FLORI - CARMINA


2

I

Ego nolo Caesar esse,

ambulare per Britannos

Scythicas pati pruinas.

II

Bacche, vitium repertor, plenus adsis vitibus,

effluas dulcem liquorem, comparandum nectari,

conditumque fac vetustum, ne malignis venulis

asperum ducat saporem, versus usum in alterum.

III

Mulier intra pectus omnis celat virus pestilens;

dulce de labris loquuntur, corde vivunt noxio.

IV

Sic Apollo, deinde Liber sic videtur ignifer:

ambo sunt flammis creati prosatique ex ignibus;

ambo de donis calorem, vite et radio, conferunt;

noctis hic rumpit tenebras, hic tenebras pectoris.

V

Quando ponebam novellas arbores mali et piri,

cortici summae notavi nomen ardoris mei.

Nulla fit exinde finis vel quies cupidinis:

crescit arbor, gliscit ardor: animus implet litteras.

VI

Qui mali sunt non fuere matris ex alvo mali,

sed malos faciunt malorum falsa contubernia.

VII

Sperne mores transmarinos, mille habent offucias.

Cive Romano per orbem nemo vivit rectius:

quippe malim unum Catonem quam trecentos Socratas.

VIII

Tam malum est habere nummos, non habere quam malum est;

tam malum est audere semper quam malum est semper pudor;

tam malum est tacere multum quam malum est multum loqui;

tam malum est foris amica quam malum est uxor domi;

5nemo non haec vera dicit, nemo non contra facit.

IX

Consules fiunt quotannis et novi proconsules;

solus aut rex aut poëta non quotannis nascitur.

X

Venerunt aliquando rosae. Per veris amoeni

ingenium una dies ostendit spicula florum,

altera pyramidas nodo maiore tumentes,

tertia iam calathos, totum lux quarta peregit

5floris opus. Pereunt hodie nisi mane leguntur.

XI

A, quales ego mane rosas procedere vidi!

Nascebantur adhuc neque erat par omnibus aetas.

Prima papillatos ducebat tecta corymbos,

altera puniceos apices umbone levabat,

5tertia iam totum calathi patefecerat orbem,

quarta simul nituit nudati germine floris.

Dum levat una caput dumque explicat altera nodum,

sic, dum virgineus pudor exsinvatur amictu,

ne pereant lege mane rosas: cito virgo senescit.

XII

Aut hoc risit Amor aut hoc de pectine traxit

purpureis Aurora comis aut sentibus haesit

Cypris et hic spinis insedit sanguis acutis.

XIII

Hortus erat Veneris, roseis circumdatus herbis,

gratus ager dominae, quem qui vidisset amaret.

Dum puer hic passim properat decerpere flores

et velare comas, spina libavit acuta

5marmoreos digitos: mox ut dolor attigit artus

sanguineamque manum, tinxit sua lumina gutta.

Pervenit ad matrem frendens defertque querellas:

"unde rosae, mater, coeperunt esse nocentes

unde tui flores pugnare latentibus armis?

10Bella gerunt mecum. Floris color et cruor unum est!"

XIV

Clio saecla retro memorat sermone soluto.

Euterpae geminis loquitur cava tibia ventis.

Voce Thalia cluens soccis dea comica gaudet.

Melpomene reboans tragicis fervescit iambis.

5Aurea Terpsichorae totam lyra personat aethram.

Fila premens digitis Erato modulamina fingit.

Flectitur in faciles variosque Polymnia motus.

Uranie numeris scrutatur sidera mundi.

Calliope doctis dat laurea serta poetis.

I

Ĕgŏ nōlō Caēsăr ēssĕ,

āmbŭlārĕ pēr Brĭtānnōs

Scўthĭcās pătī prŭīnās.

II

Bācchĕ, vītĭūm rĕpērtōr, plēnŭs ādsīs vītĭbūs,

ēfflŭās dūlcēm lĭquōrēm, cōmpărāndūm nēctărī,

cōndĭtūmquĕ fāc vĕtūstūm, nē mălīgnīs vēnŭlīs

āspĕrūm dūcāt săpōrēm, vērsŭs ūsum ĭn āltĕrūm.

III

Mūliĕr īntrā pēctŭs ōmnīs cēlăt vīrūs pēstĭlēns;

dūlcĕ dē lābrīs lŏquūntūr, cōrdĕ vīvūnt nōxĭō.

IV

Sīc Ăpōllō, deīndĕ Lībēr sīc vĭdētŭr īgnĭfēr:

āmbŏ sūnt flāmmīs crĕātī prōsătīque ēx īgnĭbūs;

āmbŏ dē dōnīs călōrēm, vīte ĕt rādiō, cōnfĕrūnt;

nōctĭs hīc rūmpīt tĕnēbrās, hīc tĕnēbrās pēctŏrīs.

V

Quāndŏ pōnēbām nŏvēllās ārbŏrēs māli ēt pĭrī,

cōrtĭcī sūmmaē nŏtāvī nōmĕn ārdōrīs mĕī.

Nūllă fīt ēxīndĕ fīnīs vēl quĭēs cŭpīdĭnīs:

crēscĭt ārbōr, glīscĭt ārdŏr: ănĭmŭs īmplēt līttĕrās.

