0

TIMETAS - TITYRVS

TIM. Dum fiscella tibi fluviali, Tityre, iunco

texitur et raucis immunia rura cicadis,

incipe, si quod habes gracili sub harundine carmen

compositum. Nam te calamos inflare labello

5Pan docuit versuque bonus tibi favit Apollo.

Incipe, dum salices haedi, dum gramina vaccae

detondent, viridique greges permittere campo

dum ros et primi suadet clementia solis.

TIT. Hos annos canamque comam, vicine Timeta,

10tu iuvenis carusque deis in carmina cogis?

diximus et calamis versus cantavimus olim,

dum secura hilares aetas ludebat amores.

Nunc album caput et veneres tepuere sub annis,

iam mea ruricolae dependet fistula Fauno.

15Te nunc rura sonant; nuper nam carmine victor

risisti calamos et dissona flamina Mopsi

iudice me. Mecum senior Meliboeus utrumque

audierat laudesque tuas sublime ferebat;

quem nunc emeritae permensum tempora vitae

20secreti pars orbis liabet mundusque piorum.

Quare age, si qua tibi Meliboei gratia vivit,

dicat honoratos praedulcis tibia manes.

TIM. Et parere decet iussis et grata iubentur.

Namque fuit dignus senior, quem carmine Phoebus,

25Pan calamis, fidibus Linus aut Oeagrius Orpheus

concinerent totque acta viri laudesque sonarent.

Sed quia tu nostrae laudem deposcis avenae,

accipe quae super haec cerasus, quam cernis ad amnem,

continet, inciso servans mea carmina libro.

30TIT. Dic age; sed nobis ne vento garrula pinus

obstrepat, has ulmos potius fagosque petamus.

TIM. Hic cantare libet; virides nam subicit herbas

mollis ager lateque tacet nemus omne: quieti

adspice ut ecce procul decerpant gramina tauri.

35Omniparens aether et rerum causa, liquores,

corporis et genetrix tellus, vitalis et aër,

accipite hos cantus atque haec nostro Meliboeo

mittite, si sentire datur post fata quietis.

Nam si sublimes animae caelestia templa

40sidereasque colunt sedes mundoque fruuntur,

tu nostros adverte modos, quos ipse benigno

pectore fovisti, quos tu, Meliboee, probasti.

Longa tibi cunctisque diu spectata senectus

felicesque anni nostrique novissimus aevi

45circulus innocuae clauserunt tempora vitae.

Nec minus hinc nobis gemitus lacrimaeque fuere

quam si florentes mors invida carperet annos;

nec tenuit tales communis causa querellas.

"Heu, Meliboee, iaces mortali frigore segnis

50lege hominum, caelo dignus canente senecta

concilioque deum. Plenum tibi ponderis aequi

pectus erat. Tu ruricolum discernere lites

adsueras, varias patiens mulcendo querellas.

Sub te iuris amor, sub te reverentia iusti

55florvit, ambiguos signavit terminus agros.

Blanda tibi vultu gravitas et mite serena

fronte supercilium, sed pectus mitius ore.

Tu calamos aptare labris et iungere cera

hortatus duras docuisti fallere curas;

60nec segnem passus nobis marcere iuventam

saepe dabas meritae non vilia praemia Musae.

Saepe etiam senior, ne nos cantare pigeret,

laetus Phoebea dixisti carmen avena.

Felix o Meliboee, vale! Tibi frondis odorae

65munera dat lauros carpens ruralis Apollo;

dant Fauni, quod quisque valet, de vite racemos,

de messi culmos omnique ex arbore fruges;

dat grandaeva Pales spumantia cymbia lacte,

mella ferunt Nymphae, pictas dat Flora coronas:

70manibus hic supremus honos. Dant carmina Musae,

carmina dant Musae, nos et modulamur avena:

silvestris te nunc platanus, Meliboee, susurrat,

te pinus; reboat te quicquid carminis Echo

respondet silvae; te nostra armenta loquuntur.

75Namque prius siccis phocae pascentur in arvis

hirsutusque freto vivet leo, dulcia mella

sudabunt taxi, confusis legibus anni

messem tristis hiemps, aestas tractabit olivam,

ante dabit flores autumnus, ver dabit uvas,

80quam taceat, Meliboee, tuas mea fistula laudes."

TIT. Perge, puer, coeptumque tibi ne desere carmen.

Nam sic dulce sonas, ut te placatus Apollo

provehat et felix dominam perducat in urbem.

Iamque hic in silvis praesens tibi fama benignum

85stravit iter, rumpens livoris nubila pennis.

