Hīc ălĭūs fīnīssĕt ĭtēr sīgnīsquĕ rĕlātīs
quīs ādvērsă mĕānt stēllārūm nūmĭnă quīnquĕ
quādrĭiŭgīs ēt Phoēbŭs ĕquīs ēt Dēlĭă bīgīs
nōn ūltrā strūxīssĕt ŏpūs, caēlōquĕ rĕdīrēt
āc pēr dēscēnsūm mĕdĭōs pērcūrrĕrĕt īgnēs5
Sātūrnī, Iŏvĭs ēt Mārtīs Sōlīsquĕ, sŭb īllīs
pōst Vĕnĕrem ēt Māiā nātūm tē, Lūnă, văgāntēm.
mē prŏpĕrāre ĕtĭām mūndūs iŭbĕt ōmnĭă cīrcūm
sīdĕră vēctātūm tōtō dēcūrrĕrĕ caēlō,
cūm sĕmĕl aēthĕrĭōs aūsūs cōnscēndĕrĕ cūrrūs10
sūmmūm cōntĭgĕrīm sŭă pēr fāstīgĭă cūlmēn.
hīnc vŏcăt Ōrīōn, māgnī pārs māxĭmă caēlī,
ēt rătĭs hērōūm, quaē nūnc quŏquĕ nāvĭgăt āstrīs,
Flūmĭnăque ērrāntīs lātē sĭnŭāntĭă flēxūs
ēt bĭfĕrūm Cētōs squāmīs ātque ōrĕ trĕmēndō15
Hēspĕrĭdūmquĕ vĭgīl cūstōs ēt dīvĭtĭs aūrī
ēt Cănĭs īn tōtūm pōrtāns īncēndĭă mūndūm
ārăquĕ dīvōrūm, cuī vōtūm sōlvĭt Ŏlŷmpūs;
īllīnc pēr gĕmĭnās Ānguīs quī lābĭtŭr Ārctōs
Hēnĭŏchūsquĕ mĕmōr cūrrūs plaūstrīquĕ Bŏōtēs20
ātque Ărĭādnaēaē caēlēstĭă dōnă cŏrōnaē,
vīctŏr ĕt īnvīsaē Pērseūs cūm fālcĕ Mĕdūsaē
Āndrŏmĕdānquĕ nĕcāns gĕnĭtōr cūm cōniŭgĕ Cēpheūs,
quāquĕ vŏlāt stēllātŭs Ĕquūs cĕlĕrīquĕ Săgīttaē
Dēlphīnūs cērtāns ēt Iūppĭtĕr ālĭtĕ tēctūs,25
cētĕrăque īn tōtō pāssīm lābēntĭă caēlō.
quaē mĭhĭ pēr prŏprĭās vīrēs sūnt cūnctă cănēndă,
quīd vălĕānt ōrtū, quīd cūm mērgūntŭr ĭn ūndās,
ēt quŏtă dē bīs sēx āstrīs pārs quaēquĕ rĕdūcāt.
hās stēllīs prŏprĭās vīrēs ēt tēmpŏră rērūm30
cōnstĭtŭīt māgnī quōndām făbrĭcātŏr Ŏlŷmpī.
Vīr grĕgĭs ēt pōntī vīctōr, cuī pārtĕ rĕlīctā
nōmĕn ŏnūsquĕ dĕdīt nēc pēlle īmmūnĭs ăb īpsā,
Cōlchĭdŏs ēt măgĭcās ārtēs quī vīsĕrĕ Iōlcōn
Mēdēaē iūssīt mōvītquĕ vĕnēnă pĕr ōrbēm,35
nūnc quŏquĕ vīcīnām pūppī, ceū nāvĭgĕt, Ārgō
ā dēxtrī lătĕrīs dūcīt rĕgĭōnĕ pĕr āstră.
sēd tūm prīmă sŭōs pūppīs cōnsūrgĭt ĭn īgnēs,
quāttŭŏr īn pārtēs cūm Cōrnĭgĕr ēxtŭlĭt ōră.
īllā quīsquĭs ĕrīt tērrīs ŏrĭēntĕ crĕātūs,40
rēctŏr ĕrīt pūppīs clāvōque īmmōbĭlĭs haērēns
mūtābīt pĕlăgō tērrās vēntīsquĕ sĕquētūr
fōrtūnām tōtūmquĕ vŏlēt trānārĕ prŏfūndūm
clāssĭbŭs ātque ălĭōs mēnsēs āltūmquĕ vĭdērĕ
Phāsĭn ĕt īn caūtēs Tīphŷn sŭpĕrārĕ rŭēntēm.45
tōllĕ sĭtōs ōrtūs hŏmĭnūm sūb sīdĕrĕ tālī,
sūstŭlĕrīs bēllūm Troīaē clāssēmquĕ sŏlūtām
sānguĭne ĕt āppūlsām tērrīs; nōn īnvĕhĕt ūndīs
Pērsĭdă nēc pĕlăgūs Xērxēs făcĭētquĕ tĕgētquĕ;
vērsă Sўrācūsīs Sălămīs nōn mērgĕt Ăthēnās,50
Pūnĭcă nēc tōtō flŭĭtābūnt aēquŏrĕ rōstră
Āctĭăcōsquĕ sĭnūs īntēr sūspēnsŭs ŭtrīmquĕ
ōrbĭs ĕt īn pōntō caēlī fōrtūnă nătābīt.
hīs dŭcĭbūs caēcō dūcūntŭr ĭn aēquŏrĕ clāssēs
ēt cŏĭt īpsă sĭbī tēllūs tōtūsquĕ pĕr ūsūs55
dīvērsōs rērūm vēntīs ārcēssĭtŭr ōrbīs.
Sēd dĕcĭmā lătĕrīs sūrgēns dē pārtĕ sĭnīstrī
māxĭmŭs Ōrīōn māgnūmque āmplēxŭs Ŏlŷmpūm,
quō fūlgēntĕ sŭpēr tērrās caēlūmquĕ trăhēntĕ
ēmēntītă dĭēm nīgrās nōx cōntrăhĭt ālās,60
sōllērtīs ănĭmōs, vēlōcĭă cōrpŏră fīngēt
ātque ăgĭlem ōffĭcĭō mēntēm cūrāsquĕ pĕr ōmnīs
īndēlāssātō prŏpĕrāntĭă cōrdă vĭgōrĕ.
īnstăr ĕrīt pŏpŭlī tōtāque hăbĭtābĭt ĭn ūrbĕ
līmĭnă pērvŏlĭtāns ūnūmquĕ pĕr ōmnĭă vērbūm65
mānĕ sălūtāndī pōrtāns cōmmūnĭs ămīcūs.
Sēd, cūm sē tērrīs Ărĭēs tēr quīnquĕ pĕrāctīs
pārtĭbŭs ēxtōllīt, prīmūm iŭgă tōllĭt ăb ūndīs
Hēnĭŏchūs clīvōquĕ rŏtās cōnvēllĭt ăb īmō,
quā gĕlĭdūs Bŏrĕās ăquĭlōnĭbŭs īnstăt ăcūtīs.70
īllĕ dăbīt prŏprĭūm stŭdĭūm caēlōquĕ rĕtēntās
quās prĭŭs īn tērrīs ăgĭtātŏr ămāvĕrăt ārtēs:
stārĕ lĕvī cūrrū mŏdĕrāntēm quāttŭŏr ōră
spūmĭgĕrīs frēnātă lŭpīs ēt flēctĕre ĕquōrūm
praēvălĭdās vīrēs āc tōrtō strīngĕrĕ gŷrō;75
āt, cūm lāxātō fūgērūnt cārdĭnĕ claūstră,
ēxăgĭtārĕ fĕrōs prōnūmque āntīrĕ vŏlāntīs
vīxquĕ rŏtīs lĕvĭbūs sūmmūm cōntīngĕrĕ cāmpūm
vīncēntēm pĕdĭbūs vēntōs, vēl prīmă tĕnēntēm
āgmĭna ĭn ōblīquūm cūrsūs ăgĭtārĕ mălīgnōs80
ōbstāntēmquĕ mŏrā tōtūm praēclūdĕrĕ cīrcūm,
vēl mĕdĭūm tūrbaē nūnc dēxtrōs īrĕ pĕr ōrbēs
fīdēntēm cāmpō, nūnc mētā cūrrĕre ăcūtā
spēmquĕ sŭb ēxtrēmō dŭbĭām sūspēndĕrĕ cāsū.
nēc nōn āltērnō dēsūltōr sīdĕrĕ dōrsō85
quādrŭpĕdum ēt stăbĭlīs pŏtĕrīt dēfīgĕrĕ plāntās,
pērvŏlĭtāns ĕt ĕquōs lūdēt pēr tērgă vŏlāntūm;
aūt sōlō vēctātŭs ĕquō nūnc ārmă mŏvēbīt,
nūnc lĕgĕt īn lōngō pēr cūrsūm praēmĭă cīrcō.
quīdquīd dē tālī stŭdĭō fōrmātŭr hăbēbīt.90
hīnc mĭhĭ Sālmōneūs (quī caēlum ĭmĭtātŭs ĭn ōrbĕ,
pōntĭbŭs īmpŏsĭtīs mīssīsquĕ pĕr aēră quădrīgīs
ēxprēssīssĕ sŏnūm mūndī sĭbĭ vīsŭs ĕt īpsūm
ādmōvīssĕ Iŏvēm tērrīs, dūm fūlmĭnă fīngīt
sēnsĭt, ĕt īmmīssōs īgnēs sŭpĕr īpsĕ sĕcūtūs95
mōrtĕ Iŏvēm dĭdĭcīt) gĕnĕrātūs pōssĭt hăbērī.
hōc gĕnĭtūm crēdās dē sīdĕrĕ Bēllĕrŏphōntēn
īmpŏsŭīssĕ vĭām mūndō pēr sīgnă vŏlāntēm,
cuī caēlūm cāmpūs fŭĕrāt, tērraēquĕ frĕtūmquĕ
sūb pĕdĭbūs, nōn ūllă tŭlīt vēstīgĭă cūrsūs.100
hīs ĕrĭt Hēnĭŏchī sūrgēns tĭbĭ fōrmă nŏtāndă.
Cūmquĕ dĕcēm pārtēs Ărĭēs dŭplĭcāvĕrĭt ōrtūs,
īncĭpĭēnt Haēdī trĕmŭlūm prōdūcĕrĕ mēntūm
hīrtăquĕ tūm dēmūm tērrīs prōmīttĕrĕ tērgă
quā dēxtēr Bŏrĕās spīrāt. nē crēdĕ sĕvēraē105
frōntĭs ŏpūs fīngī, strīctōsque hīnc ōră Cătōnēs
ābrūptūmquĕ părī Tōrquātum ĕt Hŏrātĭă fāctă.
māiŭs ŏnūs sīgno ēst, Haēdīs nēc tāntă pĕtūlcīs
cōnvĕnĭūnt: lĕvĭbūs gaūdēnt lāscīvăquĕ sīgnānt
pēctŏra; ĕt īn lūsūs făcĭlīs ăgĭlēmquĕ vĭgōrēm110
dēsūdānt; vărĭō dūcūnt ĭn ămōrĕ iŭvēntām;
īn vūlnūs nūmquām vīrtūs sēd saēpĕ lĭbīdŏ
īmpēllīt, tūrpīsque ĕmĭtūr vēl mōrtĕ vŏlūptās;
ēt mĭnĭmūm cĕcĭdīssĕ mălum ēst, quĭă crīmĭnĕ vīncūnt.
nēc nōn ēt cūltūs pĕcŏrūm nāscēntĭbŭs āddūnt115
pāstōrēmquĕ sŭūm gĕnĕrānt, cuī fīstŭlă cōllō
haērĕăt ēt vōcēs āltērnă pĕr ōscŭlă dūcāt.
Sēd, cūm bīs dēnās aūgēbīt sēptĭmă pārtēs
Lānĭgĕrī, sūrgēnt Hўădēs. quō tēmpŏrĕ nātīs
nūllă quĭēs plăcĕt, īn nūllō sūnt ōtĭă frūctū,120
sēd pŏpŭlūm tūrbāmquĕ pĕtūnt rērūmquĕ tŭmūltūs.
sēdĭtĭō clāmōrquĕ iŭvāt, Grācchōsquĕ tĕnēntīs
rōstră vŏlūnt Mōntēmquĕ Săcrūm rārōsquĕ Quĭrītēs;
pācīs bēllă prŏbānt cūraēque ălĭmēntă mĭnīstrānt.
īmmūndōsquĕ grĕgēs ăgĭtānt pēr sōrdĭdă rūră;125
ēt fīdūm Lāērtĭădaē gĕnŭērĕ sўbōtēn.
hōs gĕnĕrānt Hўădēs mōrēs sūrgēntĭbŭs āstrīs.
Ūltĭmă Lānĭgĕrī cūm pārs ēxclūdĭtŭr ōrbī,
quaē tōtum ōstēndīt tērrīs ātque ērŭĭt ūndīs,
Ōlĕnĭē sērvāns praēgrēssōs tōllĭtŭr Haēdōs130
ēgĕlĭdō stēllātă pŏlō, quā dēxtĕră pārs ēst,
ōffĭcĭō māgnī mātēr Iŏvĭs. īllă Tŏnāntī
fīda ălĭmēntă dĕdīt pēctūsque īmplēvĭt hĭāntīs
lāctĕ sŭō, dĕdĭt ēt dīgnās ād fūlmĭnă vīrēs.
hīnc trĕpĭdaē mēntēs trĕmĕbūndăquĕ cōrdă crĕāntūr135
sūspēnsa ād strĕpĭtūs lĕvĭbūsque ōbnōxĭă caūsīs.
hīs ĕtĭam īngĕnĭta ēst vīsēndi īgnōtă cŭpīdŏ,
ūt nŏvă pēr mōntēs quaērūnt ārbūstă căpēllaē,
sēmpĕr ĕt ūltĕrĭūs pāscēntēs tēndĕrĕ gaūdēnt.
