1

1

Callimachi Manes et Coi sacra Philitae,

in vestrum, quaeso, me sinite ire nemus!

primus ego ingredior puro de fonte sacerdos

Itala per Graios orgia ferre choros.

5dicite, quo pariter carmen tenuastis in antro?

quove pede ingressi? quamve bibistis aquam?

a valeat, Phoebum quicumque moratur in armis!

exactus tenui pumice versus eat,

quo me Fama levat terra sublimis, et a me

10nata coronatis Musa triumphat equis,

et mecum in curru parvi vectantur Amores,

scriptorumque meas turba secuta rotas.

quid frustra missis in me certatis habenis?

non datur ad Musas currere lata via.

15multi, Roma, tuas laudes annalibus addent,

qui finem imperii Bactra futura canent:

sed, quod pace legas, opus hoc de monte Sororum

detulit intacta pagina nostra via.

mollia, Pegasides, date vestro serta poëtae:

20non faciet capiti dura corona meo.

at mihi quod vivo detraxerit invida turba,

post obitum duplici faenore reddet Honos;

omnia post obitum fingit maiora vetustas:

maius ab exsequiis nomen in ora venit.

25Nam quis equo pulsas abiegno nosceret arces,

fluminaque Haemonio comminus isse viro,

Idaeum Simoenta Iovis cum prole Scamandro,

Hectora per campos ter maculasse rotas?

Deiphobumque Helenumque et Polydamanta et in armis

30qualemcumque Parim vix sua nosset humus.

Exiguo sermone fores nunc, Ilion, et tu,

Troia, bis Oetaei numine capta dei.

Nec non ille tui casus memorator Homerus

posteritate suum crescere sensit opus.

35Meque inter seros laudabit Roma nepotes:

illum post cineres auguror ipse diem.

Ne mea contempto lapis indicet ossa sepulcro,

provisum est Lycio vota probante deo.

2

Carminis interea nostri redeamus in orbem:

gaudeat in solito tacta puella sono.

Orphea detinuisse feras et concita dicunt

flumina Threicia sustinuisse lyra;

5saxa Cithaeronis Thebas agitata per artem

sponte sua in muri membra coisse ferunt;

quin etiam, Polypheme, fera Galatea sub Aetna

ad tua rorantis carmina flexit equos:

miremur, nobis et Baccho et Apolline dextro,

10turba puellarum si mea verba colit?

quod non Taenariis domus est mihi fulta columnis,

nec camera auratas inter eburna trabes,

nec mea Phaeacas aequant pomaria silvas,

non operosa rigat Marcius antra liquor;

15at Musae comites et carmina cara legenti

nec defessa choris Calliopea meis.

Fortunata, meo si qua est celebrata libello!

carmina erunt formae tot monumenta tuae.

Nam neque Pyramidum sumptus ad sidera ducti,

20nec Iovis Elei caelum imitata domus,

nec Mausolei dives fortuna sepulcri

mortis ab extrema condicione vacant.

Aut illis flamma aut imber subducet honores,

annorum aut ictu, pondere victa, ruent.

25At non ingenio quaesitum nomen ab aevo

excidet: ingenio stat sine morte decus.

3

Visus eram molli recubans Heliconis in umbra,

Bellerophontei qua fluit umor equi,

reges, Alba, tuos et regum facta tuorum,

tantum operis, nervis hiscere posse meis,

5parvaque tam Magnis admoram fontibus ora,

unde pater sitiens Ennius ante bibit,

et cecinit Curios fratres et Horatia pila,

regiaque Aemilia vecta tropaea rate,

victricesque moras Fabii pugnamque sinistram

10Cannensem et versos ad pia vota deos,

Hannibalemque Lares Romana sede fugantis,

anseris et tutum voce fuisse Iovem:

cum me Castalia speculans ex arbore Phoebus

sic ait aurata nixus ad antra lyra:

15"Quid tibi cum tali, demens, est flumine? quis te

carminis heroi tangere iussit opus?

non hic ulla tibi speranda est fama, Properti:

mollia sunt parvis prata terenda rotis;

ut tuus in scamno iactetur saepe libellus,

20quem legat exspectans sola puella virum.

Cur tua praescriptos evecta est pagina gyros?

non est ingenii cumba gravanda tui.

Alter remus aquas alter tibi radat harenas,

tutus eris: medio maxima turba mari est."

25Dixerat, et plectro sedem mihi monstrat eburno,

quo nova muscoso semita facta solo est.

Hic erat affixis viridis spelunca lapillis,

pendebantque cavis tympana pumicibus,

orgia Musarum et Sileni patris imago

30fictilis et calami, Pan Tegeaee, tui;

et Veneris dominae volucres, mea turba, columbae

tingunt Gorgoneo punica rostra lacu;

diverseque novem sortitae iura Puellae

exercent teneras in sua dona manus:

35haec hederas legit in thyrsos, haec carmina nervis

aptat, at illa manu texit utraque rosam.

E quarum numero me contigit una dearum

(ut reor a facie, Calliopea fuit):

"Contentus niveis semper vectabere cycnis,

40nec te fortis equi ducet ad arma sonus.

Nil tibi sit rauco praeconia classica cornu

flare, nec Aonium tingere Marte nemus;

aut quibus in campis Mariano proelia signo

stent et Teutonicas Roma refringat opes,

45barbarus aut Suevo perfusus sanguine Rhenus

saucia maerenti corpora vectet aqua.

Quippe coronatos alienum ad limen amantis

nocturnaeque canes ebria signa fugae,

ut per te clausas sciat excantare puellas,

50qui volet austeros arte ferire viros."

Talia Calliope, lymphisque a fonte petitis

ora Philitea nostra rigavit aqua.

4

Arma deus Caesar dites meditatur ad Indos,

et freta gemmiferi findere classe maris.

Magna, viri, merces! parat ultima terra triumphos;

Tigris et Euphrates sub tua iura fluent;

5sera, sed Ausoniis veniet provincia virgis;

assuescent Latio Partha tropaea Iovi.

Ite agite, expertae bello date lintea prorae

et solitum, armigeri, ducite munus equi!

omina fausta cano: Crassos clademque piate!

10ite et Romanae consulite historiae!

Mars pater et sacrae fatalia lumina Vestae,

ante meos obitus sit precor illa dies,

qua videam, spoliis oneratos Caesaris axes,

ad vulgi plausus saepe resistere equos,

15inque sinu carae nixus spectare puellae

incipiam et titulis oppida capta legam,

tela fugacis equi et bracati militis arcus

et subter captos arma sedere duces!

ipsa tuam serva prolem, Venus: hoc sit in aevum,

20cernis ab Aenea quod superesse caput.

Praeda sit haec illis, quorum meruere labores:

me sat erit Sacra plaudere posse Via.

5

Pacis Amor deus est, pacem veneramur amantes:

stant mihi cum domina proelia dura mea.

Nec tamen inviso pectus mihi carpitur auro,

nec bibit e gemma divite nostra sitis,

5nec mihi mille iugis Campania pinguis aratur,

nec miser aera paro clade, Corinthe, tua.

O prima infelix fingenti terra Prometheo!

ille parum caute pectoris egit opus.

Corpora disponens mentem non vidit in arte:

10recta animi primum debuit esse via.

Nunc maris in tantum vento iactamur et hostem

quaerimus atque armis nectimus arma nova.

Haud ullas portabis opes Acherontis ad undas,

nudus at infernas, stulte, vehere rates.

15Victor cum victis pariter miscebitur umbris:

consule cum Mario, capte Iugurtha, sedes.

Lydus Dulichio non distat Croesus ab Iro:

optima mors, Parcae quae venit acta die.

Me iuvet in prima coluisse Helicona iuventa

20Musarumque choris implicuisse manus:

me iuvet et multo mentem vincire Lyaeo

et caput in verna semper habere rosa.

Atque ubi iam Venerem gravis interceperit aetas,

sparserit et nigras alba senecta comas,

25tum mihi naturae libeat perdiscere mores,

quis deus hanc mundi temperet arte domum,

qua venit exoriens, qua deficit, unde coactis

cornibus in plenum menstrua luna redit,

unde salo superant venti, quid flamine captet

30Eurus, et in nubes unde perennis aqua,

sit ventura dies mundi quae subruat arces,

purpureus pluvias cur bibit arcus aquas,

aut cur Perrhaebi tremuere cacumina Pindi,

solis et atratis luxerit orbis equis,

35cur serus versare boves et plaustra Bootes,

Pleiadum spisso cur coit igne chorus,

curve suos finis altum non exeat aequor,

plenus et in partis quattuor annus eat,

sub terris sint iura deum et tormenta nocentum,

40Tisiphones atro si furit angue caput,

aut Alcmaeoniae furiae aut ieiunia Phinei,

num rota, num scopuli, num sitis inter aquas,

num tribus infernum custodit faucibus antrum

Cerberus, et Tityo iugera pauca novem,

45an ficta in miseras descendit fabula gentis,

et timor haud ultra quam rogus esse potest.

Exitus hic vitae superest mihi: vos, quibus arma

grata magis, Crassi signa referte domum!

6

Dic mihi de nostra quae sentis vera puella:

sic tibi sint dominae, Lygdame, dempta iuga.

Num me laetitia tumefactum fallis inani,

haec referens, quae me credere velle putas?

5omnis enim debet sine vano nuntius esse,

maioremque timens servus habere fidem.

Nunc mihi, si qua tenes, ab origine dicere prima

incipe: suspensis auribus ista bibam.

Sicin eam incomptis vidisti flere capillis?

10illius ex oculis multa cadebat aqua?

nec speculum strato vidisti, Lygdame, lecto

scriniaque ad lecti clausa iacere pedes

ac maestam teneris vestem pendere lacertis?

ornabat niveas nullane gemma manus?

15tristis erat domus, et tristes sua pensa ministrae

carpebant, medio nebat et ipsa loco,

umidaque impressa siccabat lumina lana,

rettulit et querulo iurgia nostra sono?

"Haec te teste mihi promissa est, Lygdame, merces?

20est poena et servo rumpere teste fidem.

Ille potest nullo miseram me linquere facto

et qualem nolo dicere habere domi!

gaudet me vacuo solam tabescere lecto:

si placet, insultet, Lygdame, morte mea!

25non me moribus illa, sed herbis improba vicit:

staminea rhombi ducitur ille rota;

illum turgentis ranae portenta rubetae

et lecta exsuctis anguibus ossa trahunt

et strigis inventae per busta iacentia plumae

30cinctaque funesto lanea vitta toro.

Si non vana canunt mea somnia, Lygdame, testor,

poena erit ante meos sera sed ampla pedes,

putris et in vacuo texetur aranea lecto:

noctibus illorum dormiet ipsa Venus."

35Quae tibi si veris animis est questa puella,

hac eadem rursus, Lygdame, curre via,

et mea cum multis lacrimis mandata reporta,

iram, non fraudes esse in amore meo,

me quoque consimili impositum torquerier igni:

40iurabo bis sex integer esse dies.

Quod mihi si e tanto felix concordia bello

exstiterit, per me, Lygdame, liber eris.

7

Ergo sollicitae tu causa, pecunia, vitae!

per te immaturum mortis adimus iter;

tu vitiis hominum crudelia pabula praebes,

semina curarum de capite orta tuo.

5Tu Paetum ad Pharios tendentem lintea portus

obruis insano terque quaterque mari.

Nam dum te sequitur, primo miser excidit aevo

et nova longinquis piscibus esca natat.

Et mater non iusta piae dare debita terrae

10nec pote cognatos inter humare rogos,

sed tua nunc volucres astant super ossa marinae,

nunc tibi pro tumulo Carpathium omne mare est.

Infelix Aquilo, raptae timor Orithyiae,

quae spolia ex illo tanta fuere tibi?

15aut quidnam fracta gaudes, Neptune, carina?

portabat sanctos alveus ille viros.

Paete, quid aetatem numeras? quid cara natanti

mater in ore tibi est? non habet unda deos.

Nam tibi nocturnis ad saxa ligata procellis

20omnia detrito vincula fune cadunt.

Reddite corpus humo, posita est in gurgite vita;

Paetum sponte tua, vilis harena, tegas;

et quotiens Paeti transibit nauta sepulcrum,

dicat "Et audaci tu timor esse potes."

25Ite, rates curvas et leti texite causas:

ista per humanas mors venit acta manus.

Terra parum fuerat, fatis adiecimus undas:

Fortunae miseras auximus arte vias.

Ancora te teneat, quem non tenuere penates?

30quid meritum dicas, cui sua terra parum est?

ventorum est, quodcumque paras: haud ulla carina

consenvit, fallit portus et ipse fidem.

Natura insidians pontum substravit avaris:

ut tibi succedat, vix semel esse potest.

35Sunt Agamemnonias testantia litora curas,

quae notat Argynni poena minantis aquae:

hoc iuvene amisso classem non solvit Atrides,

pro qua mactata est Iphigenia mora.

Saxa triumphalis fregere Capherea puppis,

40naufraga cum vasto Graecia tracta salo est.

Paulatim socium iacturam flevit Ulixes,

in mare cui soliti non valuere doli.

Quod si contentus patrio bove verteret agros

verbaque duxisset pondus habere mea,

45viveret ante suos dulcis conviva Penatis,

pauper, at in terra nil nisi fleret opes.

Non tulit haec Paetus, stridorem audire procellae

et duro teneras laedere fune manus;

sed Thyio thalamo aut Oricia terebintho

50ecfultum pluma versicolore caput.

Hunc parvo ferri vidit nox improba ligno

et miser invisam traxit hiatus aquam;

huic fluctus vivo radicitus abstulit unguis;

Paetus ut occideret, tot coiere mala.

55Flens tamen extremis dedit haec mandata querelis,

cum moribunda niger clauderet ora liquor:

"Di maris Aegaei, quos sunt penes aequora, venti,

et quaecumque meum degravat unda caput,

quo rapitis miseros primae lanuginis annos?

60attulimus longas in freta vestra manus.

A miser alcyonum scopulis affligar acutis!

in me caeruleo fuscina sumpta deo est!

at saltem Italiae regionibus evehat aestus:

hoc de me sat erit si modo matris erit."

65Subtrahit haec fantem torta vertigine fluctus;

ultima quae Paeto voxque diesque fuit.

O centum aequoreae Nereo genitore puellae,

et tu materno tracta dolore Theti;

vos decuit lasso supponere bracchia mento:

70non poterat vestras ille gravare manus.

At tu, saeve Aquilo, numquam mea vela videbis:

ante fores dominae condar oportet iners.

8

Dulcis ad hesternas fuerat mihi rixa lucernas,

vocis et insanae tot maledicta tuae,

cum furibunda mero mensam propellis et in me

proicis insana cymbia plena manu.

5Tu vero nostros audax invade capillos

et mea formosis unguibus ora nota,

tu minitare oculos subiecta exurere flamma,

fac mea rescisso pectora nuda sinu!

nimirum veri dantur mihi signa caloris:

10nam sine amore gravi femina nulla dolet.

Quae mulier rabida iactat convicia lingua,

haec Veneris magnae volvitur ante pedes.

Custodum gregibus circa se stipat euntem,

seu sequitur medias, Maenas ut icta, vias,

15seu timidam crebro dementia somnia terrent,

seu miseram in tabula picta puella movet,

his ego tormentis animi sum verus haruspex,

has didici certo saepe in amore notas.

Non est certa fides, quam non in iurgia vertas:

20hostibus eveniat lenta puella meis!

in morso aequales videant mea vulnera collo:

me doceat livor mecum habuisse meam.

Aut in amore dolere volo aut audire dolentem,

sive meas lacrimas sive videre tuas,

25tecta superciliis si quando verba remittis,

aut tua cum digitis scripta silenda notas.

Odi ego quos numquam pungunt suspiria somnos:

semper in irata pallidus esse velim.

Dulcior ignis erat Paridi, cum Graia per arma

30Tyndaridi‹s› poterat gaudia ferre suae:

dum vincunt Danai, dum restat barbarus Hector,

ille Helenae in gremio maxima bella gerit.

Aut tecum aut pro te mihi cum rivalibus arma

semper erunt: in te pax mihi nulla placet.

35Gaude, quod nulla est aeque formosa! doleres,

si qua foret: nunc sis iure superba licet!

at tibi, qui nostro nexisti retia lecto,

sit socer aeternum nec sine matre domus!

cui nunc si qua data est furandae copia noctis,

40offensa illa mihi, non tibi amica, dedit.

9

Maecenas, eques Etrusco de sanguine regum,

intra fortunam qui cupis esse tuam,

quid me scribendi tam vastum mittis in aequor?

non sunt apta meae grandia vela rati.

5Turpe est, quod nequeas, capiti committere pondus

et pressum inflexo mox dare terga genu.

Omnia non pariter rerum sunt omnibus apta,

palma nec ex aequo ducitur una iugo.

Gloria Lysippo est animosa effingere signa;

10exactis Calamis se mihi iactat equis;

in Veneris tabula summam sibi poscit Apelles;

Parrhasius parva vindicat arte locum;

argumenta magis sunt Mentoris addita formae;

at Myos exiguum flectit acanthus iter;

15Phidiacus signo se Iuppiter ornat eburno;

Praxitelen propria vendit ab urbe lapis.

Est quibus Eleae concurrit palma quadrigae,

est quibus in celeres gloria nata pedes;

hic satus ad pacem, hic castrensibus utilis armis:

20naturae sequitur semina quisque suae.

At tua, Maecenas, vitae praecepta recepi,

cogor et exemplis te superare tuis.

Cum tibi Romano dominas in honore securis

et liceat medio ponere iura foro,

25vel tibi Medorum pugnaces ire per hastas

atque onerare tuam fixa per arma domum,

et tibi ad effectum vires det Caesar et omni

tempore tam faciles insinuentur opes,

parcis et in tenuis humilem te colligis umbras:

30velorum plenos subtrahis ipse sinus.

Crede mihi, magnos aequabunt ista Camillos

iudicia, et venies tu quoque in ora virum,

Caesaris et famae vestigia iuncta tenebis:

Maecenatis erunt vera tropaea fides.

35Non ego velifera tumidum mare findo carina:

tota sub exiguo flumine nostra mora est.