Sed iam sol demittit equos de culmine mundi,

flumineos suadens gregibus praebere liquores.

TIMETAS - TITYRVS

TIM. Dūm fīscēllă tĭbī flŭvĭālī, Tītўrĕ, iūncō

tēxĭtŭr ēt raūcīs īmmūnĭă rūră cĭcādīs,

īncĭpĕ, sī quŏd hăbēs grăcĭlī sŭb hărūndĭnĕ cārmēn

cōmpŏsĭtūm. Nām tē călămōs īnflārĕ lăbēllō

Pān dŏcŭīt vērsūquĕ bŏnūs tĭbĭ fāvĭt Ăpōllŏ.5

Īncĭpĕ, dūm sălĭcēs haēdī, dūm grāmĭnă vāccaē

dētōndēnt, vĭrĭdīquĕ grĕgēs pērmīttĕrĕ cāmpō

dūm rōs ēt prīmī suādēt clēmēntĭă sōlīs.

TIT. Hōs ānnōs cānāmquĕ cŏmām, vīcīnĕ Tĭmētā,

tū iŭvĕnīs cārūsquĕ dĕīs īn cārmĭnă cōgīs?10

dīxĭmŭs ēt călămīs vērsūs cāntāvĭmŭs ōlīm,

dūm sēcūra hĭlărēs aētās lūdēbăt ămōrēs.

Nūnc ālbūm căpŭt ēt vĕnĕrēs tĕpŭērĕ sŭb ānnīs,

iām mĕă rūrĭcŏlaē dēpēndēt fīstŭlă Faūnō.

Tē nūnc rūră sŏnānt; nūpēr nām cārmĭnĕ vīctōr15

rīsīstī călămōs ēt dīssŏnă flāmĭnă Mōpsī

iūdĭcĕ mē. Mēcūm sĕnĭōr Mĕlĭboeūs ūtrūmquĕ

aūdĭĕrāt laūdēsquĕ tŭās sūblīmĕ fĕrēbāt;

quēm nūnc ēmĕrĭtaē pērmēnsūm tēmpŏră vītaē

sēcrĕtĭ pārs ōrbīs lĭăbēt mūndūsquĕ pĭōrūm.20

Quāre ăgĕ, sī quă tĭbī Mĕlĭboēī grātĭă vīvīt,

dīcăt hŏnōrātōs praēdūlcīs tībĭă mānēs.

TIM. Ēt pārērĕ dĕcēt iūssīs ēt grātă iŭbēntūr.

Nāmquĕ fŭīt dīgnūs sĕnĭōr, quēm cārmĭnĕ Phoēbūs,

Pān călămīs, fĭdĭbūs Lĭnŭs aūt Oēāgrĭŭs Ōrpheūs25

cōncĭnĕrēnt tōtque āctă vĭrī laūdēsquĕ sŏnārēnt.

Sēd quĭă tū nōstraē laūdēm dēpōscĭs ăvēnaē,

āccĭpĕ quaē sŭpĕr haēc cĕrăsūs, quām cērnĭs ăd āmnēm,

cōntĭnĕt, īncīsō sērvāns mĕă cārmĭnă lībrō.

TIT. Dīc ăgĕ; sēd nōbīs nē vēntō gārrŭlă pīnūs30

ōbstrĕpăt, hās ūlmōs pŏtĭūs fāgōsquĕ pĕtāmūs.

TIM. Hīc cāntārĕ lĭbēt; vĭrĭdēs nām sūbĭcĭt hērbās

mōllĭs ăgēr lātēquĕ tăcēt nĕmŭs ōmnĕ: quĭētī

ādspĭce ŭt ēccĕ prŏcūl dēcērpānt grāmĭnă taūrī.

Ōmnĭpărēns aēthēr ēt rērūm caūsă, lĭquōrēs,35

cōrpŏrĭs ēt gĕnĕtrīx tēllūs, vītālĭs ĕt āēr,

āccĭpĭte hōs cāntūs ātque haēc nōstrō Mĕlĭboēō

mīttĭtĕ, sī sēntīrĕ dătūr pōst fātă quĭētīs.

Nām sī sūblīmēs ănĭmaē caēlēstĭă tēmplă

sīdĕrĕāsquĕ cŏlūnt sēdēs mūndōquĕ frŭūntūr,40

tū nōstrōs ādvērtĕ mŏdōs, quōs īpsĕ bĕnīgnō

pēctŏrĕ fōvīstī, quōs tū, Mĕlĭboēĕ, prŏbāstī.

