P. PAPINII STATII - THEBAIDOS LIBER II

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

0

Īntĕrĕā gĕlĭdīs Māiā sătŭs ālĭgĕr ūmbrīs

iūssă gĕrēns māgnī rĕmĕāt Iŏvĭs; ūndĭquĕ pīgraē

īrĕ vĕtānt nūbēs ēt tūrbĭdŭs īmplĭcăt āēr,

nēc Zĕphўrī răpŭērĕ grădūm, sēd foēdă sĭlēntīs

aūră pŏlī. Stŷx īndĕ nŏvēm cīrcūmflŭă cāmpīs,5

hīnc ōbiēctă vĭās tōrrēntum īncēndĭă claūdūnt.

Pōnĕ sĕnēx trĕpĭdā sūccēdīt Lāĭŭs ūmbrā

vūlnĕrĕ tārdŭs ădhūc; căpŭlō nām lārgĭŭs īllī

trānsăbĭīt ănĭmām cōgnātīs īctĭbŭs ēnsīs

īmpĭŭs, ēt prīmās Fŭrĭārūm pērtŭlĭt īrās;10

īt tămĕn ēt mĕdĭcā fīrmāt vēstīgĭă vīrgā.

Tūm stĕrĭlēs lūcī pōssēssăquĕ mānĭbŭs ārvă

ēt fērrūgĭnĕūm nĕmŭs āstŭpĕt, īpsăquĕ tēllūs

mīrātūr pătŭīssĕ rĕtrō, nēc līvĭdă tābēs

īnvĭdĭaē fūnctīs quāmquam ēt iām lūmĭnĕ cāssīs15

dēfŭĭt. Ūnŭs ĭbi ānte ălĭōs, cuī laēvă vŏlūntās

sēmpĕr ĕt ād sŭpĕrōs - hīnc ēt grăvĭs ēxĭtŭs aēvī -

īnsūltārĕ mălīs rēbūsque aēgrēscĕrĕ laētīs:

"Vāde" ăĭt "ō fēlīx, quōscūmquĕ vŏcārĭs ĭn ūsūs,

seū Iŏvĭs īmpĕrĭō, seū māiŏr ădēgĭt Ĕrīnŷs20

īrĕ dĭēm cōntrā, seū tē fŭrĭātă săcērdōs

Thēssălĭs ārcānō iŭbĕt ēmīgrārĕ sĕpūlcrō,

heū dūlcīs vīsūrĕ pŏlōs sōlēmquĕ rĕlīctūm

ēt vĭrĭdēs tērrās ēt pūrōs fōntĭbŭs āmnēs,

trīstĭŏr hās ĭtĕrūm tămĕn īntrātūrĕ tĕnēbrās".25

Īllōs ūt caēcō rĕcŭbāns īn līmĭnĕ sēnsīt

Cērbĕrŭs ātque ōmnīs căpĭtūm sūbrēxĭt hĭātūs

- saēvŭs ĕt īntrāntī pŏpŭlō -, iām nīgră tŭmēbāt

cōllă mĭnāx, iām spārsă sŏlō tūrbāvĕrăt ōssă,

nī dĕŭs hōrrēntēm Lēthaēō vīmĭnĕ mūlcēns30

fērrĕă tērgĕmĭnō dŏmŭīssēt lūmĭnă sōmnō.

Ēst lŏcŭs - Īnăchĭaē dīxērūnt Taēnără gēntēs -,

quā fōrmīdātūm Mălĕaē spūmāntĭs ĭn aūrās

īt căpŭt ēt nūllōs ādmīttīt cūlmĭnĕ vīsūs.

Stāt sūblīmĭs ăpēx vēntōsque īmbrēsquĕ sĕrēnūs35

dēspĭcĭt ēt tāntūm fēssīs īnsīdĭtŭr āstrīs.

Īllīc ēxhaūstī pŏsŭērĕ cŭbīlĭă vēntī,

fūlmĭnĭbūsque ĭtĕr ēst; mĕdĭūm căvă nūbĭlă mōntīs

īnsūmpsērĕ lătūs, sūmmōs nēc praēpĕtĭs ālaē

plaūsŭs ădīt cōllēs, nēc raūcă tŏnītrŭă pūlsānt.40

Āst ŭbĭ prōnă dĭēs, lōngōs sŭpĕr aēquŏră fīnēs

ēxĭgĭt ātque īngēns mĕdĭō nătăt ūmbră prŏfūndō.

Īntĕrĭōrĕ sĭnū frāngēntĭă lītŏră cūrvāt

Taēnărŏs, ēxpŏsĭtōs nōn aūdāx scāndĕrĕ flūctūs.

Īllīc Aēgaēō Nēptūnūs gūrgĭtĕ fēssōs45

īn pōrtūm dēdūcĭt ĕquōs, prĭŏr haūrĭt hărēnās

ūngŭlă, pōstrēmī sōlvūntŭr ĭn aēquŏră pīscēs.

Hōc, ūt fāmă, lŏcō pāllēntīs dēvĭŭs ūmbrās

trāmĕs ăgīt nīgrīquĕ Iŏvīs văcŭa ātrĭă dītāt

mōrtĭbŭs. Ārcădĭī pĕrhĭbēnt sī vēră cŏlōnī,50

strīdŏr ĭbi ēt gĕmĭtūs poēnārum, ātrōquĕ tŭmūltū

fērvĕt ăgēr; saēpe Eūmĕnĭdūm vōcēsquĕ mănūsquĕ

īn mĕdĭūm sōnvērĕ dĭēm, Lētīquĕ trĭfōrmīs

iānĭtŏr āgrĭcŏlās cāmpīs aūdītŭs ăbēgīt.

Hāc ēt tūnc fūscā vŏlŭcēr dĕŭs ōbsĭtŭs ūmbrā55

ēxsĭlĭt ād sŭpĕrōs, īnfērnăquĕ nūbĭlă vūltū

dīscŭtĭt ēt vīvīs ādflātĭbŭs ōră sĕrēnāt.

Īndĕ pĕr Ārctūrūm mĕdĭaēquĕ sĭlēntĭă Lūnaē

ārvă sŭpēr pŏpŭlōsquĕ mĕāt. Sŏpŏr ōbvĭŭs īllī

Nōctĭs ăgēbăt ĕquōs, trĕpĭdūsque āssūrgĭt hŏnōrī60

nūmĭnĭs ēt rēctō dēcēdīt līmĭtĕ caēlī.

Īnfĕrĭōr vŏlăt ūmbră dĕō, praērēptăquĕ nōscīt

sīdĕră prīncĭpĭūmquĕ sŭī; iāmque ārdŭă Cīrrhaē

pōllūtāmquĕ sŭō dēspēctāt Phōcĭdă būstō.

Vēntum ĕrăt ād Thēbās; gĕmŭīt prŏpĕ līmĭnă nātī65

Lāĭŭs ēt nōtōs cūnctātŭs ĭnīrĕ pĕnātēs.

Ūt vēro ēt cēlsīs sŭămēt iŭgă nīxă cŏlūmnīs

vīdĭt ĕt īnfēctōs ĕtĭāmnūm sānguĭnĕ cūrrūs,

paēnĕ rĕtrō tūrbātŭs ăbīt: nēc sūmmă Tŏnāntīs

iūssă nĕc Ārcădĭaē rĕtĭnēnt spīrāmĭnă vīrgaē.70

Ēt tūnc fōrtĕ dĭēs nōtō sīgnātă Tŏnāntīs

fūlmĭnĕ, praērūptī cūm tē, tĕnĕr Eūhĭĕ, pārtūs

trānsmīsērĕ pătrī. Tўrĭīs ĕă caūsă cŏlōnīs

īnsōmnēm lūdō cērtātim ēdūcĕrĕ nōctēm

suāsĕrăt; ēffūsī pāssīm pēr tēctă, pĕr āgrōs,75

sērta īntēr văcŭōsquĕ mĕrō crātērăs ănhēlūm

prōflābānt sūb lūcĕ dĕūm; tūnc plūrĭmă būxūs

aērăquĕ taūrīnōs sŏnĭtū vīncēntĭă pūlsūs.

Īpse ĕtĭām gaūdēns nĕmŏrōsă pĕr āvĭă sānās

īmpŭlĕrāt mātrēs Bācchō mĕlĭōrĕ Cĭthaērōn.80

Quālĭă pēr Rhŏdŏpēn răbĭdō cōnvīvĭă coētū

Bīstŏnĕs aūt mĕdĭaē pōnūnt cōnvāllĭbŭs Ōssaē.

Īllīs sēmiănĭmūm pĕcŭs ēxcūssaēquĕ lĕōnūm

ōrĕ dăpēs, ēt lāctĕ nŏvō dŏmŭīssĕ fŭrōrēm

lūxŭs: ăt Ōgўgĭī sī quāndo ādflāvĭt Ĭācchī85

saēvŭs ŏdōr, tūnc sāxă mănū, tūnc pōcŭlă pūlchrūm

spārgĕre ĕt īmmĕrĭtō sŏcĭōrūm sānguĭnĕ fūsō

īnstaūrārĕ dĭēm fēstāsquĕ rĕpōnĕrĕ mēnsās.

Nōx ĕă, cūm tăcĭtā vŏlŭcēr Cŷllēnĭŭs aūrā

rēgĭs Ĕchīŏnĭī strātīs ādlāpsŭs, ŭbi īngēns90

fūdĕrăt Āssўrĭīs ēxstrūctă tăpētĭbŭs āltō

mēmbră tŏrō. prō gnāră nĭhīl mōrtālĭă fātī

cōrdă sŭī! Căpĭt īllĕ dăpēs, hăbĕt īllĕ sŏpōrēm.

Tūnc sĕnĭōr quaē iūssŭs ăgīt, neū fālsă vĭdērī

nōctĭs ĭmāgŏ quĕāt, lōngaēvī vātĭs ŏpācōs95

Tīrĕsĭaē vūltūs vōcēmque ēt vēllĕră nōtă

īndŭĭtūr. Mānsērĕ cŏmaē prōpēxăquĕ mēntō

cānĭtĭēs pāllōrquĕ sŭūs, sēd fālsă cŭcūrrīt

īnfŭlă pēr crīnēs, glaūcaēque īnnēxŭs ŏlīvaē

vīttārūm prōvēnĭt hŏnōs: deīn tāngĕrĕ rāmō100

pēctŏra ĕt hāc vīsūs fātōrum ēxprōmĕrĕ vōcēs:

"Nōn sōmnī tĭbĭ tēmpŭs, ĭnērs quī nōctĕ sŭb āltā,

gērmānī sēcūrĕ, iăcēs, īngēntĭă dūdūm

āctă vŏcānt rērūmquĕ grăvēs, īgnāvĕ, părātūs.

Tū vĕlŭtī, māgnūm sī iām tōllēntĭbŭs aūstrīs105

Īŏnĭūm nīgrā iăcĕāt sūb nūbĕ, măgīstēr

īmmĕmŏr ārmōrūm vērsāntīsque aēquŏră clāvī

cūnctārīs. iāmque īllĕ nŏvīs (scīt fāmă) sŭpērbīt

cōnŭbĭīs vīrēsquĕ părāt, quīs rēgnă căpēssāt,

quīs nĕgĕt, īnquĕ tŭā sĕnĭūm sĭbĭ dēstĭnăt aūlā.110

Dānt ănĭmōs sŏcĕr aūgŭrĭō fātālĭs Ădrāstūs

dōtālēsque Ārgī, nēc nōn īn foēdĕră vītaē

pōllūtūs plăcŭīt frātērnō sānguĭnĕ Tŷdeūs.

Hīnc tŭmŏr, ēt lōngūs frātrī prōmīttĕrĭs ēxsūl.

Īpsĕ dĕūm gĕnĭtōr tĭbĭ mē mĭsĕrātŭs ăb āltō115

mīttĭt: hăbē Thēbās, caēcūmquĕ cŭpīdĭnĕ rēgnī

aūsūrūmque ĕădēm gērmānum ēxpēllĕ, nĕc ūltrā

frātērnōs ĭnhĭāntem ŏbĭtūs sĭnĕ fīdĕrĕ coēptīs

fraūdĭbŭs aūt Cādmō dŏmĭnās īnfērrĕ Mўcēnās."

Dīxĭt, ĕt ābscēdēns - ĕtĕnīm iām pāllĭdă tūrbānt120

sīdĕră lūcĭs ĕquī - rāmōs āc vēllĕră frōntī

dērĭpŭīt, cōnfēssŭs ăvūm, dīrīquĕ nĕpōtīs

īncŭbŭīt strātīs, iŭgŭlūm mōx caēdĕ pătēntēm

nūdăt ĕt ūndāntī pērfūndīt vūlnĕrĕ sōmnūm.

Īllī rūptă quĭēs, āttōllīt mēmbră tŏrōquĕ125

ērĭpĭtūr plēnūs mōnstrīs, vānūmquĕ crŭōrēm

ēxcŭtĭēns sĭmŭl hōrrĕt ăvūm frātrēmquĕ rĕquīrīt.

Quālĭs ŭbi aūdītō vēnāntūm mūrmŭrĕ tīgrīs

hōrrŭĭt īn măcŭlās sōmnōsque ēxcūssĭt ĭnērtēs,

bēllă cŭpīt lāxātquĕ gĕnās ēt tēmpĕrăt ūnguēs,130

mōx rŭĭt īn tūrmās nātīsque ălĭmēntă crŭēntīs

spīrāntēm fērt ōrĕ vĭrūm: sīc ēxcĭtŭs īrā

dūctŏr ĭn ābsēntēm cōnsūmīt proēlĭă frātrēm.

