0

Ō cūrās hŏmĭnum! ō quāntum ēst īn rēbŭs ĭnānĕ!

"quīs lĕgĕt haēc?" mīn tu īstŭd ăīs? nēmo hērcŭlĕ. "nēmō?"

vēl dŭŏ vēl nēmō. "tūrpe ēt mĭsĕrābĭlĕ." quārē?

nē mĭhĭ Pōlўdămās ēt Trōĭădēs Lăbĕōnēm

praētŭlĕrīnt? nūgaē. nōn, sī quīd tūrbĭdă Rōmă5

ēlĕvĕt, āccēdās ēxāmēnve īmprŏbum ĭn īllā

cāstīgēs trŭtĭnā nēc tē quaēsīvĕrĭs ēxtrā.

nām Rōmaē quīs nōn - ā, sī fās dīcĕrĕ - sēd fās

tūm cum ād cānĭtĭem ēt nōstrum īstūd vīvĕrĕ trīstĕ

āspēxi āc nŭcĭbūs făcĭmūs quaēcūmquĕ rĕlīctīs,10

cūm săpĭmūs pătrŭōs. tūnc tūnc - īgnōscĭtĕ (nōlō,

quīd făcĭām?) sēd sūm pĕtŭlāntī splēnĕ căchīnnō.

scrībĭmŭs īnclūsī, nŭmĕrōs īlle, hīc pĕdĕ lībēr,

grānde ălĭquīd quōd pūlmo ănĭmaē praēlārgŭs ănhēlēt.

scīlĭcĕt haēc pŏpŭlō pēxūsquĕ tŏgāquĕ rĕcēntī15

ēt nātālĭcĭā tāndēm cūm sārdŏnўche ālbūs

sēdĕ lĕgēs cēlsā, lĭquĭdō cūm plāsmătĕ gūttūr

mōbĭlĕ cōnlŭĕrīs, pātrāntī frāctŭs ŏcēllō.

tūnc nĕquĕ mōrĕ prŏbō vĭdĕās nēc vōcĕ sĕrēnā

īngēntīs trĕpĭdārĕ Tĭtōs, cūm cārmĭnă lūmbūm20

īntrānt ēt trĕmŭlō scālpūntŭr ŭbi īntĭmă vērsū.

tūn, vĕtŭle, aūrĭcŭlīs ălĭēnīs cōllĭgĭs ēscās,

ārtĭcŭlīs quĭbŭs ēt dīcās cŭtĕ pērdĭtŭs "ōhĕ"?

"quō dĭdĭcīssĕ, nĭsi hōc fērmēntum ēt quaē sĕmĕl īntūs

īnnāta ēst rūptō iĕcŏre ēxĭĕrīt căprĭfīcūs?"25

ēn pāllōr sĕnĭūmque! ō mōrēs, ūsque ădĕōnĕ

scīrĕ tŭūm nĭhĭl ēst nĭsĭ tē scīre hōc scĭăt āltēr?

"āt pūlchrum ēst dĭgĭtō mōnstrāri ēt dīcĭĕr "hīc ēst."

tēn cīrrātōrūm cēntūm dīctātă fŭīssĕ

prō nĭhĭlō pēndēs?" ēcce īntēr pōcŭlă quaērūnt30

Rōmŭlĭdaē sătŭrī quīd dīă pŏēmătă nārrēnt.

hīc ălĭquīs, cuī cīrcum ŭmĕrōs hўăcīnthĭnă laēnāst,

rāncĭdŭlūm quīddām bālbā dē nārĕ lŏcūtūs

Phŷllĭdăs, Hŷpsĭpўlās, vātum ēt plōrābĭlĕ sīquīd,

ēlĭquăt āc tĕnĕrō sūbplāntāt vērbă pălātō.35

ādsēnsērĕ vĭrī: nūnc nōn cĭnĭs īllĕ pŏētaē

fēlīx? nōn lĕvĭōr cīppūs nūnc īmprĭmĭt ōssă?

laūdānt cōnvīvaē: nūnc nōn ē mānĭbŭs īllīs,

nūnc nōn ē tŭmŭlō fōrtūnātāquĕ făvīllā

nāscēntūr vĭŏlaē? "rīdēs" ăĭt "ēt nĭmĭs ūncīs40

nārĭbŭs īndūlgēs. ăn ĕrīt quī vēllĕ rĕcūsēt

ōs pŏpŭlī mĕrŭīsse ēt cēdrō dīgnă lŏcūtūs

līnquĕrĕ nēc scōmbrōs mĕtŭēntĭă cārmĭnă nēc tūs?"