Lōngă tĭbī cūnctīsquĕ dĭū spēctātă sĕnēctūs

fēlīcēsque ānnī nōstrīquĕ nŏvīssĭmŭs aēvī

cīrcŭlŭs īnnŏcŭaē claūsērūnt tēmpŏră vītaē.45

Nēc mĭnŭs hīnc nōbīs gĕmĭtūs lăcrĭmaēquĕ fŭērĕ

quām sī flōrēntēs mōrs īnvĭdă cārpĕrĕt ānnōs;

nēc tĕnŭīt tālēs cōmmūnīs caūsă quĕrēllās.

"Heū, Mĕlĭboēĕ, iăcēs mōrtālī frīgŏrĕ sēgnīs

lēge hŏmĭnūm, caēlō dīgnūs cānēntĕ sĕnēctā50

cōncĭlĭōquĕ dĕūm. Plēnūm tĭbĭ pōndĕrĭs aēquī

pēctŭs ĕrāt. Tū rūrĭcŏlūm dīscērnĕrĕ lītēs

ādsuērās, vărĭās pătĭēns mūlcēndŏ quĕrēllās.

Sūb tē iūrĭs ămōr, sūb tē rĕvĕrēntĭă iūstī

flōrŭĭt, āmbĭgŭōs sīgnāvīt tērmĭnŭs āgrōs.55

Blāndă tĭbī vūltū grăvĭtās ēt mītĕ sĕrēnā

frōntĕ sŭpērcĭlĭūm, sēd pēctūs mītĭŭs ōrĕ.

Tū călămōs āptārĕ lăbrīs ēt iūngĕrĕ cērā

hōrtātūs dūrās dŏcŭīstī fāllĕrĕ cūrās;

nēc sēgnēm pāssūs nōbīs mārcērĕ iŭvēntām60

saēpĕ dăbās mĕrĭtaē nōn vīlĭă praēmĭă Mūsaē.

Saēpe ĕtĭām sĕnĭōr, nē nōs cāntārĕ pĭgērēt,

laētūs Phoēbēā dīxīstī cārmĕn ăvēnā.

Fēlīx ō Mĕlĭboēĕ, vălē! Tĭbĭ frōndĭs ŏdōraē

mūnĕră dāt laūrōs cārpēns rūrālĭs Ăpōllŏ;65

dānt Faūnī, quōd quīsquĕ vălēt, dē vītĕ răcēmōs,

dē mēssī cūlmōs ōmnīque ēx ārbŏrĕ frūgēs;

dāt grāndaēvă Pălēs spūmāntĭă cŷmbĭă lāctĕ,

mēllă fĕrūnt Nŷmphaē, pīctās dāt Flōră cŏrōnās:

mānĭbŭs hīc sūprēmŭs hŏnōs. Dānt cārmĭnă Mūsaē,70

cārmĭnă dānt Mūsaē, nōs ēt mŏdŭlāmŭr ăvēnā:

sīlvēstrīs tē nūnc plătănūs, Mĕlĭboēĕ, sŭsūrrāt,

tē pīnūs; rĕbŏāt tē quīcquīd cārmĭnĭs Ēchō

rēspōndēt sīlvaē; tē nōstra ārmēntă lŏquūntūr.

Nāmquĕ prĭūs sīccīs phōcaē pāscēntŭr ĭn ārvīs75

hīrsūtūsquĕ frĕtō vīvēt lĕŏ, dūlcĭă mēllă

sūdābūnt tāxī, cōnfūsīs lēgĭbŭs ānnī

mēssēm trīstĭs hĭēmps, aēstās trāctābĭt ŏlīvām,

āntĕ dăbīt flŏrĕs aūtūmnūs, vēr dăbĭt ūvās,

quām tăcĕāt, Mĕlĭboēĕ, tŭās mĕă fīstŭlă laūdēs."80

TIT. Pērgĕ, pŭēr, coēptūmquĕ tĭbī nē dēsĕrĕ cārmēn.

Nām sīc dūlcĕ sŏnās, ūt tē plācātŭs Ăpōllŏ

prōvĕhăt ēt fēlīx dŏmĭnām pērdūcăt ĭn ūrbēm.

Iāmque hīc īn sīlvīs praēsēns tĭbĭ fāmă bĕnīgnūm

strāvĭt ĭtēr, rūmpēns līvōrīs nūbĭlă pēnnīs.85

Sēd iām sōl dēmīttĭt ĕquōs dē cūlmĭnĕ mūndī,

flūmĭnĕōs suādēns grĕgĭbūs praēbērĕ lĭquōrēs.