Taūrŭs, ĭn āvērsōs praēcēps cūm tōllĭtŭr ōrtūs,140
sēxtā pārtĕ sŭī cērtāntīs lūcĕ sŏrōrēs
Plēĭădās dūcīt. quĭbŭs āspīrāntĭbŭs ālmām
īn lūcem ēdūntūr Bācchī Vĕnĕrīsquĕ sĕquācēs
pērquĕ dăpēs mēnsāsquĕ sŭpēr pĕtŭlāntĭă cōrdă
ēt sălĕ mōrdācī dūlcīs quaērēntĭă rīsūs.145
īllīs cūră sŭī cūltūs frōntīsquĕ dĕcōraē
sēmpĕr ĕrīt: tōrtōs īn flūctūm pōnĕrĕ crīnēs
aūt vīnclīs rĕvŏcārĕ cŏmās ēt vērtĭcĕ dēnsō
fīngĕre ĕt āppŏsĭtīs căpŭt ēmūtārĕ căpīllīs
pūmĭcĭbūsquĕ căvīs hōrrēntĭă mēmbră pŏlīrĕ150
ātque ōdīssĕ vĭrūm tĕrĕtīsque ōptārĕ lăcērtōs.
fēmĭnĕaē vēstēs, nĕc ĭn ūsūm tēgmĭnă plāntīs
sēd spĕcĭēm, fīctīquĕ plăcēnt ād mōllĭă grēssūs.
nātūraē pŭdĕt, ātque hăbĭtāt sūb pēctŏrĕ caēcă
āmbĭtĭo, ēt mōrbūm vīrtūtīs nōmĭnĕ iāctānt.155
sēmpĕr ămārĕ părum ēst: cŭpĭēnt ĕt ămārĕ vĭdērī.
Iām vērō Gĕmĭnīs frātērnă fĕrēntĭbŭs āstră
īn caēlūm sūmmōquĕ nătāntĭbŭs aēquŏrĕ pōntī
sēptĭmă pārs Lĕpŏrēm tōllīt. quō sīdĕrĕ nātīs
vīx ālās nātūră nĕgāt vŏlŭcrīsquĕ mĕātūs:160
tāntŭs ĕrīt pēr mēmbră vĭgōr rĕfĕrēntĭă vēntōs.
īllĕ prĭūs vīctōr stădĭō quām mīssŭs ăbībīt;
īllĕ cĭtō mōtū rĭgĭdōs ēlūdĕrĕ caēstūs,
nūnc ēxīrĕ lĕvīs mīssās nūnc mīttĕrĕ pālmās,
īllĕ pĭlām cĕlĕrī fŭgĭēntēm rēddĕrĕ plāntā165
ēt pĕdĭbūs pēnsārĕ mănūs ēt lūdĕrĕ fūlcrō
mōbĭlĭbūsquĕ cĭtōs īctūs glŏmĕrārĕ lăcērtīs,
īllĕ pŏtēns tūrbā pērfūndĕrĕ mēmbră pĭlārūm
pēr tōtūmquĕ văgās cōrpūs dīspōnĕrĕ pālmās,
ūt tĕnĕāt tāntōs ōrbēs sĭbĭque īpsĕ rĕlūdāt170
ēt vĕlŭt ēdōctōs iŭbĕāt vŏlĭtārĕ pĕr īpsūm.
īnvĭgĭlāt cūrīs, sōmnōs īndūstrĭă vīncīt,
ōtĭă pēr vărĭōs ēxērcēt dūlcĭă lūsūs.
Nūnc Cāncrō vīcīnă cănām, cuī pārtĕ sĭnīstrā
cōnsūrgūnt Iŭgŭlaē. quĭbŭs āspīrāntĭbŭs ōrtī175
tē, Mĕlĕāgrĕ, cŏlūnt flāmmīs ābsēntĭbŭs ūstūm
rēddēntēmquĕ tŭaē pēr mōrtēm mūnĕră mātrī,
cūiŭs ĕt āntĕ nĕcēm paūlātīm vītă sĕpūltāst,
ātque Ătălāntaēōs cōnātūm fērrĕ lăbōrēs,
ēt Călўdōnēā bēllāntēm rūpĕ pŭēllām180
vīncēntēmquĕ vĭrōs ēt quām pŏtŭīssĕ vĭdērĕ
vīrgĭnĕ māiŭs ĕrāt stērnēntēm vūlnĕrĕ prīmō
quāque ĕrăt Āctaēōn sīlvīs mīrāndŭs, ĕt āntĕ
quām cănĭbūs nŏvă praēdă fŭīt, dūcūntŭr ĕt īpsī,
rētĭbŭs ēt claūdūnt cāmpōs, fōrmīdĭnĕ mōntēs.185
mēndācīsquĕ părānt fŏvĕās lăquĕōsquĕ tĕnācīs
cūrrēntīsquĕ fĕrās pĕdĭcārūm cōmpĕdĕ nēctūnt
aūt cănĭbūs fērrōvĕ nĕcānt praēdāsquĕ rĕpōrtānt.
sūnt quĭbŭs īn pōntō stŭdĭum ēst cēpīssĕ fĕrārūm
dīvērsās făcĭēs ēt caēcō mērsă prŏfūndō190
stērnĕrĕ lītŏrĕīs mōnstrōrūm cōrpŏra hărēnīs
hōrrēndūmquĕ frĕtīs īn bēllă lăcēssĕrĕ pōntūm
ēt cōlārĕ văgōs īndūctīs rētĭbŭs āmnēs
āc pēr nūllă sĕquī dŭbĭās vēstīgĭă praēdās,
lūxŭrĭaē quĭă tērră părūm, fāstīdĭt ĕt ōrbēm195
vēntĕr, ĕt īpsĕ gŭlām Nēreūs ēx aēquŏrĕ pāscīt.
Āt Prŏcўōn ŏrĭēns, cūm iām vīcēsĭmă Cāncrō
sēptĭmăque ēx ūndīs pārs sēse ēmērgĭt ĭn āstră,
vēnātūs nōn īllĕ quĭdēm vērum ārmă crĕātīs
vēnāndī trĭbŭīt. cătŭlōs nūtrīrĕ săgācīs200
ēt gĕnŭs ā prŏăvīs, mōrēs nŭmĕrārĕ pĕr ūrbēs,
rētĭăque ēt vălĭdā vēnābŭlă cūspĭdĕ fīxă
lēntăquĕ cōrrēctīs fōrmāre hāstīlĭă nōdīs,
ēt quaēcūmquĕ sŏlēt vēnāndī pōscĕrĕ cūră
īn prŏprĭōs făbrĭcārĕ dăbīt vēnālĭă quaēstūs.205
Cūm vēro īn vāstōs sūrgēt Nĕmĕaēŭs hĭātūs,
ēxŏrĭtūr cāndēns lātrātquĕ Cănīcŭlă flāmmās
ēt răbĭt īgnĕ sŭō gĕmĭnātque īncēndĭă sōlīs.
quā sūbdēntĕ făcēm tērrīs rădĭōsquĕ vŏmēntĕ
dīvīnāt cĭnĕrēs ōrbīs fātūmquĕ sŭprēmūm210
sōrtītūr, lānguētquĕ sŭīs Nēptūnŭs ĭn ūndīs,
ēt vĭrĭdīs nĕmŏrī sānguīs dēcēdĭt ĕt hērbīs.
cūnctă pĕrēgrīnōs ōrbēs ănĭmālĭă quaērūnt
ātque ĕgĕt āltĕrĭūs mūndūs, nātūră sŭīsmēt
aēgrōtāt mōrbīs nĭmĭōs ōbsēssă pĕr aēstūs215
īnquĕ rŏgō vīvīt: tāntūs pēr sīdĕră fērvōr
fūndĭtŭr ātque ūnō cēnsēntūr lūmĭnĕ cūnctă.
haēc ŭbĭ sē pōntō pēr prīmās ēxtŭlĭt ōrās,
nāscēntēm quām nēc pĕlăgī rēstīnxĕrĭt ūndă,
ēffrēnōs ănĭmōs vĭŏlēntăquĕ pēctŏră fīngēt220
īrārūmquĕ dăbīt flūctūs ŏdĭūmquĕ mĕtūmquĕ
tōtīūs vūlgī. praēcūrrūnt vērbă lŏquēntīs,
ānte ōs ēst ănĭmūs nēc māgnīs cōncĭtă caūsīs
cōrdă mĭcānt ēt līnguă răbīt lātrātquĕ lŏquēndō,
mōrsĭbŭs ēt crēbrīs dēntēs īn vōcĕ rĕlīnquīt.225
ārdēscīt vīnō vĭtĭūm, vīrēsquĕ mĭnīstrāt
Bācchŭs ĕt īn flāmmām saēvās ēxsūscĭtăt īrās.
nēc sīlvās rūpēsquĕ tĭmēnt vāstōsquĕ lĕōnēs
aūt spūmāntĭs ăprī dēntēs ātque ārmă fĕrārūm,
ēffūndūntquĕ sŭās cōncēsso īn cōrpŏrĕ flāmmās.230
nēc tālīs mīrēre ārtēs sūb sīdĕrĕ tālī:
cērnĭs ŭt īpsum ĕtĭām sīdūs vēnētŭr ĭn āstrīs;
praēgrēssūm quaērīt Lĕpŏrēm cōmprēndĕrĕ cūrsū.
Ūltĭmă pārs māgnī cūm tōllĭtŭr ōrtă Lĕōnīs,
Crātēr aūrātīs sūrgīt caēlātŭs ăb āstrīs.235
īndĕ trăhīt quīcūmquĕ gĕnūs mōrēsquĕ, sĕquētūr
īrrĭgŭōs rūrīs cāmpōs āmnēsquĕ lăcūsquĕ,
ēt tē, Bācchĕ, tŭās nūbēntēm iūngĕt ăd ūlmōs,
dīspōnētvĕ iŭgīs ĭmĭtātūs frōndĕ chŏrēās,
rōbŏrĕ vēl prŏprĭō fīdēntem īn brācchĭă dūcēt240
tēquĕ tĭbī crēdēt sēmpērque, ūt mātrĕ rĕsēctūm,
ābiūngēt thălămīs, sĕgĕtēmque īntērsĕrĕt ūvīs,
quaēque ălĭa īnnŭmĕrī cūltūs ēst fōrmă pĕr ōrbēm
prō rĕgĭōnĕ cŏlēt. nēc pārcē vīnă rĕcēptă
haūrĭĕt, ēmĕrĭtīs ēt frūctĭbŭs īpsĕ frŭētūr245
gaūdēbītquĕ mĕrō mērgētque īn pōcŭlă mēntēm.
nēc sōlūm tērraē spēm crēdĕt ĭn ānnŭă vōtă:
ānnōnaē quŏquĕ vēctīgāl mērcēsquĕ sĕquētūr
praēcĭpŭē quās ūmŏr ălīt nēc dēsĕrĭt ūndă.
tālīs ēffīngēt Crātēr ūmōrĭs ămātōr.250
Iām sŭbĭt Ērĭgŏnē. quaē cūm tĭbĭ quīnquĕ fĕrētūr
pārtĭbŭs ērēptīs pōntō, tōllēntŭr ăb ūndīs
clāra Ărĭādnaēaē quōndām mŏnŭmēntă cŏrōnaē
ēt mōllīs trĭbŭēnt ārtēs. hīnc dōnă pŭēllaē
nāmquĕ nĭtēnt, īllīnc ŏrĭēns ēst īpsă pŭēllă.255
īllĕ cŏlēt nĭtĭdīs gēmmāntēm flōrĭbŭs hōrtūm
pāllēntīs vĭŏlās ēt pūrpŭrĕōs hўăcīnthōs
līlĭăque ēt Tўrĭās ĭmĭtātă păpāvĕră lūcēs
vērnāntīsquĕ rŏsaē rŭbĭcūndō sānguĭnĕ flōrēm
caērŭlĕūmque ŏlĕīs vĭrĭdēmve īn grāmĭnĕ cōllēm.260
cōnsĕrĕt ēt vērīs dēpīngēt prātă fĭgūrīs.
aūt vărĭōs nēctēt flōrēs sērtīsquĕ lŏcābīt
ēffīngētquĕ sŭūm sīdūs sĭmĭlīsquĕ ‹cŏrōnās
Cnōsĭăcaē făcĭēt; călămōsque› īn mūtŭă prēssōs
īncŏquĕt ātque Ărăbūm Sўrĭīs mūlcēbĭt ŏdōrēs
ēt mĕdĭōs ūnguēntă dăbīt rĕfĕrēntĭă flātūs,265
ūt sĭt ădūltĕrĭō sūcōrūm grātĭă māiōr.
mūndĭtĭaē cōrdī cūltūsque ārtēsquĕ dĕcōraē
ēt lēnōcĭnĭūm vītaē praēsēnsquĕ vŏlūptās.
Vīrgĭnĭs hōc ānnī pōscūnt flōrēsquĕ Cŏrōnaē.
