpīt,

īnfēcītquĕ fĕrō ‖ sānguĭnĕ Dānŭvĭūm.80

Quaērĕ lŏcī făcĭēm Scўthĭcīque īncōmmŏdă caēlī,

ēt quām vīcīnō ‖ tērrĕăr hōstĕ rŏgā:

sīntnĕ lĭtaē tĕnŭēs sērpēntīs fēllĕ săgīttaē,

fīăt ăn hūmānūm ‖ vīctĭmă dīră căpūt:

mēntĭăr, ān cŏĕāt dūrātūs frīgŏrĕ Pōntūs,85

ēt tĕnĕāt glăcĭēs ‖ iūgĕră mūltă frĕtī.

Haēc ŭbĭ nārrārīt, quaē sīt mĕă fāmă rĕquīrĕ,

quōquĕ mŏdō pĕrăgām ‖ tēmpŏră dūră rŏgā.

Nēc sŭmŭs hīc ŏdĭō, nēc scīlĭcĕt ēssĕ mĕrēmūr,

nēc cūm Fōrtūnā ‖ mēns quŏquĕ vērsă mĕa ēst.90

Īllă quĭēs ănĭmī, quām tū laūdārĕ sŏlēbās,

īllĕ vĕtūs sŏlĭtō ‖ pērstăt ĭn ōrĕ pŭdōr.

Sīc ĕgŏ sūm lōngē, sīc hīc, ŭbĭ bārbărŭs hōstīs,

ūt fĕră plūs vălĕānt ‖ lēgĭbŭs ārmă, făcīt,

rēm quĕăt ūt nūllām tōt iām, Graēcīnĕ, pĕr ānnōs95

fēmĭnă dē nōbīs ‖ vīrvĕ pŭērvĕ quĕrī.

Hōc făcĭt ūt mĭsĕrō făvĕānt ādsīntquĕ Tŏmītaē:

haēc quŏnĭām tēllūs ‖ tēstĭfĭcāndă mĭhi ēst.

Īllī mē, quĭă vēllĕ vĭdēnt, dīscēdĕrĕ mālūnt:

rēspēctū cŭpĭūnt ‖ hīc tămĕn ēssĕ sŭī.100

Nēc mĭhĭ crēdĭdĕrīs: ēxstānt dēcrētă, quĭbūs nōs

laūdăt ĕt īnmūnēs ‖ pūblĭcă cēră făcīt.

Cōnvĕnĭēns mĭsĕrīs ēt quāmquām glōrĭă nōn sīt,

prōxĭmă dānt nōbīs ‖ ōppĭdă mūnŭs ĭdēm.

Nēc pĭĕtās īgnōtă mĕa ēst: vĭdĕt hōspĭtă tērră105

īn nōstrā sācrūm ‖ Caēsărĭs ēssĕ dŏmō.

Stānt părĭtēr nātūsquĕ pĭūs cōniūnxquĕ săcērdōs,

nūmĭnă iām fāctō ‖ nōn lĕvĭōră dĕō.

Neū dēsīt pārs ūllă dŏmūs, stăt ŭtērquĕ nĕpōtūm,

hīc ăvĭaē lătĕrī ‖ prōxĭmŭs, īllĕ pătrīs.110

Hīs ĕgŏ dō tŏtĭēns cūm tūrĕ prĕcāntĭă vērbă,

Ēōō quŏtĭēns ‖ sūrgĭt ăb ōrbĕ dĭēs.

Tōtă, lĭcēt quaērās, hōc mē nōn fīngĕrĕ dīcēt

ōffĭcĭī tēstīs ‖ Pōntĭcă tērră mĕī.

Pōntĭcă mē tēllūs, quāntīs hāc pōssŭmŭs ārā,115

nātālēm lūdīs ‖ scīt cĕlĕbrārĕ dĕī.

Nēc mĭnŭs hōspĭtĭbūs pĭĕtās ēst cōgnĭtă tālīs,

mīsĭt ĭn hās sīquōs ‖ lōngă Prŏpōntĭs ăquās.

Īs quŏquĕ, quō Laēvūs fŭĕrāt sūb praēsĭdĕ Pōntūs,

aūdĭĕrīt frātēr ‖ fōrsĭtăn īstă tŭūs.120

Fōrtŭna ĕst īnpār ānīmō, tālīquĕ lĭbēntēr

ēxĭgŭās cārpō ‖ mūnĕrĕ paūpĕr ŏpēs.

Nēc vēstrīs dămŭs haēc ŏcŭlīs, prŏcŭl ūrbĕ rĕmōtī:

cōntēntī tăcĭtā ‖ sēd pĭĕtātĕ sŭmūs.

Ēt tămĕn haēc tāngēnt ălĭquāndō Caēsărĭs aūrēs.125

nīl īllī, tōtō ‖ quōd fĭt ĭn ōrbĕ, lătēt.

Tū cērtē scīs haēc, sŭpĕrīs ādscītĕ, vĭdēsquĕ,

Caēsăr, ŭt ēst ŏcŭlīs ‖ sūbdĭtă tērră tŭīs.

Tū nōstrās aūdīs īntēr cōnvēxă lŏcātūs

sīdĕră, sōllĭcĭtō ‖ quās dămŭs ōrĕ, prĕcēs.130

Pērvĕnĭānt īstūc ēt cārmĭnă fōrsĭtăn īllă,

quaē dē tē mīsī ‖ caēlĭtĕ fāctă nŏvō.

Aūgŭrŏr hīs ĭgĭtūr flēctī tŭă nūmĭnă, nēc tū

īnmĕrĭtō nōmēn ‖ mītĕ Părēntĭs hăbēs.

X

Haēc mĭhĭ Cīmmĕrĭō bīs tērtĭă dūcĭtŭr aēstās

lītŏrĕ pēllītōs ‖ īntĕr ăgēndă Gĕtās.

Ēcquōs tū sĭlĭcēs, ēcquōd, cārīssĭmĕ, fērrūm

dūrĭtĭaē cōnfērs, ‖ Ālbĭnŏvānĕ, mĕaē?

Gūttă căvāt lăpĭdēm, cōnsūmĭtŭr ānŭlŭs ūsū,5

āttĕrĭtūr prēssā ‖ vōmĕr ădūncŭs hŭmō.

Tēmpŭs ĕdāx ĭgĭtūr praētēr nōs ōmnĭă pērdīt

cēssāt dūrĭtĭā ‖ mōrs quŏquĕ vīctă mĕā.

Ēxēmplum ēst ănĭmī nĭmĭūm pătĭēntĭs Ŭlīxēs,

iāctātūs dŭbĭō ‖ pēr dŭŏ lūstră mărī:10

tēmpŏră sōllĭcĭtī sēd nōn tămĕn ōmnĭă fātī

pērtŭlĭt, ēt plăcĭdaē ‖ saēpĕ fŭērĕ mŏraē.

Ān grăvĕ sēx ānnīs pūlchrām fōvīssĕ Călŷpsō

aēquŏrĕaēquĕ fŭīt ‖ cōncŭbŭīssĕ dĕaē?

Ēxcĭpĭt Hīppŏtădēs, quī dāt prō mūnĕrĕ vēntōs,15

cūrvĕt ŭt īnpūlsōs ‖ ūtĭlĭs aūră sĭnūs.

Nēc bĕnĕ cāntāntēs lăbŏr ēst aūdīrĕ pŭēllās:

nēc dēgūstāntī ‖ lōtŏs ămāră fŭīt.

Nōs ĕgŏ, quī pătrĭaē făcĭānt ōblīvĭă, sūcōs

pārtĕ mĕaē vītaē, ‖ sī mŏdŏ dēntŭr, ĕmām.20

Nēc tū cōntŭlĕrīs ūrbēm Laēstrŷgŏnŏs ūmquām

gēntĭbŭs, ōblīquā ‖ quās ŏbĭt Hīstĕr ăquā.

Nēc vīncēt Cŷclōps saēvūm fĕrĭtātĕ Phўācēn.

quī quŏtă tērrōrīs ‖ pārs sŏlĕt ēssĕ mĕī?

Scŷllă fĕrīs trūncō quōd lātrĕt ăb īnguĭnĕ mōnstrīs,25

Hēnĭŏchaē naūtīs ‖ plūs nŏcŭērĕ rătēs.

Nēc pŏtĕs īnfēstīs cōnfērrĕ Chărŷbdĭn Ăchaēīs,

tēr lĭcĕt ēpōtūm ‖ tēr vŏmăt īllă frĕtūm.

Quī quāmquām dēxtrā rĕgĭōnĕ lĭcēntĭŭs ērrānt,

sēcūrūm lătŭs hōc ‖ nōn tămĕn ēssĕ sĭnūnt.30

Hīc āgri īnfrōndēs, hīc spīcŭlă tīnctă vĕnēnīs,

hīc frĕtă vēl pĕdĭtī ‖ pērvĭă rēddĭt hĭēms,

ūt, quā rēmŭs ĭtēr pūlsīs mŏdŏ fēcĕrăt ūndīs,

sīccūs cōntēmptā ‖ nāvĕ vĭātŏr ĕāt.

Quī vĕnĭūnt īstīnc, vīx vōs ĕă crēdĕrĕ dīcūnt.35

Quām mĭsĕr ēst, quī fērt ‖ āspĕrĭōră fĭdē!

Crēdĕ tămēn: nēc tē caūsās nēscīrĕ sĭnēmūs,

hōrrĭdă Sārmătĭcūm ‖ cūr mărĕ dūrĕt hĭēms.

Prōxĭmă sūnt nōbīs plaūstrī praēbēntĭă fōrmām

ēt quaē praēcĭpŭūm ‖ sīdĕră frīgŭs hăbēnt.40

Hīnc ŏrĭtūr Bŏrĕās ōraēquĕ dŏmēstĭcŭs huīc ēst

ēt sūmīt vīrēs ‖ ā prŏpĭōrĕ lŏcō.

Āt Nŏtŭs, ādvērsō tĕpĭdūm quī spīrăt ăb āxĕ,

ēst prŏcŭl ēt rārūs ‖ lānguĭdĭōrquĕ vĕnīt.

Āddĕ quŏd hīc claūsō mīscēntūr flūmĭnă Pōntō,45

vīmquĕ frĕtūm mūltō ‖ pērdĭt ăb āmnĕ sŭām.

Hūc Lўcŭs, hūc Săgărīs Pĕnĭūsque Hўpănīsquĕ Călēsquĕ

īnflŭĭt ēt crēbrō ‖ vērtĭcĕ tōrtŭs Hălŷs,

Pārthĕnĭūsquĕ răpāx, ēt vōlvēns sāxă Cўnāpsēs

lābĭtŭr, ēt nūllō ‖ tārdĭŏr āmnĕ Tўrās,50

ēt tū, fēmĭnĕaē Thērmōdōn cōgnĭtĕ tūrmaē,

ēt quōndām Grāiīs ‖ Phāsĭ pĕtītĕ vĭrīs,

cūmquĕ Bŏrŷsthĕnĭō lĭquĭdīssĭmŭs āmnĕ Dўrāspēs

ēt tăcĭtē pĕrăgēns ‖ lēnĕ Mĕlānthŭs ĭtēr,

quīquĕ dŭās tērrās, Ăsĭām Cādmīquĕ sŏrōrēm,55

sēpărăt ēt cūrsūs ‖ īntĕr ŭtrāmquĕ făcīt,

īnnŭmĕrīque ălĭī, quōs īntēr māxĭmŭs ōmnēs

cēdĕrĕ Dānŭvĭūs ‖ sē tĭbĭ, Nīlĕ, nĕgāt.