Non flebo in cineres arcem sedisse paternos

Cadmi nec septem proelia clade pari,

nec referam Scaeas et Pergama Apollinis arces,

40et Danaum decimo vere redisse ratis,

moenia cum Graio Neptunia pressit aratro

victor Palladiae ligneus artis equus.

Inter Callimachi sat erit placuisse libellos

et cecinisse modis, Coë poëta, tuis.

45Haec urant pueros, haec urant scripta puellas

meque deum clament et mihi sacra ferant!

te duce vel Iovis arma canam caeloque minantem

Coeum et Phlegraeis Eurymedonta iugis;

celsaque Romanis decerpta Palatia tauris

50ordiar et caeso moenia firma Remo,

eductosque pares silvestri ex ubere reges,

crescet et ingenium sub tua iussa meum;

prosequar et currus utroque ab litore ovantis,

Parthorum astutae tela remissa fugae,

55claustraque Pelusi Romano subruta ferro,

Antonique gravis in sua fata manus.

Mollia tu coeptae fautor cape lora iuventae,

dexteraque immissis da mihi signa rotis.

Hoc mihi, Maecenas, laudis concedis, et a te est

60quod ferar in partis ipse fuisse tuas.

10

Mirabar, quidnam visissent mane Camenae,

ante meum stantes sole rubente torum.

Natalis nostrae signum misere puellae

et manibus faustos ter crepuere sonos.

5Transeat hic sine nube dies, stent aëre venti,

ponat et in sicco molliter unda minax.

Aspiciam nullos hodierna luce dolentis;

et Niobae lacrimas supprimat ipse lapis;

alcyonum positis requiescant ora querelis;

10increpet absumptum nec sua mater Ityn.

Tuque, o cara mihi, felicibus edita pennis,

surge et poscentis iusta precare deos.

Ac primum pura somnum tibi discute lympha

et nitidas presso pollice finge comas:

15dein, qua primum oculos cepisti veste Properti,

indue, nec vacuum flore relinque caput;

et pete, qua polles, ut sit tibi forma perennis,

inque meum semper stent tua regna caput.

Inde coronatas ubi ture piaveris aras,

20luxerit et tota flamma secunda domo,

sit mensae ratio, noxque inter pocula currat,

et crocino naris murreus ungat onyx.

Tibia nocturnis succumbat rauca choreis,

et sint nequitiae libera verba tuae,

25dulciaque ingratos adimant convivia somnos,

publica vicinae perstrepat aura viae.

Sit sors et nobis talorum interprete iactu,

quem gravibus pennis verberet ille puer.

Cum fuerit multis exacta trientibus hora,

30noctis et instituet sacra ministra Venus,

annua solvamus thalamo sollemnia nostro,

natalisque tui sic peragamus iter.

11

Quid mirare, meam si versat femina vitam

et trahit addictum sub sua iura virum,

criminaque ignavi capitis mihi turpia fingis,

quod nequeam fracto rumpere vincla iugo?

5ventorum melius praesagit navita morem,

vulneribus didicit miles habere metum.

Ista ego praeterita iactavi verba iuventa:

tu nunc exemplo disce timere meo.

Colchis flagrantis adamantina sub iuga tauros

10egit et armigera proelia sevit humo,

custodisque feros clausit serpentis hiatus,

iret ut Aesonias aurea lana domos.

Ausa ferox ab equo quondam oppugnare sagittis

Maeotis Danaum Penthesilea ratis;

15aurea cui postquam nudavit cassida frontem,

vicit victorem candida forma virum.

Omphale in tantum formae processit honorem,

Lydia Gygaeo tincta puella lacu,

ut, qui pacato statuisset in orbe columnas,

20tam dura traheret mollia pensa manu.

Persarum statuit Babylona Semiramis urbem,

ut solidum cocto tolleret aggere opus,

et duo in adversum mitti per moenia currus

nec possent tacto stringere ab axe latus;

25duxit et Euphraten medium, quam condidit, arcis,

iussit et imperio subdere Bactra caput.

Nam quid ego heroas, quid raptem in crimina divos?

Iuppiter infamat seque suamque domum.

Quid, modo quae nostris opprobria nexerit armis,

30et (famulos inter femina trita suos!)

coniugis obsceni pretium Romana poposcit

moenia et addictos in sua regna Patres.

Noxia Alexandria, dolis aptissima tellus,

et totiens nostro Memphi cruenta malo,

35tres ubi Pompeio detraxit harena triumphos!

tollet nulla dies hanc tibi, Roma, notam.

Issent Phlegraeo melius tibi funera campo,

vel tua si socero colla daturus eras.

Scilicet incesti meretrix regina Canopi,

40una Philippeo sanguine adusta nota,

ausa Iovi nostro latrantem opponere Anubim,

et Tiberim Nili cogere ferre minas,

Romanamque tubam crepitanti pellere sistro,

baridos et contis rostra Liburna sequi,

45foedaque Tarpeio conopia tendere saxo,

iura dare et statuas inter et arma Mari!

quid nunc Tarquinii fractas iuvat esse securis,

nomine quem simili vita superba notat,

si mulier patienda fuit? cape, Roma, triumphum

50et longum Augusto salva precare diem!

fugisti tamen in timidi vaga flumina Nili:

accepere tuae Romula vincla manus.

Bracchia spectavi sacris admorsa colubris

et trahere occultum membra soporis iter.

55"Non hoc, Roma, fui[t] tanto tibi cive verenda!"

dixerat assiduo lingua sepulta mero.

Septem urbs alta iugis, toto quae praesidet orbi,

femineo timuit territa Marte minas.

Nunc ubi Scipiadae classes, ubi signa Camilli,

60aut modo Pompeia, Bospore, capta manu?

Hannibalis spolia et victi monumenta Syphacis

et Pyrrhi ad nostros gloria fracta pedes?

Curtius expletis statuit monumenta lacunis,

at Decius misso proelia rupit equo,

65Coclitis abscissos testatur semita pontis,

est cui cognomen corvus habere dedit:

haec di condiderant, haec di quoque moenia servant:

vix timeat salvo Caesare Roma Iovem.

Leucadius versas acies memorabit Apollo:

70tantum operis belli sustulit una dies.

at tu, sive petes portus seu, navita, linques,

Caesaris in toto sis memor Ionio.

12

Postume, plorantem potuisti linquere Gallam,

miles et Augusti fortia signa sequi?

tantine ulla fuit spoliati gloria Parthi,

ne faceres Galla multa rogante tua?

5si fas est, omnes pariter pereatis avari

et quisquis fido praetulit arma toro!

tu tamen iniecta tectus, vesane, lacerna

potabis galea fessus Araxis aquam.

Illa quidem interea fama tabescet inani,

10haec tua ne virtus fiat amara tibi,

neve tua Medae laetentur caede sagittae,

ferreus aurato neu cataphractus equo,

neve aliquid de te flendum referatur in urna:

sic redeunt, illis qui cecidere locis.

15Ter quater in casta felix, o Postume, Galla!

moribus his alia coniuge dignus eras.

Quid faciet nullo munita puella timore,

cum sit luxuriae Roma magistra suae?

sed securus eas: Gallam non munera vincent,

20duritiaeque tuae non erit illa memor.

Nam quocumque die salvum te fata remittent,

pendebit collo Galla pudica tuo.

Postumus alter erit miranda coniuge Ulixes

(non illi longae tot nocuere morae,

25castra decem annorum et Ciconum mons Ismara, Calpe

exustaeque tuae mox, Polypheme, genae,

et Circae fraudes lotosque herbaeque tenaces,

Scyllaque et alternas scissa Charybdis aquas,

Lampeties Ithacis veribus mugisse iuvencos

30- paverat hos Phoebo filia Lampetie

et thalamum Aeaeae flentis fugisse puellae,

totque hiemis noctes totque natasse dies,

nigrantisque domos animarum intrasse silentum,

Sirenum surdo remige adisse lacus,

35et veteres arcus leto renovasse procorum,

errorisque sui sic statuisse modum;

nec frustra, quia casta domi persederat uxor -:

vincit Penelopes Aelia Galla fidem.

13

Quaeritis, unde avidis nox sit pretiosa puellis

et Venere exhaustae damna querantur opes.

Certa quidem tantis causa et manifesta ruinis:

luxuriae nimium libera facta via est.

5Inda cavis aurum mittit formica metallis,

et venit e Rubro concha Erycina salo,

et Tyros ostrinos praebet Cadmea colores,

cinnamon et multi pastor odoris Arabs:

haec etiam clausas expugnant arma pudicas,

10quaeque gerunt fastus, Icarioti, tuos.

Matrona incedit census induta nepotum

et spolia opprobrii nostra per ora trahit.

Nulla est poscendi, nulla est reverentia dandi;

aut si qua est, pretio tollitur ipsa mora.

15Felix Eois lex funeris una maritis,

quos Aurora suis rubra colorat equis!

namque ubi mortifero iacta est fax ultima lecto,

uxorum fusis stat pia turba comis,

et certamen habent leti, quae viva sequatur

20coniugium: pudor est non licuisse mori.

Ardent victrices et flammae pectora praebent,

imponuntque suis ora perusta viris.

Hoc genus infidum nuptarum, hic nulla puella

nec fida Evadne nec pia Penelope.

25Felix agrestum quondam pacata iuventus,

divitiae quorum messis et arbor erant!

illis munus erant decussa Cydonia ramo

et dare puniceis plena canistra rubis,

nunc violas tondere manu, nunc mixta referre

30lilia vimineos lucida per calathos,

et portare suis vestitas frondibus uvas

aut variam plumae versicoloris avem.

his tum blanditiis furtiva per antra puellae

oscula silvicolis empta dedere viris.

35Inulei pellis stratos operibat amantis,

altaque nativo creverat herba toro,

pinus et incumbens lentas circumdabat umbras,

nec fuerat nudas poena videre deas;

corniger Idaei vacuam pastoris in aulam

40dux aries saturas ipse reduxit ovis.

Dique deaeque omnes, quibus est tutela per agros,

praebebant vestris verba benigna focis:

"Et leporem, quicumque venis, venaberis, hospes,

et si forte meo tramite quaeris, avem:

45et me Pana tibi comitem de rupe vocato,

sive petes calamo praemia, sive cane."

At nunc desertis cessant sacraria lucis:

aurum omnes victa iam pietate colunt.

Auro pulsa fides, auro venalia iura,

50aurum lex sequitur, mox sine lege pudor.

Torrida sacrilegum testantur limina Brennum,

dum petit intonsi Pythia regna dei:

at mons laurigero concussus vertice diras

Gallica Parnasus sparsit in arma nives.

55Te scelus accepto Thracis Polymestoris auro

nutrit in hospitio non, Polydore, pio.

Tu quoque ut auratos gereres, Eriphyla, lacertos,

dilapsis nusquam est Amphiaraus equis.

Proloquar (atque utinam patriae sim verus haruspex!)

60frangitur ipsa suis Roma superba bonis.

Certa loquor, sed nulla fides; neque vilia quondam

verax Pergameis Maenas habenda malis.

Sola Parim Phrygiae fatum componere, sola

fallacem patriae serpere dixit equum.

65Ille furor patriae fuit utilis, ille parenti:

experta est veros irrita lingua deos.

14

Multa tuae, Sparte, miramur iura palaestrae,

sed mage virginei tot bona gymnasii,

quod non infamis exercet corpore ludos

inter luctantis nuda puella viros,

5cum pila veloces fallit per bracchia iactus,

increpat et versi clavis adunca trochi,

pulverulentaque ad extremas stat femina metas,

et patitur duro vulnera pancratio:

nunc ligat ad caestum gaudentia bracchia loris,

10missile nunc disci pondus in orbe rotat,

et modo Taygeti, crinis aspersa pruina,

sectatur patrios per iuga longa canis:

gyrum pulsat equis, niveum latus ense revincit,

virgineumque cavo protegit aere caput,

15qualis Amazonidum nudatis bellica mammis

Thermodontiacis turba lavatur aquis;

qualis et Eurotae Pollux et Castor harenis,

hic victor pugnis, ille futurus equis,

inter quos Helene nudis capere arma papillis

20fertur nec fratres erubuisse deos.

Lex igitur Spartana vetat secedere amantis

et licet in triviis ad latus esse suae,

nec timor aut ulla est clausae tutela puellae,

nec gravis austeri poena cavenda viri.

25Nullo praemisso de rebus tute loquaris

ipse tuis: longae nulla repulsa morae.

Nec Tyriae vestes errantia lumina fallunt,

est neque odoratae cura molesta comae.

At nostra ingenti vadit circumdata turba,

30nec digitum angusta est inservisse via.

nec quae sint facies nec quae sint verba rogandi

invenias: caecum versat amator iter.

Quod si iura fores pugnasque imitata Laconum,

carior hoc esses tu mihi, Roma, bono.

15

Sic ego non ullos iam norim in amore tumultus,

nec veniat sine te nox vigilanda mihi!

ut mihi praetexti pudor est sublatus amictus

et data libertas noscere amoris iter,

5illa rudis animos per noctes conscia primas

imbuit, heu nullis capta Lycinna datis!

Tertius (haud multo minus est) cum ducitur annus:

vix memini nobis verba coisse decem.

Cuncta tuus sepelivit amor, nec femina post te

10ulla dedit collo dulcia vincla meo.

Testis erit Dirce tam vero crimine saeva

Nycteos Antiopen accubuisse Lyco.

A quotiens pulchros vulsit regina capillos,

molliaque immites fixit in ora manus!

15a quotiens famulam pensis oneravit iniquis

et caput in dura ponere iussit humo!

saepe illam immundis passa est habitare tenebris,

vilem ieiunae saepe negavit aquam.

Iuppiter, Antiopae nusquam succurris habenti

20tot mala? corrumpit dura catena manus.

Si deus es, tibi turpe tuam servire puellam:

invocet Antiope quem nisi vincta Iovem?

sola tamen, quaecumque aderant in corpore vires,

regalis manicas rupit utraque manu.

25Inde Cithaeronis timido pede currit in arces.

Nox erat, et sparso triste cubile gelu.

Saepe vaga Asopi sonitu permota fluentis

credebat dominae pone venire pedes.

Et durum Zethum et lacrimis Amphiona mollem

30experta est stabulis mater abacta suis.

ac veluti magnos cum ponunt aequora motus,

Eurus ubi adverso desinit ire Noto,

litore sub tacito sonitus rarescit harenae,

sic cadit inflexo lapsa puella genu.

35Sera, tamen pietas: natis est cognitus error.

digne Iovis natos qui tueare senex!

tu reddis pueris matrem, puerique trahendam

vinxerunt Dircen sub trucis ora bovis.

Antiope, cognosce Iovem: tibi gloria Dirce

40ducitur in multis mortem habitura locis.

prata cruentantur Zethi, victorque canebat

paeana Amphion rupe, Aracynthe, tua.

At tu non meritam parcas vexare Lycinnam:

nescit vestra ruens ira referre pedem.

45fabula nulla tuas de nobis concitet auris:

te solam et lignis funeris ustus amem.

16

Nox media, et dominae mihi venit epistula nostrae:

Tibure me missa iussit adesse mora,

candida qua geminas ostendunt culmina turris

et cadit in patulos nympha Aniena lacus.

5Quid faciam? obductis committam mene tenebris,

ut timeam audaces in mea membra manus?

at si distulero haec nostro mandata timore,

nocturno fletus saevior hoste mihi.

Peccaram semel, et totum sum pulsus in annum:

10in me mansuetas non habet illa manus.

Nec tamen est quisquam, sacros qui laedat amantis:

Scironis media sic licet ire via.

quisquis amator erit, Scythicis licet ambulet oris,

nemo adeo ut noceat barbarus esse volet.

15Luna ministrat iter, demonstrant astra salebras,

ipse Amor accensas percutit ante faces,

saeva canum rabies morsus avertit hiantis:

huic generi quovis tempore tuta via est.

sanguine tam parvo quis enim spargatur amantis

20improbus, et cuius fit comes ipsa Venus?

quod si certa meos sequerentur funera casus,

talis mors pretio vel sit emenda mihi.

afferet haec unguenta mihi sertisque sepulcrum

ornabit custos ad mea busta sedens.

25Di faciant, mea ne terra locet ossa frequenti,

qua facit assiduo tramite vulgus iter!

post mortem tumuli sic infamantur amantum.

Me tegat arborea devia terra coma,

aut humer ignotae cumulis vallatus harenae:

30non iuvat in media nomen habere via.

17

Nunc, o Bacche, tuis humiles advolvimur aris:

da mihi pacatus vela secunda, pater!

tu potes insanae Veneris compescere fastus,

curarumque tuo fit medicina mero.

5Per te iunguntur, per te solvuntur amantes:

tu vitium ex animo dilue, Bacche, meo!

te quoque enim non esse rudem testatur in astris

lyncibus ad caelum vecta Ariadna tuis.

Hoc mihi, quod veteres custodit in ossibus ignis,

10funera sanabunt aut tua vina malum.

Semper enim vacuos nox sobria torquet amantis,

spesque timorque animos versat utroque modo.

Quod si, Bacche, tuis per fervida tempora donis

accersitus erit somnus in ossa mea,

15ipse seram vitis pangamque ex ordine collis,

quos carpant nullae me vigilante ferae,

dum modo purpureo tumeant mihi dolia musto

et nova pressantis inquinet uva pedes.

Quod superest vitae per te et tua cornua vivam,

20virtutisque tuae, Bacche, poëta ferar.

Dicam ego maternos Aetnaeo fulmine partus,

Indica Nysaeis arma fugata choris,

vesanumque nova nequiquam in vite Lycurgum,

Pentheos in triplices funera grata greges,

25curvaque Tyrrhenos delphinum corpora nautas

in vada pampinea desilvisse rate,

et tibi per mediam bene olentia flumina Naxon,

unde tuum potant Naxia turba merum.

Candida laxatis onerato colla corymbis

30cinget Bassaricas Lydia mitra comas,

levis odorato cervix manabit olivo

et feries nudos veste fluente pedes.

Mollia Dircaeae pulsabunt tympana Thebae,

capripedes calamo Panes hiante canent,

35vertice turrigero iuxta dea magna Cybebe

tundet ad Idaeos cymbala rauca choros.