Ēt iām Mŷgdŏnĭīs ēlātă cŭbīlĭbŭs āltō

īmpŭlĕrāt caēlō gĕlĭdās Aūrōră tĕnēbrās,135

rōrāntīs ēxcūssă cŏmās mūltūmquĕ sĕquēntī

Sōlĕ rŭbēns; īllī rŏsĕūs pēr nūbĭlă sērās

ādvērtīt flāmmās ălĭēnūmque aēthĕră tārdō

Lūcĭfĕr ēxĭt ĕquō, dōnēc pătĕr īgnĕŭs ōrbēm

īmplĕăt ātque īpsī rădĭōs vĕtĕt ēssĕ sŏrōrī,140

cūm sĕnĭōr Tālāiŏnĭdēs nēc lōngă mŏrātī

Dīrcaēūsquĕ grădūm părĭtērque Ăchĕlōĭŭs hērōs

cōrrĭpŭērĕ tŏrīs. Īllōs pōst vērbĕră fēssōs

ēxcēptāmque hĭĕmēm cōrnū pērfūdĕrăt ōmnī

Sōmnŭs; ăt Īnăchĭō tĕnŭīs sūb pēctŏrĕ rēgī145

trāctă quĭēs, dūm mēntĕ dĕōs īncēptăquĕ vērsāt

hōspĭtĭa, ēt quaē sīnt gĕnĕrīs āscītă rĕpērtīs

fātă mŏvēt. Pōstquām mĕdĭīs īn sēdĭbŭs aūlaē

cōngrēssi īnquĕ vĭcēm dēxtrās iūnxērĕ lŏcūmquĕ,

quō sĕrĕre ārcānās āptum ātque ēvōlvĕrĕ cūrās,150

īnsīdūnt, prĭŏr hīs dŭbĭōs cōmpēllăt Ădrāstūs:

"Ēgrĕgĭī iŭvĕnūm, quōs nōn sĭnĕ nūmĭnĕ rēgnīs

īnvēxīt nōx dēxtră mĕīs, quĭbŭs īpsĕ pĕr īmbrēs

fūlmĭnĭbūs mīxtōs īntēmpēstūmquĕ Tŏnāntēm

hās mĕŭs ūsquĕ dŏmūs vēstīgĭă fēcĭt Ăpōllŏ,155

nōn ĕquĭdem ōbscūrūm vōbīs plēbīquĕ Pĕlāsgaē

ēssĕ rĕār, quāntīs cōnūbĭă nōstră prŏcōrūm

tūrbă pĕtānt stŭdĭīs; gĕmĭnaē mĭhĭ nāmquĕ, nĕpōtūm

laētă fĭdēs, aēquō pūbēscūnt sīdĕrĕ nātaē.

Quāntŭs hŏnōs quāntūsquĕ pŭdōr, nē crēdĭtĕ pātrī,160

ēt sŭpĕr hēstērnās lĭcŭīt cōgnōscĕrĕ mēnsās.

Hās tŭmĭdī sŏlĭo ēt lātē dŏmĭnāntĭbŭs ārmīs

ōptāvērĕ vĭrī - lōngum ēnŭmĕrārĕ Phĕraēōs

Oēbălĭōsquĕ dŭcēs - ĕt Ăchaēă pĕr ōppĭdă mātrēs

spēm gĕnĕrīs, nēc plūră tŭūs dēspēxĕrăt Oēneūs165

foēdĕră Pīsaēīsquĕ sŏcēr mĕtŭēndŭs hăbēnīs.

sēd mĭhĭ nēc Spārtā gĕnĭtōs nĕc ăb Ēlĭdĕ mīssōs

iūngĕrĕ fās gĕnĕrōs: vōbīs hīc sānguĭs ĕt aūlaē

cūră mĕaē lōngō prōmīttĭtŭr ōrdĭnĕ fātī.

Dī bĕnĕ, quōd tālēs stīrpēmque ănĭmōsquĕ vĕnītīs,170

ūt rēspōnsă iŭvēnt: hīc dūraē tēmpŏrĕ nōctīs

pārtŭs hŏnōs, haēc īllă vĕnīt pōst vērbĕră mērcēs".

Aūdĭĕrānt, fīxōsque ŏcŭlōs pēr mūtŭă paūlūm

ōră tĕnēnt, vīsīque īntēr sēse ōrdĭnĕ fāndī

cēdĕrĕ. Sēd cūnctīs Tŷdeūs aūdēntĭŏr āctīs175

īncĭpĭt: "Ō quām tē pārcum īn praēcōnĭă fāmaē

mēns ăgĭtāt mātūră tŭaē, quāntūmquĕ fĕrēntēm

fōrtūnām vīrtūtĕ dŏmās! Cuī cēdăt Ădrāstūs

īmpĕrĭīs? quīs tē sŏlĭō Sĭcўōnĭs ăvītaē

ēxcītum īnfrēnōs cōmpōnĕrĕ lēgĭbŭs Ārgōs180

nēscĭăt? ātque ŭtĭnam hīs mănĭbūs pērmīttĕrĕ gēntīs,

Iūppĭtĕr aēquĕ, vĕlīs, quās Dōrĭcŭs āllĭgăt īntūs

Īsthmŏs ĕt āltērnō quās mārgĭnĕ sūbmŏvĕt īnfrā!

Nōn fŭgĕrēt dīrās lūx īntērcīsă Mўcēnās,

saēvă nĕc Ēlēaē gĕmĕrēnt cērtāmĭnă vāllēs,185

Eūmĕnĭdēsque ălĭīs ălĭaē sūb rēgĭbŭs, ēt quaē

tū pŏtĭōr, Thēbānĕ, quĕrī: nōs vērŏ vŏlēntēs

ēxpŏsĭtīque ănĭmīs." hīc īntērfātŭs ĕt āltēr

sūbĭcĭt: "Ānne ălĭquīs sŏcĕrōs āccēdĕrĕ tālīs

ābnŭăt? Ēxsŭlĭbūs quāmquām pătrĭāquĕ fŭgātīs190

nōndūm laētă Vĕnūs, tămĕn ōmnīs cōrdĕ rĕsēdīt

trīstĭtĭa, ādfīxīque ănĭmō cēssērĕ dŏlōrēs.

Nēc mĭnŭs haēc laētī trăhĭmūs sōlācĭă, quām sī

praēcĭpĭtī cōnvūlsă Nŏtō prōspēctĕt ămīcām

pūppĭs hŭmūm. Iŭvăt īngrēssōs fēlīcĭă rēgnī195

ōmĭnă, quōd sŭpĕrēst fātī vītaēquĕ lăbōrūm

fōrtūnā trānsīrĕ tŭā". Nēc plūră mŏrātī

cōnsūrgūnt, dīctīs īmpēnsĭŭs āggĕrăt ōmnĕ

prōmīssum Īnăchĭūs pătĕr, aūxĭlĭōquĕ fŭtūrūm

ēt pătrĭīs spōndēt rĕdŭcēs īndūcĕrĕ rēgnīs.200

Ērgo ălăcrēs Ārgī, fūsō rūmōrĕ pĕr ūrbēm

ādvēnīssĕ dŭcī gĕnĕrōs prīmīsque hўmĕnaēīs

ēgrēgīam Ārgiān nēc fōrmaē laūdĕ sĕcūndām

Dēĭpўlēn tŭmĭdā iām vīrgĭnĭtātĕ iŭgārī,

gaūdĭă mēntĕ părānt; sŏcĭās īt Fāmă pĕr ūrbēs,205

fīnĭtĭmīsque ăgĭtātŭr ăgrīs prŏcŭl ūsquĕ Lўcaēōs

Pārthĕnĭōsquĕ sŭpēr sāltūs Ĕphўraēăquĕ rūră

nēc mĭnŭs Ōgўgĭās ĕădēm dĕă tūrbĭdă Thēbās

īnsĭlĭt ēt tōtīs pērfūndīt moēnĭă pīnnīs

Lābdăcĭūmquĕ dŭcēm praēmīssaē cōnsŏnă nōctī210

tērrĭtăt; hōspĭtĭa ēt thălămōs ēt foēdĕră rēgnī

pērmīxtūmquĕ gĕnūs - quaē tāntă lĭcēntĭă mōnstrō,

quīs fŭrŏr ēst? -, iām bēllă cănīt. Dīffūdĕrăt Ārgōs

ēxspēctātă dĭēs: laētō rēgālĭă coētū

ātrĭă cōmplēntūr, spĕcĭēs ēst cērnĕre ăvōrūm215

cōmmĭnŭs ēt vīvīs cērtāntĭă vūltĭbŭs aēră.

Tāntum aūsaē pērfērrĕ mănūs! Pătĕr īpsĕ bĭcōrnīs

īn laēvūm prōnā nīxūs sĕdĕt Īnăchŭs ūrnā;

hūnc tĕgĭt Īăsĭūsquĕ sĕnēx plăcĭdūsquĕ Phŏrōneūs,

ēt bēllātŏr Ăbās īndīgnātūsquĕ Tŏnāntēm220

Ācrĭsĭūs nūdōquĕ fĕrēns căpŭt ēnsĕ Cŏroēbūs,

tōrvăquĕ iām Dănăī făcĭnūs mĕdĭtāntĭs ĭmāgŏ;

ēxīn mīllĕ dŭcēs. fŏrĭbūs tum īmmīssă sŭpērbīs

ūndă frĕmīt vūlgī, prŏcĕrūm mănŭs ōmnĭs ĕt āltō

quīs prŏpĭōr dē rēgĕ grădūs, stānt ōrdĭnĕ prīmī.225

Īntĕrĭōr sācrīs călĕt ēt sŏnăt aūlă tŭmūltū

fēmĭnĕō; cāstā mātrēm cīnxērĕ cŏrōnā

Ārgŏlĭdēs, pārs vīrgĭnĭbūs cīrcum ūndĭquĕ fūsaē

foēdĕră cōncĭlĭānt nŏvă sōlāntūrquĕ tĭmōrēm.

Ībānt īnsīgnēs vūltūque hăbĭtūquĕ vĕrēndō230

cāndĭdă pūrpŭrĕūm fūsaē sŭpĕr ōră pŭdōrēm

dēiēctaēquĕ gĕnās; tăcĭtē sŭbĭt īllĕ sŭprēmūs

vīrgĭnĭtātĭs ămōr, prīmaēquĕ mŏdēstĭă cūlpaē

cōnfūndīt vūltūs; tūnc ōră rĭgāntŭr hŏnēstīs

īmbrĭbŭs, ēt tĕnĕrōs lăcrĭmaē iūvērĕ părēntēs.235

Nōn sĕcŭs āc sŭpĕrō părĭtēr sī cārdĭnĕ lāpsaē

Pāllăs ĕt āspĕrĭōr Phoēbī sŏrŏr, ūtrăquĕ tēlīs,

ūtrăquĕ tōrvă gĕnīs flāvōque īn vērtĭcĕ nōdō,

īllă sŭās Cŷnthō cŏmĭtēs ăgăt, haēc Ărăcŷnthō;

tūnc, sī fās ŏcŭlīs, nōn ūmquām lōngă tŭēndō240

ēxpĕdĭās, cuī māiŏr hŏnōs, cuī grātĭŏr, aūt plūs

dē Iŏvĕ, mūtātōsquĕ vĕlīnt trānsūmĕrĕ cūltūs,

ēt Pāllās dĕcĕāt phărĕtrās ēt Dēlĭă crīstās.

Cērtānt laētĭtĭā sŭpĕrōsque īn vōtă fătīgānt

Īnăchĭdaē, quaē cuīquĕ dŏmūs sācrīquĕ făcūltās.245

Hī fībrīs ănĭmāquĕ lĭtānt, hī caēspĭtĕ nūdō,

nēc mĭnŭs aūdītī, sī mēns āccēptă, mĕrēntūr

tūrĕ dĕōs, frāctīsque ōbtēndūnt līmĭnă sīlvīs.

Ēccĕ mĕtū sŭbĭtō - Lăchĕsīs sīc dūră iŭbēbāt -

īmpūlsaē mēntēs, ēxcūssăquĕ gaūdĭă pātrī,250

ēt tūrbātă dĭēs. īnnūpto īn līmĭne ădībānt

Pāllădă, Mūnўchĭīs cuī nōn Ārgīvă pĕr ūrbēs

pōsthăbĭta ēst Lārīssă iŭgīs; hīc mōrĕ părēntūm

Īăsĭdēs, thălămīs ŭbĭ cāsta ădŏlēscĕrĕt aētās,

vīrgĭnĕās lībārĕ cŏmās prīmōsquĕ sŏlēbānt255

ēxcūsārĕ tŏrōs. Cēlsām sŭbĕūntĭbŭs ārcēm

īn grădĭbūs sūmmī dēlāpsūs cūlmĭnĕ tēmplī,

Ārcădŏs Eūhīppī spŏlĭūm, cădĭt aērĕŭs ōrbīs,

praēmīssāsquĕ făcēs, fēstūm nūbēntĭbŭs īgnēm,

ōbrŭĭt, ēque ădўtīs sĭmŭl ēxaūdītă rĕmōtīs260

nōndum aūsōs fīrmārĕ grădūm tŭbă tērrŭĭt īngēns.

Īn rēgēm cōnvērsi ōmnēs fōrmīdĭnĕ prīmā,

mōx aūdīssĕ nĕgānt; cūnctōs tămĕn ōmĭnă rērūm

dīră mŏvēnt, vărĭīsquĕ mĕtūm sērmōnĭbŭs aūgēnt.

Nēc mīrūm: nām tum īnfaūstōs dōnāntĕ mărītō265

ōrnātūs, Ārgīă, gĕrīs dīrūmquĕ mŏnīlĕ

Hārmŏnĭaē. Lōnga ēst sĕrĭēs, sēd nōtă mălōrūm

pērsĕquăr, ūndĕ nŏvīs tām saēvă pŏtēntĭă dōnīs.