Āt, cūm pēr dĕcĭmām cōnsūrgēns hōrrĭdă pārtēm270
Spīcă fĕrēt praē sē vāllāntīs cōrpŭs ărīstās,
ārvōrum īngĕnĕrāt stŭdĭūm rūrīsquĕ cŏlēndī
sēmĭnăque īn faēnūs sūlcātīs crēdĕrĕ tērrīs
ūsūrāmquĕ sĕquī māiōrēm sōrtĕ rĕcēptīs
frūgĭbŭs īnnŭmĕrīs ātque hōrrĕă quaērĕrĕ mēssī275
(quōd sōlūm dĕcŭīt mōrtālīs nōssĕ mĕtāllūm:
ūllă fămēs, nōn ūllă fŏrēnt iēiūnĭă tērrīs;
dīvĕs ĕrāt cēnsūs sătŭrātīs gēntĭbŭs ‹ōlīm
ārgēntī vēnīs aūrīquĕ lătēntĭbŭs› ōrbī
ēt, sī fōrtĕ lăbōr vīrēs tārdāvĕrĭt, ārtēs
quīs sĭnĕ nūllă Cĕrēs, nōn ūllūs sēmĭnĭs ūsūs,280
sūbdĕrĕ frāctūrō sĭlĭcī frūmēntă sŭpērquĕ
dūcĕrĕ pēndēntīs ōrbēs ēt mērgĕrĕ fārră
āc tōrrērĕ fŏcīs hŏmĭnūmque ălĭmēntă părārĕ
ātque ūnūm gĕnŭs īn mūltās vărĭārĕ fĭgūrās.
ēt, quĭă dīspŏsĭtīs hăbĭtātūr spīcă pĕr ārtēm285
frūgĭbŭs, āc strūctō sĭmĭlīs cōmpōnĭtŭr ōrdŏ,
sēmĭnĭbūsquĕ sŭīs cēllās ātque hōrrĕă praēbēt,
scūlpēntēm făcĭēt sānctīs lăquĕārĭă tēmplīs
cōndēntēmquĕ nŏvūm caēlūm pēr tēctă Tŏnāntīs.
haēc fŭĕrāt quōndām dīvīs cōncēssă fĭgūră,290
nūnc iām lūxŭrĭaē pārs ēst: trīclīnĭă tēmplīs
cōncērtānt, tēctīque aūrō iām vēscĭmŭr aūrō.
Sēd pārte ōctāvā sūrgēntēm cērnĕ Săgīttām
Chēlārūm. dăbĭt haēc iăcŭlūm tōrquērĕ lăcērtīs,
ēt călămūm nērvīs, glaēbās ēt mīttĕrĕ vīrgīs,295
pēndēntēmquĕ sŭō vŏlŭcrēm dēprēndĕrĕ caēlō,
cūspĭdĕ vēl trĭplĭcī sēcūrūm fīgĕrĕ pīscēm.
quōd pŏtĭūs dĕdĕrīm Teūcrō sīdūsvĕ gĕnūsvĕ,
tēvĕ, Phĭlōctētē, cuī mālīm crēdĕrĕ pārtī?
Hēctŏrĭs īllĕ făcēs ārcū taēdāmquĕ fŭgāvīt,300
mīttēbāt saēvōs īgnēs quaē mīllĕ cărīnīs.
hīc sōrtēm phărĕtrā Troīaē bēllīquĕ gĕrēbāt,
māiŏr ĕt ārmātīs hōstīs sūbsēdĕrăt ēxūl.
quīn ĕtĭam īllĕ pătēr tālī dē sīdĕrĕ crētūs
ēssĕ pŏtēst, quī sērpēntēm sŭpĕr ōră cŭbāntēm305
īnfēlīx nātī sōmnūmque ănĭmāmquĕ bĭbēntēm
sūstĭnŭīt mīssō pĕtĕre āc prōstērnĕrĕ tēlō.
ārs ĕrăt ēssĕ pătrēm; vīcīt nātūră pĕrīclūm
ēt părĭtēr iŭvĕnēm sōmnōque āc mōrtĕ lĕvāvīt
tūnc ĭtĕrūm nātum ēt fātō pēr sōmnĭă rāptūm.310
Āt, cūm sēcrētīs īmprōvĭdŭs Haēdŭs ĭn āntrīs
ērrāntī sĭmĭlīs frātrūm vēstīgĭă quaērīt
pōstquĕ grĕgēm lōngō prōdūcĭtŭr īntērvāllō,
sōllērtīs ănĭmōs ăgĭtātăquĕ pēctŏra ĭn ūsūs
ēffīngīt vărĭōs nēc dēfĭcĭēntĭă cūrīs315
nēc cōntēntă dŏmō. pŏpŭlī sūnt īllă mĭnīstră
pērquĕ măgīstrātūs ēt pūblĭcă iūră fĕrūntūr.
nōn īllō cōrām dĭgĭtōs quaēsīvĕrĭt hāstă,
dēfŭĕrītquĕ bŏnīs sēctōr, poēnāmquĕ lŭcrētūr
nōxĭŭs ēt pătrĭām fraūdārīt dēbĭtŏr aērīs.320
cōgnĭtŏr ēst ūrbīs. nēc nōn lāscīvĭt ămōrēs
īn vărĭōs pōnītquĕ fŏrūm suādēntĕ Lўaēō,
mōbĭlĭs īn sāltūs ēt scaēnaē mōllĭŏr ārtĕ.
Nūnc sūrgēntĕ Lўrā tēstūdĭnĭs ēnătăt ūndīs
fōrmă pĕr hērēdēm tāntūm pōst fātă sŏnāntīs,325
quā quōndām sōmnūmquĕ frĕtīs Oēāgrĭŭs Ōrpheūs
ēt sēnsūs scŏpŭlīs ēt sīlvīs āddĭdĭt aūrēs
ēt Dītī lăcrĭmās ēt mōrtī dēnĭquĕ fīnēm.
hīnc vĕnĭēnt vōcīs dōtēs chōrdaēquĕ sŏnāntīs
gārrŭlăque īn mŏdŭlōs dīvērsā tībĭă fōrmā330
ēt quōdcūmquĕ mănū lŏquĭtūr flātūquĕ mŏvētūr.
īllĕ dăbīt cāntūs īntēr cōnvīvĭă dūlcīs
mūlcēbītquĕ sŏnō Bācchūm nōctēmquĕ tĕnēbīt.
quīn ĕtĭām cūrās īntēr sēcrētă mŏvēbīt
cārmĭnă fūrtīvō mŏdŭlātūs mūrmŭrĕ vōcēm,335
sōlŭs ĕt īpsĕ sŭās sēmpēr cāntābĭt ăd aūrēs,
sīc dīctāntĕ Lўrā, cūm pārs vīcēsĭmă sēxtă
Chēlārūm sūrgēt, quaē cōrnŭă dūcĕt ăd āstră.
Quīd rĕgĭōnĕ Nĕpaē vīx pārtēs ōctŏ trăhēntīs
Āră fĕrēns tūrīs stēllīs ĭmĭtāntĭbŭs īgnēm,340
īn quā dēvōtī quōndām cĕcĭdērĕ Gĭgāntēs,
nēc prĭŭs ārmāvīt vĭŏlēntō fūlmĭnĕ dēxtrām
Iūppĭtĕr, āntĕ dĕōs quām cōnstĭtĭt īpsĕ săcērdōs?
quōs pŏtĭūs fīngēnt ōrtūs quām tēmplă cŏlēntīs
ātque aūctōrātōs īn tērtĭă iūră mĭnīstrōs,345
dīvōrūmquĕ săcrā vĕnĕrāntīs nūmĭnă vōcĕ,
paēnĕ dĕōs ēt quī pōssīnt vēntūră vĭdērĕ?
Quāttŭŏr āppŏsĭtīs Cēntaūrūs pārtĭbŭs ēffērt
sīdĕra ĕt ēx īpsō mōrēs nāscēntĭbŭs āddīt.
aūt stĭmŭlīs ăgĭtābĭt ŏnūs mīxtāsquĕ iŭgābīt350
sēmĭnĕ quādrŭpĕdēs aūt cūrrū cēlsĭŏr ībīt
aūt ŏnĕrābĭt ĕquōs ārmīs aūt dūcĕt ĭn ārmă.
īllĕ tĕnēt mĕdĭcās ārtēs ād mēmbră fĕrārūm
ēt nōn aūdītōs mūtārūm tōllĕrĕ mōrbōs.
hōc ēst ārtĭs ŏpūs, nōn ēxspēctārĕ gĕmēntīs355
ēt sĭbĭ nōn aēgrūm iāmdūdūm crēdĕrĕ cōrpūs.
Hūnc sŭbĭt Ārcĭtĕnēns, cūiūs pārs quīntă nĭtēntēm
Ārctūrum ōstēndīt pōntō. quō tēmpŏrĕ nātīs
Fōrtūna īpsă sŭōs aūdēt cōmmīttĕrĕ cēnsūs,
rēgālīs ŭt ŏpēs ēt sāncta aērārĭă sērvēnt360
rēgnāntēs sūb rēgĕ sŭō rērūmquĕ mĭnīstrī,
tūtēlāmquĕ gĕrānt pŏpŭlī, dŏmĭbūsvĕ rĕgēndīs
praēpŏsĭtī cūrās ălĭēnō līmĭnĕ claūdānt.
Ārcĭtĕnēns cūm sē tōtūm prōdūxĕrĭt ūndīs,
tēr dĕcĭmā sūb pārtĕ fĕrī fōrmāntĭbŭs āstrīs365
plūmĕŭs īn caēlūm nĭtĭdīs Ŏlŏr ēvŏlăt ālīs.
quō sūrgēntĕ trăhēns lūcēm mātrēmquĕ rĕlīnquēns
īpsĕ quŏque āĕrĭōs pŏpŭlōs caēlōquĕ dĭcātūm
ālĭtŭūm gĕnŭs īn stŭdĭūm cēnsūsquĕ vŏcābīt.
mīllĕ flŭēnt ārtēs: aūt bēllum īndīcĕrĕ mūndō370
ēt mĕdĭōs īntēr vŏlŭcrēm prēnsārĕ mĕātūs,
aūt nīdīs dāmnārĕ sŭīs, rāmōvĕ sĕdēntēm
pāscēntēmvĕ sŭpēr sūrgēntĭă dūcĕrĕ līnă.
ātque haēc īn lūxūm. iām vēntrī lōngĭŭs ītūr
quām mŏdŏ mīlĭtĭaē: Nŭmĭdārūm pāscĭmŭr ōrīs375
Phāsĭdŏs ēt lūcīs; ārcēssĭtŭr īndĕ măcēllūm
ūnde aūrātă nŏvō dēvēcta ēst aēquŏrĕ pēllīs.
quīn ĕtĭām līnguās hŏmĭnūm sēnsūsquĕ dŏcēbīt
āĕrĭās vŏlŭcrēs nŏvăque īn cōmmērcĭă dūcēt
vērbăquĕ praēcĭpĭēt nātūraē lēgĕ nĕgātā.380
īpsĕ dĕūm Cŷcnūs cōndīt vōcēmquĕ sŭb īllō
nōn tōtūs vŏlŭcēr, sēcūmque īmmūrmŭrăt īntūs.
nēc tē praētēreānt claūsās quī cūlmĭnĕ sūmmō
pāscĕre ăvēs Vĕnĕrīs gaūdēnt ēt rēddĕrĕ caēlō
aūt cērtīs rĕvŏcārĕ nŏtīs, tōtāmvĕ pĕr ūrbēm385
quī gēstānt căvĕīs vŏlŭcrēs ād iūssă părātās,
quōrum ōmnīs pārvō cōnsīstīt pāssĕrĕ cēnsūs.
hās ĕrĭt ēt sĭmĭlīs trĭbŭēns Ŏlŏr aūrĕŭs ārtēs.
Ānguĭtĕnēns māgnō cīrcūmdătŭs ōrbĕ drăcōnīs,
cūm vĕnĭt īn rĕgĭōnĕ tŭaē, Căprĭcōrnĕ, fĭgūraē,390
nōn ĭnĭmīcă făcīt sērpēntūm mēmbră crĕātīs.
āccĭpĭēnt sĭnĭbūsquĕ sŭīs pēplōquĕ flŭēntī
ōscŭlăque hōrrēndīs iūngēnt īmpūnĕ vĕnēnīs.
Āt, cūm sē pătrĭō prōdūcēns aēquŏrĕ Pīscīs
īn caēlūmquĕ fĕrēns ălĭēnīs fīnĭbŭs ībīt,395
quīsquĭs ĕrīt tālī căpĭēns sūb tēmpŏrĕ vītām,
lītŏrĭbūs rīpīsvĕ sŭōs cīrcūmfĕrĕt ānnōs,
pēndēntem ēt caēcō cāptābĭt ĭn aēquŏrĕ pīscēm,
cūmquĕ sŭīs dŏmĭbūs cōnchā vāllōquĕ lătēntīs
prōtrăhĕt īmmērsūs. nĭhĭl ēst aūdērĕ rĕlīctūm:400
quaēstūs naūfrăgĭō pĕtĭtūr cōrpūsquĕ prŏfūndō
īmmīssūm părĭtēr quām praēda ēxquīrĭtŭr īpsă.
nēc sēmpēr tāntī mērcēs ēst pārvă lăbōrīs:
cēnsĭbŭs aēquāntūr cōnchaē, lăpĭdūmquĕ nĭtōrĕ
vīx quīsquam ēst lŏcŭplēs. ŏnĕrātūr tērră prŏfūndō.405
tālī sōrtĕ sŭās ārtēs pēr lītŏră trāctāt,
aūt ĕmĭt ēxtērnōs prĕtĭō mūtātquĕ lăbōrēs
īnstĭtŏr aēquŏrĕaē vărĭā sŭb ĭmāgĭnĕ mērcīs.