quīsquĭs ĕs, ō mŏdŏ quem ēx ādvērsō dīcĕrĕ fēcī,

nōn ĕgŏ cūm scrībō, sī fōrtĕ quĭd āptĭŭs ēxīt,45

quāndo haēc rāra ăvĭs ēst, sī quīd tămĕn āptĭŭs ēxīt,

laūdārī mĕtŭām; nĕque ĕnīm mĭhĭ cōrnĕă fībrāst.

sēd rēctī fīnēmque ēxtrēmūmque ēssĕ rĕcūsō

"eūgĕ" tŭum ēt "bēllē." nām "bēlle" hōc ēxcŭtĕ tōtūm:

quīd nōn īntŭs hăbēt? nōn hīc ēst Īlĭăs Āttī50

ēbrĭă vērātrō? nōn sīqua ĕlĕgīdĭă crūdī

dīctārūnt prŏcĕrēs? nōn quīdquīd dēnĭquĕ lēctīs

scrībĭtŭr īn cĭtrĕīs? călĭdūm scīs pōnĕrĕ sūmēn,

scīs cŏmĭtem hōrrĭdŭlūm trītā dōnārĕ lăcērnā,

ēt "vērum" īnquĭs "ămō, vērūm mĭhĭ dīcĭtĕ dē mē."55

quī pŏtĕ? vīs dīcām? nūgārīs, cūm tĭbĭ, cālvĕ,

pīnguĭs ăquālĭcŭlūs prōpēnsō sēsquĭpĕde ēxtēt.

ō Iāne, ā tērgō quēm nūllă cĭcōnĭă pīnsīt

nēc mănŭs aūrĭcŭlās ĭmĭtārī mōbĭlĭs ālbās

nēc līnguaē quāntūm sĭtĭāt cănĭs Āpŭlă tāntaē.60

vōs, ō pātrĭcĭūs sānguīs, quōs vīvĕrĕ fās ēst

ōccĭpĭtī caēcō, pōstīcae ōccūrrĭtĕ sānnaē.

"quīs pŏpŭlī sērmo ēst? quĭs ĕnīm nĭsĭ cārmĭnă mōllī

nūnc dēmūm nŭmĕrō flŭĕre, ūt pēr lēvĕ sĕvērōs

ēffūndāt iūnctūra ūnguīs? scīt tēndĕrĕ vērsūm65

nōn sĕcŭs āc si ŏcŭlō rūbrīcām dērĭgăt ūnō.

sīve ŏpŭs īn mōrēs, īn lūxum, īn prāndĭă rēgūm

dīcĕrĕ, rēs grāndēs nōstrō dāt Mūsă pŏētaē."

ēccĕ mŏdo hērōās sēnsūs ādfērrĕ dŏcēmūs

nūgārī sŏlĭtōs Graēcē, nēc pōnĕrĕ lūcūm70

ārtĭfĭcēs nēc rūs sătŭrūm laūdāre, ŭbĭ cōrbēs

ēt fŏcŭs ēt pōrci ēt fūmōsă Pălīlĭă fēnō,

ūndĕ Rĕmūs sūlcōquĕ tĕrēns dēntālĭă, Quīntī,

cūm trĕpĭda āntĕ bŏvēs dīctātōrem īndŭĭt ūxōr

ēt tŭa ărātră dŏmūm līctōr tŭlĭt - eūgĕ pŏētă!75

"ēst nūnc Brīsaēī quēm vēnōsūs lĭbĕr Āccī,

sūnt quōs Pācŭvĭūsque ēt vērrūcōsă mŏrētūr

Āntĭŏpa aērūmnīs cōr lūctĭfĭcābĭlĕ fūltă?"

hōs pŭĕrīs mŏnĭtūs pātrēs īnfūndĕrĕ līppōs

cūm vĭdĕās, quaērīsne ūnde haēc sārtāgŏ lŏquēndī80

vēnĕrĭt īn līnguās, ūnde īstūd dēdĕcŭs īn quō

trōssŭlŭs ēxsūltāt tĭbĭ pēr sūbsēllĭă lēvīs?

nīlnĕ pŭdēt căpĭtī nōn pōssĕ pĕrīcŭlă cānō

pēllĕrĕ quīn tĕpĭdum hōc ōptēs aūdīrĕ "dĕcēntēr"?