Cōpĭă tōt lătĭcūm, quās aūgĕt, ădūltĕrăt ūndās,

nēc pătĭtūr vīrēs ‖ aēquŏr hăbērĕ sŭās.60

Quīn ĕtĭām, stāgnō sĭmĭlīs pīgraēquĕ pălūdī,

caērŭlĕūs vīx ēst ‖ dīlŭĭtūrquĕ cŏlōr.

Īnnătăt ūndă frĕtō dūlcīs, lĕvĭōrquĕ mărīna ēst

quaē prŏprĭūm mīxtō ‖ dē sălĕ pōndŭs hăbēt.

Sī rŏgĕt haēc ălĭquīs cūr sīnt nārrātă Pĕdōnī,65

quīdvĕ lŏquī cērtīs ‖ iūvĕrĭt īstă mŏdīs,

"dētĭnŭī" dīcām "cūrās tēmpūsquĕ fĕfēllī.

Hūnc frūctūm praēsēns ‖ āttŭlĭt hōră mĭhī.

Āfŭĭmūs sŏlĭtō, dūm scrībĭmŭs īstă, dŏlōrĕ,

īn mĕdĭīs nēc nōs ‖ sēnsĭmŭs ēssĕ Gĕtīs.70

Āt tū, nōn dŭbĭtō, cūm Thēsĕă cārmĭnĕ laūdēs,

mātĕrĭaē tĭtŭlōs ‖ quīn tŭĕārĕ tŭaē,

quēmquĕ rĕfērs, ĭmĭtērĕ vĭrūm. Vĕtăt īllĕ prŏfēctō

trānquīllī cŏmĭtēm ‖ tēmpŏrĭs ēssĕ fĭdēm.

Quī quāmquam ēst fāctīs īngēns ēt cōndĭtŭr ā tē75

vīr tāntō quāntō ‖ dēbŭĭt ōrĕ cănī,

ēst tămĕn ēx īllō nōbīs ĭmĭtābĭlĕ quīddām,

īnquĕ fĭdē Thēseūs ‖ quīlĭbĕt ēssĕ pŏtēst.

Nōn tĭbĭ sūnt hōstēs fērrō clāvāquĕ dŏmāndī,

pēr quōs vīx ūllī ‖ pērvĭŭs Īsthmŏs ĕrāt:80

sēd praēstāndŭs ămōr, rēs nōn ŏpĕrōsă vŏlēntī.

Quīs lăbŏr ēst pūrām ‖ nōn tĕmĕrāssĕ fĭdēm?

Haēc tĭbĭ, quī praēstās īndēclīnātŭs ămīcō,

nōn ēst quōd līnguā ‖ dīctă quĕrēntĕ pŭtēs.

XI

Gāllĭŏ, crīmĕn ĕrīt vīx ēxcūsābĭlĕ nōbīs,

cārmĭnĕ tē nōmēn ‖ nōn hăbŭīssĕ mĕō.

Tū quŏque ĕnīm, mĕmĭnī, caēlēstī cūspĭdĕ fāctā

fōvīstī lăcrĭmīs ‖ vūlnĕră nōstră tŭīs.

Ātque ŭtĭnām rāptī iāctūrā laēsŭs ămīcī5

sēnsīssēs ūltrā, ‖ quōd quĕrĕrērĕ, nĭhīl!

Nōn ĭtă dīs plăcŭīt, quī tē spŏlĭārĕ pŭdīcā

cōniŭgĕ crūdēlēs ‖ nōn hăbŭērĕ nĕfās.

Nūntĭă nām lūctūs mĭhĭ nūpĕr ĕpīstŭlă vēnīt,

lēctăquĕ cūm lăcrĭmīs ‖ sūnt tŭă dāmnă mĕīs.10

Sēd nĕquĕ sōlārī prūdēntēm stūltĭŏr aūsīm,

vērbăquĕ dōctōrūm ‖ nōtă rĕfērrĕ tĭbī:

fīnītūmquĕ tŭūm, sī nōn rătĭōnĕ, dŏlōrēm

īpsā iām prīdēm ‖ sūspĭcŏr ēssĕ mŏrā.

Dūm tŭă pērvēnīt, dūm līttĕră nōstră rĕcūrrēns15

tōt mărĭa āc tērrās ‖ pērmĕăt, ānnŭs ăbīt.

Tēmpŏrĭs ōffĭcĭum ēst sōlācĭă dīcĕrĕ cērtī,

dūm dŏlŏr īn cūrsu ēst ‖ ēt pĕtĭt aēgĕr ŏpēm.

Āt cūm lōngă dĭēs sēdāvīt vūlnĕră mēntīs,

īntēmpēstīvē ‖ quī mŏvĕt īllă, nŏvāt.20

Āddĕ quŏd (ātque ŭtĭnām vērūm tĭbĭ vēnĕrĭt ōmēn!)

Cōnĭŭgīŏ fĕlīx ‖ iām pŏtĕs ēssĕ nŏvō.

XII

Quō mĭnŭs īn nōstrīs pōnārĭs, ămīcĕ, lĭbēllīs,

nōmĭnĭs ēffĭcĭtūr ‖ cōndĭcĭōnĕ tŭī.

Āst ĕgŏ nōn ălĭūm prĭŭs hōc dīgnārĕr hŏnōrĕ:

ēst ălĭquīs nōstrūm ‖ sī mŏdŏ cārmĕn hŏnōr.

Lēx pĕdĭs ōffĭcĭō fōrtūnăquĕ nōmĭnĭs ōbstāt,5

quāquĕ mĕōs ădĕās ‖ ēst vĭă nūllă mŏdōs.

Nām pŭdĕt īn gĕmĭnōs ĭtă nōmēn scīndĕrĕ vērsūs,

dēsĭnăt ūt prĭŏr hōc ‖ īncĭpĭātquĕ mĭnōr.

Ēt pŭdĕāt, sī tē, quā sŷllăbă pārtĕ mŏrātūr,

ārtĭŭs ādpēllēm ‖ Tūtĭcănūmquĕ vŏcēm.10

Ēt pŏtĕs īn vērsūm Tŭtĭcānī mōrĕ vĕnīrĕ,

fīăt ŭt ē lōngā ‖ sŷllăbă prīmă brĕvīs:

aūt ūt dīcātūr, quaē nūnc cōrrēptĭŭs ēxīt,

ēt sīt pōrrēctā ‖ lōngă sĕcūndă mŏrā.

Hīs ĕgŏ sī vĭtĭīs aūsīm cōrrūmpĕrĕ nōmēn,15

rīdĕăr ēt mĕrĭtō ‖ pēctŭs hăbērĕ nĕgēr.

Haēc mĭhĭ caūsă fŭīt dīlātī mūnĕrĭs hūiūs,

quōd mĕŭs ādiēctō ‖ faēnŏrĕ rēddĕt ămōr,

tēquĕ cănām quācūmquĕ nŏtā, tĭbĭ cārmĭnă mīttām,

paēnĕ mĭhī pŭĕrō ‖ cōgnĭtĕ paēnĕ pŭēr,20

pērquĕ tŏt ānnōrūm sĕrĭēm, quŏt hăbēmŭs ŭtērquĕ,

nōn mĭhĭ, quām frātrī ‖ frātĕr, ămātĕ mĭnūs.

Tū bŏnŭs hōrtātōr, tū dūxquĕ cŏmēsquĕ fŭīstī,

cūm rĕgĕrēm tĕnĕrā ‖ frēnă nŏvēllă mănū.

Saēpe ĕgŏ cōrrēxī sūb tē cēnsōrĕ lĭbēllōs,25

saēpĕ tĭbi ādmŏnĭtū ‖ fāctă lĭtūră mĕo ēst,

dīgnām Maēŏnĭīs Phaēācĭdă cōndĕrĕ chārtīs

cūm tē Pīĕrĭaē ‖ pērdŏcŭērĕ dĕaē.

Hīc tĕnŏr, haēc vĭrĭdī cōncōrdĭă coēptă iŭvēntā

vēnĭt ăd ālbēntīs ‖ īnlăbĕfāctă cŏmās.30

Quaē nĭsĭ tē mŏvĕānt dūrō tĭbĭ pēctŏră fērrō

ēssĕ vĕl īnvīctō ‖ claūsa ădămāntĕ pŭtēm.

Sēd prĭŭs huīc dēsīnt ēt bēllum ēt frīgŏră tērraē,

īnvīsūs nōbīs ‖ quaē dŭŏ Pōntŭs hăbēt,

ēt tĕpĭdūs Bŏrĕās ēt sīt praēfrīgĭdŭs Aūstēr,35

ēt pōssīt fātūm ‖ mōllĭŭs ēssĕ mĕūm,

quām tŭă sīnt lāssō praēcōrdĭă dūră sŏdālī.

Hīc cŭmŭlūs nōstrīs ‖ ābsĭt ăbēstquĕ mălīs.

Tū mŏdŏ pēr sŭpĕrōs, quōrūm cērtīssĭmŭs īlle ēst,

quō tŭŭs ādsĭdŭē ‖ prīncĭpĕ crēvĭt hŏnōr,40

ēffĭcĕ cōnstāntī prŏfŭgūm pĭĕtātĕ tŭēndō,

nē spērātă mĕām ‖ dēsĕrăt aūră rătēm.

Quīd māndēm, quaērīs? Pĕrĕām, nĭsĭ dīcĕrĕ vīx ēst;

sī mŏdŏ, quī pĕrĭīt, ‖ īllĕ pĕrīrĕ pŏtēst.

Nēc quĭd ăgam īnvĕnĭō, nēc quīd nōlīmvĕ vĕlīmvĕ,45

nēc sătĭs ūtĭlĭtās ‖ ēst mĭhĭ nōtă mĕă.

Crēdĕ mĭhī, mĭsĕrōs prūdēntĭă prīmă rĕlīnquīt,

ēt sēnsūs cūm rē ‖ cōnsĭlĭūmquĕ fŭgīt.

Īpsĕ, prĕcōr, quaērās, quā sīm tĭbĭ pārtĕ iŭvāndūs,

quōquĕ vĭām făcĭās ‖ ād mĕă vōtă vădō.50

XIII

Ō mĭhĭ nōn dŭbĭōs īntēr mĕmŏrāndĕ sŏdālēs,

quī quŏd ĕs, īd vērē, ‖ Cārĕ, vŏcārĭs, ăvē!

Ūndĕ sălūtērīs, cŏlŏr hīc tĭbĭ prōtĭnŭs īndēx

ēt strūctūră mĕī ‖ cārmĭnĭs ēssĕ pŏtēst.