Ante fores templi cratere antistes et auro

libatum fundens in tua sacra merum,

haec ego non humili referam memoranda cothurno

40qualis Pindarico spiritus ore tonat:

tu modo servitio vacuum me siste superbo,

atque hoc sollicitum vince sopore caput.

18

Clausus ab umbroso qua ludit pontus Averno,

fumida Baiarum stagna tepentis aquae,

qua iacet et Troiae tubicen Misenus harena

et sonat Herculeo structa labore via,

5hic ubi, mortales dexter cum quaereret urbes,

cymbala Thebano concrepuere deo

(at nunc invisae magno cum crimine Baiae,

quis deus in vestra constitit hostis aqua?),

hic pressus Stygias vultum demisit in undas,

10errat et in vestro spiritus ille lacu.

Quid genus aut virtus aut optima profuit illi

mater, et amplexum Caesaris esse focos?

aut modo tam pleno fluitantia vela theatro

et per maternas omnia gesta manus?

15occidit, et misero steterat vicesimus annus:

tot bona tam parvo clausit in orbe dies.

I nunc, tolle animos et tecum finge triumphos,

stantiaque in plausum tota theatra iuvent;

Attalicas supera vestis, atque omnia magnis

20gemmea sint ludis: ignibus ista dabis.

Sed tamen huc omnes, huc primus et ultimus ordo

est mala, sed cunctis ista terenda via est.

Exoranda canis tria sunt latrantia colla,

scandenda est torvi publica cumba senis.

25Ille licet ferro cautus se condat et aere,

mors tamen inclusum protrahit inde caput.

Nirea non facies, non vis exemit Achillem,

Croesum aut, Pactoli quas parit umor, opes.

Hic olim ignaros luctus populavit Achivos,

30Atridae magno cum stetit alter amor.

At tibi, nauta, pias hominum qui traicis umbras,

hoc animae portent corpus inane suae:

qua Siculae victor telluris Claudius et qua

Caesar, ab humana cessit in astra via.

19

Obicitur totiens a te mihi nostra libido;

crede mihi, vobis imperat ista magis.

vos, ubi contempti rupistis frena pudoris,

nescitis captae mentis habere modum.

5Flamma per incensas citius sedetur aristas,

fluminaque ad fontis sint reditura caput

et placidum Syrtes portum et bona litora nautis

praebeat hospitio saeva Malea suo,

quam possit vestros quisquam reprehendere cursus

10et rabidae stimulos frangere nequitiae.

Testis, Cretaei fastus quae passa iuvenci

induit abiegnae cornua falsa bovis;

testis Thessalico flagrans Salmonis Enipeo,

quae volvit liquido tota subire deo.

15Crimen et illa fuit, patria succensa senecta

arboris in frondis condita Myrrha novae.

nam quid Medeae referam, quo tempore matris

iram natorum caede piavit amor?

quidue Clytaemestrae, propter quam tota Mycenis

20infamis stupro stat Pelopea domus?

tuque o Minoa venumdata, Scylla, figura,

tondes purpurea regna paterna coma.

Hanc igitur dotem virgo desponderat hosti!

Nise, tuas portas fraude reclusit amor.

25At vos, innuptae, felicius urite taedas:

pendet Cretaea tracta puella rate.

Non tamen immerito! Minos sedet arbiter Orci:

victor erat quamuis, aequus in hoste fuit."

20

Credis eum iam posse tuae meminisse figurae,

vidisti a lecto quem dare vela tuo?

durus, qui lucro potuit mutare puellam!

tantine, ut lacrimes, Africa tota fuit?

5at tu, stulta, deos, tu fingis inania verba:

forsitan ille alio pectus amore terat.

Est tibi forma potens, sunt castae Palladis artes,

splendidaque a docto fama refulget avo.

Fortunata domus, modo sit tibi fidus amicus!

10fidus ero: in nostros curre, puella, toros!

tu quoque, qui aestivos spatiosius exigis ignis,

Phoebe, moraturae contrahe lucis iter.

Nox mihi prima venit! primae data tempora noctis!

longius in primo, Luna, morare toro.

15Quam multae ante meis cedent sermonibus horae,

dulcia quam nobis concitet arma Venus!

foedera sunt ponenda prius signandaque iura

et scribenda mihi lex in amore novo.

Haec Amor ipse suo constringit pignora signo:

20testis sidereae to‹r›ta corona deae.

Namque ubi non certo vincitur foedere lectus,

non habet ultores nox vigilanda deos,

et quibus imposuit, solvit mox vincla libido:

contineant nobis omina prima fidem.

25Ergo, qui pactas in foedera ruperit aras,

pollueritque novo sacra marita toro,

illi sint quicumque solent in amore dolores,

et caput argutae praebeat historiae;

nec flenti dominae patefiant nocte fenestrae:

30semper amet, fructu semper amoris egens.

21

Magnum iter ad doctas proficisci cogor Athenas,

ut me longa gravi solvat amore via.

Crescit enim assidue spectando cura puellae:

ipse alimenta sibi maxima praebet Amor.

5Omnia sunt temptata mihi, quacumque fugari

posset: at ex omni me premit ipse deus.

Vix tamen aut semel admittit, cum saepe negarit:

seu venit, extremo dormit amicta toro.

Unum erit auxilium: mutatis Cynthia terris

10quantum oculis, animo tam procul ibit amor.

Nunc agite, o socii, propellite in aequora navem,

remorumque pares ducite sorte vices,

iungiteque extremo felicia lintea malo:

iam liquidum nautis aura secundat iter.

15Romanae turres et vos valeatis, amici,

qualiscumque mihi tuque, puella, vale!

ergo ego nunc rudis Hadriaci vehar aequoris hospes,

cogar et undisonos nunc prece adire deos.

Deinde per Ionium vectus cum fessa Lechaeo

20sedarit placida vela phaselus aqua,

quod superest, sufferre, pedes, properate laborem,

Isthmos qua terris arcet utrumque mare.

inde ubi Piraei capient me litora portus,

scandam ego Theseae bracchia longa viae.

25Illic vel studiis animum emendare Platonis

incipiam aut hortis, docte Epicure, tuis;

persequar aut studium linguae, Demosthenis arma,

librorumque tuos, docte Menandre, sales;

aut certe tabulae capient mea lumina pictae,

30sive ebore exactae, seu magis aere, manus.

Aut spatia annorum aut longa intervalla profundi

lenibunt tacito vulnera nostra sinu:

seu moriar, fato, non turpi fractus amore;

atque erit illa mihi mortis honesta dies.

22

Frigida tam multos placuit tibi Cyzicus annos,

Tulle, Propontiaca qua fluit isthmos aqua,

Dindymis et sacra fabricata e vite Cybebe,

raptorisque tulit qua via Ditis equos?

5si te forte iuvant Helles Athamantidos urbes,

at desiderio, Tulle, movere meo.

Tu licet aspicias caelum omne Atlanta gerentem,

sectaque Persea Phorcidos ora manu,

Geryonis stabula et luctantum in pulvere signa

10Herculis Antaeique Hesperidumque choros;

tuque tuo Colchum propellas remige Phasim,

Peliacaeque trabis totum iter ipse legas,

qua rudis Argoa natat inter saxa columba

in faciem prorae pinus adacta novae;

15et sis, qua Ortygie visenda est, ora Caystri,

et qua septenas temperat unda vias;

omnia Romanae cedent miracula terrae:

natura hic posuit, quidquid ubique fuit.

Armis apta magis tellus quam commoda noxae:

20Famam, Roma, tuae non pudet historiae.

Nam quantum ferro tantum pietate potentes

stamus: victrices temperat ira manus.

Hic Anio Tiburne fluis, Clitumnus ab Umbro

tramite, et aeternum Marcius umor opus,

25Albanus lacus et socia Nemorensis ab unda,

potaque Pollucis nympha salubris equo.

At non squamoso labuntur ventre cerastae,

Itala portentis nec furit unda novis,

non hic Andromedae resonant pro matre catenae,

30nec tremis Ausonias, Phoebe fugate, dapes,

nec cuiquam absentes arserunt in caput ignes

exitium nato matre movente suo,

Penthea non saevae venantur in arbore Bacchae,

nec solvit Danaas subdita cerva ratis,

35cornua nec valuit curvare in paelice Iuno

aut faciem turpi dedecorare bove;

arboreasque cruces Sinis, et non hospita Grais

saxa et curvatas in sua fata trabes.

Haec tibi, Tulle, parens, haec est pulcherrima sedes,

40hic tibi pro digna gente petendus honos,

hic tibi ad eloquium cives, hic ampla nepotum

spes et venturae coniugis aptus amor.

23

Ergo tam doctae nobis periere tabellae,

scripta quibus pariter tot periere bona!

has quondam nostris manibus detriverat usus,

qui non signatas iussit habere fidem.

5illae iam sine me norant placare puellas

et quaedam sine me verba diserta loqui.

Non illas fixum caras effecerat aurum:

vulgari buxo sordida cera fuit.

Qualescumque mihi semper mansere fideles,

10semper et effectus promeruere bonos.

Forsitan haec illis fuerint mandata tabellis:

"Irascor quoniam es, lente, moratus heri.

An tibi nescio quae visa est formosior? an tu

non bona de nobis crimina ficta iacis?"

15aut dixit: "Uenies hodie, cessabimus una:

hospitium tota nocte paravit Amor,"

et quaecumque volens reperit non stulta puella

garrula, cum blandis dicitur hora dolis.

me miserum, his aliquis rationem scribit avarus

20et ponit duras inter ephemeridas!

quas si quis mihi rettulerit, donabitur auro:

quis pro divitiis ligna retenta velit?

i puer, et citus haec aliqua propone columna,

et dominum Esquiliis scribe habitare tuum!

24

Falsa est ista tuae, mulier, fiducia formae,

olim oculis nimium facta superba meis.

Noster amor talis tribuit tibi, Cynthia, laudes:

versibus insignem te pudet esse meis.

5Mixtam te varia laudavi saepe figura,

ut, quod non esses, esse putaret amor;

et color est totiens roseo collatus Eoo,

cum tibi quaesitus candor in ore foret.

Quod mihi non patrii poterant avertere amici,

10elvere aut vasto Thessala saga mari,

hoc ego non ferro, non igne coactus, et ipsa

naufragus Aegaea (vera fatebor) aqua.

Correptus saevo Veneris torrebar aeno;

vinctus eram versas in mea terga manus.

15Ecce coronatae portum tetigere carinae,

traiectae Syrtes, ancora iacta mihi est.

Nunc demum vasto fessi resipiscimus aestu,

vulneraque ad sanum nunc coiere mea.

Mens Bona, si qua dea es, tua me in sacraria dono!

20exciderant surdo tot mea vota Iovi.

25

Risus eram positis inter convivia mensis

et de me poterat quilibet esse loquax.

Quinque tibi potui servire fideliter annos:

ungue meam morso saepe querere fidem.

5Nil moveor lacrimis: ista sum captus ab arte;

semper ab insidiis, Cynthia, flere soles.

Flebo ego discedens, sed fletum iniuria vincit:

tu bene conveniens non sinis ire iugum.

Limina iam nostris valeant lacrimantia verbis,

10nec tamen irata ianua fracta manu.

At te celatis aetas gravis urgeat annis

et veniat formae ruga sinistra tuae!

vellere tum cupias albos a stirpe capillos,

a! speculo rugas increpitante tibi,

15exclusa inque vicem fastus patiare superbos

et quae fecisti facta queraris anus!

has tibi fatalis cecinit mea pagina diras:

eventum formae disce timere tuae!

1

Cāllĭmăchī Mānēs ēt Cōī sācră Phĭlītaē,

īn vēstrūm, quaēsō, ‖ mē sĭnĭte īrĕ nĕmūs!

prīmŭs ĕgo īngrĕdĭōr pūrō dē fōntĕ săcērdōs

Ītălă pēr Grāiōs ‖ ōrgĭă fērrĕ chŏrōs.

dīcĭtĕ, quō părĭtēr cārmēn tĕnŭāstĭs ĭn āntrō?5

quōvĕ pĕde īngrēssī? ‖ quāmvĕ bĭbīstĭs ăquām?

ā vălĕāt, Phoēbūm quīcūmquĕ mŏrātŭr ĭn ārmīs!

ēxāctūs tĕnŭī ‖ pūmĭcĕ vērsŭs ĕāt,

quō mē Fāmă lĕvāt tērrā sūblīmĭs, ĕt ā mē

nātă cŏrōnātīs ‖ Mūsă trĭūmphăt ĕquīs,10

ēt mēcum īn cūrrū pārvī vēctāntŭr Ămōrēs,

scrīptōrūmquĕ mĕās ‖ tūrbă sĕcūtă rŏtās.

quīd frūstrā mīssīs īn mē cērtātĭs hăbēnīs?

nōn dătŭr ād Mūsās ‖ cūrrĕrĕ lātă vĭā.

mūltī, Rōmă, tŭās laūdēs ānnālĭbŭs āddēnt,15

quī fīnem īmpĕrĭī ‖ Bāctră fŭtūră cănēnt:

sēd, quōd pācĕ lĕgās, ŏpŭs hōc dē mōntĕ Sŏrōrūm

dētŭlĭt īntāctā ‖ pāgĭnă nōstră vĭā.

mōllĭă, Pēgăsĭdēs, dătĕ vēstrō sērtă pŏētaē:

nōn făcĭēt căpĭtī ‖ dūră cŏrōnă mĕō.20

āt mĭhĭ quōd vīvō dētrāxĕrĭt īnvĭdă tūrbă,

pōst ŏbĭtūm dŭplĭcī ‖ faēnŏrĕ rēddĕt Hŏnōs;

ōmnĭă pōst ŏbĭtūm fīngīt māiōră vĕtūstās:

māiŭs ăb ēxsĕquĭīs ‖ nōmĕn ĭn ōră vĕnīt.

Nām quĭs ĕquō pūlsās ăbĭēgnō nōscĕrĕt ārcēs,25

flūmĭnăque Haēmŏnĭō ‖ cōmmĭnŭs īssĕ vĭrō,

Īdaēūm Sĭmŏēntă Iŏvīs cūm prōlĕ Scămāndrō,

Hēctŏră pēr cāmpōs ‖ tēr măcŭlāssĕ rŏtās?

Dēĭphŏbūmque Hĕlĕnūmque ēt Pōlўdămānta ĕt ĭn ārmīs

quālēmcūmquĕ Părīm ‖ vīx sŭă nōssĕt hŭmūs.30

Ēxĭgŭō sērmōnĕ fŏrēs nūnc, Īlĭŏn, ēt tū,

Troīă, bĭs Oētaēī ‖ nūmĭnĕ cāptă dĕī.

Nēc nōn īllĕ tŭī cāsūs mĕmŏrātŏr Hŏmērūs

pōstĕrĭtātĕ sŭūm ‖ crēscĕrĕ sēnsĭt ŏpūs.

Mēque īntēr sērōs laūdābīt Rōmă nĕpōtēs:35

īllūm pōst cĭnĕrēs ‖ aūgŭrŏr īpsĕ dĭēm.

Nē mĕă cōntēmptō lăpĭs īndĭcĕt ōssă sĕpūlcrō,

prōvīsum ēst Lўcĭō ‖ vōtă prŏbāntĕ dĕō.

2

Cārmĭnĭs īntĕrĕā nōstrī rĕdĕāmŭs ĭn ōrbēm:

gaūdĕăt īn sŏlĭtō ‖ tāctă pŭēllă sŏnō.

Ōrphĕă dētĭnŭīssĕ fĕrās ēt cōncĭtă dīcūnt

flūmĭnă Thrēĭcĭā ‖ sūstĭnŭīssĕ lўrā;

sāxă Cĭthaērōnīs Thēbās ăgĭtātă pĕr ārtēm5

spōntĕ sŭa īn mūrī ‖ mēmbră cŏīssĕ fĕrūnt;

quīn ĕtĭām, Pŏlўphēmĕ, fĕrā Gălătēă sŭb Aētnā

ād tŭă rōrāntīs ‖ cārmĭnă flēxĭt ĕquōs:

mīrēmūr, nōbīs ēt Bāccho ĕt Ăpōllĭnĕ dēxtrō,

tūrbă pŭēllārūm ‖ sī mĕă vērbă cŏlīt?10

quōd nōn Taēnărĭīs dŏmŭs ēst mĭhĭ fūltă cŏlūmnīs,

nēc cămĕra aūrātās ‖ īntĕr ĕbūrnă trăbēs,

nēc mĕă Phaēācās aēquānt pōmārĭă sīlvās,

nōn ŏpĕrōsă rĭgāt ‖ Mārcĭŭs āntră lĭquōr;

āt Mūsaē cŏmĭtēs ēt cārmĭnă cāră lĕgēntī15

nēc dēfēssă chŏrīs ‖ Cāllĭŏpēă mĕīs.

Fōrtŭnătā, mēō sī qua ēst cĕlĕbrātă lĭbēllō!

cārmĭna ĕrūnt fōrmaē ‖ tōt mŏnŭmēntă tŭaē.

Nām nĕquĕ Pŷrămĭdūm sūmptūs ād sīdĕră dūctī,

nēc Iŏvĭs Ēlēī ‖ caēlum ĭmĭtātă dŏmūs,20

nēc Maūsōlēī dīvēs fōrtūnă sĕpūlcrī

mōrtĭs ăb ēxtrēmā ‖ cōndĭcĭōnĕ văcānt.

Aūt īllīs flāmma aūt īmbēr sūbdūcĕt hŏnōrēs,

ānnōrum aūt īctū, ‖ pōndĕrĕ vīctă, rŭēnt.

Āt nōn īngĕnĭō quaēsītūm nōmĕn ăb aēvō25

ēxcĭdĕt: īngĕnĭō ‖ stāt sĭnĕ mōrtĕ dĕcūs.

