1

Quām lĕgĭs, ā rāptā Brīsēĭdĕ līttĕră vēnīt,

vīx bĕnĕ bārbărĭcā ‖ Graēcă nŏtātă mănū.

Quāscūmque āspĭcĭēs, lăcrĭmaē fēcērĕ lĭtūrās;

sēd tămĕn ēt lăcrĭmaē ‖ pōndĕră vōcĭs hăbēnt.

Sī mĭhĭ paūcă quĕrī dē tē dŏmĭnōquĕ vĭrōquĕ5

fās ēst, dē dŏmĭnō ‖ paūcă vĭrōquĕ quĕrār.

Nōn, ĕgŏ pōscēntī quōd sūm cĭtŏ trādĭtă rēgī,

cūlpă tŭa ēst, quāmvīs ‖ haēc quŏquĕ cūlpă tŭāst.

Nām sĭmŭl Eūrўbătēs mē Tālthўbĭōsquĕ vŏcārūnt,

Eūrўbătī dătă sūm ‖ Tālthўbĭōquĕ cŏmēs;10

āltĕr ĭn āltĕrĭūs iāctāntēs lūmĭnă vūltūm

quaērēbānt tăcĭtī ‖ nōstĕr ŭbi ēssĕt ămōr.

Dīffērrī pŏtŭī; poēnaē mŏră grātă fŭīssēt.

Eī mĭhĭ! dīscēdēns ‖ ōscŭlă nūllă dĕdī,

āt lăcrĭmās sĭnĕ fīnĕ dĕdī rūpīquĕ căpīllōs.15

Īnfēlīx! ĭtĕrūm ‖ sūm mĭhĭ vīsă căpī.

Saēpe ĕgŏ dēcēptō vŏlŭī cūstōdĕ rĕvērtī,

sēd mē quī tĭmĭdām ‖ prēndĕrĕt, hōstĭs ĕrāt;

sī prōgrēssă fŏrēm, căpĕrēr nē, nōctĕ, tĭmēbām,

quāmlĭbĕt ād Prĭămī ‖ mūnŭs ĭtūră nŭrūm.20

Sēd dătă sīm, quĭă dāndă fŭī. tōt nōctĭbŭs ābsūm

nēc rĕpĕtōr; cēssās ‖ īrăquĕ lēntă tŭāst.

Īpsĕ Mĕnoētĭădēs, tūm cūm trādēbăr, ĭn aūrēm:

"quīd flēs? hīc pārvō ‖ tēmpŏrĕ" dīxĭt "ĕrīs."

Nōn rĕpĕtīssĕ părūm. pūgnās nē rēddăr, Ăchīllĕ.25

Ī nūnc ēt cŭpĭdī ‖ nōmĕn ămāntĭs hăbē.

Vēnērūnt ād tē Tĕlămōne ĕt Ămŷntŏrĕ nātī,

īllĕ grădū prŏpĭōr ‖ sānguĭnĭs, īllĕ cŏmēs,

Lāērtāquĕ sătūs, pēr quōs cŏmĭtātă rĕdīrēm.

Aūxērūnt blāndaē ‖ grāndĭă dōnă prĕcēs,30

vīgīntī fūlvōs ŏpĕrōso ēx aērĕ lĕbētās

ēt trĭpŏdās sēptēm ‖ pōndĕre ĕt ārtĕ părēs;

āddĭtă sūnt īllīs aūrī bīs quīnquĕ tălēntă,

bīs sēx ādsuētī ‖ vīncĕrĕ sēmpĕr ĕquī,

quōdquĕ sŭpērvăcŭum ēst, fōrmā praēstāntĕ pŭēllaē35

Lēsbĭdĕs, ēvērsā ‖ cōrpŏră cāptă dŏmō,

cūmquĕ tŏt hīs (sēd nōn ŏpŭs ēst tĭbĭ cōniŭgĕ) cōniūnx

ēx Ăgămēmnŏnĭīs ‖ ūnă pŭēllă trĭbūs.