Nōn quĭă mīrĭfĭca ēst, sēd quōd nōn pūblĭcă cērte ēst:5

quālĭs ĕnīm cūmque ēst, ‖ nōn lătĕt ēssĕ mĕām.

Īpsĕ quŏque, ūt tĭtŭlūm chārtaē dē frōntĕ rĕvēllās,

quōd sĭt ŏpūs, vĭdĕōr ‖ dīcĕrĕ pōssĕ, tŭūm.

Quāmlĭbĕt īn mūltīs pŏsĭtūs nōscērĕ lĭbēllīs,

pērque ōbsērvātās ‖ īnvĕnĭērĕ nŏtās.10

Prōdēnt aūctōrēm vīrēs, quās Hērcŭlĕ dīgnās

nōvĭmŭs ātque īllī, ‖ quēm cănĭs īpsĕ, părēs.

Ēt mĕă Mūsă pŏtēst, prŏprĭō dēprēnsă cŏlōrĕ,

īnsīgnīs vĭtĭīs ‖ fōrsĭtăn ēssĕ sŭīs.

Tām mălă Thērsītēn prŏhĭbēbāt fōrmă lătērĕ,15

quām pūlchrā Nīreūs ‖ cōnspĭcĭēndŭs ĕrāt.

Nēc tē mīrārī, sī sīnt vĭtĭōsă, dĕcēbīt

cārmĭnă, quaē făcĭām ‖ paēnĕ pŏētă Gĕtēs.

Ā, pŭdĕt, ēt Gĕtĭcō scrīpsī sērmōnĕ lĭbēllūm,

strūctăquĕ sūnt nōstrīs ‖ bārbără vērbă mŏdīs:20

ēt plăcŭī (grātārĕ mĭhī) coēpīquĕ pŏētaē

īntĕr ĭnhūmānōs ‖ nōmĕn hăbērĕ Gĕtās.

Mātĕrĭām quaērīs? Laūdēs: dē Caēsărĕ dīxī.

ādiūta ēst nŏvĭtās ‖ nūmĭnĕ nōstră dĕī.

Nām pătrĭs Aūgūstī dŏcŭī mōrtālĕ fŭīssĕ25

cōrpŭs, ĭn aēthĕrĭās ‖ nūmĕn ăbīssĕ dŏmōs:

ēssĕ părēm vīrtūtĕ pătrī, quī frēnă rŏgātūs

saēpĕ rĕcūsātī ‖ cēpĕrĭt īmpĕrĭī:

ēssĕ pŭdīcārūm tē Vēstām, Līvĭă, mātrūm,

āmbĭgŭūm nātō ‖ dīgnĭŏr ānnĕ vĭrō:30

ēssĕ dŭōs iŭvĕnēs, fīrma ādiūmēntă părēntīs,

quī dĕdĕrīnt ănĭmī ‖ pīgnŏră cērtă sŭī.

Haēc ŭbĭ nōn pătrĭā pērlēgī scrīptă Cămēnā,

vēnĭt ĕt ād dĭgĭtōs ‖ ūltĭmă chārtă mĕōs,

ēt căpŭt ēt plēnās ōmnēs mōvērĕ phărētrās,35

ēt lōngūm Gĕtĭcō ‖ mūrmŭr ĭn ōrĕ fŭīt.

Ātque ălĭquīs "scrībās haēc cūm dē Caēsărĕ," dīxīt

"Caēsărĭs īmpĕrĭō ‖ rēstĭtŭēndŭs ĕrās."

īllĕ quĭdēm dīxīt: sēd mē iām, Cārĕ, nĭvālī

sēxtă rĕlēgātūm ‖ brūmă sŭb āxĕ vĭdēt.40

Cārmĭnă nīl prōsūnt. Nŏcŭērūnt cārmĭnă quōndām,

prīmăquĕ tām mĭsĕraē ‖ caūsă fŭērĕ fŭgaē.

Āt tū, pēr stŭdĭī cōmmūnĭă foēdĕră sācrī,

pēr nōn vīlĕ tĭbī ‖ nōmĕn ămīcĭtĭaē

(sīc cāptō Lătĭīs Gērmānĭcŭs hōstĕ cătēnīs45

mātĕrĭām vēstrīs ‖ ādfĕrăt īngĕnĭīs:

sīc vălĕānt pŭĕrī, vōtūm cōmmūnĕ dĕōrūm,

quōs laūs fōrmāndōs ‖ ēst tĭbĭ māgnă dătōs),

quāntă pŏtēs, praēbē nōstraē mōmēntă sălūtī,

quaē nĭsĭ mūtātō ‖ nūllă fŭtūră lŏco ēst.50

XIV

Haēc tĭbĭ mīttūntūr, quēm sūm mŏdŏ cārmĭnĕ quēstūs

nōn āptūm nŭmĕrīs ‖ nōmĕn hăbērĕ mĕīs,

īn quĭbŭs, ēxcēptō quŏd ădhūc ūtcūmquĕ vălēmūs,

nīl, mē praētĕrĕā ‖ quōd iŭvĕt, īnvĕnĭēs.

īpsă quŏque ēst īnvīsă sălūs, sūntque ūltĭmă vōtă5

quōlĭbĕt ēx īstīs ‖ scīlĭcĕt īrĕ lŏcīs.

Nūllă mĭhī cūra ēst, tērrā quō mīttăr ăb īstā,

hāc quĭă, quām vĭdĕō, ‖ grātĭŏr ōmnĭs ĕrīt.

Īn mĕdĭās Sŷrtēs, mĕdĭām mĕă vēlă Chărŷbdīn

mīttĭtĕ, praēsēntī ‖ dūm cărĕāmŭs hŭmō.10

Stŷx quŏquĕ, sī quĭd ĕa ēst, bĕnĕ cōmmūtābĭtŭr Hīstrō,

sīquĭd ĕt īnfĕrĭūs ‖ quām Stўgă mūndŭs hăbēt.

Grāmĭnă cūltŭs ăgēr, frīgūs mĭnŭs ōdĭt hĭrūndŏ,

prōxĭmă Mārtĭcŏlīs ‖ quām lŏcă Nāsŏ Gĕtīs.

Tālĭă sūscēnsēnt prōptēr mĭhĭ vērbă Tŏmītaē,15

īrăquĕ cārmĭnĭbūs ‖ pūblĭcă mōtă mĕīs.

Ērgo ĕgŏ cēssābō nūmquām pēr cārmĭnă laēdī,

plēctăr ĕt īncaūtō ‖ sēmpĕr ăb īngĕnĭō?

Ērgo ĕgŏ, nē scrībām, dĭgĭtōs īncīdĕrĕ cūnctōr,

tēlăque ădhūc dēmēns, ‖ quaē nŏcŭērĕ, sĕquōr?20

Ād vĕtĕrēs scŏpŭlōs ĭtĕrūm dēvērtăr ĕt īllās,

īn quĭbŭs ōffēndīt ‖ naūfrăgă pūppĭs, ăquās?

Sēd nĭhĭl ādmīsī, nūlla ēst mĕă cūlpă, Tŏmītaē,

quōs ĕgŏ, cūm lŏcă sīm ‖ vēstră pĕrōsŭs, ămō.

Quīlĭbĕt ēxcŭtĭāt nōstrī mŏnĭmēntă lăbōrīs:25

līttĕră dē vōbīs ‖ ēst mĕă quēstă nĭhīl.

Frīgŭs ĕt īncūrsūs ōmnī dē pārtĕ tĭmēndōs

ēt quōd pūlsētūr ‖ mūrŭs ăb hōstĕ quĕrōr.

Īn lŏcă, nōn hŏmĭnēs, vērīssĭmă crīmĭnă dīxī.

Cūlpātīs vēstrūm ‖ vōs quŏquĕ saēpĕ sŏlūm30

ēssēt pērpĕtŭō sŭă quām vītābĭlĭs Āscră,

aūsa ēst āgrĭcŏlaē ‖ Mūsă dŏcērĕ sĕnīs:

ēt fŭĕrāt gĕnĭtūs tērrā, quī scrīpsĭt, ĭn īllā,

īntŭmŭīt vātī ‖ nēc tămĕn Āscră sŭō.

Quīs pătrĭām sōllērtĕ măgīs dīlēxĭt Ŭlīxĕ?35

Hōc tămĕn āspĕrĭtās ‖ īndĭcĕ dōctă lŏci ēst.

Nōn lŏcă, sēd mōrēs scrīptīs vēxāvĭt ămārīs

Scēpsĭŭs Aūsŏnĭōs, ‖ āctăquĕ Rōmă rĕa ēst:

fālsă tămēn pāssa ēst aēquā cōnvīcĭă mēntĕ,

ōbfŭĭt aūctōrī ‖ nēc fĕră līnguă sŭō.40

Āt mălŭs īntērprēs pŏpŭlī mĭhĭ cōncĭtăt īrām

īnquĕ nŏvūm crīmēn ‖ cārmĭnă nōstră vŏcāt.

Tām fēlīx ŭtĭnām quām pēctŏrĕ cāndĭdŭs ēssēm!

Ēxstăt ădhūc nēmō ‖ saūcĭŭs ōrĕ mĕō.

Āddĕ quŏd Īllўrĭcā sī iām pĭcĕ nīgrĭŏr ēssēm,45

nōn mōrdēndă mĭhī ‖ tūrbă fĭdēlĭs ĕrāt.

Mōllĭtĕr ā vōbīs mĕă sōrs ēxcēptă, Tŏmītaē,

tām mītēs Grāiōs ‖ īndĭcăt ēssĕ vĭrōs.

Gēns mĕă Paēlīgnī rĕgĭōquĕ dŏmēstĭcă Sūlmŏ

nōn pŏtŭīt nōstrīs ‖ lēnĭŏr ēssĕ mălīs.50

Quēm vīx īncŏlŭmī cuīquām sālvōquĕ dărētīs,

īs dătŭs ā vōbīs ‖ ēst mĭhĭ nūpĕr hŏnōr.

Sōlŭs ădhūc ĕgŏ sūm vēstrīs īnmūnĭs ĭn ōrīs,

ēxcēptīs, sīquī ‖ mūnĕră lēgĭs hăbēnt.

Tēmpŏră sācrātā mĕă sūnt vēlātă cŏrōnā,55

pūblĭcŭs īnvītō ‖ quām făvŏr īnpŏsŭīt.

Quām grăta ĕst īgītūr Lātōnaē Dēlĭă tēllūs,

ērrāntī tūtūm ‖ quaē dĕdĭt ūnă lŏcūm,

tām mĭhĭ cāră Tŏmīs, pătrĭā quaē sēdĕ fŭgātīs

tēmpŭs ăd hōc nōbīs ‖ hōspĭtă fīdă mănēt.60

Dī mŏdŏ fēcīssēnt, plăcĭdaē spēm pōssĕt hăbērĕ

pācĭs, ĕt ā gĕlĭdō ‖ lōngĭŭs āxĕ fŏrēt.