"fūr ĕs" ăīt Pĕdĭō. Pĕdĭūs quīd? crīmĭnă rāsīs85

lībrăt ĭn āntĭthĕtīs, dōctās pŏsŭīssĕ fĭgūrās

laūdātūr: "bēllum hōc." hōc bēllum? ān, Rōmŭlĕ, cēvēs?

mēn mŏvĕāt? quīppe, ēt, cāntēt sī naūfrăgŭs, āssēm

prōtŭlĕrīm? cāntās, cūm frāctā te īn trăbĕ pīctūm

ēx ŭmĕrō pōrtēs? vērūm nēc nōctĕ părātūm90

plōrābīt quī mē vŏlĕt īncūrvāssĕ quĕrēllā.

"sēd nŭmĕrīs dĕcŏr ēst ēt iūnctūra āddĭtă crūdīs.

clūdĕrĕ sīc vērsūm dĭdĭcīt "Bĕrĕcŷntĭŭs Āttīs"

ēt "quī caērŭlĕūm dĭrĭmēbāt Nērĕă dēlphīn,"

sīc "cōstām lōngō sūbdūxĭmŭs Āppēnnīnō."95

"Ārmă vĭrūm", nōnne hōc spūmōsum ēt cōrtĭcĕ pīnguī.

ūt rāmālĕ vĕtūs vēgrāndī sūbĕrĕ cōctūm?"

quīdnam ĭgĭtūr tĕnĕrum ēt lāxā cērvīcĕ lĕgēndūm?

"tōrvă Mĭmāllŏnĕīs īmplērūnt cōrnŭă bōmbīs,

ēt rāptūm vĭtŭlō căpŭt āblātūră sŭpērbō100

Bāssărĭs ēt lŷncēm Maēnās flēxūră cŏrŷmbīs

eūhiōn īngĕmĭnāt, rĕpărābĭlĭs ādsŏnăt ēchō."

haēc fĭĕrēnt sī tēstĭcŭlī vēna ūllă pătērnī

vīvĕrĕt īn nōbīs? sūmmā dēlūmbĕ sălīvā

hōc nătăt īn lābrīs ĕt ĭn ūdo ēst Maēnăs ĕt Āttīs105

nēc plŭtĕūm caēdīt nēc dēmōrsōs săpĭt ūnguīs.

"sēd quĭd ŏpūs tĕnĕrās mōrdācī rādĕrĕ vērō

aūrĭcŭlās? vĭdĕ sīs nē māiōrūm tĭbĭ fōrtĕ

līmĭnă frīgēscānt: sŏnăt hīc dē nārĕ cănīnā

līttĕră." pēr me ĕquĭdēm sīnt ōmnĭă prōtĭnŭs ālbă;110

nīl mŏrŏr eūge ōmnēs, ōmnēs bĕnĕ, mīrae ĕrĭtīs rēs.

hōc iŭvăt? "hīc" īnquīs "vĕtŏ quīsquām fāxĭt ŏlētūm."

pīngĕ dŭōs ānguīs: "pŭĕrī, săcĕr ēst lŏcŭs, ēxtrā

mēiĭtĕ." dīscēdō. sĕcŭīt Lūcīlĭŭs ūrbēm,

tē Lŭpĕ, tē Mūci, ēt gĕnŭīnūm frēgĭt ĭn īllīs.115

ōmnĕ văfēr vĭtĭūm rīdēntī Flāccŭs ămīcō

tāngĭt ĕt ādmīssūs cīrcūm praēcōrdĭă lūdīt,

cāllĭdŭs ēxcūssō pŏpŭlūm sūspēndĕrĕ nāsō.

mē mūttīrĕ nĕfās? nēc clām? nēc cūm scrŏbĕ? nūsquām?