Sīc tĭbi ăb Ātrīdē prĕtĭō rĕdĭmēndă fŭīssēm,

quaē dărĕ dēbŭĕrās, ‖ āccĭpĕre īllă nĕgās.40

Quā mĕruī cūlpā fĭĕrī tĭbĭ vīlĭs, Ăchīllĕ?

Quō lĕvĭs ā nōbīs ‖ tām cĭtŏ fūgĭt ămōr?

Ān mĭsĕrōs trīstīs fōrtūnă tĕnācĭtĕr ūrgēt,

nēc vĕnĭt īncēptīs ‖ mōllĭŏr hōră mĕīs?

Dīrŭtă Mārtĕ tŭō Lŷrnēsĭă moēnĭă vīdī45

(ēt fŭĕrām pătrĭaē ‖ pārs ĕgŏ māgnă mĕaē);

vīdī cōnsōrtēs părĭtēr gĕnĕrīsquĕ nĕcīsquĕ

trēs cĕcĭdīssĕ (trĭbūs, ‖ quaē mĕă mātĕr ĕrāt);

vīdī, quāntŭs ĕrāt, fūsūm tēllūrĕ crŭēntā

pēctŏră iāctāntēm ‖ sānguĭnŏlēntă vĭrūm.50

Tōt tămĕn āmīssīs tē cōmpēnsāvĭmŭs ūnūm;

tū dŏmĭnūs, tū vīr, ‖ tū mĭhĭ frātĕr ĕrās,

tū mĭhĭ, iūrātūs pēr nūmĭnă mātrĭs ăquōsaē,

ūtĭlĕ dīcēbās ‖ īpsĕ fŭīssĕ căpī,

scīlĭcĕt ūt, quămŭīs vĕnĭām dōtātă, rĕpēllās55

ēt mēcūm fŭgĭās, ‖ quaē tĭbĭ dāntŭr, ŏpēs.

Quīn ĕtĭām fāma ēst, cūm crāstĭnă fūlsĕrĭt ēōs,

tē dărĕ nūbĭfĕrīs ‖ līntĕă vēlă nŏtīs.

Quōd scĕlŭs ūt păvĭdās mĭsĕraē mĭhĭ cōntĭgĭt aūrēs,

sānguĭnĭs ātque ănĭmī ‖ pēctŭs ĭnānĕ fŭīt.60

Ībĭs ĕt ō! mĭsĕrām cuī mē, vĭŏlēntĕ, rĕlīnquēs?

Quīs mĭhĭ dēsērtaē ‖ mītĕ lĕvāmĕn ĕrīt?

Dēvŏrĕr āntĕ, prĕcōr, sŭbĭtō tēllūrĭs hĭātū

aūt rŭtĭlō mīssī ‖ fūlmĭnĭs īgnĕ crĕmēr,

quām sĭnĕ mē Phthīīs cānēscānt aēquŏră rēmīs65

ēt vĭdĕām pūppēs ‖ īrĕ rĕlīctă tŭās!

Sī tĭbĭ iām rĕdĭtūsquĕ plăcēnt pătrĭīquĕ pĕnātēs,

nōn ĕgŏ sūm clāssī ‖ sārcĭnă māgnă tŭaē;

vīctōrēm cāptīvă sĕquār, nōn nūptă mărītūm.

Ēst mĭhĭ, quaē lānās ‖ mōllĭăt, āptă mănūs.70

Īntĕr Ăchaēĭădās lōngē pūlchērrĭmă mātrēs

īn thălămōs cōniūnx ‖ ībĭt ĕātquĕ tŭōs,

dīgnă nŭrūs sŏcĕrō, Iŏvĭs Aēgīnaēquĕ nĕpōtĕ

cuīquĕ sĕnēx Nĕrĕūs ‖ prōsŏcĕr ēssĕ vĕlīt.

Nōs hŭmĭlēs fămŭlaēquĕ tŭaē dătă pēnsă trăhēmūs,75

ēt mĭnŭēnt plēnās ‖ stāmĭnă nōstră cŏlōs.