XV

Sīquĭs ădhūc ūsquām nōstrī nōn īnmĕmŏr ēxstāt,

quīdŭĕ rēlĕgătūs ‖ Nāsŏ, rĕquīrĭt, ăgām:

Caēsărĭbūs vītām, Sēxtō dēbērĕ sălūtēm

mē scĭăt. Ā sŭpĕrīs ‖ hīc mĭhĭ prīmŭs ĕrīt.

Tēmpŏră nām mĭsĕraē cōmplēctăr ŭt ōmnĭă vītaē,5

ā mĕrĭtīs ēiūs ‖ pārs mĭhĭ nūllă văcāt.

Quaē nŭmĕrō tōt sūnt, quŏt ĭn hōrtō fērtĭlĭs ārvī

Pūnĭcă sūb lēntō ‖ cōrtĭcĕ grānă rŭbēnt,

Āfrĭcă quōt sĕgĕtēs, quōt Tmōlĭă tērră răcēmōs,

quōt Sĭcўōn bācās, ‖ quōt părĭt Hŷblă făvōs.10

Cōnfĭtĕōr: tēstērĕ lĭcēt. Sīgnātĕ Quĭrītēs!

Nīl ŏpŭs ēst lēgūm ‖ vīrĭbŭs, īpsĕ lŏquōr.

Īntĕr ŏpēs ēt mē, pārvām rēm, pōnĕ pătērnās:

pārs ĕgŏ sūm cēnsūs ‖ quāntŭlăcūmquĕ tŭī.

Quām tŭă Trīnăcrĭa ēst rēgnātăquĕ tērră Phĭlīppō,15

quām dŏmŭs Aūgūstō ‖ cōntĭnŭātă fŏrō,

quām tŭă, rūs ŏcŭlīs dŏmĭnī, Cāmpānĭă, grātūm,

quaēquĕ rĕlīctă tĭbī, ‖ Sēxtĕ, vĕl ēmptă tĕnēs:

tām tŭŭs ēn ĕgŏ sūm, cūiūs tē mūnĕrĕ trīstī

nōn pŏtĕs īn Pōntō ‖ dīcĕre hăbērĕ nĭhīl.20

Ātque ŭtĭnām pōssīs, ēt dētŭr ămīcĭŭs ārvūm,

rēmquĕ tŭām pōnās ‖ īn mĕlĭōrĕ lŏcō!

Quōd quŏnĭam īn dīs ēst, tēmptā lēnīrĕ prĕcāndō

nūmĭnă, pērpĕtŭā ‖ quaē pĭĕtātĕ cŏlīs.

Ērrōrīs nām tū vīx ēst dīscērnĕrĕ nōstrī25

sīs ārgūmēntūm ‖ māiŭs ăn aūxĭlĭūm.

Nēc dŭbĭtāns ōrō: sēd flūmĭnĕ saēpĕ sĕcūndō

aūgētūr rēmīs ‖ cūrsŭs ĕūntĭs ăquaē.

Ēt pŭdĕt ēt mĕtŭō sēmpērque ĕădēmquĕ prĕcārī,

nē sŭbĕānt ănĭmō ‖ taēdĭă iūstă tŭō.30

Vērūm quīd făcĭām? Rēs īnmŏdĕrātă cŭpīdo ēst

dā vĕnĭām vĭtĭō, ‖ mītĭs ămīcĕ, mĕō.

Scrībĕrĕ saēpe ălĭūd cŭpĭēns dēlābŏr ĕōdēm:

īpsă lŏcūm pēr sē ‖ līttĕră nōstră rŏgāt.

Seū tămĕn ēffēctūs hăbĭtūra ēst grātĭă, seū mē35

dūră iŭbēt gĕlĭdō ‖ Pārcă sŭb āxĕ mŏrī:

sēmpĕr ĭnōblītā rĕpĕtām tŭă mūnĕră mēntĕ,

ēt mĕă mē tēllūs ‖ aūdĭĕt ēssĕ tŭūm.

Aūdĭĕt ēt caēlō pŏsĭta ēst quaēcūmquĕ sŭb ūllō

(trānsīt nōstră fĕrōs ‖ sī mŏdŏ Mūsă Gĕtās)40

tēquĕ mĕaē caūsām sērvātōrēmquĕ sălūtīs,

mēquĕ tŭūm lībrā ‖ nōrĭt ĕt aērĕ mĭnūs.

XVI

Īnvĭdĕ, quīd lăcĕrās Nāsōnīs cārmĭnă rāptī?

Nōn sŏlĕt īngĕnĭīs ‖ sūmmă nŏcērĕ dĭēs,

fāmăquĕ pōst cĭnĕrēs māiōr vĕnĭt. Ēt mĭhĭ nōmēn

tūm quŏquĕ, cūm vīvīs ‖ ādnŭmĕrārĕr, ĕrāt.

Cūmquĕ fŏrēt Mārsūs māgnīquĕ Răbīrĭŭs ōrīs5

Īlĭăcūsquĕ Măcēr ‖ sīdĕrĕūsquĕ Pĕdŏ;

ēt, quī Iūnōnēm laēsīssĕt ĭn Hērcŭlĕ, Cārūs,

Iūnōnīs sī iām ‖ nōn gĕnĕr īllĕ fŏrēt;

quīquĕ dĕdīt Lătĭō cārmēn rēgālĕ Sĕvērūs,

ēt cūm sūbtīlī, ‖ Prīscŭs ŭtērquĕ Nŭmā;10

quīquĕ vĕl īnpărĭbūs nŭmĕrīs, Mōntānĕ, vĕl aēquīs

sūffĭcĭs, ēt gĕmĭnō ‖ cārmĭnĕ nōmĕn hăbēs;

ēt quī Pēnĕlŏpaē rēscrībĕrĕ iūssĭt Ŭlīxēm

ērrāntēm saēvō ‖ pēr dŭŏ lūstră mărī;

quīquĕ sŭām Troēzēn īnpērfēctūmquĕ dĭērūm15

dēsĕrŭīt cĕlĕrī ‖ mōrtĕ Săbīnŭs ŏpūs;

īngĕnĭīquĕ sŭī dīctūs cōgnōmĭnĕ Lārgūs,

Gāllĭcă quī Phrўgĭūm ‖ dūxĭt ĭn ārvă sĕnēm;

quīquĕ cănīt dŏmĭtō Cămĕrīnŭs ăb Hēctŏrĕ Troīām;

quīquĕ sŭā nōmēn ‖ Phŷllĭdĕ Tūscŭs hăbēt;20

vēlĭvŏlīquĕ mărīs vātēs, cuī crēdĕrĕ pōssēs

cārmĭnă caērŭlĕōs ‖ cōnpŏsŭīssĕ dĕōs;

quīque ăcĭēs Lĭbўcās Rōmānăquĕ proēlĭă dīxīt;

ēt Mărĭūs scrīptī ‖ dēxtĕr ĭn ōmnĕ gĕnūs;

Trīnăcrĭūsquĕ sŭaē Pērsēĭdŏs aūctŏr, ĕt aūctōr25

Tāntălĭdaē rĕdŭcīs ‖ Tŷndărĭdōsquĕ Lŭpūs;

ēt quī Maēŏnĭām Phaēācĭdă vērtĭt, ĕt ūnĕ

Pīndărĭcaē fĭdĭcēn ‖ tū quŏquĕ, Rūfĕ, lўraē;

Mūsăquĕ Tūrrānī trăgĭcīs īnnīxă cŏtūrnīs;

ēt tŭă cūm sōccō ‖ Mūsă, Mĕlīssĕ, lĕvī;30

cūm Vărĭūs Grācchūsquĕ dărēnt fĕră dīctă tўrānnīs,

Cāllĭmăchī Prŏcŭlūs ‖ mōllĕ tĕnērĕt ĭtēr,

Tītўrŏn āntīquās pāstōrem ēxcīrĕt ăd hērbās

āptăquĕ vēnāntī ‖ Grāttĭŭs ārmă dărēt;

Nāĭdăs ā Sătўrīs cănĕrēt Fōntānŭs ămātās,35

claūdĕrĕt īnpărĭbūs ‖ vērbă Căpēllă mŏdīs;

cūmquĕ fŏrēnt ălĭī, quōrūm mĭhĭ cūnctă rĕfērrĕ

nōmĭnă lōngă mŏra ēst, ‖ cārmĭnă vūlgŭs hăbēt;

ēssēnt ēt iŭvĕnēs, quōrūm quŏd ĭnēdĭtă cūra ēst,

ādpēllāndōrūm ‖ nīl mĭhĭ iūrĭs ădēst40

(tē tămĕn īn tūrbā nōn aūsīm, Cōttă, sĭlērĕ,

Pīĕrĭdūm lūmēn ‖ praēsĭdĭūmquĕ fŏrī,

mātērnōs Cōttās cuī Mēssāllāsquĕ pătērnōs,

Māxĭmĕ, nōbĭlĭtās ‖ īngĕmĭnātă dĕdīt)

dīcĕrĕ sī fās ēst, clārō mĕă nōmĭnĕ Mūsă45

ātque, īntēr tāntōs ‖ quaē lĕgĕrētŭr, ĕrāt.

ērgō sūmmōtūm pătrĭā prōscīndĕrĕ, Līvōr,

dēsĭnĕ, neū cĭnĕrēs ‖ spārgĕ, crŭēntĕ, mĕōs.

ōmnĭă pērdĭdĭmūs: tāntūmmŏdŏ vītă rĕlīcta ēst,

praēbĕăt ūt sēnsūm ‖ mātĕrĭāmquĕ mălī.50

Quīd iŭvăt ēxtīnctōs fērrūm dēmīttĕre ĭn ārtūs?

nōn hăbĕt īn nōbīs ‖ iām nŏvă plāgă lŏcūm.

I

Accipe, Pompei, deductum carmen ab illo

debitor est vitae qui tibi, Sexte, suae.

Qui seu non prohibes a me tua nomina poni,

accedet meritis haec quoque summa tuis:

5sive trahis vultus, equidem peccasse fatebor,

delicti tamen est causa probanda mei.

Non potuit mea mens, quin esset grata, teneri.

sit precor officio non gravis ira pio.

O, quotiens ego sum libris mihi visus ab istis

10inpius, in nullo quod legerere loco!

O, quotiens, alii cum vellem scribere, nomen

rettulit in ceras inscia dextra tuum!

Ipse mihi placuit mendis in talibus error,

et vix invita facta litura manu est.

15"Viderit! Ad summam" dixi "licet ipse queratur

A! pudet offensam non meruisse prius."

Da mihi, siquid ea est, hebetantem pectora Lethen,

oblitus potero non tamen esse tui.

Idque sinas oro, nec fastidita repellas

20verba, nec officio crimen inesse putes,

et levis haec meritis referatur gratia tantis:

si minus, invito te quoque gratus ero.

Numquam pigra fuit nostris tua gratia rebus,

nec mihi munificas arca negavit opes.

25Nunc quoque nil subitis clementia territa fatis

auxilium vitae fertque feretque meae.

Unde rogas forsan fiducia tanta futuri

sit mihi? Quod fecit, quisque tuetur opus.