Cūmquĕ Fĭdīs māgnō sūccēdūnt sīdĕră mūndō
quaēsītōr scĕlĕrūm vĕnĭēt vīndēxquĕ rĕōrūm,410
quī cōmmīssă sŭīs rīmābĭtŭr ārgūmēntīs
īn lūcēmquĕ trăhēt tăcĭtā lătĭtāntĭă fraūdĕ.
hīnc ĕtĭam īmmītīs tōrtōr poēnaēquĕ mĭnīstēr
ēt quīsquīs vērōvĕ făvēt cūlpāmvĕ pĕrōdīt
prōdĭtŭr ātque āltō quī iūrgĭă pēctŏrĕ tōllāt.415
Caērŭlĕūs pōntō cūm sē Dēlphīnŭs ĭn āstră
ērĭgĭt ēt squāmām stēllīs ĭmĭtāntĭbŭs ēxīt,
āmbĭgŭūs tērraē pārtūs pĕlăgīquĕ crĕātūr.
nām, vĕlŭt īpsĕ cĭtīs pērlābĭtŭr aēquŏră pīnnīs
nūnc sūmmūm scīndēns pĕlăgūs nūnc āltă prŏfūndī420
ēt sĭnĭbūs vīrēs sūmīt flūctūmquĕ fĭgūrāt,
sīc, vĕnĭt ēx īllō quīsquīs, vŏlĭtābĭt ĭn ūndīs.
nūnc āltērnă fĕrēns īn lēntōs brācchĭă trāctūs
ēt plaūsā rĕsŏnābĭt ăquā, nūnc aēquŏrĕ mērsās
dīdūcēt pālmās fūrtīvă bĭrēmĭs ĭn īpsō,425
nūnc ĭn ăquās rēctūs vĕnĭēt pāssūquĕ nătābīt
ēt vădă mēntītūs rēddēt sŭpĕr aēquŏră cāmpūm;
aūt īmmōtă fĕrēns īn tērgūs mēmbră lătūsquĕ
nōn ŏnĕrābĭt ăquās sūmmīsque āccūmbĕt ĭn ūndīs
pēndēbītquĕ sŭpēr, tōtūs sĭnĕ rēmĭgĕ vēlūm.430
īllīs īn pōntō iūcūndum ēst quaērĕrĕ pōntūm,
cōrpŏrăque īmmērgūnt ūndīs īpsūmquĕ sŭb āntrīs
Nērĕa ĕt aēquŏrĕās cōnāntūr vīsĕrĕ Nŷmphās,
ēxpōrtāntquĕ mărīs praēdās ēt rāptă prŏfūndō
naūfrăgĭa ātque īmās ăvĭdī scrūtāntŭr hărēnās.435
pār ēx dīvērsō stŭdĭūm sŏcĭātŭr ŭtrūmquĕ
īn gĕnŭs ātque ūnō dīgēstūm sēmĭnĕ sūrgīt.
ādnŭmĕrēs ĕtĭam īllă lĭcēt cōgnātă pĕr ārtēm
cōrpŏră, quaē vălĭdō sălĭūnt ēxcūssă pĕtaūrō
āltērnōsquĕ cĭēnt mōtūs, ēlātŭs ĕt āntĕ440
nūnc iăcĕt ātque hūiūs cāsū sūspēndĭtŭr īllĕ,
mēmbrăvĕ pēr flāmmās ōrbēsque ēmīssă flăgrāntīs,
mōllĭtĕr ūt lĭquĭdīs pĕr hŭmūm pōnūntŭr ĭn ūndīs
quaē dēlphīnă sŭō pĕr ĭnāne ĭmĭtāntĭă mōtū
ēt vĭdŭātă vŏlānt pīnnīs ĕt ĭn āĕrĕ lūdūnt.445
āt, sī dēfĭcĭēnt ārtēs, rĕmănēbĭt ĭn īllīs
mātĕrĭēs tămĕn āptă; dăbīt nātūră vĭgōrēm
ātque ălăcrīs cūrsūs cāmpōquĕ vŏlāntĭă mēmbră.
Sēd rĕgĭōnĕ mĕāns Cēpheūs ūmēntĭs Ăquārī
nōn dăbĭt īn lūsūm mōrēs. făcĭt ōră sĕvēraē450
frōntĭs ĭs āc vūltūs cōmpōnīt pōndĕrĕ mēntīs.
pāscēntūr cūrīs vĕtĕrūmque ēxēmplă rĕvōlvēnt
quōdque ăgăt īd crēdāt, stŭpĕfāctŭs ĭmāgĭnĕ iūrīs,
sēmpĕr ĕt āntīquī laūdābūnt vērbă Cătōnīs.
cōmpōnēt tĕnĕrōs ĕtĭām quī nūtrĭăt ānnōs455
ēt dŏmĭnūm dŏmĭnūs praētēxtaē lēgĕ sĕquātūr
tūtōrīsvĕ sŭpērcĭlĭūm pătrŭīvĕ rĭgōrēm.
quīn ĕtĭām trăgĭcō praēstābūnt vērbă cŏtūrnō,
cūiŭs ĕrīt, quāmquam īn chārtīs, stĭlŭs īpsĕ crŭēntūs,
nēc mĭnŭs haē scĕlĕrūm făcĭē rērūmquĕ tŭmūltū460
gaūdēbūnt. vīx ūnă trĭūm mĕmŏrārĕ sĕpūlcră
rūctāntēmquĕ pătrēm nātōs sōlēmquĕ rĕvērsūm
ēt caēcūm sĭnĕ nūbĕ dĭēm, Thēbānă iŭvābīt
dīcĕrĕ bēlla ŭtĕrī mīxtūmque īn frātrĕ părēntēm,
quīn ēt Mēdēaē nātōs frātrēmquĕ pătrēmquĕ,465
hīnc vēstēs flāmmās īllīnc prō mūnĕrĕ mīssās
āĕrĭāmquĕ fŭgām nātōsque ēx īgnĭbŭs ānnōs.
mīlle ălĭās rērūm spĕcĭēs īn cārmĭnă dūcēnt;
fōrsĭtăn īpse ĕtĭām Cēpheūs rĕfĕrētŭr ĭn āctūs.
ēt, sīquīs stŭdĭō scrībēndī mītĭŏr ībīt,470
cōmĭcă cōmpōnēt laētīs spēctācŭlă lūdīs,
ārdēntīs iŭvĕnēs rāptāsque ĭn ămōrĕ pŭēllās
ēlūsōsquĕ sĕnēs ăgĭlīsquĕ pĕr ōmnĭă sērvōs,
quīs īn cūnctă sŭām prōdūxīt saēcŭlă vītām
dōctĭŏr ūrbĕ sŭā līnguaē sūb flōrĕ Mĕnāndēr,475
quī vītae ōstēndīt vītām chārtīsquĕ săcrāvīt.
ēt, sī tānta ŏpĕrūm vīrēs cōmmēntă nĕgārīnt,
ēxtērnīs tămĕn āptŭs ĕrīt, nūnc vōcĕ pŏētīs
nūnc tăcĭtō gēstū rĕfĕrēnsque āffēctĭbŭs ōră
ēt sŭă dīcēndō făcĭēt, sōlūsquĕ pĕr ōmnīs480
ībīt pērsōnās ēt tūrbām rēddĕt ĭn ūnō;
aūt māgnōs hērōăs ăgēt, scaēnīsquĕ tŏgātōs
ōmnīs fōrtūnaē vūltūm pēr mēmbră rĕdūcēt,
aēquābītquĕ chŏrōs gēstū cōgētquĕ vĭdērĕ
praēsēntēm Troīām Prĭămūmque ānte ōră cădēntēm.485
Nūnc Ăquĭlaē sīdūs rĕfĕrām, quaē pārtĕ sĭnīstrā
rōrāntīs iŭvĕnīs, quēm tērrīs sūstŭlĭt īpsă,
fērtŭr ĕt ēxtēntīs praēdām cīrcūmvŏlăt ālīs.
fūlmĭnă mīssă rĕfērt ēt caēlō mīlĭtăt ālēs
bīs sēxtāmquĕ nŏtāt pārtēm flŭvĭālĭs Ăquārī.490
īllĭŭs īn tērrīs ŏrĭēntīs tēmpŏrĕ nātūs
ād spŏlĭa ēt pārtās sūrgēt vēl caēdĕ răpīnās
nēc pācēm bēllō, cīvēm dīscērnĕt ăb hōstĕ,
cūmque hŏmĭnūm dērīt strāgēs, dăbĭt īllĕ fĕrārūm.
īpsĕ sĭbī lēx ēst, ēt quā fērt cūmquĕ vŏlūntās495
praēcĭpĭtānt vīrēs; laūs ēst cōntēmnĕrĕ cūnctă.
ēt, sī fōrtĕ bŏnīs āccēssĕrĭt īmpĕtŭs aūsīs,
īmprŏbĭtās fīēt vīrtūs, ēt cōndĕrĕ bēllă
ēt māgnīs pătrĭām pŏtĕrīt dītārĕ trĭūmphīs.
ēt, quĭă nōn trāctāt vŏlŭcrīs sēd sūggĕrĭt ārmă500
īmmīssōsquĕ rĕfērt īgnēs ēt fūlmĭnă rēddīt,
rēgĭs ĕrīt māgnīvĕ dŭcīs pēr bēllă mĭnīstēr
īngēntīsquĕ sŭīs praēstābīt vīrĭbŭs ūsūs.
Āt, cūm Cāssĭŏpē bīs dēnīs pārtĭbŭs āctīs
aēquŏrĕī iŭvĕnīs dēxtrā dē pārtĕ rĕsūrgīt,505
ārtĭfĭcēs aūrī făcĭēt, quī mīllĕ fĭgūrīs
vērtĕre ŏpūs pōssīnt cāraēque ācquīrĕrĕ dōtēm
mātĕrĭae ēt lăpĭdūm vīvōs mīscērĕ cŏlōrēs.
hīnc Aūgūstă nĭtēnt sācrātīs mūnĕră tēmplīs,
ēt Mĭthrĭdātēōs vūltūs īndūtă trŏpaēă,510
aūrĕă Phoēbēīs cērtāntĭă lūmĭnă flāmmīs
gēmmārūmque ūmbrā rădĭāntēs lūcĭbŭs īgnēs.
hīnc Pōmpēiă mănēnt vĕtĕrīs mŏnŭmēntă trĭūmphī
ēt quŏd ĕrāt rēgnūm pĕlăgūs fŭĭt. ūnă mălōrūm
nōn ēxstīnctă dĭē sēmpērquĕ rĕcēntĭă flāmmīs.515
hīnc lēnōcĭnĭūm fōrmaē cūltūsquĕ rĕpērtūs
cōrpŏrĭs ātque aūrō quaēsīta ēst grātĭă frōntīs
pērquĕ căpūt dūctī lăpĭdēs pēr cōllă mănūsquĕ
ēt pĕdĭbūs nĭvĕīs fūlsērūnt aūrĕă vīnclă.
quīd pŏtĭūs mātrōnă vĕlīt trāctārĕ crĕātōs520
quām fāctūm rĕvŏcārĕ sŭōs quōd pōssĭt ăd ūsūs?
āc, nē mātĕrĭēs tālī sūb mūnĕrĕ dēsīt,
quaērĕrĕ sūb tērrīs aūrūm fūrtōquĕ lătēntēm
nātūram ērŭĕre ōmnem ōrbēmque īnvērtĕrĕ praēdaē
īmpĕrăt ēt glaēbās īntēr dēprēndĕrĕ gāzām525
īnvītāmquĕ nŏvō tāndēm prōdūcĕrĕ caēlō.
īlle ĕtĭām fūlvās ăvĭdūs nŭmĕrābĭt hărēnās
pērfūndētquĕ nŏvō stīllāntĭă lītŏră pōntō
pārvăquĕ rāmēntīs făcĭēt mōmēntă mĭnūtīs
Pāctōlīvĕ lĕgēt cēnsūs spūmāntĭs ĭn aūrūm;530
ēt pērlūcēntīs cŭpĭēns prēnsārĕ lăpīllōs
vērtĭcĭbūs mĕdĭīs ŏcŭlōs īmmīttĕt ăvārōs
aūt cŏquĕt ārgēntī glaēbās vēnāmquĕ lătēntēm
ērŭĕt ēt sĭlĭcēm rīvō sălĭēntĕ lĭquābīt;
aūt fāctī mērcātŏr ĕrīt pĕr ŭtrūmquĕ mĕtāllī,535
āltĕrum ĕt āltĕrĭūs sēmpēr mūtābĭt ăd ūsūs.
tālĭă Cāssĭŏpē nāscēntūm pēctŏră fīngēt.
Āndrŏmĕdaē sĕquĭtūr sīdūs, quaē Pīscĭbŭs ōrtīs
bīs sēx īn pārtēs caēlō vĕnĭt aūrĕă dēxtrō.
hānc quōndām poēnaē dīrōrūm cūlpă părēntūm540
prōdĭdĭt, īnfēstūs tōtīs cūm fīnĭbŭs ōmnīs
īncŭbŭīt pōntūs, flŭĭtāvīt naūfrăgă tēllūs,
prōpŏsĭta ēst mērcēs, vēsānō dēdĕrĕ pōntō
Āndrŏmĕdān, tĕnĕrōs ūt bēlŭă māndĕrĕt ārtūs.
hīc hўmĕnaēŭs ĕrāt, sōlātăquĕ pūblĭcă dāmnă545
prīvātīs lăcrĭmāns ōrnātūr vīctĭmă poēnaē
īndŭĭtūrquĕ sĭnūs nōn haēc ād vōtă părātōs,
vīrgĭnĭs ēt vīvaē răpĭtūr sĭnĕ fūnĕrĕ fūnūs.