Ēxăgĭtēt nē mē tāntūm tŭă, dēprĕcŏr, ūxōr,

quaē mĭhĭ nēscĭŏ quō ‖ nōn ĕrĭt aēquă mŏdō,

nēvĕ mĕōs cōrām scīndī pătĭārĕ căpīllōs

ēt lĕvĭtēr dīcās: ‖ "haēc quŏquĕ nōstră fŭīt."80

Vēl pătĭārĕ lĭcēt, dūm nē cōntēmptă rĕlīnquār.

Hīc mĭhĭ vaē! mĭsĕraē ‖ cōncŭtĭt ōssă mĕtūs.

Quīd tămĕn ēxspēctās? Ăgămēmnŏnă paēnĭtĕt īraē

ēt iăcĕt āntĕ tŭōs ‖ Graēcĭă maēstă pĕdēs.

Vīnce ănĭmōs īrāmquĕ tŭām, quī cētĕră vīncīs.85

Quīd lăcĕrāt Dănăās ‖ īmpĭgĕr Hēctŏr ŏpēs?

Ārmă căpe, Aēăcĭdē, sēd mē tămĕn āntĕ rĕcēptā,

ēt prĕmĕ tūrbātōs ‖ Mārtĕ făvēntĕ vĭrōs.

Prōptēr mē mōta ēst, prōptēr mē dēsĭnăt īră

sīmque ĕgŏ trīstĭtĭaē ‖ caūsă mŏdūsquĕ tŭaē.90

Nēc tĭbĭ tūrpĕ pŭtā prĕcĭbūs sūccūmbĕrĕ nōstrīs;

cōniŭgĭs Oēnīdēs ‖ vērsŭs ĭn ārmă prĕcēst.

Rēs aūdītă mĭhī, nōta ēst tĭbĭ. frātrĭbŭs ōrbă

dēvōvīt nātī ‖ spēmquĕ căpūtquĕ părēns.

Bēllum ĕrăt; īllĕ fĕrōx pŏsĭtīs sēcēssĭt ăb ārmīs95

ēt pătrĭaē rĭgĭdā ‖ mēntĕ nĕgāvĭt ŏpēm;

sōlă vĭrūm cōniūnx flēxīt. fēlīcĭŏr īllă!

Āt mĕă prō nūllō ‖ pōndĕrĕ vērbă cădūnt.

Nēc tămĕn īndīgnōr nēc mē prō cōniŭgĕ gēssī

saēpĭŭs īn dŏmĭnī ‖ sērvă vŏcātă tŏrūm.100

Mē quaēdām, mĕmĭnī, dŏmĭnām cāptīvă vŏcābāt:

"sērvĭtĭō, dīxī, ‖ nōmĭnĭs āddĭs ŏnūs."

Pēr tămĕn ōssă vĭrī sŭbĭtō mălĕ tēctă sĕpūlcrō,

sēmpēr iūdĭcĭīs ‖ ōssă vĕrēndă mĕīs,

pērquĕ trĭūm fōrtēs ănĭmās, mĕă nūmĭnă, frātrūm,105

quī bĕnĕ prō pătrĭā ‖ cūm pătrĭāquĕ iăcēnt,

pērquĕ tŭūm nōstrūmquĕ căpūt, quaē iūnxĭmŭs ūnā,

pērquĕ tŭōs ēnsēs, ‖ cōgnĭtă tēlă mĕīs,

nūllă Mўcēnaēūm sŏcĭāssĕ cŭbīlĭă mēcūm

iūrō; fāllēntēm ‖ dēsĕrŭīssĕ vĕlīs110

Sī tĭbĭ nūnc dīcām "fōrtīssĭmĕ, tū quŏquĕ iūrā

nūllă tĭbī sĭnĕ mē ‖ gaūdĭă fāctă", nĕgēs.

Āt Dănăī maērērĕ pŭtānt. tĭbĭ plēctră mŏvēntūr,

tē tĕnĕt īn tĕpĭdō ‖ mōllĭs ămīcă sĭnū.