Lēmnĭŭs haēc, ūt prīscă fĭdēs, Māvōrtĭă lōngūm

fūrtă dŏlēns, cāptō pōstquām nīl ōbstăt ămōrī270

poēnă nĕc ūltrīcēs cāstīgāvērĕ cătēnaē,

Hārmŏnĭaē dōtālĕ dĕcūs sūb lūcĕ iŭgālī

strūxĕrăt. Hōc, dōctī quāmquām māiōră, lăbōrānt

Cŷclōpēs, nōtīque ŏpĕrūm Tēlchīnĕs ămīcā

cērtātīm iūvērĕ mănū; sēd plūrĭmŭs īpsī275

sūdŏr. Ĭbi ārcānō flōrēntīs īgnĕ zmărāgdōs

cīngĭt ĕt īnfaūstās pērcūssum ădămāntă fĭgūrās

Gōrgŏnĕōsque ōrbēs Sĭcŭlāque īncūdĕ rĕlīctōs

fūlmĭnĭs ēxtrēmī cĭnĕrēs vĭrĭdūmquĕ drăcōnūm

lūcēntēs ā frōntĕ iŭbās; hīc flēbĭlĕ gērmēn280

Hēspĕrĭdum ēt dīrūm Phrīxēī vēllĕrĭs aūrūm;

tūm vărĭās pēstēs rāptūmque īntērplĭcăt ātrō

Tīsĭphŏnēs dē crīnĕ dŭcem, ēt quaē pēssĭmă cēstōn

vīs prŏbăt; haēc cīrcūm spūmīs lūnārĭbŭs ūngīt

cāllĭdŭs ātque hĭlărī pērfūndīt cūnctă vĕnēnō.285

Nōn hōc Pāsĭthĕā blāndārūm prīmă sŏrōrūm,

nōn Dĕcŏr Īdălĭūsquĕ pŭēr, sēd Lūctŭs ĕt Īraē

ēt Dŏlŏr ēt tōtā prēssīt Dīscōrdĭă dēxtrā.

Prīmă fĭdēs ŏpĕrī, Cādmūm cŏmĭtātă iăcēntēm

Hārmŏnĭā vērsīs īn sībĭlă dīră quĕrēllīs290

Īllўrĭcōs lōngō sūlcāvīt pēctŏrĕ cāmpōs.

Īmprŏbă mōx Sĕmĕlē vīx dōnă nŏcēntĭă cōllō

īndŭĭt, ēt fāllāx īntrāvīt līmĭnă Iūnŏ.

Tēque ĕtĭam, īnfēlīx, pĕrhĭbēnt, Iōcāstă, dĕcōrūm

pōssēdīssĕ nĕfās; vūltūs hāc laūdĕ cŏlēbās,295

heū quĭbŭs, heū plăcĭtūră tŏrīs! pōst lōngĭŏr ōrdŏ.

Tūnc dōnīs Ārgīă nĭtēt vīlīsquĕ sŏrōrīs

ōrnātūs sācrō praēcūltă sŭpērvĕnĭt aūrō.

Vīdĕrăt hōc cōniūnx pĕrĭtūrī vātĭs ĕt ārās

ānte ōmnīs ĕpŭlāsquĕ trŭcēm sēcrētă cŏquēbāt300

īnvĭdĭām, saēvīs dētūr sī quāndŏ pŏtīrī

cūltĭbŭs, heū nĭhĭl aūgŭrĭīs ādiūtă prŏpīnquīs.

Quōs ōptāt gĕmĭtūs, quāntās cŭpĭt īmpĭă clādēs!

Dīgnă quĭdēm, sēd quīd mĭsĕrī dēcēptă mărītī

ārmă, quĭd īnsōntēs nātī mĕrŭērĕ fŭrōrēs?305

Pōstquām rēgālēs ĕpŭlās ēt gaūdĭă vūlgī

bīssēnī clūsērĕ dĭēs, Īsmēnĭŭs hērōs

rēspĭcĕre ād Thēbās iāmque ēt sŭă quaērĕrĕ rēgnă.

Quīppe ănĭmūm sŭbĭt īllă dĭēs, quā, sōrtĕ bĕnīgnā

frātrĭs, Ĕchīŏnĭā stĕtĕrāt prīvātŭs ĭn aūlā,310

rēspĭcĭēns dēscīssĕ dĕōs trĕpĭdōquĕ tŭmūltū

dīlāpsōs cŏmĭtēs, nūdūm lătŭs ōmnĕ fŭgāmquĕ

fōrtūnaē. Nāmque ūnă sŏrōr prōdūcĕrĕ trīstīs

ēxŭlĭs aūsă vĭās; ĕtĭam hānc īn līmĭnĕ prīmō

līquĕrăt ēt māgnā lăcrĭmās īnclūsĕrăt īrā.315

Tūnc quōs ēxcēdēns hĭlărīs, quīs cūltŭs ĭnīquī

praēcĭpŭūs dŭcĭs, ēt prŏfŭgō quōs īpsĕ nŏtārāt

īngĕmŭīssĕ sĭbī, pēr nōctem āc lūcĕ sŭb ōmnī

dīgĕrĭt; ēxēdēre ănĭmūm dŏlŏr īrăquĕ dēmēns

ēt, quā nōn grăvĭōr mōrtālĭbŭs āddĭtă cūrīs,320

spēs, ŭbĭ lōngă vĕnīt. Tālēm sūb pēctŏrĕ nūbēm

cōnsĭlĭī vōlvēns Dīrcēn Cādmīquĕ nĕgātās

āppărăt īrĕ dŏmōs: vĕlŭtī dūx taūrŭs ămātā

vāllĕ cărēns, pūlsūm sŏlĭtō quēm grāmĭnĕ vīctōr

iūssĭt ăb ērēptā lōngē mūgīrĕ iŭvēncā,325

cūm prŏfŭgō plăcŭērĕ tŏrī cērvīxquĕ rĕcēptō

sānguĭnĕ māgnă rĕdīt frāctaēque īn pēctŏră quērcūs,

bēllă cŭpīt pāstūsque ēt cāpta ārmēntă rĕpōscīt

iām pĕdĕ, iām cōrnū mĕlĭōr - păvĕt īpsĕ rĕvērsūm

vīctŏr, ĕt āttŏnĭtī vīx āgnōvērĕ măgīstrī -:330

nōn ălĭās tăcĭtā iŭvĕnīs Teūmēsĭŭs īrās

mēnte ăcŭīt. Sēd fīdă vĭās ārcānăquĕ cōniūnx

sēnsĕrăt; ūtquĕ tŏrīs prīmō cōmplēxă iăcēbāt

aūrōraē pāllōrĕ vĭrūm: "Quōs, cāllĭdĕ, mōtūs

quāmvĕ fŭgām mōlīrĭs?" ăīt "nīl trānsĭt ămāntēs.335

Sēntĭŏ, pērvĭgĭlēs ăcŭūnt sūspīrĭă quēstūs,

nūmquam īn pācĕ sŏpōr. Quŏtĭēns haēc ōră nătārĕ

flētĭbŭs ēt māgnās lātrāntĭă pēctŏră cūrās

ādmōtā dēprēndŏ mănū? Nīl foēdĕrĕ rūptō

cōnŭbĭīsvĕ sŭpēr mŏvĕōr vĭdŭāquĕ iŭvēntā,340

ētsī crūdŭs ămōr nēcdūm pōst flāmmĕă tōtī

īntĕpŭērĕ tŏrī: tŭă mē, prŏpĕrābŏ fătērī,

āngĭt, ămātĕ, sălūs. tūne īncŏmĭtātŭs, ĭnērmīs

rēgnă pĕtēs pŏtĕrīsquĕ tŭīs dēcēdĕrĕ Thēbīs,

sī nĕgĕt? Ātque īllūm sōllērs dēprēndĕrĕ sēmpēr345

Fāmă dŭcēs tŭmĭdūm nārrāt rāptōquĕ sŭpērbūm

dīffĭcĭlēmquĕ tĭbī: nēcdūm cōnsūmpsĕrĭt ānnūm.

Mē quŏquĕ nūnc vātēs, nūnc ēxtă mĭnāntĭă dīvōs

aūt ăvĭūm lāpsūs aūt tūrbĭdă nōctĭs ĭmāgŏ

tērrĕt, ĕt ā, mĕmĭnī, nūmquām mĭhĭ fālsă pĕr ūmbrās350

Iūnŏ vĕnīt. quō tēndĭs ĭtēr? nī cōnscĭŭs ārdōr

dūcĭt ĕt ād Thēbās mĕlĭōr sŏcĕr". Hīc brĕvĕ tāndēm

rīsĭt Ĕchīŏnĭūs iŭvĕnīs tĕnĕrūmquĕ dŏlōrēm

cōniŭgĭs āmplēxū sōlātŭs ĕt ōscŭlă maēstīs

tēmpēstīvă gĕnīs pŏsŭīt lăcrĭmāsquĕ rĕprēssīt:355

"Sōlvĕ mĕtūs ănĭmō, dăbĭtūr, mĭhĭ crēdĕ, mĕrēntūm

cōnsĭlĭīs trānquīllă dĭēs; tē fōrtĭŏr ānnīs

nōndūm cūră dĕcēt. Scĭăt haēc Sātūrnĭŭs ōlīm

fātă părēns, ŏcŭlōsquĕ pŏlō dēmīttĕrĕ sī quōs

Iūstĭtĭa ēt rēctūm tērrīs dēfēndĕrĕ cūrāt:360

fōrs ădĕrīt lūx īllă tĭbī, quā moēnĭă cērnēs

cōniŭgĭs ēt gĕmĭnās ībīs rēgīnă pĕr ūrbēs".

Sīc ăĭt, ēt cārō rāptīm sē līmĭnĕ prōfērt.

Tŷdĕă iām sŏcĭūm coēptīs, iām pēctŏrĕ fīdō

aēquāntēm cūrās - tāntūs pōst iūrgĭă mēntēs365

vīnxĭt ămōr - sŏcĕrūmque ādfātūr trīstĭs Ădrāstūm.

Fīt mŏră cōnsĭlĭō, cūm mūltă mŏvēntĭbŭs ūnă

iām pŏtĭōr cūnctīs sēdīt sēntēntĭă, frātrīs

pērtēmptārĕ fĭdēm tūtōsque īn rēgnă prĕcāndō

ēxplōrāre ădĭtūs. Aūdāx ĕă mūnĕră Tŷdeūs370

spōntĕ sŭbīt; nēc nōn ēt tē, fōrtīssĭmĕ gēntīs

Aētōlūm, mūltūm lăcrĭmīs cōnātă mŏrārī

Dēĭpўlē, sēd iūssă pătrīs tūtīquĕ rĕgrēssūs

lēgātō iūstaēquĕ prĕcēs vīcērĕ sŏrōrīs.

Iāmque ēmēnsŭs ĭtēr sīlvīs āc lītŏrĕ dūrūm,375

quā Lērnaēă pălūs āmbūstăquĕ sōntĭbŭs āltē

īntĕpĕt hŷdră vădīs, ēt quā vīx cārmĭnĕ rārō

lōngă sŏnāt Nĕmĕā nōndūm pāstōrĭbŭs aūsīs,

quā lătŭs Ēōōs Ĕphўrēs quōd vērgĭt ăd eūrōs

Sīsўphĭīquĕ sĕdēnt pōrtūs īrātăquĕ tērraē380

cūrvă Pălaēmŏnĭō sēclūdĭtŭr ūndă Lĕchaēō.

Hīnc praētērvēctūs Nīsum ēt tē, mītĭs Ĕleūsīn,

laēvŭs ăbīt, iāmque ārvă grădū Teūmēsĭa ĕt ārcēs

īntrăt Ăgēnŏrĕās; ĭbĭ dūrum Ĕtĕōclĕă cērnīt

sūblīmēm sŏlĭō saēptūmque hōrrēntĭbŭs ārmīs.385

Iūră fĕrūs pŏpŭlō trāns lēgem āc tēmpŏră rēgnī

iām frātrīs dē pārtĕ dăbāt; sĕdĕt ōmnĕ părātūs

īn făcĭnūs quĕrĭtūrquĕ fĭdēm tām sērŏ rĕpōscī.

Cōnstĭtĭt īn mĕdĭīs - rāmūs mănĭfēstăt ŏlīvaē

lēgātūm - caūsāsquĕ vĭaē nōmēnquĕ rŏgātūs390

ēdĭdĭt; ūtquĕ rŭdīs fāndī prōnūsquĕ călōrī

sēmpĕr ĕrāt, iūstīs mīscēns tămĕn āspĕră coēpīt:

"Sī tĭbĭ plānă fĭdēs ēt dīctī cūră mănērēt

foēdĕrĭs, ād frātrēm cōmplētō iūstĭŭs ānnō

lēgātōs hīnc īrĕ fŭīt tēque ōrdĭnĕ cērtō395

fōrtūnam ēxŭĕre ēt laētūm dēscēndĕrĕ rēgnō,

ūt văgŭs īllĕ dĭū pāssūsque haūd dīgnă pĕr ūrbēs

īgnōtās pāctaē tāndēm sūccēdĕrĕt aūlaē.

Sēd quĭă dūlcĭs ămōr rēgnī blāndūmquĕ pŏtēstās,

pōscĕrĭs: āstrĭfĕrūm iām vēlōx cīrcŭlŭs ōrbēm400

tōrsĭt ĕt āmīssaē rĕdĭērūnt mōntĭbŭs ūmbraē,

ēx quō frātĕr ĭnōps īgnōtă pĕr ōppĭdă trīstēs

ēxŭl ăgīt cāsūs; ēt tē iām tēmpŭs ăpērtō

sūb Iŏvĕ fērrĕ dĭēs tērrēnăquĕ frīgŏră mēmbrīs

dūcĕre ĕt ēxtērnōs sūbmīssum āmbīrĕ pĕnātēs.405

Pōnĕ mŏdūm laētīs; sătĭs ōstrō dīvĕs ĕt aūrō

cōnspĭcŭūs tĕnŭēm gērmānī paūpĕrĭs ānnūm

rīsīstī; mŏnĕō, rēgnōrūm gaūdĭă tēmēt

dēdŏcĕās pātiēnsquĕ fŭgaē mĕrĕārĕ rĕvērtī".