3

Vīsŭs ĕrām mōllī rĕcŭbāns Hĕlĭcōnĭs ĭn ūmbrā,

Bēllĕrŏphōntēī ‖ quā flŭĭt ūmŏr ĕquī,

rēgēs, Ālbă, tŭōs ēt rēgūm fāctă tŭōrūm,

tāntum ŏpĕrīs, nērvīs ‖ hīscĕrĕ pōssĕ mĕīs,

pārvăquĕ tām Māgnīs ādmōrām fōntĭbŭs ōră,5

ūndĕ pătēr sĭtĭēns ‖ Ēnnĭŭs āntĕ bĭbīt,

ēt cĕcĭnīt Cŭrĭōs frātrēs ĕt Hŏrātĭă pīlă,

rēgĭăque Aēmĭlĭā ‖ vēctă trŏpaēă rătĕ,

vīctrīcēsquĕ mŏrās Făbĭī pūgnāmquĕ sĭnīstrām

Cānnēnsem ēt vērsōs ‖ ād pĭă vōtă dĕōs,10

Hānnĭbălēmquĕ Lărēs Rōmānā sēdĕ fŭgāntīs,

ānsĕrĭs ēt tūtūm ‖ vōcĕ fŭīssĕ Iŏvēm:

cūm mē Cāstălĭā spĕcŭlāns ēx ārbŏrĕ Phoēbūs

sīc ăĭt aūrātā ‖ nīxŭs ăd āntră lўrā:

"Quīd tĭbĭ cūm tālī, dēmēns, ēst flūmĭnĕ? quīs tē15

cārmĭnĭs hērōī ‖ tāngĕrĕ iūssĭt ŏpūs?

nōn hīc ūllă tĭbī spērānda ēst fāmă, Prŏpērtī:

mōllĭă sūnt pārvīs ‖ prātă tĕrēndă rŏtīs;

ūt tŭŭs īn scāmnō iāctētūr saēpĕ lĭbēllūs,

quēm lĕgăt ēxspēctāns ‖ sōlă pŭēllă vĭrūm.20

Cūr tŭă praēscrīptōs ēvēcta ēst pāgĭnă gŷrōs?

nōn ēst īngĕnĭī ‖ cūmbă grăvāndă tŭī.

Āltēr rēmŭs ăquās āltēr tĭbĭ rādăt hărēnās,

tūtŭs ĕrīs: mĕdĭō ‖ māxĭmă tūrbă mări ēst."

Dīxĕrăt, ēt plēctrō sēdēm mĭhĭ mōnstrăt ĕbūrnō,25

quō nŏvă mūscōsō ‖ sēmĭtă fāctă sŏlo ēst.

Hīc ĕrăt āffīxīs vĭrĭdīs spēlūncă lăpīllīs,

pēndēbāntquĕ căvīs ‖ tŷmpănă pūmĭcĭbūs,

ōrgĭă Mūsārum ēt Sīlēnī pātrĭs ĭmāgŏ

fīctĭlĭs ēt călămī, ‖ Pān Tĕgĕaēĕ, tŭī;30

ēt Vĕnĕrīs dŏmĭnaē vŏlŭcrēs, mĕă tūrbă, cŏlūmbaē

tīngūnt Gōrgŏnĕō ‖ pūnĭcă rōstră lăcū;

dīvērsēquĕ nŏvēm sōrtītaē iūră Pŭēllaē

ēxērcēnt tĕnĕrās ‖ īn sŭă dōnă mănūs:

haēc hĕdĕrās lĕgĭt īn thŷrsōs, haēc cārmĭnă nērvīs35

āptăt, ăt īllă mănū ‖ tēxĭt ŭtrāquĕ rŏsām.

Ē quārūm nŭmĕrō mē cōntĭgĭt ūnă dĕārūm

(ūt rĕŏr ā făcĭē, ‖ Cāllĭŏpēă fŭīt):

"Cōntēntūs nĭvĕīs sēmpēr vēctābĕrĕ cŷcnīs,

nēc tē fōrtĭs ĕquī ‖ dūcĕt ăd ārmă sŏnūs.40

Nīl tĭbĭ sīt raūcō praēcōnĭă clāssĭcă cōrnū

flārĕ, nĕc Āŏnĭūm ‖ tīngĕrĕ Mārtĕ nĕmūs;

aūt quĭbŭs īn cāmpīs Mărĭānō proēlĭă sīgnō

stēnt ēt Teūtŏnĭcās ‖ Rōmă rĕfrīngăt ŏpēs,

bārbărŭs aūt Suēvō pērfūsūs sānguĭnĕ Rhēnūs45

saūcĭă maērēntī ‖ cōrpŏră vēctĕt ăquā.

Quīppĕ cŏrōnātōs ălĭēnum ād līmĕn ămāntīs

nōctūrnaēquĕ cănēs ‖ ēbrĭă sīgnă fŭgaē,

ūt pēr tē claūsās scĭăt ēxcāntārĕ pŭēllās,

quī vŏlĕt aūstērōs ‖ ārtĕ fĕrīrĕ vĭrōs."50

Tālĭă Cāllĭŏpē, lŷmphīsque ā fōntĕ pĕtītīs

ōră Phĭlītēā ‖ nōstră rĭgāvĭt ăquā.

4

Ārmă dĕūs Caēsār dītēs mĕdĭtātŭr ăd Īndōs,

ēt frĕtă gēmmĭfĕrī ‖ fīndĕrĕ clāssĕ mărīs.

Māgnă, vĭrī, mērcēs! părăt ūltĭmă tērră trĭūmphōs;

Tīgrĭs ĕt Eūphrātēs ‖ sūb tŭă iūră flŭēnt;

sēră, sĕd Aūsŏnĭīs vĕnĭēt prōvīncĭă vīrgīs;5

āssuēscēnt Lătĭō ‖ Pārthă trŏpaēă Iŏvī.

Īte ăgĭte, ēxpērtaē bēllō dătĕ līntĕă prōraē

ēt sŏlĭtum, ārmĭgĕrī, ‖ dūcĭtĕ mūnŭs ĕquī!

ōmĭnă faūstă cănō: Crāssōs clādēmquĕ pĭātĕ!

īte ēt Rōmānaē ‖ cōnsŭlĭte hīstŏrĭaē!10

Mārs pătĕr ēt sācraē fātālĭă lūmĭnă Vēstaē,

āntĕ mĕōs ŏbĭtūs ‖ sīt prĕcŏr īllă dĭēs,

quā vĭdĕām, spŏlĭīs ŏnĕrātōs Caēsărĭs āxēs,

ād vūlgī plaūsūs ‖ saēpĕ rĕsīstĕre ĕquōs,

īnquĕ sĭnū cāraē nīxūs spēctārĕ pŭēllaē15

īncĭpĭam ēt tĭtŭlīs ‖ ōppĭdă cāptă lĕgām,

tēlă fŭgācĭs ĕqui ēt brācātī mīlĭtĭs ārcūs

ēt sūbtēr cāptōs ‖ ārmă sĕdērĕ dŭcēs!

īpsă tŭām sērvā prōlēm, Vĕnŭs: hōc sĭt ĭn aēvūm,

cērnĭs ăb Aēnēā ‖ quōd sŭpĕrēssĕ căpūt.20

Praēdă sĭt haēc īllīs, quōrūm mĕrŭērĕ lăbōrēs:

mē săt ĕrīt Sācrā ‖ plaūdĕrĕ pōssĕ Vĭā.

5

Pācĭs Ămōr dĕŭs ēst, pācēm vĕnĕrāmŭr ămāntēs:

stānt mĭhĭ cūm dŏmĭnā ‖ proēlĭă dūră mĕā.

Nēc tămĕn īnvīsō pēctūs mĭhĭ cārpĭtŭr aūrō,

nēc bĭbĭt ē gēmmā ‖ dīvĭtĕ nōstră sĭtīs,

nēc mĭhĭ mīllĕ iŭgīs Cāmpānĭă pīnguĭs ărātūr,5

nēc mĭsĕr aēră părō ‖ clādĕ, Cŏrīnthĕ, tŭā.

Ō prīma īnfēlīx fīngēntī tērră Prŏmētheō!

īllĕ părūm caūtē ‖ pēctŏrĭs ēgĭt ŏpūs.

Cōrpŏră dīspōnēns mēntēm nōn vīdĭt ĭn ārtĕ:

rēcta ănĭmī prīmūm ‖ dēbŭĭt ēssĕ vĭă.10

Nūnc mărĭs īn tāntūm vēntō iāctāmŭr ĕt hōstēm

quaērĭmŭs ātque ārmīs ‖ nēctĭmŭs ārmă nŏvă.

Haūd ūllās pōrtābĭs ŏpēs Ăchĕrōntĭs ăd ūndās,

nūdŭs ăt īnfērnā, ‖ stūltĕ, vĕhērĕ rătĕ.

Vīctōr cūm vīctīs părĭtēr mīscēbĭtŭr ūmbrīs:15

cōnsŭlĕ cūm Mărĭō, ‖ cāptĕ Iŭgūrthă, sĕdēs.

Lŷdūs Dūlĭchĭō nōn dīstāt Croēsŭs ăb Īrō:

ōptĭmă mōrs, Pārcaē ‖ quaē vĕnĭt āctă dĭē.

Mē iŭvĕt īn prīmā cŏlŭīsse Hĕlĭcōnă iŭvēntā

Mūsārūmquĕ chŏrīs ‖ īmplĭcŭīssĕ mănūs:20

mē iŭvĕt ēt mūltō mēntēm vīncīrĕ Lўaēō

ēt căpŭt īn vērnā ‖ sēmpĕr hăbērĕ rŏsā.

Ātque ŭbĭ iām Vĕnĕrēm grăvĭs īntērcēpĕrĭt aētās,

spārsĕrĭt ēt nīgrās ‖ ālbă sĕnēctă cŏmās,

tūm mĭhĭ nātūraē lĭbĕāt pērdīscĕrĕ mōrēs,25

quīs dĕŭs hānc mūndī ‖ tēmpĕrĕt ārtĕ dŏmūm,

quā vĕnĭt ēxŏrĭēns, quā dēfĭcĭt, ūndĕ cŏāctīs

cōrnĭbŭs īn plēnūm ‖ mēnstrŭă lūnă rĕdīt,

ūndĕ sălō sŭpĕrānt vēntī, quīd flāmĭnĕ cāptēt

Eūrŭs, ĕt īn nūbēs ‖ ūndĕ pĕrēnnĭs ăquă,30

sīt vēntūră dĭēs mūndī quaē sūbrŭăt ārcēs,

pūrpŭrĕūs plŭvĭās ‖ cūr bĭbĭt ārcŭs ăquās,

aūt cūr Pērrhaēbī trĕmŭērĕ căcūmĭnă Pīndī,

sōlĭs ĕt ātrātīs ‖ lūxĕrĭt ōrbĭs ĕquīs,

cūr sērūs vērsārĕ bŏvēs ēt plaūstră Bŏōtēs,35

Plēĭădūm spīssō ‖ cūr cŏĭt īgnĕ chŏrūs,

cūrvĕ sŭōs fīnīs āltūm nōn ēxĕăt aēquōr,

plēnŭs ĕt īn pārtīs ‖ quāttŭŏr ānnŭs ĕāt,

sūb tērrīs sīnt iūră dĕum ēt tōrmēntă nŏcēntūm,

Tīsĭphŏnēs ātrō ‖ sī fŭrĭt ānguĕ căpūt,40

aūt Ālcmaēŏnĭaē fŭrĭae aūt iēiūnĭă Phīneī,

nūm rŏtă, nūm scŏpŭlī, ‖ nūm sĭtĭs īntĕr ăquās,

nūm trĭbŭs īnfērnūm cūstōdīt faūcĭbŭs āntrūm

Cērbĕrŭs, ēt Tĭtўō ‖ iūgĕră paūcă nŏvēm,

ān fīcta īn mĭsĕrās dēscēndīt fābŭlă gēntīs,45

ēt tĭmŏr haūd ūltrā ‖ quām rŏgŭs ēssĕ pŏtēst.

Ēxĭtŭs hīc vītaē sŭpĕrēst mĭhĭ: vōs, quĭbŭs ārmă

grātă măgīs, Crāssī ‖ sīgnă rĕfērtĕ dŏmūm!

6

Dīc mĭhĭ dē nōstrā quaē sēntīs vēră pŭēllā:

sīc tĭbĭ sīnt dŏmĭnaē, ‖ Lŷgdămĕ, dēmptă iŭgă.

Nūm mē laētĭtĭā tŭmĕfāctūm fāllĭs ĭnānī,

haēc rĕfĕrēns, quaē mē ‖ crēdĕrĕ vēllĕ pŭtās?

ōmnĭs ĕnīm dēbēt sĭnĕ vānō nūntĭŭs ēssĕ,5

māiōrēmquĕ tĭmēns ‖ sērvŭs hăbērĕ fĭdēm.

Nūnc mĭhĭ, sī quă tĕnēs, ăb ŏrīgĭnĕ dīcĕrĕ prīmā

īncĭpĕ: sūspēnsīs ‖ aūrĭbŭs īstă bĭbām.

Sīcĭn ĕam īncōmptīs vīdīstī flērĕ căpīllīs?

īllĭŭs ēx ŏcŭlīs ‖ mūltă cădēbăt ăquă?10

nēc spĕcŭlūm strātō vīdīstī, Lŷgdămĕ, lēctō

scrīnĭăque ād lēctī ‖ claūsă iăcērĕ pĕdēs

āc maēstām tĕnĕrīs vēstēm pēndērĕ lăcērtīs?

ōrnābāt nĭvĕās ‖ nūllănĕ gēmmă mănūs?

trīstĭs ĕrāt dŏmŭs, ēt trīstēs sŭă pēnsă mĭnīstraē15

cārpēbānt, mĕdĭō ‖ nēbăt ĕt īpsă lŏcō,

ūmĭdăque īmprēssā sīccābāt lūmĭnă lānā,

rēttŭlĭt ēt quĕrŭlō ‖ iūrgĭă nōstră sŏnō?

"Haēc tē tēstĕ mĭhī prōmīssa ēst, Lŷgdămĕ, mērcēs?

ēst poēna ēt sērvō ‖ rūmpĕrĕ tēstĕ fĭdēm.20

Īllĕ pŏtēst nūllō mĭsĕrām mē līnquĕrĕ fāctō

ēt quālēm nōlō ‖ dīcĕre hăbērĕ dŏmī!

gaūdēt mē văcŭō sōlām tābēscĕrĕ lēctō:

sī plăcĕt, īnsūltēt, ‖ Lŷgdămĕ, mōrtĕ mĕā!

nōn mē mōrĭbŭs īllă, sĕd hērbīs īmprŏbă vīcīt:25

stāmĭnĕā rhōmbī ‖ dūcĭtŭr īllĕ rŏtā;

īllūm tūrgēntīs rānaē pōrtēntă rŭbētaē

ēt lēcta ēxsūctīs ‖ ānguĭbŭs ōssă trăhūnt

ēt strĭgĭs īnvēntaē pēr būstă iăcēntĭă plūmaē

cīnctăquĕ fūnēstō ‖ lānĕă vīttă tŏrō.30

Sī nōn vānă cănūnt mĕă sōmnĭă, Lŷgdămĕ, tēstōr,

poēna ĕrĭt āntĕ mĕōs ‖ sēră sĕd āmplă pĕdēs,

pūtrĭs ĕt īn văcŭō tēxētŭr ărānĕă lēctō:

nōctĭbŭs īllōrūm ‖ dōrmĭĕt īpsă Vĕnūs."

Quaē tĭbĭ sī vērīs ănĭmīs ēst quēstă pŭēllă,35

hāc ĕădēm rūrsūs, ‖ Lŷgdămĕ, cūrrĕ vĭā,

ēt mĕă cūm mūltīs lăcrĭmīs māndātă rĕpōrtā,

īrām, nōn fraūdēs ‖ ēsse ĭn ămōrĕ mĕō,

mē quŏquĕ cōnsĭmĭli īmpŏsĭtūm tōrquērĭĕr īgnī:

iūrābō bīs sēx ‖ īntĕgĕr ēssĕ dĭēs.40

Quōd mĭhĭ si ē tāntō fēlīx cōncōrdĭă bēllō

ēxstĭtĕrīt, pēr mē, ‖ Lŷgdămĕ, lībĕr ĕrīs.

7

Ērgō sōllĭcĭtaē tū caūsă, pĕcūnĭă, vītaē!

pēr te īmmātūrūm ‖ mōrtĭs ădīmŭs ĭtēr;

tū vĭtĭīs hŏmĭnūm crūdēlĭă pābŭlă praēbēs,

sēmĭnă cūrārūm ‖ dē căpĭte ōrtă tŭō.

Tū Paētum ād Phărĭōs tēndēntēm līntĕă pōrtūs5

ōbrŭĭs īnsānō ‖ tērquĕ quătērquĕ mărī.

Nām dūm tē sĕquĭtūr, prīmō mĭsĕr ēxcĭdĭt aēvō

ēt nŏvă lōngīnquīs ‖ pīscĭbŭs ēscă nătāt.

Ēt mātēr nōn iūstă pĭaē dărĕ dēbĭtă tērraē

nēc pŏtĕ cōgnātōs ‖ īntĕr hŭmārĕ rŏgōs,10

sēd tŭă nūnc vŏlŭcrēs āstānt sŭpĕr ōssă mărīnaē,

nūnc tĭbĭ prō tŭmŭlō ‖ Cārpăthĭum ōmnĕ măre ēst.

Īnfēlīx Ăquĭlō, rāptaē tĭmŏr Ōrīthŷiaē,

quaē spŏlĭa ēx īllō ‖ tāntă fŭērĕ tĭbī?

aūt quīdnām frāctā gaūdēs, Nēptūnĕ, cărīnā?15

pōrtābāt sānctōs ‖ ālvĕŭs īllĕ vĭrōs.

Paētĕ, quĭd aētātēm nŭmĕrās? quīd cāră nătāntī

mātĕr ĭn ōrĕ tĭbi ēst? ‖ nōn hăbĕt ūndă dĕōs.

Nām tĭbĭ nōctūrnīs ād sāxă lĭgātă prŏcēllīs

ōmnĭă dētrītō ‖ vīncŭlă fūnĕ cădūnt.20

Rēddĭtĕ cōrpŭs hŭmō, pŏsĭta ēst īn gūrgĭtĕ vītă;

Paētūm spōntĕ tŭā, ‖ vīlĭs hărēnă, tĕgās;

ēt quŏtĭēns Paētī trānsībīt naūtă sĕpūlcrūm,

dīcăt "Ĕt aūdācī ‖ tū tĭmŏr ēssĕ pŏtēs."