hīc tămĕn īnfŏdĭām. vīdī, vīdi īpsĕ, lĭbēllĕ:120

aūrĭcŭlās ăsĭnī quīs nōn hăbĕt? hōc ĕgo ŏpērtūm,

hōc rīdērĕ mĕūm, tām nīl, nūllā tĭbĭ vēndō

Īlĭăde. aūdācī quīcūmque ādflātĕ Crătīnō

īrātum Eūpŏlĭdēm praēgrāndī cūm sĕnĕ pāllēs,

āspĭce ĕt haēc, sī fōrte ălĭquīd dēcōctĭŭs aūdīs.125

īndĕ văpōrātā lēctōr mĭhĭ fērvĕăt aūrĕ,

nōn hīc qui īn crĕpĭdās Grāiōrūm lūdĕrĕ gēstīt

sōrdĭdŭs ēt lūscō quī pōssīt dīcĕrĕ "lūscĕ,"

sēse ălĭquēm crēdēns Ĭtălō quŏd hŏnōrĕ sŭpīnūs

frēgĕrĭt hēmīnās Ārrēti aēdīlĭs ĭnīquās,130

nēc qui ăbăcō nŭmĕrōs ēt sēcto īn pūlvĕrĕ mētās

scīt rīsīssĕ văfēr, mūltūm gaūdērĕ părātūs

sī cўnĭcō bārbām pĕtŭlāns nōnārĭă vēllāt.

hīs māne ēdīctūm, pōst prāndĭă Cāllĭrhŏēn dō.

O curas hominum! o quantum est in rebus inane!

"quis leget haec?" min tu istud ais? nemo hercule. "nemo?"

vel duo vel nemo. "turpe et miserabile." quare?

ne mihi Polydamas et Troiades Labeonem

5praetulerint? nugae. non, si quid turbida Roma

elevet, accedas examenve improbum in illa

castiges trutina nec te quaesiveris extra.

nam Romae quis non - a, si fas dicere - sed fas

tum cum ad canitiem et nostrum istud vivere triste

10aspexi ac nucibus facimus quaecumque relictis,

cum sapimus patruos. tunc tunc - ignoscite (nolo,

quid faciam?) sed sum petulanti splene - cachinno.

scribimus inclusi, numeros ille, hic pede liber,

grande aliquid quod pulmo animae praelargus anhelet.

15scilicet haec populo pexusque togaque recenti

et natalicia tandem cum sardonyche albus

sede leges celsa, liquido cum plasmate guttur

mobile conlueris, patranti fractus ocello.

tunc neque more probo videas nec voce serena

20ingentis trepidare Titos, cum carmina lumbum

intrant et tremulo scalpuntur ubi intima versu.

tun, vetule, auriculis alienis colligis escas,

articulis quibus et dicas cute perditus "ohe"?

"quo didicisse, nisi hoc fermentum et quae semel intus

25innata est rupto iecore exierit caprificus?"

en pallor seniumque! o mores, usque adeone

scire tuum nihil est nisi te scire hoc sciat alter?

"at pulchrum est digito monstrari et dicier "hic est."

ten cirratorum centum dictata fuisse

30pro nihilo pendes?" ecce inter pocula quaerunt

Romulidae saturi quid dia poëmata narrent.

hic aliquis, cui circum umeros hyacinthina laenast,

rancidulum quiddam balba de nare locutus

Phyllidas, Hypsipylas, vatum et plorabile siquid,

35eliquat ac tenero subplantat verba palato.

adsensere viri: nunc non cinis ille poëtae

felix? non levior cippus nunc imprimit ossa?

laudant convivae: nunc non e manibus illis,

nunc non e tumulo fortunataque favilla

40nascentur violae? "rides" ait "et nimis uncis

naribus indulges. an erit qui velle recuset

os populi meruisse et cedro digna locutus

linquere nec scombros metuentia carmina nec tus?"

quisquis es, o modo quem ex adverso dicere feci,

45non ego cum scribo, si forte quid aptius exit,

quando haec rara avis est, si quid tamen aptius exit,

laudari metuam; neque enim mihi cornea fibrast.

sed recti finemque extremumque esse recuso

"euge" tuum et "belle." nam "belle" hoc excute totum:

50quid non intus habet? non hic est Ilias Atti

ebria veratro? non siqua elegidia crudi

dictarunt proceres? non quidquid denique lectis

scribitur in citreis? calidum scis ponere sumen,

scis comitem horridulum trita donare lacerna,

55et "verum" inquis "amo, verum mihi dicite de me."

qui pote? vis dicam? nugaris, cum tibi, calve,

pinguis aqualiculus propenso sesquipede extet.

o Iane, a tergo quem nulla ciconia pinsit

nec manus auriculas imitari mobilis albas

60nec linguae quantum sitiat canis Apula tantae.

vos, o patricius sanguis, quos vivere fas est

occipiti caeco, posticae occurrite sannae.