Ut Venus artificis labor est et gloria Coi,

30aequoreo madidas quae premit imbre comas:

arcis ut Actaeae vel eburna vel aerea custos

bellica Phidiaca stat dea facta manu:

vindicat ut Calamis laudem, quos fecit, equorum:

ut similis verae vacca Myronis opus:

35sic ego pars rerum non ultima, Sexte, tuarum

tutelaeque feror munus opusque tuae.

II

Quod legis, o vates magnorum maxime regum,

venit ab intonsis usque, Severe, Getis:

cuius adhuc nomen nostros tacuisse libellos,

si modo permittis dicere vera, pudet.

5Orba tamen numeris cessavit epistula numquam

ire per alternas officiosa vices.

Carmina sola tibi memorem testantia curam

non data sunt. Quid enim, quae facis ipse, darem?

Quis mel Aristaeo, quis Baccho vina Falerna,

10Triptolemo fruges, poma det Alcinoo?

Fertile pectus habes, interque Helicona colentes

uberius nulli provenit ista seges.

Mittere ad hunc carmen, frondes erat addere silvis.

Haec mihi cunctandi causa, Severe, fuit.

15Nec tamen ingenium nobis respondet, ut ante,

sed siccum sterili vomere litus aro.

Scilicet ut limus venas excaecat in undis,

laesaque suppresso fonte resistit aqua,

pectora sic mea sunt limo vitiata malorum,

20et carmen vena pauperiore fluit.

Si quis in hac ipsum terra posuisset Homerum,

esset, crede mihi, factus et ille Getes.

Da veniam fasso, studiis quoque frena remisi,

ducitur et digitis littera rara meis.

25Inpetus ille sacer, qui vatum pectora nutrit,

qui prius in nobis esse solebat, abest.

Vix venit ad partes, vix sumptae Musa tabellae

inponit pigras paene coacta manus.

Parvaque, ne dicam scribendi nulla voluptas

30est mihi, nec numeris nectere verba iuvat.

Sive quod hinc fructus adeo non cepimus ullos,

principium nostri res sit ut ista mali:

sive quod in tenebris numerosos ponere gestus,

quodque legas nulli scribere carmen, idem est.

35Excitat auditor studium, laudataque virtus

crescit, et inmensum gloria calcar habet.

Hic mea cui recitem nisi flavis scripta Corallis,

quasque alias gentes barbarus Hister habet?

Sed quid solus agam, quaque infelicia perdam

40otia materia surripiamque diem?

Nam quia nec vinum, nec me tenet alea fallax,

per quae clam tacitum tempus abire solet,

nec me, quod cuperem, si per fera bella liceret,

oblectat cultu terra novata suo,

45quid, nisi Pierides, solacia frigida, restant,

non bene de nobis quae meruere deae?

At tu, cui bibitur felicius Aonius fons,

utiliter studium quod tibi cedit ama,

sacraque Musarum merito cole, quodque legamus

50huc aliquod curae mitte recentis opus.

III

Conquerar, an taceam? Ponam sine nomine crimen,

an notum qui sis omnibus esse velim?

Nomine non utar, ne commendere querela,

quaeraturque tibi carmine fama meo.

5Dum mea puppis erat valida fundata carina,

qui mecum velles currere, primus eras.

Nunc, quia contraxit vultum Fortuna, recedis,

auxilio postquam scis opus esse tuo.

Dissimulas etiam, nec me vis nosse videri,

10quisque sit, audito nomine, Naso, rogas.

Ille ego sum, quamquam non vis audire, vetusta

paene puer puero iunctus amicitia:

ille ego, qui primus tua seria nosse solebam

et tibi iucundis primus adesse iocis:

15ille ego convictor densoque domesticus usu,

ille ego iudiciis unica Musa tuis.

Ille ego sum, qui nunc an vivam, perfide, nescis,

cura tibi de quo quaerere nulla fuit.

Sive fui numquam carus, simulasse fateris:

20seu non fingebas, inveniere levis.

Aut age, dic aliquam, quae te mutaverit, iram:

nam nisi iusta tua est, iusta querela mea est.

Quod te nunc crimen similem vetat esse priori?

An crimen, coepi quod miser esse, vocas?

25Si mihi rebus opem nullam factisque ferebas,

venisset verbis charta notata tribus.

Vix equidem credo: subito insultare iacenti

te mihi nec verbis parcere fama refert.

Quid facis, a! Demens? Cur, si Fortuna recedit,

30naufragio lacrimas eripis ipse tuo?

Haec dea non stabili, quam sit levis, orbe fatetur,

quae summum dubio sub pede semper habet.

Quolibet est folio, quavis incertior aura:

par illi levitas, inprobe, sola tua est.

35Omnia sunt hominum tenui pendentia filo,

et subito casu quae valuere, ruunt.

Divitis audita est cui non opulentia Croesi?

Nempe tamen vitam captus ab hoste tulit.

Ille Syracosia modo formidatus in urbe

40vix humili duram reppulit arte famem.

Quid fuerat Magno maius? Tamen ille rogavit

summissa fugiens voce clientis opem.

Cuique viro totus terrarum parvit orbis,

* * *

ille Iugurthino clarus Cimbroque triumpho,

45quo victrix totiens consule Roma fuit,

in caeno Marius iacuit cannaque palustri,

pertulit et tanto multa pudenda viro.

Ludit in humanis divina potentia rebus,

et certam praesens vix feret hora fidem.

50"Litus ad Euxinum" si quis mihi diceret "ibis,

et metues, arcu ne feriare Getae,"

"i, bibe" dixissem "purgantes pectora sucos,

quicquid et in tota nascitur Anticyra."

Sum tamen haec passus: nec, si mortalia possem,

55et summi poteram tela cavere dei.

Tu quoque fac timeas, et quae tibi laeta videntur,

dum loqueris, fieri tristia posse puta.

IV

Nulla dies adeo est australibus umida nimbis,

non intermissis ut fluat imber aquis.

Nec sterilis locus ullus ita est, ut non sit in illo

mixta fere duris utilis herba rubis.

5Nil adeo fortuna gravis miserabile fecit,

ut minuant nulla gaudia parte malum.

Ecce domo patriaque carens oculisque meorum,

naufragus in Getici litoris actus aquas,

qua tamen inveni vultum diffundere causa

10possim, fortunae nec meminisse meae.

Nam mihi, cum fulva solus spatiarer harena,

visa est a tergo pinna dedisse sonum.

Respicio, nec erat corpus, quod cernere possem,

verba tamen sunt haec aure recepta mea:

15"en ego laetarum venio tibi nuntia rerum

Fama, per inmensas aëre lapsa vias.

Consule Pompeio, quo non tibi carior alter,

candidus et felix proximus annus erit."

Dixit, et ut laeto Pontum rumore replevit,

20ad gentes alias hinc dea vertit iter.

At mihi dilapsis inter nova gaudia curis

excidit asperitas huius iniqua loci.

Ergo ubi, Iane biceps, longum reseraveris annum,

pulsus et a sacro mense December erit,

25purpura Pompeium summi velabit honoris,

ne titulis quicquam debeat ille suis.

Cernere iam videor rumpi paene atria turba,

et populum laedi deficiente loco,

templaque Tarpeiae primum tibi sedis adiri,

30et fieri faciles in tua vota deos.

Colla boves niveos cerno praebere securi,

quos alvit campis herba Falisca suis:

cumque deos omnes, tunc hos inpensius, aequos

esse tibi cupias, cum Iove Caesar erunt.

35Curia te excipiet, patresque e more vocati

intendent aures ad tua verba suas.

Hos ubi facundo tua vox hilaraverit ore,

utque solet, tulerit prospera verba dies,

egeris et meritas superis cum Caesare grates

40(qui causam, facias cur ita saepe, dabit),

inde domum repetes toto comitante senatu,

officium populi vix capiente domo.

Me miserum, turba quod non ego cernar in illa,

nec poterunt istis lumina nostra frui!

45Quod licet, absentem qua possum mente videbo:

aspiciet vultus consulis illa sui.

Di faciant aliquo subeat tibi tempore nostrum

nomen, et "heu" dicas "quid miser ille facit?"

Haec tua pertulerit si quis mihi verba, fatebor

50protinus exilium mollius esse meum.

V

Ite, leves elegi, doctas ad consulis aures,

verbaque honorato ferte legenda viro.

Longa via est, nec vos pedibus proceditis aequis,

tectaque brumali sub nive terra latet.

5Cum gelidam Thracen et opertum nubibus Haemum

et maris Ionii transieritis aquas,

luce minus decima dominam venietis in urbem,

ut festinatum non faciatis iter.

Protinus inde domus vobis Pompeia petatur:

10non est Augusto iunctior ulla foro.

Siquis, ut in populo, qui sitis et unde requiret,

nomina decepta quaelibet aure ferat.

Ut sit enim tutum, sicut reor esse, fateri,

verba minus certe ficta timoris habent.

15Copia nec vobis nullo prohibente videndi

consulis, ut limen contigeritis, erit.

Aut reget ille suos dicendo iura Quirites,

conspicuum signis cum premet altus ebur:

aut populi reditus positam componet ad hastam,

20et minui magnae non sinet urbis opes:

aut, ubi erunt patres in Iulia templa vocati,

de tanto dignis consule rebus aget:

aut feret Augusto solitam natoque salutem,

deque parum noto consulet officio.

25Tempus ab his vacuum Caesar Germanicus omne

auferet: a magnis hunc colit ille deis.

Cum tamen a turba rerum requieverit harum,

ad vos mansuetas porriget ille manus,

quidque parens ego vester agam fortasse requiret.

30Talia vos illi reddere verba volo:

"vivit adhuc vitamque tibi debere fatetur,

quam prius a miti Caesare munus habet.

Te sibi, cum fugeret, memori solet ore referre

barbariae tutas exhibuisse vias:

35sanguine Bistonium quod non tepefecerit ensem,

effectum cura pectoris esse tui:

addita praeterea vitae quoque multa tuendae

munera, ne proprias attenuaret opes.

Pro quibus ut meritis referatur gratia, iurat

40se fore mancipii tempus in omne tui.

Nam prius umbrosa carituros arbore montes,

et freta velivolas non habitura rates,

fluminaque in fontes cursu reditura supino,

gratia quam meriti possit abire tui."

45Haec ubi dixeritis, servet sua dona rogate.

Sic fuerit vestrae causa peracta viae.

VI

Quam legis, ex illis tibi venit epistula, Brute,

Nasonem nolles in quibus esse locis.

Sed tu quod nolles, volvit miserabile fatum.

Ei mihi! Plus illud quam tua vota valet.

5In Scythia nobis quinquennis Olympias acta est:

iam tempus lustri transit in alterius.

Perstat enim fortuna tenax, votisque malignum

opponit nostris insidiosa pedem.

Certus eras pro me, Fabiae laus, Maxime, gentis,

10numen ad Augustum supplice voce loqui.

Occidis ante preces, causamque ego, Maxime, mortis

(nec fuero tanti) me reor esse tuae.