Dīxĕrăt. Āst īllī tăcĭtō sūb pēctŏrĕ dūdūm410

īgnĕă cōrdă frĕmūnt, iāctō vĕlŭt āspĕră sāxō

cōmmĭnŭs ērĭgĭtūr sērpēns, cuī sūbtĕr ĭnānēs

lōngă sĭtīs lătĕbrās tōtūmque ăgĭtātă pĕr ārtūs

cōnvŏcăt īn faūcēs ēt squāmĕă cōllă vĕnēnūm:

"Cōgnĭtă sī dŭbĭīs frātrīs mĭhĭ iūrgĭă sīgnīs415

āntĕ fŏrēnt nēc clāra ŏdĭōrum ārcānă pătērēnt,

sūffĭcĕrēt vēl sōlă fĭdēs, quām tōrvŭs ĕt īllūm

mēntĕ gĕrēns, ceū saēptă nŏvūs iām moēnĭă lāxēt

fōssŏr ĕt hōstīlēs ĭnĭmīcēnt clāssĭcă tūrmās,

praēfŭrĭs. īn mĕdĭōs sī cōmmĭnŭs ōrsă tŭlīssēs420

Bīstŏnăs aūt rĕfŭgō pāllēntēs sōlĕ Gĕlōnōs,

pārcĭŏr ēlŏquĭo ēt mĕdĭī rĕvĕrēntĭŏr aēquī

īncĭpĕrēs. Nĕquĕ tē fŭrĭbūndaē crīmĭnĕ mēntīs

ārgŭĕrīm: māndātă rĕfērs. Nūnc ōmnĭă quāndō

plēnă mĭnīs, nēc scēptră fĭdē nēc pācĕ sĕquēstrā425

pōscĭtĭs, ēt prŏpĭōr căpŭlō mănŭs, haēc mĕă rēgī

Ārgŏlĭcō, nōndum aēquă tŭīs, vĭcĕ dīctă rĕpōrtā:

quaē sōrs iūstă mĭhī, quaē nōn īndēbĭtŭs ānnīs

scēptră dĭcāvĭt hŏnōs, tĕnĕō lōngūmquĕ tĕnēbō.

Tē pĕnĕs Īnăchĭaē dōtālīs rēgĭă dōnō430

cōniŭgĭs, ēt Dănăaē - quĭd ĕnīm māiōrĭbŭs āctīs

īnvĭdĕām? - cŭmŭlēntŭr ŏpēs, fēlīcĭbŭs Ārgōs

aūspĭcĭīs Lērnāmquĕ rĕgās; nōs hōrrĭdă Dīrcēs

pāscŭa ĕt Eūbŏĭcīs ārtātās flūctĭbŭs ōrās,

nōn īndīgnātī mĭsĕrūm dīxīssĕ părēntēm435

Oēdĭpŏdēn: tĭbĭ lārgă - Pĕlōps ēt Tāntălŭs aūctōr! -

nōbĭlĭtās, prŏpĭōrquĕ flŭāt dē sānguĭnĕ iūnctō

Iūppĭtĕr. ānnĕ fĕrēt lūxū cōnsuētă pătērnō

hūnc rēgīnă lărēm? Nōstraē cuī iūrĕ sŏrōrēs

ānxĭă pēnsă trăhānt, lōngō quām sōrdĭdă lūctū440

mātĕr ĕt ēx īmīs aūdītūs fōrtĕ tĕnēbrīs

ōffēndāt săcĕr īllĕ sĕnēx! Iām pēctŏră vūlgī

ādsuēvērĕ iŭgō: pŭdĕt heū! plēbīsquĕ pătrūmquĕ,

nē tŏtĭēns īncērtă fĕrānt mūtēntquĕ gĕmēntēs

īmpĕrĭa ēt dŭbĭō pĭgĕāt pārērĕ tўrānnō.445

Nōn pārcīt pŏpŭlīs rēgnūm brĕvĕ; rēspĭcĕ, quāntūs

hōrrŏr ĕt āttŏnĭtī nōstro īn dīscrīmĭnĕ cīvēs!

Hōsne ĕgŏ, quīs cērta ēst sūb tē dŭcĕ poēnă, rĕlīnquām?

Īrātūs, gērmānĕ, vĕnīs. Fāc vēllĕ: nĕc īpsī,

sī mŏdŏ nōtŭs ămōr mĕrĭtīque ēst grātĭă, pātrēs450

rēddĕrĕ rēgnă sĭnēnt". Nōn ūltrā pāssŭs ĕt ōrsă

īniēcīt mĕdĭīs sērmōnĭbŭs ōbvĭă: "Rēddēs",

īngĕmĭnāt, "rēddēs; nōn sī tē fērrĕŭs āggēr

āmbĭăt aūt trĭplĭcēs ălĭō tĭbĭ cārmĭnĕ mūrōs

Āmphīōn aūdītŭs ăgāt, nīl tēlă nĕc īgnēs455

ōbstĭtĕrīnt, quīn aūsă lŭās nōstrīsquĕ sŭb ārmīs

cāptīvō mŏrĭbūndŭs hŭmūm dĭădēmătĕ pūlsēs.

Tū mĕrĭto; āst hōrūm mĭsĕrēt, quōs sānguĭnĕ vīlīs

cōniŭgĭbūs nātīsque īnfānda ād proēlĭă rāptōs

prōĭcĭs ēxcĭdĭō, bŏnĕ rēx. Ō quāntă Cĭthaērōn460

fūnĕră sānguĭnĕūsquĕ vădīs, Īsmēnĕ, rŏtābīs!

Haēc pĭĕtās, haēc māgnă fĭdēs! Nēc crīmĭnă gēntīs

mīra ĕquĭdēm dūcō: sīc prīmūs sānguĭnĭs aūctōr

īncēstīquĕ pătrūm thălămī; sēd fāllĭt ŏrīgŏ:

Oēdĭpŏdīs tū sōlŭs ĕrās, haēc praēmĭă mōrūm465

āc scĕlĕrīs, vĭŏlēntĕ, fĕrēs! Nōs pōscĭmŭs ānnūm;

sēd mŏrŏr". Haēc aūdāx ĕtĭāmnum īn līmĭnĕ rētrō

vōcĭfĕrāns iām tūnc īmpūlsă pĕr āgmĭnă praēcēps

ēvŏlăt. Oēnēaē vīndēx sīc īllĕ Dĭānaē

ērēctūs saētīs ĕt ădūncaē fūlmĭnĕ mālaē,470

cūm prĕmĕrēt Pĕlŏpēă phălānx, sāxa ōbvĭă vōlvēns

frāctăquĕ pērfōssīs ārbūsta Ăchĕlōĭă rīpīs,

iām Tĕlămōnă sŏlō, iām strātum Īxīŏnă līnquēns

tē, Mĕlĕāgrĕ, sŭbīt: tĭbĭ dēmūm cūspĭdĕ lātā

haēsĭt ĕt ōbnīxō fērrūm lāxāvĭt ĭn ārmō.475

Tālĭs ădhūc trĕpĭdūm līnquīt Călўdōnĭŭs hērōs

cōncĭlĭum īnfrēndēns, īpsī ceū rēgnă nĕgēntūr,

fēstīnātquĕ vĭās rāmūmquĕ prĕcāntĭs ŏlīvaē

ābĭcĭt. āttŏnĭtaē tēctōrum ē cūlmĭnĕ sūmmō

āspēctānt mātrēs, saēvōque īnfāndă prĕcāntūr480

Oēnīdaē tăcĭtōquĕ sĭmūl sūb pēctŏrĕ rēgī.

Nēc pĭgĕr īngĕnĭō scĕlĕrūm fraūdīsquĕ nĕfāndaē

rēctŏr ĕgēt. Iŭvĕnūm fīdōs, lēctīssĭmă bēllō

cōrpŏră, nūnc prĕtĭō, nūnc īlle hōrtāntĭbŭs ārdēns

sōllĭcĭtāt dīctīs, nōctūrnăquĕ proēlĭă saēvūs485

īnstrŭĭt, ēt sānctūm pŏpŭlīs pēr saēcŭlă nōmēn

lēgātum īnsĭdĭīs tăcĭtōque īnvādĕrĕ fērrō

- quīd rēgnīs nōn vīlĕ? cŭpīt. - Quās quaērĕrĕt ārtēs,

sī frātrēm, Fōrtūnă, dărēs! ō caēcă nŏcēntūm

cōnsĭlĭa! Ō sēmpēr tĭmĭdūm scĕlŭs! Ēxĭt ĭn ūnūm490

plēbs fērrō iūrātă căpūt; ceū cāstră sŭbīrĕ

āppărĕt aūt cēlsūm crēbri āriĕtĭs īctĭbŭs ūrbīs

īnclīnārĕ lătūs: dēnsī sīc āgmĭnĕ fāctō

quīnquāgīnta āltīs fūndūntŭr ĭn ōrdĭnĕ pōrtīs.

Mācte ănĭmī, tāntīs dīgnūs quī crēdĕrĭs ārmīs!495

Fērt vĭă pēr dūmōs prŏpĭōr, quā cāllĕ lătēntī

praēcĕlĕrānt dēnsaēquĕ lĕgūnt cōmpēndĭă sīlvaē.

Lēctă dŏlīs sēdēs: gĕmĭnī prŏcŭl ūrbĕ mălīgnīs

faūcĭbŭs ūrguēntūr cōllēs, quōs ūmbră sŭpērnē

mōntĭs ĕt īncūrvīs claūdūnt iŭgă frōndĕă sīlvīs;500

īnsĭdĭās nātūră lŏcō caēcāmquĕ lătēndī

strūxĭt ŏpēm; mĕdĭāsque ārtē sĕcăt āspĕră rūpēs

sēmĭtă, quām sūbtēr cāmpī dēvēxăquĕ lātīs

ārvă iăcēnt spătĭīs. Cōntra īmpōrtūnă crĕpīdŏ,

Oēdĭpŏdīŏnĭaē dŏmŭs ālĭtĭs; hīc fĕră quōndām505

pāllēntīs ērēctă gĕnās sūffūsăquĕ tābō

lūmĭnă, cōncrētīs īnfāndō sānguĭnĕ plūmīs

rēlĭquĭās āmplēxă vĭrūm sēmēsăquĕ nūdīs

pēctŏrĭbūs stĕtĭt ōssă prĕmēns vīsūquĕ trĕmēndō

cōllūstrāt cāmpōs, sī quīs cōncūrrĕrĕ dīctīs510

hōspĕs ĭnēxplĭcĭtīs aūt cōmmĭnŭs īrĕ vĭātōr

aūdĕăt ēt dīraē cōmmērcĭă iūngĕrĕ līnguaē;

nēc mŏră, quīn ăcŭēns ēxsērtōs prōtĭnŭs ūnguēs

līvēntīsquĕ mănūs frāctōsque īn vūlnĕră dēntēs

tērrĭbĭli āpplaūsū cīrcum hōspĭtă sūrgĕrĕt ōră;515

ēt lătŭērĕ dŏlī, dōnēc dē rūpĕ crŭēntā

heū! sĭmĭlī dēprēnsă vĭrō, cēssāntĭbŭs ālīs,

trīstĭs ĭnēxplētām scŏpŭlīs ādflīgĕrĕt ālvūm.

Mōnstrāt sīlvă nĕfās, hōrrēnt vīcīnă iŭvēncī

grāmĭnă, dāmnātīs ăvĭdūm pĕcŭs ābstĭnĕt hērbīs.520

Nōn Drўădūm plăcĕt ūmbră chŏrīs, nōn cōmmŏdă sācrīs

Faūnōrūm, dīraēque ĕtĭām fūgērĕ vŏlūcrēs

prōdĭgĭālĕ nĕmūs. Tăcĭtīs hūc grēssĭbŭs āctī

dēvĕnĭūnt pĕrĭtūră cŏhōrs, hōstēmquĕ sŭpērbūm

ādnīxī iăcŭlīs ĕt hŭmī pŏsĭta ārmă tĕnēntēs525

ēxspēctānt dēnsāquĕ nĕmūs stătĭōnĕ cŏrōnānt.

Coēpĕrăt ūmēntī Phoēbūm sūbtēxĕrĕ pāllā

Nōx ēt caērŭlĕām tērrīs īnfūdĕrăt ūmbrām.

Īllĕ prŏpīnquābāt sīlvīs ĕt ăb āggĕrĕ cēlsō

scūtă vĭrūm gălĕāsquĕ vĭdēt rŭtĭlārĕ cŏmāntīs,530

quā lāxānt rāmī nĕmŭs ādvērsāquĕ sŭb ūmbrā

flāmmĕŭs aērātīs lūnaē trĕmŏr ērrăt ĭn ārmīs.

Ōbstĭpŭīt vīsīs, ībāt tămĕn, hōrrĭdă tāntūm

spīcŭla ĕt īnclūsūm căpŭlō tĕnŭs ādmŏvĕt ēnsēm,

āc prĭŏr: "Ūndĕ, vĭrī, quīdve ōccūltātĭs ĭn ārmīs?"535

nōn hŭmĭlī tērrōrĕ rŏgāt. Nēc rēddĭtă cōntrā

vōx, fīdāmquĕ nĕgānt sūspēctă sĭlēntĭă pācēm.

Ēcce aūtēm vāstō Chthŏnĭī cōntōrtă lăcērtō,

quō dŭcĕ frētă cŏhōrs, fūscās īntērvŏlăt aūrās

hāstă; sĕd aūdēntī dĕŭs ēt fōrtūnă rĕcēssīt.540

Pēr tămĕn Ōlĕnĭī tĕgĭmēn sŭĭs ātrăquĕ saētīs

tērgă sŭpēr laēvōs ŭmĕrōs vīcīnă crŭōrī

ēffŭgĭt ēt vĭdŭō iŭgŭlūm fĕrĭt īrrĭtă līgnō.

Tūnc hōrrērĕ cŏmaē sānguīsque īn cōrdă gĕlārī.

Hūc fĕrŭs ātque īllūc ănĭmūm pāllēntĭăque īrā545

ōră fĕrēns - nēc tāntă pŭtāt sĭbĭ bēllă părārī -:

"Fērtĕ grădūm cōntrā cāmpōque ērūmpĭte ăpērtō!