Ītĕ, rătēs cūrvās ēt lētī tēxĭtĕ caūsās:25

īstă pĕr hūmānās ‖ mōrs vĕnĭt āctă mănūs.

Tērră părūm fŭĕrāt, fātīs ādiēcĭmŭs ūndās:

Fōrtūnaē mĭsĕrās ‖ aūxĭmŭs ārtĕ vĭās.

Āncŏră tē tĕnĕāt, quēm nōn tĕnŭērĕ pĕnātēs?

quīd mĕrĭtūm dīcās, ‖ cuī sŭă tērră părum ēst?30

vēntōrum ēst, quōdcūmquĕ părās: haūd ūllă cărīnă

cōnsĕnŭīt, fāllīt ‖ pōrtŭs ĕt īpsĕ fĭdēm.

Nātūra īnsĭdĭāns pōntūm sūbstrāvĭt ăvārīs:

ūt tĭbĭ sūccēdāt, ‖ vīx sĕmĕl ēssĕ pŏtēst.

Sūnt Ăgămēmnŏnĭās tēstāntĭă lītŏră cūrās,35

quaē nŏtăt Ārgŷnnī ‖ poēnă mĭnāntĭs ăquaē:

hōc iŭvĕne āmīssō clāssēm nōn sōlvĭt Ătrīdēs,

prō quā māctāta ēst ‖ Īphĭgĕnīă mŏrā.

Sāxă trĭūmphālīs frēgērĕ Căphērĕă pūppīs,

naūfrăgă cūm vāstō ‖ Graēcĭă trāctă sălo ēst.40

Paūlātīm sŏcĭūm iāctūrām flēvĭt Ŭlīxēs,

īn mărĕ cuī sŏlĭtī ‖ nōn vălŭērĕ dŏlī.

Quōd sī cōntēntūs pătrĭō bŏvĕ vērtĕrĕt āgrōs

vērbăquĕ dūxīssēt ‖ pōndŭs hăbērĕ mĕă,

vīvĕrĕt āntĕ sŭōs dūlcīs cōnvīvă Pĕnātīs,45

paūpĕr, ăt īn tērrā ‖ nīl nĭsĭ flērĕt ŏpēs.

Nōn tŭlĭt haēc Paētūs, strīdōrem aūdīrĕ prŏcēllaē

ēt dūrō tĕnĕrās ‖ laēdĕrĕ fūnĕ mănūs;

sēd Thyīō thălămo aūt Ōrīcīā tĕrĕbīnthō

ēcfūltūm plūmā ‖ vērsĭcŏlōrĕ căpūt.50

Hūnc pārvō fērrī vīdīt nōx īmprŏbă līgnō

ēt mĭsĕr īnvīsām ‖ trāxĭt hĭātŭs ăquām;

huīc flūctūs vīvō rādīcĭtŭs ābstŭlĭt ūnguīs;

Paētŭs ŭt ōccĭdĕrēt, ‖ tōt cŏĭērĕ mălă.

Flēns tămĕn ēxtrēmīs dĕdĭt haēc māndātă quĕrēlīs,55

cūm mŏrĭbūndă nĭgēr ‖ claūdĕrĕt ōră lĭquōr:

"Dī mărĭs Aēgaēī, quōs sūnt pĕnĕs aēquŏră, vēntī,

ēt quaēcūmquĕ mĕūm ‖ dēgrăvăt ūndă căpūt,

quō răpĭtīs mĭsĕrōs prīmaē lānūgĭnĭs ānnōs?

āttŭlĭmūs lōngās ‖ īn frĕtă vēstră mănūs.60

Ā mĭsĕr ālcўŏnūm scŏpŭlīs āfflīgăr ăcūtīs!

īn mē caērŭlĕō ‖ fūscĭnă sūmptă dĕo ēst!

āt sāltem Ītălĭaē rĕgĭōnĭbŭs ēvĕhăt aēstūs:

hōc dē mē săt ĕrīt ‖ sī mŏdŏ mātrĭs ĕrīt."

Sūbtrăhĭt haēc fāntēm tōrtā vērtīgĭnĕ flūctūs;65

ūltĭmă quaē Paētō ‖ vōxquĕ dĭēsquĕ fŭīt.

Ō cēntum aēquŏrĕaē Nēreō gĕnĭtōrĕ pŭēllaē,

ēt tū mātērnō ‖ trāctă dŏlōrĕ Thĕtĭ;

vōs dĕcŭīt lāssō sūppōnĕrĕ brācchĭă mēntō:

nōn pŏtĕrāt vēstrās ‖ īllĕ grăvārĕ mănūs.70

Āt tū, saēve Ăquĭlō, nūmquām mĕă vēlă vĭdēbīs:

āntĕ fŏrēs dŏmĭnaē ‖ cōndăr ŏpōrtĕt ĭnērs.

8

Dūlcĭs ăd hēstērnās fŭĕrāt mĭhĭ rīxă lŭcērnās,

vōcĭs ĕt īnsānaē ‖ tōt mălĕdīctă tŭaē,

cūm fŭrĭbūndă mĕrō mēnsām prōpēllĭs ĕt īn mē

prōĭcĭs īnsānā ‖ cŷmbĭă plēnă mănū.

Tū vērō nōstrōs aūdāx īnvādĕ căpīllōs5

ēt mĕă fōrmōsīs ‖ ūnguĭbŭs ōră nŏtā,

tū mĭnĭtāre ŏcŭlōs sūbiēcta ēxūrĕrĕ flāmmā,

fāc mĕă rēscīssō ‖ pēctŏră nūdă sĭnū!

nīmīrūm vērī dāntūr mĭhĭ sīgnă călōrīs:

nām sĭne ămōrĕ grăvī ‖ fēmĭnă nūllă dŏlēt.10

Quaē mŭlĭēr răbĭdā iāctāt cōnvīcĭă līnguā,

haēc Vĕnĕrīs māgnaē ‖ vōlvĭtŭr āntĕ pĕdēs.

Cūstōdūm grĕgĭbūs cīrcā sē stīpăt ĕūntēm,

seū sĕquĭtūr mĕdĭās, ‖ Maēnăs ŭt īctă, vĭās,

seū tĭmĭdām crēbrō dēmēntĭă sōmnĭă tērrēnt,15

seū mĭsĕram īn tăbŭlā ‖ pīctă pŭēllă mŏvēt,

hīs ĕgŏ tōrmēntīs ănĭmī sūm vērŭs hărūspēx,

hās dĭdĭcī cērtō ‖ saēpe ĭn ămōrĕ nŏtās.

Nōn ēst cērtā fīdēs, quām nŏn ĭn iūrgĭă vērtās:

hōstĭbŭs ēvĕnĭāt ‖ lēntă pŭēllă mĕīs!20

īn mōrso aēquālēs vĭdĕānt mĕă vūlnĕră cōllō:

mē dŏcĕāt līvōr ‖ mēcum hăbŭīssĕ mĕām.

Aūt ĭn ămōrĕ dŏlērĕ vŏlo aūt aūdīrĕ dŏlēntēm,

sīvĕ mĕās lăcrĭmās ‖ sīvĕ vĭdērĕ tŭās,

tēctă sŭpērcĭlĭīs sī quāndō vērbă rĕmīttīs,25

aūt tŭă cūm dĭgĭtīs ‖ scrīptă sĭlēndă nŏtās.

Ōdi ĕgŏ quōs nūmquām pūngūnt sūspīrĭă sōmnōs:

sēmpĕr ĭn īrātā ‖ pāllĭdŭs ēssĕ vĕlīm.

Dūlcĭŏr īgnĭs ĕrāt Părĭdī, cūm Grāiă pĕr ārmă

Tŷndărĭdī‹s› pŏtĕrāt ‖ gaūdĭă fērrĕ sŭaē:30

dūm vīncūnt Dănăī, dūm rēstāt bārbărŭs Hēctōr,

īlle Hĕlĕnae īn grĕmĭō ‖ māxĭmă bēllă gĕrīt.

Aūt tēcum aūt prō tē mĭhĭ cūm rīvālĭbŭs ārmă

sēmpĕr ĕrūnt: īn tē ‖ pāx mĭhĭ nūllă plăcēt.

Gaūdē, quōd nūlla ēst aēquē fōrmōsă! dŏlērēs,35

sī quă fŏrēt: nūnc sīs ‖ iūrĕ sŭpērbă lĭcēt!

āt tĭbĭ, quī nōstrō nēxīstī rētĭă lēctō,

sīt sŏcĕr aētērnūm ‖ nēc sĭnĕ mātrĕ dŏmūs!

cuī nūnc sī quă dăta ēst fūrāndaē cōpĭă nōctīs,

ōffēnsa īllă mĭhī, ‖ nōn tĭbi ămīcă, dĕdīt.40

9

Maēcēnās, ĕquĕs Ētrūscō dē sānguĭnĕ rēgūm,

īntrā fōrtūnām ‖ quī cŭpĭs ēssĕ tŭām,

quīd mē scrībēndī tām vāstūm mīttĭs ĭn aēquōr?

nōn sūnt āptă mĕaē ‖ grāndĭă vēlă rătī.

Tūrpe ēst, quōd nĕquĕās, căpĭtī cōmmīttĕrĕ pōndūs5

ēt prēssum īnflēxō ‖ mōx dărĕ tērgă gĕnū.

Ōmnĭă nōn părĭtēr rērūm sūnt ōmnĭbŭs āptă,

pālmă nĕc ēx aēquō ‖ dūcĭtŭr ūnă iŭgō.

Glōrĭă Lŷsīppo ēst ănĭmōsa ēffīngĕrĕ sīgnă;

ēxāctīs Călămīs ‖ sē mĭhĭ iāctăt ĕquīs;10

īn Vĕnĕrīs tăbŭlā sūmmām sĭbĭ pōscĭt Ăpēllēs;

Pārrhăsĭūs pārvā ‖ vīndĭcăt ārtĕ lŏcūm;

ārgūmēntă măgīs sūnt Mēntŏrĭs āddĭtă fōrmaē;

āt Mўŏs ēxĭgŭūm ‖ flēctĭt ăcānthŭs ĭtēr;

Phīdĭăcūs sīgnō sē Iūppĭtĕr ōrnăt ĕbūrnō;15

Prāxĭtĕlēn prŏprĭā ‖ vēndĭt ăb ūrbĕ lăpīs.

Ēst quĭbŭs Ēlēaē cōncūrrīt pālmă quădrīgaē,

ēst quĭbŭs īn cĕlĕrēs ‖ glōrĭă nātă pĕdēs;

hīc sătŭs ād pācem, hīc cāstrēnsĭbŭs ūtĭlĭs ārmīs:

nātūraē sĕquĭtūr ‖ sēmĭnă quīsquĕ sŭaē.20

Āt tŭă, Maēcēnās, vītaē praēcēptă rĕcēpī,

cōgŏr ĕt ēxēmplīs ‖ tē sŭpĕrārĕ tŭīs.

Cūm tĭbĭ Rōmānō dŏmĭnās ĭn hŏnōrĕ sĕcūrīs

ēt lĭcĕāt mĕdĭō ‖ pōnĕrĕ iūră fŏrō,

vēl tĭbĭ Mēdōrūm pūgnācēs īrĕ pĕr hāstās25

ātque ŏnĕrārĕ tŭām ‖ fīxă pĕr ārmă dŏmūm,

ēt tĭbi ăd ēffēctūm vīrēs dēt Caēsăr ĕt ōmnī

tēmpŏrĕ tām făcĭlēs ‖ īnsĭnŭēntŭr ŏpēs,

pārcĭs ĕt īn tĕnŭīs hŭmĭlēm tē cōllĭgĭs ūmbrās:

vēlōrūm plēnōs ‖ sūbtrăhĭs īpsĕ sĭnūs.30

Crēdĕ mĭhī, māgnōs aēquābūnt īstă Cămīllōs

iūdĭcĭa, ēt vĕnĭēs ‖ tū quŏque ĭn ōră vĭrūm,

Caēsărĭs ēt fāmaē vēstīgĭă iūnctă tĕnēbīs:

Maēcēnātĭs ĕrūnt ‖ vēră trŏpaēă fĭdēs.

Nōn ĕgŏ vēlĭfĕrā tŭmĭdūm mărĕ fīndŏ cărīnā:35

tōtă sŭb ēxĭgŭō ‖ flūmĭnĕ nōstră mŏra ēst.

Nōn flēbo īn cĭnĕrēs ārcēm sēdīssĕ pătērnōs

Cādmī nēc sēptēm ‖ proēlĭă clādĕ părī,

nēc rĕfĕrām Scaēās ēt Pērgăma Ăpōllĭnĭs ārcēs,

ēt Dănăūm dĕcĭmō ‖ vērĕ rĕdīssĕ rătīs,40

moēnĭă cūm Grāiō Nēptūnĭă prēssĭt ărātrō

vīctōr Pāllădĭaē ‖ līgnĕŭs ārtĭs ĕquūs.

Īntēr Cāllĭmăchī săt ĕrīt plăcŭīssĕ lĭbēllōs

ēt cĕcĭnīssĕ mŏdīs, ‖ Cōĕ pŏētă, tŭīs.

Haēc ūrānt pŭĕrōs, haēc ūrānt scrīptă pŭēllās45

mēquĕ dĕūm clāmēnt ‖ ēt mĭhĭ sācră fĕrānt!

tē dŭcĕ vēl Iŏvĭs ārmă cănām caēlōquĕ mĭnāntēm

Coēum ēt Phlēgraēīs ‖ Eūrўmĕdōntă iŭgīs;

cēlsăquĕ Rōmānīs dēcērptă Pălātĭă taūrīs

ōrdĭăr ēt caēsō ‖ moēnĭă fīrmă Rĕmō,50

ēdūctōsquĕ părēs sīlvēstri ēx ūbĕrĕ rēgēs,

crēscĕt ĕt īngĕnĭūm ‖ sūb tŭă iūssă mĕūm;

prōsĕquăr ēt cūrrūs ūtrōque āb lītŏre ŏvāntīs,

Pārthōrum āstūtaē ‖ tēlă rĕmīssă fŭgaē,

claūstrăquĕ Pēlūsī Rōmānō sūbrŭtă fērrō,55

Āntōnīquĕ grăvīs ‖ īn sŭă fātă mănūs.

Mōllĭă tū coēptaē faūtōr căpĕ lōră iŭvēntaē,

dēxtĕrăque īmmīssīs ‖ dā mĭhĭ sīgnă rŏtīs.

Hōc mĭhĭ, Maēcēnās, laūdīs cōncēdĭs, ĕt ā te ēst

quōd fĕrăr īn pārtīs ‖ īpsĕ fŭīssĕ tŭās.60

10

Mīrābār, quīdnām vīsīssēnt mānĕ Cămēnaē,

āntĕ mĕūm stāntēs ‖ sōlĕ rŭbēntĕ tŏrūm.

Nātālīs nōstraē sīgnūm mīsērĕ pŭēllaē

ēt mănĭbūs faūstōs ‖ tēr crĕpŭērĕ sŏnōs.

Trānsĕăt hīc sĭnĕ nūbĕ dĭēs, stēnt āĕrĕ vēntī,5

pōnăt ĕt īn sīccō ‖ mōllĭtĕr ūndă mĭnāx.

Āspĭcĭām nūllōs hŏdĭērnā lūcĕ dŏlēntīs;

ēt Nĭŏbaē lăcrĭmās ‖ sūpprĭmăt īpsĕ lăpīs;

ālcўŏnūm pŏsĭtīs rĕquĭēscānt ōră quĕrēlīs;

īncrĕpĕt ābsūmptūm ‖ nēc sŭă mātĕr Ĭtŷn.10

Tūque, ō cāră mĭhī, fēlīcĭbŭs ēdĭtă pēnnīs,

sūrge ēt pōscēntīs ‖ iūstă prĕcārĕ dĕōs.

Āc prīmūm pūrā sōmnūm tĭbĭ dīscŭtĕ lŷmphā

ēt nĭtĭdās prēssō ‖ pōllĭcĕ fīngĕ cŏmās:

deīn, quā prīmum ŏcŭlōs cēpīstī vēstĕ Prŏpērtī,15

īndŭĕ, nēc văcŭūm ‖ flōrĕ rĕlīnquĕ căpūt;

ēt pĕtĕ, quā pōllēs, ūt sīt tĭbĭ fōrmă pĕrēnnīs,

īnquĕ mĕūm sēmpēr ‖ stēnt tŭă rēgnă căpūt.

Īndĕ cŏrōnātās ŭbĭ tūrĕ pĭāvĕrĭs ārās,

lūxĕrĭt ēt tōtā ‖ flāmmă sĕcūndă dŏmō,20

sīt mēnsaē rătĭō, nōxque īntēr pōcŭlă cūrrāt,

ēt crŏcĭnō nārīs ‖ mūrrĕŭs ūngăt ŏnŷx.

Tībĭă nōctūrnīs sūccūmbāt raūcă chŏrēīs,

ēt sīnt nēquĭtĭaē ‖ lībĕră vērbă tŭaē,

dūlcĭăque īngrātōs ădĭmānt cōnvīvĭă sōmnōs,25

pūblĭcă vīcīnaē ‖ pērstrĕpăt aūră vĭaē.

Sīt sōrs ēt nōbīs tālōrum īntērprĕtĕ iāctū,

quēm grăvĭbūs pēnnīs ‖ vērbĕrĕt īllĕ pŭēr.

Cūm fŭĕrīt mūltīs ēxāctă trĭēntĭbŭs hōră,

nōctĭs ĕt īnstĭtŭēt ‖ sācră mĭnīstră Vĕnūs,30

ānnŭă sōlvāmūs thălămō sōllēmnĭă nōstrō,

nātālīsquĕ tŭī ‖ sīc pĕrăgāmŭs ĭtēr.

11

Quīd mīrārĕ, mĕām sī vērsāt fēmĭnă vītām

ēt trăhĭt āddīctūm ‖ sūb sŭă iūră vĭrūm,

crīmĭnăque īgnāvī căpĭtīs mĭhĭ tūrpĭă fīngīs,

quōd nĕquĕām frāctō ‖ rūmpĕrĕ vīnclă iŭgō?

vēntōrūm mĕlĭūs praēsāgīt nāvĭtă mōrēm,5

vūlnĕrĭbūs dĭdĭcīt ‖ mīlĕs hăbērĕ mĕtūm.