āt, sĭmŭl īnfēstī vēntum ēst ād lītŏră pōntī,
mōllĭă pēr dūrās pāndūntūr brācchĭă caūtēs;550
āstrīnxērĕ pĕdēs scŏpŭlīs, īniēctăquĕ vīnclă,
ēt crŭcĕ vīrgĭnĕā mŏrĭtūră pŭēllă pĕpēndīt.
sērvātūr tămĕn īn poēnā vūltūsquĕ pŭdōrquĕ;
sūpplĭcĭa īpsă dĕcēnt; nĭvĕā cērvīcĕ rĕclīnīs
mōllĭtĕr īpsă sŭaē cūstōs ēst vīsă fĭgūraē.555
dēflūxērĕ sĭnūs ŭmĕrīs fūgītquĕ lăcērtōs
vēstĭs ĕt ēffūsī scăpŭlīs haēsērĕ căpīllī.
tē cīrcum ālcўŏnēs pīnnīs plānxērĕ vŏlāntēs
flēvērūntquĕ tŭōs mĭsĕrāndō cārmĭnĕ cāsūs
ēt tĭbĭ cōntēxtās ūmbrām fēcērĕ pĕr ālās.560
ād tŭă sūstĭnŭīt flūctūs spēctācŭlă pōntūs
āssuētāsquĕ sĭbī dēsīt pērfūndĕrĕ rūpēs,
ēxtŭlĭt ēt lĭquĭdō Nērēĭs ăb aēquŏrĕ vūltūs
ēt, cāsūs mĭsĕrātă tŭōs, rōrāvĭt ĕt ūndās.
īpsă lĕvī flātū rĕfŏvēns pēndēntĭă mēmbră565
aūră pĕr ēxtrēmās rĕsŏnāvīt flēbĭlĕ rūpēs.
tāndēm Gōrgŏnĕī vīctōrēm Pērsĕă mōnstrī
fēlīx īllă dĭēs rĕdĕūntem ād lītŏră dūxīt.
īsque, ŭbĭ pēndēntēm vīdīt dē rūpĕ pŭēllām,
dērĭgŭīt, făcĭē quēm nōn stŭpĕfēcĕrăt hōstīs,570
vīxquĕ mănū spŏlĭūm tĕnŭīt, vīctōrquĕ Mĕdūsaē
vīctŭs ĭn Āndrŏmĕda ēst. iām caūtĭbŭs īnvĭdĕt īpsīs
fēlīcīsquĕ vŏcāt, tĕnĕānt quaē mēmbră, cătēnās;
ēt, pōstquām poēnaē caūsām cōgnōvĭt ăb īpsā,
dēstĭnăt īn thălămōs pēr bēllūm vādĕrĕ pōntī,575
āltĕră sī Gōrgō vĕnĭāt, nōn tērrĭtŭs īllā.
cōncĭtăt āĕrĭōs cūrsūs flēntīsquĕ părēntēs
prōmīssū vītaē rĕcrĕāt pāctūsquĕ mărītām
ād lītūs rĕmĕāt. grăvĭdūs iām sūrgĕrĕ pōntūs
coēpĕrăt āc lōngō fŭgĭēbānt āgmĭnĕ flūctūs580
īmpēllēntĭs ŏnūs mōnstrī. căpŭt ēmĭnĕt ūndās
scīndēntīs pĕlăgūsquĕ vŏmīt, cīrcūmsŏnăt aēquōr
dēntĭbŭs, īnque īpsō răpĭdūm mărĕ nāvĭgăt ōrĕ;
hīnc vāstī sūrgūnt īmmēnsīs tōrquĭbŭs ōrbēs
tērgăquĕ cōnsūmūnt pĕlăgūs. sŏnăt ūndĭquĕ Phōrcŷs585
ātque īpsī mĕtŭūnt mōntēs scŏpŭlīquĕ rŭēntēm.
īnfēlīx vīrgō, quāmvīs sūb vīndĭcĕ tāntō
quaē tŭă tūnc fŭĕrāt făcĭēs! quām fūgĭt ĭn aūrās
spīrĭtŭs! ūt tōtō cărŭērūnt sānguĭnĕ mēmbră,
cūm tŭă fātă căvīs ē rūpĭbŭs īpsă vĭdērēs590
ādnāntēmquĕ tĭbī poēnām pĕlăgūsquĕ fĕrēntēm
quāntŭlă praēdă mărīs! quāssīs hīc sūbvŏlăt ālīs
Pērseūs ēt sēmēt caēlō iăcŭlātŭr ĭn hōstēm
Gōrgŏnĕō tīnctūm dēfīgēns sānguĭnĕ fērrūm.
īllă sŭbīt cōntrā vērsāmque ā gūrgĭtĕ frōntēm595
ērĭgĭt ēt tōrtīs īnnītēns ōrbĭbŭs āltē
ēmĭcăt āc tōtō sūblīmīs cōrpŏrĕ fērtūr.
sēd, quāntum īllă sŭbīt, sēmpēr, iăcŭlātă prŏfūndō,
īn tāntūm rĕvŏlāt lāxūmquĕ pĕr aēthĕră lūdīt
Pērseūs ēt cētī sŭbĕūntīs vērbĕrăt ōră.600
nēc cēdīt tămĕn īllă vĭrō, sēd saēvĭt ĭn aūrās
mōrsĭbŭs, ēt vānī crĕpĭtānt sĭnĕ vūlnĕrĕ dēntēs;
ēfflăt ĕt īn caēlūm pĕlăgūs mērgītquĕ vŏlāntēm
sānguĭnĕīs ūndīs pōntūmque ēxstīllăt ĭn āstră.
spēctābāt pūgnām pūgnāndī caūsă pŭēllă,605
iāmque ōblītă sŭī mĕtŭīt prō vīndĭcĕ tālī
sūspīrāns ănĭmōquĕ măgīs quām cōrpŏrĕ pēndēt.
tāndēm cōnfōssīs sūbsēdīt bēlŭă mēmbrīs
plēnă mărīs sūmmāsque ĭtĕrūm rĕmĕāvĭt ăd ūndās
ēt māgnūm vāstō cōntēxīt cōrpŏrĕ pōntūm,610
tūm quŏquĕ tērrĭbĭlīs nēc vīrgĭnĭs ōrĕ vĭdēndă.
pērfūndīt lĭquĭdō Pērseūs īn mārmŏrĕ cōrpūs,
māiŏr ĕt ēx ūndīs ād caūtēs pērvŏlăt āltās
sōlvītque haērēntēm vīnclīs dē rūpĕ pŭēllām
dēspōnsām pūgnā, nūptūrām dōtĕ mărītī.615
hīc dĕdĭt Āndrŏmĕdaē caēlūm stēllīsquĕ săcrāvīt
mērcēdēm tāntī bēllī, quō cōncĭdĭt īpsā
Gōrgŏnĕ nōn lĕvĭūs mōnstrūm pĕlăgūsquĕ lĕvāvīt.
Quīsquĭs ĭn Āndrŏmĕdaē sūrgēntīs tēmpŏră pōntō
nāscĭtŭr, īmmītīs vĕnĭēt poēnaēquĕ mĭnīstēr620
cārcĕrĭs ēt dūrī cūstōs, quō stāntĕ sŭpērbē
prōstrātaē iăcĕānt mĭsĕrōrum īn līmĭnĕ mātrēs
pērnōctēsquĕ pătrēs cŭpĭānt ēxtrēmă sŭōrūm
ōscŭla ĕt īn prŏprĭās ănĭmām trānsfērrĕ mĕdūllās.
cārnĭfĭcīsquĕ vĕnīt mōrtēm vēndēntĭs ĭmāgŏ625
āccēnsōsquĕ rŏgōs, cuī strīctā saēpĕ sĕcūrī
sūpplĭcĭūm vēctīgăl ĕrīt, quī dēnĭquĕ pōssēt
pēndēntem ē scŏpŭlīs īpsām spēctārĕ pŭēllām,
vīnctōrūm dŏmĭnūs sŏcĭūsque īn pārtĕ cătēnaē
īntērdūm, poēnīs ūt nōxĭă cōrpŏră sērvēt.630
Pīscĭbŭs ēxōrtīs cūm pārs vīcēsĭmă prīmă
sīgnābīt tērraē līmēn, fūlgēbĭt ĕt ōrbī,
āĕrĭūs nāscētŭr Ĕquūs caēlōquĕ vŏlābīt,
vēlōcīsquĕ dăbīt sūb tālī tēmpŏrĕ pārtūs
ōmnĕ pĕr ōffĭcĭūm vĭgĭlāntĭă mēmbră fĕrēntīs.635
hīc glŏmĕrābĭt ĕquō gŷrōs dōrsōquĕ sŭpērbūs
ārdŭă bēllă gĕrēt rēctōr cūm mīlĭtĕ mīxtūs;
hīc stădĭūm fraūdārĕ fĭdē pŏtĕrītquĕ vĭdērī
mēntītūs pāssūs ēt cāmpūm tōllĕrĕ cūrsū.
nām quĭs ăb ēxtrēmō cĭtĭūs rĕvŏlāvĕrĭt ōrbĕ640
nūntĭŭs ēxtrēmūmvĕ lĕvīs pĕnĕtrāvĕrĭt ōrbēm?
vīlĭbŭs īlle ĕtĭām sānābīt vūlnĕră sūcīs
quādrŭpĕdum, ēt mĕdĭcās hērbās īn mēmbră fĕrārūm
nōvĕrĭt, hūmānōs ēt quaē nāscēntŭr ăd ūsūs.
Nīxă gĕnū spĕcĭēs ēt Grāiō nōmĭnĕ dīctă645
Ēngŏnăsīn, cuī nūllă fĭdēs sŭb ŏrīgĭnĕ cōnstāt,
dēxtră pĕr ēxtrēmōs āttōllīt lūmĭnă Pīscēs.
hīnc fŭgă nāscēntūm, dŏlŭs īnsĭdĭaēquĕ crĕāntūr,
grāssātōrquĕ vĕnīt mĕdĭā mĕtŭēndŭs ĭn ūrbĕ.
ēt, sī fōrte ălĭquās ănĭmūs cōnsūrgĕt ĭn ārtēs,650
īn praērūptă dăbīt stŭdĭūm, vēndētquĕ pĕrīclō
īngĕnĭum, āc tĕnŭīs aūsūs sĭnĕ līmĭtĕ grēssūs
cērtă pĕr ēxtēntōs pōnēt vēstīgĭă fūnēs
ēt caēlī mĕdĭtātŭs ĭtēr vēstīgĭă pērdēt
saēpĕ nŏva ēt pēndēns pŏpŭlūm sūspēndĕt ăb īpsō.655
Laēvă sŭb ēxtrēmīs cōnsūrgūnt sīdĕră Cētī
Pīscĭbŭs Āndrŏmĕdān pōntō caēlōquĕ sĕquēntīs.
hōc trăhĭt īn pĕlăgī caēdēs ēt vūlnĕră nātōs
squāmĭgĕrī grĕgĭs, ēxtēntīs lăquĕārĕ prŏfūndūm
rētĭbŭs ēt pōntūm vīnclīs ārtārĕ fŭrēntīs;660
ēt vĕlŭt īn lāxō sēcūrās aēquŏrĕ phōcās
cārcĕrĭbūs claūdēnt rārīs ēt cōmpĕdĕ nēctēnt
īncaūtōsquĕ trăhēnt măcŭlārūm nēmĭnĕ thŷnnōs.
nēc cēpīssĕ săt ēst: lūctāntūr cōrpŏră nōdīs
ēxspēctāntquĕ nŏvās ăcĭēs fērrōquĕ nĕcāntūr,665
īnfĭcĭtūrquĕ sŭō pērmīxtūs sānguĭnĕ pōntūs.
tūm quŏquĕ, cūm tōtō iăcŭērūnt lītŏrĕ praēdaē,
āltĕră fīt caēdīs caēdēs: scīndūntŭr ĭn ārtūs,
cōrpŏre ĕt ēx ūnō vărĭūs dīscrībĭtŭr ūsūs.
īllă dătīs mĕlĭōr, sūcīs pārs īllă rĕtēntīs.670
hīnc sănĭēs prĕtĭōsă flŭīt flōrēmquĕ crŭōrīs
ēvŏmĭt ēt mīxtō gūstūm sălĕ tēmpĕrăt ōrīs;
īllă pŭtrīs tūrbaē strāgēs cōnfūndĭtŭr ōmnīs
pērmīscētquĕ sŭās āltērna īn dāmnă fĭgūrās
cōmmūnēmquĕ cĭbīs ūsūm sūcūmquĕ mĭnīstrāt.675
aūt, cūm caērŭlĕō stĕtĭt īpsă sĭmīllĭmă pōntō
squāmĭgĕrūm nūbēs tūrbāque īmmōbĭlĭs haērēt,
ēxcĭpĭtūr vāstā cīrcūm vāllātă săgēnā
īngēntīsquĕ lăcūs ēt Bācchī dōlĭă cōmplēt
ūmōrīsquĕ vŏmīt sŏcĭās pēr mūtŭă dōtēs680
ēt flŭĭt īn lĭquĭdām tābēm rĕsŏlūtă mĕdūllās.
quīn ĕtĭām māgnās pŏtĕrūnt cĕlĕbrārĕ sălīnās
ēt pōntūm cŏquĕre ēt pōntī sēcērnĕrĕ vīrūs,
cūm sŏlĭdūm cērtō dīstēndūnt mārgĭnĕ cāmpūm
āppēllūntquĕ sŭō dēdūctum ēx aēquŏrĕ flūctūm685
claūdēndōquĕ nĕgānt ăbĭtūm: sīc sūscĭpĭt ūndās
ārĕa ĕt ēpōtō pēr sōlem ūmōrĕ nĭtēscīt.
cōngĕrĭtūr sīccūm pĕlăgūs mēnsīsquĕ prŏfūndī
cānĭtĭēs dētōnsă mărīs, spūmaēquĕ rĭgēntīs
īngēntīs făcĭūnt tŭmŭlōs, pĕlăgīquĕ vĕnēnūm,690
quō pĕrĭt ūsŭs ăquaē sūcō cōrrūptŭs ămārō,
vītālī sălĕ pērmūtānt rēddūntquĕ sălūbrĕ.