Quīs tĭmŏr aūdēndī, quaē tānta īgnāvĭă? Sōlūs,

sōlŭs ĭn ārmă vŏcō". nĕque ĭn hīs mŏră; quōs ŭbĭ plūrēs,

quām rătŭs, īnnŭmĕrīs vĭdĕt ēxcūrsārĕ lătēbrīs,550

hōs prōdīrĕ iŭgīs, īllōs ē vāllĭbŭs īmīs

crēscĕrĕ, nēc paūcōs cāmpō, tōtūmquĕ sŭb ārmīs

cōllūcēre ĭtĕr, ūt claūsās īndāgĭnĕ prōfērt

īn mĕdĭūm vōx prīmă fĕrās, quaē sōlă mĕdēndī

tūrbātā rătĭōnĕ vĭa ēst, pĕtĭt ārdŭă dīraē555

Sphīngŏs ĕt ābscīsīs īnfrīngēns caūtĭbŭs ūncās

ēxsŭpĕrāt iŭgă dīră mănūs, scŏpŭlōquĕ pŏtītūs,

ūndĕ prŏcūl tērgō mĕtŭs ēt vĭă prōnă nŏcēndī,

sāxum īngēns, quōd vīx plēnā cērvīcĕ gĕmēntēs

vērtĕre hŭmō mūrīsquĕ vălēnt īnfērrĕ iŭvēncī,560

rūpĭbŭs ēvēllīt; deīn tōtō sānguĭnĕ nīxūs

sūstĭnĕt, īmmānēm quaērēns lībrārĕ rŭīnām,

quālĭs ĭn ādvērsōs Lăpĭthās ērēxĭt ĭnānēm

māgnănĭmūs crātēră Phŏlūs. Stŭpĕt ōbvĭă lētō

tūrbă sŭpērstāntem ātque ēmīssī tūrbĭnĕ mōntīs565

ōbrŭĭtūr; sĭmŭl ōră vĭrūm, sĭmŭl ārmă mănūsquĕ

frāctăquĕ cōmmīxtō sēdērūnt pēctŏră fērrō.

Quāttŭŏr hīc ădĕō dīsiēctī mōlĕ sŭb ūnā

cōngĕmŭērĕ, fŭgā trĕmĕfāctūm prōtĭnŭs āgmēn

ēxcŭtĭtūr coēptīs. Nĕque ĕnīm tēmnēndă iăcēbānt570

fūnĕră: fūlmĭnĕūs Dŏrўlās, quēm rēgĭbŭs ārdēns

aēquābāt vīrtūs, Mārtīsque ē sēmĭnĕ Thērōn

tērrĭgĕnās cōnfīsŭs ăvōs, nēc vērtĕrĕ cuīquām

frēnă sĕcūndŭs Hălŷs, sēd tūnc pĕdĕs ōccŭbăt ārvīs,

Pēnthēūmquĕ trăhēns nōndūm tē Phaēdĭmŭs aēquō,575

Bācchĕ, gĕnūs. Quōrum ūt sŭbĭtīs ēxtērrĭtă fātīs

āgmĭnă tūrbātām vīdīt lāxārĕ cătērvām,

quaē dŭŏ sōlă mănū gēstāns ācclīnĭă mōntī

fīxĕrăt, īntōrquēt iăcŭla ēt fŭgĭēntĭbŭs āddīt.

Mōx īn plānă lĭbēns, nūdō nē pēctŏrĕ tēlă580

īncĭdĕrēnt, sāltū praēcēps dēfērtŭr ĕt ōrbēm,

quēm prŏcŭl ōpprēssō vīdīt Thērōnĕ vŏlūtūm,

cōrrĭpŭīt, tērgōque ēt vērtĭcĕ tēgmĭnă nōtă

saēptŭs ĕt hōstīlī prōpūgnāns pēctŏră pārmā

cōnstĭtĭt. īnde ĭtĕrūm dēnsī glŏmĕrāntŭr ĭn ūnūm585

Ōgўgĭdaē fīrmāntquĕ grădūm; trăhĭt ōcĭŭs ēnsēm

Bīstŏnĭūm Tŷdeūs, Māvōrtĭă mūnĕră māgnī

Oēnĕŏs, ēt pārtēs părĭtēr dīvīsŭs ĭn ōmnēs

hōs ŏbĭt ātque īllōs fērrōquĕ mĭcāntĭă tēlă

dēcŭtĭt; īmpĕdĭtānt nŭmĕrō sēque īpsă vĭcīssīm590

ārmă prĕmūnt, nēc vīs cōnātĭbŭs ūllă, sĕd īpsaē

īn sŏcĭōs ērrārĕ mănūs ēt cōrpŏră tūrbā

īnvōlvī prōlāpsă sŭā; mănĕt īllĕ rŭēntīs

āngūstūs tēlīs ĕt ĭnēxpūgnābĭlĭs ōbstāt.

Nōn ălĭtēr - Gĕtĭcaē sī fās ēst crēdĕrĕ Phlēgraē -595

ārmātum īmmēnsūs Brĭăreūs stĕtĭt aēthĕră cōntrā,

hīnc Phoēbī phărĕtrās, hīnc tōrvaē Pāllădŏs ānguīs,

īndĕ Pĕlēthrŏnĭām praēfīxā cūspĭdĕ pīnūm

Mārtĭs, ĕt hīnc lāssō mūtātă Pўrācmŏnĕ tēmnēns

fūlmĭnă, cūm tōtō nēquīquam ōbsēssŭs Ŏlŷmpō600

tōt quĕrĭtūr cēssārĕ mănūs: nōn sēgnĭŏr ārdēt

hūc īllūc clĭpeŭm ōbiēctāns, sēque īpsĕ rĕcēdēns

cīrcŭĭt, īntērdūm trĕpĭdīs ōccūrrĭt ĕt īnstāt

spīcŭlă dēvēllēns, clĭpĕō quā plūrĭmă tōtō

fīxă trĕmūnt ārmāntquĕ vĭrūm saēpe āspĕră pāssūm605

vūlnĕră, sēd nūllūm vītae īn sēcrētă rĕcēptūm

nēc mōrtēm spērārĕ vălēt. Rŏtăt īpsĕ fŭrēntēm

Dēĭlŏchūm, cŏmĭtēmque īllī iŭbĕt īrĕ sŭb ūmbrās

Phēgĕă sūblātā mĭnĭtāntēm bēllă sĕcūrī

Dīrcaēūmquĕ Gўān ĕt Ĕchīŏnĭūm Lўcŏphōntēm.610

Iām trĕpĭdī sēsē quaērūnt nŭmĕrāntquĕ, nĕc īdēm

caēdĭs ămōr, plēnāmquĕ dŏlēnt rārēscĕrĕ tūrbām.

Ēccĕ Chrŏmīs Tўrĭī dēmīssŭs ŏrīgĭnĕ Cādmī

- hūnc ŭtĕrō quōndām Drўŏpē Phoēnīssă grăvātō

rāptă rĕpēntĕ chŏrīs ŏnĕrīsque ōblītă fĕrēbāt,615

dūmquĕ trăhīt prēnsīs taūrūm tĭbĭ cōrnĭbŭs, Eūhān,

prōcĭdĭt īmpūlsūs nĭmĭīs cōnātĭbŭs īnfāns -

tūnc aūdāx iăcŭlīs ēt cāptī pēllĕ lĕōnīs

pīnĕă nōdōsām quāssābāt rōbŏră clāvām

īncrĕpĭtāns: "Ūnūsnĕ, vĭrī, tōt caēdĭbŭs ūnūs620

ībĭt ŏvāns Ārgōs? vīx crēdēt fāmă rĕvērsō.

Heūs sŏcĭī, nūllaēnĕ mănūs, nūlla ārmă vălēbūnt?

Haēc rēgī prōmīssă, Cўdōn, haēc, Lāmpĕ, dăbāmūs?"

Dūm clāmāt, sŭbĭt ōrĕ căvō Teūmēsĭă cōrnūs,

nēc prŏhĭbēnt faūcēs; ātque īllī vōcĕ rĕplētā625

īntērcēptă nătāt prōrūpto īn sānguĭnĕ līnguă.

Stābăt ădhūc, dōnēc trānsmīssā mōrtĕ pĕr ārtūs

lābĭtŭr īmmōrsāquĕ cădēns ōbmūtŭĭt hāstā.

Vōs quŏquĕ, Thēspĭădaē, cūr īnfĭtĭātŭs hŏnōrā

ārcŭĕrīm fāmā? Frātrīs mŏrĭbūndă lĕvābāt630

mēmbră sŏlō Pĕrĭphās - nīl īndŏlĕ clārĭŭs īllā

nēc pĭĕtātĕ fŭīt -, laēvā mārcēntĭă cōllă

sūstēntāns dēxtrāquĕ lătūs; sīngūltĭbŭs ārtūm

ēxhaūrīt thōrācă dŏlōr, nēc vīnclă cŏērcēnt

ūndāntēm flētū gălĕām, cūm mūltă gĕmēntī635

pōnĕ grăvīs cūrvās pērfrīngīt lāncĕă cōstās.

Ēxĭt ĕt īn frātrēm, cōgnātăquĕ pēctŏră tēlō

cōnsĕrĭt; īlle ŏcŭlōs ĕtĭāmnum īn lūcĕ nătāntēs

sīstĭt ĕt āspēctā gērmānī mōrtĕ rĕsōlvīt.

Āt cuī vītă rĕcēns ĕt ădhūc īn vūlnĕrĕ vīrēs:640

"Hōs tĭbĭ cōmplēxūs, haēc dēnt" ăĭt "ōscŭlă nātī".

Prōcŭbŭērĕ părēs fātīs, mĭsĕrābĭlĕ vōtūm

mōrtĭs, ĕt āltērnā claūsērūnt lūmĭnă dēxtrā.

Prōtĭnŭs īdem ūltrō iăcŭlō pārmāquĕ Mĕnoētēn

prōtērrēbăt ăgēns trĕpĭdīs vēstīgĭă rētrō645

pāssĭbŭs ūrguēntēm, dōnēc dēfēcĭt ĭnīquā

lāpsŭs hŭmō, părĭtērquĕ mănūs dīstrāctŭs ĭn āmbās

ōrăt ĕt ā iŭgŭlō nītēntēm sūstĭnĕt hāstām:

"Pārcĕ pĕr hās stēllīs īntērlābēntĭbŭs ūmbrās,

pēr sŭpĕrōs nōctēmquĕ tŭām; sĭnĕ, trīstĭă Thēbīs650

nūntĭŭs āctă fĕrām vūlgīquĕ pĕr ōră păvēntīs

cōntēmptō tē rēgĕ cănām: sīc īrrĭtă nōbīs

tēlă cădānt, nūllīquĕ tŭūm pĕnĕtrābĭlĕ fērrō

pēctŭs, ĕt ōptāntī vīctōr rĕvĕhārĭs ămīcō".

Dīxĕrăt. Īllĕ nĭhīl vūltūm mūtātŭs "ĭnānīs655

pērdĭs" ăīt "lăcrĭmās: ēt tū, nī fāllŏr, ĭnīquō

pōllĭcĭtūs mĕă cōllă dŭcī. nūnc ārmă dĭēmquĕ

prōĭcĕ; quīd tĭmĭdaē sĕquĕrīs cōmpēndĭă vītaē?

bēllă mănēnt". Sĭmŭl haēc, ēt crāssūm sānguĭnĕ tēlūm

iām rĕdĭt: īllĕ sŭpēr dīctīs īnfēnsŭs ămārīs660

prōsĕquĭtūr vīctōs: "Nōn haēc trĭĕtērĭcă vōbīs

nōx pătrĭō dē mōrĕ vĕnīt, nōn ōrgĭă Cādmī

cērnĭtĭs aūt ăvĭdās Bācchūm scĕlĕrārĕ părēntēs.

Nēbrĭdăs ēt frăgĭlēs thŷrsōs pōrtārĕ pŭtāstīs

īmbēllem ād sŏnĭtūm mărĭbūsque īncōgnĭtă vērīs665

foēdă Cĕlaēnaēā cōmmīttĕrĕ proēlĭă būxō?

Hīc ălĭaē caēdēs, ălĭūs fŭrŏr: ītĕ sŭb ūmbrās,

ō tĭmĭdī paūcīque!" Haēc īntŏnăt; āst tămĕn īllī

mēmbră nĕgānt, lāssūsquĕ fĕrīt praēcōrdĭă sānguīs.

Iām sūblātă mănūs cāssōs dēfērtŭr ĭn īctūs,670

tārdătĭquē grādūs, clĭpĕūm nēc sūstĭnĕt ūmbŏ

mūtātūm spŏlĭīs, gĕlĭdūs cădĭt īmbĕr ănhēlō

pēctŏrĕ, tūm crīnēs ārdēntĭăque ōră crŭēntīs

rōrĭbŭs ēt taētrā mŏrĭēntum āspārgĭnĕ mānānt:

ūt lĕŏ, quī cāmpīs lōngē cūstōdĕ fŭgātō675

Māssŷlās dēpāstŭs ŏvēs, ŭbĭ sānguĭnĕ mūltō

lūxŭrĭātă fămēs cērvīxque ēt tābĕ grăvātaē

cōnsēdērĕ iŭbaē, mĕdĭīs īn caēdĭbŭs āstāt

aēgĕr, hĭāns vīctūsquĕ cĭbīs; nēc iam āmplĭŭs īraē

crūdēscūnt: tāntūm văcŭīs fĕrĭt āĕră mālīs680

mōllĭăque ēiēctā dēlāmbīt vēllĕră līnguā.

Īlle ĕtĭām Thēbās spŏlĭīs ēt sānguĭnĕ plēnūs

īssĕt ĕt āttŏnĭtīs sēsē pŏpŭlōquĕ dŭcīquĕ

ōstēntāssĕt ŏvāns, nī tū, Trītōnĭă vīrgŏ,

flāgrāntēm mūltāque ŏpĕrīs cālīgĭnĕ plēnūm685

cōnsĭlĭō dīgnātă vĭrūm: "Sătĕ gēntĕ sŭpērbī

Oēnĕŏs, ābsēntīs cuī dūdūm vīncĕrĕ Thēbās

ānnŭĭmūs, iām pōnĕ mŏdūm nĭmĭūmquĕ sĕcūndīs

pārcĕ dĕīs: huīc ūnă fĭdēs ōptāndă lăbōrī.