Iam timeo nostram cuiquam mandare salutem:

ipsum morte tua concidit auxilium.

15Coeperat Augustus deceptae ignoscere culpae:

spem nostram terras deservitque simul.

Quale tamen potui, de caelite, Brute, recenti

vestra procul positus carmen in ora dedi.

Quae prosit pietas utinam mihi, sitque malorum

20iam modus et sacrae mitior ira domus.

Te quoque idem liquido possum iurare precari,

o mihi non dubia cognite Brute nota.

Nam cum praestiteris verum mihi semper amorem,

hic tamen adverso tempore crevit amor.

25Quique tuas pariter lacrimas nostrasque videret

passuros poenam crederet esse duos.

Lenem te miseris genuit natura, nec ulli

mitius ingenium, quam tibi, Brute, dedit:

ut qui, quid valeas ignoret Marte forensi,

30posse tuo peragi vix putet ore reos.

Scilicet eiusdem est, quamuis pugnare videntur,

supplicibus facilem, sontibus esse trucem.

Cum tibi suscepta est legis vindicta severae,

verba velut tinctu singula virus habent.

35Hostibus eveniat, quam sis violentus in armis

sentire et linguae tela subire tuae.

Quae tibi tam tenui cura limantur, ut omnes

istius ingenium corporis esse negent.

At si quem laedi Fortuna cernis iniqua,

40mollior est animo femina nulla tuo.

Hoc ego praecipue sensi, cum magna meorum

notitiam pars est infitiata mei.

Inmemor illorum, vestri non inmemor umquam,

qui mala solliciti nostra levatis, ero

45et prius hic nimium nobis conterminus Hister

in caput Euxino de mare vertet iter,

utque Thyesteae redeant si tempora mensae,

Solis ad Eoas currus agetur aquas,

quam quisquam vestrum, qui me doluistis ademptum,

50arguat ingratum non meminisse sui.

VII

Missus es Euxinas quoniam, Vestalis, ad undas,

ut positis reddas iura sub axe locis,

aspicis en praesens, quali iaceamus in arvo,

nec me testis eris falsa solere queri.

5Accedet voci per te non irrita nostrae,

Alpinis iuvenis regibus orte, fides.

Ipse vides certe glacie concrescere Pontum,

ipse vides rigido stantia vina gelu;

ipse vides, onerata ferox ut ducat Iazyx

10per medias Histri plaustra bubulcus aquas.

Aspicis et mitti sub adunco toxica ferro,

et telum causas mortis habere duas.

Atque utinam pars haec tantum spectata fuisset,

non etiam proprio cognita Marte tibi!

15Tenditur ad primum per densa pericula pilum,

contigit ex merito qui tibi nuper honor.

Sit licet hic titulus plenus tibi fructibus, ingens

ipsa tamen virtus ordine maior erit.

Non negat hoc Hister, cuius tua dextera quondam

20puniceam Getico sanguine fecit aquam.

Non negat Aegisos, quae te subeunte recepta

sensit in ingenio nil opis esse loci.

Nam, dubium positu melius defensa manune,

urbs erat in summo nubibus aequa iugo.

25Sithonio regi ferus interceperat illam

hostis et ereptas victor habebat opes,

donec fluminea devecta Vitellius unda

intulit exposito milite signa Getis.

At tibi, progenies alti fortissima Donni,

30venit in adversos inpetus ire viros.

Nec mora, conspicuus longe fulgentibus armis,

fortia ne possint facta latere caves,

ingentique gradu contra ferrumque locumque

saxaque brumali grandine plura subis.

35Nec te missa super iaculorum turba moratur,

nec quae vipereo tela cruore madent.

Spicula cum pictis haerent in casside pinnis,

parsque fere scuti vulnere nulla vacat.

Nec corpus cunctos feliciter effugit ictus:

40sed minor est acri laudis amore dolor.

Talis apud Troiam Danais pro navibus Aiax

dicitur Hectoreas sustinuisse faces.

Ut propius ventum est admotaque dextera dextrae,

resque fero potuit comminus ense geri,

45dicere difficile est quid Mars tuus egerit illic,

quotque neci dederis quosque quibusque modis.

Ense tuo factos calcabas victor acervos,

inpositoque Getes sub pede multus erat.

Pugnat ad exemplum primi minor ordine pili,

50multaque fert miles vulnera, multa facit.

Sed tantum virtus alios tua praeterit omnes,

ante citos quantum Pegasus ibit equos.

Vincitur Aegisos, testataque tempus in omne

sunt tua, Vestalis, carmine facta meo.

VIII

Littera sera quidem, studiis exculte Suilli,

huc tua pervenit, sed mihi grata tamen,

qua, pia si possit superos lenire rogando

gratia, laturum te mihi dicis opem.

5Ut iam nil praestes, animi sum factus amici

debitor, et meritum velle iuvare voco.

Inpetus iste tuus longum modo duret in aevum,

neve malis pietas sit tua lassa meis.

Ius aliquod faciunt adfinia vincula nobis,

10quae semper maneant inlabefacta precor.

Nam tibi quae coniunx, eadem mihi filia paene est,

et quae te generum, me vocat illa virum.

Ei mihi, si lectis vultum tu versibus istis

ducis et adfinem te pudet esse meum!

15At nihil hic dignum poteris reperire pudore

praeter Fortunam, quae mihi caeca fuit.

Seu genus excutias, equites ab origine prima

usque per innumeros inveniemur avos:

sive velis qui sint mores inquirere nostri,

20errorem misero detrahe, labe carent.

tu modo si quid agi sperabis posse precando,

quos colis, exora supplice voce deos.

Di tibi sunt Caesar iuvenis. Tua numina placa.

Hac certe nulla est notior ara tibi.

25Non sinit illa sui vanas antistitis umquam

esse preces: nostris hinc pete rebus opem.

Quamlibet exigua si nos ea iuverit aura,

obruta de mediis cumba resurget aquis.

Tunc ego tura feram rapidis sollemnia flammis,

30et valeant quantum numina testis ero.

Nec tibi de Pario statuam, Germanice, templum

marmore: carpsit opes illa ruina meas.

Templa domus facient vobis urbesque beatae.

Naso suis opibus, carmine gratus erit.

35Parva quidem fateor pro magnis munera reddi,

cum pro concessa verba salute damus.

Sed qui, quam potuit, dat maxima, gratus abunde est,

et finem pietas contigit illa suum.

Nec quae de parva pauper dis libat acerra,

40tura minus grandi quam data lance valent.

Agnaque tam lactens quam gramine pasta Falisco

victima Tarpeios inficit icta focos.

Nec tamen officio vatum per carmina facto

principibus res est aptior ulla viris.

45Carmina vestrarum peragunt praeconia laudum,

neve sit actorum fama caduca cavent.

Carmine fit vivax virtus, expersque sepulcri

notitiam serae posteritatis habet.

Tabida consumit ferrum lapidemque vetustas,

50nullaque res maius tempore robur habet.

Scripta ferunt annos. Scriptis Agamemnona nosti,

et quisquis contra vel simul arma tulit.

Quis Thebas septemque duces sine carmine nosset

et quicquid post haec, quicquid et ante fuit?

55Di quoque carminibus, si fas est dicere, fiunt,

tantaque maiestas ore canentis eget.

Sic Chaos ex illa naturae mole prioris

digestum partes scimus habere suas:

sic adfectantes caelestia regna Gigantas

60ad Styga nimbifero vindicis igne datos:

sic victor laudem superatis Liber ab Indis,

Alcides capta traxit ab Oechalia.

Et modo, Caesar, avum, quem virtus addidit astris,

sacrarunt aliqua carmina parte tuum.

65Siquid adhuc igitur vivi, Germanice, nostro

restat in ingenio, serviet omne tibi.

Non potes officium vatis contemnere vates:

iudicio pretium res habet ista tuo.

Quod nisi te nomen tantum ad maiora vocasset,

70gloria Pieridum summa futurus eras.

Sed dare materiam nobis quam carmina maius:

nec tamen ex toto deserere illa potes.

Nam modo bella geris, numeris modo verba coërces,

quodque aliis opus est, hoc tibi lusus erit.

75Utque nec ad citharam nec ad arcum segnis Apollo est,

sed venit ad sacras nervus uterque manus,

sic tibi nec docti desunt nec principis artes,

mixta sed est animo cum Iove Musa tuo.

Quae quoniam nec nos unda summovit ab illa

80ungula Gorgonei quam cava fecit equi,

prosit opemque ferat communia sacra tueri,

atque isdem studiis inposuisse manum:

litora pellitis nimium subiecta Corallis

ut tandem saevos effugiamque Getas:

85clausaque si misero patria est, ut ponar in ullo,

qui minus Ausonia distet ab urbe, loco,

unde tuas possim laudes celebrare recentes

magnaque quam minima facta referre mora.

Tangat ut hoc votum caelestia, care Suilli,

90numina, pro socero paene precare tuo.

IX

Unde licet, non unde iuvat, Graecine, salutem

mittit ab Euxinis hanc tibi Naso vadis,

missaque di faciant Auroram occurrat ad illam,

bis senos fasces quae tibi prima dabit:

5ut, quoniam sine me tanges Capitolia consul

et fiam turbae pars ego nulla tuae,

in domini subeat partes et praestet amici

officium iusso littera nostra die.

Atque ego si fatis genitus melioribus essem

10et mea sincero curreret axe rota,

quo nunc nostra manus per scriptum fungitur, esset

lingua salutandi munere functa tui,

gratatusque darem cum dulcibus oscula verbis,

nec minus ille meus quam tuus esset honor.

15Illa, confiteor, sic essem luce superbus,

ut caperet fastus vix domus ulla meos:

dumque latus sancti cingit tibi turba senatus,

consulis ante pedes ire iuberer eques;

et quamquam cuperem semper tibi proximus esse,

20gauderem lateris non habuisse locum.

Nec querulus, turba quamuis eliderer, essem:

sed foret a populo tum mihi dulce premi.

Aspicerem gaudens, quantus foret agminis ordo,

densaque quam longum turba teneret iter.

25Quoque magis noris, quam me vulgaria tangant,

spectarem, qualis purpura te tegeret.

Signa quoque in sella nossem formata curuli

et totum Numidae sculptile dentis opus.

At cum Tarpeias esses deductus in arces,

30dum caderet iussu victima sacra tuo,

me quoque secreto grates sibi magnus agentem

audisset media qui sedet aede deus.

Turaque mente magis plena quam lance dedissem,

ter quater imperii laetus honore tui.

35Hic ego praesentes inter numerarer amicos,

mitia ius urbis si modo fata darent,

quaeque mihi sola capitur nunc mente voluptas,

tunc oculis etiam percipienda foret.

Non ita caelitibus visum est, et forsitan aequis.

40Nam quid me poenae causa negata iuvet?

Mente tamen, quae sola loco non exulat, utar,

praetextam fasces aspiciamque tuos.

Haec modo te populo reddentem iura videbit,

et se secretis finget adesse tuis:

45nunc longi reditus hastae supponere lustri

credet, et exacta cuncta locare fide:

nunc facere in medio facundum verba senatu,

publica quaerentem quid petat utilitas:

nunc pro Caesaribus superis decernere grates,

50albave opimorum colla ferire boum.