Āt, rĕvŏlūtă pŏlō cūm prīmīs vūltĭbŭs Ārctōs
ād sŭă pērpĕtŭōs rĕvŏcāt vēstīgĭă pāssūs
nūmquām tīnctă vădīs sēd sēmpēr flēxĭlĭs ōrbĕ,695
aūt Cўnŏsūră mĭnōr cūm prīmā lūcĕ rĕsūrgīt
ēt părĭtēr vāstūsvĕ Lĕō vēl Scōrpĭŭs ācēr
nōctĕ sŭb ēxtrēmā prōmīttūnt iūră dĭēī
nōn ĭnĭmīcă fĕraē tālī sūb tēmpŏrĕ nātīs
ōră fĕrēnt, plăcĭdāsquĕ rĕgēnt cōmmērcĭă gēntēs.700
īllĕ mănū vāstōs pŏtĕrīt frēnārĕ lĕōnēs
ēt pālpārĕ lŭpōs, pānthērīs lūdĕrĕ cāptīs,
nēc fŭgĭēt vălĭdās cōgnātī sīdĕrĭs ūrsās
īnque ārtēs hŏmĭnūm pērvērsăquĕ mūnĕră dūcēt;
īlle ĕlĕphāntă prĕmēt dōrsō stĭmŭlīsquĕ mŏvēbīt705
tūrpĭtĕr īn tāntō cēdēntēm pōndĕrĕ pūnctīs;
īllĕ tĭgrīm răbĭē sōlvēt pācīquĕ dŏmābīt,
quaēque ălĭa īnfēstānt fŭrĭīs ănĭmālĭă tērrās
iūngĕt ămīcĭtĭā sēcūm, cătŭlōsquĕ săgācīs
tērtĭă Plēĭădās dōtāvīt fōrmă sŏrōrēs710
fēmĭnĕūm rūbrō vūltūm sūffūsă pўrōpō,
īnvēnītquĕ părēm sūb tē, Cўnŏsūră, cŏlōrēm,
ēt quōs Dēlphīnūs iăcŭlātūr quāttŭŏr īgnēs
Dēltōtōnquĕ trĭbūs făcĭbūs, sĭmĭlīquĕ nĭtēntēm
lūce Ăquĭlam ēt flēxōs pēr lūbrĭcă tērgă drăcōnēs.715
tūm quārtūm sēxtūmquĕ gĕnūs dīscērnĭtŭr ōmnī
ē nŭmĕrō, sūmmāmquĕ grădūs quī iūngĭt ŭtrāmquĕ.
māxĭmă pārs nŭmĕrō cēnsū cōnclūdĭtŭr īmō,
quaē nĕquĕ pēr cūnctās nōctēs nĕquĕ tēmpŏre ĭn ōmnī
rēsplēndēt vāstō caēlī sūmmōtă prŏfūndō,720
sēd, cūm clāră sŭōs āvērtīt Dēlĭă cūrsūs
cūmquĕ văgaē stēllaē tērrīs sŭă lūmĭnă cōndūnt,
mērsĭt ĕt ārdēntīs Ōrīōn aūrĕŭs īgnēs
sīgnăquĕ trānsgrēssūs pērmūtāt tēmpŏră Phoēbūs,
ēffūlgēt tĕnĕbrīs ēt nōcte āccēndĭtŭr ātrā.725
tūm cōnfērtă lĭcēt caēlī fūlgēntĭă tēmplă
cērnĕrĕ sēmĭnĭbūs mĭnĭmīs tōtūmquĕ mĭcārĕ
stīpātūm stēllīs mūndūm nēc cēdĕrĕ sūmmā
flōrĭbŭs aūt sīccaē cūrvūm pēr lītŭs hărēnaē,730
sēd, quŏt ĕānt sēmpēr nāscēntēs aēquŏrĕ flūctūs,
quōt dēlāpsă cădānt fŏlĭōrūm mīlĭă sīlvīs,
āmplĭŭs hōc īgnēs nŭmĕrō vŏlĭtārĕ pĕr ōrbēm.
ūtquĕ pĕr īngēntīs pŏpŭlūs dīscrībĭtŭr ūrbēs,
prīncĭpĭūmquĕ pătrēs rĕtĭnēnt ēt prōxĭmum ĕquēstēr735
ōrdŏ lŏcūm, pŏpŭlūmque ĕquĭtī pŏpŭlōquĕ sŭbīrĕ
vūlgŭs ĭnērs vĭdĕās ēt iām sĭnĕ nōmĭnĕ tūrbām,
sīc ĕtĭām māgnō quaēdām rēs pūblĭcă mūndōst
quām nātūră făcīt, quaē caēlō cōndĭdĭt ūrbēm.
sūnt stēllaē prŏcĕrūm sĭmĭlēs, sūnt prōxĭmă prīmīs740
sīdĕră, sūntquĕ grădūs ātque ōmnĭă iūstă prĭōrūm:
māxĭmŭs ēst pŏpŭlūs sūmmō quī cūlmĭnĕ fērtūr;
cuī sī prō nŭmĕrō vīrēs nātūră dĕdīssēt,
īpsĕ sŭās aēthēr flāmmās sūffērrĕ nĕquīrēt,
tōtŭs ĕt āccēnsō mūndūs flāgrārĕt Ŏlŷmpō.745
Hic alius finisset iter signisque relatis
quis adversa meant stellarum numina quinque
quadriiugis et Phoebus equis et Delia bigis
non ultra struxisset opus, caeloque rediret
5ac per descensum medios percurreret ignes
Saturni, Iovis et Martis Solisque, sub illis
post Venerem et Maia natum te, Luna, vagantem.
me properare etiam mundus iubet omnia circum
sidera vectatum toto decurrere caelo,
10cum semel aetherios ausus conscendere currus
summum contigerim sua per fastigia culmen.
hinc vocat Orion, magni pars maxima caeli,
et ratis heroum, quae nunc quoque navigat astris,
Fluminaque errantis late sinvantia flexus
15et biferum Cetos squamis atque ore tremendo
Hesperidumque vigil custos et divitis auri
et Canis in totum portans incendia mundum
araque divorum, cui votum solvit Olympus;
illinc per geminas Anguis qui labitur Arctos
20Heniochusque memor currus plaustrique Bootes
atque Ariadnaeae caelestia dona coronae,
victor et invisae Perseus cum falce Medusae
Andromedanque necans genitor cum coniuge Cepheus,
quaque volat stellatus Equus celerique Sagittae
25Delphinus certans et Iuppiter alite tectus,
ceteraque in toto passim labentia caelo.
quae mihi per proprias vires sunt cuncta canenda,
quid valeant ortu, quid cum merguntur in undas,
et quota de bis sex astris pars quaeque reducat.
30has stellis proprias vires et tempora rerum
constituit magni quondam fabricator Olympi.
Vir gregis et ponti victor, cui parte relicta
nomen onusque dedit nec pelle immunis ab ipsa,
Colchidos et magicas artes qui visere Iolcon
35Medeae iussit movitque venena per orbem,
nunc quoque vicinam puppi, ceu naviget, Argo
a dextri lateris ducit regione per astra.
sed tum prima suos puppis consurgit in ignes,
quattuor in partes cum Corniger extulit ora.
40illa quisquis erit terris oriente creatus,
rector erit puppis clavoque immobilis haerens
mutabit pelago terras ventisque sequetur
fortunam totumque volet tranare profundum
classibus atque alios menses altumque videre
45Phasin et in cautes Tiphyn superare ruentem.
tolle sitos ortus hominum sub sidere tali,
sustuleris bellum Troiae classemque solutam
sanguine et appulsam terris; non invehet undis
Persida nec pelagus Xerxes facietque tegetque;
50versa Syracusis Salamis non merget Athenas,
Punica nec toto fluitabunt aequore rostra
Actiacosque sinus inter suspensus utrimque
orbis et in ponto caeli fortuna natabit.
his ducibus caeco ducuntur in aequore classes
55et coit ipsa sibi tellus totusque per usus
diversos rerum ventis arcessitur orbis.
Sed decima lateris surgens de parte sinistri
maximus Orion magnumque amplexus Olympum,
quo fulgente super terras caelumque trahente
60ementita diem nigras nox contrahit alas,
sollertis animos, velocia corpora finget
atque agilem officio mentem curasque per omnis
indelassato properantia corda vigore.
instar erit populi totaque habitabit in urbe
65limina pervolitans unumque per omnia verbum
mane salutandi portans communis amicus.
Sed, cum se terris Aries ter quinque peractis
partibus extollit, primum iuga tollit ab undis
Heniochus clivoque rotas convellit ab imo,
70qua gelidus Boreas aquilonibus instat acutis.
ille dabit proprium studium caeloque retentas
quas prius in terris agitator amaverat artes:
stare levi curru moderantem quattuor ora
spumigeris frenata lupis et flectere equorum
75praevalidas vires ac torto stringere gyro;
at, cum laxato fugerunt cardine claustra,
exagitare feros pronumque antire volantis
vixque rotis levibus summum contingere campum
vincentem pedibus ventos, vel prima tenentem
80agmina in obliquum cursus agitare malignos
obstantemque mora totum praecludere circum,
vel medium turbae nunc dextros ire per orbes
fidentem campo, nunc meta currere acuta
spemque sub extremo dubiam suspendere casu.
85nec non alterno desultor sidere dorso
quadrupedum et stabilis poterit defigere plantas,
pervolitans et equos ludet per terga volantum;
aut solo vectatus equo nunc arma movebit,
nunc leget in longo per cursum praemia circo.
90quidquid de tali studio formatur habebit.
hinc mihi Salmoneus (qui caelum imitatus in orbe,
pontibus impositis missisque per aera quadrigis
expressisse sonum mundi sibi visus et ipsum
admovisse Iovem terris, dum fulmina fingit
95sensit, et immissos ignes super ipse secutus
morte Iovem didicit) generatus possit haberi.
hoc genitum credas de sidere Bellerophonten
imposuisse viam mundo per signa volantem,
cui caelum campus fuerat, terraeque fretumque
100sub pedibus, non ulla tulit vestigia cursus.
his erit Heniochi surgens tibi forma notanda.
Cumque decem partes Aries duplicaverit ortus,
incipient Haedi tremulum producere mentum
hirtaque tum demum terris promittere terga
105qua dexter Boreas spirat. ne crede severae
frontis opus fingi, strictosque hinc ora Catones
abruptumque pari Torquatum et Horatia facta.
maius onus signo est, Haedis nec tanta petulcis
conveniunt: levibus gaudent lascivaque signant
110pectora; et in lusus facilis agilemque vigorem
desudant; vario ducunt in amore iuventam;
in vulnus numquam virtus sed saepe libido
impellit, turpisque emitur vel morte voluptas;
et minimum cecidisse malum est, quia crimine vincunt.
115nec non et cultus pecorum nascentibus addunt
pastoremque suum generant, cui fistula collo
haereat et voces alterna per oscula ducat.
Sed, cum bis denas augebit septima partes
Lanigeri, surgent Hyades. quo tempore natis
120nulla quies placet, in nullo sunt otia fructu,
sed populum turbamque petunt rerumque tumultus.
seditio clamorque iuvat, Gracchosque tenentis
rostra volunt Montemque Sacrum rarosque Quirites;
pacis bella probant curaeque alimenta ministrant.
125immundosque greges agitant per sordida rura;
et fidum Laërtiadae genuere syboten.
hos generant Hyades mores surgentibus astris.
Ultima Lanigeri cum pars excluditur orbi,
quae totum ostendit terris atque ervit undis,
130Olenie servans praegressos tollitur Haedos
egelido stellata polo, qua dextera pars est,
officio magni mater Iovis. illa Tonanti
fida alimenta dedit pectusque implevit hiantis
lacte suo, dedit et dignas ad fulmina vires.
135hinc trepidae mentes tremebundaque corda creantur
suspensa ad strepitus levibusque obnoxia causis.
his etiam ingenita est visendi ignota cupido,
ut nova per montes quaerunt arbusta capellae,
semper et ulterius pascentes tendere gaudent.
140Taurus, in aversos praeceps cum tollitur ortus,
sexta parte sui certantis luce sorores
Pleiadas ducit. quibus aspirantibus almam
in lucem eduntur Bacchi Venerisque sequaces
perque dapes mensasque super petulantia corda
145et sale mordaci dulcis quaerentia risus.
illis cura sui cultus frontisque decorae
semper erit: tortos in fluctum ponere crines
aut vinclis revocare comas et vertice denso
fingere et appositis caput emutare capillis
150pumicibusque cavis horrentia membra polire
atque odisse virum teretisque optare lacertos.
femineae vestes, nec in usum tegmina plantis
sed speciem, fictique placent ad mollia gressus.
naturae pudet, atque habitat sub pectore caeca
155ambitio, et morbum virtutis nomine iactant.
semper amare parum est: cupient et amare videri.
Iam vero Geminis fraterna ferentibus astra
in caelum summoque natantibus aequore ponti
septima pars Leporem tollit. quo sidere natis
160vix alas natura negat volucrisque meatus:
tantus erit per membra vigor referentia ventos.
ille prius victor stadio quam missus abibit;
ille cito motu rigidos eludere caestus,
nunc exire levis missas nunc mittere palmas,
165ille pilam celeri fugientem reddere planta
et pedibus pensare manus et ludere fulcro
mobilibusque citos ictus glomerare lacertis,
ille potens turba perfundere membra pilarum
per totumque vagas corpus disponere palmas,
170ut teneat tantos orbes sibique ipse reludat
et velut edoctos iubeat volitare per ipsum.
invigilat curis, somnos industria vincit,
otia per varios exercet dulcia lusus.