Fōrtūnā sătĭs ūsŭs ăbī". Rēstābăt ăcērbīs690

fūnĕrĭbūs sŏcĭōquĕ grĕgī nōn spōntĕ sŭpērstēs

Haēmŏnĭdēs - īlle haēc praēvīdĕrăt, ōmĭnă dōctūs

āĕrĭs ēt nūllā dēcēptŭs ăb ālĭtĕ - Maēōn,

nēc vĕrĭtūs prŏhĭbērĕ dŭcēm, sēd fātă mŏnēntēm

prīvāvērĕ fĭdē. vītā mĭsĕrāndŭs ĭnērtī695

dāmnātūr; trĕpĭdō Tŷdeūs īmmītĭă māndāt:

"Quīsquĭs ĕs Āŏnĭdūm, quēm crāstĭnă mūnĕrĕ nōstrō

mānĭbŭs ēxēmptūm mĕdĭīs Aūrōră vĭdēbīt,

haēc iŭbĕō pērfērrĕ dŭcī: cīnge āggĕrĕ pōrtās,

tēlă nŏvā, frăgĭlēs aēvō cīrcum īnspĭcĕ mūrōs,700

praēcĭpŭē stīpārĕ vĭrōs dēnsāsquĕ mĕmēntŏ

mūltĭplĭcāre ăcĭēs! Fūmāntem hūnc āspĭcĕ lātē

ēnsĕ mĕō cāmpūm: tālēs īn bēllă vĕnīmūs."

Haēc ăĭt, ēt mĕrĭtaē pūlchrūm tĭbĭ, Pāllăs, hŏnōrēm

sānguĭnĕā dē strāgĕ părāt, praēdāmquĕ iăcēntēm705

cōmpōrtāt gaūdēns īngēntĭăque āctă rĕcēnsēt.

Quērcŭs ĕrāt tĕnĕraē iām lōngum ōblītă iŭvēntaē

āggĕrĕ cāmpōrūm mĕdĭō, quām plūrĭmŭs āmbīt

frōndĭbŭs īncūrvīs ēt crūdō rōbŏrĕ cōrtēx.

Huīc lēvēs gălĕās pērfōssăquĕ vūlnĕrĕ crēbrō710

īnsĕrĭt ārmă fĕrēns, huīc trūncōs īctĭbŭs ēnsēs

sūblĭgăt ēt trāctās mēmbrīs spīrāntĭbŭs hāstās.

Cōrpŏră tūnc ātque ārmă sĭmūl cŭmŭlātă sŭpērstāns

īncĭpĭt - ōrāntī nōx ēt iŭgă lōngă rĕsūltānt -:

"Dīvă fĕrōx, māgnī dĕcŭs īngĕnĭūmquĕ părēntīs,715

bēllĭpŏtēns, cuī tōrvă gĕnīs hōrrōrĕ dĕcōrō

cāssĭs ĕt āspērsō crūdēscīt sānguĭnĕ Gōrgōn,

nēc măgĭs ārdēntēs Māvōrs hāstātăquĕ pūgnaē

īmpŭlĕrīt Bēllōnă tŭbās, huīc ādnŭĕ sācrō,

seū Pāndīŏnĭō nōstrās īnvīsĕrĕ nōctēs720

mōntĕ vĕnīs, sīve Āŏnĭā dēvērtĭs Ĭtōnē

laētă chŏrīs, seū tū Lĭbўcō Trītōnĕ rĕpēxās

lōtă cŏmās, quā tē bĭiŭgō tēmōnĕ frĕmēntēm

īntĕmĕrātārūm vŏlŭcēr răpĭt āxĭs ĕquārūm:

nūnc tĭbĭ frāctă vĭrūm spŏlĭa īnfōrmīsquĕ dĭcāmūs725

ēxŭvĭās. Āt sī pătrĭīs Pārthāŏnĭs ārvīs

īnfĕrăr ēt rĕdŭcī pătĕāt mĭhĭ Mārtĭă Pleūrōn,

aūrĕă tūnc mĕdĭīs ūrbīs tĭbĭ tēmplă dĭcābō

cōllĭbŭs, Īŏnĭās quā dēspēctārĕ prŏcēllās

dūlcĕ sĭt, ēt flāvō tōllēns ŭbĭ vērtĭcĕ pōntūm730

tūrbĭdŭs ōbiēctās Ăchĕlōŭs Ĕchīnădăs ēxīt.

Hīc ĕgŏ māiōrūm pūgnās vūltūsquĕ trĕmēndōs

māgnănĭmum ēffīngām rēgūm, fīgāmquĕ sŭpērbīs

ārmă thŏlīs, quaēque īpsĕ mĕō quaēsītă rĕvēxī

sānguĭnĕ, quaēquĕ dăbīs cāptīs, Trītōnĭă, Thēbīs.735

Cēntum ĭbĭ vīrgĭnĕīs vōtaē Călўdōnĭdĕs ārīs

Āctaēās tĭbĭ rītĕ făcēs ĕt ăb ārbŏrĕ cāstā

nēctēnt pūrpŭrĕās nĭvĕō dīscrīmĭnĕ vīttās,

pērvĭgĭlēmquĕ fŏcīs īgnēm lōngaēvă săcērdōs

nūtrĭĕt, ārcānūm nūmquām sprētūră pŭdōrēm.740

Tū bēllīs, tū pācĕ fĕrēs dē mōrĕ frĕquēntēs

prīmĭtĭās ŏpĕrūm, nōn īndīgnāntĕ Dĭānā".

dīxĕrăt, ēt dūlcēs ĭtĕr īnstaūrābăt ăd Ārgōs.

Interea gelidis Maia satus aliger umbris

iussa gerens magni remeat Iovis; undique pigrae

ire vetant nubes et turbidus implicat aër,

nec Zephyri rapuere gradum, sed foeda silentis

5aura poli. Styx inde novem circumflua campis,

hinc obiecta vias torrentum incendia claudunt.

Pone senex trepida succedit Laius umbra

vulnere tardus adhuc; capulo nam largius illi

transabiit animam cognatis ictibus ensis

10impius, et primas Furiarum pertulit iras;

it tamen et medica firmat vestigia virga.

Tum steriles luci possessaque manibus arva

et ferrugineum nemus astupet, ipsaque tellus

miratur patuisse retro, nec livida tabes

15invidiae functis quamquam et iam lumine cassis

defuit. Unus ibi ante alios, cui laeva voluntas

semper et ad superos - hinc et gravis exitus aevi -

insultare malis rebusque aegrescere laetis:

"Vade" ait "o felix, quoscumque vocaris in usus,

20seu Iovis imperio, seu maior adegit Erinys

ire diem contra, seu te furiata sacerdos

Thessalis arcano iubet emigrare sepulcro,

heu dulcis visure polos solemque relictum

et virides terras et puros fontibus amnes,

25tristior has iterum tamen intrature tenebras".

Illos ut caeco recubans in limine sensit

Cerberus atque omnis capitum subrexit hiatus

- saevus et intranti populo -, iam nigra tumebat

colla minax, iam sparsa solo turbaverat ossa,

30ni deus horrentem Lethaeo vimine mulcens

ferrea tergemino domuisset lumina somno.

Est locus - Inachiae dixerunt Taenara gentes -,

qua formidatum Maleae spumantis in auras

it caput et nullos admittit culmine visus.

35Stat sublimis apex ventosque imbresque serenus

despicit et tantum fessis insiditur astris.

Illic exhausti posuere cubilia venti,

fulminibusque iter est; medium cava nubila montis

insumpsere latus, summos nec praepetis alae

40plausus adit colles, nec rauca tonitrua pulsant.

Ast ubi prona dies, longos super aequora fines

exigit atque ingens medio natat umbra profundo.

Interiore sinu frangentia litora curvat

Taenaros, expositos non audax scandere fluctus.

45Illic Aegaeo Neptunus gurgite fessos

in portum deducit equos, prior haurit harenas

ungula, postremi solvuntur in aequora pisces.

Hoc, ut fama, loco pallentis devius umbras

trames agit nigrique Iovis vacua atria ditat

50mortibus. Arcadii perhibent si vera coloni,

stridor ibi et gemitus poenarum, atroque tumultu

fervet ager; saepe Eumenidum vocesque manusque

in medium sonuere diem, Letique triformis

ianitor agricolas campis auditus abegit.

55Hac et tunc fusca volucer deus obsitus umbra

exsilit ad superos, infernaque nubila vultu

discutit et vivis adflatibus ora serenat.

Inde per Arcturum mediaeque silentia Lunae

arva super populosque meat. Sopor obvius illi

60Noctis agebat equos, trepidusque assurgit honori

numinis et recto decedit limite caeli.

Inferior volat umbra deo, praereptaque noscit

sidera principiumque sui; iamque ardua Cirrhae

pollutamque suo despectat Phocida busto.

65Ventum erat ad Thebas; gemuit prope limina nati

Laius et notos cunctatus inire penates.

Ut vero et celsis suamet iuga nixa columnis

vidit et infectos etiamnum sanguine currus,

paene retro turbatus abit: nec summa Tonantis

70iussa nec Arcadiae retinent spiramina virgae.

Et tunc forte dies noto signata Tonantis

fulmine, praerupti cum te, tener Euhie, partus

transmisere patri. Tyriis ea causa colonis

insomnem ludo certatim educere noctem

75suaserat; effusi passim per tecta, per agros,

serta inter vacuosque mero crateras anhelum

proflabant sub luce deum; tunc plurima buxus

aeraque taurinos sonitu vincentia pulsus.

Ipse etiam gaudens nemorosa per avia sanas

80impulerat matres Baccho meliore Cithaeron.

Qualia per Rhodopen rabido convivia coetu

Bistones aut mediae ponunt convallibus Ossae.

Illis semianimum pecus excussaeque leonum

ore dapes, et lacte novo domuisse furorem

85luxus: at Ogygii si quando adflavit Iacchi

saevus odor, tunc saxa manu, tunc pocula pulchrum

spargere et immerito sociorum sanguine fuso

instaurare diem festasque reponere mensas.

Nox ea, cum tacita volucer Cyllenius aura

90regis Echionii stratis adlapsus, ubi ingens

fuderat Assyriis exstructa tapetibus alto

membra toro. pro gnara nihil mortalia fati

corda sui! Capit ille dapes, habet ille soporem.

Tunc senior quae iussus agit, neu falsa videri

95noctis imago queat, longaevi vatis opacos

Tiresiae vultus vocemque et vellera nota

induitur. Mansere comae propexaque mento

canities pallorque suus, sed falsa cucurrit

infula per crines, glaucaeque innexus olivae

100vittarum provenit honos: dein tangere ramo

pectora et hac visus fatorum expromere voces:

"Non somni tibi tempus, iners qui nocte sub alta,

germani secure, iaces, ingentia dudum

acta vocant rerumque graves, ignave, paratus.

105Tu veluti, magnum si iam tollentibus austris

Ionium nigra iaceat sub nube, magister

immemor armorum versantisque aequora clavi

cunctaris. iamque ille novis (scit fama) superbit

conubiis viresque parat, quis regna capessat,

110quis neget, inque tua senium sibi destinat aula.

Dant animos socer augurio fatalis Adrastus

dotalesque Argi, nec non in foedera vitae

pollutus placuit fraterno sanguine Tydeus.

Hinc tumor, et longus fratri promitteris exsul.

115Ipse deum genitor tibi me miseratus ab alto

mittit: habe Thebas, caecumque cupidine regni

ausurumque eadem germanum expelle, nec ultra

fraternos inhiantem obitus sine fidere coeptis

fraudibus aut Cadmo dominas inferre Mycenas."

120Dixit, et abscedens - etenim iam pallida turbant

sidera lucis equi - ramos ac vellera fronti

deripuit, confessus avum, dirique nepotis

incubuit stratis, iugulum mox caede patentem

nudat et undanti perfundit vulnere somnum.

125Illi rupta quies, attollit membra toroque

eripitur plenus monstris, vanumque cruorem

excutiens simul horret avum fratremque requirit.

Qualis ubi audito venantum murmure tigris

horruit in maculas somnosque excussit inertes,

130bella cupit laxatque genas et temperat ungues,

mox ruit in turmas natisque alimenta cruentis

spirantem fert ore virum: sic excitus ira

ductor in absentem consumit proelia fratrem.

Et iam Mygdoniis elata cubilibus alto

135impulerat caelo gelidas Aurora tenebras,

rorantis excussa comas multumque sequenti

Sole rubens; illi roseus per nubila seras

advertit flammas alienumque aethera tardo

Lucifer exit equo, donec pater igneus orbem

140impleat atque ipsi radios vetet esse sorori,

cum senior Talaionides nec longa morati

Dircaeusque gradum pariterque Acheloius heros

corripuere toris. Illos post verbera fessos

exceptamque hiemem cornu perfuderat omni

145Somnus; at Inachio tenuis sub pectore regi

tracta quies, dum mente deos inceptaque versat

hospitia, et quae sint generis ascita repertis

fata movet. Postquam mediis in sedibus aulae

congressi inque vicem dextras iunxere locumque,

150quo serere arcanas aptum atque evolvere curas,

insidunt, prior his dubios compellat Adrastus:

"Egregii iuvenum, quos non sine numine regnis

invexit nox dextra meis, quibus ipse per imbres

fulminibus mixtos intempestumque Tonantem

155has meus usque domus vestigia fecit Apollo,

non equidem obscurum vobis plebique Pelasgae

esse rear, quantis conubia nostra procorum

turba petant studiis; geminae mihi namque, nepotum

laeta fides, aequo pubescunt sidere natae.

160Quantus honos quantusque pudor, ne credite patri,

et super hesternas licuit cognoscere mensas.

Has tumidi solio et late dominantibus armis

optavere viri - longum enumerare Pheraeos

Oebaliosque duces - et Achaea per oppida matres

165spem generis, nec plura tuus despexerat Oeneus

foedera Pisaeisque socer metuendus habenis.

sed mihi nec Sparta genitos nec ab Elide missos

iungere fas generos: vobis hic sanguis et aulae

cura meae longo promittitur ordine fati.

170Di bene, quod tales stirpemque animosque venitis,

ut responsa iuvent: hic durae tempore noctis

partus honos, haec illa venit post verbera merces".

Audierant, fixosque oculos per mutua paulum

ora tenent, visique inter sese ordine fandi

175cedere. Sed cunctis Tydeus audentior actis

incipit: "O quam te parcum in praeconia famae

mens agitat matura tuae, quantumque ferentem

fortunam virtute domas! Cui cedat Adrastus

imperiis? quis te solio Sicyonis avitae

180excitum infrenos componere legibus Argos

nesciat? atque utinam his manibus permittere gentis,

Iuppiter aeque, velis, quas Doricus alligat intus

Isthmos et alterno quas margine submovet infra!