Ēt quīsquām quaērīt quārē pūgnārĕ rĕcūsēs.115

Pūgnă nŏcēt, cĭthăraē ‖ vōxquĕ vĕnūsquĕ iŭvānt;

tūtĭŭs ēst iăcŭīssĕ tŏrō, tĕnŭīssĕ pŭēllām,

Thrēĭcĭām dĭgĭtīs ‖ īncrĕpŭīssĕ lўrām,

quām mănĭbūs clĭpĕōs ĕt ăcūtaē cūspĭdĭs hāstām

ēt gălĕām prēssā ‖ sūstĭnŭīssĕ cŏmā.120

Sēd tĭbĭ prō tūtīs īnsīgnĭă fāctă plăcēbānt,

pārtăquĕ bēllāndō ‖ glōrĭă dūlcĭs ĕrāt.

Ān, tāntūm dūm mē căpĕrēs fĕră bēllă prŏbābās,

cūmquĕ mĕā pătrĭā ‖ laūs tŭă vīctă iăcēt?

Dī mĕlĭūs! vălĭdōquĕ, prĕcōr, vībrātă lăcērtō125

trānsĕăt Hēctŏrĕūm ‖ Pēlĭăs hāstă lătūs!

Mīttĭtĕ mē, Dănăī. dŏmĭnūm lēgātă rŏgābō

mūltăquĕ māndātīs ‖ ōscŭlă mīxtă fĕrām.

Plūs ĕgŏ quām Phoēnīx, plūs quām fācūndŭs Ŭlīxēs,

plūs ĕgŏ quām Teūcrī, ‖ crēdĭtĕ, frātĕr ăgām.130

Ēst ălĭquīd, cōllūm sŏlĭtīs tĕtĭgīssĕ lăcērtīs,

praēsēntīsque ŏcŭlōs ‖ ādmŏnŭīssĕ sŭīs.

Sīs lĭcĕt īmmītīs mātrīsquĕ fĕrōcĭŏr ūndīs,

ūt tăcĕām, lăcrĭmīs ‖ cōmmĭnŭērĕ mĕīs.

Nūnc quŏquĕ (sīc ōmnēs Pēleūs pătĕr īmplĕăt ānnōs,135

sīc ĕăt aūspĭcĭīs ‖ Pŷrrhŭs ăd ārmă tŭīs)

rēspĭcĕ sōllĭcĭtām Brīsēĭdă, fōrtĭs Ăchīllĕ,

nēc mĭsĕrām lēntā ‖ fērrĕŭs ūrĕ mŏrā,

aūt, sī vērsŭs ămōr tŭŭs ēst īn taēdĭă nōstrī,

quām sĭnĕ tē cōgīs ‖ vīvĕrĕ, cōgĕ mŏrī,140

ūtquĕ făcīs, cōgēs. ăbĭīt cōrpūsquĕ cŏlōrquĕ;

sūstĭnĕt hōc ănĭmaē ‖ spēs tămĕn ūnă tŭī.

Quā sī dēstĭtŭōr, rĕpĕtām frātrēsquĕ vĭrūmquĕ;

nēc tĭbĭ māgnĭfĭcūm ‖ fēmĭnă iūssă mŏrī.

Cūr aūtēm iŭbĕās? strīctō pĕtĕ cōrpŏră fērrō;145

ēst mĭhĭ quī fōssō ‖ pēctŏrĕ sānguĭs ĕāt.

Mē pĕtăt īllĕ tŭūs, quī, sī dĕă pāssă fŭīssēt,

ēnsĭs ĭn Ātrīdaē ‖ pēctŭs ĭtūrŭs ĕrāt.

Ā! pŏtĭūs sērvēs nōstrām, tŭă mūnĕră, vītām.

Quōd dĕdĕrās hōstī ‖ vīctŏr, ămīcă rŏgō.150

Pērdĕrĕ quōs mĕlĭūs pōssīs, Nēptūnĭă praēbēnt

Pērgămă; mātĕrĭām ‖ caēdĭs ăb hōstĕ pĕtē;

mē mŏdŏ, sīvĕ părās īmpēllĕrĕ rēmĭgĕ clāssēm,

sīvĕ mănēs, dŏmĭnī ‖ iūrĕ vĕnīrĕ iŭbē.