VI

Quī mălī sūnt nōn fŭērĕ mātrĭs ēx ālvō mălī,

sēd mălōs fāciūnt mălōrūm fālsă cōntŭbērnĭă.

VII

Spērnĕ mōrēs trānsmărīnōs, mīlle hăbēnt ōffūcĭās.

Cīvĕ Rōmănō pĕr ōrbēm nēmŏ vīvīt rēctĭūs:

quīppĕ mālim ūnūm Cătōnēm quām trĕcēntōs Sōcrătās.

VIII

Tām mălum ēst hăbērĕ nūmmōs, nōn hăbērĕ quām mălum ēst;

tām mălum ēst aūdērĕ sēmpēr quām mălum ēst sēmpēr pŭdōr;

tām mălum ēst tăcērĕ mūltūm quām mălum ēst mūltūm lŏquī;

tām mălum ēst fŏrīs ămīcă quām mălum ēst ūxōr dŏmī;

nēmŏ nōn haēc vēră dīcīt, nēmŏ nōn cōntrā făcīt.

IX

Cōnsŭlēs fĭūnt quŏtānnĭs ēt nŏvī prōcōnsŭlēs;

sōlŭs aūt rēx aūt pŏētă nōn quŏtānnīs nāscĭtūr.

X

Vēnērūnt ălĭquāndŏ rŏsaē. Pēr vērĭs ămoēnī

īngĕnĭum ūnă dĭēs ōstēndīt spīcŭlă flōrūm,

āltĕră pŷrămĭdās nōdō māiōrĕ tŭmēntēs,

tērtĭă iām călăthōs, tōtūm lūx quārtă pĕrēgīt

flōrĭs ŏpūs. Pĕrĕūnt hŏdĭē nĭsĭ mānĕ lĕgūntūr.

XI

Ā, quālēs ĕgŏ mānĕ rŏsās prōcēdĕrĕ vīdī!

Nāscēbāntŭr ădhūc nĕque ĕrāt pār ōmnĭbŭs aētās.

Prīmă păpīllātōs dūcēbāt tēctă cŏrŷmbōs,

āltĕră pūnĭcĕōs ăpĭcēs ūmbōnĕ lĕvābāt,

tērtĭă iām tōtūm călăthī pătĕfēcĕrăt ōrbēm,

quārtă sĭmūl nĭtŭīt nūdātī gērmĭnĕ flōrīs.

Dūm lĕvăt ūnă căpūt dūmque ēxplĭcăt āltĕră nōdūm,

sīc, dūm vīrgĭnĕūs pŭdŏr ēxsĭnŭātŭr ămīctū,

nē pĕrĕānt lĕgĕ mānĕ rŏsās: cĭtŏ vīrgŏ sĕnēscīt.

XII

Aūt hōc rīsĭt Ămōr aūt hōc dē pēctĭnĕ trāxīt

pūrpŭrĕīs Aūrōră cŏmīs aūt sēntĭbŭs haēsīt

Cŷprĭs ĕt hīc spīnīs īnsēdīt sānguĭs ăcūtīs.

XIII

Hōrtŭs ĕrāt Vĕnĕrīs, rŏsĕīs cīrcūmdătŭs hērbīs,

grātŭs ăgēr dŏmĭnaē, quēm quī vīdīssĕt ămārēt.

Dūm pŭĕr hīc pāssīm prŏpĕrāt dēcērpĕrĕ flōrēs

ēt vēlārĕ cŏmās, spīnā lībāvĭt ăcūtā

mārmŏrĕōs dĭgĭtōs: mōx ūt dŏlŏr āttĭgĭt ārtūs

sānguĭnĕāmquĕ mănūm, tīnxīt sŭă lūmĭnă gūttā.

Pērvĕnĭt ād mātrēm frēndēns dēfērtquĕ quĕrēllās:

"ūndĕ rŏsaē, mātēr, coēpērūnt ēssĕ nŏcēntēs

ūndĕ tŭī flōrēs pūgnārĕ lătēntĭbŭs ārmīs?

Bēllă gĕrūnt mēcūm. Flōrīs cŏlŏr ēt crŭŏr ūnum ēst!"

XIV

Clīō saēclă rĕtrō mĕmŏrāt sērmōnĕ sŏlūtō.

Eūtērpaē gĕmĭnīs lŏquĭtūr căvă tībĭă vēntīs.

Vōcē Thālĭă cluēns sōccīs dĕă cōmĭcă gaūdēt.

Mēlpŏmĕnē rĕbŏāns trăgĭcīs fērvēscīt iāmbīs.

Aūrĕă Tērpsĭchŏraē tōtām lўră pērsŏnăt aēthrām.

Fīlă prĕmēns dĭgĭtīs Ĕrătō mŏdŭlāmĭnă fīngīt.

Flēctĭtŭr īn făcĭlēs vărĭōsquĕ Pŏlŷmnĭă mōtūs.

Ūrănĭē nŭmĕrīs scrūtātūr sīdĕră mūndī.

Cāllĭŏpē dōctīs dāt laūrĕă sērtā poētīs.