Atque utinam, cum iam fueris potiora precatus,

ut mihi placetur principis ira roges!

Surgat ad hanc vocem plena pius ignis ab ara,

detque bonum voto lucidus omen apex.

55Interea, qua parte licet, ne cuncta queramur,

hic quoque te festum consule tempus agam.

Altera laetitiae est nec cedens causa priori,

successor tanti frater honoris erit.

Nam tibi finitum summo, Graecine, Decembri

60imperium Iani suscipit ille die.

Quaeque est in vobis pietas, alterna feretis

gaudia, tu fratris fascibus, ille tuis.

Sic tu bis fueris consul, bis consul et ille,

inque domo binus conspicietur honor.

65Qui quamquam est ingens, et nullum Martia summo

altius imperium consule Roma videt,

multiplicat tamen hunc gravitas auctoris honorem,

et maiestatem res data dantis habet.

Iudiciis igitur liceat Flaccoque tibique

70talibus Augusti tempus in omne frui.

Quod tamen ab rerum cura propiore vacabit,

vota precor votis addite vestra meis.

Et si quem dabit aura sinum, laxate rudentis,

exeat e Stygiis ut mea navis aquis.

75Praefuit his, Graecine, locis modo Flaccus, et illo

ripa ferox Histri sub duce tuta fuit.

Hic tenuit Mysas gentes in pace fideli,

hic arcu fisos terruit ense Getas.

Hic raptam Troezen celeri virtute recepit,

80infecitque fero sanguine Danvvium.

Quaere loci faciem Scythicique incommoda caeli,

et quam vicino terrear hoste roga:

sintne litae tenues serpentis felle sagittae,

fiat an humanum victima dira caput:

85mentiar, an coëat duratus frigore Pontus,

et teneat glacies iugera multa freti.

Haec ubi narrarit, quae sit mea fama require,

quoque modo peragam tempora dura roga.

Nec sumus hic odio, nec scilicet esse meremur,

90nec cum Fortuna mens quoque versa mea est.

Illa quies animi, quam tu laudare solebas,

ille vetus solito perstat in ore pudor.

Sic ego sum longe, sic hic, ubi barbarus hostis,

ut fera plus valeant legibus arma, facit,

95rem queat ut nullam tot iam, Graecine, per annos

femina de nobis virve puerve queri.

Hoc facit ut misero faveant adsintque Tomitae:

haec quoniam tellus testificanda mihi est.

Illi me, quia velle vident, discedere malunt:

100respectu cupiunt hic tamen esse sui.

Nec mihi credideris: exstant decreta, quibus nos

laudat et inmunes publica cera facit.

Conveniens miseris et quamquam gloria non sit,

proxima dant nobis oppida munus idem.

105Nec pietas ignota mea est: videt hospita terra

in nostra sacrum Caesaris esse domo.

Stant pariter natusque pius coniunxque sacerdos,

numina iam facto non leviora deo.

Neu desit pars ulla domus, stat uterque nepotum,

110hic aviae lateri proximus, ille patris.

His ego do totiens cum ture precantia verba,

Eoo quotiens surgit ab orbe dies.

Tota, licet quaeras, hoc me non fingere dicet

officii testis Pontica terra mei.

115Pontica me tellus, quantis hac possumus ara,

natalem ludis scit celebrare dei.

Nec minus hospitibus pietas est cognita talis,

misit in has siquos longa Propontis aquas.

Is quoque, quo Laevus fuerat sub praeside Pontus,

120audierit frater forsitan ista tuus.

Fortuna est inpar animo, talique libenter

exiguas carpo munere pauper opes.

Nec vestris damus haec oculis, procul urbe remoti:

contenti tacita sed pietate sumus.

125Et tamen haec tangent aliquando Caesaris aures.

nil illi, toto quod fit in orbe, latet.

Tu certe scis haec, superis adscite, videsque,

Caesar, ut est oculis subdita terra tuis.

Tu nostras audis inter convexa locatus

130sidera, sollicito quas damus ore, preces.

Perveniant istuc et carmina forsitan illa,

quae de te misi caelite facta novo.

Auguror his igitur flecti tua numina, nec tu

inmerito nomen mite Parentis habes.

X

Haec mihi Cimmerio bis tertia ducitur aestas

litore pellitos inter agenda Getas.

Ecquos tu silices, ecquod, carissime, ferrum

duritiae confers, Albinovane, meae?

5Gutta cavat lapidem, consumitur anulus usu,

atteritur pressa vomer aduncus humo.

Tempus edax igitur praeter nos omnia perdit

cessat duritia mors quoque victa mea.

Exemplum est animi nimium patientis Ulixes,

10iactatus dubio per duo lustra mari:

tempora solliciti sed non tamen omnia fati

pertulit, et placidae saepe fuere morae.

An grave sex annis pulchram fovisse Calypso

aequoreaeque fuit concubuisse deae?

15Excipit Hippotades, qui dat pro munere ventos,

curvet ut inpulsos utilis aura sinus.

Nec bene cantantes labor est audire puellas:

nec degustanti lotos amara fuit.

Nos ego, qui patriae faciant oblivia, sucos

20parte meae vitae, si modo dentur, emam.

Nec tu contuleris urbem Laestrygonos umquam

gentibus, obliqua quas obit Hister aqua.

Nec vincet Cyclops saevum feritate Phyacen.

qui quota terroris pars solet esse mei?

25Scylla feris trunco quod latret ab inguine monstris,

Heniochae nautis plus nocuere rates.

Nec potes infestis conferre Charybdin Achaeis,

ter licet epotum ter vomat illa fretum.

Qui quamquam dextra regione licentius errant,

30securum latus hoc non tamen esse sinunt.

Hic agri infrondes, hic spicula tincta venenis,

hic freta vel pediti pervia reddit hiems,

ut, qua remus iter pulsis modo fecerat undis,

siccus contempta nave viator eat.

35Qui veniunt istinc, vix vos ea credere dicunt.

Quam miser est, qui fert asperiora fide!

Crede tamen: nec te causas nescire sinemus,

horrida Sarmaticum cur mare duret hiems.

Proxima sunt nobis plaustri praebentia formam

40et quae praecipuum sidera frigus habent.

Hinc oritur Boreas oraeque domesticus huic est

et sumit vires a propiore loco.

At Notus, adverso tepidum qui spirat ab axe,

est procul et rarus languidiorque venit.

45Adde quod hic clauso miscentur flumina Ponto,

vimque fretum multo perdit ab amne suam.

Huc Lycus, huc Sagaris Peniusque Hypanisque Calesque

influit et crebro vertice tortus Halys,

Partheniusque rapax, et volvens saxa Cynapses

50labitur, et nullo tardior amne Tyras,

et tu, femineae Thermodon cognite turmae,

et quondam Graiis Phasi petite viris,

cumque Borysthenio liquidissimus amne Dyraspes

et tacite peragens lene Melanthus iter,

55quique duas terras, Asiam Cadmique sororem,

separat et cursus inter utramque facit,

innumerique alii, quos inter maximus omnes

cedere Danvvius se tibi, Nile, negat.

Copia tot laticum, quas auget, adulterat undas,

60nec patitur vires aequor habere suas.

Quin etiam, stagno similis pigraeque paludi,

caeruleus vix est diluiturque color.

Innatat unda freto dulcis, leviorque marina est

quae proprium mixto de sale pondus habet.

65Si roget haec aliquis cur sint narrata Pedoni,

quidue loqui certis iuverit ista modis,

"detinui" dicam "curas tempusque fefelli.

Hunc fructum praesens attulit hora mihi.

Afuimus solito, dum scribimus ista, dolore,

70in mediis nec nos sensimus esse Getis.

At tu, non dubito, cum Thesea carmine laudes,

materiae titulos quin tueare tuae,

quemque refers, imitere virum. Vetat ille profecto

tranquilli comitem temporis esse fidem.

75Qui quamquam est factis ingens et conditur a te

vir tanto quanto debuit ore cani,

est tamen ex illo nobis imitabile quiddam,

inque fide Theseus quilibet esse potest.

Non tibi sunt hostes ferro clavaque domandi,

80per quos vix ulli pervius Isthmos erat:

sed praestandus amor, res non operosa volenti.

Quis labor est puram non temerasse fidem?

Haec tibi, qui praestas indeclinatus amico,

non est quod lingua dicta querente putes.

XI

Gallio, crimen erit vix excusabile nobis,

carmine te nomen non habuisse meo.

Tu quoque enim, memini, caelesti cuspide facta

fovisti lacrimis vulnera nostra tuis.

5Atque utinam rapti iactura laesus amici

sensisses ultra, quod quererere, nihil!

Non ita dis placuit, qui te spoliare pudica

coniuge crudeles non habuere nefas.

Nuntia nam luctus mihi nuper epistula venit,

10lectaque cum lacrimis sunt tua damna meis.

Sed neque solari prudentem stultior ausim,

verbaque doctorum nota referre tibi:

finitumque tuum, si non ratione, dolorem

ipsa iam pridem suspicor esse mora.

15Dum tua pervenit, dum littera nostra recurrens

tot maria ac terras permeat, annus abit.

Temporis officium est solacia dicere certi,

dum dolor in cursu est et petit aeger opem.

At cum longa dies sedavit vulnera mentis,

20intempestive qui movet illa, novat.

Adde quod (atque utinam verum tibi venerit omen!)

Coniugio felix iam potes esse novo.

XII

Quo minus in nostris ponaris, amice, libellis,

nominis efficitur condicione tui.

Ast ego non alium prius hoc dignarer honore:

est aliquis nostrum si modo carmen honor.

5Lex pedis officio fortunaque nominis obstat,

quaque meos adeas est via nulla modos.

Nam pudet in geminos ita nomen scindere versus,

desinat ut prior hoc incipiatque minor.

Et pudeat, si te, qua syllaba parte moratur,

10artius adpellem Tuticanumque vocem.

Et potes in versum Tuticani more venire,

fiat ut e longa syllaba prima brevis:

aut ut dicatur, quae nunc correptius exit,

et sit porrecta longa secunda mora.

15His ego si vitiis ausim corrumpere nomen,

ridear et merito pectus habere neger.

Haec mihi causa fuit dilati muneris huius,

quod meus adiecto faenore reddet amor,

teque canam quacumque nota, tibi carmina mittam,

20paene mihi puero cognite paene puer,

perque tot annorum seriem, quot habemus uterque,

non mihi, quam fratri frater, amate minus.

Tu bonus hortator, tu duxque comesque fuisti,

cum regerem tenera frena novella manu.

25Saepe ego correxi sub te censore libellos,

saepe tibi admonitu facta litura meo est,

dignam Maeoniis Phaeacida condere chartis

cum te Pieriae perdocuere deae.

Hic tenor, haec viridi concordia coepta iuventa

30venit ad albentis inlabefacta comas.

Quae nisi te moveant duro tibi pectora ferro

esse vel invicto clausa adamante putem.