Īsta ĕgŏ praētĕrĭtā iāctāvī vērbă iŭvēntā:

tū nūnc ēxēmplō ‖ dīscĕ tĭmērĕ mĕō.

Cōlchīs flāgrāntīs ădămāntĭnă sūb iŭgă taūrōs

ēgĭt ĕt ārmĭgĕrā ‖ proēlĭă sēvĭt hŭmō,10

cūstōdīsquĕ fĕrōs claūsīt sērpēntĭs hĭātūs,

īrĕt ŭt Aēsŏnĭās ‖ aūrĕă lānă dŏmōs.

Aūsă fĕrōx ăb ĕquō quōndam ōppūgnārĕ săgīttīs

Maēōtīs Dănăūm ‖ Pēnthĕsĭlēă rătīs;

aūrĕă cuī pōstquām nūdāvīt cāssĭdă frōntēm,15

vīcīt vīctōrēm ‖ cāndĭdă fōrmă vĭrūm.

Ōmphāle īn tāntūm fōrmaē prōcēssĭt hŏnōrēm,

Lŷdĭă Gŷgaēō ‖ tīnctă pŭēllă lăcū,

ūt, quī pācātō stătŭīssĕt ĭn ōrbĕ cŏlūmnās,

tām dūrā trăhĕrēt ‖ mōllĭă pēnsă mănū.20

Pērsārūm stătŭīt Băbўlōnă Sĕmīrămĭs ūrbēm,

ūt sŏlĭdūm cōctō ‖ tōllĕrĕt āggĕre ŏpūs,

ēt dŭo ĭn ādvērsūm mīttī pēr moēnĭă cūrrūs

nēc pōssēnt tāctō ‖ strīngĕre ăb āxĕ lătūs;

dūxĭt ĕt Eūphrātēn mĕdĭūm, quām cōndĭdĭt, ārcīs,25

iūssĭt ĕt īmpĕrĭō ‖ sūbdĕrĕ Bāctră căpūt.

Nām quĭd ĕgo hērōās, quīd rāptem īn crīmĭnă dīvōs?

Iūppĭtĕr īnfāmāt ‖ sēquĕ sŭāmquĕ dŏmūm.

Quīd, mŏdŏ quaē nōstrīs ōpprōbrĭă nēxĕrĭt ārmīs,

ēt (fămŭlōs īntēr ‖ fēmĭnă trītă sŭōs!)30

cōniŭgĭs ōbscēnī prĕtĭūm Rōmānă pŏpōscīt

moēnĭa ĕt āddīctōs ‖ īn sŭă rēgnă Pătrēs.

Nōxĭa Ălēxāndrīă, dŏlīs āptīssĭmă tēllūs,

ēt tŏtĭēns nōstrō ‖ Mēmphĭ crŭēntă mălō,

trēs ŭbĭ Pōmpēiō dētrāxĭt hărēnă trĭūmphōs!35

tōllēt nūllă dĭēs ‖ hānc tĭbĭ, Rōmă, nŏtām.

Īssēnt Phlēgraēō mĕlĭūs tĭbĭ fūnĕră cāmpō,

vēl tŭă sī sŏcĕrō ‖ cōllă dătūrŭs ĕrās.

Scīlĭcĕt īncēstī mĕrĕtrīx rēgīnă Cănōpī,

ūnă Phĭlīppēō ‖ sānguĭne ădūstă nŏtā,40

aūsă Iŏvī nōstrō lātrāntem ōppōnĕre Ănūbīm,

ēt Tĭbĕrīm Nīlī ‖ cōgĕrĕ fērrĕ mĭnās,

Rōmānāmquĕ tŭbām crĕpĭtāntī pēllĕrĕ sīstrō,

bārĭdŏs ēt cōntīs ‖ rōstră Lĭbūrnă sĕquī,

foēdăquĕ Tārpēiō cōnōpĭă tēndĕrĕ sāxō,45

iūră dăre ēt stătŭās ‖ īntĕr ĕt ārmă Mărī!

quīd nūnc Tārquĭnĭī frāctās iŭvăt ēssĕ sĕcūrīs,

nōmĭnĕ quēm sĭmĭlī ‖ vītă sŭpērbă nŏtāt,

sī mŭlĭēr pătĭēndă fŭīt? căpĕ, Rōmă, trĭūmphūm

ēt lōngum Aūgūstō ‖ sālvă prĕcārĕ dĭēm!50

fūgīstī tămĕn īn tĭmĭdī văgă flūmĭnă Nīlī:

āccēpērĕ tŭaē ‖ Rōmŭlă vīnclă mănūs.

Brācchĭă spēctāvī sācrīs ādmōrsă cŏlūbrīs

ēt trăhĕre ōccūltūm ‖ mēmbră sŏpōrĭs ĭtēr.

"Nōn hōc, Rōmă, fŭī tāntō tĭbĭ cīvĕ vĕrēndă!"55

dīxĕrăt āssĭdŭō ‖ līnguă sĕpūltă mĕrō.

Sēptem ūrbs āltă iŭgīs, tōtō quaē praēsĭdĕt ōrbī,

fēmĭnĕō tĭmŭīt ‖ tērrĭtă Mārtĕ mĭnās.

Nūnc ŭbĭ Scīpĭădaē clāssēs, ŭbĭ sīgnă Cămīllī,

aūt mŏdŏ Pōmpēiā, ‖ Bōspŏrĕ, cāptă mănū?60

Hānnĭbălīs spŏlĭa ēt vīctī mŏnŭmēntă Sўphācīs

ēt Pŷrrhi ād nōstrōs ‖ glōrĭă frāctă pĕdēs?

Cūrtĭŭs ēxplētīs stătŭīt mŏnŭmēntă lăcūnīs,

āt Dĕcĭūs mīssō ‖ proēlĭă rūpĭt ĕquō,

Cōclĭtĭs ābscīssōs tēstātūr sēmĭtă pōntīs,65

ēst cuī cōgnōmēn ‖ cōrvŭs hăbērĕ dĕdīt:

haēc dī cōndĭdĕrānt, haēc dī quŏquĕ moēnĭă sērvānt:

vīx tĭmĕāt sālvō ‖ Caēsărĕ Rōmă Iŏvēm.

Leūcădĭūs vērsās ăcĭēs mĕmŏrābĭt Ăpōllŏ:

tāntum ŏpĕrīs bēllī ‖ sūstŭlĭt ūnă dĭēs.70

āt tū, sīvĕ pĕtēs pōrtūs seū, nāvĭtă, līnquēs,

Caēsărĭs īn tōtō ‖ sīs mĕmŏr Īŏnĭō.

12

Pōstŭmĕ, plōrāntēm pŏtŭīstī līnquĕrĕ Gāllām,

mīlĕs ĕt Aūgūstī ‖ fōrtĭă sīgnă sĕquī?

tāntīne ūllă fŭīt spŏlĭātī glōrĭă Pārthī,

nē făcĕrēs Gāllā ‖ mūltă rŏgāntĕ tŭā?

sī fās ēst, ōmnēs părĭtēr pĕrĕātĭs ăvārī5

ēt quīsquīs fīdō ‖ praētŭlĭt ārmă tŏrō!

tū tămĕn īniēctā tēctūs, vēsānĕ, lăcērnā

pōtābīs gălĕā ‖ fēssŭs Ărāxĭs ăquām.

Īllă quĭdem īntĕrĕā fāmā tābēscĕt ĭnānī,

haēc tŭă nē vīrtūs ‖ fīăt ămāră tĭbī,10

nēvĕ tŭā Mēdaē laētēntūr caēdĕ săgīttaē,

fērrĕŭs aūrātō ‖ neū cătăphrāctŭs ĕquō,

nēve ălĭquīd dē tē flēndūm rĕfĕrātŭr ĭn ūrnā:

sīc rĕdĕūnt, īllīs ‖ quī cĕcĭdērĕ lŏcīs.

Tēr quătĕr īn cāstā fēlīx, ō Pōstŭmĕ, Gāllā!15

mōrĭbŭs hīs ălĭā ‖ cōniŭgĕ dīgnŭs ĕrās.

Quīd făcĭēt nūllō mūnītă pŭēllă tĭmōrĕ,

cūm sīt lūxŭrĭaē ‖ Rōmă măgīstră sŭaē?

sēd sēcūrŭs ĕās: Gāllām nōn mūnĕră vīncēnt,

dūrĭtĭaēquĕ tŭaē ‖ nōn ĕrĭt īllă mĕmōr.20

Nām quōcūmquĕ dĭē sālvūm tē fātă rĕmīttēnt,

pēndēbīt cōllō ‖ Gāllă pŭdīcă tŭō.

Pōstŭmŭs āltĕr ĕrīt mīrāndā cōniŭge Ŭlīxēs

(nōn īllī lōngaē ‖ tōt nŏcŭērĕ mŏraē,

cāstră dĕcem ānnōrum ēt Cĭcŏnūm mōns Īsmără, Cālpē25

ēxūstaēquĕ tŭaē ‖ mōx, Pŏlўphēmĕ, gĕnaē,

ēt Cīrcaē fraūdēs lōtōsque hērbaēquĕ tĕnācēs,

Scŷllăque ĕt āltērnās ‖ scīssă Chărŷbdĭs ăquās,

Lāmpĕtĭēs Ĭthăcīs vĕrĭbūs mūgīssĕ iŭvēncōs

- pāvĕrăt hōs Phoēbō ‖ fīlĭă Lāmpĕtĭē30

ēt thălămum Aēaēaē flēntīs fūgīssĕ pŭēllaē,

tōtque hĭĕmīs nōctēs ‖ tōtquĕ nătāssĕ dĭēs,

nīgrāntīsquĕ dŏmōs ănĭmārum īntrāssĕ sĭlēntūm,

Sīrēnūm sūrdō ‖ rēmĭge ădīssĕ lăcūs,

ēt vĕtĕrēs ārcūs lētō rĕnŏvāssĕ prŏcōrūm,35

ērrōrīsquĕ sŭī ‖ sīc stătŭīssĕ mŏdūm;

nēc frūstrā, quĭă cāstă dŏmī pērsēdĕrăt ūxōr -:

vīncīt Pēnĕlŏpēs ‖ Aēlĭă Gāllă fĭdēm.

13

Quaērĭtĭs, ūnde ăvĭdīs nōx sīt prĕtĭōsă pŭēllīs

ēt Vĕnĕre ēxhaūstaē ‖ dāmnă quĕrāntŭr ŏpēs.

Cērtă quĭdēm tāntīs caūsa ēt mănĭfēstă rŭīnīs:

lūxŭrĭaē nĭmĭūm ‖ lībĕră fāctă vĭa ēst.

Īndă căvīs aūrūm mīttīt fōrmīcă mĕtāllīs,5

ēt vĕnĭt ē Rūbrō ‖ cōncha Ĕrўcīnă sălō,

ēt Tўrŏs ōstrīnōs praēbēt Cādmēă cŏlōrēs,

cīnnămŏn ēt mūltī ‖ pāstŏr ŏdōrĭs Ărābs:

haēc ĕtĭām claūsās ēxpūgnānt ārmă pŭdīcās,

quaēquĕ gĕrūnt fāstūs, ‖ Īcărĭōtĭ, tŭōs.10

Mātrōna īncēdīt cēnsūs īndūtă nĕpōtūm

ēt spŏlĭa ōpprŏbrĭī ‖ nōstră pĕr ōră trăhīt.

Nūlla ēst pōscēndī, nūlla ēst rĕvĕrēntĭă dāndī;

aūt sī qua ēst, prĕtĭō ‖ tōllĭtŭr īpsă mŏră.

Fēlīx Ēōīs lēx fūnĕrĭs ūnă mărītīs,15

quōs Aūrōră sŭīs ‖ rūbră cŏlōrăt ĕquīs!

nāmque ŭbĭ mōrtĭfĕrō iācta ēst fāx ūltĭmă lēctō,

ūxōrūm fūsīs ‖ stāt pĭă tūrbă cŏmīs,

ēt cērtāmĕn hăbēnt lētī, quaē vīvă sĕquātūr

cōniŭgĭūm: pŭdŏr ēst ‖ nōn lĭcŭīssĕ mŏrī.20

Ārdēnt vīctrīcēs ēt flāmmaē pēctŏră praēbēnt,

īmpōnūntquĕ sŭīs ‖ ōră pĕrūstă vĭrīs.

Hōc gĕnŭs īnfīdūm nūptārum, hīc nūllă pŭēllă

nēc fīda Ēvādnē ‖ nēc pĭă Pēnĕlŏpē.

Fēlīx āgrēstūm quōndām pācātă iŭvēntūs,25

dīvĭtĭaē quōrūm ‖ mēssĭs ĕt ārbŏr ĕrānt!

īllīs mūnŭs ĕrānt dēcūssă Cўdōnĭă rāmō

ēt dărĕ pūnĭcĕīs ‖ plēnă cănīstră rŭbīs,

nūnc vĭŏlās tōndērĕ mănū, nūnc mīxtă rĕfērrē

līlĭă vīmĭnĕōs ‖ lūcĭdă pēr călăthōs,30

ēt pōrtārĕ sŭīs vēstītās frōndĭbŭs ūvās

aūt vărĭām plūmaē ‖ vērsĭcŏlōrĭs ăvēm.

hīs tūm blāndĭtĭīs fūrtīvă pĕr āntră pŭēllaē

ōscŭlă sīlvĭcŏlīs ‖ ēmptă dĕdērĕ vĭrīs.

Īnŭlĕī pēllīs strātōs ŏpĕrībăt ămāntīs,35

āltăquĕ nātīvō ‖ crēvĕrăt hērbă tŏrō,

pīnŭs ĕt īncūmbēns lēntās cīrcūmdăbăt ūmbrās,

nēc fŭĕrāt nūdās ‖ poēnă vĭdērĕ dĕās;

cōrnĭgĕr Īdaēī văcŭām pāstōrĭs ĭn aūlām

dūx ărĭēs sătŭrās ‖ īpsĕ rĕdūxĭt ŏvīs.40

Dīquĕ dĕaēque ōmnēs, quĭbŭs ēst tūtēlă pĕr āgrōs,

praēbēbānt vēstrīs ‖ vērbă bĕnīgnă fŏcīs:

"Ēt lĕpŏrēm, quīcūmquĕ vĕnīs, vēnābĕrĭs, hōspēs,

ēt sī fōrtĕ mĕō ‖ trāmĭtĕ quaērĭs, ăvēm:

ēt mē Pānă tĭbī cŏmĭtēm dē rūpĕ vŏcātŏ,45

sīvĕ pĕtēs călămō ‖ praēmĭă, sīvĕ cănĕ."

Āt nūnc dēsērtīs cēssānt sācrārĭă lūcīs:

aūrum ōmnēs vīctā ‖ iām pĭĕtātĕ cŏlūnt.

Aūrō pūlsă fĭdēs, aūrō vēnālĭă iūră,

aūrūm lēx sĕquĭtūr, ‖ mōx sĭnĕ lēgĕ pŭdōr.50

Tōrrĭdă sācrĭlĕgūm tēstāntūr līmĭnă Brēnnūm,

dūm pĕtĭt īntōnsī ‖ Pŷthĭă rēgnă dĕī:

āt mōns laūrĭgĕrō cōncūssūs vērtĭcĕ dīrās

Gāllĭcă Pārnāsūs ‖ spārsĭt ĭn ārmă nĭvēs.

Tē scĕlŭs āccēptō Thrācīs Pŏlўmēstŏrĭs aūrō55

nūtrĭt ĭn hōspĭtĭō ‖ nōn, Pŏlўdōrĕ, pĭō.

Tū quŏque ŭt aūrātōs gĕrĕrēs, Ĕrĭphŷlă, lăcērtōs,

dīlāpsīs nūsquam ēst ‖ Āmphĭărāŭs ĕquīs.

Prōlŏquăr (ātque ŭtĭnām pătrĭaē sīm vērŭs hărūspēx!)

frāngĭtŭr īpsă sŭīs ‖ Rōmă sŭpērbă bŏnīs.60

Cērtă lŏquōr, sēd nūllă fĭdēs; nĕquĕ vīlĭă quōndām

vērāx Pērgămĕīs ‖ Maēnăs hăbēndă mălīs.

Sōlă Părīm Phrўgĭaē fātūm cōmpōnĕrĕ, sōlă

fāllācēm pătrĭaē ‖ sērpĕrĕ dīxĭt ĕquūm.

Īllĕ fŭrōr pătrĭaē fŭĭt ūtĭlĭs, īllĕ părēntī:65

ēxpērta ēst vērōs ‖ īrrĭtă līnguă dĕōs.

14

Mūltă tŭaē, Spārtē, mīrāmūr iūră pălaēstraē,

sēd măgĕ vīrgĭnĕī ‖ tōt bŏnă gŷmnăsĭī,

quōd nōn īnfāmīs ēxērcēt cōrpŏrĕ lūdōs

īntēr lūctāntīs ‖ nūdă pŭēllă vĭrōs,

cūm pĭlă vēlōcēs fāllīt pēr brācchĭă iāctūs,5

īncrĕpăt ēt vērsī ‖ clāvĭs ădūncă trŏchī,

pūlvĕrŭlēntăque ăd ēxtrēmās stāt fēmĭnă mētās,

ēt pătĭtūr dūrō ‖ vūlnĕră pāncrătĭō:

nūnc lĭgăt ād caēstūm gaūdēntĭă brācchĭă lōrīs,

mīssĭlĕ nūnc dīscī ‖ pōndŭs ĭn ōrbĕ rŏtāt,10

ēt mŏdŏ Tāўgĕtī, crīnīs āspērsă prŭīnā,

sēctātūr pătrĭōs ‖ pēr iŭgă lōngă cănīs:

gŷrūm pūlsăt ĕquīs, nĭvĕūm lătŭs ēnsĕ rĕvīncīt,

vīrgĭnĕūmquĕ căvō ‖ prōtĕgĭt aērĕ căpūt,

quālĭs Ămāzŏnĭdūm nūdātīs bēllĭcă māmmīs15

Thērmōdōntĭăcīs ‖ tūrbă lăvātŭr ăquīs;

quālĭs ĕt Eūrōtaē Pōllūx ēt Cāstŏr hărēnīs,

hīc vīctōr pūgnīs, ‖ īllĕ fŭtūrŭs ĕquīs,

īntēr quōs Hĕlĕnē nūdīs căpĕre ārmă păpīllīs

fērtūr nēc frātrēs ‖ ērŭbŭīssĕ dĕōs.20

Lēx ĭgĭtūr Spārtānă vĕtāt sēcēdĕre ămāntīs

ēt lĭcĕt īn trĭvĭīs ‖ ād lătŭs ēssĕ sŭaē,

nēc tĭmŏr aūt ūlla ēst claūsaē tūtēlă pŭēllaē,

nēc grăvĭs aūstērī ‖ poēnă căvēndă vĭrī.