"quis populi sermo est? quis enim nisi carmina molli

nunc demum numero fluere, ut per leve severos

65effundat iunctura unguis? scit tendere versum

non secus ac si oculo rubricam derigat uno.

sive opus in mores, in luxum, in prandia regum

dicere, res grandes nostro dat Musa poëtae."

ecce modo heroas sensus adferre docemus

70nugari solitos Graece, nec ponere lucum

artifices nec rus saturum laudare, ubi corbes

et focus et porci et fumosa Palilia feno,

unde Remus sulcoque terens dentalia, Quinti,

cum trepida ante boves dictatorem induit uxor

75et tua aratra domum lictor tulit - euge poëta!

"est nunc Brisaei quem venosus liber Acci,

sunt quos Pacuviusque et verrucosa moretur

Antiopa aerumnis cor luctificabile fulta?"

hos pueris monitus patres infundere lippos

80cum videas, quaerisne unde haec sartago loquendi

venerit in linguas, unde istud dedecus in quo

trossulus exsultat tibi per subsellia levis?

nilne pudet capiti non posse pericula cano

pellere quin tepidum hoc optes audire "decenter"?

85"fur es" ait Pedio. Pedius quid? crimina rasis

librat in antithetis, doctas posuisse figuras

laudatur: "bellum hoc." hoc bellum? an, Romule, ceves?

men moveat? quippe, et, cantet si naufragus, assem

protulerim? cantas, cum fracta te in trabe pictum

90ex umero portes? verum nec nocte paratum

plorabit qui me volet incurvasse querella.

"sed numeris decor est et iunctura addita crudis.

cludere sic versum didicit "Berecyntius Attis"

et "qui caeruleum dirimebat Nerea delphin,"

95sic "costam longo subduximus Appennino."

"Arma virum", nonne hoc spumosum et cortice pingui.

ut ramale vetus vegrandi subere coctum?"

quidnam igitur tenerum et laxa cervice legendum?

"torva Mimalloneis implerunt cornua bombis,

100et raptum vitulo caput ablatura superbo

Bassaris et lyncem Maenas flexura corymbis

euhion ingeminat, reparabilis adsonat echo."

haec fierent si testiculi vena ulla paterni

viveret in nobis? summa delumbe saliva

105hoc natat in labris et in udo est Maenas et Attis

nec pluteum caedit nec demorsos sapit unguis.

"sed quid opus teneras mordaci radere vero

auriculas? vide sis ne maiorum tibi forte

limina frigescant: sonat hic de nare canina

110littera." per me equidem sint omnia protinus alba;

nil moror euge omnes, omnes bene, mirae eritis res.

hoc iuvat? "hic" inquis "veto quisquam faxit oletum."

pinge duos anguis: "pueri, sacer est locus, extra

meiite." discedo. secuit Lucilius urbem,

115te Lupe, te Muci, et genuinum fregit in illis.

omne vafer vitium ridenti Flaccus amico

tangit et admissus circum praecordia ludit,

callidus excusso populum suspendere naso.

me muttire nefas? nec clam? nec cum scrobe? nusquam?

120hic tamen infodiam. vidi, vidi ipse, libelle:

auriculas asini quis non habet? hoc ego opertum,

hoc ridere meum, tam nil, nulla tibi vendo

Iliade. audaci quicumque adflate Cratino

iratum Eupolidem praegrandi cum sene palles,

125aspice et haec, si forte aliquid decoctius audis.

inde vaporata lector mihi ferveat aure,

non hic qui in crepidas Graiorum ludere gestit

sordidus et lusco qui possit dicere "lusce,"

sese aliquem credens Italo quod honore supinus

130fregerit heminas Arreti aedilis iniquas,

nec qui abaco numeros et secto in pulvere metas

scit risisse vafer, multum gaudere paratus

si cynico barbam petulans nonaria vellat.

his mane edictum, post prandia Callirhoën do.