Non fugeret diras lux intercisa Mycenas,

185saeva nec Eleae gemerent certamina valles,

Eumenidesque aliis aliae sub regibus, et quae

tu potior, Thebane, queri: nos vero volentes

expositique animis." hic interfatus et alter

subicit: "Anne aliquis soceros accedere talis

190abnuat? Exsulibus quamquam patriaque fugatis

nondum laeta Venus, tamen omnis corde resedit

tristitia, adfixique animo cessere dolores.

Nec minus haec laeti trahimus solacia, quam si

praecipiti convulsa Noto prospectet amicam

195puppis humum. Ivvat ingressos felicia regni

omina, quod superest fati vitaeque laborum

fortuna transire tua". Nec plura morati

consurgunt, dictis impensius aggerat omne

promissum Inachius pater, auxilioque futurum

200et patriis spondet reduces inducere regnis.

Ergo alacres Argi, fuso rumore per urbem

advenisse duci generos primisque hymenaeis

egregiam Argian nec formae laude secundam

Deipylen tumida iam virginitate iugari,

205gaudia mente parant; socias it Fama per urbes,

finitimisque agitatur agris procul usque Lycaeos

Partheniosque super saltus Ephyraeaque rura

nec minus Ogygias eadem dea turbida Thebas

insilit et totis perfundit moenia pinnis

210Labdaciumque ducem praemissae consona nocti

territat; hospitia et thalamos et foedera regni

permixtumque genus - quae tanta licentia monstro,

quis furor est? -, iam bella canit. Diffuderat Argos

exspectata dies: laeto regalia coetu

215atria complentur, species est cernere avorum

comminus et vivis certantia vultibus aera.

Tantum ausae perferre manus! Pater ipse bicornis

in laevum prona nixus sedet Inachus urna;

hunc tegit Iasiusque senex placidusque Phoroneus,

220et bellator Abas indignatusque Tonantem

Acrisius nudoque ferens caput ense Coroebus,

torvaque iam Danai facinus meditantis imago;

exin mille duces. foribus tum immissa superbis

unda fremit vulgi, procerum manus omnis et alto

225quis propior de rege gradus, stant ordine primi.

Interior sacris calet et sonat aula tumultu

femineo; casta matrem cinxere corona

Argolides, pars virginibus circum undique fusae

foedera conciliant nova solanturque timorem.

230Ibant insignes vultuque habituque verendo

candida purpureum fusae super ora pudorem

deiectaeque genas; tacite subit ille supremus

virginitatis amor, primaeque modestia culpae

confundit vultus; tunc ora rigantur honestis

235imbribus, et teneros lacrimae iuvere parentes.

Non secus ac supero pariter si cardine lapsae

Pallas et asperior Phoebi soror, utraque telis,

utraque torva genis flavoque in vertice nodo,

illa suas Cyntho comites agat, haec Aracyntho;

240tunc, si fas oculis, non umquam longa tuendo

expedias, cui maior honos, cui gratior, aut plus

de Iove, mutatosque velint transumere cultus,

et Pallas deceat pharetras et Delia cristas.

Certant laetitia superosque in vota fatigant

245Inachidae, quae cuique domus sacrique facultas.

Hi fibris animaque litant, hi caespite nudo,

nec minus auditi, si mens accepta, merentur

ture deos, fractisque obtendunt limina silvis.

Ecce metu subito - Lachesis sic dura iubebat -

250impulsae mentes, excussaque gaudia patri,

et turbata dies. innupto in limine adibant

Pallada, Munychiis cui non Argiva per urbes

posthabita est Larissa iugis; hic more parentum

Iasides, thalamis ubi casta adolesceret aetas,

255virgineas libare comas primosque solebant

excusare toros. Celsam subeuntibus arcem

in gradibus summi delapsus culmine templi,

Arcados Euhippi spolium, cadit aereus orbis,

praemissasque faces, festum nubentibus ignem,

260obruit, eque adytis simul exaudita remotis

nondum ausos firmare gradum tuba terruit ingens.

In regem conversi omnes formidine prima,

mox audisse negant; cunctos tamen omina rerum

dira movent, variisque metum sermonibus augent.

265Nec mirum: nam tum infaustos donante marito

ornatus, Argia, geris dirumque monile

Harmoniae. Longa est series, sed nota malorum

persequar, unde novis tam saeva potentia donis.

Lemnius haec, ut prisca fides, Mavortia longum

270furta dolens, capto postquam nil obstat amori

poena nec ultrices castigavere catenae,

Harmoniae dotale decus sub luce iugali

struxerat. Hoc, docti quamquam maiora, laborant

Cyclopes, notique operum Telchines amica

275certatim iuvere manu; sed plurimus ipsi

sudor. Ibi arcano florentis igne zmaragdos

cingit et infaustas percussum adamanta figuras

Gorgoneosque orbes Siculaque incude relictos

fulminis extremi cineres viridumque draconum

280lucentes a fronte iubas; hic flebile germen

Hesperidum et dirum Phrixei velleris aurum;

tum varias pestes raptumque interplicat atro

Tisiphones de crine ducem, et quae pessima ceston

vis probat; haec circum spumis lunaribus ungit

285callidus atque hilari perfundit cuncta veneno.

Non hoc Pasithea blandarum prima sororum,

non Decor Idaliusque puer, sed Luctus et Irae

et Dolor et tota pressit Discordia dextra.

Prima fides operi, Cadmum comitata iacentem

290Harmonia versis in sibila dira querellis

Illyricos longo sulcavit pectore campos.

Improba mox Semele vix dona nocentia collo

induit, et fallax intravit limina Iuno.

Teque etiam, infelix, perhibent, Iocasta, decorum

295possedisse nefas; vultus hac laude colebas,

heu quibus, heu placitura toris! post longior ordo.

Tunc donis Argia nitet vilisque sororis

ornatus sacro praeculta supervenit auro.

Viderat hoc coniunx perituri vatis et aras

300ante omnis epulasque trucem secreta coquebat

invidiam, saevis detur si quando potiri

cultibus, heu nihil auguriis adiuta propinquis.

Quos optat gemitus, quantas cupit impia clades!

Digna quidem, sed quid miseri decepta mariti

305arma, quid insontes nati meruere furores?

Postquam regales epulas et gaudia vulgi

bisseni clusere dies, Ismenius heros

respicere ad Thebas iamque et sua quaerere regna.

Quippe animum subit illa dies, qua, sorte benigna

310fratris, Echionia steterat privatus in aula,

respiciens descisse deos trepidoque tumultu

dilapsos comites, nudum latus omne fugamque

fortunae. Namque una soror producere tristis

exulis ausa vias; etiam hanc in limine primo

315liquerat et magna lacrimas incluserat ira.

Tunc quos excedens hilaris, quis cultus iniqui

praecipuus ducis, et profugo quos ipse notarat

ingemuisse sibi, per noctem ac luce sub omni

digerit; exedere animum dolor iraque demens

320et, qua non gravior mortalibus addita curis,

spes, ubi longa venit. Talem sub pectore nubem

consilii volvens Dircen Cadmique negatas

apparat ire domos: veluti dux taurus amata

valle carens, pulsum solito quem gramine victor

325iussit ab erepta longe mugire iuvenca,

cum profugo placuere tori cervixque recepto

sanguine magna redit fractaeque in pectora quercus,

bella cupit pastusque et capta armenta reposcit

iam pede, iam cornu melior - pavet ipse reversum

330victor, et attoniti vix agnovere magistri -:

non alias tacita iuvenis Teumesius iras

mente acuit. Sed fida vias arcanaque coniunx

senserat; utque toris primo complexa iacebat

aurorae pallore virum: "Quos, callide, motus

335quamve fugam moliris?" ait "nil transit amantes.

Sentio, pervigiles acuunt suspiria questus,

numquam in pace sopor. Quotiens haec ora natare

fletibus et magnas latrantia pectora curas

admota deprendo manu? Nil foedere rupto

340conubiisve super moveor viduaque iuventa,

etsi crudus amor necdum post flammea toti

intepuere tori: tua me, properabo fateri,

angit, amate, salus. tune incomitatus, inermis

regna petes poterisque tuis decedere Thebis,

345si neget? Atque illum sollers deprendere semper

Fama duces tumidum narrat raptoque superbum

difficilemque tibi: necdum consumpserit annum.

Me quoque nunc vates, nunc exta minantia divos

aut avium lapsus aut turbida noctis imago

350terret, et a, memini, numquam mihi falsa per umbras

Iuno venit. quo tendis iter? ni conscius ardor

ducit et ad Thebas melior socer". Hic breve tandem

risit Echionius iuvenis tenerumque dolorem

coniugis amplexu solatus et oscula maestis

355tempestiva genis posuit lacrimasque repressit:

"Solve metus animo, dabitur, mihi crede, merentum

consiliis tranquilla dies; te fortior annis

nondum cura decet. Sciat haec Saturnius olim

fata parens, oculosque polo demittere si quos

360Iustitia et rectum terris defendere curat:

fors aderit lux illa tibi, qua moenia cernes

coniugis et geminas ibis regina per urbes".

Sic ait, et caro raptim se limine profert.

Tydea iam socium coeptis, iam pectore fido

365aequantem curas - tantus post iurgia mentes

vinxit amor - socerumque adfatur tristis Adrastum.

Fit mora consilio, cum multa moventibus una

iam potior cunctis sedit sententia, fratris

pertemptare fidem tutosque in regna precando

370explorare aditus. Audax ea munera Tydeus

sponte subit; nec non et te, fortissime gentis

Aetolum, multum lacrimis conata morari

Deipyle, sed iussa patris tutique regressus

legato iustaeque preces vicere sororis.

375Iamque emensus iter silvis ac litore durum,

qua Lernaea palus ambustaque sontibus alte

intepet hydra vadis, et qua vix carmine raro

longa sonat Nemea nondum pastoribus ausis,

qua latus Eoos Ephyres quod vergit ad euros

380Sisyphiique sedent portus irataque terrae

curva Palaemonio secluditur unda Lechaeo.

Hinc praetervectus Nisum et te, mitis Eleusin,

laevus abit, iamque arva gradu Teumesia et arces

intrat Agenoreas; ibi durum Eteoclea cernit

385sublimem solio saeptumque horrentibus armis.

Iura ferus populo trans legem ac tempora regni

iam fratris de parte dabat; sedet omne paratus

in facinus queriturque fidem tam sero reposci.

Constitit in mediis - ramus manifestat olivae

390legatum - causasque viae nomenque rogatus

edidit; utque rudis fandi pronusque calori

semper erat, iustis miscens tamen aspera coepit:

"Si tibi plana fides et dicti cura maneret

foederis, ad fratrem completo iustius anno

395legatos hinc ire fuit teque ordine certo

fortunam exuere et laetum descendere regno,

ut vagus ille diu passusque haud digna per urbes

ignotas pactae tandem succederet aulae.

Sed quia dulcis amor regni blandumque potestas,

400posceris: astriferum iam velox circulus orbem

torsit et amissae redierunt montibus umbrae,

ex quo frater inops ignota per oppida tristes

exul agit casus; et te iam tempus aperto

sub Iove ferre dies terrenaque frigora membris

405ducere et externos submissum ambire penates.

Pone modum laetis; satis ostro dives et auro

conspicuus tenuem germani pauperis annum

risisti; moneo, regnorum gaudia temet

dedoceas patiensque fugae mereare reverti".

410Dixerat. Ast illi tacito sub pectore dudum

ignea corda fremunt, iacto velut aspera saxo

comminus erigitur serpens, cui subter inanes

longa sitis latebras totumque agitata per artus

convocat in fauces et squamea colla venenum:

415"Cognita si dubiis fratris mihi iurgia signis

ante forent nec clara odiorum arcana paterent,

sufficeret vel sola fides, quam torvus et illum

mente gerens, ceu saepta novus iam moenia laxet

fossor et hostiles inimicent classica turmas,

420praefuris. in medios si comminus orsa tulisses

Bistonas aut refugo pallentes sole Gelonos,

parcior eloquio et medii reverentior aequi

inciperes. Neque te furibundae crimine mentis

arguerim: mandata refers. Nunc omnia quando

425plena minis, nec sceptra fide nec pace sequestra

poscitis, et propior capulo manus, haec mea regi

Argolico, nondum aequa tuis, vice dicta reporta:

quae sors iusta mihi, quae non indebitus annis

sceptra dicavit honos, teneo longumque tenebo.

430Te penes Inachiae dotalis regia dono

coniugis, et Danaae - quid enim maioribus actis

invideam? - cumulentur opes, felicibus Argos

auspiciis Lernamque regas; nos horrida Dirces

pascua et Euboicis artatas fluctibus oras,

435non indignati miserum dixisse parentem

Oedipoden: tibi larga - Pelops et Tantalus auctor! -

nobilitas, propiorque fluat de sanguine iuncto

Iuppiter. anne feret luxu consueta paterno

hunc regina larem? Nostrae cui iure sorores

440anxia pensa trahant, longo quam sordida luctu

mater et ex imis auditus forte tenebris

offendat sacer ille senex! Iam pectora vulgi

adsuevere iugo: pudet heu! plebisque patrumque,

ne totiens incerta ferant mutentque gementes

445imperia et dubio pigeat parere tyranno.

Non parcit populis regnum breve; respice, quantus

horror et attoniti nostro in discrimine cives!

Hosne ego, quis certa est sub te duce poena, relinquam?

Iratus, germane, venis. Fac velle: nec ipsi,

450si modo notus amor meritique est gratia, patres

reddere regna sinent". Non ultra passus et orsa

iniecit mediis sermonibus obvia: "Reddes",

ingeminat, "reddes; non si te ferreus agger

ambiat aut triplices alio tibi carmine muros

455Amphion auditus agat, nil tela nec ignes

obstiterint, quin ausa luas nostrisque sub armis

captivo moribundus humum diademate pulses.

Tu merito; ast horum miseret, quos sanguine vilis

coniugibus natisque infanda ad proelia raptos

460proicis excidio, bone rex. O quanta Cithaeron

funera sanguineusque vadis, Ismene, rotabis!