Nūllō praēmīssō dē rēbūs tūtĕ lŏquārīs25

īpsĕ tŭīs: lōngaē ‖ nūllă rĕpūlsă mŏraē.

Nēc Tўrĭaē vēstēs ērrāntĭă lūmĭnă fāllūnt,

ēst nĕque ŏdōrātaē ‖ cūră mŏlēstă cŏmaē.

Āt nōstra īngēntī vādīt cīrcūmdătă tūrbā,

nēc dĭgĭtum āngūsta ēst ‖ īnsĕrŭīssĕ vĭā.30

nēc quaē sīnt făcĭēs nēc quaē sīnt vērbă rŏgāndī

īnvĕnĭās: caēcūm ‖ vērsăt ămātŏr ĭtēr.

Quōd sī iūră fŏrēs pūgnāsque ĭmĭtātă Lăcōnūm,

cārĭŏr hōc ēssēs ‖ tū mĭhĭ, Rōmă, bŏnō.

15

Sīc ĕgŏ nōn ūllōs iām nōrim ĭn ămōrĕ tŭmūltūs,

nēc vĕnĭāt sĭnĕ tē ‖ nōx vĭgĭlāndă mĭhī!

ūt mĭhĭ praētēxtī pŭdŏr ēst sūblātŭs ămīctūs

ēt dătă lībērtās ‖ nōscĕre ămōrĭs ĭtēr,

īllă rŭdīs ănĭmōs pēr nōctēs cōnscĭă prīmās5

īmbŭĭt, heū nūllīs ‖ cāptă Lўcīnnă dătīs!

Tērtĭŭs (haūd mūltō mĭnŭs ēst) cūm dūcĭtŭr ānnūs:

vīx mĕmĭnī nōbīs ‖ vērbă cŏīssĕ dĕcēm.

Cūnctă tŭūs sĕpĕlīvĭt ămōr, nēc fēmĭnă pōst tē

ūllă dĕdīt cōllō ‖ dūlcĭă vīnclă mĕō.10

Tēstĭs ĕrīt Dīrcē tām vērō crīmĭnĕ saēvă

Nŷctĕŏs Āntĭŏpēn ‖ āccŭbŭīssĕ Lўcō.

Ā quŏtĭēns pūlchrōs vūlsīt rēgīnă căpīllōs,

mōllĭăque īmmītēs ‖ fīxĭt ĭn ōră mănūs!

ā quŏtĭēns fămŭlām pēnsīs ŏnĕrāvĭt ĭnīquīs15

ēt căpŭt īn dūrā ‖ pōnĕrĕ iūssĭt hŭmō!

saēpe īllam īmmūndīs pāssa ēst hăbĭtārĕ tĕnēbrīs,

vīlēm iēiūnaē ‖ saēpĕ nĕgāvĭt ăquām.

Iūppĭtĕr, Āntĭŏpaē nūsquām sūccūrrĭs hăbēntī

tōt mălă? cōrrūmpīt ‖ dūră cătēnă mănūs.20

Sī dĕŭs ēs, tĭbĭ tūrpĕ tŭām sērvīrĕ pŭēllām:

īnvŏcĕt Āntĭŏpē ‖ quēm nĭsĭ vīnctă Iŏvēm?

sōlă tămēn, quaēcūmque ădĕrānt īn cōrpŏrĕ vīrēs,

rēgālīs mănĭcās ‖ rūpĭt ŭtrāquĕ mănū.

Īndĕ Cĭthaērōnīs tĭmĭdō pĕdĕ cūrrĭt ĭn ārcēs.25

Nōx ĕrăt, ēt spārsō ‖ trīstĕ cŭbīlĕ gĕlū.

Saēpĕ văga Āsōpī sŏnĭtū pērmōtă flŭēntīs

crēdēbāt dŏmĭnaē ‖ pōnĕ vĕnīrĕ pĕdēs.

Ēt dūrūm Zēthum ēt lăcrĭmīs Āmphīŏnă mōllēm

ēxpērta ēst stăbŭlīs ‖ mātĕr ăbāctă sŭīs.30

āc vĕlŭtī māgnōs cūm pōnūnt aēquŏră mōtūs,

Eūrŭs ŭbi ādvērsō ‖ dēsĭnĭt īrĕ Nŏtō,

lītŏrĕ sūb tăcĭtō sŏnĭtūs rārēscĭt hărēnaē,

sīc cădĭt īnflēxō ‖ lāpsă pŭēllă gĕnū.

Sēră, tămēn pĭĕtās: nātīs ēst cōgnĭtŭs ērrōr.35

dīgnĕ Iŏvīs nātōs ‖ quī tŭĕārĕ sĕnēx!

tū rēddīs pŭĕrīs mātrēm, pŭĕrīquĕ trăhēndām

vīnxērūnt Dīrcēn ‖ sūb trŭcĭs ōră bŏvīs.

Āntĭŏpē, cōgnōscĕ Iŏvēm: tĭbĭ glōrĭă Dīrcē

dūcĭtŭr īn mūltīs ‖ mōrtem hăbĭtūră lŏcīs.40

prātă crŭēntāntūr Zēthī, vīctōrquĕ cănēbāt

paēāna Āmphīōn ‖ rūpe, Ărăcŷnthĕ, tŭā.

Āt tū nōn mĕrĭtām pārcās vēxārĕ Lўcīnnām:

nēscīt vēstră rŭēns ‖ īră rĕfērrĕ pĕdēm.

fābŭlă nūllă tŭās dē nōbīs cōncĭtĕt aūrīs:45

tē sōlam ēt līgnīs ‖ fūnĕrĭs ūstŭs ămēm.

16

Nōx mĕdĭa, ēt dŏmĭnaē mĭhĭ vēnĭt ĕpīstŭlă nōstraē:

Tībŭrĕ mē mīssā ‖ iūssĭt ădēssĕ mŏrā,

cāndĭdă quā gĕmĭnās ōstēndūnt cūlmĭnă tūrrīs

ēt cădĭt īn pătŭlōs ‖ nŷmpha Ănĭēnă lăcūs.

Quīd făcĭam? ōbdūctīs cōmmīttām mēnĕ tĕnēbrīs,5

ūt tĭmĕam aūdācēs ‖ īn mĕă mēmbră mănūs?

āt sī dīstŭlĕro haēc nōstrō māndātă tĭmōrĕ,

nōctūrnō flētūs ‖ saēvĭŏr hōstĕ mĭhī.

Pēccārām sĕmĕl, ēt tōtūm sūm pūlsŭs ĭn ānnūm:

īn mē mānsuētās ‖ nōn hăbĕt īllă mănūs.10

Nēc tămĕn ēst quīsquām, sācrōs quī laēdăt ămāntīs:

Scīrōnīs mĕdĭā ‖ sīc lĭcĕt īrĕ vĭā.

quīsquĭs ămātŏr ĕrīt, Scўthĭcīs lĭcĕt āmbŭlĕt ōrīs,

nēmo ădĕo ūt nŏcĕāt ‖ bārbărŭs ēssĕ vŏlēt.

Lūnă mĭnīstrăt ĭtēr, dēmōnstrānt āstră sălēbrās,15

īpse Ămŏr āccēnsās ‖ pērcŭtĭt āntĕ făcēs,

saēvă cănūm răbĭēs mōrsūs āvērtĭt hĭāntīs:

huīc gĕnĕrī quōvīs ‖ tēmpŏrĕ tūtă vĭa ēst.

sānguĭnĕ tām pārvō quĭs ĕnīm spārgātŭr ămāntīs

īmprŏbŭs, ēt cūiūs ‖ sīt cŏmĕs īpsă Vĕnūs?20

quōd sī cērtă mĕōs sĕquĕrēntūr fūnĕră cāsūs,

tālīs mōrs prĕtĭō ‖ vēl sĭt ĕmēndă mĭhī.

āffĕrĕt haēc ūnguēntă mĭhī sērtīsquĕ sĕpūlcrūm

ōrnābīt cūstōs ‖ ād mĕă būstă sĕdēns.

Dī făcĭānt, mĕă nē tērrā lŏcĕt ōssă frĕquēntī,25

quā făcĭt āssĭdŭō ‖ trāmĭtĕ vūlgŭs ĭtēr!

pōst mōrtēm tŭmŭlī sīc īnfāmāntŭr ămāntūm.

Mē tĕgăt ārbŏrĕā ‖ dēvĭă tērră cŏmā,

aūt hŭmĕr īgnōtaē cŭmŭlīs vāllātŭs hărēnaē:

nōn iŭvăt īn mĕdĭā ‖ nōmĕn hăbērĕ vĭā.30

17

Nūnc, ō Bācchĕ, tŭīs hŭmĭlēs ādvōlvĭmŭr ārīs:

dā mĭhĭ pācātūs ‖ vēlă sĕcūndă, pătēr!

tū pŏtĕs īnsānaē Vĕnĕrīs cōmpēscĕrĕ fāstūs,

cūrārūmquĕ tŭō ‖ fīt mĕdĭcīnă mĕrō.

Pēr tē iūngūntūr, pēr tē sōlvūntŭr ămāntēs:5

tū vĭtĭum ēx ănĭmō ‖ dīlŭĕ, Bācchĕ, mĕō!

tē quŏque ĕnīm nōn ēssĕ rŭdēm tēstātŭr ĭn āstrīs

lŷncĭbŭs ād caēlūm ‖ vēcta Ărĭādnă tŭīs.

Hōc mĭhĭ, quōd vĕtĕrēs cūstōdĭt ĭn ōssĭbŭs īgnīs,

fūnĕră sānābūnt ‖ aūt tŭă vīnă mălūm.10

Sēmpĕr ĕnīm văcŭōs nōx sōbrĭă tōrquĕt ămāntīs,

spēsquĕ tĭmōrque ănĭmōs ‖ vērsăt ŭtrōquĕ mŏdō.

Quōd sī, Bācchĕ, tŭīs pēr fērvĭdă tēmpŏră dōnīs

āccērsītŭs ĕrīt ‖ sōmnŭs ĭn ōssă mĕă,

īpsĕ sĕrām vītīs pāngāmque ēx ōrdĭnĕ cōllīs,15

quōs cārpānt nūllaē ‖ mē vĭgĭlāntĕ fĕraē,

dūm mŏdŏ pūrpŭrĕō tŭmĕānt mĭhĭ dōlĭă mūstō

ēt nŏvă prēssāntīs ‖ īnquĭnĕt ūvă pĕdēs.

Quōd sŭpĕrēst vītaē pēr te ēt tŭă cōrnŭă vīvām,

vīrtūtīsquĕ tŭaē, ‖ Bācchĕ, pŏētă fĕrār.20

Dīcam ĕgŏ mātērnōs Aētnaēō fūlmĭnĕ pārtūs,

Īndĭcă Nŷsaēīs ‖ ārmă fŭgātă chŏrīs,

vēsānūmquĕ nŏvā nēquīquam īn vītĕ Lўcūrgūm,

Pēnthĕŏs īn trĭplĭcēs ‖ fūnĕră grātă grĕgēs,

cūrvăquĕ Tŷrrhēnōs dēlphīnūm cōrpŏră naūtās25

īn vădă pāmpĭnĕā ‖ dēsĭlŭīssĕ rătĕ,

ēt tĭbĭ pēr mĕdĭām bĕne ŏlēntĭă flūmĭnă Nāxōn,

ūndĕ tŭūm pōtānt ‖ Nāxĭă tūrbă mĕrūm.

Cāndĭdă lāxātīs ŏnĕrātō cōllă cŏrŷmbīs

cīngēt Bāssărĭcās ‖ Lŷdĭă mītră cŏmās,30

lēvĭs ŏdōrātō cērvīx mānābĭt ŏlīvō

ēt fĕrĭēs nūdōs ‖ vēstĕ flŭēntĕ pĕdēs.

Mōllĭă Dīrcaēaē pūlsābūnt tŷmpănă Thēbaē,

cāprĭpĕdēs călămō ‖ Pānĕs hĭāntĕ cănēnt,

vērtĭcĕ tūrrĭgĕrō iūxtā dĕă māgnă Cўbēbē35

tūndĕt ăd Īdaēōs ‖ cŷmbălă raūcă chŏrōs.

Āntĕ fŏrēs tēmplī crātēre āntīstĕs ĕt aūrō

lībātūm fūndēns ‖ īn tŭă sācră mĕrūm,

haēc ĕgŏ nōn hŭmĭlī rĕfĕrām mĕmŏrāndă cŏthūrnō

quālīs Pīndărĭcō ‖ spīrĭtŭs ōrĕ tŏnāt:40

tū mŏdŏ sērvĭtĭō văcŭūm mē sīstĕ sŭpērbō,

ātque hōc sōllĭcĭtūm ‖ vīncĕ sŏpōrĕ căpūt.

18

Claūsŭs ăb ūmbrōsō quā lūdīt pōntŭs Ăvērnō,

fūmĭdă Bāiārūm ‖ stāgnă tĕpēntĭs ăquaē,

quā iăcĕt ēt Troīaē tŭbĭcēn Mīsēnŭs hărēnā

ēt sŏnăt Hērcŭlĕō ‖ strūctă lăbōrĕ vĭă,

hīc ŭbĭ, mōrtālēs dēxtēr cūm quaērĕrĕt ūrbēs,5

cŷmbălă Thēbānō ‖ cōncrĕpŭērĕ dĕō

(āt nūnc īnvīsaē māgnō cūm crīmĭnĕ Bāiaē,

quīs dĕŭs īn vēstrā ‖ cōnstĭtĭt hōstĭs ăquā?),

hīc prēssūs Stўgĭās vūltūm dēmīsĭt ĭn ūndās,

ērrăt ĕt īn vēstrō ‖ spīrĭtŭs īllĕ lăcū.10

Quīd gĕnŭs aūt vīrtūs aūt ōptĭmă prōfŭĭt īllī

mātĕr, ĕt āmplēxūm ‖ Caēsărĭs ēssĕ fŏcōs?

aūt mŏdŏ tām plēnō flŭĭtāntĭă vēlă thĕātrō

ēt pēr mātērnās ‖ ōmnĭă gēstă mănūs?

ōccĭdĭt, ēt mĭsĕrō stĕtĕrāt vīcēsĭmŭs ānnūs:15

tōt bŏnă tām pārvō ‖ claūsĭt ĭn ōrbĕ dĭēs.

Ī nūnc, tōlle ănĭmōs ēt tēcūm fīngĕ trĭūmphōs,

stāntĭăque īn plaūsūm ‖ tōtă thĕātră iŭvēnt;

Āttălĭcās sŭpĕrā vēstīs, ātque ōmnĭă māgnīs

gēmmĕă sīnt lūdīs: ‖ īgnĭbŭs īstă dăbīs.20

Sēd tămĕn hūc ōmnēs, hūc prīmŭs ĕt ūltĭmŭs ōrdŏ

ēst mălă, sēd cūnctīs ‖ īstă tĕrēndă vĭa ēst.

Ēxōrāndă cănīs trĭă sūnt lātrāntĭă cōllă,

scāndēnda ēst tōrvī ‖ pūblĭcă cūmbă sĕnīs.

Īllĕ lĭcēt fērrō caūtūs sē cōndăt ĕt aērĕ,25

mōrs tămĕn īnclūsūm ‖ prōtrăhĭt īndĕ căpūt.

Nīrĕă nōn făcĭēs, nōn vīs ēxēmĭt Ăchīllēm,

Croēsum aūt, Pāctōlī ‖ quās părĭt ūmŏr, ŏpēs.

Hīc ōlim īgnārōs lūctūs pŏpŭlāvĭt Ăchīvōs,

Ātrīdaē māgnō ‖ cūm stĕtĭt āltĕr ămōr.30

Āt tĭbĭ, naūtă, pĭās hŏmĭnūm quī trāĭcĭs ūmbrās,

hōc ănĭmaē pōrtēnt ‖ cōrpŭs ĭnānĕ sŭaē:

quā Sĭcŭlaē vīctōr tēllūrīs Claūdĭŭs ēt quā

Caēsăr, ăb hūmānā ‖ cēssĭt ĭn āstră vĭā.

19

Ōbĭcĭtūr tŏtĭēns ā tē mĭhĭ nōstră lĭbīdŏ;

crēdĕ mĭhī, vōbīs ‖ īmpĕrăt īstă măgīs.

vōs, ŭbĭ cōntēmptī rūpīstīs frēnă pŭdōrīs,

nēscītīs cāptaē ‖ mēntĭs hăbērĕ mŏdūm.

Flāmmă pĕr īncēnsās cĭtĭūs sēdētŭr ărīstās,5

flūmĭnăque ād fōntīs ‖ sīnt rĕdĭtūră căpūt

ēt plăcĭdūm Sŷrtēs pōrtum ēt bŏnă lītŏră naūtīs

praēbĕăt hōspĭtĭō ‖ saēvă Mălēă sŭō,

quām pōssīt vēstrōs quīsquām rĕprĕhēndĕrĕ cūrsūs

ēt răbĭdaē stĭmŭlōs ‖ frāngĕrĕ nēquĭtĭaē.10

Tēstīs, Crētaēī fāstūs quaē pāssă iŭvēncī

īndŭĭt ābiēgnaē ‖ cōrnŭă fālsă bŏvīs;

tēstīs Thēssălĭcō flāgrāns Sālmōnĭs Ĕnīpeō,

quaē vŏlŭīt lĭquĭdō ‖ tōtă sŭbīrĕ dĕō.