Quam legis, a rapta Briseide littera venit,

vix bene barbarica Graeca notata manu.

Quascumque aspicies, lacrimae fecere lituras;

sed tamen et lacrimae pondera vocis habent.

5Si mihi pauca queri de te dominoque viroque

fas est, de domino pauca viroque querar.

Non, ego poscenti quod sum cito tradita regi,

culpa tua est, quamuis haec quoque culpa tuast.

Nam simul Eurybates me Talthybiosque vocarunt,

10Eurybati data sum Talthybioque comes;

alter in alterius iactantes lumina vultum

quaerebant taciti noster ubi esset amor.

Differri potui; poenae mora grata fuisset.

Ei mihi! discedens oscula nulla dedi,

15at lacrimas sine fine dedi rupique capillos.

Infelix! iterum sum mihi visa capi.

Saepe ego decepto volvi custode reverti,

sed me qui timidam prenderet, hostis erat;

si progressa forem, caperer ne, nocte, timebam,

20quamlibet ad Priami munus itura nurum.

Sed data sim, quia danda fui. tot noctibus absum

nec repetor; cessas iraque lenta tuast.

Ipse Menoetiades, tum cum tradebar, in aurem:

"quid fles? hic parvo tempore" dixit "eris."

25Non repetisse parum. pugnas ne reddar, Achille.

I nunc et cupidi nomen amantis habe.

Venerunt ad te Telamone et Amyntore nati,

ille gradu propior sanguinis, ille comes,

Laërtaque satus, per quos comitata redirem.

30Auxerunt blandae grandia dona preces,

viginti fulvos operoso ex aere lebetas

et tripodas septem pondere et arte pares;

addita sunt illis auri bis quinque talenta,

bis sex adsueti vincere semper equi,

35quodque supervacuum est, forma praestante puellae

Lesbides, eversa corpora capta domo,

cumque tot his (sed non opus est tibi coniuge) coniunx

ex Agamemnoniis una puella tribus.

Sic tibi ab Atride pretio redimenda fuissem,

40quae dare debueras, accipere illa negas.

Qua merui culpa fieri tibi vilis, Achille?

Quo levis a nobis tam cito fugit amor?

An miseros tristis fortuna tenaciter urget,

nec venit inceptis mollior hora meis?

45Diruta Marte tuo Lyrnesia moenia vidi

(et fueram patriae pars ego magna meae);

vidi consortes pariter generisque necisque

tres cecidisse (tribus, quae mea mater erat);

vidi, quantus erat, fusum tellure cruenta

50pectora iactantem sanguinolenta virum.

Tot tamen amissis te compensavimus unum;

tu dominus, tu vir, tu mihi frater eras,

tu mihi, iuratus per numina matris aquosae,

utile dicebas ipse fuisse capi,

55scilicet ut, quamuis veniam dotata, repellas

et mecum fugias, quae tibi dantur, opes.

Quin etiam fama est, cum crastina fulserit eos,

te dare nubiferis lintea vela notis.

Quod scelus ut pavidas miserae mihi contigit aures,

60sanguinis atque animi pectus inane fuit.

Ibis et o! miseram cui me, violente, relinques?

Quis mihi desertae mite levamen erit?

Devorer ante, precor, subito telluris hiatu

aut rutilo missi fulminis igne cremer,

65quam sine me Phthiis canescant aequora remis

et videam puppes ire relicta tuas!

Si tibi iam reditusque placent patriique penates,

non ego sum classi sarcina magna tuae;

victorem captiva sequar, non nupta maritum.

70Est mihi, quae lanas molliat, apta manus.

Inter Achaeiadas longe pulcherrima matres

in thalamos coniunx ibit eatque tuos,

digna nurus socero, Iovis Aeginaeque nepote

cuique senex Nereus prosocer esse velit.