Haec pietas, haec magna fides! Nec crimina gentis

mira equidem duco: sic primus sanguinis auctor

incestique patrum thalami; sed fallit origo:

465Oedipodis tu solus eras, haec praemia morum

ac sceleris, violente, feres! Nos poscimus annum;

sed moror". Haec audax etiamnum in limine retro

vociferans iam tunc impulsa per agmina praeceps

evolat. Oeneae vindex sic ille Dianae

470erectus saetis et aduncae fulmine malae,

cum premeret Pelopea phalanx, saxa obvia volvens

fractaque perfossis arbusta Acheloia ripis,

iam Telamona solo, iam stratum Ixiona linquens

te, Meleagre, subit: tibi demum cuspide lata

475haesit et obnixo ferrum laxavit in armo.

Talis adhuc trepidum linquit Calydonius heros

concilium infrendens, ipsi ceu regna negentur,

festinatque vias ramumque precantis olivae

abicit. attonitae tectorum e culmine summo

480aspectant matres, saevoque infanda precantur

Oenidae tacitoque simul sub pectore regi.

Nec piger ingenio scelerum fraudisque nefandae

rector eget. Ivvenum fidos, lectissima bello

corpora, nunc pretio, nunc ille hortantibus ardens

485sollicitat dictis, nocturnaque proelia saevus

instruit, et sanctum populis per saecula nomen

legatum insidiis tacitoque invadere ferro

- quid regnis non vile? - cupit. Quas quaereret artes,

si fratrem, Fortuna, dares! o caeca nocentum

490consilia! O semper timidum scelus! Exit in unum

plebs ferro iurata caput; ceu castra subire

apparet aut celsum crebri arietis ictibus urbis

inclinare latus: densi sic agmine facto

quinquaginta altis funduntur in ordine portis.

495Macte animi, tantis dignus qui crederis armis!

Fert via per dumos propior, qua calle latenti

praecelerant densaeque legunt compendia silvae.

Lecta dolis sedes: gemini procul urbe malignis

faucibus urguentur colles, quos umbra superne

500montis et incurvis claudunt iuga frondea silvis;

insidias natura loco caecamque latendi

struxit opem; mediasque arte secat aspera rupes

semita, quam subter campi devexaque latis

arva iacent spatiis. Contra importuna crepido,

505Oedipodioniae domus alitis; hic fera quondam

pallentis erecta genas suffusaque tabo

lumina, concretis infando sanguine plumis

reliquias amplexa virum semesaque nudis

pectoribus stetit ossa premens visuque tremendo

510collustrat campos, si quis concurrere dictis

hospes inexplicitis aut comminus ire viator

audeat et dirae commercia iungere linguae;

nec mora, quin acuens exsertos protinus ungues

liventisque manus fractosque in vulnera dentes

515terribili applausu circum hospita surgeret ora;

et latuere doli, donec de rupe cruenta

heu! simili deprensa viro, cessantibus alis,

tristis inexpletam scopulis adfligeret alvum.

Monstrat silva nefas, horrent vicina iuvenci

520gramina, damnatis avidum pecus abstinet herbis.

Non Dryadum placet umbra choris, non commoda sacris

Faunorum, diraeque etiam fugere volucres

prodigiale nemus. Tacitis huc gressibus acti

deveniunt peritura cohors, hostemque superbum

525adnixi iaculis et humi posita arma tenentes

exspectant densaque nemus statione coronant.

Coeperat umenti Phoebum subtexere palla

Nox et caeruleam terris infuderat umbram.

Ille propinquabat silvis et ab aggere celso

530scuta virum galeasque videt rutilare comantis,

qua laxant rami nemus adversaque sub umbra

flammeus aeratis lunae tremor errat in armis.

Obstipuit visis, ibat tamen, horrida tantum

spicula et inclusum capulo tenus admovet ensem,

535ac prior: "Unde, viri, quidue occultatis in armis?"

non humili terrore rogat. Nec reddita contra

vox, fidamque negant suspecta silentia pacem.

Ecce autem vasto Chthonii contorta lacerto,

quo duce freta cohors, fuscas intervolat auras

540hasta; sed audenti deus et fortuna recessit.

Per tamen Olenii tegimen suis atraque saetis

terga super laevos umeros vicina cruori

effugit et viduo iugulum ferit irrita ligno.

Tunc horrere comae sanguisque in corda gelari.

545Huc ferus atque illuc animum pallentiaque ira

ora ferens - nec tanta putat sibi bella parari -:

"Ferte gradum contra campoque erumpite aperto!

Quis timor audendi, quae tanta ignavia? Solus,

solus in arma voco". neque in his mora; quos ubi plures,

550quam ratus, innumeris videt excursare latebris,

hos prodire iugis, illos e vallibus imis

crescere, nec paucos campo, totumque sub armis

collucere iter, ut clausas indagine profert

in medium vox prima feras, quae sola medendi

555turbata ratione via est, petit ardua dirae

Sphingos et abscisis infringens cautibus uncas

exsuperat iuga dira manus, scopuloque potitus,

unde procul tergo metus et via prona nocendi,

saxum ingens, quod vix plena cervice gementes

560vertere humo murisque valent inferre iuvenci,

rupibus evellit; dein toto sanguine nixus

sustinet, immanem quaerens librare ruinam,

qualis in adversos Lapithas erexit inanem

magnanimus cratera Pholus. Stupet obvia leto

565turba superstantem atque emissi turbine montis

obruitur; simul ora virum, simul arma manusque

fractaque commixto sederunt pectora ferro.

Quattuor hic adeo disiecti mole sub una

congemuere, fuga tremefactum protinus agmen

570excutitur coeptis. Neque enim temnenda iacebant

funera: fulmineus Dorylas, quem regibus ardens

aequabat virtus, Martisque e semine Theron

terrigenas confisus avos, nec vertere cuiquam

frena secundus Halys, sed tunc pedes occubat arvis,

575Pentheumque trahens nondum te Phaedimus aequo,

Bacche, genus. Quorum ut subitis exterrita fatis

agmina turbatam vidit laxare catervam,

quae duo sola manu gestans acclinia monti

fixerat, intorquet iacula et fugientibus addit.

580Mox in plana libens, nudo ne pectore tela

inciderent, saltu praeceps defertur et orbem,

quem procul oppresso vidit Therone volutum,

corripuit, tergoque et vertice tegmina nota

saeptus et hostili propugnans pectora parma

585constitit. inde iterum densi glomerantur in unum

Ogygidae firmantque gradum; trahit ocius ensem

Bistonium Tydeus, Mavortia munera magni

Oeneos, et partes pariter divisus in omnes

hos obit atque illos ferroque micantia tela

590decutit; impeditant numero seque ipsa vicissim

arma premunt, nec vis conatibus ulla, sed ipsae

in socios errare manus et corpora turba

involvi prolapsa sua; manet ille ruentis

angustus telis et inexpugnabilis obstat.

595Non aliter - Geticae si fas est credere Phlegrae -

armatum immensus Briareus stetit aethera contra,

hinc Phoebi pharetras, hinc torvae Pallados anguis,

inde Pelethroniam praefixa cuspide pinum

Martis, et hinc lasso mutata Pyracmone temnens

600fulmina, cum toto nequiquam obsessus Olympo

tot queritur cessare manus: non segnior ardet

huc illuc clipeum obiectans, seque ipse recedens

circuit, interdum trepidis occurrit et instat

spicula devellens, clipeo qua plurima toto

605fixa tremunt armantque virum saepe aspera passum

vulnera, sed nullum vitae in secreta receptum

nec mortem sperare valet. Rotat ipse furentem

Deilochum, comitemque illi iubet ire sub umbras

Phegea sublata minitantem bella securi

610Dircaeumque Gyan et Echionium Lycophontem.

Iam trepidi sese quaerunt numerantque, nec idem

caedis amor, plenamque dolent rarescere turbam.

Ecce Chromis Tyrii demissus origine Cadmi

- hunc utero quondam Dryope Phoenissa gravato

615rapta repente choris onerisque oblita ferebat,

dumque trahit prensis taurum tibi cornibus, Euhan,

procidit impulsus nimiis conatibus infans -

tunc audax iaculis et capti pelle leonis

pinea nodosam quassabat robora clavam

620increpitans: "Unusne, viri, tot caedibus unus

ibit ovans Argos? vix credet fama reverso.

Heus socii, nullaene manus, nulla arma valebunt?

Haec regi promissa, Cydon, haec, Lampe, dabamus?"

Dum clamat, subit ore cavo Teumesia cornus,

625nec prohibent fauces; atque illi voce repleta

intercepta natat prorupto in sanguine lingua.

Stabat adhuc, donec transmissa morte per artus

labitur immorsaque cadens obmutuit hasta.

Vos quoque, Thespiadae, cur infitiatus honora

630arcuerim fama? Fratris moribunda levabat

membra solo Periphas - nil indole clarius illa

nec pietate fuit -, laeva marcentia colla

sustentans dextraque latus; singultibus artum

exhaurit thoraca dolor, nec vincla coërcent

635undantem fletu galeam, cum multa gementi

pone gravis curvas perfringit lancea costas.

Exit et in fratrem, cognataque pectora telo

conserit; ille oculos etiamnum in luce natantes

sistit et aspecta germani morte resolvit.

640At cui vita recens et adhuc in vulnere vires:

"Hos tibi complexus, haec dent" ait "oscula nati".

Procubuere pares fatis, miserabile votum

mortis, et alterna clauserunt lumina dextra.

Protinus idem ultro iaculo parmaque Menoeten

645proterrebat agens trepidis vestigia retro

passibus urguentem, donec defecit iniqua

lapsus humo, pariterque manus distractus in ambas

orat et a iugulo nitentem sustinet hastam:

"Parce per has stellis interlabentibus umbras,

650per superos noctemque tuam; sine, tristia Thebis

nuntius acta feram vulgique per ora paventis

contempto te rege canam: sic irrita nobis

tela cadant, nullique tuum penetrabile ferro

pectus, et optanti victor reveharis amico".

655Dixerat. Ille nihil vultum mutatus "inanis

perdis" ait "lacrimas: et tu, ni fallor, iniquo

pollicitus mea colla duci. nunc arma diemque

proice; quid timidae sequeris compendia vitae?

bella manent". Simul haec, et crassum sanguine telum

660iam redit: ille super dictis infensus amaris

prosequitur victos: "Non haec trieterica vobis

nox patrio de more venit, non orgia Cadmi

cernitis aut avidas Bacchum scelerare parentes.

Nebridas et fragiles thyrsos portare putastis

665imbellem ad sonitum maribusque incognita veris

foeda Celaenaea committere proelia buxo?

Hic aliae caedes, alius furor: ite sub umbras,

o timidi paucique!" Haec intonat; ast tamen illi

membra negant, lassusque ferit praecordia sanguis.

670Iam sublata manus cassos defertur in ictus,

tardatique gradus, clipeum nec sustinet umbo

mutatum spoliis, gelidus cadit imber anhelo

pectore, tum crines ardentiaque ora cruentis

roribus et taetra morientum aspargine manant:

675ut leo, qui campis longe custode fugato

Massylas depastus oves, ubi sanguine multo

luxuriata fames cervixque et tabe gravatae

consedere iubae, mediis in caedibus astat

aeger, hians victusque cibis; nec iam amplius irae

680crudescunt: tantum vacuis ferit aera malis

molliaque eiecta delambit vellera lingua.

Ille etiam Thebas spoliis et sanguine plenus

isset et attonitis sese populoque ducique

ostentasset ovans, ni tu, Tritonia virgo,

685flagrantem multaque operis caligine plenum

consilio dignata virum: "Sate gente superbi

Oeneos, absentis cui dudum vincere Thebas

annuimus, iam pone modum nimiumque secundis

parce deis: huic una fides optanda labori.

690Fortuna satis usus abi". Restabat acerbis

funeribus socioque gregi non sponte superstes

Haemonides - ille haec praeviderat, omina doctus

aëris et nulla deceptus ab alite - Maeon,

nec veritus prohibere ducem, sed fata monentem

695privavere fide. vita miserandus inerti

damnatur; trepido Tydeus immitia mandat:

"Quisquis es Aonidum, quem crastina munere nostro

manibus exemptum mediis Aurora videbit,

haec iubeo perferre duci: cinge aggere portas,

700tela nova, fragiles aevo circum inspice muros,

praecipue stipare viros densasque memento

multiplicare acies! Fumantem hunc aspice late

ense meo campum: tales in bella venimus."

Haec ait, et meritae pulchrum tibi, Pallas, honorem

705sanguinea de strage parat, praedamque iacentem

comportat gaudens ingentiaque acta recenset.

Quercus erat tenerae iam longum oblita iuventae

aggere camporum medio, quam plurimus ambit

frondibus incurvis et crudo robore cortex.

710Huic leves galeas perfossaque vulnere crebro

inserit arma ferens, huic truncos ictibus enses

subligat et tractas membris spirantibus hastas.

Corpora tunc atque arma simul cumulata superstans

incipit - oranti nox et iuga longa resultant -:

715"Diva ferox, magni decus ingeniumque parentis,

bellipotens, cui torva genis horrore decoro

cassis et asperso crudescit sanguine Gorgon,

nec magis ardentes Mavors hastataque pugnae

impulerit Bellona tubas, huic adnue sacro,

720seu Pandionio nostras invisere noctes

monte venis, sive Aonia devertis Itone

laeta choris, seu tu Libyco Tritone repexas

lota comas, qua te biiugo temone frementem

intemeratarum volucer rapit axis equarum:

725nunc tibi fracta virum spolia informisque dicamus

exuvias. At si patriis Parthaonis arvis

inferar et reduci pateat mihi Martia Pleuron,

aurea tunc mediis urbis tibi templa dicabo

collibus, Ionias qua despectare procellas

730dulce sit, et flavo tollens ubi vertice pontum

turbidus obiectas Achelous Echinadas exit.

Hic ego maiorum pugnas vultusque tremendos

magnanimum effingam regum, figamque superbis

arma tholis, quaeque ipse meo quaesita revexi

735sanguine, quaeque dabis captis, Tritonia, Thebis.

Centum ibi virgineis votae Calydonides aris

Actaeas tibi rite faces et ab arbore casta

nectent purpureas niveo discrimine vittas,

pervigilemque focis ignem longaeva sacerdos

740nutriet, arcanum numquam spretura pudorem.

Tu bellis, tu pace feres de more frequentes

primitias operum, non indignante Diana".

dixerat, et dulces iter instaurabat ad Argos.