Sed prius huic desint et bellum et frigora terrae,

invisus nobis quae duo Pontus habet,

35et tepidus Boreas et sit praefrigidus Auster,

et possit fatum mollius esse meum,

quam tua sint lasso praecordia dura sodali.

Hic cumulus nostris absit abestque malis.

Tu modo per superos, quorum certissimus ille est,

40quo tuus adsidue principe crevit honor,

effice constanti profugum pietate tuendo,

ne sperata meam deserat aura ratem.

Quid mandem, quaeris? Peream, nisi dicere vix est;

si modo, qui periit, ille perire potest.

45Nec quid agam invenio, nec quid nolimve velimve,

nec satis utilitas est mihi nota mea.

Crede mihi, miseros prudentia prima relinquit,

et sensus cum re consiliumque fugit.

Ipse, precor, quaeras, qua sim tibi parte iuvandus,

50quoque viam facias ad mea vota vado.

XIII

O mihi non dubios inter memorande sodales,

qui quod es, id vere, Care, vocaris, ave!

Unde saluteris, color hic tibi protinus index

et structura mei carminis esse potest.

5Non quia mirifica est, sed quod non publica certe est:

qualis enim cumque est, non latet esse meam.

Ipse quoque, ut titulum chartae de fronte revellas,

quod sit opus, videor dicere posse, tuum.

Quamlibet in multis positus noscere libellis,

10perque observatas inveniere notas.

Prodent auctorem vires, quas Hercule dignas

novimus atque illi, quem canis ipse, pares.

Et mea Musa potest, proprio deprensa colore,

insignis vitiis forsitan esse suis.

15Tam mala Thersiten prohibebat forma latere,

quam pulchra Nireus conspiciendus erat.

Nec te mirari, si sint vitiosa, decebit

carmina, quae faciam paene poëta Getes.

A, pudet, et Getico scripsi sermone libellum,

20structaque sunt nostris barbara verba modis:

et placui (gratare mihi) coepique poëtae

inter inhumanos nomen habere Getas.

Materiam quaeris? Laudes: de Caesare dixi.

adiuta est novitas numine nostra dei.

25Nam patris Augusti docui mortale fuisse

corpus, in aetherias numen abisse domos:

esse parem virtute patri, qui frena rogatus

saepe recusati ceperit imperii:

esse pudicarum te Vestam, Livia, matrum,

30ambiguum nato dignior anne viro:

esse duos iuvenes, firma adiumenta parentis,

qui dederint animi pignora certa sui.

Haec ubi non patria perlegi scripta Camena,

venit et ad digitos ultima charta meos,

35et caput et plenas omnes movere pharetras,

et longum Getico murmur in ore fuit.

Atque aliquis "scribas haec cum de Caesare," dixit

"Caesaris imperio restituendus eras."

ille quidem dixit: sed me iam, Care, nivali

40sexta relegatum bruma sub axe videt.

Carmina nil prosunt. Nocuerunt carmina quondam,

primaque tam miserae causa fuere fugae.

At tu, per studii communia foedera sacri,

per non vile tibi nomen amicitiae

45(sic capto Latiis Germanicus hoste catenis

materiam vestris adferat ingeniis:

sic valeant pueri, votum commune deorum,

quos laus formandos est tibi magna datos),

quanta potes, praebe nostrae momenta saluti,

50quae nisi mutato nulla futura loco est.

XIV

Haec tibi mittuntur, quem sum modo carmine questus

non aptum numeris nomen habere meis,

in quibus, excepto quod adhuc utcumque valemus,

nil, me praeterea quod iuvet, invenies.

5ipsa quoque est invisa salus, suntque ultima vota

quolibet ex istis scilicet ire locis.

Nulla mihi cura est, terra quo mittar ab ista,

hac quia, quam video, gratior omnis erit.

In medias Syrtes, mediam mea vela Charybdin

10mittite, praesenti dum careamus humo.

Styx quoque, si quid ea est, bene commutabitur Histro,

siquid et inferius quam Styga mundus habet.

Gramina cultus ager, frigus minus odit hirundo,

proxima Marticolis quam loca Naso Getis.

15Talia suscensent propter mihi verba Tomitae,

iraque carminibus publica mota meis.

Ergo ego cessabo numquam per carmina laedi,

plectar et incauto semper ab ingenio?

Ergo ego, ne scribam, digitos incidere cunctor,

20telaque adhuc demens, quae nocuere, sequor?

Ad veteres scopulos iterum devertar et illas,

in quibus offendit naufraga puppis, aquas?

Sed nihil admisi, nulla est mea culpa, Tomitae,

quos ego, cum loca sim vestra perosus, amo.

25Quilibet excutiat nostri monimenta laboris:

littera de vobis est mea questa nihil.

Frigus et incursus omni de parte timendos

et quod pulsetur murus ab hoste queror.

In loca, non homines, verissima crimina dixi.

30Culpatis vestrum vos quoque saepe solum

esset perpetuo sua quam vitabilis Ascra,

ausa est agricolae Musa docere senis:

et fuerat genitus terra, qui scripsit, in illa,

intumuit vati nec tamen Ascra suo.

35Quis patriam sollerte magis dilexit Ulixe?

Hoc tamen asperitas indice docta loci est.

Non loca, sed mores scriptis vexavit amaris

Scepsius Ausonios, actaque Roma rea est:

falsa tamen passa est aequa convicia mente,

40obfuit auctori nec fera lingua suo.

At malus interpres populi mihi concitat iram

inque novum crimen carmina nostra vocat.

Tam felix utinam quam pectore candidus essem!

Exstat adhuc nemo saucius ore meo.

45Adde quod Illyrica si iam pice nigrior essem,

non mordenda mihi turba fidelis erat.

Molliter a vobis mea sors excepta, Tomitae,

tam mites Graios indicat esse viros.

Gens mea Paeligni regioque domestica Sulmo

50non potuit nostris lenior esse malis.

Quem vix incolumi cuiquam salvoque daretis,

is datus a vobis est mihi nuper honor.

Solus adhuc ego sum vestris inmunis in oris,

exceptis, siqui munera legis habent.

55Tempora sacrata mea sunt velata corona,

publicus invito quam favor inposuit.

Quam grata est igitur Latonae Delia tellus,

erranti tutum quae dedit una locum,

tam mihi cara Tomis, patria quae sede fugatis

60tempus ad hoc nobis hospita fida manet.

Di modo fecissent, placidae spem posset habere

pacis, et a gelido longius axe foret.

XV

Siquis adhuc usquam nostri non inmemor exstat,

quidue relegatus Naso, requirit, agam:

Caesaribus vitam, Sexto debere salutem

me sciat. A superis hic mihi primus erit.

5Tempora nam miserae complectar ut omnia vitae,

a meritis eius pars mihi nulla vacat.

Quae numero tot sunt, quot in horto fertilis arvi

Punica sub lento cortice grana rubent,

Africa quot segetes, quot Tmolia terra racemos,

10quot Sicyon bacas, quot parit Hybla favos.

Confiteor: testere licet. Signate Quirites!

Nil opus est legum viribus, ipse loquor.

Inter opes et me, parvam rem, pone paternas:

pars ego sum census quantulacumque tui.

15Quam tua Trinacria est regnataque terra Philippo,

quam domus Augusto continuata foro,

quam tua, rus oculis domini, Campania, gratum,

quaeque relicta tibi, Sexte, vel empta tenes:

tam tuus en ego sum, cuius te munere tristi

20non potes in Ponto dicere habere nihil.

Atque utinam possis, et detur amicius arvum,

remque tuam ponas in meliore loco!

Quod quoniam in dis est, tempta lenire precando

numina, perpetua quae pietate colis.

25Erroris nam tu vix est discernere nostri

sis argumentum maius an auxilium.

Nec dubitans oro: sed flumine saepe secundo

augetur remis cursus euntis aquae.

Et pudet et metuo semperque eademque precari,

30ne subeant animo taedia iusta tuo.

Verum quid faciam? Res inmoderata cupido est

da veniam vitio, mitis amice, meo.

Scribere saepe aliud cupiens delabor eodem:

ipsa locum per se littera nostra rogat.

35Seu tamen effectus habitura est gratia, seu me

dura iubet gelido Parca sub axe mori:

semper inoblita repetam tua munera mente,

et mea me tellus audiet esse tuum.

Audiet et caelo posita est quaecumque sub ullo

40(transit nostra feros si modo Musa Getas)

teque meae causam servatoremque salutis,

meque tuum libra norit et aere minus.

XVI

Invide, quid laceras Nasonis carmina rapti?

Non solet ingeniis summa nocere dies,

famaque post cineres maior venit. Et mihi nomen

tum quoque, cum vivis adnumerarer, erat.

5Cumque foret Marsus magnique Rabirius oris

Iliacusque Macer sidereusque Pedo;

et, qui Iunonem laesisset in Hercule, Carus,

Iunonis si iam non gener ille foret;

quique dedit Latio carmen regale Severus,

10et cum subtili, Priscus uterque Numa;

quique vel inparibus numeris, Montane, vel aequis

sufficis, et gemino carmine nomen habes;

et qui Penelopae rescribere iussit Ulixem

errantem saevo per duo lustra mari;

15quique suam Troezen inperfectumque dierum

deservit celeri morte Sabinus opus;

ingeniique sui dictus cognomine Largus,

Gallica qui Phrygium duxit in arva senem;

quique canit domito Camerinus ab Hectore Troiam;

20quique sua nomen Phyllide Tuscus habet;

velivolique maris vates, cui credere posses

carmina caeruleos conposuisse deos;

quique acies Libycas Romanaque proelia dixit;

et Marius scripti dexter in omne genus;

25Trinacriusque suae Perseidos auctor, et auctor

Tantalidae reducis Tyndaridosque Lupus;

et qui Maeoniam Phaeacida vertit, et une

Pindaricae fidicen tu quoque, Rufe, lyrae;

Musaque Turrani tragicis innixa coturnis;

30et tua cum socco Musa, Melisse, levi;

cum Varius Gracchusque darent fera dicta tyrannis,

Callimachi Proculus molle teneret iter,

Tityron antiquas pastorem exciret ad herbas

aptaque venanti Grattius arma daret;

35Naidas a Satyris caneret Fontanus amatas,

clauderet inparibus verba Capella modis;

cumque forent alii, quorum mihi cuncta referre

nomina longa mora est, carmina vulgus habet;

essent et iuvenes, quorum quod inedita cura est,

40adpellandorum nil mihi iuris adest

(te tamen in turba non ausim, Cotta, silere,

Pieridum lumen praesidiumque fori,

maternos Cottas cui Messallasque paternos,

Maxime, nobilitas ingeminata dedit)

45dicere si fas est, claro mea nomine Musa

atque, inter tantos quae legeretur, erat.

ergo summotum patria proscindere, Livor,

desine, neu cineres sparge, cruente, meos.

omnia perdidimus: tantummodo vita relicta est,

50praebeat ut sensum materiamque mali.

Quid iuvat extinctos ferrum demittere in artus?

non habet in nobis iam nova plaga locum.