75Nos humiles famulaeque tuae data pensa trahemus,

et minuent plenas stamina nostra colos.

Exagitet ne me tantum tua, deprecor, uxor,

quae mihi nescio quo non erit aequa modo,

neve meos coram scindi patiare capillos

80et leviter dicas: "haec quoque nostra fuit."

Vel patiare licet, dum ne contempta relinquar.

Hic mihi vae! miserae concutit ossa metus.

Quid tamen exspectas? Agamemnona paenitet irae

et iacet ante tuos Graecia maesta pedes.

85Vince animos iramque tuam, qui cetera vincis.

Quid lacerat Danaas impiger Hector opes?

Arma cape, Aeacide, sed me tamen ante recepta,

et preme turbatos Marte favente viros.

Propter me mota est, propter me desinat ira

90simque ego tristitiae causa modusque tuae.

Nec tibi turpe puta precibus succumbere nostris;

coniugis Oenides versus in arma precest.

Res audita mihi, nota est tibi. fratribus orba

devovit nati spemque caputque parens.

95Bellum erat; ille ferox positis secessit ab armis

et patriae rigida mente negavit opem;

sola virum coniunx flexit. felicior illa!

At mea pro nullo pondere verba cadunt.

Nec tamen indignor nec me pro coniuge gessi

100saepius in domini serva vocata torum.

Me quaedam, memini, dominam captiva vocabat:

"servitio, dixi, nominis addis onus."

Per tamen ossa viri subito male tecta sepulcro,

semper iudiciis ossa verenda meis,

105perque trium fortes animas, mea numina, fratrum,

qui bene pro patria cum patriaque iacent,

perque tuum nostrumque caput, quae iunximus una,

perque tuos enses, cognita tela meis,

nulla Mycenaeum sociasse cubilia mecum

110iuro; fallentem deseruisse velis

Si tibi nunc dicam "fortissime, tu quoque iura

nulla tibi sine me gaudia facta", neges.

At Danai maerere putant. tibi plectra moventur,

te tenet in tepido mollis amica sinu.

115Et quisquam quaerit quare pugnare recuses.

Pugna nocet, citharae voxque venusque iuvant;

tutius est iacuisse toro, tenuisse puellam,

Threiciam digitis increpuisse lyram,

quam manibus clipeos et acutae cuspidis hastam

120et galeam pressa sustinuisse coma.

Sed tibi pro tutis insignia facta placebant,

partaque bellando gloria dulcis erat.

An, tantum dum me caperes fera bella probabas,

cumque mea patria laus tua victa iacet?

125Di melius! validoque, precor, vibrata lacerto

transeat Hectoreum Pelias hasta latus!

Mittite me, Danai. dominum legata rogabo

multaque mandatis oscula mixta feram.

Plus ego quam Phoenix, plus quam facundus Ulixes,

130plus ego quam Teucri, credite, frater agam.

Est aliquid, collum solitis tetigisse lacertis,

praesentisque oculos admonvisse suis.

Sis licet immitis matrisque ferocior undis,

ut taceam, lacrimis comminuere meis.

135Nunc quoque (sic omnes Peleus pater impleat annos,

sic eat auspiciis Pyrrhus ad arma tuis)

respice sollicitam Briseida, fortis Achille,

nec miseram lenta ferreus ure mora,

aut, si versus amor tuus est in taedia nostri,

140quam sine te cogis vivere, coge mori,

utque facis, coges. abiit corpusque colorque;

sustinet hoc animae spes tamen una tui.

Qua si destituor, repetam fratresque virumque;

nec tibi magnificum femina iussa mori.

145Cur autem iubeas? stricto pete corpora ferro;

est mihi qui fosso pectore sanguis eat.

Me petat ille tuus, qui, si dea passa fuisset,

ensis in Atridae pectus iturus erat.

A! potius serves nostram, tua munera, vitam.

150Quod dederas hosti victor, amica rogo.

Perdere quos melius possis, Neptunia praebent

Pergama; materiam caedis ab hoste pete;

me modo, sive paras impellere remige classem,

sive manes, domini iure venire iube.