Crīmĕn ĕt īllă fŭīt, pătrĭā sūccēnsă sĕnēctā15

ārbŏrĭs īn frōndīs ‖ cōndĭtă Mŷrrhă nŏvaē.

nām quīd Mēdēaē rĕfĕrām, quō tēmpŏrĕ mātrīs

īrām nātōrūm ‖ caēdĕ pĭāvĭt ămōr?

quīdvĕ Clўtaēmēstraē, prōptēr quām tōtă Mўcēnīs

īnfāmīs stūprō ‖ stāt Pĕlŏpēă dŏmūs?20

tūque ō Mīnōā vēnūmdătă, Scŷllă, fĭgūrā,

tōndēs pūrpŭrĕā ‖ rēgnă pătērnă cŏmā.

Hānc ĭgĭtūr dōtēm vīrgō dēspōndĕrăt hōstī!

Nīsĕ, tŭās pōrtās ‖ fraūdĕ rĕclūsĭt ămōr.

Āt vōs, īnnūptaē, fēlīcĭŭs ūrĭtĕ taēdās:25

pēndēt Crētaēā ‖ trāctă pŭēllă rătĕ.

Nōn tămĕn īmmĕrĭtō! Mīnōs sĕdĕt ārbĭtĕr Ōrcī:

vīctŏr ĕrāt quāmvīs, ‖ aēquŭs ĭn hōstĕ fŭīt."

20

Crēdīs eūm iām pōssĕ tŭaē mĕmĭnīssĕ fĭgūraē,

vīdīsti ā lēctō ‖ quēm dărĕ vēlă tŭō?

dūrūs, quī lūcrō pŏtŭīt mūtārĕ pŭēllām!

tāntīne, ūt lăcrĭmēs, ‖ Āfrĭcă tōtă fŭīt?

āt tū, stūltă, dĕōs, tū fīngĭs ĭnānĭă vērbă:5

fōrsĭtăn īlle ălĭō ‖ pēctŭs ămōrĕ tĕrāt.

Ēst tĭbĭ fōrmă pŏtēns, sūnt cāstaē Pāllădĭs ārtēs,

splēndĭdăque ā dōctō ‖ fāmă rĕfūlgĕt ăvō.

Fōrtūnātă dŏmūs, mŏdŏ sīt tĭbĭ fīdŭs ămīcūs!

fīdŭs ĕro: īn nōstrōs ‖ cūrrĕ, pŭēllă, tŏrōs!10

tū quŏquĕ, qui aēstīvōs spătĭōsĭŭs ēxĭgĭs īgnīs,

Phoēbĕ, mŏrātūraē ‖ cōntrăhĕ lūcĭs ĭtēr.

Nōx mĭhĭ prīmă vĕnīt! prīmaē dătă tēmpŏră nōctīs!

lōngĭŭs īn prīmō, ‖ Lūnă, mŏrārĕ tŏrō.

Quām mūltae āntĕ mĕīs cēdēnt sērmōnĭbŭs hōraē,15

dūlcĭă quām nōbīs ‖ cōncĭtĕt ārmă Vĕnūs!

foēdĕră sūnt pōnēndă prĭūs sīgnāndăquĕ iūră

ēt scrībēndă mĭhī ‖ lēx ĭn ămōrĕ nŏvō.

Haēc Ămŏr īpsĕ sŭō cōnstrīngīt pīgnŏră sīgnō:

tēstīs sīdĕrĕaē ‖ tō‹r›tă cŏrōnă dĕaē.20

Nāmque ŭbĭ nōn cērtō vīncītūr foēdĕrĕ lēctūs,

nōn hăbĕt ūltōrēs ‖ nōx vĭgĭlāndă dĕōs,

ēt quĭbŭs īmpŏsŭīt, sōlvīt mōx vīnclă lĭbīdŏ:

cōntĭnĕānt nōbīs ‖ ōmĭnă prīmă fĭdēm.

Ērgō, quī pāctās īn foēdĕră rūpĕrĭt ārās,25

pōllŭĕrītquĕ nŏvō ‖ sācră mărītă tŏrō,

īllī sīnt quīcūmquĕ sŏlēnt ĭn ămōrĕ dŏlōrēs,

ēt căpŭt ārgūtaē ‖ praēbĕăt hīstŏrĭaē;

nēc flēntī dŏmĭnaē pătĕfīānt nōctĕ fĕnēstraē:

sēmpĕr ămēt, frūctū ‖ sēmpĕr ămōrĭs ĕgēns.30

21

Māgnum ĭtĕr ād dōctās prŏfĭcīscī cōgŏr Ăthēnās,

ūt mē lōngă grăvī ‖ sōlvăt ămōrĕ vĭă.

Crēscĭt ĕnim āssĭdŭē spēctāndō cūră pŭēllaē:

īpse ălĭmēntă sĭbī ‖ māxĭmă praēbĕt Ămōr.

Ōmnĭă sūnt tēmptātă mĭhī, quācūmquĕ fŭgārī5

pōssĕt: ăt ēx ōmnī ‖ mē prĕmĭt īpsĕ dĕūs.

Vīx tămĕn aūt sĕmĕl ādmīttīt, cūm saēpĕ nĕgārīt:

seū vĕnĭt, ēxtrēmō ‖ dōrmĭt ămīctă tŏrō.

Ūnum ĕrĭt aūxĭlĭūm: mūtātīs Cŷnthĭă tērrīs

quāntum ŏcŭlīs, ănĭmō ‖ tām prŏcŭl ībĭt ămōr.10

Nūnc ăgĭte, ō sŏcĭī, prōpēllĭte ĭn aēquŏră nāvēm,

rēmōrūmquĕ părēs ‖ dūcĭtĕ sōrtĕ vĭcēs,

iūngĭtĕque ēxtrēmō fēlīcĭă līntĕă mālō:

iām lĭquĭdūm naūtīs ‖ aūră sĕcūndăt ĭtēr.

Rōmānaē tūrrēs ēt vōs vălĕātĭs, ămīcī,15

quālīscūmquĕ mĭhī ‖ tūquĕ, pŭēllă, vălē!

ērgo ĕgŏ nūnc rŭdĭs Hādrĭăcī vĕhăr aēquŏrĭs hōspēs,

cōgăr ĕt ūndĭsŏnōs ‖ nūnc prĕce ădīrĕ dĕōs.

Deīndĕ pĕr Īŏnĭūm vēctūs cūm fēssă Lĕchaēō

sēdārīt plăcĭdā ‖ vēlă phăsēlŭs ăquā,20

quōd sŭpĕrēst, sūffērrĕ, pĕdēs, prŏpĕrātĕ lăbōrēm,

Īsthmōs quā tērrīs ‖ ārcĕt ŭtrūmquĕ mărĕ.

īnde ŭbĭ Pīraēī căpĭēnt mē lītŏră pōrtūs,

scāndam ĕgŏ Thēsēaē ‖ brācchĭă lōngă vĭaē.

Īllīc vēl stŭdĭīs ănĭmum ēmēndārĕ Plătōnīs25

īncĭpĭam aūt hōrtīs, ‖ dōcte Ĕpĭcūrĕ, tŭīs;

pērsĕquăr aūt stŭdĭūm līnguaē, Dēmōsthĕnĭs ārmă,

lībrōrūmquĕ tŭōs, ‖ dōctĕ Mĕnāndrĕ, sălēs;

aūt cērtē tăbŭlaē căpĭēnt mĕă lūmĭnă pīctaē,

sīve ĕbŏre ēxāctaē, ‖ seū măgĭs aērĕ, mănūs.30

Aūt spătĭa ānnōrum aūt lōnga īntērvāllă prŏfūndī

lēnībūnt tăcĭtō ‖ vūlnĕră nōstră sĭnū:

seū mŏrĭār, fātō, nōn tūrpī frāctŭs ămōrĕ;

ātque ĕrĭt īllă mĭhī ‖ mōrtĭs hŏnēstă dĭēs.

22

Frīgĭdă tām mūltōs plăcŭīt tĭbĭ Cŷzĭcŭs ānnōs,

Tūllĕ, Prŏpōntĭăcā ‖ quā flŭĭt īsthmŏs ăquā,

Dīndўmĭs ēt sācrā făbrĭcāta ē vītĕ Cўbēbē,

rāptōrīsquĕ tŭlīt ‖ quā vĭă Dītĭs ĕquōs?

sī tē fōrtĕ iŭvānt Hēllēs Ăthămāntĭdŏs ūrbēs,5

āt dēsīdĕrĭō, ‖ Tūllĕ, mŏvērĕ mĕō.

Tū lĭcĕt āspĭcĭās caēlum ōmne Ātlāntă gĕrēntēm,

sēctăquĕ Pērsēā ‖ Phōrcĭdŏs ōră mănū,

Gērўŏnīs stăbŭla ēt lūctāntum īn pūlvĕrĕ sīgnă

Hērcŭlĭs Āntaēīque ‖ Hēspĕrĭdūmquĕ chŏrōs;10

tūquĕ tŭō Cōlchūm prōpēllās rēmĭgĕ Phāsīm,

Pēlĭăcaēquĕ trăbīs ‖ tōtum ĭtĕr īpsĕ lĕgās,

quā rŭdĭs Ārgōā nătăt īntēr sāxă cŏlūmbā

īn făcĭēm prōraē ‖ pīnŭs ădāctă nŏvaē;

ēt sīs, qua Ōrtўgĭē vīsēnda ēst, ōră Căŷstrī,15

ēt quā sēptēnās ‖ tēmpĕrăt ūndă vĭās;

ōmnĭă Rōmānaē cēdēnt mīrācŭlă tērraē:

nātūra hīc pŏsŭīt, ‖ quīdquĭd ŭbīquĕ fŭīt.

Ārmīs āptă măgīs tēllūs quām cōmmŏdă nōxaē:

Fāmām, Rōmă, tŭaē ‖ nōn pŭdĕt hīstŏrĭaē.20

Nām quāntūm fērrō tāntūm pĭĕtātĕ pŏtēntēs

stāmūs: vīctrīcēs ‖ tēmpĕrăt īră mănūs.

Hīc Ănĭō Tībūrnĕ flŭīs, Clītūmnŭs ăb Ūmbrō

trāmĭte, ĕt aētērnūm ‖ Mārcĭŭs ūmŏr ŏpūs,

Ālbānūs lăcŭs ēt sŏcĭā Nĕmŏrēnsĭs ăb ūndā,25

pōtăquĕ Pōllūcīs ‖ nŷmphă sălūbrĭs ĕquō.

Āt nōn squāmōsō lābūntūr vēntrĕ cĕrāstaē,

Ītălă pōrtēntīs ‖ nēc fŭrĭt ūndă nŏvīs,

nōn hīc Āndrŏmĕdaē rĕsŏnānt prō mātrĕ cătēnaē,

nēc trĕmĭs Aūsŏnĭās, ‖ Phoēbĕ fŭgātĕ, dăpēs,30

nēc cuīquam ābsēntēs ārsērūnt īn căpŭt īgnēs

ēxĭtĭūm nātō ‖ mātrĕ mŏvēntĕ sŭō,

Pēnthĕă nōn saēvaē vēnāntŭr ĭn ārbŏrĕ Bācchaē,

nēc sōlvīt Dănăās ‖ sūbdĭtă cērvă rătīs,

cōrnŭă nēc vălŭīt cūrvāre īn paēlĭcĕ Iūnŏ35

aūt făcĭēm tūrpī ‖ dēdĕcŏrārĕ bŏvĕ;

ārbŏrĕāsquĕ crŭcēs Sĭnĭs, ēt nōn hōspĭtă Grāīs

sāxa ēt cūrvātās ‖ īn sŭă fātă trăbēs.

Haēc tĭbĭ, Tūllĕ, părēns, haēc ēst pūlchērrĭmă sēdēs,

hīc tĭbĭ prō dīgnā ‖ gēntĕ pĕtēndŭs hŏnōs,40

hīc tĭbi ăd ēlŏquĭūm cīvēs, hīc āmplă nĕpōtūm

spēs ēt vēntūraē ‖ cōniŭgĭs āptŭs ămōr.

23

Ērgō tām dōctaē nōbīs pĕrĭērĕ tăbēllaē,

scrīptă quĭbūs părĭtēr ‖ tōt pĕrĭērĕ bŏnă!

hās quōndām nōstrīs mănĭbūs dētrīvĕrăt ūsūs,

quī nōn sīgnātās ‖ iūssĭt hăbērĕ fĭdēm.

īllaē iām sĭnĕ mē nōrānt plācārĕ pŭēllās5

ēt quaēdām sĭnĕ mē ‖ vērbă dĭsērtă lŏquī.

Nōn īllās fīxūm cārās ēffēcĕrăt aūrūm:

vūlgārī būxō ‖ sōrdĭdă cēră fŭīt.

Quālēscūmquĕ mĭhī sēmpēr mānsērĕ fĭdēlēs,

sēmpĕr ĕt ēffēctūs ‖ prōmĕrŭērĕ bŏnōs.10

Fōrsĭtăn haēc īllīs fŭĕrīnt māndātă tăbēllīs:

"Īrāscōr quŏnĭam ēs, ‖ lēntĕ, mŏrātŭs hĕrī.

Ān tĭbĭ nēscĭŏ quaē vīsa ēst fōrmōsĭŏr? ān tū

nōn bŏnă dē nōbīs ‖ crīmĭnă fīctă iăcīs?"

aūt dīxīt: "Vĕnĭēs hŏdĭē, cēssābĭmŭs ūnā:15

hōspĭtĭūm tōtā ‖ nōctĕ părāvĭt Ămōr,"

ēt quaēcūmquĕ vŏlēns rĕpĕrīt nōn stūltă pŭēllă

gārrŭlă, cūm blāndīs ‖ dīcĭtŭr hōră dŏlīs.

mē mĭsĕrum, hīs ălĭquīs rătĭōnēm scrībĭt ăvārūs

ēt pōnīt dūrās ‖ īntĕr ĕphēmĕrĭdās!20

quās sī quīs mĭhĭ rēttŭlĕrīt, dōnābĭtŭr aūrō:

quīs prō dīvĭtĭīs ‖ līgnă rĕtēntă vĕlīt?

ī pŭĕr, ēt cĭtŭs haēc ălĭquā prōpōnĕ cŏlūmnā,

ēt dŏmĭnum Ēsquĭlĭīs ‖ scrībe hăbĭtārĕ tŭūm!

24

Fālsa ēst īstă tŭaē, mŭlĭēr, fīdūcĭă fōrmaē,

ōlim ŏcŭlīs nĭmĭūm ‖ fāctă sŭpērbă mĕīs.

Nōstĕr ămōr tālīs trĭbŭīt tĭbĭ, Cŷnthĭă, laūdēs:

vērsĭbŭs īnsīgnēm ‖ tē pŭdĕt ēssĕ mĕīs.

Mīxtām tē vărĭā laūdāvī saēpĕ fĭgūrā,5

ūt, quōd nōn ēssēs, ‖ ēssĕ pŭtārĕt ămōr;

ēt cŏlŏr ēst tŏtĭēns rŏsĕō cōllātŭs Ĕōō,

cūm tĭbĭ quaēsītūs ‖ cāndŏr ĭn ōrĕ fŏrēt.

Quōd mĭhĭ nōn pătrĭī pŏtĕrānt āvērtĕre ămīcī,

ēlvēre aūt vāstō ‖ Thēssălă sāgă mărī,10

hōc ĕgŏ nōn fērrō, nōn īgnĕ cŏāctŭs, ĕt īpsā

naūfrăgŭs Aēgaēā ‖ (vēră fătēbŏr) ăquā.

Cōrrēptūs saēvō Vĕnĕrīs tōrrēbăr ăēnō;

vīnctŭs ĕrām vērsās ‖ īn mĕă tērgă mănūs.

Ēccĕ cŏrōnātaē pōrtūm tĕtĭgērĕ cărīnaē,15

trāiēctaē Sŷrtēs, ‖ āncŏră iāctă mĭhi ēst.

Nūnc dēmūm vāstō fēssī rĕsĭpīscĭmŭs aēstū,

vūlnĕrăque ād sānūm ‖ nūnc cŏĭērĕ mĕă.

Mēns Bŏnă, sī quă dĕa ēs, tŭă me īn sācrārĭă dōnō!

ēxcĭdĕrānt sūrdō ‖ tōt mĕă vōtă Iŏvī.20

25

Rīsŭs ĕrām pŏsĭtīs īntēr cōnvīvĭă mēnsīs

ēt dē mē pŏtĕrāt ‖ quīlĭbĕt ēssĕ lŏquāx.

Quīnquĕ tĭbī pŏtŭī sērvīrĕ fĭdēlĭtĕr ānnōs:

ūnguĕ mĕām mōrsō ‖ saēpĕ quĕrērĕ fĭdēm.

Nīl mŏvĕōr lăcrĭmīs: īstā sūm cāptŭs ăb ārtĕ;5

sēmpĕr ăb īnsĭdĭīs, ‖ Cŷnthĭă, flērĕ sŏlēs.

Flēbo ĕgŏ dīscēdēns, sēd flētum īniūrĭă vīncīt:

tū bĕnĕ cōnvĕnĭēns ‖ nōn sĭnĭs īrĕ iŭgūm.

Līmĭnă iām nōstrīs vălĕānt lăcrĭmāntĭă vērbīs,

nēc tămĕn īrātā ‖ iānŭă frāctă mănū.10

Āt tē cēlātīs aētās grăvĭs ūrgĕăt ānnīs

ēt vĕnĭāt fōrmaē ‖ rūgă sĭnīstră tŭaē!

vēllĕrĕ tūm cŭpĭās ālbōs ā stīrpĕ căpīllōs,

ā! spĕcŭlō rūgās ‖ īncrĕpĭtāntĕ tĭbī,

ēxclūsa īnquĕ vĭcēm fāstūs pătĭārĕ sŭpērbōs15

ēt quaē fēcīstī ‖ fāctă quĕrārĭs ănūs!

hās tĭbĭ fātālīs cĕcĭnīt mĕă pāgĭnă dīrās:

ēvēntūm fōrmaē ‖ dīscĕ tĭmērĕ tŭaē!