Nunc Cancro vicina canam, cui parte sinistra
175consurgunt Iugulae. quibus aspirantibus orti
te, Meleagre, colunt flammis absentibus ustum
reddentemque tuae per mortem munera matri,
cuius et ante necem paulatim vita sepultast,
atque Atalantaeos conatum ferre labores,
180et Calydonea bellantem rupe puellam
vincentemque viros et quam potuisse videre
virgine maius erat sternentem vulnere primo
quaque erat Actaeon silvis mirandus, et ante
quam canibus nova praeda fuit, ducuntur et ipsi,
185retibus et claudunt campos, formidine montes.
mendacisque parant foveas laqueosque tenacis
currentisque feras pedicarum compede nectunt
aut canibus ferrove necant praedasque reportant.
sunt quibus in ponto studium est cepisse ferarum
190diversas facies et caeco mersa profundo
sternere litoreis monstrorum corpora harenis
horrendumque fretis in bella lacessere pontum
et colare vagos inductis retibus amnes
ac per nulla sequi dubias vestigia praedas,
195luxuriae quia terra parum, fastidit et orbem
venter, et ipse gulam Nereus ex aequore pascit.
At Procyon oriens, cum iam vicesima Cancro
septimaque ex undis pars sese emergit in astra,
venatus non ille quidem verum arma creatis
200venandi tribuit. catulos nutrire sagacis
et genus a proavis, mores numerare per urbes,
retiaque et valida venabula cuspide fixa
lentaque correctis formare hastilia nodis,
et quaecumque solet venandi poscere cura
205in proprios fabricare dabit venalia quaestus.
Cum vero in vastos surget Nemeaeus hiatus,
exoritur candens latratque Canicula flammas
et rabit igne suo geminatque incendia solis.
qua subdente facem terris radiosque vomente
210divinat cineres orbis fatumque supremum
sortitur, languetque suis Neptunus in undis,
et viridis nemori sanguis decedit et herbis.
cuncta peregrinos orbes animalia quaerunt
atque eget alterius mundus, natura suismet
215aegrotat morbis nimios obsessa per aestus
inque rogo vivit: tantus per sidera fervor
funditur atque uno censentur lumine cuncta.
haec ubi se ponto per primas extulit oras,
nascentem quam nec pelagi restinxerit unda,
220effrenos animos violentaque pectora finget
irarumque dabit fluctus odiumque metumque
totius vulgi. praecurrunt verba loquentis,
ante os est animus nec magnis concita causis
corda micant et lingua rabit latratque loquendo,
225morsibus et crebris dentes in voce relinquit.
ardescit vino vitium, viresque ministrat
Bacchus et in flammam saevas exsuscitat iras.
nec silvas rupesque timent vastosque leones
aut spumantis apri dentes atque arma ferarum,
230effunduntque suas concesso in corpore flammas.
nec talis mirere artes sub sidere tali:
cernis ut ipsum etiam sidus venetur in astris;
praegressum quaerit Leporem comprendere cursu.
Ultima pars magni cum tollitur orta Leonis,
235Crater auratis surgit caelatus ab astris.
inde trahit quicumque genus moresque, sequetur
irriguos ruris campos amnesque lacusque,
et te, Bacche, tuas nubentem iunget ad ulmos,
disponetve iugis imitatus fronde choreas,
240robore vel proprio fidentem in bracchia ducet
teque tibi credet semperque, ut matre resectum,
abiunget thalamis, segetemque interseret uvis,
quaeque alia innumeri cultus est forma per orbem
pro regione colet. nec parce vina recepta
245hauriet, emeritis et fructibus ipse fruetur
gaudebitque mero mergetque in pocula mentem.
nec solum terrae spem credet in annua vota:
annonae quoque vectigal mercesque sequetur
praecipue quas umor alit nec deserit unda.
250talis effinget Crater umoris amator.
Iam subit Erigone. quae cum tibi quinque feretur
partibus ereptis ponto, tollentur ab undis
clara Ariadnaeae quondam monumenta coronae
et mollis tribuent artes. hinc dona puellae
255namque nitent, illinc oriens est ipsa puella.
ille colet nitidis gemmantem floribus hortum
pallentis violas et purpureos hyacinthos
liliaque et Tyrias imitata papavera luces
vernantisque rosae rubicundo sanguine florem
260caeruleumque oleis viridemve in gramine collem.
conseret et veris depinget prata figuris.
aut varios nectet flores sertisque locabit
effingetque suum sidus similisque ‹coronas
Cnosiacae faciet; calamosque› in mutua pressos
incoquet atque Arabum Syriis mulcebit odores
265et medios unguenta dabit referentia flatus,
ut sit adulterio sucorum gratia maior.
munditiae cordi cultusque artesque decorae
et lenocinium vitae praesensque voluptas.
Virginis hoc anni poscunt floresque Coronae.
270At, cum per decimam consurgens horrida partem
Spica feret prae se vallantis corpus aristas,
arvorum ingenerat studium rurisque colendi
seminaque in faenus sulcatis credere terris
usuramque sequi maiorem sorte receptis
275frugibus innumeris atque horrea quaerere messi
(quod solum decuit mortalis nosse metallum:
ulla fames, non ulla forent ieiunia terris;
dives erat census saturatis gentibus ‹olim
argenti venis aurique latentibus› orbi
et, si forte labor vires tardaverit, artes
280quis sine nulla Ceres, non ullus seminis usus,
subdere fracturo silici frumenta superque
ducere pendentis orbes et mergere farra
ac torrere focis hominumque alimenta parare
atque unum genus in multas variare figuras.
285et, quia dispositis habitatur spica per artem
frugibus, ac structo similis componitur ordo,
seminibusque suis cellas atque horrea praebet,
sculpentem faciet sanctis laquearia templis
condentemque novum caelum per tecta Tonantis.
290haec fuerat quondam divis concessa figura,
nunc iam luxuriae pars est: triclinia templis
concertant, tectique auro iam vescimur auro.
Sed parte octava surgentem cerne Sagittam
Chelarum. dabit haec iaculum torquere lacertis,
295et calamum nervis, glaebas et mittere virgis,
pendentemque suo volucrem deprendere caelo,
cuspide vel triplici securum figere piscem.
quod potius dederim Teucro sidusve genusve,
teve, Philoctete, cui malim credere parti?
300Hectoris ille faces arcu taedamque fugavit,
mittebat saevos ignes quae mille carinis.
hic sortem pharetra Troiae bellique gerebat,
maior et armatis hostis subsederat exul.
quin etiam ille pater tali de sidere cretus
305esse potest, qui serpentem super ora cubantem
infelix nati somnumque animamque bibentem
sustinuit misso petere ac prosternere telo.
ars erat esse patrem; vicit natura periclum
et pariter iuvenem somnoque ac morte levavit
310tunc iterum natum et fato per somnia raptum.
At, cum secretis improvidus Haedus in antris
erranti similis fratrum vestigia quaerit
postque gregem longo producitur intervallo,
sollertis animos agitataque pectora in usus
315effingit varios nec deficientia curis
nec contenta domo. populi sunt illa ministra
perque magistratus et publica iura feruntur.
non illo coram digitos quaesiverit hasta,
defueritque bonis sector, poenamque lucretur
320noxius et patriam fraudarit debitor aeris.
cognitor est urbis. nec non lascivit amores
in varios ponitque forum suadente Lyaeo,
mobilis in saltus et scaenae mollior arte.
Nunc surgente Lyra testudinis enatat undis
325forma per heredem tantum post fata sonantis,
qua quondam somnumque fretis Oeagrius Orpheus
et sensus scopulis et silvis addidit aures
et Diti lacrimas et morti denique finem.
hinc venient vocis dotes chordaeque sonantis
330garrulaque in modulos diversa tibia forma
et quodcumque manu loquitur flatuque movetur.
ille dabit cantus inter convivia dulcis
mulcebitque sono Bacchum noctemque tenebit.
quin etiam curas inter secreta movebit
335carmina furtivo modulatus murmure vocem,
solus et ipse suas semper cantabit ad aures,
sic dictante Lyra, cum pars vicesima sexta
Chelarum surget, quae cornua ducet ad astra.
Quid regione Nepae vix partes octo trahentis
340Ara ferens turis stellis imitantibus ignem,
in qua devoti quondam cecidere Gigantes,
nec prius armavit violento fulmine dextram
Iuppiter, ante deos quam constitit ipse sacerdos?
quos potius fingent ortus quam templa colentis
345atque auctoratos in tertia iura ministros,
divorumque sacra venerantis numina voce,
paene deos et qui possint ventura videre?
Quattuor appositis Centaurus partibus effert
sidera et ex ipso mores nascentibus addit.
350aut stimulis agitabit onus mixtasque iugabit
semine quadrupedes aut curru celsior ibit
aut onerabit equos armis aut ducet in arma.
ille tenet medicas artes ad membra ferarum
et non auditos mutarum tollere morbos.
355hoc est artis opus, non exspectare gementis
et sibi non aegrum iamdudum credere corpus.
Hunc subit Arcitenens, cuius pars quinta nitentem
Arcturum ostendit ponto. quo tempore natis
Fortuna ipsa suos audet committere census,
360regalis ut opes et sancta aeraria servent
regnantes sub rege suo rerumque ministri,
tutelamque gerant populi, domibusve regendis
praepositi curas alieno limine claudant.
Arcitenens cum se totum produxerit undis,
365ter decima sub parte feri formantibus astris
plumeus in caelum nitidis Olor evolat alis.
quo surgente trahens lucem matremque relinquens
ipse quoque aërios populos caeloque dicatum
alituum genus in studium censusque vocabit.
370mille fluent artes: aut bellum indicere mundo
et medios inter volucrem prensare meatus,
aut nidis damnare suis, ramove sedentem
pascentemve super surgentia ducere lina.
atque haec in luxum. iam ventri longius itur
375quam modo militiae: Numidarum pascimur oris
Phasidos et lucis; arcessitur inde macellum
unde aurata novo devecta est aequore pellis.
quin etiam linguas hominum sensusque docebit
aërias volucres novaque in commercia ducet
380verbaque praecipiet naturae lege negata.
ipse deum Cycnus condit vocemque sub illo
non totus volucer, secumque immurmurat intus.
nec te praetereant clausas qui culmine summo
pascere aves Veneris gaudent et reddere caelo
385aut certis revocare notis, totamve per urbem
qui gestant caveis volucres ad iussa paratas,
quorum omnis parvo consistit passere census.
has erit et similis tribuens Olor aureus artes.
Anguitenens magno circumdatus orbe draconis,
390cum venit in regione tuae, Capricorne, figurae,
non inimica facit serpentum membra creatis.
accipient sinibusque suis peploque fluenti
osculaque horrendis iungent impune venenis.
At, cum se patrio producens aequore Piscis
395in caelumque ferens alienis finibus ibit,
quisquis erit tali capiens sub tempore vitam,
litoribus ripisve suos circumferet annos,
pendentem et caeco captabit in aequore piscem,
cumque suis domibus concha valloque latentis
400protrahet immersus. nihil est audere relictum:
quaestus naufragio petitur corpusque profundo
immissum pariter quam praeda exquiritur ipsa.
nec semper tanti merces est parva laboris:
censibus aequantur conchae, lapidumque nitore
405vix quisquam est locuples. oneratur terra profundo.
tali sorte suas artes per litora tractat,
aut emit externos pretio mutatque labores
institor aequoreae varia sub imagine mercis.
Cumque Fidis magno succedunt sidera mundo
410quaesitor scelerum veniet vindexque reorum,
qui commissa suis rimabitur argumentis
in lucemque trahet tacita latitantia fraude.
hinc etiam immitis tortor poenaeque minister
et quisquis verove favet culpamve perodit
415proditur atque alto qui iurgia pectore tollat.
Caeruleus ponto cum se Delphinus in astra
erigit et squamam stellis imitantibus exit,
ambiguus terrae partus pelagique creatur.
nam, velut ipse citis perlabitur aequora pinnis
420nunc summum scindens pelagus nunc alta profundi
et sinibus vires sumit fluctumque figurat,
sic, venit ex illo quisquis, volitabit in undis.
nunc alterna ferens in lentos bracchia tractus
et plausa resonabit aqua, nunc aequore mersas
425diducet palmas furtiva biremis in ipso,
nunc in aquas rectus veniet passuque natabit
et vada mentitus reddet super aequora campum;
aut immota ferens in tergus membra latusque
non onerabit aquas summisque accumbet in undis
430pendebitque super, totus sine remige velum.
illis in ponto iucundum est quaerere pontum,
corporaque immergunt undis ipsumque sub antris
Nerea et aequoreas conantur visere Nymphas,
exportantque maris praedas et rapta profundo
435naufragia atque imas avidi scrutantur harenas.
par ex diverso studium sociatur utrumque
in genus atque uno digestum semine surgit.
adnumeres etiam illa licet cognata per artem
corpora, quae valido saliunt excussa petauro
440alternosque cient motus, elatus et ante
nunc iacet atque huius casu suspenditur ille,
membrave per flammas orbesque emissa flagrantis,
molliter ut liquidis per humum ponuntur in undis
quae delphina suo per inane imitantia motu
445et viduata volant pinnis et in aëre ludunt.
at, si deficient artes, remanebit in illis
materies tamen apta; dabit natura vigorem
atque alacris cursus campoque volantia membra.
Sed regione means Cepheus umentis Aquari
450non dabit in lusum mores. facit ora severae
frontis is ac vultus componit pondere mentis.
pascentur curis veterumque exempla revolvent
quodque agat id credat, stupefactus imagine iuris,
semper et antiqui laudabunt verba Catonis.
455componet teneros etiam qui nutriat annos
et dominum dominus praetextae lege sequatur
tutorisve supercilium patruive rigorem.
quin etiam tragico praestabunt verba coturno,
cuius erit, quamquam in chartis, stilus ipse cruentus,
460nec minus hae scelerum facie rerumque tumultu
gaudebunt. vix una trium memorare sepulcra
ructantemque patrem natos solemque reversum
et caecum sine nube diem, Thebana iuvabit
dicere bella uteri mixtumque in fratre parentem,
465quin et Medeae natos fratremque patremque,
hinc vestes flammas illinc pro munere missas
aëriamque fugam natosque ex ignibus annos.
mille alias rerum species in carmina ducent;
forsitan ipse etiam Cepheus referetur in actus.
470et, siquis studio scribendi mitior ibit,
comica componet laetis spectacula ludis,
ardentis iuvenes raptasque in amore puellas
elusosque senes agilisque per omnia servos,
quis in cuncta suam produxit saecula vitam
475doctior urbe sua linguae sub flore Menander,
qui vitae ostendit vitam chartisque sacravit.
et, si tanta operum vires commenta negarint,
externis tamen aptus erit, nunc voce poëtis
nunc tacito gestu referensque affectibus ora
480et sua dicendo faciet, solusque per omnis
ibit personas et turbam reddet in uno;
aut magnos heroas aget, scaenisque togatos
omnis fortunae vultum per membra reducet,
aequabitque choros gestu cogetque videre
485praesentem Troiam Priamumque ante ora cadentem.
Nunc Aquilae sidus referam, quae parte sinistra
rorantis iuvenis, quem terris sustulit ipsa,
fertur et extentis praedam circumuolat alis.
fulmina missa refert et caelo militat ales
490bis sextamque notat partem fluvialis Aquari.
illius in terris orientis tempore natus
ad spolia et partas surget vel caede rapinas
nec pacem bello, civem discernet ab hoste,
cumque hominum derit strages, dabit ille ferarum.
495ipse sibi lex est, et qua fert cumque voluntas
praecipitant vires; laus est contemnere cuncta.
et, si forte bonis accesserit impetus ausis,
improbitas fiet virtus, et condere bella
et magnis patriam poterit ditare triumphis.
500et, quia non tractat volucris sed suggerit arma
immissosque refert ignes et fulmina reddit,
regis erit magnive ducis per bella minister
ingentisque suis praestabit viribus usus.
At, cum Cassiope bis denis partibus actis
505aequorei iuvenis dextra de parte resurgit,
artifices auri faciet, qui mille figuris
vertere opus possint caraeque acquirere dotem
materiae et lapidum vivos miscere colores.
hinc Augusta nitent sacratis munera templis,
510et Mithridateos vultus induta tropaea,
aurea Phoebeis certantia lumina flammis
gemmarumque umbra radiantes lucibus ignes.
hinc Pompeia manent veteris monumenta triumphi
et quod erat regnum pelagus fuit. una malorum
515non exstincta die semperque recentia flammis.
hinc lenocinium formae cultusque repertus
corporis atque auro quaesita est gratia frontis
perque caput ducti lapides per colla manusque
et pedibus niveis fulserunt aurea vincla.
520quid potius matrona velit tractare creatos
quam factum revocare suos quod possit ad usus?
ac, ne materies tali sub munere desit,
quaerere sub terris aurum furtoque latentem
naturam ervere omnem orbemque invertere praedae
525imperat et glaebas inter deprendere gazam
invitamque novo tandem producere caelo.
ille etiam fulvas avidus numerabit harenas
perfundetque novo stillantia litora ponto
parvaque ramentis faciet momenta minutis
530Pactolive leget census spumantis in aurum;
et perlucentis cupiens prensare lapillos
verticibus mediis oculos immittet avaros
aut coquet argenti glaebas venamque latentem
ervet et silicem rivo saliente liquabit;
535aut facti mercator erit per utrumque metalli,
alterum et alterius semper mutabit ad usus.
talia Cassiope nascentum pectora finget.
Andromedae sequitur sidus, quae Piscibus ortis
bis sex in partes caelo venit aurea dextro.
540hanc quondam poenae dirorum culpa parentum
prodidit, infestus totis cum finibus omnis
incubuit pontus, fluitavit naufraga tellus,
proposita est merces, vesano dedere ponto
Andromedan, teneros ut belua manderet artus.
545hic hymenaeus erat, solataque publica damna
privatis lacrimans ornatur victima poenae
induiturque sinus non haec ad vota paratos,
virginis et vivae rapitur sine funere funus.
at, simul infesti ventum est ad litora ponti,
550mollia per duras panduntur bracchia cautes;
astrinxere pedes scopulis, iniectaque vincla,
et cruce virginea moritura puella pependit.
servatur tamen in poena vultusque pudorque;
supplicia ipsa decent; nivea cervice reclinis
555molliter ipsa suae custos est visa figurae.
defluxere sinus umeris fugitque lacertos
vestis et effusi scapulis haesere capilli.
te circum alcyones pinnis planxere volantes
fleveruntque tuos miserando carmine casus
560et tibi contextas umbram fecere per alas.
ad tua sustinuit fluctus spectacula pontus
assuetasque sibi desit perfundere rupes,
extulit et liquido Nereis ab aequore vultus
et, casus miserata tuos, roravit et undas.
565ipsa levi flatu refovens pendentia membra
aura per extremas resonavit flebile rupes.
tandem Gorgonei victorem Persea monstri
felix illa dies redeuntem ad litora duxit.
isque, ubi pendentem vidit de rupe puellam,
570deriguit, facie quem non stupefecerat hostis,
vixque manu spolium tenuit, victorque Medusae
victus in Andromeda est. iam cautibus invidet ipsis
felicisque vocat, teneant quae membra, catenas;
et, postquam poenae causam cognovit ab ipsa,
575destinat in thalamos per bellum vadere ponti,
altera si Gorgo veniat, non territus illa.
concitat aërios cursus flentisque parentes
promissu vitae recreat pactusque maritam
ad litus remeat. gravidus iam surgere pontus
580coeperat ac longo fugiebant agmine fluctus
impellentis onus monstri. caput eminet undas
scindentis pelagusque vomit, circumsonat aequor
dentibus, inque ipso rapidum mare navigat ore;
hinc vasti surgunt immensis torquibus orbes
585tergaque consumunt pelagus. sonat undique Phorcys
atque ipsi metuunt montes scopulique ruentem.
infelix virgo, quamuis sub vindice tanto
quae tua tunc fuerat facies! quam fugit in auras
spiritus! ut toto carverunt sanguine membra,
590cum tua fata cavis e rupibus ipsa videres
adnantemque tibi poenam pelagusque ferentem
quantula praeda maris! quassis hic subuolat alis
Perseus et semet caelo iaculatur in hostem
Gorgoneo tinctum defigens sanguine ferrum.
595illa subit contra versamque a gurgite frontem
erigit et tortis innitens orbibus alte
emicat ac toto sublimis corpore fertur.
sed, quantum illa subit, semper, iaculata profundo,
in tantum revolat laxumque per aethera ludit
600Perseus et ceti subeuntis verberat ora.
nec cedit tamen illa viro, sed saevit in auras
morsibus, et vani crepitant sine vulnere dentes;
efflat et in caelum pelagus mergitque volantem
sanguineis undis pontumque exstillat in astra.
605spectabat pugnam pugnandi causa puella,
iamque oblita sui metuit pro vindice tali
suspirans animoque magis quam corpore pendet.
tandem confossis subsedit belua membris
plena maris summasque iterum remeavit ad undas
610et magnum vasto contexit corpore pontum,
tum quoque terribilis nec virginis ore videnda.
perfundit liquido Perseus in marmore corpus,
maior et ex undis ad cautes pervolat altas
solvitque haerentem vinclis de rupe puellam
615desponsam pugna, nupturam dote mariti.
hic dedit Andromedae caelum stellisque sacravit
mercedem tanti belli, quo concidit ipsa
Gorgone non levius monstrum pelagusque levavit.
Quisquis in Andromedae surgentis tempora ponto
620nascitur, immitis veniet poenaeque minister
carceris et duri custos, quo stante superbe
prostratae iaceant miserorum in limine matres
pernoctesque patres cupiant extrema suorum
oscula et in proprias animam transferre medullas.
625carnificisque venit mortem vendentis imago
accensosque rogos, cui stricta saepe securi
supplicium vectigal erit, qui denique posset
pendentem e scopulis ipsam spectare puellam,
vinctorum dominus sociusque in parte catenae
630interdum, poenis ut noxia corpora servet.
Piscibus exortis cum pars vicesima prima
signabit terrae limen, fulgebit et orbi,
aërius nascetur Equus caeloque volabit,
velocisque dabit sub tali tempore partus
635omne per officium vigilantia membra ferentis.
hic glomerabit equo gyros dorsoque superbus
ardua bella geret rector cum milite mixtus;
hic stadium fraudare fide poteritque videri
mentitus passus et campum tollere cursu.
640nam quis ab extremo citius revolaverit orbe
nuntius extremumve levis penetraverit orbem?
vilibus ille etiam sanabit vulnera sucis
quadrupedum, et medicas herbas in membra ferarum
noverit, humanos et quae nascentur ad usus.
645Nixa genu species et Graio nomine dicta
Engonasin, cui nulla fides sub origine constat,
dextra per extremos attollit lumina Pisces.
hinc fuga nascentum, dolus insidiaeque creantur,
grassatorque venit media metuendus in urbe.
650et, si forte aliquas animus consurget in artes,
in praerupta dabit studium, vendetque periclo
ingenium, ac tenuis ausus sine limite gressus
certa per extentos ponet vestigia funes
et caeli meditatus iter vestigia perdet
655saepe nova et pendens populum suspendet ab ipso.
Laeva sub extremis consurgunt sidera Ceti
Piscibus Andromedan ponto caeloque sequentis.
hoc trahit in pelagi caedes et vulnera natos
squamigeri gregis, extentis laqueare profundum
660retibus et pontum vinclis artare furentis;
et velut in laxo securas aequore phocas
carceribus claudent raris et compede nectent
incautosque trahent macularum nemine thynnos.
nec cepisse sat est: luctantur corpora nodis
665exspectantque novas acies ferroque necantur,
inficiturque suo permixtus sanguine pontus.
tum quoque, cum toto iacuerunt litore praedae,
altera fit caedis caedes: scinduntur in artus,
corpore et ex uno varius discribitur usus.
670illa datis melior, sucis pars illa retentis.
hinc sanies pretiosa fluit floremque cruoris
evomit et mixto gustum sale temperat oris;
illa putris turbae strages confunditur omnis
permiscetque suas alterna in damna figuras
675communemque cibis usum sucumque ministrat.
aut, cum caeruleo stetit ipsa simillima ponto
squamigerum nubes turbaque immobilis haeret,
excipitur vasta circum vallata sagena
ingentisque lacus et Bacchi dolia complet
680umorisque vomit socias per mutua dotes
et fluit in liquidam tabem resoluta medullas.
quin etiam magnas poterunt celebrare salinas
et pontum coquere et ponti secernere virus,
cum solidum certo distendunt margine campum
685appelluntque suo deductum ex aequore fluctum
claudendoque negant abitum: sic suscipit undas
area et epoto per solem umore nitescit.
congeritur siccum pelagus mensisque profundi
canities detonsa maris, spumaeque rigentis
690ingentis faciunt tumulos, pelagique venenum,
quo perit usus aquae suco corruptus amaro,
vitali sale permutant redduntque salubre.
At, revoluta polo cum primis vultibus Arctos
ad sua perpetuos revocat vestigia passus
695numquam tincta vadis sed semper flexilis orbe,
aut Cynosura minor cum prima luce resurgit
et pariter vastusve Leo vel Scorpius acer
nocte sub extrema promittunt iura diei
non inimica ferae tali sub tempore natis
700ora ferent, placidasque regent commercia gentes.
ille manu vastos poterit frenare leones
et palpare lupos, pantheris ludere captis,
nec fugiet validas cognati sideris ursas
inque artes hominum perversaque munera ducet;
705ille elephanta premet dorso stimulisque movebit
turpiter in tanto cedentem pondere punctis;
ille tigrim rabie solvet pacique domabit,
quaeque alia infestant furiis animalia terras
iunget amicitia secum, catulosque sagacis
710tertia Pleiadas dotavit forma sorores
femineum rubro vultum suffusa pyropo,
invenitque parem sub te, Cynosura, colorem,
et quos Delphinus iaculatur quattuor ignes
Deltotonque tribus facibus, similique nitentem
715luce Aquilam et flexos per lubrica terga dracones.
tum quartum sextumque genus discernitur omni
e numero, summamque gradus qui iungit utramque.
maxima pars numero censu concluditur imo,
quae neque per cunctas noctes neque tempore in omni
720resplendet vasto caeli summota profundo,
sed, cum clara suos avertit Delia cursus
cumque vagae stellae terris sua lumina condunt,
mersit et ardentis Orion aureus ignes
signaque transgressus permutat tempora Phoebus,
725effulget tenebris et nocte accenditur atra.
tum conferta licet caeli fulgentia templa
cernere seminibus minimis totumque micare
stipatum stellis mundum nec cedere summa
730floribus aut siccae curvum per litus harenae,
sed, quot eant semper nascentes aequore fluctus,
quot delapsa cadant foliorum milia silvis,
amplius hoc ignes numero volitare per orbem.
utque per ingentis populus discribitur urbes,
735principiumque patres retinent et proximum equester
ordo locum, populumque equiti populoque subire
vulgus iners videas et iam sine nomine turbam,
sic etiam magno quaedam res publica mundost
quam natura facit, quae caelo condidit urbem.
740sunt stellae procerum similes, sunt proxima primis
sidera, suntque gradus atque omnia iusta priorum:
maximus est populus summo qui culmine fertur;
cui si pro numero vires natura dedisset,
ipse suas aether flammas sufferre nequiret,
745totus et accenso mundus flagraret Olympo.